ArtistĂ«t e Cirkut KombĂ«tar kanĂ« performuar pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« Wetzikon tĂ« Zyrihu-t njĂ« performancĂ« mbresĂ«lĂ«nĂ«se nĂ« kuadĂ«r tĂ« Festivalit âFarbifestivalâ duke dhuruar emocione, pasuri kulturore dhe argĂ«tim pĂ«r tĂ« gjitha moshat.
Ministri i EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja ndau nĂ« rrjetet sociale foto nga ky event duke theksuar se âtrupa jonĂ« magjike pushtoi pĂ«r tre netĂ« skenĂ«n e Faerbi Festival nĂ« WetzikonâZyrih, duke sjellĂ« ngjyra, energji dhe diversitet kulturor qĂ« mahniti publikunâ.
âMbrĂ«mjet u moderuan me shumĂ« stil nga Shqipe Sylejmani dhe Marguerite Meyer, ndĂ«rsa nĂ« sallĂ« kishim kĂ«naqĂ«sinĂ« tĂ« kishim pranĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« AmbasadĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe KonsullatĂ«s sĂ« KosovĂ«sâ, shprehet Gonxhja.
Ministria Gonxhja nĂ«nvizoi se, ky Ă«shtĂ« vetĂ«m fillimi, pasi âkalendari ynĂ« do tĂ« pasurohet edhe me mĂ« shumĂ« evente ndĂ«rkombĂ«tare, krahas turneve nĂ« qytetet e ShqipĂ«risĂ«â.
Fituesit në kategorinë Minority Co-production janë filmat nga Kosova:
«ZBARDHJE» Papadhimitri Film Production (Shqipëri) Producent: Dionis Papadhimitri Regji: Kaltrina Krasniqi Skenar: Doruntina Basha Vera Films (Kosovë)
«DUA TĂ SHKOJ SĂRISH NĂ DET» Artalb Film Productions (ShqipĂ«ri) Producent: Blerina Hankollari Plan Bee Films (KosovĂ«) Regji & Skenar: Leart Rama
ProfesionistĂ«t nga Qendra KombĂ«tare e KinematografisĂ« janĂ« shprehur entuziastĂ« qĂ« tâi shohim kĂ«to projekte tĂ« marrin jetĂ« nĂ« ekranin e madh. Projekte tĂ« tilla premtojnĂ« jo vetĂ«m bashkĂ«punime tĂ« frytshme mes ShqipĂ«risĂ« dhe KosovĂ«s, por edhe histori tĂ« fuqishme qĂ« do tĂ« pasurojnĂ« kinemanĂ« shqiptare nĂ« arenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare./ KultPlus.com
 âValĂ« dhe fjalĂ«â, panairi i parĂ« veror i librit qĂ« e shndĂ«rron ShĂ«ngjinin nĂ« kryeqendrĂ«n e letĂ«rsisĂ« shqiptare u çel mbrĂ«mĂ« nĂ« njĂ« aktivitet qĂ« mblodhi shkrimtarĂ« e botues nga gjithĂ« trevat shqiptare.
Aktiviteti u organizua nën ideimin e shkrimtarit te talentuar Liridon Mulaj dhe me mbështetjen e bashkisë Lezhë.
Kryetari i bashkisë Lezhë, Pjerin Ndreu vlerësoi organizmin e këtij panairi ku merrnin pjesë 20 shtëpi botuese, shkrimtarë, kritikë, zyrtarë e pushues nga gjithë trevat e vendit.
âLezha ngelet qytet i dashur pĂ«r librin. I quajtur qyteti i muzĂ«s, aktivitete tĂ« tilla i japin mĂ« shumĂ« energji jetĂ«s sĂ« pĂ«rditshme. Nder dhe privilegj qĂ« kishim mes nesh, deputeten e Kuvendit tĂ« KosovĂ«s Shqipe Selimi, si dhe Kryetaren e KomunĂ«s sĂ« Presheves Ardita Sinaniâ, u shpreh Ndreu.
Shtëpitë botuese më të njohura në vend prezantuan në këtë panair botimet e tyre më të fundit. Po ashtu, 6 panele me emra të njohur të letrave shqipe diskutuan mbi tema që prekin historinë, të tashmen dhe të ardhmen e letërsisë./atsh/ KultPlus.com
Si sot, 93 vjet më parë, u nda nga jeta Marigo Pozio, gruaja simbol e Pavarësisë së Shqipërisë dhe e flamurit shqiptar. Ajo lindi në Hoçisht të Korçës, më 2 shkurt të vitit 1878. Punoi për përhapjen e shkollave shqipe, si edhe për zhvillimin e ndërgjegjes kombëtare.
NĂ« vitin 1908, u bĂ« anĂ«tare e klubit âLabĂ«riaâ (klub i cili kishte pĂ«r qĂ«llim ngritjen e shkollave shqipe dhe nxitjen e ndjenjĂ«s atdhetare). Mori pjesĂ« nĂ« organizimin e orkestrĂ«s sĂ« klubit, ku u aktivizuan edhe dy vajzat e saj. U dallua pĂ«r fjalimet me frymĂ« patriotike pĂ«rpara popullit dhe pĂ«r artikujt e botuar nĂ« organet e shtypit shqiptar tĂ« mĂ«rgimit.
Marigo Pozio qëndisi flamurin që u ngrit ditën e Shpalljes së Pavarësisë. Ishte veprimtare e palodhur dhe luftëtare për emancipimin e grave. Bashkë me një nga vajzat e saj, organizuan shoqërinë e parë të grave (1914) në qytetin e Vlorës. U vu në krye të komisionit për mbledhjen e ndihmave për luftëtarët dhe për të shpërngulurit e krahinave jugore, të pushtuara nga trupat greke më 1914.
MĂ« 1921, riorganizoi shoqĂ«rinĂ« e grave âShpresa KombĂ«tareâ nĂ« VlorĂ« dhe drejtoi gazetĂ«n e saj me tĂ« njĂ«jtin emĂ«r, nĂ« tĂ« cilĂ«n botoi artikuj pĂ«r zhvillimin dhe emancipimin e femrĂ«s.
U nda nga jeta në Tiranë, më 23 gusht 1932.
Burimi nga: Llambi Durolli, Fatmira Musaj, Fjalor Enciklopedik Shqiptar, Nr. 3, Akademia e Shkencave e Shqipërisë, Tiranë, 2009, faqe 2077.
Me rastin e 115-vjetorit tĂ« lindjes sĂ« ShĂ«n NĂ«nĂ« TerezĂ«s dhe 20-vjetorit tĂ« bekimit tĂ« gurthemelit tĂ« Katedrales âNĂ«na TerezĂ«â do tĂ« organizohet njĂ« koncert solemn nĂ« nderim tĂ« jetĂ«s dhe veprĂ«s sĂ« shenjtĂ«reshĂ«s ShĂ«n NĂ«nĂ« TerezĂ«s.
PĂ«rmes kĂ«saj mbrĂ«mjeje qĂ« vjen si ndĂ«rthurje e artit, kujtesĂ«s dhe mirĂ«njohjes shĂ«nohet zyrtarisht edhe fillimi i âDITĂVE TĂ NĂNĂ TEREZĂSâ 2025.
âKjo mbrĂ«mje do tĂ« sjellĂ« njĂ« ndĂ«rthurje arti, kujtese dhe mirĂ«njohjeje, nĂ« pĂ«rulĂ«si ndaj njĂ« figure qĂ« i pĂ«rket mbarĂ« njerĂ«zimit dhe tempullit tĂ« saj nĂ« zemĂ«r tĂ« PrishtinĂ«sâ thuhet nĂ« njoftim.
Koncerti mbahet  mĂ« 26 gusht 2025, nĂ« orĂ«n 19:30, nĂ« Katedralen âShĂ«n NĂ«nĂ« Terezaâ. Pas koncertit organizohet edhe koktej nĂ« QendrĂ«n âBogdanipolisâ./ KultPlus.com
Poezi nga: William Carlos Williams PĂ«rktheu: Maksim Rakipaj
Ashtu sikur bie shi bën edhe ti me dashurinë tënde gjithçka të zbuluar lag kudo
Në shtëpitë krejt të terura dhomat e dashurisë së paligjshme ku jetojmë dëgjohet rrebeshi i shiut
Atje pikturat metalet e çmuar, stofrat e shtrenjtë harbimi ynë i kënaqur kundron nga dritaret rrebeshin pranveror të dashurisë tënde rënien e shiut
Pemët bëhen si kafshë të lagura nga ujët e detit çurg u kullon gjithë trupi
Kështu më shkoi jeta të mbaj larg dashurinë me të cilën si shi bie mbi botën e pranverës, çurgon dhe kështu fjalët ndan derisa gjen një shteg për dashurinë e saj.
PĂ«rmes rrjedhin pikat.
Shiu si mjek dashamirës shiu i mendimeve të saj mbi oqean e ngado ku kalojnë me këmbët e shpejta, të padukshme mbi dallgët e pambrojtura
Dashuri jo e kĂ«saj bote ku shpresa pĂ«r botĂ«n sâka dhe pas dĂ«shirĂ«s sâmund ta ndryshojĂ«
Ministri i Mbrojtjes i Shqipërisë, Pirro Vengu, përmes një postimi në Facebook, ka bërë të ditur se efektivët e Qendrës së Zhytjes së Forcës Detare së Shqipërisë, zhvilluan në Pashaliman stërvitjen e përbashkët me kolegët e Forcës së Sigurisë së Kosovës.
Ministri Vengu këtë stërvitje e quan si një traditë të qëndrueshme që garanton operacionalitet, ndërveprim dhe rritje të kapaciteteve për misionet nënujore.
âEfektivĂ«t e QendrĂ«s sĂ« Zhytjes sĂ« ForcĂ«s Detare zhvilluan nĂ« Pashaliman stĂ«rvitjen e pĂ«rbashkĂ«t me kolegĂ«t e ForcĂ«s sĂ« SigurisĂ« sĂ« KosovĂ«s. NjĂ« traditĂ« e qĂ«ndrueshme qĂ« garanton operacionalitet, ndĂ«rveprim dhe rritje tĂ« kapaciteteve pĂ«r misionet nĂ«nujoreâ, ka shkruar Vengu.
Sot janë mbushur 18 vite nga vdekja e një ndër figurave më të rëndësishme të teatrit dhe kinematografisë kosovare, Faruk Begolli.
Si një ndër aktorët më të famshëm shqiptar nga Kosova në Jugosllavi, Begolli studioi në Akademinë e Filmit dhe Teatrit në Beograd ku diplomoi në vitin 1966.
Ai Ă«shtĂ« bashkĂ«themelues i degĂ«s sĂ« Aktrimi tĂ« Fakultetit tĂ« Arteve tĂ« Universitetit tĂ« PrishtinĂ«s. NĂ« vitet e 90-ta ka bashkĂ«themeluar Teatrin âDodonaâ nĂ« PrishtinĂ«.
Faruk Begolli ka luajtur nĂ« mĂ« shumĂ« se 60 filma, duke filluar me âPogled u Zenicu Suncaâ (1966), pĂ«r tĂ« bashkĂ«punuar pastaj me regjisorin Purisa Dordevic nĂ« filmat e tij âPodneâ (MesditĂ«), âJutroâ (MĂ«ngjesi) dhe âSanâ (Ăndrra).
Rolet e tij tĂ« spikatura pĂ«rfshijnĂ« âBitka na Neretviâ, âCuvar plaze u zimskom perioduâ dhe Dervis i Smrt (Dervishi dhe Vdekja), si dhe rrolet nĂ« filmat e njohur Kosovar tĂ« viteve tĂ« 70ta dhe 80ta si âKur pranvera vonohetâ (1980), âEra dhe Lisiâ (1979), âTĂ« Ngujuaritâ (1972), âSi tĂ« vdisetâ (1972), âProkaâ (1984) etj./ KultPlus.com
Shkrimtari brazilian Paulo Coelho, autor i veprës së famshme Alkimisti, është një ndër autorët më të lexuar në botë. Veprat e tij janë përkthyer në dhjetëra gjuhë dhe kanë frymëzuar miliona njerëz me mesazhet e thella për dashurinë, jetën dhe miqësinë.
Më poshtë gjeni një përzgjedhje me 41 thënie frymëzuese nga Paulo Coelho:
âKa vetĂ«m njĂ« gjĂ« qĂ« e bĂ«n tĂ« pamundur njĂ« Ă«ndĂ«rr qĂ« tĂ« arrihet: frika nga dĂ«shtimiâ.
âGjithkush duket se ka njĂ« ide tĂ« qartĂ« se si njerĂ«zit e tjerĂ« duhet tĂ« udhĂ«heqin jetĂ«n e tyre, por nuk kanĂ«asnjĂ« nĂ« lidhje me atĂ«tĂ« tij ose tĂ« sajâ.
âMos e humbni kohĂ«n tuaj me shpjegime: njerĂ«zit dĂ«gjojnĂ« vetĂ«m ato qĂ« duan tĂ« dĂ«gjojnĂ«â.
âMiqtĂ« tanĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« janĂ« ata qĂ« janĂ« me ne kur ndodhin gjĂ«rat e mira. Ata na brohorasin dhe janĂ« tĂ« kĂ«naqur nga triumfet tona. ShokĂ«t e rremĂ« shfaqen vetĂ«m nĂ« periudha tĂ« vĂ«shtira, me fytyrat e tyre tĂ« trishtueshme, mbĂ«shtetĂ«se, kur, nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, vuajtja jonĂ« po shĂ«rben pĂ«r tâi ngushĂ«lluar ata pĂ«r jetĂ«n e tyre tĂ« mjerueshmeâ.
âDhe, kur ju doni diçka, i gjithĂ« universi komploton ndaj jush pĂ«r ta arritur atĂ«â.
âSekreti i jetĂ«s, sidoqoftĂ«, Ă«shtĂ« tĂ« rrĂ«zoheni shtatĂ« herĂ« dhe tĂ« ngriheni tetĂ« herĂ«.â
âMos harroni se kudo qĂ« tĂ« jetĂ« zemra juaj, atje do tĂ« gjeni thesarin tuajâ.
âAskush nuk humbet asnjĂ«rin, sepse askush nuk zotĂ«ron asnjĂ«rin. Kjo Ă«shtĂ« pĂ«rvoja e vĂ«rtetĂ« e lirisĂ«: tĂ« kesh gjĂ«nĂ« mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme nĂ« botĂ« pa e zotĂ«ruar atĂ«â.
âCila Ă«shtĂ« gĂ«njeshtra mĂ« e madhe nĂ« botĂ«? ⊠ĂshtĂ«kjo: qĂ« nĂ« njĂ« moment tĂ« caktuar tĂ« jetĂ«s sonĂ«, ne e humbim kontrollin e asaj qĂ« po ndodh me ne, dhe jeta jonĂ« kontrollohet nga fatiâ.
âDy testet mĂ« tĂ« vĂ«shtira nĂ« rrugĂ«n shpirtĂ«rore janĂ« durimi pĂ«r tĂ« pritur momentin e duhur dhe guximi pĂ«r tĂ« mos u zhgĂ«njyer me ato qĂ« hasimâ.
âJu keni dy zgjedhje: pĂ«r tĂ« kontrolluar mendjen tuaj ose pĂ«r tĂ« lĂ«nĂ« mendjen tuaj tâiu kontrollojĂ« juâ.
âGjithçka qĂ« ndodh njĂ« herĂ« nuk mund tĂ« ndodhĂ« mĂ«. Por gjithçka qĂ« ndodh dy here, me siguri do tĂ« ndodh edhe pĂ«r herĂ« tĂ« tretĂ«â.
âJi i çmendur! Por mĂ«soni si tĂ« jeni tĂ« çmendur pa qenĂ« nĂ« qendĂ«r tĂ« vĂ«mendjes. Jini tĂ« guximshĂ«m pĂ«r tĂ« jetuar ndrysheâ.
âPasioni e bĂ«n njĂ« person tĂ« ndalojĂ« sĂ« ngrĂ«ni, tĂ« flejĂ«, tĂ« punojĂ«, tĂ« ndjehet nĂ« paqe. ShumĂ« njerĂ«z janĂ« tĂ« frikĂ«suar sepse, kur ai shfaqet, ai shkatĂ«rron tĂ« gjitha gjĂ«rat e vjetra qĂ« gjen nĂ« rrugĂ«n e vetâ.
âNĂ«se e doni dikĂ«, duhet tĂ« jeni tĂ« gatshĂ«m pĂ«r tâi lĂ«nĂ« ato tĂ« lirĂ«â.
âPra, unĂ« ju dua sepse i gjithĂ« universi komplotoi tĂ« mĂ« ndihmojĂ« qĂ« tâju gjej.â
âNjĂ« fĂ«mijĂ« mund tâi mĂ«sojĂ« njĂ« tĂ« rrituri tre gjĂ«ra: tĂ« jetĂ« i lumtur pa asnjĂ« arsye, tĂ« jetĂ« gjithmonĂ« i zĂ«nĂ« me diçka dhe tĂ« dijĂ« tĂ« kĂ«rkojĂ« me gjithĂ« fuqinĂ« e tij atĂ« qĂ« ai dĂ«shironâ.
âPranoni atĂ« qĂ« ju ofron jeta dhe pĂ«rpiquni tĂ« pini nga çdo kupĂ«. TĂ« gjitha verĂ«rat duhet tĂ« shijohen; disa duhet tĂ« pihen vetĂ«m pak, por me tĂ« tjerĂ«t, pini tĂ« tĂ«rĂ« shishenâ.
âTĂ« presĂ«sh Ă«shtĂ« e dhimbshme. Harrimi Ă«shtĂ« i dhimbshĂ«m. Por tĂ« mos dish se çfarĂ« tĂ« bĂ«sh Ă«shtĂ« lloji mĂ« i keq i vuajtjeveâ.
âKjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« ne e quajmĂ« dashuri. Kur ju duan, ju mund tĂ« bĂ«ni cdo do gjĂ« nĂ« krijim. Kur ju duan, nuk ka nevojĂ« aspak tĂ« kuptoni se çfarĂ« po ndodh, sepse gjithçka ndodh brenda jushâ.
âDashuria Ă«shtĂ« njĂ« forcĂ« e pazbutshme. Kur pĂ«rpiqemi ta kontrollojmĂ«, ajo na shkatĂ«rron. Kur pĂ«rpiqemi ta burgosim, ajo na skllavĂ«ron. Kur pĂ«rpiqemi ta kuptojmĂ«, ajo na lĂ« tĂ« ndjehemi tĂ« humbur dhe konfuzâ.
âAsgjĂ« nĂ« botĂ« nuk Ă«shtĂ« kurrĂ« plotĂ«sisht e gabuar. Edhe njĂ« orĂ« e ngecur Ă«shtĂ« e saktĂ« dy herĂ« nĂ« ditĂ«. â
âNĂ« jetĂ«n reale, dashuria duhet tĂ« jetĂ« e mundur. Edhe nĂ«se nuk kthehet menjĂ«herĂ«, dashuria mund tĂ« mbijetojĂ« vetĂ«m kur ekziston shpresa se do tĂ« jeni nĂ« gjendje tĂ« fitoni mbi personin qĂ« dĂ«shironiâ.
âNĂ« çdo moment tĂ« jetĂ«s sonĂ«, tĂ« gjithĂ« kemi njĂ« kĂ«mbĂ« nĂ« njĂ« pĂ«rrallĂ« dhe tjetrĂ«n nĂ« humnerĂ«â.
âGjĂ«rat e thjeshta janĂ« gjithashtu gjĂ«rat mĂ« tĂ« jashtĂ«zakonshme, dhe vetĂ«m tĂ« mençurit mund tâi shohin atoâ.
âMos dĂ«gjoni komentet e kĂ«qija tĂ« atyre miqve, tĂ« cilĂ«t, duke mos marrĂ« asnjĂ« rrezik vetĂ«, mund tĂ« shohin vetĂ«m dĂ«shtimet e njerĂ«zve tĂ« tjerĂ«.â
âUnĂ« nuk jetoj as nĂ« tĂ« kaluarĂ«n time, as nĂ« tĂ« ardhmen time. UnĂ« jam i interesuar vetĂ«m pĂ«r tĂ« tashmen. NĂ«se mund tĂ« pĂ«rqendroheni gjithmonĂ« nĂ« tĂ« tashmen, do tĂ« jeni njĂ« burrĂ« i lumtur. Jeta do tĂ« jetĂ« njĂ« festĂ« pĂ«r ju, njĂ« festival i shkĂ«lqyeshĂ«m, sepse jeta Ă«shtĂ« momenti kur po jetojmĂ« taniâ.
âAskush prej nesh nuk e di se çfarĂ« mund tĂ« ndodhĂ« edhe nĂ« minutĂ«n tjetĂ«r, megjithatĂ«, ne pĂ«rsĂ«ri vazhdojmĂ« pĂ«rpara. Sepse ne besojmĂ«. Sepse kemi Besimâ.
âKur duam, gjithmonĂ« pĂ«rpiqemi tĂ« bĂ«hemi mĂ« tĂ« mirĂ« se sa jemi. Kur pĂ«rpiqemi tĂ« bĂ«hemi mĂ« mirĂ« seç jemi, gjithçka rreth nesh bĂ«het edhe mĂ« e mirĂ«â.
âFal, por mos harro, ose do tĂ« lĂ«ndohesh pĂ«rsĂ«ri. Falja ndryshon perspektivat. TĂ« harruarit humbet mĂ«siminâ.
âDisa gjĂ«ra nĂ« jetĂ« thjesht duhet tĂ« pĂ«rjetohen- dhe kurrĂ« nuk shpjegohen. Dashuria Ă«shtĂ« njĂ« gjĂ« e tillĂ«â.
âMos u shqetĂ«soni duke u munduar pĂ«r tĂ« shpjeguar emocionet e tua. Jetoni gjithçka aq intensivisht sa mundeni dhe mbani gjithçka qĂ« ndjeni si dhuratĂ« nga Zoti. MĂ«nyra mĂ« e mirĂ« pĂ«r tĂ« shkatĂ«rruar urĂ«n midis tĂ« dukshmes dhe tĂ« padukshmes Ă«shtĂ« duke provuar tĂ« shpjegoni emocionet tuajaâ.
âNjĂ« njeri dashurohet sepse e dashuroni. AsnjĂ« arsye nuk Ă«shtĂ« e nevojshme pĂ«r tĂ« dashuruarâ.
âKur çdo ditĂ« Ă«shtĂ« e njĂ«jtĂ« me ditĂ«n tjetĂ«r, kjo Ă«shtĂ« pĂ«r shkak se njerĂ«zit nuk arrijnĂ« tĂ« njohin gjĂ«rat e mira qĂ« ndodhin nĂ« jetĂ«n e tyre çdo ditĂ« qĂ« dielli lindâ.
âKur e presim mĂ« sĂ« paku, jeta na bĂ«n njĂ« sfidĂ« tĂ« provojmĂ« guximin dhe gatishmĂ«rinĂ« tonĂ« pĂ«r tĂ« ndryshuar; nĂ« njĂ« moment tĂ« tillĂ«, nuk ka asnjĂ« kuptim tĂ« pretendosh se asgjĂ« nuk ka ndodhur ose tĂ« themi se ne nuk jemi akoma tĂ« gatshĂ«m. Sfida nuk do tĂ« presĂ«. Jeta nuk shikon prapaâ.
âĂshtĂ« mundĂ«sia pĂ«r tĂ« realizuar njĂ« Ă«ndĂ«rr ajo qĂ« e bĂ«n jetĂ«n interesanteâ.
âUnĂ« mund tĂ« zgjedh ose tĂ« jem viktimĂ« e botĂ«s ose njĂ« aventurier nĂ« kĂ«rkim tĂ« thesarit. ĂshtĂ« e gjitha njĂ« pyetje se si e shoh jetĂ«n timeâ.
âNdonjĂ«herĂ«, ne jemi aq tĂ« lidhur me mĂ«nyrĂ«n tonĂ« tĂ« tĂ« jetuarit, saqĂ« ne hedhim poshtĂ« mundĂ«si tĂ« mrekullueshme thjesht sepse nuk dimĂ« se çfarĂ« tĂ« bĂ«jmĂ« me tĂ«â.
âNĂ«se filloni tĂ« premtoni ato qĂ« nuk keni ende, do tĂ« humbni dĂ«shirĂ«n pĂ«r tĂ« punuar drejt arritjes sĂ« sajâ.
âMos u frikĂ«soni nga mendimet e njerĂ«zve tĂ« tjerĂ«. VetĂ«m mediokriteti Ă«shtĂ« i sigurt nĂ« vetvete, prandaj merrni rreziqe dhe bĂ«ni atĂ« qĂ« dĂ«shironi tĂ« bĂ«niâ.
âKurdo qĂ« tĂ« doni tĂ« arrini diçka, mbajini sytĂ« hapur, pĂ«rqendrohuni dhe sigurohuni qĂ« e dini saktĂ«sisht se çfarĂ« dĂ«shironi. Askush nuk mund tĂ« arrijĂ« objektivin me sy tĂ« mbyllurâ./KultPlus.com
âWind, Talk to Meâ dhe âOur Time Will Comeâ fitojnĂ« çmimet kryesore nĂ« Festivalin e Filmit nĂ« SarajevĂ« 2025.Fitues tĂ« tjerĂ« nĂ« edicionin e 31-tĂ« tĂ« festivalit nĂ« Bosnje dhe HercegovinĂ« pĂ«rfshijnĂ« kastin e plotĂ« tĂ« filmit âFantasyâ, yllin e filmit âYugo Floridaâ, si dhe regjisorin e âSorella di Clausuraâ.
Edicioni i 31-tĂ« i Festivalit tĂ« Filmit nĂ« SarajevĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rmbyllur tĂ« premten, pas shpalljes sĂ« fituesve tĂ« kĂ«tij viti. âThe heart of Sarajevoâ pĂ«r filmin mĂ« tĂ« mirĂ« artistik iu dha filmit âWind, Talk to Meâ, me regji nga Stefan ÄorÄeviÄ, ndĂ«rsa âOur Time Will Comeâ i Ivette Löcker fitoi çmimin pĂ«r dokumentarin mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« gjatĂ«.
Duke pĂ«rzier trillimin me dokumentarin, âWind, Talk to Meâ ka nĂ« rolin kryesor vetĂ« regjisorin serb dhe familjen e tij. âNĂ« film, Stefani ribashkohet me familjen pĂ«r tĂ« festuar ditĂ«lindjen e gjyshes pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« pas vdekjes sĂ« nĂ«nĂ«s sĂ« tij,â thuhet nĂ« pĂ«rmbledhje.
âKjo rikthim nĂ« shtĂ«pi, i shtyrĂ« nga dĂ«shira e Stefanit pĂ«r tĂ« pĂ«rfunduar njĂ« film pĂ«r nĂ«nĂ«n e tij dhe pĂ«rpjekja pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« paqe me tĂ« kaluarĂ«n duke shpĂ«tuar njĂ« qen endacak, do tĂ« ndezĂ« njĂ« udhĂ«tim introspektiv.â
NĂ« fjalimin e tij tĂ« pranimit, ÄorÄeviÄ pĂ«rmendi trazirat e fundit dhe pĂ«rplasjet e dhunshme mes protestuesve antiqeveritarĂ« dhe policisĂ« nĂ« Serbi, kundĂ«r presidentit pro-MoskĂ«s Aleksandar VuÄiÄ dhe qeverisĂ« sĂ« tij, qĂ« ndodhen nĂ«n presion tĂ« madh. Protestat paqĂ«sore filluan nĂ« nĂ«ntor, pasi shembja e njĂ« stacioni hekurudhor shkaktoi vdekjen e 16 personave, ndĂ«rsa kritikĂ«t fajĂ«suan korrupsionin dhe shkurtimet e buxhetit. DitĂ«t e fundit, situata u pĂ«rshkallĂ«zua nĂ« dhunĂ«, ndĂ«rsa mbĂ«shtetĂ«sit e presidentit dhe tĂ« qeverisĂ« organizuan kundĂ«r-protesta dhe policia speciale u vendos nĂ« terren.
âIa dedikoj kĂ«tĂ« çmim nĂ«nĂ«s sime, por edhe tĂ« gjitha nĂ«nave nĂ« Serbi qĂ« rrinĂ« zgjuar gjithĂ« natĂ«n duke u shqetĂ«suar pĂ«r fĂ«mijĂ«t e tyre nĂ« rrugĂ«, tĂ« cilĂ«t po rrihen brutalisht dhe po arrestohen,â tha regjisori nĂ« lidhje me çmimin qĂ« mori nĂ« SarajevĂ« pĂ«r filmin mĂ« tĂ« mirĂ« artistik.
Filmi Our Time Will Come, pĂ«r tĂ« cilin regjisorja foli pĂ«r The Hollywood Reporter mĂ« herĂ«t gjatĂ« javĂ«s, ndjek njĂ« çift ndĂ«rracial pĂ«r njĂ« vit. âSiaka nga Gambia dhe gruaja e tij Victoria janĂ« kthyer nĂ« âatdheunâ e tyre tĂ« adoptuar, Austri, pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar njĂ« jetĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme dhe pĂ«r tĂ« krijuar njĂ« familje,â thuhet nĂ« pĂ«rmbledhjen e filmit. âTĂ« dy investojnĂ« shumĂ« energji pĂ«r tĂ« arritur njĂ« utopi tĂ« pĂ«rbashkĂ«t, por dallimet kulturore mbeten tĂ« mĂ«dha, strukturat shoqĂ«rore tĂ« pandryshueshme, dhe e kaluara dhe traditat e tyre janĂ« po aq tĂ« vĂ«shtira pĂ«r tâu lĂ«nĂ« pas.â
Ivana MladenoviÄ u nderua me çmimin pĂ«r regjinĂ« mĂ« tĂ« mirĂ« pĂ«r filmin Sorella di Clausura. Gjithashtu, çmimi pĂ«r aktoren dhe aktorin mĂ« tĂ« mirĂ« iu dha:
Kastit tĂ« aktoreve tĂ« filmit Fantasy, me regji nga Kukla â Sarah Al Saleh, Aline Juhart, Mina MilovanoviÄ dhe Mia Skrbinac
dhe Andrija KuzmanoviÄ pĂ«r rolin e tij nĂ« Yugo Florida.
KatĂ«r seksionet garuese tĂ« festivalit â pĂ«r filma artistikĂ«, dokumentarĂ«, tĂ« shkurtĂ«r dhe studentorĂ« â shfaqĂ«n gjithsej 15 premiera botĂ«rore, 6 ndĂ«rkombĂ«tare, 28 rajonale dhe 2 kombĂ«tare. NĂ« total, 50 filma garuan pĂ«r çmimet Zemra e SarajevĂ«s.
Drejtori i Festivalit tĂ« Filmit tĂ« SarajevĂ«s, Jovan MarjanoviÄ, dhe ekipi i tij sollĂ«n sĂ«rish yjet nĂ« kryeqytetin e BosnjĂ« dhe HercegovinĂ«s. Willem Dafoe, Stellan SkarsgĂ„rd dhe Ray Winstone morĂ«n çmimin nderues Zemra e Nderit e SarajevĂ«s, ashtu si edhe mjeshtri italian Paolo Sorrentino. PunĂ«t e regjisorĂ«ve Ilya Khrzhanovsky (i lindur nĂ« Rusi) dhe Paolo Sorrentino u pĂ«rfshinĂ« gjithashtu nĂ« retrospektiva tĂ« kuruara gjatĂ« festivalit.
Fansat e âThe Beatlesâ do tĂ« kenĂ« arsye pĂ«r tâu gĂ«zuar; kĂ«tĂ« vjeshtĂ« vijnĂ« pĂ«rmbajtje tĂ« reja nga grupi legjendar, nĂ« ekran, nĂ« muzikĂ« dhe nĂ« botime, sipas AP.
Sipas njĂ« njoftimi zyrtar, âThe Beatles Anthologyâ do tĂ« rikthehet ânĂ« formĂ«n e tij pĂ«rfundimtareâ.
Dokumentari muzikor i vitit 1995, që tregon udhëtimin e grupit nga ditët në Liverpool deri te fama botërore, është restauruar e remasterizuar dhe do të ketë edhe një episod të nëntë.
Ky do tĂ« publikohet nĂ« âDisneyâ mĂ« 26 nĂ«ntor.
Episodi i ri pĂ«rfshin pamje prapaskenash tĂ« Paul McCartney, George Harrison dhe Ringo Starr gjatĂ« viteve 1994-1995, ndĂ«rsa punonin pĂ«r serinĂ« dhe reflektonin mbi jetĂ«n e tyre si â The Beatlesâ.
Giles Martin, djali i producentit legjendar George Martin, ka krijuar përzierje të reja audio për shumicën e këngëve të përfshira.
MĂ« 21 nĂ«ntor do tĂ« dalĂ« edhe muzika e re, albumi âAnthology 4â,  sĂ« bashku me versionet e remasterizuara tĂ« tre albumeve tĂ« para.
Albumi i katërt do të përfshijë 13 demo të papublikuara më parë, regjistrime sesioni dhe materiale të rralla.
Ai do tĂ« ketĂ« gjithashtu  versione tĂ« reja tĂ« hiteve âFree As A Birdâ dhe âReal Loveâ, ndĂ«rsa klipi origjinal i âFree As A Birdâ Ă«shtĂ« restauruar.
MĂ« 14 tetor publikohet edhe botimi i 25-vjetorit tĂ« librit âThe Beatles Anthologyâ, ku katĂ«r anĂ«tarĂ«t dhe bashkĂ«punĂ«torĂ« tĂ« tyre si Neil Aspinall, George Martin dhe Derek Taylor tregojnĂ« historitĂ« e tyre.
NdĂ«rkohĂ«, fansat pĂ«rgatiten edhe pĂ«r katĂ«r filma artistikĂ« tĂ« drejtuar nga Sam Mendes, ku secili do tĂ« fokusohet te njĂ« anĂ«tar i  âThe Beatlesâ, Paul Mescal si McCartney, Joseph Quinn si Harrison, Barry Keoghan si Starr dhe Harris Dickinson si Lennon. /atsh/ KultPlus.com
Dy gjëra, njërën nuk e kuptoj, tjetrën e kuptoj.
Nuk kuptoj se përse shumica e medias te ne janë të pozicionuara sikur do të kënaqeshin shumë dhe do të fërkonin barkun sikur iniciativa e Z. Trump për paqe me Rusinë të dështonte!
A thua sikur janĂ« lobi tĂ« industrisĂ« sĂ« armatimit qĂ« shet armĂ« pĂ«r ata qĂ« vriten me njeri tjetrin atje dhe kanĂ« frikĂ« se paqja do tâu lejĂ« stok kallashnikovĂ« tĂ« pashitur!
Pse bëjnë si gjinkalla në vapë, shplajnë trutë e publikut?
Ajo që kuptoj është se përse durrsakët e mirë u bëjnë aq hyzmet kosovarëve në plazh.
Pa kosovarët në plazh pothuajse nuk do të kishte këmbë turisti dhe berberët, shitësit e pajisjeve elektrike, shitësit e rrobave të vjetra, shitësit e pispilive, pulave të pjekura, të byreqeve, shitësit e gjerdanëve me flori turk, të brekëve të detit, shitësit e kosit, dhallës, akulloreve, ata të nderuar që vertisin çelësa dhomash me qira në rrugë, këpucarë, lavazhuesit e qerreve, etj., do të detyroheshin të mbyllnin dyqanet duke iu vënë qepenën!
Hyzmeqarë dakord, por kjo është jeta!
Të jem si këta, taksën e kalimit të trarit të kosovarëve për të ardhur këtu, ja u paguanin këta me qejf atyre!
NdonjĂ«herĂ« mendoj, çâdo bĂ«nin kĂ«ta po tĂ« mos ishte pavarĂ«suar Kosova ? Do tĂ« hante njeriu njeriun kĂ«tu!
Dursaku i mënçur dhe i butë, ngado të ketë ardhur dhe vendosur këtu, e di shumë mirë.
Po ju e dini?
Po e dini, uleni një çikë delirin!
Do të thoni ju çfarë lidhje ka lufta në Ukrainë me pushuesit nga Kosova në Durrës, Golem, Qerret, Mali i Robit ?
Ka dhe shumë madje, por kur ta kuptojnë disa elita politiko-mediatike do të jetë aq vonë sa të vish të lahesh në Durrës në mes të janarit!/ KultPlus.com
Maltina Jashari, me prejardhje nga Ferizaj dhe e lindur e rritur në Manchester, Mbretëri e Bashkuar, ka shënuar histori si garuesja e parë femër shqiptare në Formula. Ajo përfaqësoi për herë të parë Republikën e Kosovës në gara ndërkombëtare dhe ngriti flamurin tonë, duke bërë krenar jo vetëm vendin, por edhe komunitetin shqiptar në diasporë.
Maltina është një shembull frymëzimi për të rinjtë në Kosovë dhe Manchester, duke kombinuar sportin me studimet. Ajo ndjek Inxhinieri Arkitekturore në Mbretërinë e Bashkuar, krahas karrierës së saj në Formula 4, duke treguar se pasioni dhe përkushtimi mund të shkojnë paralelisht.
Sot, Kryetari i Ferizajt, Agim Aliu, e priti Maltinën në një takim të veçantë dhe e përgëzoi për sukseset e saj të jashtëzakonshme. Ai theksoi se arritjet e Maltinës janë një burim frymëzimi për të rinjtë e qytetit dhe një shembull i qartë i kombinimit të talentit, disiplinës dhe punës së palodhur.
Ky takim shënon një moment të veçantë për Ferizajn dhe Kosovën, duke reflektuar fuqinë e të rinjve shqiptarë që arrijnë të bëjnë krenar kombin në arenën ndërkombëtare./KultPlus.com
Filmi i shkurtĂ«r me skenar dhe regji nga Alban Muja, âMua besoj mĂ« shpĂ«toi portretiâ (I Believe the Portrait Saved Me), pati premierĂ«n rajonale nĂ« Festivalin e SarajevĂ«s, ku konkuroi nĂ« seksionin zyrtar pĂ«r ZemrĂ«n e SarajevĂ«s nĂ« kategorinĂ« e filmave dokumentarĂ«, si dhe nĂ« kategorinĂ« European Short.
Krahas kineastëve të tjerë rajonalë dhe ndërkombëtarë, regjisori Alban Muja dhe producenti Edon Rizvanolli iu përgjigjën pyetjeve të publikut pas shfaqjes së filmit në të dyja kategoritë.
Nominimi i filmit në dy kategori të ndryshme përbën një rast të rrallë dhe të veçantë, i cili u prit me krenari nga ekipi i filmit dhe nga Qendra Kinematografike e Kosovës, duke theksuar rëndësinë dhe cilësinë e prodhimeve kinematografike nga Kosova në arenën ndërkombëtare./KultPlus.com
Panelet diellore nĂ« hapĂ«sirĂ« ââmund tĂ« ulin nevojat tokĂ«sore tĂ« EvropĂ«s pĂ«r energji tĂ« rinovueshme me 80% deri nĂ« vitin 2050, sipas njĂ« studimi.
Duke përdorur një model të detajuar kompjuterik të rrjetit të ardhshëm të energjisë elektrike të kontinentit, studiuesit zbuluan se një sistem panelesh hapësinore i projektuar nga NASA mund të ulë koston e të gjithë sistemit të energjisë elektrike evropian deri në 15%. Gjithashtu mund të ulë përdorimin e baterive me më shumë se dy të tretat.
Studimi, i udhĂ«hequr nga studiues nĂ« Kingâs College London, Ă«shtĂ« i pari qĂ« vlerĂ«son ndikimin e mundshĂ«m tĂ« energjisĂ« diellore hapĂ«sinore nĂ« EvropĂ«. Panelet e energjisĂ« diellore hapĂ«sinore (SBSP) qĂ« dhanĂ« rezultate pozitive pĂ«rdorin njĂ« dizajn heliostati. Dizajni, tĂ« cilin sistemi imiton, pĂ«rdor reflektorĂ« tĂ« ngjashĂ«m me pasqyrĂ«n pĂ«r tĂ« mbledhur rrezet e diellit nĂ« orbitĂ«. Rrezet e diellit mĂ« pas transmetohen nĂ« stacionet nĂ« TokĂ« dhe shndĂ«rrohen nĂ« energji elektrike pĂ«rpara se tĂ« dĂ«rgohen nĂ« njĂ« rrjet energjetik.
Kur studiuesit integruan konceptin në modelin bazuar në parashikimet e NASA-s për kapacitetin e saj potencial energjetik, rezultatet treguan se ai mund të zëvendësonte deri në 80% të energjisë së rinovueshme tokësore të Evropës.
âKa disa rreziqe qĂ« duhen marrĂ« nĂ« konsideratĂ«, siç Ă«shtĂ« se si sateliti nĂ« hapĂ«sirĂ« ââmund tĂ« ketĂ« shumĂ« panele diellore. A mund tĂ« shkaktojĂ« pĂ«rplasje ose tĂ« dĂ«mtohet nga mbeturinat nĂ« hapĂ«sirĂ«? Energjia e rinovueshme pĂ«r tĂ« zĂ«vendĂ«suar lĂ«ndĂ«t djegĂ«se fosile Ă«shtĂ« veprimi mĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m qĂ« po ndĂ«rmarrim si njerĂ«z. Energjia diellore e bazuar nĂ« hapĂ«sirĂ« ââĂ«shtĂ« njĂ« teknologji potenciale dhe mund tĂ« ofrojĂ« energji diellore tĂ« vazhdueshme si njĂ« burim energjie tĂ« rinovueshmeâ, tha Dr. Wei He, autori kryesor i studimit./rtsh/ KultPlus.com
NĂ« njĂ« atmosferĂ« festive dhe me pjesĂ«marrjen e komunitetit lokal, u zhvillua pĂ«r tĂ« dytin vit radhazi âFesta e Koranitâ, njĂ« aktivitet i organizuar nga Bashkia e Pogradecit, qĂ« ka pĂ«r synim promovimin e turizmit, mbrojtjen e ekosistemit liqenor dhe trashĂ«giminĂ« natyrore tĂ« qytetit.
Prefekti i qarkut tĂ« Korçës, Nertil Jole tha se, âelementi kryesor i aktivitetit ishte hedhja nĂ« liqen e 200 mijĂ« rasateve (berthamave) tĂ« Koranit, njĂ« rritje e ndjeshme krahasuar me vitin e kaluar. Kjo ndĂ«rhyrje Ă«shtĂ« njĂ« hap i rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r ruajtjen dhe shumimin e kĂ«saj specie endemike, e cila jeton vetĂ«m nĂ« Liqenin e Ohritâ.
Sipas tij, kjo festë simbolizon jo vetëm përkujdesjen për mjedisin, por edhe angazhimin e autoriteteve për të kthyer biodiversitetin në një vlerë turistike dhe zhvillimore. Kjo specie e rrallë është pjesë e identitetit të Pogradecit dhe ka potencial të lartë për tërheqjen e vizitorëve.
Kryetari i BashkisĂ« sĂ« Pogradecit, Ilir Xhakolli, pĂ«rgĂ«zoi tĂ« gjithĂ« ata qĂ« kontribuuan nĂ« organizimin e kĂ«tij aktiviteti dhe theksoi se âVit pas viti po ndĂ«rtojmĂ« njĂ« traditĂ« tĂ« re pĂ«r qytetin. Festa e Koranit do tĂ« pasohet, qĂ« nga viti i ardhshĂ«m, edhe me FestĂ«n e Krapit, ku synojmĂ« ndĂ«rtimin e njĂ« impianti tĂ« veçantĂ« pĂ«r rritjen e kĂ«saj specieje nĂ« zhdukje.â
Kjo nismë synon të forcojë më tej pozicionin e Pogradecit si një destinacion turistik me identitet të veçantë, duke e kthyer liqenin në një burim të qëndrueshëm zhvillimi jo vetëm ekonomik, por edhe kulturor e ekologjik./atsh/ KultPlus.com
Më 21 gusht 1911, Parisi u trondit nga një nga ngjarjet më të bujshme në historinë e artit: zhdukja e Mona Lisës nga Muzeu i Luvrit. Vepra e Leonardo da Vinçit u mor në heshtje nga muret e muzeut, duke lënë pas vetëm një boshllëk dhe shumë pikëpyetje.
Për dy vjet me radhë, misteri ndezi thashetheme dhe teori konspirative, ndërsa policia madje arrestoi përkohësisht edhe emra të mëdhenj si Pablo Picasso dhe Guillaume Apollinaire, por pa prova të mjaftueshme.
NĂ« dhjetor 1913, tabloja u shfaq papritur nĂ« Firence, kur Vincenzo Perugia, ish-punonjĂ«s i Luvrit, tentoi ta shiste. Ai pretendoi se vepronte nga âpatriotizmiâ, duke besuar se piktura duhej tĂ« ishte pronĂ« e ItalisĂ«. Pas rikthimit tĂ« saj nĂ« Paris, Mona Lisa u shndĂ«rrua pĂ«rfundimisht nĂ« njĂ« ikonĂ« botĂ«rore tĂ« artit dhe misterit.
Ishte pikërisht kjo vjedhje që e ngriti veprën mbi çdo kufi, duke e kthyer në simbol të pavdekshëm të kulturës botërore./KultPlus.com
Kompania gjermane Adidas i ka kĂ«rkuar zyrtarisht falje njĂ« komuniteti indigjen nĂ« MeksikĂ«, pas akuzave pĂ«r pĂ«rvetĂ«sim kulturor. Shkaku ishte modeli i ri i atleteve, i quajtur âOaxaca Slip-Onâ, qĂ« kishte kopjuar dizajnin e sandaleve tradicionale tĂ« njohura si âhuarachesâ, tĂ« cilat prodhohen prej lĂ«kure nga artizanĂ«t vendas.
Ky veprim shkaktoi kritika të ashpra, duke nxitur edhe reagimin e presidentes meksikane, Claudia Sheinbaum. Karen Gonzålez, drejtoresha ligjore e Adidas Mexico, pranoi publikisht se modeli i këpucës ishte frymëzuar nga dizajnet tradicionale të komunitetit të Villa Hidalgo Yalalag.
âNe e kuptojmĂ« se kjo mund tĂ« ketĂ« shkaktuar shqetĂ«sim dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye, kĂ«rkojmĂ« ndjesĂ« publikisht,â tha ajo.
Gonzålez siguroi se në të ardhmen, Adidas do të bashkëpunojë me komunitetet lokale për të respektuar kulturën dhe artizanatin e tyre, që shërben si një burim mbijetese. Pas këtij incidenti, këpuca u hoq menjëherë nga shitjet online, ndërsa qeveria meksikane ka njoftuar se do të kërkojë kompensim financiar nga kompania.
Një ekspozitë e re e hapur në Royal Scottish Academy në Edinburg vë në qendër artin bashkëkohor që merr natyrën dhe peizazhin si material krijues, duke e shndërruar qytetin në një galeri të hapur.
Në fokus është artisti Andy Goldsworthy, i njohur për veprat e tij të realizuara me elementë natyrorë, nga gjethet e thara te balta apo leshi i deleve. Punimet e tij shihen si pikënisje për një itinerar më të gjerë artistik në qytet, i cili përfshin gjithashtu vepra të Barbara Hepworth, Antony Gormley dhe Charles Jencks, të vendosura në parqe, kopshte botanike dhe hapësira publike.
Një nga ndalesat kryesore është Kopshti Botanik Mbretëror, ku ekspozohet instalacioni i njohur i Goldsworthy-t Slate Cone, si edhe skulptura Slate, Hole, Wall, një rreth i ndërtuar me gurë të vendosur me dorë, nën hijen e një peme lajthie. Në të njëjtin ambient ndodhen edhe vepra të Barbara Hepworth dhe Ian Hamilton Finlay.
Rruga artistike vijon përgjatë lumit Water of Leith, ku vizitorët mund të shohin statujat prej hekuri të Antony Gormley, të vendosura si brenda lumit, ashtu edhe në hapësira urbane. Në oborrin e galerisë shtrihet Landform, vepra monumentale e Charles Jencks, me kodra të gjelbra dhe pellgje të dizajnuara me kujdes, që bashkojnë natyrën me arkitekturën moderne.
Ekspozita dhe itinerari i saj pasues e bëjnë Edinburgun një hapësirë ku arti dhe natyra takohen në mënyrë të pandarë, duke i ofruar vizitorëve një përvojë të re estetike./KultPlus.com
Ballkani ka vetëm republika parlamentare,por ato nuk janë të gjitha njëlloj.
Serbia është një Republikë Ushtarake.
Ajo kërkon vazhdimisht konflikt.
Dikur Serbia ka qenë një Republikë Fshatare dhe kjo është një nga arsyet pse serbët nuk u konvertuan në Islam.
Gjatë pushtimit osman shumica e fshatarëve serbë ishin mbarështruesit kryesorë të derrave në Europë dhe nëse do konvertoheshin duhet të linin punën sepse Kurani e ndalon mishin e derrit.
Nuk e njoh serbishten por besoj se ky popull ka më pak arsye se cdo popull të shajë popujt e tjerë o derr, sepse ata kanë fituar shumë nga kjo kafshë e dashur.
Ndërkaq Kosova është një Republikë Romantike.
Ajo ende nuk ka një qëllim ekonomik,por ka vetëm qëllime nacionale.
Asaj i duhet të egzistojë.
Ajo jeton ende me stresin se do ti rrëmbëjnë territore dhe kjo e pengon të përqëndrohet te objektivat e saj tregtare që sidoqoftë janë të kufizuar.
Turqia është pothuajse një Republikë Fetare.
Feja ka mbajtur të bashkuar gjithë ata popuj që përbëjnë Turqinë dhe sot ajo e mbron Republikën turke që ka qenë disa herë në buzë të greminës por gjithmonë ka shpëtuar duke e varur flamurin në majë të minaresë.
Nga ana e saj Greqia është një Republikë Detare.
Ndoshta më e madhja në planet sepse sot qarkullon gati 25 per qind të mallrave të botës me flotën e saj madhështore,i vetmi art praktik që i ka mbetur nga lashtësia e saj atëherë kur gjithë Greqia ishte e ndarë në disa republika të vogla.
Ustashët që ishin kukullat e Hitlerit në Ballkan, e larguan me forcë nga tradita e saj liberale veneciane duke e detyruar të ndjekë disiplinën e fortë gjermanike e cila nuk ndërton dot asnjëherë Republika Tregtare por përkundrazi i vret ato sa herë mundet.
Nëse nesër do kishte sërish një konflikt në Evropë, në cdo rast Kroacia do rreshtohej me Gjermaninë dhe ustashët e përgjumur do nxirrnin armët kundër fqinjëve, romëve dhe hebrenjve të cilët dikur i zhdukën me dhunë.
Mali i Zi është një Republikë Turistike por duke qenë shumë e vogël, nuk ka mundësi të luajë rol të madh në rajon.
Kjo Republikë në det, është gjithë kohën e kërcënuar mes rrymave properëndimore dhe prolindore prandaj duke qenë një varkë e vogël lëkundet lehtë dhe mund të mbytet papritmas.
E gjendur mes Greqisë, Bullgarisë, Shqipërisë dhe Serbisë ajo i ngjan një sanduici që merr gjithnjë formën e bukës që e rrethon.
Për shkak të trysnisë që i vjen nga jashtë, Maqedonia herë pas here ndryshon emrin, pastaj kushtetutën dhe nuk është cudi në të ardhmen të lëshojë territore nëse kjo i kërkohet me forcë.
Sikur Shqipëria të mos sillej si një Republikë Tregtare të cilës nuk i intereson shumë cfarë ndodh pas saj, ajo mund ti ndizte kollaj 30 për qind të banorëve të Maqedonisë, për ti ndryshuar hartën këtij shteti plastik.
Po ne cfarë Republike jemi?
Para disa kohësh kam shkruar se vitet e fundit Shqipëria po merr formën e një Republike Tregtare cka nuk është keq, madje është shumë mirë.
Sa më shumë lexoj histori aq më shumë bindem se ky është destini jonë që në kohën kur anijet e Romës vinin në brigjet tona për tu furnizuar.
Ahmet Zogu ishte i pari që kuptoi se Shqipëria mund të funksiononte si një Republike Tregtare.
Mbreti Zog ndoshta nuk e dinte cfarë po bënte, por nevoja e tij për tu shkëputur nga Ballkani dhe Orienti, dhe për tu orientuar nga deti ishte e dukshme këmbëngulëse dhe e qëllimshme.
Zogu e hapi vendin për hebrenjtë, hoqi ferexhetë, forcoi monedhën, mori arkitektët më të mirë italianë të kohës, krijoi një kastë tregtare të shkathët,hapi tregun,ndërtoi bankën, fali tokë për investime dhe dha shumë koncesione tek të huajt.
Paratë dhe energjitë që Zogu harxhonte për shkëlqim, për famë, për fotografi, martesa e tij glamour, veshja dhe makinat, nevoja për të kapur lajme në shtypin ndërkombëtar, më shumë se një mani për të rënë në sy, ishte një mënyrë për ta bërë më joshës projektin naiv të Republikës Tregtare që ai e kishte në kokë, pa e formuluar dot.
Sikur ekonomia anemike e Shqipërisë ta kishte ndihmuar dhe Lufta e Dytë Botërore të mos na sillte komunizmin si një shpërblim për 500 vjet prapambetje, ndoshta Zogu do kishte ndërtuar Republikën Tregtare të Shqipërisë 100 vjet më parë.
Po të kishte pasur më shumë kohë, Ahmet Zogu do i kishte bërë një shërbim të madh vendit duke korruptuar Partinë Komuniste sic bënë para dhe pas tij të gjitha vendet e Perëndimit me metoda gjysëmdemokratike.
Por në vitin 1939 Europa e vrau Republikën Tregtare të Ahmet Zogut dhe e pushtoi me ushtri.
Ushtarët evropianë e mbytën në djep Republikën tonë të Parë Tregtare, tani sapo jemi futur tek e dyta.
Por cfarë është Republika Tregtare ?
Qëllimi kryesor i një Republike Tregtare është të shkëlqejë, aq sa nganjëherë ajo duket sikur mendon më shumë për të huajt se për vendasit.
Republika Tregtare kërkon të jetë gjithë kohën një vitrinë lluksi, një avangardë në ndërtim dhe në organizime kulturore,në samite të mrekullueshme, tolerante me të gjitha racat,me të gjitha kombet, sidomos me të gjitha fetë, një hub, pra një zonë e lirë për piktorët, artistët,arkitektët, për start upet, një vend i mbushur me festivale dhe koncerte në cdo stinë, joshës për ata që bëjnë trend në tregjet ndërkombëtare, të cilët e vizitojnë atë shpesh nga deti dhe nga ajri duke kërkuar të sigurojnë aty një copë tokë për vete, ose për biznes.
Por që të jesh Republikë Tregtare duhet të plotësosh patjetër një kusht.
Duhet të kesh det.
Megjithatë jo të gjithë ata që kanë det mund të bëhen Republika Tregtare.
Libani ka qenë një Republikë Tregtare, por Izraeli që ka dalje në det njëjlloj si Libani, nuk ka qenë dhe nuk do jetë ndoshta dot kurrë një Republikë Tregtare.
Arabia Saudite ka më shumë det se Dubai por ajo nuk do jetë asnjëherë një Republikë Tregtare sepse ka një profil thellësisht prodhues.
Ajo prodhon naftë dhe nuk ka klas.
Dubai nuk prodhon pothuajse asgjë.
Ai vetëm shërben, mikpret investitorë për taksa të ulëta,ndërton në mënyrë futuriste, garanton siguri kursimesh, nuk pyet nga i fiton paratë, shet lluks, pushime të paharrueshme dhe mundësi kontaktesh fantastike për biznes, art dhe sport.
Republika Tregtare e bazon zhvillimin ekonomik tek tregtia dhe jo tek prodhimi, prandaj ato mbajnë një monedhë të fortë sepse tregtarët e saj duan të blejnë lirë jashtë vendit, mallrat që ua shesin të huajve që vijnë pa pushim të vizitojnë Republikën e tyre.
Republika Tregtare mban taksa më të ulëta se gjithë fqinjët e vet për tu marrë atyre paratë.
Republikat Tregtare nuk kanë fe.
Ato nuk janë më një produkt evropian dhe as i krishterë sic kanë qenë dikur.
Ato mund të jenë aziatike si Singapori, mund të jenë latine si Panamaja, mund të jenë muslimane si Libani dhe Dubai, prandaj mund të jenë edhe ballkanike si Shqipëria.
Republikat Tregtare nuk kushtëzohen nga forma e rregjimit.
Hong Kongu është pjesë e një vendi jo demokratik si Kina.
Dubai është një monarki dhe nuk është fare republikë.
Aty njerëzit nuk votojnë për ata që qeverisin.
Pra demokracia nuk është detyrimisht një kusht për një Republikë Tregtare, por në të kundërt siguria është kushti jetik.
Duke i renditur këto elementë duket sikur flasim pak për Shqipërinë.
Shqipëria pothuajse nuk prodhon dhe taksat nuk i ka shumë të larta.
Ajo vetëm ndërton, gatuan, blen dhe shet.
Bashkë me betonin, historia, dielli, uji, malet dhe gjellët janë pasuria e saj më e madhe.
Shqipëria ka sot monedhën më të fortë në histori, ndoshta që nga koha e Mbretësirë para 100 vitesh, cka favorizon tregtarët që blejnë, më shumë se prodhuesit që shesin dhe kjo politikë duket e qëllimshme.
Shqipëria po investon shumë në turizëm,në transport dhe është një vend shumë i hapur për të huajt qofshin turistë, punëtorë krahu apo tregtarë nga të gjitha anët e botës.
Shqipëria ndërton shumë ,ndoshta më shumë se kushdo në Evropë dhe duke marrë parasysh madhësinë dhe popullsinë që ka kuptohet se ndërton për të huajt që mund të vijnë nesër.
Nga ana tjetër ajo po largohet me shpejtësi dhe kokëfortësi nga konfliktet me komshinjtë, madje deri në atë pikë saqë duket sikur interesat e shqiptarëve që jetojnë në vende të tjera po i injoron në dobi të interesave të veta tregtare.
Ballkani i hapur është një ilustrim.
Megjithëse Kosova u corr duke bërtitur se Ballkani i hapur i dëmtonte interesat e saj, sërish Shqipëria nuk u tërhoq dhe nënshkroi bashkë me Serbinë dhe Maqedoninë për të hapur kufinjtë dhe për të taksuar më pak qarkullimin e mallrave, një gjest tipik i një Republike Tregtare që takson më pak miellin dhe më shumë gjakun, sepse i pari shitet, kurse i dyti jo.
Sot, një biznesmen nga Dubai për Shqiperinë, ka më shumë rëndësi se gjithë qeveria serbe.
Një autobuz turistësh nga Anglia ka më shumë peshë se cdo i cmendur në Bosnje.
Një grup kinezësh në kafenetë e Tiranës sjell më shumë të ardhura se një qytet nga Kosova dhe cfarë mendon Bullgaria për integrimin e Shqipërisë nuk bën më asnjë lajm, ndryshe nga 30 vjet më parë kur vizita e një bullgari me kostum ishte një ngjarje kombëtare që festohej në bulevard.
Tani Republika e Tregtare e Shqipërisë shikon vetëm xhepat e saj.
Ajo është një Republikë agresivisht egoiste dhe kështu duhet të vazhdojë të jetë.
Edhe konflikti i fundit me Greqinë ishte konflitk i një Republike Tregtare që grindet me një Republikë tjetër Tregtare.
Grindja për Bashkinë e Himarës nuk ndodhi për shkaqe nacionaliste por për arsye ekonomike, tregtare.
ShqipĂ«ria nuk mund tĂ« pranonte qĂ« lejen pĂ«r hotelet, pĂ«r plazhet dhe shezlonat tâia pĂ«rcaktonte njĂ« RepublikĂ« rivale Detare dhe ka tĂ« drejtĂ«.
Nëse Himara do kishte qenë në Mallakastër apo në Dibër, asnjë konflikt nuk do ndodhte me Greqinë.
Prandaj Shqipëria nuk veproi si një Republikë Nacionaliste por si një Republikë Tregtare.
Ajo mbrojti me forcĂ«, me polici dhe gjykata detin e vet, pra nĂ« njĂ« kuptim ekonominĂ« e vet duke i shkuar parimit se, raison dâetat, pra e drejta e shtetit, prevalon mbi tĂ« drejtat e njeriut.
Por nëse Republika Tregtare e Shqipërisë ka një rrezik ai vjen nga Europa.
Europa është gjithnjë kundër Republikave Tregtare.
Franca e Napoleonit shkatërroi në fillim Republikën e mrekullueshme tregtare të Venecias.pastaj Italia u bashkua duke mbledhur mbetjet e të gjitha republikave të veta tregtare përfshi Venecian, Genovën, Pisën dhe Napolin.
Pak më vonë u bashkua Gjermania e cila shkatërroi me sukses republikat tregtare të Amsterdamit, Antverpit dhe Hamburgut.
Bashkimi Evropian vitet e fundit shkatërroi me sukses republikat e mbetura tregtare të Maltës dhe Qipros.
Kësaj të fundit ia mori të gjitha kursimet mbi 100 mijë dollarë brenda një natë cka është një nga aktet më mizorë financiarë në historinë moderne.
Dhe të mendosh se këtë e bëri me pretendimin se do ta shpëtonte Qipron nga falimentimi.
Ishte sigurisht një gënjeshtër e sajuar nga urrejtja e pangopur gjermane ndal lirive të tepruara financiare.
Qëllimi i vërtetë ishte zhdukja e modelit ekonomik të Qipros bankat e të cilës mblidhnin para nga gjithë bota pa pyetur cfarë pasaporte ke.
Ne sa kemi nisur të negociojmë me Europën dhe kërkësa kryesore e saj është formalizimi ekstrem, kontrolli i rreptë i tregut, i bankave dhe i të ardhurave.
Europa nuk i lejon sepse ajo mendon se bankat janë kasaforta, celësin e të cilave e ka gjithmonë ajo.
Por kur ne të kemi mbaruar negociatat, për pesë vjet, e sigurt është se Europa nuk do jetë më kjo që është sot.
Forca të reja politike po lindin të cilat do kërkojnë ta ndryshojnën këtë model ekonomik duke i dhënë pak më shumë fuqi vendeve antare.
Europa do kuptojë se periferia e saj nuk mund të sillet si veriu i ngurtë.
Këtu ka më shumë diell ,njereëzit vishen me rroba të lehta dhe era e detit i fluturon paratë nga xhepat.
Shqipëria ka qenë historikisht mes Lindjes dhe Perëndimit dhe ky lloj hub-i mund të funksionojë në të ardhmen si cepi apo më saktë si kepi i një lirije më të madhe financiare.
Prandaj them se ndoshta këtë herë mund të kemi pak fat.
Mund ta shijojmë Republikën tonë Tregtare për disa vjet sepse sic thonë marinarët e vjetër, era duket e ngohtë dhe mund ta shtyjë anijen tonë në ujëra më të qeta./ KultPlus.com
Login
