Prestigjiozja âThe Guardianâ, i ka kushtuar njĂ« artikull ishullit shqiptar tĂ« Sazanit, pasi kĂ«tu do tĂ« investohet nga Jared Kushner, ky dhĂ«ndri i Presidentit tĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s, Donald Trump.
âThe Guardianâ shkruan se vendasit kĂ«tu e cilĂ«sojnĂ« Sazanin si âIshulli i Trump-Ă«veâ, referuar faktit se kĂ«tu do tĂ« investohet nga Kushner, bashkĂ«shorti i vajzĂ«s sĂ« presidentit amerikan, Ivanka Trump.
âNjĂ« ishull i vogĂ«l pranĂ« brigjeve tĂ« ShqipĂ«risĂ«, Ă«shtĂ« Jurasik. Me fierna, lavender gjigande, rozmarinĂ« dhe dafina, rriten nĂ« qendĂ«r tĂ« tij. Pamja nga maja, me perĂ«ndimet e diellit dramatike, Ă«shtĂ« marramendĂ«seâ, shkruanâ, The Guardian.
Por çfarë ka thënë Ivanka Trump për Sazanin?
âPo punoj me burrin tim, kemi kĂ«tĂ« ishull prej 1,400 akrash nĂ« Mesdhe dhe po sjellim arkitektĂ«t mĂ« tĂ« mirĂ« dhe markat mĂ« tĂ« mira. Do tĂ« jetĂ« e jashtĂ«zakonshme. Kur e kontaktova Kushnerin nĂ« telefon po atĂ« muaj, dallova njĂ« entuziazĂ«m tĂ« madh pĂ«r Sazanin, tĂ« cilin ai dukej se e konsideronte si njĂ« thesar. Ai tha se planifikon âtĂ« krijojĂ« resortin ideal ku do tĂ« doja tĂ« isha me familjen dhe miqtĂ« e miâ.
PĂ«rpara se ta vizitoja ishullin, mrekullohesha nga ideja e pĂ«rshkimit tĂ« shtigjeve tĂ« tij prej rreth 64 kilometrash, ngjitjes nĂ« malet e mbuluara me pyje tropikale dhe eksplorimit tĂ« rrugĂ«ve tĂ« thella ujore me emra tĂ« tillĂ« si Gjiri i ParajsĂ«s, Gryka e Ferrit, Gjiri i Djallit dhe Plazhi i Admiralit. Doja ta shihja pĂ«rpara se shprehja âDo tĂ« shkoj nĂ« Sazanâ tĂ« bĂ«hej prerogativĂ« e tĂ« pasurve.
Kur arrita atje, nĂ« njĂ« ditĂ« tĂ« kthjellĂ«t korriku 2024, zbulova se ishulli nuk tĂ« lejon tĂ« humbĂ«sh: Ă«shtĂ« i mbuluar me tabela qĂ« pĂ«rshkruajnĂ« kafka dhe kocka tĂ« kryqĂ«zuara, duke paralajmĂ«ruar pĂ«r mina tokĂ«sore. Guida ime, ArbĂ«r Celaj, njĂ« komandant toger nĂ« marinĂ«n shqiptare, mĂ« ndaloi tĂ« shkoja shumĂ« larg. Ai nuk donte tĂ« merrte ndonjĂ« masĂ« nga eprorĂ«t e tijâ, ka thĂ«nĂ« Trump, shkruan âThe Guardianâ.
Sipas Ivanka Trump, për shkak se u mrekullua nga natyra e virgjër e ishullit, kontaktoi menjëherë bashkëshortin e saj për të bërë çmos që Sazani të ishte një pjesë e tyre.
âSazani shtrihet midis detit Adriatik dhe detit Jon, i pozicionuar strategjikisht nĂ« hyrje tĂ« gjirit tĂ« VlorĂ«s, nĂ« ngushticĂ«n e Otrantos qĂ« ndan ItalinĂ« nga ShqipĂ«ria. Por, siç shpjegoi Celaj, âKlima e Sazanit nuk Ă«shtĂ« mesdhetare â Ă«shtĂ« subtropikale. Mund ta shihni nga bimĂ«sia. Biodiversiteti Ă«shtĂ« i çmendur.â NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, shkurret dukeshin sikur kishin dalĂ« nga kompjuteri i Spielbergut, duke i dhĂ«nĂ« jetĂ« njĂ« xhungle me pemĂ« gjigante frashĂ«ri, shkoza, pisha detare dhe lisa holm.
I paaftĂ« tĂ« largohesha nga shtegu i rrahur, u mjaftova me pamjen e qilimave me fierna tĂ« rrallĂ« dhe luginave me bar tĂ« gjatĂ« qĂ« zbrisnin drejt ujĂ«rave ngjyrĂ« bruz. Ishte sikur tĂ« qĂ«ndroja nĂ« agim tĂ« kohĂ«s, duke parĂ« peizazhin tĂ« krijohej. Kushner mbeti gjithashtu pa fjalĂ« kur e pa pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« vitin 2021, ai mĂ« tha: âU habita shumĂ« qĂ« diçka e tillĂ« ekzistonte nĂ« mes tĂ« Mesdheut dhe nuk ishte zhvilluar.â Miratimi paraprak nga qeveria shqiptare pĂ«r projektin e Kushner erdhi mĂ« 30 dhjetor 2024.
Fola pĂ«r herĂ« tĂ« fundit me Kushnerin dhe bashkĂ«punĂ«torin e tij Asher Abehsera, CEO-n dhe bashkĂ«themeluesin me Kushner tĂ« Affinity Global Development, nĂ« korrik 2024. Jonathan Gasthalter, zĂ«dhĂ«nĂ«si i Affinity Partners, njĂ« firmĂ« me seli nĂ« Miami qĂ« i pĂ«rket Kushnerit dhe menaxhon 4.6 miliardĂ« dollarĂ« asete, nuk iu pĂ«rgjigj emaileve dhe mesazheve tĂ« shumta me tekst qĂ« kĂ«rkonin komente nga Kushner ose Abehsera mbi pĂ«rditĂ«simet e projektit tĂ« pasurive tĂ« paluajtshmeâ, tha vajza e presidentit Trump.
Lidhja me kohën e komunizmit u bë dhe nga vajza e presidentit amerikan, duke folur kështu për bunkerët.
âMe shumĂ« gjasa, mjedisi i Sazanit i detyrohet shumĂ« komunizmit. GjatĂ« epokĂ«s komuniste, nga viti 1946 deri nĂ« vitin 1991, ShqipĂ«ria njihej si Koreja e Veriut e EvropĂ«s dhe Sazani u bĂ« simbol i izolimit ekstrem: njĂ« fortesĂ« ushtarake e paarritshme qĂ« diktatori Enver Hoxha, i cili kishte frikĂ« se vendi do tĂ« binte pre e njĂ« superfuqie, e imagjinonte se mund tâi ndihmonte ata tĂ« mbroheshin nga njĂ« sulm nga NATO ose anĂ«tarĂ«t e Paktit tĂ« VarshavĂ«s.
PĂ«r dekada tĂ« tĂ«ra, ushtarĂ«t e stacionuar nĂ« ishull pritĂ«n njĂ« sulm tĂ« tillĂ«, duke skanuar horizontin, duke dĂ«gjuar pĂ«r nĂ«ndetĂ«sen qĂ« herĂ«t a vonĂ« do tĂ« dilte nga thellĂ«sitĂ« e Adriatikut. NĂ« ishull kishte njĂ« bazĂ« ushtarake, me ambiente banimi, njĂ« teatĂ«r, njĂ« shkollĂ« dhe njĂ« spital. Deri nĂ« vitet 1970, rreth 150 familje ushtarake jetonin nĂ« ishull pa kontakt me kontinentin. âPor ata ishin tĂ« privilegjuar. Ata kishin ushqim, veshmbathje, arsim, pajisje shtĂ«piakeâ, mĂ« tha Celaj. Pritja pĂ«rfundoi vetĂ«m me rĂ«nien e regjimit nĂ« vitin 1991.
Duke ecur pĂ«rgjatĂ« njĂ« shtegu me guidĂ«n time, hasĂ«m nĂ« disa strehimore dhe tunele kundĂ«r bombave tĂ« projektuara pĂ«r tĂ« ruajtur furnizime dhe municione ose pĂ«r tĂ« shĂ«rbyer si vende strehimi nĂ« rast tĂ« njĂ« lufte guerile kundĂ«r pushtuesve perandorakĂ«. Celaj mĂ« tha se ka rreth 10 milje tunele, tani kryesisht tĂ« banuara nga lakuriqĂ« nate, nepĂ«rka dhe lepuj tĂ« egĂ«r. NĂ« Sazan ka rreth 3,600 bunkerĂ«, kĂ«rpudha betoni tĂ« blinduara qĂ« dalin nga bimĂ«sia ose tĂ« vendosura nĂ« maja malesh si pika vrojtimi kundĂ«r aeroplanmbajtĂ«sve fantazmĂ« amerikanĂ« ose fregatave sovjetike. Disa do tĂ« ruhen dhe do tĂ« integrohen nĂ« projektin e ri tĂ« pasurive tĂ« paluajtshmeâ, cilĂ«son ajo, raporton âThe Guardianâ.
Sazani, qeveria dhe turizmi
Merita iu atrubuan dhe kryeministrit të Shqipërisë, Edi Ramës, lidhur me mundësinë e zhvillimit të këtij ishulli nga Kushner dhe Trump. Komente pozitive pati për Ramën dhe për zhvillimin e turizmit në Shqipëri.
Sipas Kushner, Rama ka qenĂ« ânjĂ« partner i shkĂ«lqyerâ dhe mendon shumĂ« pĂ«rpara.
âQeveria e ka parĂ« qartĂ« se kjo mund tĂ« jetĂ« diçka e mirĂ«â, u shpreh Kushner tek bashkĂ«shortja e tij. âAta po ndĂ«rtojnĂ« njĂ« aeroport pikĂ«risht atje [nĂ« zonĂ«n e VlorĂ«s].â
Kushner, i cili shërbeu si këshilltar i lartë i Trump nga viti 2017 deri në vitin 2021, mohoi të ketë përdorur pozicionin e tij për të çuar përpara ndonjë plan për zhvillimin e Sazanit kur folëm në korrik 2024.
âNuk e kam takuar kurrĂ« kryeministrin Rama kur isha nĂ« qeveri. Por edhe nĂ«se e kam takuar, nuk Ă«shtĂ« konflikt interesi. NjerĂ«zit qĂ« shĂ«rbejnĂ« nĂ« qeveri, ndĂ«rtojnĂ« marrĂ«dhĂ«nie tĂ« ndryshmeâ, Ă«shtĂ« shprehur Kushner mĂ« herĂ«t. Kushner deklaroi se interesi pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« âpo rritet jashtĂ«zakonisht shumĂ«â si rezultat i marrĂ«veshjeve tĂ« pasurive tĂ« paluajtshme tĂ« kompanisĂ« sĂ« tij.
Negociatat me Affinity për shitjen e Sazanit u mbajtën sekret. Banorët dhe parlamentarët nuk ishin në dijeni të marrëveshjes prej 1.4 miliardë dollarësh derisa ajo u botua në gazeta.
Mirela Kumbaro, ministrja e Turizmit dhe Mjedisit e Shqipërisë, mbrojti vendimin e Ramës për të arritur një marrëveshje me kompaninë e Kushnerit, e cila u kritikua ashpër nga opozita.
âNuk mund tĂ« konkurrojmĂ« me ItalinĂ«, KroacinĂ« dhe GreqinĂ« nĂ« industrinĂ« e turizmit masiv. Nuk kemi infrastrukturĂ« apo pĂ«rvojĂ« tĂ« mjaftueshme. Duhet tĂ« pĂ«rqendrohemi te cilĂ«sia. Te vlera mbi vĂ«llimin. MĂ« shumĂ« fitime dhe mĂ« pak problemeâ, u shpreh Kumbaro pĂ«r çiftin Kushner-Trump./kb