❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Ky ushtrim i thjeshtĂ« mund t’ju ulĂ« tensionin e gjakut nĂ« kohĂ« rekord

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Tensioni i lartë i gjakut është një diagnozë e shpeshtë gjatë kontrolleve rutinë dhe lidhet me një rrezik më të madh për infarkt, goditje në tru, dëmtim të veshkave, humbje të shikimit dhe madje edhe demencë

Edhe pse shumë njerëz mendojnë se ulja e tij kërkon ndryshime të mëdha në stilin e jetesës dhe orë të tëra ushtrimesh, ekspertët thonë se nganjëherë mund të ndihmojë edhe një zakon shumë i thjeshtë.

Sipas një studimi të publikuar në vitin 2023 në British Journal of Sports Medicine, kryerja e rregullt e një ushtrimi të shkurtër mund të ulë ndjeshëm vlerat e tensionit brenda disa muajsh. Fjala është për uljen statike pranë murit dhe kardiologët e konfirmojnë efikasitetin e tij.

Pse ulja statike ndikon te tensioni i gjakut?

“Mbajtja e kĂ«tij pozicioni aktivizon nĂ« mĂ«nyrĂ« izometrike muskujt e mĂ«dhenj tĂ« kofshĂ«s pa lĂ«vizje tĂ« nyjeve”, shpjegon kardiologu Dr. Adedapo Adeyinka Iluyomade.

“Ky ‘shtrĂ«ngim’ i shkurtĂ«r ul pĂ«rkohĂ«sisht qarkullimin e gjakut, pastaj nxit zgjerimin e arterieve. Me kalimin e kohĂ«s, enĂ«t e gjakut mĂ«sohen tĂ« qĂ«ndrojnĂ« mĂ« tĂ« relaksuara edhe nĂ« gjendje pushimi.”

Kardiologu ndërhyrës, Dr. Nishant Kalra, shton se këto efekte lidhen me përmirësimin e rregullimit autonom (rritje e aktivitetit parasimpatik dhe ulje e atij simpatik), uljen e pulsit në pushim dhe reduktimin e rezistencës totale periferike të enëve të gjakut. Me fjalë të thjeshta, ushtrimi ndihmon trupin të relaksohet.

Studimi tregoi se kryerja e rregullt e kësaj ushtrimi mund të ulë tensionin sistolik mesatarisht me 8 mmHg dhe atë diastolik me rreth 4 mmHg, raporton Parade, përcjell Telegrafi.

#tiktoksehat ♬ Mashups Remix – Kifli_laode

 

Sa shpesh dhe sa gjatë duhet bërë?

Kohëzgjatja optimale e një mbajtjeje është dy minuta.

“Kjo Ă«shtĂ« mjaftueshĂ«m pĂ«r tĂ« arritur efektin, por jo aq gjatĂ« sa tĂ« shkaktojĂ« ngarkesĂ« tĂ« tepĂ«rt te gjunjĂ«t ose rritje tĂ« shpejtĂ« tĂ« pulsit”, thotĂ« Dr. Iluyomade.

Dr. Kalra paralajmĂ«ron se mbajtja mĂ« e gjatĂ« mund tĂ« shkaktojĂ« parehati dhe tĂ« ulĂ« motivimin, duke rrezikuar vazhdimĂ«sinĂ«. Ai rekomandon katĂ«r seri nga dy minuta, me pushim po aq tĂ« gjatĂ« mes tyre. NĂ«se fillimisht ju duket e vĂ«shtirĂ«, mund tĂ« nisni me mbajtje mĂ« tĂ« shkurtra dhe t’i zgjatni gradualisht.

Frekuenca e rekomanduar është tre herë në javë për 4-12 javë dhe më pas ruajtja e rezultateve me një ose dy seanca në javë.

“ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme ta mbani kĂ«tĂ« zakon afatgjatĂ«, sepse ndĂ«rprerja e ushtrimeve sjell humbjen e pĂ«rfitimeve tĂ« arritura,” thekson Dr. Kalra.

Si ta bëni siç duhet ushtrimin:

â–Ș Gjeni njĂ« mbĂ«shtetje tĂ« fortĂ«: QĂ«ndroni me shpinĂ« drejt njĂ« muri dhe vendosni kĂ«mbĂ«t rreth 50-60 cm para jush, nĂ« gjerĂ«si tĂ« shpatullave.

â–Ș Zbrisni poshtĂ« murit: LĂ«vizni ngadalĂ« poshtĂ« duke rrĂ«shqitur shpinĂ«n derisa kofshĂ«t tĂ« jenĂ« paralele me tokĂ«n. GjunjĂ«t duhet tĂ« jenĂ« tĂ« pĂ«rkulur nĂ« kĂ«nd rreth 90°, kĂ«mbĂ«t tĂ« vendosura sheshtĂ«.

â–Ș Kontrolloni gjunjĂ«t: Sigurohuni qĂ« gjunjĂ«t tĂ« jenĂ« mbi kyçe dhe jo pĂ«rpara gishtave tĂ« kĂ«mbĂ«ve – kjo ul ngarkesĂ«n mbi nyje.

â–Ș Aktivizoni muskujt: ShtrĂ«ngoni barkun dhe mbani shpinĂ«n plotĂ«sisht ngjitur me murin. Supet tĂ« jenĂ« tĂ« relaksuara, krahĂ«t poshtĂ« ose tĂ« kryqĂ«zuar mbi gjoks.

â–Ș Mbani pozicionin: QĂ«ndroni kĂ«shtu pĂ«r dy minuta (ose sa mundeni nĂ« fillim). FrymĂ«marrja duhet tĂ« jetĂ« e qetĂ« dhe e rregullt – mos e mbani frymĂ«n.

â–Ș Ngrihuni ngadalĂ«: Kur tĂ« pĂ«rfundoni, ngrihuni ngadalĂ« pĂ«rgjatĂ« murit dhe ecni pak pĂ«r tĂ« çlodhur kĂ«mbĂ«t.

â–Ș PĂ«rsĂ«riteni: PĂ«r rezultate optimale, bĂ«ni katĂ«r seri nga dy minuta, me pushim tĂ« barabartĂ« mes tyre./e.t

↗

Flakët rrethojnë edhe Rrogozhinën, Forcat e Armatosura nisin evakuimin e banorëve

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Banorët e fshatrave Spanesh dhe Kazie në Rrogozhinë kanë nisur të largohen nga shtëpitë e tyre, për shkak të flakëve që rrezikojnë seriozisht jetën dhe pronën. Në kushtet kur zjarret kanë dalë nga kontrolli, efektivët e Forcave të Armatosura kanë nisur evakuimi e banorëve.

“NĂ« fshatrat Spanesh dhe Kazie, ekipet e emergjencĂ«s dhe Forcat e Armatosura tĂ« ShqipĂ«risĂ« po evakuojnĂ« banorĂ«t nga banesat pĂ«r shkak tĂ« pĂ«rkeqĂ«simit tĂ« situatĂ«s nga zjarret.

Terreni Ă«shtĂ« i vĂ«shtirĂ« dhe flakĂ«t po pĂ«rhapen me shpejtĂ«si, ndĂ«rsa po bĂ«hen pĂ«rpjekje maksimale pĂ«r tĂ« garantuar sigurinĂ« e jetĂ«s dhe pronĂ«s sĂ« qytetarĂ«ve”, thotĂ« Ministria e Mbrojtjes./e.t

↗

Gjoba për ata që shikojnë përmbajtje të piratuar në Greqi është deri në 5,000 euro

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Në Greqi kanë hyrë në fuqi dënime të reja për qytetarët që përdorin shërbime IPTV të piratuara, dhe shumat janë shumë më të larta se më parë.

Sipas rregulloreve të reja, përdoruesit fundorë që shikojnë përmbajtje televizive të paligjshme, përballen me gjoba prej 750 eurosh për përdorim personal, ndërsa për përdorim komercial shuma arrin në 5,000 euro.

PĂ«r shkelĂ«sit e pĂ«rsĂ«ritur, gjobat dyfishohen – 1,500 euro pĂ«r pĂ«rdorim personal dhe 10,000 euro pĂ«r pĂ«rdorim komercial.

KĂ«to masa janĂ« pjesĂ« e Vendimit tĂ« PĂ«rbashkĂ«t Ministror Nr. 358834/2025, i cili gjithashtu specifikon se cilat institucione kryejnĂ« kontrolle – Administrata Tatimore, Policia Financiare, NjĂ«sia e MbikĂ«qyrjes sĂ« Tregut, policia dhe shĂ«rbimet doganore.

Ligji parashikon gjithashtu dënime penale, por autorët mund të shmangin ndjekjen penale nëse paguajnë dyfishin e shumës së gjobës së vendosur brenda dhjetë ditësh.

Autoritetet thonë se masat e reja synojnë të luftojnë piraterinë digjitale, e cila vlerësohet se i kushton ekonomisë greke më shumë se 400 milionë euro çdo vit, duke çuar në humbje vendesh pune dhe ulje të të ardhurave tatimore./e.t

↗

Gramsh, sërish thirrje për evakuim/ Banorët e fshatrave të largohen nga banesat urgjent!

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Ministria e Mbrojtjes ka bërë thirrje sërish për evakuime në Gramash, për shkak të përkeqësimit të situatës, lidhur me zjarret.

PĂ«rmes njĂ« njoftimi, ministria ka kĂ«rkuar qĂ« banorĂ«t e fshatrave Ërmenj, Harunas dhe Zenelas tĂ« largohen menjĂ«herĂ« nga banesat.

Ndër të tjera, ministria kërkon që banorët të bashkëpunojnë me autoritetet për evakuimin e sigurt.

“NJOFTIM URGJENT PËR EVAKUIM

📍Gramsh

PĂ«r shkak tĂ« zjarreve, banorĂ«t e fshatrave Ërmenj, Harunas dhe Zenelas tĂ« largohen menjĂ«herĂ« nga banesat dhe tĂ« bashkĂ«punojnĂ« me autoritetet pĂ«r evakuimin e sigurt.”, thuhet nĂ« njoftim./e.t

↗

“PĂ«rvĂ«lim nĂ« vjeshtĂ«â€/ NjĂ« Shtator me temperatura jashtĂ« normales

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

GrafikĂ«t e Meteo qĂ« paraqesin devijimet e temperaturĂ«s mesatare pĂ«r shtatorin – Vlerat mĂ« tĂ« larta nĂ« EvropĂ« shĂ«nohen nĂ« FrancĂ« dhe nĂ« Ballkan, ku tejkalojnĂ« +1°C. Shtatori i kĂ«tij viti pritet tĂ« jetĂ« shumĂ« mĂ« i ngrohtĂ« se normalja nĂ« EvropĂ«n Juglindore, pĂ«rfshirĂ« ShqipĂ«rinĂ«, sipas tĂ« dhĂ«nave tĂ« Meteo, tĂ« cilat bazohen nĂ« 400 skenarĂ« parashikimi, raporton noa.al.

KujtojmĂ« se korriku ishte muaji i tretĂ« mĂ« i nxehtĂ« i regjistruar ndonjĂ«herĂ«, sipas observatorit evropian Copernicus. Parashikimet afatgjata (periudha e vlefshme: gusht – shtator) u publikuan nĂ« fillim tĂ« muajit. Sipas 83% tĂ« skenarĂ«ve tĂ« disponueshĂ«m, temperatura mesatare e shtatorit do tĂ« jetĂ« mĂ« e lartĂ« se mesatarja sezonale (periudha e referencĂ«s: 1993–2016).

Më konkretisht, probabiliteti për devijime pozitive:

Midis 0 dhe 1°C: 42%

Midis 1 dhe 2°C: 32%

Mbi 2°C: 9%

Ndërsa probabiliteti për devijime negative:

Midis 0 dhe 1°C: 16%

Mbi 1°C: 1%

Mesatarja e 400 skenarëve është +0.84°C.

Devijime pozitive në të gjithë Evropën

Sipas analizës së Meteo, devijime pozitive priten në të gjithë kontinentin evropian. Vlerat më të larta shënohen në Francë dhe Ballkan, ku tejkalojnë +1°C. Ky parashikim bazohet në gjithsej 400 skenarë të mundshëm nga tetë qendra parashikimi:

ECMWF (Evropë)

UKMO (Britania e Madhe)

Meteo-France (Francë)

JMA (Japoni)

NCEP (SHBA)

DWD (Gjermani)

CMCC (Itali)

BOM (Australi)

Të gjitha këto të dhëna janë siguruar nga Shërbimi i Ndryshimeve Klimatike Copernicus i Komisionit Evropian.

Kujdes me interpretimin e parashikimeve afatgjata

Parashikimet afatgjata kanë një nivel të lartë pasigurie dhe synojnë vetëm të japin një vlerësim të prirjes së kushteve mesatare mujore dhe sezonale. Devijimet e temperaturës në bazë ditore ose në zona të kufizuara mund të ndryshojnë dukshëm nga devijimi mesatar i një muaji për një rajon të gjerë, për shkak të ndikimit të sistemeve të ndryshme atmosferike.

ÇfarĂ« ndodhi nĂ« korrik

Në korrik, devijimi mesatar i temperaturës në Evropën Juglindore ishte +1.61°C, ndërsa mesatarja e të gjithë skenarëve të parashikimit afatgjatë të publikuar në qershor 2025 ishte +1.04°C. Devijimi që u regjistrua kishte një probabilitet prej 41% dhe ishte fusha e dytë më e mundshme e vlerave sipas parashikimit afatgjatë./e.t

↗

Fabrikat e armĂ«ve trefishohen, Europa armatoset deri nĂ« ‘dhĂ«mbë’

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Fabrikat e armëve në Europë po trefishohen duke mbuluar mbi 7 milionë metra katrorë të zhvillimit të ri industrial. Ky hov përfaqëson një shkallë historike riarmatimesh pas pushtimit të Ukrainës nga Rusia në 2022. Analiza e të dhënave të radarëve satelitorë nga 150 ndërtesa në 37 kompani tregon se ripërtëritja e mbrojtjes së Europës po bëhe e prekshme përmes ndërtimit, përtej premtimeve të politikave dhe angazhimeve për shpenzimet, raporton Financial Times.

Rritja e aktivitetit ndërtues funksionon falë një përzierjeje anashkalimesh publike dhe nevojave të menjëhershme ushtarake. Qeveritë e BE po debatojnë si të ruajnë dërgesat e armëve në Kiev ndërkohë që rimbushin stoqet e tyre për shkak të pasigurisë së mbështetjes nga SHBA. Përmes 1 mijë kalimeve të radarëve satelitorë, FT gjurmoi ndryshimet në vendet e përqendruara te prodhimi i municioneve dhe bombave, dy pika kritike në mbështetjen perëndimore ndaj Ukrainës.

Të dhënat e radarëve nga satelitët Sentinel të ESA tregojnë se një e treta e vendeve të studiuara kanë kaluar nën zgjerim ose rindërtim. Kjo shkallë e lartë e rritjes industriale sinjalizon një ndryshim brezash që e zhvendos Europën nga prodhimi në kohë paqeje për të qenë të përgatitur drejt një baze industriale të gatshme që mund të sigurojë vazhdimisht armë. Ekspertët thonë se ky shndërrim do të pakësojë kostot dhe ndërlikimet e prodhimit të armëve si bombat.

Një nga zgjerimet më të mëdha është një projekt në Hungari nga kompania gjigante gjermane Rheinmetall dhe N7 Holding në Hungari. Vendi i tyre i prodhimit është në Vårpalota, i përfunduar në mes të 2024-ës ku prodhohen municione 30mm dhe planifikon të prodhojë predha dhe armatime për tanke. Këto zhvillime nënvizojnë sesi imazhet e radarëve mund të dallojnë ndryshime të lehta, por   domethënëse si gërmimet dhe ndërtimet e reja që shpesh humbasin nga fotot e zakonshme satelitore.

Programi i BE për Aktin e Mbështetjes së Prodhimit të Armëve (ASAP) ka investuar 500 milionë dollarë  për të lehtësuar pikat e vështira të prodhimit. Analiza e FT tregon se fabrikat e mbështetura nga ASAP janë zgjeruar më shpejt se të tjerat me fabrika, rrugë dhe infrastrukturë të re. Por jo i gjithë zhvillimi lidhet me financimin nga BE pasi shpenzimet e tjera publike dhe rritja e urdhrave ushtarakë kanë përshpejtuar zgjerimet e fabrikave në Europë.

Kompani si MBDA nĂ« Gjermani dhe Kongsberg nĂ« Norveegji kanĂ« rritur prodhimin e bombave falĂ« financimit tĂ« ASAP dhe kontratave tĂ« mĂ«dha, pĂ«rfshirĂ« marrĂ«veshjen prej 5,6 miliardĂ« dollarĂ« me NATO-n pĂ«r bombat Patriot. NdĂ«rkohĂ« BAR Systems nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar kanĂ« investuar fuqishĂ«m nĂ« fabrikat e municioneve duke synuar tĂ« shumĂ«fishojnĂ« kapacitetin prodhues. KĂ«to zhvillime reflketojnĂ« pĂ«rpjekje mĂ« tĂ« mĂ«dha pĂ«r tĂ« rritur prodhimin e armĂ«ve mbrojtĂ«se nĂ« EuropĂ« pĂ«r t’iu pĂ«rgjigjur luftĂ«rave.

Komisioni Europian po negocion një program të ri mbrojtjeje prej 1,5 milionë dollarësh duke shtuar suksesin e ASAP dhe synuar që të incentivojë zgjerimin industrial në prodhimin e armëve, mbrojtjes ajrore, artilerisë dhe dronëve. Liderët e industrisë lëvdojnë ASAP që ka mundësuar investimet e rëndëishme por paralajmërojnë se prodhimi i elementëve si motorët e vegjël të avionëve dhe mbushësit  e eksplozivëve mbeten një problem për prodhimin e armëve.

EkspertĂ«t thonĂ« se prodhimi  i armĂ«ve Ă«shtĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r strategjinĂ« e NATO-s kundrejt aftĂ«sive ushtarake tĂ« RusisĂ«. Teksa zgjerimi vazhdon, sfidat janĂ« tĂ« pranishme pĂ«r kapacitetin qĂ« duhet pĂ«r t’u pĂ«rballur me  mobilizimin  rus.  Programeve tĂ« ardhshme  tĂ« BE pĂ«r shpenzimet mund t’u nevojitet  tĂ« shĂ«njestrojĂ« kĂ«to hendeqe tĂ« veçanta teknologjike  pĂ«r  tĂ« siguruar gatishmĂ«rinĂ« mbrojtĂ«se tĂ« EuropĂ«s nĂ« planin afatgjatĂ«./e.t

↗

The Times: Rusia synon zhdukjen e Ukrainës, shkëmbimi i territoreve nuk e ndal luftën

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

QĂ« kur Rusia nisi pushtimin e UkrainĂ«s nĂ« vitin 2022, ka pasur dy fraza qĂ« kanĂ« qenĂ« shtyllat kryesore tĂ« fjalimeve tĂ« pĂ«rditshme tĂ« presidentit Zelensky drejtuar kombit: “fitore” dhe “njĂ« paqe e drejtĂ« dhe e qĂ«ndrueshme”.

Para samitit të presidentit Putin dhe presidentit Trump në Alaska, e para duket se i ka shpëtuar kontrollit të Ukrainës, ndërsa e dyta, nëse udhëheqësi rus ia del mbanë, ka pak shanse të bëhet realitet.

Edhe nëse Zelensky pranon kërkesat e pritura të Putinit për të lëshuar tokë, diçka që është e ndaluar nga kushtetuta e Ukrainës, nuk ka indikacione se udhëheqësi rus do të jetë i kënaqur me fitime të kufizuara territoriale.

Putin nuk ka bĂ«rĂ« luftĂ« pĂ«r mĂ« shumĂ« se tre vjet pĂ«r tĂ« pushtuar vetĂ«m minierat e qymyrit tĂ« UkrainĂ«s lindore dhe “pronĂ«n e saj bregdetare”, siç i pĂ«rshkroi Trump zonat e pushtuara nga Rusia pĂ«rgjatĂ« Detit tĂ« Zi dhe Detit Azov. NdĂ«rsa makina e propagandĂ«s sĂ« Kremlinit do tĂ« ishte nĂ« gjendje t’i paraqiste fitime tĂ« tilla relativisht modeste si njĂ« fitore tĂ« lavdishme pĂ«r popullin e RusisĂ«, Putini nuk do tĂ« ishte nĂ« gjendje ta mashtronte veten.

Siç e kanĂ« bĂ«rĂ« tĂ« qartĂ« nĂ« shumĂ« raste ish-oficeri i KGB-sĂ« dhe aleatĂ«t e tij nĂ« MoskĂ«, Rusia nuk po lufton vetĂ«m pĂ«r tokĂ«, ajo po kĂ«rkon tĂ« eliminojĂ« UkrainĂ«n si shtet tĂ« pavarur. “Ukraina nuk Ă«shtĂ« as vend”, thuhet se Putini i ka thĂ«nĂ« George W. Bush, presidentit tĂ« atĂ«hershĂ«m tĂ« SHBA-sĂ«, nĂ« vitin 2008. QĂ«llimi i tij i pandryshueshĂ«m Ă«shtĂ« tĂ« nĂ«nshtrojĂ« Kievin, sado kohĂ« tĂ« duhet dhe me çdo mjet tĂ« nevojshĂ«m.

Pavarësisht ekonomisë së dobësuar të Rusisë, Putini ka pak nxitje për të bërë paqe ndërsa trupat e tij vazhdojnë të përparojnë në rajonin e Donjetskut, epiqendrën e luftës. Të hënën, forcat e Rusisë depërtuan nëpër mbrojtjet e Ukrainës pranë Dobropillia-s, një qytet i rrethuar, duke përparuar gjashtë milje dhe duke marrë kontrollin e një rruge kyçe, sipas raporteve ukrainase.

“Deri mĂ« tani, nuk ka asnjĂ« tregues se rusĂ«t kanĂ« marrĂ« sinjale pĂ«r t’u pĂ«rgatitur pĂ«r njĂ« situatĂ« pas luftĂ«s. PĂ«rkundrazi, ata po ripozicionojnĂ« trupat dhe forcat e tyre nĂ« mĂ«nyra qĂ« sugjerojnĂ« pĂ«rgatitje pĂ«r operacione tĂ« reja ofensive”, tha Zelensky tĂ« hĂ«nĂ«n.

Edhe pas muajsh bisedimesh, është e paqartë nëse Trump dhe administrata e tij e kanë kuptuar plotësisht se sa i fiksuar është Putini me Ukrainën. Agresioni ushtarak i udhëheqësit rus nuk filloi në vitin 2022, kur bota u trondit nga imazhet e raketave ruse në qytetet evropiane, por në vitin 2014, kur protestuesit në Kiev rrëzuan udhëheqësin pro-Moskës të vendit, Viktor Janukoviç.

NĂ« pĂ«rgjigje, Putini aneksoi KrimenĂ« dhe nisi njĂ« operacion tĂ« fshehtĂ« ushtarak nĂ« UkrainĂ«n lindore. “Putin Ă«shtĂ« njĂ« person dinak. Ai i thotĂ« tĂ« gjithĂ« botĂ«s se nuk ka trupa ruse atje. Por pastaj na thotĂ« ‘hajdeni, hajdeni’”, tha njĂ« ushtar rus i quajtur Dorji Batomunkuyev pĂ«r gazetĂ«n opozitare Novaya Gazeta nĂ« vitin 2015 pasi pĂ«soi plagĂ« tĂ« rĂ«nda nĂ« rajonin Donbas tĂ« UkrainĂ«s.

Vitet nĂ« vijim ishin njĂ« rrĂ«shqitje e vazhdueshme drejt njĂ« lufte tĂ« pĂ«rgjithshme qĂ« u shoqĂ«rua me njĂ« fushatĂ« nĂ« rritje tĂ« shtypjes politike nĂ« vend dhe propagandĂ«s qĂ« i lejoi Putinit t’ua linte drejtimin e pĂ«rditshĂ«m tĂ« RusisĂ« vartĂ«sve tĂ« tij, ndĂ«rsa ai u pĂ«rqendrua pothuajse ekskluzivisht nĂ« politikĂ«n e jashtme.

NĂ« vitin 2021, Putini akuzoi PerĂ«ndimin pĂ«r transformimin e UkrainĂ«s nĂ« njĂ« projekt “anti-rus” qĂ« do tĂ« pĂ«rdorej si trampolinĂ« pĂ«r sulme tĂ« ardhshme ndaj MoskĂ«s, edhe pse NATO kishte refuzuar t’i jepte Kievit njĂ« hartĂ« tĂ« qartĂ« rrugore pĂ«r anĂ«tarĂ«sim.

NjĂ« vit mĂ« vonĂ«, nĂ« prag tĂ« luftĂ«s, Putini u dha leksione rusĂ«ve pĂ«r orĂ« tĂ« tĂ«ra mbi atĂ« qĂ« ai e quajti trillim tĂ« shtetĂ«sisĂ« ukrainase dhe “çmendurinĂ«â€ qĂ« i kishte lejuar asaj tĂ« bĂ«hej e pavarur nga Moska nĂ« vitin 1991, kur ukrainasit votuan me shumicĂ« dĂ«rrmuese pĂ«r t’u shkĂ«putur nga Bashkimi Sovjetik.

“E kam thĂ«nĂ« shumĂ« herĂ« se i konsideroj popujt rusĂ« dhe ukrainas si njĂ« popull tĂ« vetĂ«m. NĂ« kĂ«tĂ« kuptim, e gjithĂ« Ukraina Ă«shtĂ« e jona”, tha Putini nĂ« qershor. Muajin e kaluar, ai e korrigjoi AleksandĂ«r Lukashenkon, diktatorin bjellorus, kur paralajmĂ«roi se Rusia mund tĂ« “kapte” mĂ« shumĂ« tokĂ« nĂ« UkrainĂ«. “Kthehuni, Ă«shtĂ« e jona”, i tha Putini.

Edhe nëse arrihet një marrëveshje për armëpushim, Putini pothuajse me siguri do ta përdorë kohën për të rindërtuar ushtrinë e tij të shkatërruar dhe për të ringjallur ekonominë e dobësuar të Rusisë përpara se të sulmojë përsëri, veçanërisht nëse Ukraina nuk merr garanci të forta perëndimore për sigurinë në këmbim të çfarëdo lëshimi që mund të detyrohet të bëjë.

Mes mungesĂ«s sĂ« qartĂ«sisĂ« mbi samitin, njĂ« gjĂ« Ă«shtĂ« e sigurt: Putini do tĂ« preferonte qĂ« Trump ta harronte plotĂ«sisht UkrainĂ«n. AnalistĂ«t kanĂ« sugjeruar se interesi kryesor i udhĂ«heqĂ«sit rus pĂ«r marrĂ«dhĂ«nie tĂ« mira me Trumpin Ă«shtĂ« sepse ai shpreson qĂ« Moska dhe Uashingtoni tĂ« mund tĂ« bien dakord tĂ« krijojnĂ« sfera ekskluzive ndikimi qĂ« do t’i lejonin Kremlinit njĂ« dorĂ« tĂ« lirĂ« nĂ« atĂ« qĂ« e sheh si oborrin e vet. TĂ« flasĂ«sh pĂ«r UkrainĂ«n nĂ« Alaska nuk i kushton asgjĂ« Putinit, veçanĂ«risht nĂ«se ai mund ta ngatĂ«rrojĂ« Trumpin me detajet e konfliktit.

Vitin e kaluar, gjatë një interviste me Tucker Carlson, e para e Putinit me median perëndimore që nga fillimi i pushtimit në shkallë të plotë të Rusisë, udhëheqësi i Kremlinit injoroi mundësinë për ta paraqitur veten si një njeri i arsyeshëm, duke nisur në vend të kësaj një leksion të gjatë rreth asaj që ai e sheh si rrënjët historike të konfliktit.

“MĂ« falni, a mund tĂ« na tregoni se nĂ« cilĂ«n periudhë  Po humbas gjurmĂ«t se ku ndodhemi nĂ« histori”, pyeti Carlson i hutuar nĂ« njĂ« moment. Putin ndaloi shkurt: “Ishte nĂ« shekullin e 13-tĂ«â€, u pĂ«rgjigj ai, pĂ«rpara se tĂ« vazhdonte pĂ«rsĂ«ri. TĂ« tilla janĂ« thellĂ«sitĂ« e obsesionit tĂ« udhĂ«heqĂ«sit rus./e.t

↗

Zjarret në Gramsh, policia: Flakët i ndezi 80-vjeçari që vdiq në kopshtin e banesës

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Policia e Elbasanit ka njoftuar zyrtarisht se zjarri i përmasave të mëdha në fshatrat e Gramshit është shkaktuar nga një 80-vjeçar, i cili fatkeqësisht humbi jetën edhe vetë si pasojë e asfiksisë.

I moshuari, sipas policisë, ndezi zjarr në kopshtin e banesës, e për pasojë flakët dolën jashtë kontrollit dhe u përhapën në të gjitha fshatrat e Gramshit.

Për shkak të situatës që ka dalë nga kontrolli, Ministria e Mbrojtjes ka urdhëruar evakuimin e banorëve të 3 fshatrave.

“Rreth orĂ«s 11:00, dyshohet se njĂ« shtetas rreth 80 vjeç, ka ndezur zjarr nĂ« kopshtin e banesĂ«s sĂ« tij, nĂ« fshatin Kullollas, zjarr i cili ka dalĂ« jashtĂ« kontrolli dhe Ă«shtĂ« pĂ«rhapur masivisht, nĂ« disa fshatra tĂ« rrethit tĂ« Gramshit. Dyshohet se si pasojĂ« e asfiksimit, ky shtetas ka humbur jetĂ«n. ShĂ«rbimet e PolicisĂ«, tĂ« ZjarrfikĂ«ses dhe tĂ« Emergjencave Civile kanĂ« shkuar menjĂ«herĂ« nĂ« zonĂ«, ku po punojnĂ« intensivisht pĂ«r shuarjen e zjarrit, si dhe pĂ«r evakuimin e banorĂ«ve tĂ« fshatrave nĂ« tĂ« cilat janĂ« pĂ«rhapur flakĂ«t. NdĂ«rkaq, grupi hetimor, nĂ« drejtimin e ProkurorisĂ«, po heton pĂ«r tĂ« zbardhur dhe dokumentuar shkakun e zjarrit dhe rrethanat e tjera tĂ« rastit”, thuhet nĂ« njoftimin e PolicisĂ« sĂ« Elbasanit./E.T

↗

Regjistrohet viktima e parë nga zjarret

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Paraditen e sotme u regjistrua viktima e parë nga zjarret në vendin tonë.

Rreth orës 11:00, dyshohet se një shtetas rreth 80 vjeç, ka ndezur zjarr në kopshtin e banesës së tij, në fshatin Kullollas, zjarr i cili ka dalë jashtë kontrolli dhe është përhapur masivisht, në disa fshatra të rrethit të Gramshit. Dyshohet se si pasojë e asfiksimit, ky shtetas ka humbur jetën.

Shërbimet e Policisë, të Zjarrfikëses dhe të Emergjencave Civile kanë shkuar menjëherë në zonë, ku po punojnë intensivisht për shuarjen e zjarrit, si dhe për evakuimin e banorëve të fshatrave në të cilat janë përhapur flakët.

Ndërkaq, grupi hetimor, në drejtimin e Prokurorisë, po heton për të zbardhur dhe dokumentuar shkakun e zjarrit dhe rrethanat e tjera të rastit./E.T

↗

Mbi 20 të vrarë në Gaza. Avionët dhe tanket izraelite, breshëri sulmesh në enklavë

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Avionët dhe tanket izraelite vijuan bombardimet në zonat lindore të qytetit të Gazës përgjatë natës, duke vrarë të paktën 11 vetë.

Në jug të enklavës, pesë persona të tjerë, përfshirë një çift dhe fëmijën e tyre, humbën jetën pas shënjestrimit të banesës së tyre nga predha izralite në Khan Junis, ndërsa 4 të tjerë u vranë në një kamp të afërt, në zonën bregdetare të Mawasi.

Ushtria izraelite tha se po verifikonte raportimet dhe se forcat e veta po merrnin masa për të minimizuar dëmet civile. Në një tjetër deklaratë gjatë së martës, IDF bëri të ditur se kishte vrarë dhjetëra militant në Rripin e Gazës gjatë muajit të fundit dhe se kishte shkatërruar më shumë tunele të përdorura prej tyre.

Izraeli ka intensifikuar bombardimet në enklavë pasi njoftoi planet për nisjen e një ofensive të re, për pushtimin e qytetit të Gazës. Lëvizja ka nxitur reagime të ashpra rreth botës, mes frikës për përshkallëzim të vuajtjeve për palestinezët atje. 5 persona të tjerë, përfshirë 2 fëmijë, thuhet të kenë humbur jetën si pasojë e urisë gjatë 24 orëve të fundit.

Vdekjet e tjera e çojnë në 227 numrin total të viktimave nga kequshqyerja, mes të cilëve 103 fëmijë.

Teksa lufta bëhet gjithmonë e më e egër në Gaza, lideri i Hamasit, Khalil Al-Hayya, udhëton në Kajro për të rigjallësuar planin e armëpushimit të mbështetur nga SHBA. Raundi i fundit i bisedimeve në Katar përfundoi pa asnjë rezultat në fund të korrikut, me Hamasin dhe Izraelin që shkëmbyen akuza për mungesën e progresit, lidhur me propozimin amerikan për 60 ditë armëpushim dhe lirim të pengjeve. /E.T

↗

Kur merr fund i nxehti afrikan në Shqipëri?

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Pas disa ditësh të mbizotërimit të temperaturave përvëluese, vendi ynë pritet të përjetojë një rënie graduale të valës së të nxehtit duke nisur nga dita e enjte.

Kjo u bë e ditur nga meteorologia Anira Gjoni gjatë një prononcimi për Euronews Albania, ku analizoi situatën e motit dhe ndikimin e tij në përhapjen e zjarreve.

Nga dita e enjte, vala e të nxehtit do të fillojë të tërhiqet më ndjeshëm, me temperatura që pritet të zbresin në 34 gradë Celsius, ndërsa të premten ato do të bien deri në 32 gradë. Një rritje e lehtë pritet të shtunën, me vlera rreth 35 gradë Celsius.

“Temperaturat ekstreme qĂ« kemi parĂ« kĂ«tĂ« gusht nuk do tĂ« rikthehen nĂ« ditĂ«t nĂ« vijim,” u shpreh Gjoni.

Sipas Gjonit, të martën temperaturat arritën në 41 gradë Celsius në zonat e ulëta, 37 gradë në bregdet dhe 34 gradë në zonat malore.

Për ditën e mërkurë parashikohen vlera pak më të ulëta, 39 gradë Celsius në zonat e ulëta, 35 gradë Celsius në bregdet dhe 32 gradë Celsius në relievet malore.

Zonat më të rrezikuara nga i nxehti mbeten ato të ultësirës perëndimore, ku temperaturat gjatë orëve të pasdites qëndrojnë në vlera të larta dhe mund të përkeqësojnë më tej situatën.

“PĂ«r javĂ«n e fundit tĂ« gushtit, parashikimet tregojnĂ« se do tĂ« kemi ende ditĂ« tĂ« nxehta, me temperatura nĂ« intervalin 35–36 gradĂ« Celsius, por jo vlera ekstreme si javĂ«t e mĂ«parshme,” shtoi ajo.

“Nuk mund tĂ« themi se Ă«shtĂ« viti mĂ« i nxehtĂ«, por jemi ende brenda njĂ« prej viteve mĂ« tĂ« nxehta tĂ« regjistruara. 2024, nĂ« nivel global, vijon tĂ« jetĂ« viti mĂ« i nxehtĂ« deri tani,” tha meteorologia.

E pyetur për situatën e zjarreve, Gjoni tha se faktori njeri vijon të mbetet shkaku kryesor i vatrave aktive dhe rrezikshmërisë së lartë në shumë zona të vendit.

“Nuk janĂ« temperaturat 41–42 gradĂ« Celsius qĂ« shkaktojnĂ« zjarrĂ«vĂ«nien, nuk kemi kushtet ideale pĂ«r vetĂ«ndezje, shkaku kryesor vijon tĂ« mbetet veprimi i qĂ«llimshĂ«m apo pakujdesia njerĂ«zore,” u shpreh ajo.

Ndërsa vala e të nxehtit tregon shenja të tërheqjes, situata me zjarret mbetet serioze dhe shqetësuese në disa pjesë të territorit.

Sipas Gjonit, të gjitha qarqet e vendit paraqesin rrezikshmëri të lartë për përhapje zjarresh, përfshirë Shkodrën (veçanërisht në jug të saj), Lezhën, Kukësin, Elbasanin dhe Tiranën, ku zonat jugore janë më të ekspozuara.

“MegjithatĂ«, rĂ«nia e temperaturave gjatĂ« fundjavĂ«s pritet tĂ« ndihmojĂ« nĂ« stabilizimin gradual tĂ« situatĂ«s sĂ« zjarreve,” pĂ«rfundoi meteorologia./E.T

↗

Flakët kanë bllokuar fshatrat e Gramshit, Ministria thirrje urgjente banorëve: Largohuni

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Ministria e Mbrojtjes ju bën thirrje banorëve të fshatrave Kullollas, Bletëz dhe Menkollarë të Gramshit që të evakuohen menjëherë nga banesat e tyre për shkak të flakëve të zjarreve të cilat kanë rrethuar zonën.

“THIRRJE URGJENTE! PĂ«r shkak tĂ« zjarreve, u bĂ«jmĂ« thirrje banorĂ«ve tĂ« fshatrave Kullollas, BletĂ«z dhe MenkollarĂ« tĂ« largohen menjĂ«herĂ« nga banesat e tyre dhe tĂ« bashkĂ«punojnĂ« me autoritetet pĂ«r evakuimin e sigurt”.

Ndërkohë katër helikopterë janë nisur drejt Gramshit për shuarjen e dy vatrave masive të zjarrit, të cilat paraqesin rrezikshmëri të lartë dhe kanë detyruar autoritetet të urdhërojnë evakuimin e fshatrave Kullollas, Bletëz dhe Menkollarë.

Aaktualisht fshati Kullollas dhe Bletëz mbeten të bllokuar nga flakët. Deri më tani askush nuk mund të konfirmojë nëse ka të lënduar apo viktima nga zjarri pasi fshati është rrethuar nga flakët.

Deri nĂ« qetĂ«simin e situatĂ«s qĂ« t’i hapĂ« rrugĂ« hyrjes sĂ« zjarrfikĂ«ses dhe ambulancĂ«s askush nuk konfirmon fatin e banorĂ«ve tĂ« kĂ«tyre fshatrave.

Aktualisht ekipet që kanë shkuar nga toka për të evakuuar banorët e kësaj zone janë të bllokuara dhe e kanë të pamundur avancimin më tej.

Sakaq, drejt Gramshit Ă«shtĂ« nisur me urgjencĂ« edhe Ministri i BrendshĂ«m, Ervin Hoxha dhe drejtori i Emergjencave Civile, Haki Çako, pĂ«r tĂ« monitoruar nga afĂ«r operacionin pĂ«r shuarjen e flakĂ«ve./E.T

↗

Shpëtoi 3 të aksidentuarit, Proda i akordon certifikatën inspektorit Klajdi Mustaj

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Në ambientet e Drejtorisë së Përgjithshme të Policisë së Shtetit u zhvillua ceremonia për dorëzimin e certifikatës së akorduar nga Drejtori i Përgjithshëm, punonjësit të Policisë Klajdi Mustaj. Në ceremoni morën pjesë drejtues të lartë të Policisë së Shtetit dhe të DVP Vlorë, ku punonjësi i Policisë është i komanduar për sezonin turistik, si dhe eprorë dhe kolegë të tij.

Gjatë fjalës së tij, Drejtori i Përgjithshëm ka vlerësuar aktin e guximshëm të punonjësit të Policisë, akt që mishëron më së miri misionin e Policisë së Shtetit, të jemi aty ku qytetarët kanë më shumë nevojë për ne.

Ilir Proda:

“Veprimi i Inspektor Klajdi Mustaj, i cili ndĂ«rhyri me profesionalizĂ«m dhe vendosmĂ«ri pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar tre bashkĂ«qytetarĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« njĂ« aksident rrugor, Ă«shtĂ« njĂ« shembull frymĂ«zues pĂ«r çdo efektiv policie. Guximi, reagimi i shpejtĂ« dhe zemra e madhe qĂ« tregoi, janĂ« vlerat qĂ« ne duam tĂ« shohim te çdo punonjĂ«s i PolicisĂ« sĂ« Shtetit. NĂ« emrin tim dhe tĂ« gjithĂ« trupĂ«s sonĂ« policore, i shpreh mirĂ«njohjen mĂ« tĂ« thellĂ« dhe e pĂ«rgĂ«zoj pĂ«r kĂ«tĂ« akt tĂ« lartĂ« human, pĂ«r t’u dhĂ«nĂ« ndihmĂ«n e parĂ«, nĂ« kushte tĂ« vĂ«shtira, tre shtetasve qĂ« u pĂ«rfshinĂ« nĂ« njĂ« aksident rrugor. 15-vjeçari qĂ« Klajdi mori nĂ« duar mes tymit dhe flakĂ«ve, pĂ«r ta shpĂ«tuar, fatkeqĂ«sisht humbi jetĂ«n nĂ« spital, kĂ«shtu qĂ« gjej rastin t’i shpreh familjes, ngushĂ«llimet e mia tĂ« sinqerta.

Klajdi nuk është i vetmi shembull. Këto dy muaj kemi parë shumë raste të tjera kur kolegët tanë kanë vënë jetën e tyre në rrezik për të shpëtuar jetën e të tjerëve. Dua të përmend këtu rastin e Shefit të Komisariatit të Policisë Delvinë, Agim Troci dhe të Nënkomisar Eridionit, të cilët, së bashku me trupën e tyre dhe me mbështetjen e kolegëve të Sarandës, bënë të mundur evakuimin e dhjetëra banorëve, nga zjarret që rrezikonin jetën e tyre, dhe shpëtuan njerëz në rrethana tepër të vështira. Vetë këta dy protagonistë mbetën të dëmtuar, njëri më rëndë e tjetri më lehtë, nga zjarri.

Gjithashtu, nuk mund të lë pa përmendur veprimin e tre punonjësve të Patrullës së Përgjithshme në Korçë, Laura Leka, Aurel Jesku dhe Klodian Dulellari, të cilët, me përkushtim dhe ndjenjë të lartë përgjegjësie, rrezikuan jetën e tyre për të shpëtuar një qytetar të moshuar nga flakët, të cilët do të vlerësohen po njësoj si ju.

Këto nuk janë thjesht ngjarje, por dëshmi të gjalla të asaj që do të thotë të jesh pjesë e Policisë së Shtetit. Shërbimi ndaj qytetarëve nuk është vetëm një detyrë ligjore apo institucionale, është një mision i shenjtë. Gjitashtu, është një thirrje e përditshme për të qenë aty, sidomos kur jeta, shpresa dhe siguria e njerëzve janë në rrezik.

Prandaj, sot, përmes këtij vlerësimi për Inspektor Klajdi Mustaj, ne nderojmë jo vetëm atë, por të gjithë punonjësit e Policisë së Shtetit që me përkushtim, guxim dhe humanizëm, i japin kuptim dhe dinjitet uniformës sonë.

Si Klajdi, po njĂ«soj do tĂ« nderohen kolegĂ«t qĂ« pĂ«rmenda mĂ« lart, si dhe çdo punonjĂ«s policie qĂ« do tĂ« demonstrojĂ« kĂ«to vlera tĂ« larta njerĂ«zore dhe pĂ«rgjegjshmĂ«ri ndaj detyrĂ«s. Çdo punonjĂ«s policie qĂ« do ta pĂ«rmbushĂ« me dinjitet, ndershmĂ«ri, pĂ«rkushtim, sakrificĂ« dhe humanizĂ«m detyrĂ«n, ka mbĂ«shtetjen time tĂ« plotĂ«.

Jam krenar pĂ«r ju. Faleminderit qĂ« çdo ditĂ« e bĂ«ni PolicinĂ« e Shtetit, njĂ« institucion ku qytetarĂ«t mund tĂ« besojnĂ« dhe tĂ« mbĂ«shteten.”

MĂ« tej, punonjĂ«si i PolicisĂ« Klajdi Mustaj ka falĂ«nderuar Drejtorin e PĂ«rgjithshĂ«m, pĂ«r vlerĂ«simin dhe mbĂ«shtetjen, dhe ka theksuar se ka bĂ«rĂ« detyrĂ«n dhe do vijojĂ« ta bĂ«jĂ« sa herĂ« t’i jepet rasti, duke uruar qĂ« tĂ« tilla raste tĂ« mos ndodhin mĂ«. Ai ka apeluar pĂ«r drejtuesit e automjeteve, qĂ« tĂ« respektojnĂ« rregullat e qarkullimit rrugor dhe tĂ« mbrojnĂ« jetĂ«n.

Klajdi Mustaj:

“Ky vlerĂ«sim nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« motivim personal, por edhe njĂ« mesazh inkurajues qĂ« tregon se puna, pĂ«rkushtimi dhe ndershmĂ«ria vlerĂ«sohen, dhe do tĂ« mbetet pĂ«r mua njĂ« nxitje pĂ«r tĂ« vazhduar tĂ« jap mĂ« tĂ« mirĂ«n nĂ« shĂ«rbim tĂ« qytetarĂ«ve dhe tĂ« vendit. MbĂ«shtetja juaj ndaj çdo punonjĂ«si policie qĂ« pĂ«rmbush me ndershmĂ«ri, pĂ«rkushtim, sakrificĂ« dhe humanizĂ«m detyrĂ«n nĂ« shĂ«rbim tĂ« qytetarĂ«ve dhe atdheut, Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« certifikatĂ« apo vlerĂ« monetare, Ă«shtĂ« njĂ« tregues i qartĂ« qĂ« puna e sakrifica vlerĂ«sohen.

Ndjej shumë keqardhje që 15-vjeçari, të cilin u përpoqa me gjithë zemër ta shpëtoja, humbi jetën në spital. Shpirti i tij u prehtë në paqe!

Sot, kam njĂ« mesazh pĂ«r tĂ« gjithĂ« pĂ«rdoruesit e rrugĂ«s, jeta Ă«shtĂ« thesari ynĂ«, mbrojeni atĂ« duke zbatuar ligjshmĂ«rinĂ«.”/e.t

↗

PĂ«rballja e shumĂ«pritur: “Manipuluesi” Putin kundĂ«r “emocionalit” Trump

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Financial Times

Donald Trump dhe Vladimir Putin kanë një histori takimesh të çuditshme.

Ishte takimi i tyre i parë në Gjermani, kur Trump ia konfiskoi shënimet përkthyesit të tij për të fshehur çdo provë se çfarë kishte ndodhur në dhomë. Rasti në Vietnam kur Trump e mori për të vërtetë deklaratën e Putinit se Moska nuk ishte përfshirë në zgjedhjet e vitit 2016. Dhe samiti i tyre në Helsinki, kur Trump vuri në dyshim analizën e shërbimeve të tij të inteligjencës, duke iu referuar mohimit të fortë të Putin-it.

Tani, ndërsa të dy liderët po përgatiten për takimin e tyre të parë ballë për ballë që prej kthimit të Trump në Shtëpinë e Bardhë, politikanët dhe analistët po përgatiten për një takim jo konvencional, ku Trump do të shfaqet më pak i kufizuar se në mandatin e tij të parë.

Shumëkush frikësohet se, nëse takimet e mëparshme janë ndonjë tregues, do të jetë Putin-i, (operativi i vjetër i KGB-së i kthyer në autocrat) ai që do të ketë përparësi, jo e kundërta.

“Nuk ka asnjĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« kalosh nga zero progres nĂ« njĂ« samit qĂ« i jep fund luftĂ«s pĂ«r mĂ« pak se njĂ« javĂ«,” tha Samuel Charap, shkencĂ«tar politik në Rand Corporation.

“Por Trump ka kĂ«tĂ« besim tĂ« pandalshĂ«m nĂ« karizmĂ«n e tij dhe aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« bindur homologĂ«t e vet pĂ«r atĂ« qĂ« ai e konsideron logjike dhe tĂ« drejtĂ«.”

Ish-presidenti francez François Hollande, i cili nĂ« vitin 2015 bashkĂ«-udhĂ«hoqi negociatat e paqes me kancelaren gjermane Angela Merkel dhe Putinin pĂ«r UkrainĂ«n, ka njĂ« paralajmĂ«rim pĂ«r presidentin amerikan: “Teknika e Putinit Ă«shtĂ« gĂ«njeshtra profesionale.”

“Do tĂ« ishte mirĂ« pĂ«r Trump-in tĂ« tregonte se ka njohuri tĂ« detajuara pĂ«r situatĂ«n nĂ« terren,” i tha Hollande gazetĂ«s Financial Times.

Kur Trump dhe Putin u takuan për herë të parë, në korrik të vitit 2017, Trump ishte i rënduar nga hetimet për ndërhyrjen e mundshme ruse në zgjedhje dhe kishte një mosbesim të ndërsjellë mes tij dhe këshilltarëve të vet të politikës së jashtme.

Të dy presidentët u takuan në margjinat e samitit të G20-ës në Hamburg, të shoqëruar nga ministri i Jashtëm rus dhe sekretari amerikan i Shtetit, si dhe dy përkthyes. Më vonë, Trump mori shënimet e përkthyesit dhe i kërkoi atij të mos i tregonte askujt për përmbajtjen e takimit.

Në darkën e asaj nate, Trump iu afrua Putin-it për një bisedë dytësore, ku ishte i pranishëm vetëm përkthyesi i Putin-it dhe asnjë zyrtar amerikan.

Në takimin e tyre të ardhshëm në Forumin e Bashkëpunimit Ekonomik Azi-Paqësor në Vietnam në nëntor të po atij viti, Trump përsëriti pretendimin e Putin-it se Rusia nuk kishte ndërhyrë në zgjedhjet amerikane.

TĂ« dy u takuan sĂ«rish nĂ« Helsinki, nĂ« korrik tĂ« vitit 2018, vetĂ«m me pĂ«rkthyesit pĂ«rkatĂ«s. Kur u pyet nĂ« njĂ« konferencĂ« shtypi nĂ«se i besonte mĂ« shumĂ« agjencive tĂ« tij tĂ« inteligjencĂ«s apo presidentit rus, Trump tha se i besonte tĂ« dyve, por shtoi: “Presidenti Putin thotĂ« se nuk Ă«shtĂ« Rusia. Nuk shoh ndonjĂ« arsye pse do tĂ« ishte.”

Ata u takuan sërish, joformalisht, në margjinat e samitit të G20-ës në Buenos Aires më vonë atë vit, ku Trump përsëri nuk mori me vete asnjë përkthyes apo person që të mbante shënime.

Samiti i kësaj jave përfaqëson mundësinë më të fundit që Trump të riformulojë marrëdhënien e tij me Putinin dhe të marrë një qëndrim më të ashpër ndaj presidentit rus. Por pak e presin këtë.

“Putini do tĂ« pĂ«rpiqet ta bindĂ« Trumpin se (pozicioni rus) Ă«shtĂ« mĂ« i mirĂ« nga sa Ă«shtĂ« nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«. NdĂ«rkohĂ« qĂ« pĂ«r Trump-in Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« e rĂ«ndĂ«sishme ta bĂ«jĂ« kĂ«tĂ« marrĂ«veshje dhe ta paraqesĂ« si njĂ« fitore tĂ« re nĂ« ruajtjen e paqes,” tha Kirill Rogov, sociolog dhe studiues nĂ« Institutin pĂ«r Shkencat Humane nĂ« VjenĂ«. “Kjo nuk sjell asgjĂ«, por Trump shmang nevojĂ«n pĂ«r tĂ« ndĂ«rmarrĂ« veprime vendimtare.”

Hollande, i cili kaloi 17 orë në kryeqytetin e Bjellorusisë në shkurt të vitit 2015 për të nënshkruar të ashtuquajturën marrëveshje Minsk 2 për armëpushim në rajonin lindor të Donbasit në Ukrainë, tha se Putini ndoshta do të luajë për kohë.

“Ai nuk ka nxitim,” tha ish-presidenti francez. “E di qĂ« do tĂ« jetĂ« ende nĂ« pushtet pas njĂ« muaji, dy vjetĂ«sh, ndoshta deri nĂ« fund tĂ« jetĂ«s sĂ« tij. Trump e ka me nxitim sepse ka premtuar tĂ« zgjidhĂ« tĂ« gjitha konfliktet botĂ«rore dhe do rezultate.”

Edhe zgjatja e tepĂ«rt e diskutimeve ishte njĂ« model, kujton Hollande. “Putin do tĂ« nisĂ« takimin duke treguar gjithĂ« historinĂ« nga fillimi. Mund tĂ« zgjasĂ« njĂ« orĂ«, mĂ« shumĂ«, nĂ«se nuk e ndĂ«rpret. Metoda ruse e negociatave Ă«shtĂ« qĂ« tĂ« zgjasin shumĂ« por tĂ« mos ndodhĂ« ndonjĂ« gjĂ« me rĂ«ndĂ«si,” tha ai.

“Por nĂ« fund, ai gjithmonĂ« ofronte njĂ« hapjje, njĂ« ndĂ«rmjetĂ«sim, njĂ« takim tjetĂ«r, njĂ« grup pune, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« pala tjetĂ«r tĂ« mund tĂ« thoshte: shikoni, Putin ka lĂ«vizur pak.”

Shpallja e gĂ«njeshtrave tĂ« pastra ishte gjithashtu njĂ« nga truket e liderit rus, tha Hollande. PĂ«r shembull, Putin kĂ«mbĂ«ngulte se nuk kishte asnjĂ« kontakt me separatistĂ«t pro-rusĂ« nĂ« UkrainĂ«n Lindore, megjithĂ«se i financonte dhe i mbĂ«shteste ushtarakisht. “Ishte njĂ« gĂ«njeshtĂ«r aq e madhe sa ishte mbresĂ«lĂ«nĂ«se,” tha Hollande.

NjĂ« diplomat gjerman i pĂ«rfshirĂ« nĂ« negociatat e Minskut e pĂ«rshkroi Putinin si “njĂ« nga negociatorĂ«t mĂ« tĂ« zotĂ«â€. “Ai i di tĂ« gjitha temat, arsyetimet ligjore nĂ« detaje, por gjithmonĂ« manipulon faktet. Duhet t’i njohĂ«sh faktet po aq mirĂ« sa ai.”

Por faktet nuk janĂ« pika e fortĂ« e Trumpit, tha ai. NĂ« fillim tĂ« vitit 2017, Merkel organizoi njĂ« telefonatĂ« me presidentin amerikan pĂ«r t’i shpjeguar se si Putin refuzonte tĂ« zbatonte marrĂ«veshjen e Minskut. Trump thjesht e falĂ«nderoi dhe mbylli telefonin. MĂ« vonĂ« kĂ«shilltarĂ«t amerikanĂ« i thanĂ« ekipit tĂ« Merkel-it se Trump ishte zemĂ«ruar sepse ajo e kishte “qortuar”. “Jo vetĂ«m qĂ« nuk i do faktet, por gjithashtu ka paragjykimet e veta, dhe Putin e di kĂ«tĂ«,” tha diplomati.

NĂ« kujtimet e saj, Merkel shkruan se ajo dhe Trump “flisnin nĂ« dy nivele tĂ« ndryshme: Trump-i nĂ« emocionalen; unĂ« nĂ« faktualen.”

Putin ka njĂ« “keqbesim shumĂ« tĂ« strukturuar, shumĂ« tĂ« kujdesshĂ«m”, tha njĂ« ish-kĂ«shilltar francez nĂ« ekipin negociator tĂ« Hollandes. Kur lideri rus refuzoi tĂ« pranonte çdo monitorim tĂ« jashtĂ«m tĂ« kufirit UkrainĂ«-Rusi, ai “pretendoi se nuk ishte shkelur”, tha kĂ«shilltari. “Por sigurisht qĂ« kjo ishte sepse rusĂ«t e kalonin kurdo qĂ« donin.”

PĂ«r takimin nĂ« AlaskĂ«, kĂ«shilltari tha: “RusĂ«t nuk do tĂ« bĂ«jnĂ« ndonjĂ« marrĂ«veshje. Putin vetĂ«m ka nevojĂ« qĂ« Trump tĂ« ndalojĂ« mbĂ«shtetjen pĂ«r UkrainĂ«n, gjĂ« qĂ« Ă«shtĂ« natyrisht prirje e Trump-it.”

Sociologu Rogov tha se Putin mund të jetë më i interesuar për negociata tani se më parë, pasi ofensiva ruse verore në Ukrainë nuk ishte po aq e suksesshme sa vitin e kaluar. Perspektiva që Trump mund të trembë Indinë nga blerjet e naftës me kërcënimin e tarifave i ka ndërlikuar punët edhe më shumë.

Duke e krahasuar me administratën e tij të parë, kur Trump ishte i kufizuar nga një Kongres i ashpër dhe nga zyrtarë që donin të vendosnin kufij në marrëdhënie me Putin-in, tani presidenti amerikan tani përballet me më pak kontrolle mbi pushtetin e tij. Ligjvënësit republikanë janë të frikësuar dhe aparati i politikës së jashtme është lënë mënjanë.

“Ai Ă«shtĂ« i pakufizuar”, tha njĂ« zyrtar i lartĂ« amerikan, i cili foli nĂ« kushte anonimiteti.

Trump dhe Steve Witkoff, i dĂ«rguari i tij special, e kanĂ« drejtuar operacionin si dy “anĂ«t e tavolinĂ«s”, tha Andrew Weiss, nĂ«nkryetar në Carnegie Endowment for International Peace.

“Tani kemi Trump-in pa pengesa ose kundĂ«rpesha nĂ« administratĂ«n e vet tĂ« ulur me Putinin, i cili ka qenĂ« nĂ« atĂ« pozicion pĂ«r rreth njĂ« dekadĂ« pa pasur kolegĂ« nĂ« afĂ«rsi tĂ« tij tĂ« menjĂ«hershme”, tha Weiss./e.t

↗

Pesë çështje para BE-së këtë vjeshtë

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Bashkimi Evropian pjesën më të madhe të gushtit është në pushim të verës, pa seanca plenare të Parlamentit Evropian, pa mbledhje të Këshillit dhe pa takime të komisioneve.

Me pak fjalĂ«, gjatĂ« kĂ«tyre javĂ«ve nuk diskutohet – e aq mĂ« pak vendoset – pĂ«r ndonjĂ« çështje tĂ« rĂ«ndĂ«sishme.

Por, sapo diplomatët dhe zyrtarët të kthehen në zyrat e tyre në shtator, BE-ja do të përballet me vendime të mundshme të vështira dhe dilema gjatë vjeshtës, përcjell A2.

Radio Evropa e Lirë sjell pesë çështjet kryesore që pritet të jenë në qendër të vëmendjes në muajt në vijim.

A do të zhbllokohen asetet e Rusisë?

Mbi 200 miliardë euro asete të ngrira të Rusisë ndodhen në Bashkimin Evropian që nga shkurti i vitit 2022, kur blloku filloi të vendoste sanksione ndaj Moskës pas nisjes së pushtimit rus të Ukrainës.

Që atëherë, ka vazhduar debati i ashpër se çfarë duhet bërë me këto para.

MĂ« 29-30 gusht, ministrat e JashtĂ«m tĂ« BE-sĂ« mblidhen nĂ« DanimarkĂ« pĂ«r njĂ« takim joformal tĂ« njohur si “Gymnich”, qĂ« shpesh shĂ«non hapjen e sesionit tĂ« vjeshtĂ«s pĂ«r bllokun.

Shefja e politikĂ«s sĂ« jashtme tĂ« BE-sĂ«, Kaja Kallas, e ka bĂ«rĂ« tĂ« qartĂ« se ky Ă«shtĂ« momenti pĂ«r tĂ« vendosur pĂ«r fatin e aseteve – duke i cilĂ«suar si njĂ« mjet tĂ« fuqishĂ«m pazari pĂ«r tĂ« ardhmen, por edhe njĂ« burim dilemash ligjore.

Shumë shtete anëtare të BE-së, veçanërisht ato në lindje që kanë një qasje më të ashpër ndaj Moskës, kërkojnë që paratë të konfiskohen për të financuar armët për Ukrainën ose për të rimbushur arsenalin e bllokut. Argumenti i tyre është se kjo mund të mbulojë mungesën e mundshme të financimit nga SHBA-ja dhe se është më e drejtë që këto para të Rusisë të përdoren për këtë qëllim, në vend të taksapaguesve evropianë.

Të tjerë, sidomos shtetet më të mëdha, nuk janë të gatshëm për konfiskim ende. Ata thonë se këto para mund të shërbejnë si kartë negociuese për paqe ose armëpushim, pasi Moska kërkon të rimarrë një pjesë të tyre. Po ashtu, përmendet mundësia që të përdoren si mjet presioni ndaj Kremlinit për bashkëpunim me tribunalin e ri për luftën. Një tjetër opsion është që asetet të mbeten të ngrira për të financuar rindërtimin e Ukrainës pas përfundimit të luftës.

Banka Qendrore Evropiane ka shprehur frikën se konfiskimi i aseteve mund të dëmtojë reputacionin e euros si monedhë globale dhe të dekurajojë vendet të investojnë në Eurozonë.

Belgjika, ku ndodhet depozita qendrore e sigurisĂ« “Euroclear” – qĂ« mban shumicĂ«n e kĂ«tyre aseteve sovrane – Ă«shtĂ« po ashtu e kujdesshme ndaj veprimeve tĂ« njĂ«anshme. Argumenti belg Ă«shtĂ« se asetet e ngrira janĂ« njĂ« “mundĂ«si e artĂ«â€, pasi fitimet e papritura qĂ« ato gjenerojnĂ«, rreth 1-2 miliardĂ« euro çdo tre muaj, shkojnĂ« drejtpĂ«rdrejt nĂ« arkĂ«n e UkrainĂ«s.

A do të ndahen Moldavia dhe Ukraina në rrugën e tyre drejt integrimit në BE?

Deri më tani, Ukraina dhe Moldavia kanë ecur së bashku në rrugën drejt anëtarësimit në Bashkimin Evropian. Të dyja morën statusin e vendit kandidat në vitin 2022 dhe, në fund të vitit 2023, vendet anëtare të BE-së ranë dakord të nisin bisedimet e anëtarësimit me to.

Shumica e diplomatëve evropianë prisnin që gjysma e parë e këtij viti të sillte hapjen e kapitujve të parë nga 33 sa janë gjithsej, si për Kishinjevin, ashtu edhe për Kievin. Por, Hungaria po e bllokon nisjen e këtyre negociatave, duke pretenduar se Ukraina nuk garanton të drejtat e pakicës hungareze.

MeqĂ« Moldavia dhe Ukraina janĂ« “tĂ« lidhura” deri tani nĂ« kĂ«tĂ« proces, bllokada prek edhe Kishinjevin. KĂ«tĂ« pranverĂ« pati diskutime pĂ«r t’i ndarĂ« kĂ«to dy vende nĂ« procesin e anĂ«tarĂ«simit, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« paktĂ«n Moldavia tĂ« ecte pĂ«rpara, por nuk u arrit ndonjĂ« konsensus.

Hungaria ka sinjalizuar se nuk do të tërhiqet nga ky qëndrim, sidomos pas një referendumi jodetyrues më herët këtë vit, në të cilin 95 për qind e pjesëmarrësve u shprehën kundër anëtarësimit të Ukrainës në BE. Shumë zyrtarë të BE-së besojnë se ky pozicion nuk do të ndryshojë deri pas zgjedhjeve parlamentare hungareze në prill 2026.

Ndërkohë, Moldavia mban zgjedhje më 28 shtator, ku Qeveria proevropiane kërkon një mandat të ri. Në Bruksel po qarkullojnë zëra se Ukraina dhe mbështetësit e saj kanë pranuar një ndarje të procesit, ku Moldavia do të avanconte e vetme. Një vendim i tillë mund të merret në fillim të shtatorit, për të ndikuar potencialisht në favor të forcave pro BE-së në zgjedhjet moldave.

ÇfarĂ« do tĂ« bĂ«jĂ« BE-ja pĂ«r GjeorgjinĂ«?

Brukseli pritet tĂ« vazhdojĂ« kĂ«tĂ« vjeshtĂ« pĂ«rballjen me kthimin prapa tĂ« demokracisĂ« nĂ« Gjeorgji, dhe disa vendime mund tĂ« pasqyrojnĂ« kĂ«tĂ« realitet. Komisioni Evropian i dĂ«rgoi njĂ« letĂ«r QeverisĂ« gjeorgjiane nĂ« korrik, duke i kĂ«rkuar qĂ« deri nĂ« fund tĂ« gushtit tĂ« pĂ«rmbushĂ« tetĂ« kushtet e vendosura nĂ« fund tĂ« vitit 2024 – pĂ«rfshirĂ« shfuqizimin e Ligjit tĂ« diskutueshĂ«m pĂ«r “agjentĂ«t e huaj” dhe paketĂ«n po aq tĂ« kontestuar ligjore pĂ«r “vlerat familjare dhe mbrojtjen e tĂ« miturve”.

Pak në Bruksel presin që Tbilisi të bëjë lëvizje të mëdha në këto çështje, ndaj mbetet pyetja: si dhe kur do të përgjigjet BE-ja?

Deri mĂ« tani nuk ka pasur sanksione ndaj zyrtarĂ«ve tĂ« partisĂ« nĂ« pushtet Ëndrra Gjeorgjiane apo gjyqtarĂ«ve tĂ« konsideruar pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r shĂ«njestrimin e opozitĂ«s dhe protestuesve, pasi Hungaria dhe Sllovakia i kanĂ« bllokuar ato – dhe pritet ta bĂ«jnĂ« sĂ«rish.

Në Bruksel po punohet për pezullimin e liberalizimit të vizave të Gjeorgjisë me bllokun. Për këtë masë nevojitet vetëm një shumicë e kualifikuar e vendeve anëtare të BE-së (55 për qind e shteteve anëtare që përfaqësojnë 65 për qind të popullsisë së BE-së), dhe kjo shumicë duket se është siguruar. Do të ishte hera e parë që BE-ja pezullon liberalizimin e vizave për një vend kandidat, por Brukseli duket se po përgatit kuadrin e nevojshëm ligjor.

Mund tĂ« shohim gjithashtu pezullimin e disa pjesĂ«ve tĂ« marrĂ«veshjes sĂ« asociimit BE-Gjeorgji, pĂ«rfshirĂ« aspektet e saj tĂ« tregtisĂ« sĂ« lirĂ«. Pyetja mbetet sa i pĂ«rket kohĂ«s: ministrat e JashtĂ«m tĂ« BE-sĂ« nuk mblidhen zyrtarisht nĂ« format KĂ«shilli deri nĂ« fund tĂ« tetorit, duke i lĂ«nĂ« Tbilisit mĂ« shumĂ« kohĂ« pĂ«r t’u pĂ«rgjigjur. Deri atĂ«herĂ«, Gjeorgjia do tĂ« ketĂ« mbajtur edhe zgjedhjet lokale mĂ« 4 tetor – njĂ« tregues tjetĂ«r i drejtimit qĂ« po merr kjo republikĂ« e Kaukazit tĂ« Jugut.

Zbatimi i sistemit të ri të udhëtimeve

Pas shumĂ« vonesash, mĂ« 12 tetor, Bashkimi Evropian do tĂ« nisĂ« mĂ« nĂ« fund zbatimin e Sistemit tĂ« hyrje-daljeve (EES). Ky sistem ka rĂ«ndĂ«si pĂ«r tĂ« gjithĂ« shtetasit qĂ« nuk janĂ« nga vendet e BE-sĂ« dhe qĂ« udhĂ«tojnĂ« nĂ« 24 shtetet anĂ«tare pjesĂ«marrĂ«se (tĂ« gjitha vendet e BE-sĂ« pĂ«rveç Qipros dhe IrlandĂ«s, ndĂ«rsa Danimarka mund t’i bashkohet mĂ« vonĂ«), si dhe nĂ« katĂ«r vende joanĂ«tare tĂ« BE-sĂ« – Norvegji, IslandĂ«, ZvicĂ«r dhe Lihtenshtajn.

EES-i i jep fund vulosjes manuale të pasaportave dhe synon ta zëvendësojë atë me një sistem të sofistikuar teknologjik në çdo aeroport ndërkombëtar, port dhe pikë kufitare tokësore, që regjistron hyrjet, daljet, shenjat e gishtërinjve dhe imazhet e fytyrës.

Zbatimi do të bëhet gradualisht gjatë gjashtë muajve të ardhshëm. Shtetet anëtare të BE-së që kanë qendra të mëdha ndërkombëtare udhëtimi frikësohen se një nisje e menjëhershme dhe e plotë e këtij sistemi do të shkaktonte kolaps. Për një kohë të gjatë besohej se sistemi teknologjik i EES-it nuk ishte teknikisht i qëndrueshëm, por zyrtarët e BE-së tani shprehen të bindur se gjithçka është gati për funksionim.

Nëse zbatimi i plotë i EES-it përfundon në tremujorin e parë të vitit 2026, mund të pritet që edhe ETIAS-i (Sistemi Evropian për Informacion dhe Autorizim të Udhëtimit) të nisë më vonë gjatë atij viti, pasi të dy sistemet janë të ndërlidhura.

ETIAS-i është ekuivalenti i BE-së për Sistemin Elektronik të Autorizimit të Udhëtimit (ESTA) të Shteteve të Bashkuara dhe pritet të ketë ndikim të madh te udhëtarët që hyjnë në BE pa viza.

Rreth 1.4 miliard persona – pĂ«rfshirĂ« qytetarĂ« tĂ« BritanisĂ« sĂ« Madhe, GjeorgjisĂ«, MoldavisĂ«, UkrainĂ«s, Shteteve tĂ« Bashkuara dhe vendeve tĂ« Ballkanit PerĂ«ndimor qĂ« nuk janĂ« pjesĂ« e BE-sĂ« – do tĂ« kenĂ« nevojĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« autorizim para se tĂ« hyjnĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« bllok. Ai do tĂ« vlejĂ« pĂ«r tre vjet dhe do tĂ« kushtojĂ« shtatĂ« euro.

Ku priten zgjedhje?

Këtë vjeshtë nuk priten shumë zgjedhje në Evropë, çka është diçka e rrallë. Moldavia mban një votim vendimtar në shtator, ndërsa në fund të tetorit në Holandë do të zhvillohen zgjedhje të parakohshme, ku pritet që partia populiste e djathtë PVV të dalë e para, por ka gjasa që një koalicion i qendrës së majtë dhe i të gjelbërve të formojë Qeverinë.

Ndoshta votimi mĂ« interesant do tĂ« jetĂ« nĂ« Çeki mĂ« 3-4 tetor. TĂ« gjitha sondazhet tregojnĂ« se populisti Andrej Babish do tĂ« rikthehet nĂ« pushtet. Çështja kryesore pĂ«r t’u ndjekur Ă«shtĂ« nĂ«se partia e tij ANO do tĂ« qeverisĂ« e vetme, me mbĂ«shtetjen e forcave edhe mĂ« radikale nĂ« tĂ« majtĂ« dhe tĂ« djathtĂ« tĂ« spektrit politik, apo nĂ«se ndonjĂ« parti nga koalicioni aktual proevropian do t’i japĂ« mbĂ«shtetje. Kjo do tĂ« pĂ«rcaktojĂ« se çfarĂ« lloj Çekie do tĂ« paraqitet nĂ« skenĂ«n evropiane.

Kryeministri i Sllovakisë, Robert Fico, dhe ai i Hungarisë, Viktor Orban, ka gjasa të mirëprisin një partner në Pragë, me të cilin ndajnë qëndrimet. Ndërkohë, pasi populisti Karol Nawrocki u betua së fundmi si president i Polonisë me pritshmërinë për të bllokuar legjislacionin e kryeministrit më liberal Donald Tusk, në Varshavë po qarkullojnë zëra se Qeveria e tij mund të bjerë, duke hapur rrugën për rikthimin e partisë konservatore Ligj dhe Drejtësi.

Nga e gjitha kjo po del sërish në pah një Grup i Vishegradit (V4), që ka qëndrime të ngjashme. Ky bllok prej katër vendesh të Evropës Qendrore për vite me radhë ka luajtur një rol të rëndësishëm në formësimin e politikave të BE-së. Por, për shkak të dallimeve të fundit politike, V4 kishte mbetur kryesisht një koncept pasiv. Tani, ai mund të rikthehet si një faktor, që duhet ndjekur me vëmendje.

Natyrisht, ende ka dallime – sidomos sa i pĂ«rket marrĂ«dhĂ«nieve me RusinĂ« – dhe Varshava vazhdon tĂ« jetĂ« disi pĂ«rjashtim, pasi pritet qĂ« Tusk tĂ« vazhdojĂ« kursin e tij. Por, nĂ«se Babish rikthehet kĂ«tĂ« vjeshtĂ« me njĂ« mandat tĂ« qartĂ« popullor, atĂ«herĂ« do tĂ« kemi tre kryeqytete tĂ« EvropĂ«s Qendrore me qĂ«ndrim skeptik si ndaj Brukselit, ashtu edhe ndaj Kievit.

Kjo, sigurisht, mund të ndryshojë sërish kur Hungaria të mbajë zgjedhjet e shumëpritura parlamentare në pranverën e vitit 2026, por në një moment kyç për Evropën, vendet e Vishegradit mund të shndërrohen në një burim surprizash të mëdha për zhvillimet që do të vijnë./ REL

↗

Situatë kritike nga zjarret në Gramsh, urdhërohet evakuimi i tre fshatrave

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Situata nga zjarret paraqitet kritike edhe në zonën e Gramshit. Pavarësisht ndërhyrjes së forcave zjarrfikëse, flakët kanë avancuar drejt zonave të banuara në të paktën tre fshatra.

Ministria e Mbrojtjes njofton se për shkak të situatës kritike nga zjarri, është dhënë urdhër evakuimi për për banorët e fshatrave Kullollas, Bletëz dhe Menkollarë.

Në njoftim sqarohet se zona prej orëve të para të mëngjesit po përballet me dy fronte të rrezikshme zjarri.

“NĂ« terren janĂ« dislokuar 80 trupa tĂ« Forcave tĂ« Armatosura nĂ« mbĂ«shtetje tĂ« forcave vendore, tĂ« cilat po punojnĂ« pa ndĂ«rprerje pĂ«r izolimin e flakĂ«ve. NĂ« vijim pritet tĂ« nisĂ« mbĂ«shtetja nga ajri pĂ«r tĂ« frenuar pĂ«rhapjen e zjarrit”, bĂ«n me dije ministria e Mbrojtjes./e.t

↗

Pse duhet të jemi kaq të veçantë për të prodhuar një budallallëk?

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Nga Petro Koçi

Kjo estrada serioze me Pilincin eshte vertet per te qeshur me dhimbje. Them me dhimbje sepse eshte e pamundur te mos turperohesh per kete produkt te lajthitjes made in Albania. Pse dreqin ndodh kjo ne shoqerine tone? Te pakten une nuk di qe te kete bere vakí diku tjeter. Pse duhet te jemi kaq te veçante per te prodhuar nje budallallek ku perzihet groteskja spektakolare me naivitetin pasionant.

Ku na shpie mushka te ciles i kane vene edhe ca fjongo me ngjyrat dhe simbolet e flamurit amerikan?

E pertej kesaj, traplleku arrin majat kur qeverria teknike eunuke, por e paligjshme pretendon se do beje arrestime e nderkohe nuk e kupton kjo qeverri qe ne fakt eshte duke kryer nje veper penale. Nje grup privat qe pretendon nje “grusht qesharak shteti”. Per me teper qe ky grushti pilinciar i shtetit do shtrihet ne 3 shtete njekohesisht, pra ne Shqiperi, Kosove dhe Maqedoni te Veriut.

I vetmi grusht i vertete shteti qe pati sukses njevjecar ishte ai i Saliut ne 26 Maj 96. Sepse ai i 14 Shtatorit deshtoi brenda dites.

Ky pilinciari eshte nje venie publike ne skene e nje vepre me subjektin e nje grushti shteti e shkruar ne nje psikiatri sociale nga me shume se 1 autor.

Si kjo qeveri teknike mund te ngrihen disa dhjetera ne mendje te percartura bashkeatdhetare.
Nese prokuroria do vepronte ligjerisht me siguri qe do humbisnim nje shfaqje me humor nga me seriozet.

Humori gjithmone e ka privilegjin e amnistise sociale.

Sidoqofte eshte ceshtje zgjedhjeje, jo zgjedhjesh./e.t

↗

Shqipëria pushtohet nga zjarret/ 50 vatra në 24 orë, ku paraqitet situata më problematike

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Shqipëria është rrethuar nga zjarret nga veriu në jug. Ministria e Mbrojtjes ka dalë me përditësimete fundit lidhur me situatën, ku bëhet me dije se gjatë 24 orëve të fundit janë evidentuar 50 vatra zjarri, 19 ndër të cilat mbeten ende aktive.

Në qarkun e Vlorës, situata paraqitet më problematike në bashkinë Finiq dhe Delvinë, pranë Parkut Natyror të Syrit të Kaltër, ku po operohet me 8 mjete zjarrfikëse, 2 avionë grekë PZL, 1 helikopter çek dhe 1 sllovak.

Në qarkun e Beratit, flakët janë afruar pranë Azilit të Moshuarve. Në fshatrat Plirëz, Poliçan dhe Rehovë janë evakuuar banorët, ndërsa zjarri është afruar banesave.

Në fshatin Ferraj dhe Zall-Herr, bashkia Tiranë, në zjarrin e përhapur në një sipërfaqe me shkurre dhe ferra, po operojnë në automjete zjarrfikëse nga MZSH, por situata paraqitet e ndërlikuar dhe rrezikohen banesa. Forcave në terren u janë bashkuar 2 helikopterë Blackhaëk të Emirateve të Bshkuara Arabe.

NĂ« qarkun e GjirokastrĂ«s, nĂ« fshatin Turan, raportohet se zjarri ka djegur dy stalla por me dĂ«m minimale nĂ« bagĂ«ti. Ne terren operuan rreth 100 forca dhe mjete nga gjithĂ« qarku GjirokastĂ«r, dhe sot vijon puna, tĂ« cilat janĂ« nga dy helikopterĂ«t e disa dhe sllovak. Ministria njofton se rreziku “shumĂ« i lartĂ«â€ pĂ«r zjarret nĂ« qarkun e ShkodrĂ«s, LezhĂ«s dhe Elbasanit.

NJOFTIMI I PLOTË: 

Gjatë 24 orëve të fundit janë evidentuar 50 vatra zjarri, 19 ndër të cilat mbeten ende aktive.
Vatrat aktive janë si më poshtë:

– Qarku VlorĂ«, nĂ« bashkinĂ« Finiq dhe DelvinĂ«, pranĂ« Parkut Natyror tĂ« Syrit tĂ« KaltĂ«r vazhdon tĂ« jetĂ« aktive dhe problematike, ndĂ«rsa nĂ« terren po operojnĂ« 8 mjete zjarrfikĂ«se, 4 ndĂ«r tĂ« cilat janĂ« tĂ« FA dhe rreth 90 forca operacionale, mbçshterur edhe nga helikopteri i ForcĂ«s Ajrore si dhe 2 avionĂ« grek PZL, 1 helikopter çek dhe 1 sllovak. Sot pritet tĂ« vazhdojĂ« puna me tĂ« njĂ«jtat kapacitete, tĂ« ndihmuara edhe nga 1 helikopter Black hawk i ForcĂ«s Ajrore.
– NĂ« parkun e “RĂ«zom” (zonĂ« e mbrojtur), te maja e “LucĂ«s”, mbi tunelin e SkĂ«rficĂ«s vazhdon zjarri i rĂ«nĂ« nĂ« njĂ« sipĂ«rfaqe me shkurre dhe pyje, terreni i thyer e bĂ«n tĂ« pamundur ndĂ«rhyrjen nga toka. Situata po monitorohet dhe paraqitet e qĂ«ndrueshme.

– Qarku DibĂ«r, nĂ« Malin me Gropa nĂ« Biz tĂ« Martaneshit, Bashkia BulqizĂ« nĂ« zonĂ« tĂ« mbrojtur vazhdon aktive kjo vatĂ«r zjarri, qĂ« Ă«shtĂ« zhvilluar me intensitet mbi fshatin Val, larg zonave tĂ« banuara nĂ« njĂ« zonĂ« shkĂ«mbore ku digjen, bimĂ« mĂ« tĂ« rralla dhe barishte.. Situata po mbikĂ«qyret nga autoritetet vendore.
– NĂ« fshatin XibĂ«r, bashkia Klos vatra e zjarrit Ă«shtĂ« izoluar dhe po mbahet nĂ« monitorim nga autoritetet vendore.

– Qarku Berat, nĂ« bashkinĂ« Poliçan, jashtĂ« territorit tĂ« UzinĂ«s Mekanike, vazhdon aktive vatra e zjarrit. NĂ« vendngjarje po punojnĂ« pesĂ« mjete dhe rreth 75 forca operacionale, mbĂ«shtetur nga ajri me helikopterin e ForcĂ«s Ajrore.
– NĂ« fshatin RehovĂ«, bashkia Poliçan, zjarri ka pĂ«rparuar nĂ« afĂ«rsi tĂ« banesave. ËshtĂ« bĂ«rĂ« evakuimi i banorĂ«ve gjatĂ« dhe kanĂ« operuar forca operacionale vendore.

– Qarku TiranĂ«, vijon aktiv zjarri nĂ« vendin e quajtur “Mali i BĂ«rzhitĂ«s”, fshati IbĂ«, ku po forcat operacionale vijojnĂ« punĂ«n pĂ«r shuarjen e tij.
– NĂ« fshatin StĂ«rbeg, bashkia RrogozhinĂ«, ku zjarri ka kaluar nĂ« fshatin Spanesh. NĂ« vendngjarje ndodhen forca dhe mjete nga MZSH RrogozhinĂ« tĂ« cilĂ«t po punojnĂ« pĂ«r shuarjen e zjarrit.
– NĂ« fshatin Hajdaraj, bashkia KavajĂ«, vatrat janĂ« drejt shuarjes sĂ« plotĂ«, ku forcat nĂ« terren janĂ« mbĂ«shtetur edhe nga ajri, me njĂ« avion, qĂ« po punon aktualisht pĂ«r shuarjen e vatrĂ«s sĂ« fundit.
– NĂ« lartĂ«sitĂ« dominuese tĂ« fshatit Damjan dhe Isufaj, zona ArbanĂ«, njĂ«sia administrative Vaqarr, ka rĂ«nĂ« njĂ« zjarr i pĂ«rmasave tĂ« mĂ«dha. Aktualisht, edhe pse terreni Ă«shtĂ« i vĂ«shtirĂ«, po veprojnĂ« 6 mjete dhe rreth 40 forca nga strukturat operacionale si dhe njĂ« avion Canadair kroat.
– NĂ« fshatin Ferraj dhe Zall-Herr, bashkia TiranĂ«, nĂ« zjarrin e pĂ«rhapur nĂ« njĂ« sipĂ«rfaqe me shkurre dhe ferra, po operojnĂ« nĂ« automjete zjarrfikĂ«se nga MZSH, por situata paraqitet e ndĂ«rlikuar dhe rrezikohen banesa. Forcave nĂ« terren u janĂ« bashkuar 2 helikopterĂ« Blackhawk tĂ« Emirateve tĂ« Bshkuara Arabe.
– NĂ« kodrat e SelitĂ«s, bashkia TiranĂ«, ka rĂ«nĂ« zjarr nĂ« njĂ« sipĂ«rfaqe me shkurre dhe ferra. Nuk ka akses pĂ«r kalueshmĂ«ri mjetesh. Situata po monitorohet nga forcat bashkiake.

– Qarku DurrĂ«s, nĂ« fshatin Barkanesh, bashkia KrujĂ« Ă«shtĂ« aktivizuar njĂ« vatĂ«r zjarri nĂ« terren tĂ« vĂ«shtirĂ«, ku po veprojnĂ« mjete dhe forca operacionale vendore.

– Qarku GjirokastĂ«r, nĂ« fshatin Turan, bashkia TepelenĂ«, ka vijuar puna pĂ«r shuarjen e zjarrit, i cili u pĂ«rhap nĂ« drejtim tĂ« fshatit Lekel dhe Koder, ku u dogjĂ«n dy stalla, por me dĂ«me minimale nĂ« bagĂ«ti. Ne terren operuan rreth 100 forca dhe mjete nga gjithĂ« qarku GjirokastĂ«r, dhe sot vijon puna, tĂ« ndihmuar nga dy helikopterĂ«t çek dhe sllovak.

– Qarku Elbasan, nĂ« fshatin Mukaj dhe fshatin Sojnik, bashkia Gramsh, zjarri vijon aktiv nĂ« sipĂ«rfaqe me shkurre dhe ferr, ku operuan forcat operacionale punuan tĂ« MZSH Gramsh tĂ« mbĂ«shtetur nga 25 efektivĂ« tĂ« FA Elbasan.

– Qarku ShkodĂ«r, ështĂ« aktivizuar vatĂ«r zjarri nĂ« hyrje tĂ« qytetit PukĂ«, vijojnĂ« punĂ«n forcat operacionale vendore. Situata Ă«shtĂ« nĂ« kontroll dhe nuk paraqet rrezik.
– NĂ« fshatin Xath, bashkia FushĂ« ArrĂ«z ka rĂ«nĂ« zjarr nĂ« njĂ« sipĂ«rfaqe me pisha, qĂ« nuk e mundĂ«son ndĂ«rhyrjen nga forcat tokĂ«sore. Situata ka qenĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ« dhe zjarri ka marrĂ« pĂ«rmasa. PĂ«rveç afro 80 forcave operacionale vendore sot po operojnĂ« edhe 65 forca tĂ« FA, me 2 mjete zjarrfikĂ«se.

– Qarku KukĂ«s, Ă«shtĂ« aktivizuar njĂ« vatĂ«r zjarri nĂ« fshatin Gegaj, bashkia TropojĂ«, pa rrezik pĂ«r banesat. JanĂ« angazhuar rreth 60 forca nga strukturat operacionale vendore dhe 5 mjete zjarrfikĂ«se. Vatra ngelet aktive por e izoluar dhe pa rrezik pĂ«r pĂ«rhapje.
– NĂ« bashkinĂ« KukĂ«s, njĂ« vatĂ«r zjarri nĂ« zonĂ« pyjore nĂ« vendin e quajtur Maja e ZezĂ«, fshati ShĂ«mri vazhdon tĂ« jetĂ« nĂ« monitorim.

– Qarku Korçë, nĂ« fshatin GĂ«rmenj, bashkia KolonjĂ« Ă«shtĂ« aktivizuar njĂ« vatĂ«r zjarri nĂ« njĂ« sipĂ«rfaqe me pyje pishe. Terreni Ă«shtĂ« i vĂ«shtirĂ« dhe forcat operacionale e kanĂ« tĂ« pamundur ndĂ«rhyrjen. Situata Ă«shtĂ« nĂ« mbikĂ«qyrje nga MZSH KolonjĂ«.

Në operacionet për shuarjen e zjarreve u angazhuan 82 automjete zjarrfikëse dhe 1080 forca operacionale.
Mjete ajrore që kanë operuar gjatë ditës së djeshme:
– 1 Avion Canadair kroat
– 2 AvionĂ« PZL grekĂ«
– 1 Black Hawk nga Republika Çeke
– 1 Black Hawk nga Sllovakia
– 2 Black Hawk nga Forcat e Armatosura te ShqipĂ«risĂ«

Pritet të operojnë sot :
– 2 Black Hawk nga Emiratet e Bashkuara Arabe
– 1 Black Hawk nga Republika Çeke
– 1 Black Hawk nga Sllovakia
– 2 Black Hawk nga Forcat e Armatosura te ShqipĂ«risĂ«

Sipas informacionit të IGJEO-s, sot nuk priten reshje.
Sa u pĂ«rket zjarreve nĂ« pyje, pritet nivel rrezik I “LARTË” nĂ« tĂ« gjitha qarqet. Nё disa qarqe pritet rrezik “SHUMË I LARTË” vetёm nё zona tё lokalizuara, konkretisht: qarku ShkodĂ«r (Jug), qarku LezhĂ« (Veri), qarku Elbasan (PerĂ«ndim).
Temperaturat maksimale pritet të arrijnë deri në 41 °C në vendet e ulët, ndaj përsërisim thirrjen për qytetarët të tregojnë kujdes të shtuar dhe të njoftojnë çdo vatër zjarri pranë autoriteteve vendore.

↗

“Vorbulla zjarri” pĂ«rfshijnĂ« SpanjĂ«n, flakĂ«t kĂ«rcĂ«nojnĂ« parkun e mbrojtur nga UNESCO

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

NxehtĂ«sia ekstreme dhe erĂ«rat e forta kanĂ« shkaktuar “vorbulla zjarri” tĂ« fuqishme, ndĂ«rsa flakĂ«t kanĂ« pĂ«rfshirĂ« disa shtĂ«pi dhe kanĂ« detyruar evakuimin e qindra personave pranĂ« njĂ« parku kombĂ«tar tĂ« mbrojtur nga UNESCO nĂ« SpanjĂ«n veriore, njoftuan autoritetet dje.

Sipas tyre, trembëdhjetë vatra të ndara zjarri kanë shpërthyer në rajonin verior të Castile dhe Leon, duke bërë që rreth 700 banorë të evakuohen në gjashtë fshatra të prekur.

Situata është përkeqësuar ndjeshëm nga temperaturat në rritje, të cilat kanë nxitur përhapjen e flakëve në afërsi të parkut Las Medallas, duke i detyruar zjarrfikësit të tërhiqeshin dhe duke lejuar që zjarret të përpinin shtëpitë në fshatin ngjitur, shtoi Suarez-Quinones.

“Kjo ndodh kur temperaturat arrijnĂ« rreth 40 gradĂ« Celsius (104 gradĂ« Fahrenheit) nĂ« njĂ« luginĂ« shumĂ« tĂ« kufizuar dhe pastaj papritmas zjarri hyn nĂ« njĂ« zonĂ« mĂ« tĂ« hapur dhe tĂ« oksigjenuar. Kjo prodhon njĂ« top zjarri, njĂ« vorbull zjarri”, tha ai.

“Ky fenomen shpĂ«rthyes dhe i habitshĂ«m ishte shumĂ« i rrezikshĂ«m. Ai ndĂ«rpreu tĂ« gjithĂ« punĂ«n qĂ« ishte bĂ«rĂ«, duke na detyruar tĂ« fillonim praktikisht nga e para”, shtoi ai.

Sipas shkencëtarëve, verat më të nxehta dhe më të thata të rajonit të Mesdheut e vënë atë në rrezik të lartë për zjarre. Sapo fillojnë zjarret, bimësia e thatë dhe erërat e forta mund të shkaktojnë përhapjen e tyre me shpejtësi dhe djegien jashtë kontrollit, duke provokuar ndonjëherë vorbulla zjarri.

Ndërkohë, vala e të nxehtit në Spanjë vijonë me temperatura që pritet të arrijnë deri në 42 gradë Celsius në disa rajone të vendit./e.t

↗

Deputetja përjashtohet nga Parlamenti i Zelandës së Re, pasi kërkon ndëshkimin e Izraelit

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Deputetja në Zelandën e Re, Chloe Swarbrick, u urdhërua që të largohej nga Parlamenti gjatë një debati të nxehtë lidhur me përgjigjen e Qeverisë sa i përket palestinezëve.

Debati parlamentar u thirr pasi Qeveria e qendrës së djathtë tha se po peshon qëndrimin e saj nëse duhet të njohë ose jo një shtet palestinez.

Aleatja e ngushtë, Australia, të hënën iu bashkua Francës, Kanadasë dhe Mbretërisë së Bashkuar, duke njoftuar se do të njohë shtetin palestinez në shtator, kur do të mbahet Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara.

Swarbrick, bashkĂ«udhĂ«heqĂ«se e PartisĂ« sĂ« GjelbĂ«r, tha se Zelanda e Re Ă«shtĂ« “vonuar” dhe mungesa e marrjes sĂ« njĂ« vendimi Ă«shtĂ« e papranueshme, duke kĂ«rkuar nga anĂ«tarĂ«t e QeverisĂ« qĂ« tĂ« mbĂ«shtesin njĂ« projektligj “pĂ«r tĂ« sanksionuar Izraelin pĂ«r krime tĂ« luftĂ«s”.

Ky projektligj ishte propozuar nga partia e saj në mars dhe është mbështetur nga të gjitha partitë opozitare.

“NĂ«se ne gjejmĂ« gjashtĂ« nga 68 deputetĂ«t e QeverisĂ« qĂ« kanĂ« shtyllĂ« kurrizore, ne mund tĂ« jemi nĂ« anĂ«n e drejt tĂ« historisĂ«â€, tha Swarbrick.

Kryeparlamentari Gerry Brownlee thse kjo deklaratĂ« ishte “krejtĂ«sisht e papranueshme”, duke i kĂ«rkuar deputetes qĂ« tĂ« tĂ«rheqĂ« kĂ«to fjalĂ« dhe tĂ« kĂ«rkojĂ« falje. Swarbrick refuzoi tĂ« bĂ«jĂ« njĂ« gjĂ« tĂ« tillĂ« dhe mĂ« pas u urdhĂ«rua qĂ« tĂ« largohej nga Parlamenti.

Brownlee mĂ« vonĂ« sqaroi se Swarbrick mund t’i kthehet punimeve tĂ« seancĂ«s plenare tĂ« mĂ«rkurĂ«n, por nĂ«se deputetja sĂ«rish refuzon tĂ« kĂ«rkojĂ« falje, ajo do tĂ« pĂ«rjashtohet nga Parlamenti.

Zelanda e Re ka thënë se do të vendosë në shtator nëse do të njohë ose jo një shtet palestinez. Ministri i Jashtëm, Winston Peters, i tha Parlamentit se muajin e ardhshëm Qeveria do të mbledhë informacione dhe do të bisedojë me partnerët dhe më pas do të marrë vendim për këtë çështje.

“Ne do ta peshojmĂ« kĂ«tĂ« vendim me kujdes dhe nuk do tĂ« ngutemi”, tha Peters.

SĂ« bashku me PartinĂ« e GjelbĂ«r, partitĂ« e tjera opozitare, Partia Laburiste dhe Te Pati Maori, mbĂ«shtesin njohjen e shtetit palestinez. Deputeti laburist, Peeni Henare, tha se Zelanda e Re ka njĂ« histori tĂ« fortĂ« tĂ« qĂ«ndrimit mbi parimet dhe vlerat e saj dhe nĂ« kĂ«tĂ« rast “po mbetet pas”. REL/

❌