PĂ«r tĂ« parĂ«n e shtetit tĂ« KosovĂ«s, Vjosa Osmani, boshllĂ«ku institucional nĂ« vend nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« krizĂ« procedurale, por njĂ« pengesĂ« serioze pĂ«r projektet strategjike â nisur nga reformat pĂ«r integrim evropian, deri te marrĂ«veshjet e mbrojtjes dhe ekonomisĂ« me aleatĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ«.
PĂ«r Shtetet e Bashkuara, gjithashtu, bllokada rezulton nĂ« âmundĂ«si tĂ« humbura pĂ«r KosovĂ«nâ.
Kuvendi i Kosovës nuk arriti të konstituohej as më 20 gusht, përkundër aktgjykimit të Gjykatës Kushtetuese, që urdhëroi formimin e tij brenda 30 ditësh.
Ky afat do të rrjedhë deri më 18 shtator dhe nga ajo që ka deklaruar kryeministri në detyrë, Albin Kurti, pritjet janë që ai të respektohet.
Megjithatë, asnjëra prej kandidateve për kryeparlamentare, të propozuara nga partia e tij, Lëvizja Vetëvendosje, nuk mori vota të mjaftueshme në seancën e 20 gushtit.
Seanca konstituive, që ka nisur qysh më 15 prill, por pa epilog për shkak të mosmarrëveshjeve mes partive, do të vazhdojë sërish më 22 gusht.
Osmani tha se konsitutuimi i Kuvendit Ă«shtĂ« âurgjencĂ« shtetĂ«roreâ.
Pse urgjencë shtetërore?
KĂ«shilltari i saj pĂ«r media, Bekim Kupina, thotĂ« pĂ«r Radion Evropa e LirĂ« se boshllĂ«ku institucional rrezikon âprojektet qĂ« ndĂ«rlidhen me agjendĂ«n e reformave pĂ«r zhvillim dhe integrim evropian, si dhe ato qĂ« synojnĂ« pĂ«rmirĂ«simin e infrastrukturĂ«s energjetike dhe zhvillimin ekonomikâ.
Sipas tij, konstituimi i Kuvendit dhe Qeveria funksionale janĂ« tĂ« domosdoshme edhe pĂ«r realizimin e marrĂ«veshjeve â pĂ«rfshirĂ« ato strategjike nĂ« fushĂ«n e mbrojtjes dhe ekonomisĂ«, tĂ« cilat, siç thotĂ«, Osmani i ka diskutuar me administratĂ«n e presidentit amerikan, Donald Trump.
âKĂ«to marrĂ«veshje dhe angazhime janĂ« mundĂ«si unike pĂ«r forcimin e sigurisĂ« sĂ« vendit dhe rritjen ekonomike, e qĂ« kĂ«rkojnĂ« institucione tĂ« konsoliduara pĂ«r tâu zbatuarâ, thotĂ« Kupina.
Muajin e kaluar në SHBA, Osmani takoi zëvendëssekretarin amerikan të Shtetit, Christopher Landau, dhe zyrtarë të tjerë të lartë, me të cilët tha se ka biseduar për rëndësinë e krijimit të një partneriteti të ri ekonomik në sektorët e energjisë, mbrojtjes dhe teknologjisë informative.
Duke iu pĂ«rgjigjur pyetjes sĂ« Radios Evropa e LirĂ« se si e sheh zvarritjen e formimit tĂ« institucioneve nĂ« KosovĂ«, edhe gjysmĂ« viti pas zgjedhjeve parlamentare, njĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i AmbasadĂ«s amerikane nĂ« PrishtinĂ« tha se âGjykata Kushtetuese e KosovĂ«s ka lĂ«shuar vendimin e sajâ dhe âlidershipi politik duhet tĂ« punojĂ« sĂ« bashku pĂ«r tĂ« formuar institucione nĂ« pĂ«rputhje me KushtetutĂ«n dhe vendimet e GjykatĂ«s Kushtetueseâ.
âPopulli i KosovĂ«s pret qĂ« udhĂ«heqĂ«sit e tyre ta pĂ«rmbushin zotimin pĂ«r tĂ« punuar nĂ« interesin mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« venditâ, tha zĂ«dhĂ«nĂ«si.
âKjo bllokadĂ« e vazhdueshme politike po rezulton nĂ« mundĂ«si tĂ« humbura pĂ«r KosovĂ«n. ĂshtĂ« koha qĂ« udhĂ«heqja tĂ« bĂ«jĂ« prioritete progresin dhe stabilitetin nĂ« dobi tĂ« tĂ« gjithĂ« qytetarĂ«veâ, shtoi ai.
REL-i iu drejtua me tĂ« njĂ«jtĂ«n pyetje edhe ZyrĂ«s sĂ« Bashkimit Evropian nĂ« KosovĂ«, e cila tha se âformimi i shpejtĂ« i Kuvendit dhe i QeverisĂ« Ă«shtĂ« thelbĂ«sor pĂ«r KosovĂ«n qĂ« tĂ« ecĂ« pĂ«rpara me reformat e rĂ«ndĂ«sishme nĂ« tĂ« gjithĂ« sektorĂ«t, tĂ« cilat do tĂ« pĂ«rmirĂ«sojnĂ« cilĂ«sinĂ« e jetesĂ«s dhe standardin e jetesĂ«s sĂ« qytetarĂ«ve tĂ« KosovĂ«sâ.
Nga ambasadat e vendeve tĂ« QUINT-it u pĂ«rgjigj edhe ajo e ItalisĂ«, e cila shfaqi shpresĂ«n qĂ« âtĂ« gjithĂ« aktorĂ«t politikĂ« tĂ« punojnĂ« me pĂ«rgjegjĂ«si pĂ«r tĂ« siguruar konstituimin e Kuvendit me kohĂ«â.
Drejt âanarkisĂ« institucionaleâ?
Lulzim Peci, nga Instituti Kosovar pĂ«r KĂ«rkim dhe Zhvillim tĂ« Politikave (KIPRED) nĂ« PrishtinĂ«, paralajmĂ«ron se nĂ«se Kuvendi nuk konstituohet brenda afatit 30-ditor tĂ« pĂ«rcaktuar nga Gjykata Kushtetuese, Kosova do tĂ« futet ânĂ« njĂ« terren tĂ« panjohur, qĂ« nuk i shihet fundiâ.
âKy terren e ka emrin âanarki institucionaleâ. Mos tĂ« harrojmĂ« qĂ« brenda njĂ« kohe, ne mund tĂ« mos kemi numĂ«r tĂ« mjaftueshĂ«m tĂ« gjyqtarĂ«ve nĂ« GjykatĂ«n Kushtetuese dhe pastaj mbetemi nĂ« anarki totaleâ, thotĂ« Peci pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Me KushtetutĂ«, Gjykata Kushtetuese duhet tâi ketĂ« nĂ«ntĂ« anĂ«tarĂ«, por aktualisht ka vetĂ«m shtatĂ«.
NĂ« shtator, i pĂ«rfundon mandati gjyqtarit Bajram Latifi dhe nĂ«se deri atĂ«herĂ« nuk emĂ«rohet njĂ« gjyqtar i ri â gjĂ« qĂ« kĂ«rkon miratimin e Kuvendit â Gjykata mbetet pa kuorum pĂ«r vendimmarrje.
Peci paralajmëron se një situatë e tillë do të sillte pasoja të rënda për shtetin.
âMund tĂ« na çojĂ« nĂ« njĂ« shtet tĂ« kolapsuar. Pasojat nga kjo do tĂ« ishin tĂ« jashtĂ«zakonshme, si pĂ«r procesin demokratik, pĂ«r marrĂ«dhĂ«niet me partnerĂ«t tonĂ« (ndĂ«rkombĂ«tarĂ«), pĂ«r ekonominë⊠Anarkia institucionale Ă«shtĂ« skenari mĂ« i zi qĂ« mund ta presĂ« KosovĂ«nâ, thotĂ« Peci.
Sipas vlerësimit të tij, Kosova sot pasqyron imazhin e një vendi joserioz, ku interesat e ngushta të politikanëve mbizotërojnë interesin shtetëror.
Një qasje e tillë, siç thekson Peci, përbën pengesë serioze për ndërtimin e partneriteteve me vendet perëndimore, të cilat kërkojnë partnerë të përgjegjshëm dhe të aftë për të marrë vendime.
Ai shton se situata aktuale është bërë një rrethanë e rehatshme për partitë politike, të cilat, siç thotë, e shmangin marrjen e përgjegjësive qeverisëse dhe të vendimeve të mëdha që e presin vendin.
Në mesin e këtyre vendimeve, ai përmend zbatimin e Marrëveshjes së Ohrit për normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë (2023) dhe Marrëveshjes së Uashingtonit për normalizim ekonomik me Serbinë (2020).
Ngecje në integrimet evropiane
Augustin Palokaj, gazetar që prej vitesh ndjek nga afër politikat e Bashkimit Evropian, vlerëson se si BE-ja, ashtu edhe bashkësia ndërkombëtare në tërësi, po e trajtojnë krizën institucionale në Kosovë përmes dy qasjeve.
E para është një qasje pasive: BE-ja po qëndron në pritje, duke i lënë politikanët kosovarë të përballen vetë me ngërçin politik që kanë prodhuar përmes kalkulimeve të ngushta dhe mungesës së vullnetit për kompromis.
Qasja e dytë ka karakter më paralajmërues: përmes deklaratave të vazhdueshme, BE-ja kujton pasojat e drejtpërdrejta dhe afatgjata që sjell mungesa e stabilitetit institucional.
Sipas Palokajt, pasojat lidhen fillimisht me fondet evropiane.
Komisioni Evropian nuk mund tâia transferojĂ« KosovĂ«s pagesĂ«n e parĂ« prej mbi 80 milionĂ« eurosh nga Plani i Rritjes pĂ«r Ballkanin PerĂ«ndimor.
Kjo shumĂ« Ă«shtĂ« paraparĂ« si parafinancim, por pĂ«r tâu proceduar kĂ«rkohet njĂ« qeveri funksionale qĂ« tĂ« propozojĂ« marrĂ«veshjen pĂ«r kredi dhe mjete, si dhe njĂ« kuvend qĂ« ta ratifikojĂ« atĂ«. Pa kĂ«to institucione, paratĂ« mbeten tĂ« bllokuara.
Një tjetër pasojë, sipas Palokjat, lidhet edhe me procesin e anëtarësimit në Këshillin e Evropës.
Pa kuvend tĂ« konstituuar dhe qeveri tĂ« re, Kosova nuk mund tâi pĂ«rmbushĂ« kushtet e pĂ«rcaktuara, ndaj çështja nuk mund tĂ« vendoset as nĂ« rend tĂ« ditĂ«s.
âNĂ« kĂ«to rrethana, kur nuk mund tĂ« hyjmĂ« nĂ« KĂ«shillin e EvropĂ«s, kur nuk mund tĂ« marrim pagesa nga Komisioni Evropian, kur ende ndaj KosovĂ«s janĂ« nĂ« fuqi masat ndĂ«shkuese [pĂ«r shkak tĂ« tensioneve nĂ« veri], nuk mund tĂ« pritet qĂ« Kosova tĂ« avancojĂ« nĂ« procesin e marrjes sĂ« statusit tĂ« kandidatit pĂ«r anĂ«tarĂ«sim nĂ« Bashkimin Evropianâ, thotĂ« Palokaj pĂ«r Radion Evropa e LirĂ«.
Nga gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor, Kosova është e vetmja që nuk e ka këtë status.
Palokaj nuk pret që BE-ja të ndërhyjë drejtpërdrejt në zgjidhjen e krizës institucionale në Kosovë, ndaj përgjegjësia duket se do të mbetet plotësisht mbi vetë klasën politike të vendit.
Kupina nuk iu përgjigj pyetjes së REL-it nëse presidentja, si faktor uniteti, po shqyrton ndonjë formë ndërhyrjeje.
The post Analiza: Politika e Kosovës ngec, mundësitë ikin first appeared on JavaNews.al.
Login
