Filozofi, poeti, kompozitori dhe shkrimtari Friedrich Nietzsche (15 tetor,1844-25 gusht,1900) është burri më i qëndrueshëm dhe me më shumë ndikim në shoqërinë njerëzore. Është mjaft e njohur konsiderata që ai ka për masën e filozofëve, ku ai ju referohet atyre si “kokë-lakra“ dhe një herë është qarë duke thënë: ”Është fati im që të jem njeriu i parë i denjë. Kam një frikë të tmerrshme se ndoshta një ditë do të konsiderohem si i shenjtë.”
Në një letër, ai i konsideron brezat e ardhshëm të begatë, që i përkasin një niveli të lartë mirëqenieje meqë kanë mundësi të shijojnë punën e tij: “Mua më duket se të marësh një nga librat e mi në dorë, është nderi më i madh që mund t’i bësh vetes. „
Një shekull e gjysmë më vonë, egoja e shëndetshme e Nietzsche-s është vërtetuar bindshëm, me një arsyetim çuditërisht mjaft modern: siguria me të cilën ai pohon se shpërblimet më të mëdha të jetës vijnë nga dora e mjerimit.
Më shumë se një shekull para “dhuratës së dështimit” dhe fetishizmit ndaj dështimit si një kanal drejt paturpësisë, Nietzsche lavdëroi këto vlera në mënyrë të barabartë, si pjesë të madhështisë dhe të qartësisë.
Në një nga shumë aforizmat tij emblematike, të shkruara më 1887 dhe të botuar në përzgjedhjen pas vdekjes nga fletoret e tij, “The Will to Power”, Nietzsche shkruan nën titullin kryesor: «Llojet e dishepujve të mi»:
“Për ato qenie njerëzorë që përbëjnë sadopak shqetësim për mua, dëshiroj dhe ju uroj vuajtje, shkatërrim, sëmundje, keqtrajtim, fyerje dhe ofendim. Dëshiroj të mos mbeten të panjohur me vetëpërbuzjen dhe torturën e dyshimit të personit të vet apo mjerimin e pasmposhtjes. Nuk kam as grimcën më të vogël të mëshirës për ta, sepse ju uroj të vetmen gjë që mund të provojë sot nëse dikush ka sado pak vlera apo jo, në qoftë se reziston.”/BrainPickings-Bota.al/KultPlus.com
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, është takuar sot me presidentin e Austrisë, Alexander Van der Bellen, si dhe Zonjën e Parë, Doris Schmidauer, përcjell KultPlus.
Nëpërmjet një postimi në Facebook, Osmani tha se në këtë takim diskutuan për forcimin e marrëdhënieve mes të dyja vendeve.
Në vijim, KultPlus ua sjel postimin e presidentes Osmani:
Me Presidentin e Austrisë, Alexander Van der Bellen, si dhe Zonjën e Parë, Doris Schmidauer, në Alpbach-un e bukur.
Diskutime miqësore mbi forcimin e marrëdhënieve me Austrinë, një nga aleatët më të fortë të popullit tonë./KultPlus.com
Drejtori ekzekutiv i kompanisë që projektoi ChatGPT dhe një ministër britanik i teknologjisë kanë diskutuar një marrëveshje për t’i ofruar të gjithë vendit akses ekskluziv dhe premium në modelin e inteligjencës artificiale.
The Guardian raporton se Sam Altman, bashkëthemelues i OpenAI, ka diskutuar një marrëveshje të mundshme me Peter Kyle.
Dy burime me njohuri të drejtpërdrejta të takimit i thanë gazetës se ideja u propozua si pjesë e një diskutimi më të gjerë në San Francisko rreth mundësive për bashkëpunim midis OpenAI dhe Mbretërisë së Bashkuar. Dihet që ata kanë darkuar në mars dhe prill. Megjithatë, njerëz pranë diskutimit thonë se Kyle nuk e mori kurrë seriozisht idenë, kryesisht sepse mund të kushtonte deri në 2 miliardë paund.
Megjithatë, shton botimi, bisedat tregojnë entuziazmin me të cilin ministri e rrethon fushën e inteligjencës artificiale , pavarësisht cilësisë së disa përgjigjeve ose implikimeve për privatësinë dhe të drejtat e autorit.
OpenAI aktualisht ofron versione falas dhe me abonim, me versionin premium, ChatGPT Plus, që kushton 20 dollarë në muaj. Ai u ofron përdoruesve kohë më të shpejta përgjigjeje dhe qasje prioritare në veçoritë e reja.
Në korrik, Kyle nënshkroi një marrëveshje me OpenAI për të përdorur IA-në në shërbimet publike të Mbretërisë së Bashkuar. Marrëveshja jo-detyruese mund t’i japë OpenAI-së qasje në të dhënat qeveritare dhe të çojë në përdorimin e softuerit të saj në arsim, mbrojtje, siguri dhe sistemin e drejtësisë.
Kyle është gjithashtu një avokat i fortë i IA-së brenda qeverisë dhe gjithashtu e ka përqafuar përdorimin e saj. Ai madje i kishte kërkuar ChatGPT këshilla për një numër pyetjesh që lidhen me punën e tij.
Nuk është e vetmja qeveri që është në bisedime me OpenAI për akses të veçantë. Emiratet e Bashkuara Arabe kanë nënshkruar një marrëveshje për të “aktivizuar ChatGPT në të gjithë vendin” dhe për ta përdorur atë në sektorë të tillë si transporti, shëndetësia dhe arsimi./KultPlus.com
58 vite më parë, bota e muzikës humbi një nga figurat kyçe të saj: Brian Epstein, menaxheri i famshëm i Beatles, u gjet i vdekur në shtëpinë e tij në Londër më 27 gusht 1967. Vdekja e tij papritur la grupin e famshëm britanik të tronditur dhe u konsiderua një pikë kthese në karrierën e tyre, duke ndikuar drejtpërdrejt në shpërbërjen e grupit disa vite më vonë.
Epstein, i lindur në vitin 1934 në Liverpool, ishte djali më i madh i një familjeje hebreje që drejtonte një dyqan muzikor. Ai u dallua për aftësinë e tij të jashtëzakonshme për të parashikuar hite muzikore dhe talentin për të krijuar shfaqje tërheqëse, duke e transformuar dyqanin e familjes në një pikë referimi për adoleshentët. Ai zburi imazhin e Beatles, i udhëhoqi drejt kontratës me Parlophone dhe organizoi paraqitjet e tyre të para televizive, duke i ndihmuar të shndërrohen nga një grup lokal i Liverpulit në yje ndërkombëtarë.
Menaxheri gjithashtu mbështeti anëtarët e grupit në aspektet personale, duke krijuar një lidhje të ngushtë me John Lennon dhe duke u kujdesur për jetën e tij private, përfshirë martesën e parë të këtij të fundit. Epstein gjithashtu luajti një rol kyç në zëvendësimin e bateristit Pete Best me Ringo Starr, duke ruajtur dinamikën e grupit dhe vizionin artistik të tij.
Megjithatë, suksesi i madh erdhi me sfida personale për Epstein. Ai luftoi me varësinë nga stimuluesit dhe qetësuesit, ndërsa përpiqej të menaxhonte karrierën në rritje të Beatles. Pak më shumë se një muaj pas vdekjes së babait të tij, Epstein vdiq nga një mbidozë aksidentale në moshën 32-vjeçare. Historiani Mark Lewisohn e përshkruan rolin e tij: “Talenti ishte i tyre, por ai u dha atyre çdo mundësi për ta përdorur atë.”
Vdekja e Epstein konsiderohet një nga humbjet më të mëdha të industrisë muzikore, duke lënë pas një trashëgimi që ndikoi jo vetëm në Beatles, por në gjithë historinë e muzikës pop. John Lennon më vonë deklaroi se humbja e Epstein ishte fillimi i vështirësive që çuan në shpërbërjen e grupit.
Në përkujtim të 58-vjetorit të vdekjes së tij, kujtohet jo vetëm si menaxheri që bëri të mundur famën globale të Beatles, por edhe si një figurë kyçe që transformoi industrinë e muzikës, duke krijuar modelin e menaxherit modern të grupit muzikor./KultPlus.com
Mbrëmja e së dielës ka shënuar mbylljen e edicionit të tretë të “Vajzë Fest”, një aktivitet artistik mbresëlënës, që për tri ditë me radhë mbushi me këngë, valle dhe art krahinor zonën e Lumit të Vlorës.
Një edicion që i përmbushi të gjitha pritshmëritë sipas njërit prej organizatorëve regjisorit, Armand Bora. “Vendosim pritshmëritë tona, por ato janë tejkaluar. Pa dyshim falë miqve që vijnë, falë popullatës së Vajzës, por edhe të fshatrave përreth,” tha z. Bora.
Festa bëri bashkë personalitete e banorë të shumtë, të cilët vlerësuan traditën e kësaj treve dhe përcjelljen e saj brez pas brezi.
Kryetari i Gjykatës së Lartë, Sokol Sadushi, bir i kësaj treve, thotë se vlera mbetet rrënja, e se vlerë mbi vlerë është përcjellja e kulturës e traditës së zonës ndër breza.
“Në fakt ne e bëjmë për herë të tretë. Unë ndihem shumë krenar për mënyrën sesi zhvillohen aktivitetet në Vajzë. Unë jap mbështetjen për ta, por sigurisht çdo gjë varet nga këta njerëz, që e bëjnë me shumë dashuri, me shumë përkushtim. Më habit shumë që kanë dëshirë për të dhënë kontribute, për ta bërë sa më mirë një festë të tillë,” u shpreh z. Sadushi.
Në organizim ka kontribuar edhe pushteti vendor, duke e parë aktivitetin si një vlerë të shtuar për turizmin. “Këto aktivitete që bëjmë sot nuk janë takim brezash. Janë aktivitete për të promovuar polifoninë, traditën, gastronominë, sitet arkeologjike…” tha kryetari i Bashkisë Selenicë, Nertil Bello.
Banorët, të ardhur edhe nga larg, e shijuan çdo detaj të kësaj feste të bukur.
Piktura, aktrimi, muzika dhe sporti ishin pjesë e mozaikut të gjerë që e bëri këtë edicion të paharrueshëm/rtsh/KultPlus.com
“Sa më lart që ngjitemi, aq më të vegjël u dukemi atyre që nuk mund të fluturojnë”.
“Unë jam një pyll dhe një natë pemësh të errëta: por ai që nuk ka frikë nga errësira ime, do të gjejë grumbuj me trëndafila nën selvitë e mia”. “Duhet të jesh gati që të digjesh në flakën tënde; si mund të ringrihesh, nëse nuk je bërë më parë hi”? “Heshtja është më keq, të gjithë të vërtetat që mbahen të heshtura bëhen helmuese”. “Njeriu i vetmuar ia shtrin dorën shumë shpejt, kujtdo që takon”. “Ti e shpërblen mësuesin shumë keq, nëse mbetesh përjetë një nxënës”. “Ka më shumë urtësi në trupin tënd, se sa në filozofinë tënde më të thellë”. “Dhe një herë që zgjohesh, do të mbetesh zgjuar përjetësisht”. “Por armiku më i keq që mund të takosh do të jetë gjithmonë vetja jote; ti rri në pritje për veten tënde, në shpella dhe pyje. I vetmuar, ti do të shkosh rrugës drejt vetes tënde! dhe rruga jote kalon nga vetja jote, dhe përtej shtatë djajve të tu! Ti do të jesh një heretik për veten tënde dhe shtrigan dhe fallxhor dhe budalla dhe dyshues dhe mëkatar dhe i lig. Duhet të jesh gati të djegësh veten tënde në flakën tënde: si mund të bëhesh i ri, nëse nuk bëhesh më parë hi?” “Por me njeriun është njësoj si me pemën. Sa më shumë që kërkon të ngrihet lart dhe drejt dritës, aq më shumë rrënjët e tij e tërheqin poshtë, në tokë, drejt errësirës, thellësisë – të keqes”. “Duhet të jesh një det, që të presësh një rrëke të ndotur e të mos bëhesh pis”. “Ai që ngjitet në malet më të larta, qesh me të gjithë tragjeditë, të vërteta dhe të pavërteta”. “Nga të gjithë gjërat që janë shkruar, më pëlqejnë ato që njeriu i ka shkruar me gjakun e vet”. / Përgatiti: Bota.al/KultPlus.com
Nga 1 shtatori 2025, TPO, produkti që fshihet prapa thonjve gjysmë – të përhershëm nuk do të mund të shitet më. Për më tepër, tani është vendosur nga inspektorati shëndetësor që produktet që përmbajnë TPO, të cilat ishin në qarkullim, nuk mund të përdoren më as nga sallonet profesionale të thonjve. Ky ndalim i TPO është pasojë e klasifikimit të ri të tij si CMR kategori 1B, toksik për riprodhim, transmeton KultPlus.
Ky klasifikim është përcaktuar nga rregullorja evropiane CLP (Klasifikimi, Etiketimi dhe Paketimi), e cila klasifikon kimikatet sipas rrezikut më të lartë, pavarësisht përdorimit të tyre.
Nuk do të ketë më prodhim, shitje apo përdorim. Drejtoria e Përgjithshme e Konkurrencës, Konsumatorëve dhe Sanksioneve për Mashtrime (DGCCRF) ka shpallur një ndalim të plotë. Madje edhe stoqet e mbajtura tashmë në sallone duhet të hidhen menjëherë.
Deri tani, TPO ishte sekreti i ruajtur mirë i aplikimit perfekt: tharje e shpejtë, shkëlqim i lartë, qëndrueshmëri e patëmetë për javë të tëra… Por pas këtij shkëlqimi, fshihej ana e errët. E publikuar në maj 2025, rregullorja evropiane “Omnibus VII” vendos një goditje radikale ndaj substancave kancerogjene, mutagjene ose toksike në kozmetikë.
Nga shtatori, të gjitha produktet që përmbajnë TPO do të tërhiqen nga tregu dhe do të ndalohen nga përdorimi, madje edhe nga profesionistët./KultPlus.com
Plazhe mahnitëse, natyrë e paprekur, vende historike të pazakonta dhe çmime të ulëta e kanë kthyer këtë ish-shtet eremit në një nga destinacionet më të reja të Evropës, shkruan Valeriya Safronova për prestigjiozen amerikane ”New York Times”.
Në jug të Shqipërisë, praktikisht shumë afër nga ishulli grek i Korfuzit, qyteti i Butrintit ka qëndruar për mijëra vjet. Rrënojat e tij janë një ëndërr për dashamirët e historisë. Një teatër në natyrë, një pagëzimore bizantine dhe një ujësjellës romak. Dhelpra, skifterë dhe shqiponja enden në parkun kombëtar prej 93 kilometrash katrorë që përfshin thesaret arkeologjike të Butrintit.
Dhjetë minuta me autobus larg Butrintit, në resortin modern bregdetar të Ksamilit, turistët shtrihen mbi shezlongë, vallëzojnë me muzikë elektronike dhe lëvizin me jet ski rreth një gjiri piktoresk, të bërë të famshëm nga influencerët e rrjeteve sociale, të cilët e krahasojnë pamjen e tij të harlisur me Maldivet.
Shqipëria është lloj destinacioni, ku një udhëtar mund ta nisë ditën me një shëtitje nëpër antikitet dhe ta mbyllë me një kërcim mbi rërë.
Kjo mund të jetë një arsye madhore pse kaq shumë njerëz po vijnë këtu.
Vitin e kaluar, 11,7 milionë vizitorë hynë në vend nga 10 milionë një vit më parë dhe ata jo vetëm që shkuan në plazhe dhe vende historike, por gjithashtu eksploruan malet dhe liqenet në veri, si dhe Parkun Kombëtar të Lumit të Egër Vjosë, një nga 52 vendet për t’u vizituar në vitin 2023.
”Shqipëria është ende një vend ekzotik për shumë njerëz”, tha Frenkli Prengaj, i cili merret me ture turistike për “Discover Albania” dhe kaloi dy ditë duke më shëtitur.
Vendi, që shtrihet mes Greqisë dhe Malit të Zi përgjatë deteve Adriatik dhe Jon, shpalli pavarësinë nga sundimi osman në vitin 1912 dhe duke filluar nga vitet 1940, kaloi dekada nën një diktaturë staliniste, i izoluar nga pjesa tjetër e botës deri në vitin 1990.
Në fund të viteve ’90, Shqipëria përjetoi një krizë ekonomike të ndjekur nga një periudhë trazirash, por vitet e fundit situata politike është përmirësuar dhe turizmi, i nxitur pjesërisht nga çmimet e ulëta, ka lulëzuar.
Shqipëria e re
Resorti i gjallë i Ksamilit është një shembull i qartë i Shqipërisë së re.
”Gjatë dekadave të diktaturës, një numër i vogël vullnetarësh dërgoheshin në Ksamil për të ngritur komunitete bujqësore”, shpjegon Dorina Dhima, një guidë e pavarur.
”Zona, megjithatë, mbetej e kufizuar, sepse njerëzit mund të arratiseshin duke notuar deri në Korfuz. S’kishte më shumë se katër pallate”, shton ajo.
Ajo epokë ka marrë fund prej kohësh. Unë shijova një drekë të qetë me oktapod (1 800 lekë, rreth 22 dollarë) me pamje nga uji kristal dhe ishujt e gjelbër në një ”beach bar” të quajtur “Freskia e Jonit”.
Por, vizitorët që preferojnë një pushim më të qetë mund të zgjedhin destinacionet bregdetare si Jala, Borshi apo Dhërmiu, një deri në dy orë më në veri.
Kur udhëtova në vitin 2023 në Dhërmi për festivalin e muzikës dhe mirëqenies “Kala”, mbeta e mahnitur nga bukuria natyrore e peizazhit dhe mikpritja lokale.
Rreth 20 minuta larg Ksamilit ose 30 minuta me traget nga Korfuzi (bileta një drejtim nga 14 deri në 33 dollarë), qyteti bregdetar i Sarandës ofron një atmosferë të ngjashme të qetë, plazhe publike, një shëtitore të gjallë që mbushet në mbrëmje me vendas të veshur bukur në xhiro, si dhe shumë mundësi për të ngrënë e pirë me fruta deti të shkëlqyera, si te ”Haxhi” dhe ”Marini”.
Qëndrova në “LaFe Boutique Hotel” në qendër të qytetit dhe kalova një mbrëmje të bukur duke parë familje dhe miq.
Çatitë e kuqe dhe domatet gjithë lëng
Shqipëria ka qenë prej kohësh një urë mes Lindjes dhe Perëndimit, Ballkanit dhe botës mesdhetare. Për shkak të shekujve të sundimit osman dhe pavarësisht dekadave të ateizmit zyrtar gati gjysma e popullsisë identifikohet si myslimane. Vendet historike të vendit pasqyrojnë këtë heterogjenitet historik.
Berati, një sit i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s rreth dy orë në jug të Tiranës, shtrihet përgjatë brigjeve të lumit Osum, me çatitë me tjegulla të kuqe të shtëpive që ngjiten në shpatet e buta të luginës, me qindra dritare që shohin jashtë si sy vigjilentë.
Kalaja e Beratit (hyrja falas), një kompleks i hapur mbi qytet, përfshin një kishë bizantine, rrënojat e një prej xhamive të para në Shqipëri dhe një lagje me shtëpi ende të banuara nga shekulli XVIII-XIX, disa prej të cilave janë bujtina.
Po ashtu, aty ndodhet muzeu ikonografik ”Onufri”, i cili ekspozon objekte fetare që datojnë që nga vitet 1300, përfshirë një ikonostas të gdhendur në dru të stolisur (biletë me audioudhëzues 500 lekë).
Kur e vizitova Beratin në fund të qershorit, qyteti ishte i heshtur deri në perëndim, kur rrugët papritur u mbushën me fëmijë me biçikleta, burra që luanin domino dhe shitës që ofronin kupa plastike të mbushura me rrush e qershi për rreth 100 lekë.
Bollëku i përbërësve të freskët e bënte ushqimin në Shqipëri një kënaqësi.
Në “Amalia Homemade Food” në Berat, bëra një duzinë fotosh të tryezës, e thjeshtë dhe e bukur. Sallata me domate ishte aq e lëngshme dhe e gjallë, sa ndjeva sikur kisha zbuluar një dije të humbur prej kohësh mbi shijen e vërtetë të domates.
Pjesa tjetër e menusë përfshinte djathë dhe perime të pjekura në enë balte; speca të mbushur me oriz e barishte; patëllxhan me hudhër, spec dhe domate; byrek me spinaq dhe djathë; dhe biftek vjenez, mish i mbushur me djathë (menu me 11 pjata për dy persona, 28 euro ose 32 dollarë).
Siç është tipike në Shqipëri, vakti u mbyll me një gotë raki, një pije e fortë alkoolike e bërë nga frutat e fermentuara, versione të së cilës janë të zakonshme në gjithë Ballkanin.
“Ata që janë mbi 40 vjeç e pinë pothuajse çdo ditë”, tha Andi Kallanxhi, punonjës i “Pupa Winery”, 20 minuta me makinë në juglindje të Beratit.
”Dy gota të mëdha në 5 ose 6 të mëngjesit, të shoqëruara me një cigare dhe kafe turke, dy teke rreth orës 10 ose 11, një tjetër pas punës me kafe, dhe pastaj edhe tre a katër të tjera pas punës me salcë kosi e hudhër”, shton ai.
Rakia “te Amalia”, e zbutur me kanellë, ishte një përzierje ngrohtë dhe e fortë për fytin dhe një fund i përsosur i darkës sime.
Do ta pija për mëngjes? Më pyesni kur të kem mbushur 40 vjeçe.
Vizita në një bunker të Luftës së Ftohtë
Ismail Kadare, fitues i çmimit ”Booker International”, e përshkruan qytetin e Gjirokastrës, rreth dy orë e gjysmë në jug të Beratit, si një “krijesë parahistorike që ngjitet si me grep në shpatin e malit”.
Gjirokastra më dukej më shumë si diçka nga një libër me përralla, shtëpitë e saj prej guri të zbukuruara me gdhendje të hollësishme druri dhe të grumbulluara rreth rrugëve me kalldrëm. Por, ai është një libër me figura me një anë të errët pasi, në qendër të qytetit ndodhet një tunel i Luftës së Ftohtë, një nga mijëra bunkerët që diktatori Enver Hoxha ndërtoi në të gjithë vendin gjatë mbretërimit të tij, nga viti 1944 deri në vitin 1985, nga frika e një sulmi të huaj.
Për t’u bashkuar me një tur prej 200 lekësh, shkoni në agjencinë turistike ”Experience Gjirokastra” në sheshin ”Çerçiz Topulli”.
Nëse ngjiteni përtej qendrës historike të Gjirokastrës, mund të vizitoni një kështjellë shekullore (hyrja 400 lekë), pjesë të së cilës u përdorën si burg, së fundmi gjatë regjimit të Hoxhës.
Qelitë e burgut dhe dhomat e torturave janë lënë kryesisht të paprekura dhe janë një muze magjepsës (200 lekë).
Tarifa shtesë e hyrjes përfshin hyrjen në Muzeun e Armëve si dhe në Muzeun e Gjirokastrës, i cili ofron një histori kompakte, por të plotë të rajonit.
Disa nga muzetë më të papritura dhe interesante në Gjirokastër janë shtëpi të epokës osmane.
Në shtëpinë e Skendulajve, Edlira Skenduli, një pasardhëse e familjes së pasur tregtare që ndërtoi shtëpinë më shumë se 300 vjet më parë, na udhëhoqi në një tur (300 lekë).
“Ka 64 dritare, 44 dyer, gjashtë banjo dhe katër hamame”, shpjegon ajo.
”Dhoma e sigurt e shtëpisë”, tha ajo, ”funksiononte si strehë për 70 persona gjatë Luftërave të Parë dhe të Dytë Botërore. Pikat kryesore të tjera përfshinin një frigorifer natyror, një hapësirë nëntokësore të ftohur nga një cisternë ngjitur, dhe dhomën e dasmës, të dekoruar me dru shege, të pikturuara dhe të gdhendura, me një ballkon të mbrojtur të caktuar për gratë beqare që donin të shikonin ceremoninë”.
Ndërsa zbrisja shpatin nga kështjella drejt hotelit ”Rose Garden”, ku po qëndroja, mund ta shihja diellin duke filluar të perëndonte ngadalë pas maleve, duke lënë vija portokalli dhe rozë të pluhurosura mbi qytetin prej guri.
Një thirrje melodike për lutje mbushi luginën, duke më kujtuar edhe një herë pasurin kulturore të Shqipërisë.
Vendpushimet e zhurmshme të plazhit, në anën tjetër të maleve, dukeshin shekuj larg./KultPlus.com
Në një pasdite të mbushur me energji pozitive në zemër të Alpeve austriake, Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, është takuar me të rinjtë shqiptarë pjesëmarrës në Forumin Evropian Alpbach, një prej ngjarjeve më prestigjioze ndërkombëtare që bashkon liderë të rinj, akademikë dhe vendimmarrës nga e gjithë bota.
Përmes një postimi, Presidentja u shpreh e frymëzuar nga përkushtimi dhe pasioni i të rinjve shqiptarë që po ndjekin forumin, duke i cilësuar ata si “një gjeneratë që nuk njeh kufij”.
“Pasdite e bukur në zemër të Alpeve austriake, mes të rinjve të jashtëzakonshëm shqiptarë në Forumin Evropian Alpbach. Të gjithë kanë një të përbashkët: dashurinë për vendin dhe vendosmërinë për ta bërë Kosovën më të mirë,” ka shkruar Osmani./KultPlus.com
Më 25 gusht 2022 ka vdekur në Tiranë shkrimtari Nasho Jorgaqi.
Jorgaqi lindi në vitin 1931 në Fier. Ai ishte shkrimtar, skenarist, hulumtues dhe studiues shqiptar nga më të njohurit, doktor i shkencave, “Mjeshtër i Madh i Punës”.
La pas një sërë botimesh letrare, skenarësh filmash, përkthimesh dhe botimesh shkencore.
Nga krijimtaria e tij e gjerë përmendim veprat: Dashuria e Mimozës, Ëndrra dhe plagë, Tomka, Antologji e mendimit estetik shqiptar, Udhëtim me Fan Nolin, Larg dhe afër, Mërgata e qyqeve, Estetika e fjalës shqipe, Portrete dhe gjurmime./KultPlus.com
“Nuk jam i hidhëruar me ju sepse më keni gënjyer, jam i mërzitur sepse nga tani e tutje nuk mund të ju besojë më.”
“Ata shiheshin duke vallëzuar, mendoheshin si të çmendur prej atyre që s’mund ta dëgjonin muzikën.”
“Ti ke rrugën tënde, unë rrugën time. Sa për rrugën e drejt, rrugën e duhur, ajo nuk ekziston.”
“Duhet të kesh kaos përbrenda për t’i dhën jetë një ylli vallëzues.”
“Ndonjëherë njerëzit nuk duan ta dëgjojnë të vërtetën sepse nuk duan që iluzionet e tyre të shkatërrohen.”
“Njeriu i dijes jo vetëm që duhet të jetë në gjendje t’i dojë armiqt e vetë, por gjithashtu edhe ti urrejë miqt e vetë.”
“Nuk mund të besoj në një Zot i cili përgjatë gjithë kohës dëshiron të jetë i lavdëruar.”
“Kur jemi të lodhur, ne sulmohemi nga idetë të cilat i kemi pushtuar shumë kohë më parë.”
“Gjarpëri që nuk mund ta flak tutje lëkurën e tij, vdes. Njësoj është edhe me mendjet të cilat pushojnë së ndryshuari mendimet e tyre; ato pushojnë së qenuri mendje.”
“Tek individët, marrëzia është e rrallë; mirëpo tek grupet, partitë, kombet dhe epokat, ajo është rregull.”
“Përparësia e një kujtese të dobët është se njeriu, i shijon disa herë gjërat e njejta sikur për herë të parë.”
“Njeriu është kafsha më mizore.”
“Besimi: të mos duash ta dish cila është e vërteta.”
“Një shëtitje e zakonshme nëpër çmendinë tregon se besimi nuk vërteton asgjë.”
“Keni kujdes kur i luftoni bishat, që edhe ju vetë të mos bëheni bishë pastaj…. Sepse kur e vështron me ngulm për kohë të gjatë humnerë, edhe humnera ju vështron juve.”
“Nuk ekzistojnë sipërfaqe të bukura pa thellësitë e tmerrshme.”
“Në botë ekzistojnë dy lloje njerëzish: ata që duan të dijn dhe ata që duan të besojnë.”
“Ajo që është bërë nga dashuria, është gjithmonë përtej së mirës dhe së keqe.”
“Heshtja është më e keqja; të gjitha të vërtetat që mbahen të heshtura bëhen helmuese.”
“Fijet e padukshme janë lidhëset më të forta.”
“I vetmuari i’a zgjat dorën shumë shpejt kujtdo që e ndesh.”
“Ndoshta unë e di se përse vetëm njeriu qesh; vetëm ai vuan aq thellë sa që i është dashur ta shpik qeshjen.”
“Në fund të fundit është dëshira, dhe jo e dëshiruara ajo që e dashurojmë.”
“Edhe sot si gjithmonë, njerëzit ndahen në dy grupe: skllevërit dhe të lirët. Kushdo që nuk i ka 2/3 e ditës për veten e vetë, është skllav, pavarësisht nëse është burrështetas, biznesmen, zyrtarë ose profesor.”
“Ata e turbullojnë ujin për t’u dukur më i thellë.”
“Ekziston më shumë mençuri në trupin tuaj se sa në filozofinë tuaj më të thellë.”
“Në të vërtetë, shpresa është më e keqja sepse ajo i zgjat vuajtjet e njeriut.”
Edicioni i 17-të i PriFest – Prishtina International Film Festival hapet më 9 shtator në Kino Armata me premierën botërore të filmit “Bear Hug” nga regjisori Ilirjan Himaj. Filmi është pjesë e programit kryesor garues të festivalit, duke shënuar nisjen e ngjarjes me një histori të fuqishme dhe emocionale që vjen nga Kosova dhe Shqipëria.
“Bear Hug” rrëfen historinë e Agu, një kujdestar në një strehimore arinjsh, jeta e të cilit ndryshon papritur një natë kur viziton të dashurën e tij. Në një rrugëtim të papritur për liri, ai takon Tinën, një vajzë e re dhe plot ëndrra, që ëndërron të bëhet këngëtare por ndodhet nën kontrollin e një politikani të pamëshirshëm. Agu vendos ta ndihmojë dhe së bashku arratisen drejt natyrës, në një udhëtim simbolik drejt lirisë – si një ari dhe një cërnile që kërkojnë paqe përtej ligjeve të njerëzve.
Filmi kombinon dramën me tensionin dhe trajton temat e mbijetesës, dashurisë dhe luftës për liri personale. Me një kohëzgjatje prej 107 minutash, në film interpretojnë Valmir Krasniqi, Era Balaj, Agron Shala, Astrit Kabashi dhe Teuta Krasniqi, e cila është edhe producentja e filmit. Regjisori Ilirjan Himaj ka kontribuar gjithashtu si montazhier, ndërsa drejtoria e fotografisë është realizuar nga Latif Hasolli.
PriFest do të zhvillohet nga 9 deri më 14 shtator 2025 në Kino Armata, Prishtinë, duke sjellë një përzgjedhje të gjerë filmash artistikë nga rajoni i Ballkanit./KultPlus.com
Harry S. Truman: “Brenda pak muajve të parë të presidencës unë zbulova se të jesh president është si të shkosh kaluar mbi një tigër. Njeriu që e nget duhet ta vazhdojë ta ngasë, ose ndryshe gëlltitet”!
Nikita Khrushchev: “Politikanët janë kudo të njëjtë. Ata premtojnë të ndërtojnë një urë edhe aty ku s’ka lumë”!
Vaclav Havel: “Nuk ka më komunist se ish-komunisti që e lufton komunizmin”!
Voltaire: “O Zot! Më shpëto nga miqtë e mi, se nga armiqtë mbrohem vetë”!
John F. Kennedy: “Nëse jemi të fortë, forca jonë flet vet. Nëse jemi të dobët, fjalët s’na ndihmojnë”!
Robert Frost: “Liberali është ai që është aq tolerant sa që mund të mos mbajë as anën e tij në një grindje”!
Friedrich Nietzsche: “Politikani e ndan njerëzimin në dy klasa: në vegla dhe në armiq”!
Charles de Gaulle: “Përderisa një politikan nuk e beson kurrë atë që e thotë, befasohet kur të tjerët e besojnë”!
Margaret Thatcher: “Çdo grua që i kupton problemet e drejtimit të një shtëpie, do ta ketë më të lehtë të kuptojë problemet e drejtimit të një shteti”!
Ronald Reagan: “Supozohet se politika është profesioni i dytë më i vjetër. Unë kam kuptuar që ai ka shumë ngjashmëri me profesionin e parë më të vjetër”!
Stanley Kubrick: “Shtetet e mëdha kanë vepruar gjithnjë si gangsterë, ndërsa shtetet e vogla si prostituta”!
Mason Cooley: “Tre njerëz të braktisur në një ishull të izoluar, do të shpiknin shumë shpejt politikën”!
James Clark: “Një politikan mendon për zgjedhje të ardhshme, kurse një burrështetas mendon për brezin e ardhshëm”!
Ely Culbertson: “Politika, një emër diplomatik për ligjin e xhunglës”!
Will Rogers: “Sa më shumë lexoni për politikën, aq më shumë arrini të kuptoni se çdo parti është më e keqe se tjetra”!
Pierre Trudeau: “Në pikëpamje akademike përpiqeni ta pohoni të vërtetën absolute; në politikë kërkoni që të vërtetën t’ia përshtatni fakteve përreth jush”!
Alexis de Tocqueville: “Në politikë, një bashkësi e njerëzve që urrehen është pothuaj gjithnjë baza e miqësisë”!
Jesse M. Unruh: “Paraja është për politikën si nëna që ushqen me qumështin e saj”!
Georges Pompidou: “Një burrështetas është një politikan që e vë veten në shërbim të kombit, ndërsa një politikan është një shtetar që e vë kombin në shërbim të vetes!
Bernard Baruch: “Votoni për njeriun që premton më pak, se ai do të jetë më pak zhgënjyes”!
Winston Churchill: “Politika është më e rrezikshme se lufta, sepse në luftë ju vriteni veç një herë”!
Soren Kierkegaard: “Tirani vdes dhe sundimi i tij merr fund; martiri vdes dhe sundimi i tij fillon”!
Harold Wilson: “Në politikë një javë është kohë shumë e gjatë”!
Boris Mashalov: “Kongresi është i çuditshëm. Dikush ngrihet të flasë e nuk thotë asgjë. Askush s’dëgjon, pastaj të gjithë bien dakord”!
Johann Wolfgang von Goethe: “Nacionalisti më i mirë është ai që i dallon të metat e popullit të vet”!
Marie Ebner: “Ne botë do të kishte më pak çaste të kobshme, nëse të këqijat s’do të bëheshin në emër të ndonjë të mire”!
Adolf Hitler: “Sa fat për sundimtarët që njerëzit nuk mendojnë!”
Faik Konica: “Ati ynë që je në Qiell, na ndihmo ta mbajmë gojën mbyllur kur s’kemi asgjë për të thënë”!
Sydney J. Harris: “Tri detyrat më të rënda të kësaj bote janë: Ta shpërblesh urrejtjen me dashuri, pranimi i të pamundshmes dhe thënia – unë isha gabim”!
Konrad Adenauer: “Jetojmë të gjithë nën një qiell, por askush s’ka të njëjtin horizont”! / KultPlus.com
Këto dhjetë rregulla, Friedrich Nietzschei parashtroi në një seri letrash, mes 8 dhe 24 gushtit të vitit 1882, dërguar Lou Andreas-Salomé:
1-Si nevojë e parë e jetës, stili i një autori duhet të jetë i gjallë;
2-Stili duhet t’i përshtatet tipit të personit të cilit i drejtohet vepra;
3-Shkrimi është imitim i pastër: para se të nxjerrë jashtë çfarëdo qoftë, shkrimtari duhet ta ketë fare të qartë çka dëshiron të komunikojë dhe si dëshiron ta paraqesë;
4-Shkrimtari duhet ta mbajë prore në mendje një model shprehjeje, një lloj nevoje personale që duhet të shndërrohet në fjalë të shkruar për ta kuptuar plotësisht domethënien e saj;
5-Pasuria e fshehur në hollësi është çelësi: shkrimtari duhet të mësojë ta kapë dhe ta perceptojë çdo gjë: nga frazat e gjata dhe të tepërta te pikësimi, zgjedhja e fjalëve të caktuara, pauzave dhe sekuencave të argumentimeve;
6-Bëj kujdes me periudhat tepër të gjata: vetëm ata që ia dalin ta mbajnë frymën gjatë mund t’i durojnë. Pjesa më e madhe e njerëzve ka nevojë për fraza të thata dhe të shkurtra;
7-Të kesh stil do të thotë të dëshmosh se i beson një ideje, ta ndiesh e jo vetëm ta mendosh;
8-Sa më shumë që është abstrakte një e vërtetë të cilën dëshiron ta bësh të kapet, aq më shumë do të kesh nevojë t’i bindësh dëgjuesit e tu ta perceptojnë kuptimin e idesë tënde;
9-Strategjia e një shkrimtari të zot në prozë konsiston në afrimin kah stili poetik në kompozimet e tij pa u shërbyer me të kurrë në të vërtetë;
10-Është një sjellje e edukuar dhe me mend t’i lejosh lexuesit të bëjë vërejtje dhe ta zhvillojë një gjykim të vetin përkitazi me atë që është shkruar nga autori; është gjithmonë më mirë t’ia lësh lexuesit mundësinë ta zbulojë që nga konsiston kuintesenca e urtësisë njerëzore./KultPlus.com
“Shqipëri, lejomë të kthej syt’ e mi mbi ty, O nënë e rreptë burrash t’egër!”
Udhëtimet në një vend ekzotik si Shqipëria po shndërroheshin në një farë mode për anglezët, të cilët kërkonin aventura dhe dalje nga një jetë rregullash shumë të forta dhe kodesh të pathyeshme drejt ”lirisë”, ku natyra kishte falur pa kursim ngjyrat, relievet, larminë pa kufi brenda territoresh të kufizuara. Një ndër ta është Lordi Bajron, aq i njohur për të gjithë shqiptarët për gjithçka që shkruajti për ne në poemën e tij ”Child Harold”, ku romantizmi dhe ekzaltimet nga natyra rebele shqiptare duket se kanë ndikuar dukshëm në portretet e detajuara. Ishte ajo poemë që e bëri atë të shkëlqente menjëherë pas botimit. Ai e vizitoi jugun e Shqipërisë pothuajse fill pas William Martin – Leake-ut. Në letrën e tij dërguar nënës, ai i përshkruan shqiptarët në veshjet e tyre kombëtare si veshja më madhështore në botë. Një kopje e portretit të tij me kostumin kombëtar shqiptar gjendet e ekspozuar në National Portrait’s Gallery në Londër. Ai është konsideruar edhe si portreti më i bukur i tërë kohërave i përzgjedhur me të drejtë në atë muze arti. Ai është objekt studimi i një filmi dokumentar të BBC – së .
Njohja me veprën e Bajroni-t dhe veçanërisht me këto dy letra dërguar nënës së tij, si dhe me udhëtarin tjetër Hobhouse na jep një pamje interesante mbi ndërtimin e marrëdhënieve shpirtërore (ende jo diplomatike) midis shqiptarëve dhe anglezëve. Kjo përbën një pikënisje të njohjes së kombeve tona shumë kohë para se Shqipëria të ribëhej shtet dhe të vendoste marrëdhënie diplomatike me Britaninë e Madhe. Ai vuri një gur të rëndë themeli në historinë tonë me përshkrimet e tij për suliotët, Ali Pashain, shqiptarët trima e të paepur, si dhe vendin që zinin ata në raport me grekët e kohës, etj.
Shenim: Portreti i Lordit Byron i pikturuar nga Thomas Philips vlerëson poetin e njohur në kostumin tradicional shqiptar. (Fotografuar në Galerinë Kombëtare të Portreteve, Londër)
Bajron – i e ka blerë këtë kostum shqiptar në vitin 1809 ndërkohë që po bënte turneun e madh europian bashkë me mikun e tij John Hobhouse (1786 – 1869). Ai ka pozuar me të për këtë portret në vitin 1813, kur ishte njëzet e pesë vjeç. / Nga Mal Berisha / KultPlus.com
Fondacioni Rame Lahaj sjell projektin më të ri “Gjelat në Pentagram”, një udhëtim muzikor që do të zhvillohet nga data 2 deri më 11 shtator në 10 lokacione të ndryshme të Kosovës. Qëllimi i këtij projekti është t’i afrojë fëmijët dhe të rinjtë me muzikën klasike dhe operistike, veçanërisht në komunitete rurale dhe më pak të privilegjuara, që kanë përjetuar pasojat e luftës.
Gjatë këtij turneu, tre muzikantë profesionistë nga Gjermania do të mbajnë koncerte interaktive, duke sjellë përvoja të veçanta për publikun e vogël dhe duke ndërtuar një lidhje të re me artin dhe kulturën.
“Me ‘Gjelat në Pentagram’, ne besojmë se po mbjellim farat e një audience të re që nesër do të rritet me dashurinë për artin, kulturën dhe vlerat artistike,” thuhet në njoftimin e Fondacionit.
Turneu do të ndalet në këto qytete:
Vrellë – 2 shtator
Drenas – 3 shtator
Vushtrri – 4 shtator
Dragash – 5 shtator
Deçan – 6 shtator
Viti – 7 shtator
Ferizaj – 8 shtator
Fushë Kosovë – 9 shtator
Prishtinë – 10 dhe 11 shtator
Kjo iniciativë është pjesë e përpjekjeve të vazhdueshme të Fondacionit Rame Lahaj për të ndërtuar një skenë të qëndrueshme artistike në vend dhe për të krijuar hapësira të reja për edukim dhe zhvillim artistik për brezat e rinj.
Publiku ftohet të ndjekë rrjetet sociale të Fondacionit për më shumë informacione rreth lokacioneve dhe orareve të koncerteve./KultPlus.com
“Nga tri metamorfozat e shpirtit po ju them: Si shpirti bëhet deve, deveja luan dhe luani më në fund fëmijë. Shumë gjëra të rënda janë atje për shpirtin, shpirtin e fortë nderues që do të duronte shumë: sepse e rënda dhe më e rënda dëshiron forcën e saj.
Çfarë është e rëndë? kështu pyet shpirti që do të duronte shumë, dhe pastaj ulet në gjunjë si deveja dhe dëshiron të jetë i ngarkuar mirë.
Cila është gjëja më e rëndë, heronj? pyet shpirti që do të duronte shumë, që të mund ta marr mbi vete dhe të gëzohem me forcën time.
A nuk është kjo: Të poshtërosh veten për të mpirë krenarinë e dikujt? Të shfaqësh marrëzinë e dikujt në mënyrë që të tallesh me mençurinë e tij?
Apo është kjo: Të braktisim kauzën tonë kur ajo triumfon? Të ngjitesh në male të larta për të tunduar tunduesin?
Apo është kjo: Të ushqehesh me lisat dhe barin e diturisë dhe për hir të së vërtetës të vuash urinë në shpirt?
Apo është kjo: të jesh i sëmurë dhe të largosh ngushëlluesit dhe të bësh miq i të shurdhërve, të cilët nuk i dëgjojnë kurrë kërkesat e tua?
Apo është kjo: të hysh në ujë të ndyrë kur është uji i së vërtetës dhe të mos shmangësh bretkosat e ftohta dhe kalamajtë e nxehtë?
Apo është kjo: të duam ata që na përbuzin dhe t’i japim dorën fantazmës që përpiqet të na trembë?
Të gjitha këto gjëra më të rënda, shpirti që do të mbante shumë i merr përsipër: si deveja, e cila, kur ngarkohet, nxiton në shkretëtirë, kështu e shpejton shpirtin në shkretëtirën e saj.
Por në shkretëtirën më të vetmuar ndodh metamorfoza e dytë: këtu shpirti bëhet luan; ai do të kapë lirinë e tij dhe do të jetë zot në shkretëtirën e tij. Këtu ai kërkon zotërinë e tij të fundit: ai dëshiron të luftojë atë dhe Zotin e tij të fundit; për fitore do të luftojë me dragoin e madh. Kush është dragoi i madh që shpirti nuk dëshiron ta quajë më Zot?
“Ti do”, quhet dragoi i madh. Por shpirti i luanit thotë: “Unë do”.
“Ti do,” shtrihet në shtegun e tij, që shkëlqen me ar – një bishë e mbuluar me luspa; dhe në çdo peshore shkëlqen një “Ti do të jesh!” Vlerat e një mijë viteve shkëlqejnë në ato peshore dhe kështu flet më i fuqishmi nga të gjithë dragonjtë: “Të gjitha vlerat e të gjitha gjërave shkëlqejnë mbi mua. Çdo vlerë është krijuar prej kohësh dhe unë jam i gjithë vlera e krijuar. Vërtet, nuk do të ketë asnjë më shumë ‘do’”.
Kështu flet dragoi.
Vëllezërit e mi, pse shpirti ka nevojë për luanin? Pse nuk mjafton bisha e barrës, e cila heq dorë dhe nderon?
Të krijosh vlera të reja – që as luani nuk mund t’i realizojë: por të krijosh për vete lirinë për krijimin e ri – atë liri mund ta kapë fuqia e luanit. Për të krijuar lirinë për veten dhe për t’i dhënë një Jo të shenjtë edhe detyrës: për këtë, vëllezërit e mi, duhet luani.
Të marrësh të drejtën për vlera të reja – ky është supozimi më i frikshëm për një shpirt bartës dhe nderues. Për një frymë të tillë është pre dhe vepër e një bishe grabitqare. Ai dikur e donte “Ti do” si më të shenjtën: tani është i detyruar të gjejë iluzionin dhe arbitraritetin edhe në gjërat më të shenjta, që liria nga dashuria e tij të jetë pre e tij: luani duhet për një pre të tillë.
Por më thoni, vëllezërit e mi, çfarë mund të bëjë fëmija, që as luani nuk mundi ta bëjë? Pse luani grabitqar duhet të bëhet ende fëmijë?
Fëmija është pafajësia dhe harresa, një fillim i ri, një lojë, një rrotë vetërrotulluese, një lëvizje e parë, një Po e shenjtë. Për lojën e krijimit, vëllezërit e mi, nevojitet një Po e shenjtë: shpirti tani do vullnetin e tij; i dëbuari i botës tani pushton botën e tij.
Nga tre metamorfozat e shpirtit ju kam treguar: si shpirti u bë deve, deveja luan dhe luani më në fund fëmijë.
Login
