Login
Anarkia perfekte â ShqipĂ«ria, njĂ« mit qĂ« duhet shpĂ«rbĂ«rĂ«!
Për ta sqaruar, Shqipëria nuk ishte ide e imja. Inteligjenca Artificiale ma sugjeroi si destinacioni perfekt në Mesdhe që përmushte të gjitha kushtet që unë kisha kërkuar: det i pastër, shërbime familjare, fasilitete infrastrukture, çmime konkurruese dhe vlera historike e kulturore.
Ideja ishte premtuese, por realiteti është një histori tjetër. Sapo zbret nga trageti, menjëherë e kupton se je në një Europë tjetër. Radhë të pafundme, kontrolle të rrepta sigurie, një atmosferë e vjetër e Securitate-s rumune.
Pastaj, disa hapa jashtĂ«, dhe impakti i parĂ« i njĂ« teatri ballkanik: njĂ« burrĂ« me uniformĂ« â nuk Ă«shtĂ« e qartĂ« se kush Ă«shtĂ« â tĂ« ndalon me dorĂ«n e tij. Ai murmurit nĂ« italisht: âSigurimâ. Zbulon se jo tĂ« gjitha policat e sigurimit e mbulojnĂ« kĂ«tĂ« vend. AsgjĂ« e pazakontĂ« deri mĂ« tani. Problemi Ă«shtĂ« se si: njĂ« kabinĂ« e rrĂ«nuar, dy djem me sandale, njĂ« burrĂ« qĂ« afrohet me njĂ« tufĂ« kartĂ«monedhash nĂ« dorĂ«. âPesĂ«dhjetĂ« e pesĂ« euroâ pĂ«r policĂ«n e sigurimit, pa shpjegim. NjĂ« lloj takse hyrjeje e pashkruar. MirĂ« se vini nĂ« ShqipĂ«ri.
Rruga dhe vendi i papërfunduar
Jashtë portit të Vlorës, peizazhi është klasik i Jugut të harruar të Italisë: trafik kaotik, motorë të dëmtuar, Mercedes të vjetër (një në katër këtu është një markë gjermane, shpesh me motorë njëzetvjeçarë) të parkuar pranë shtëpive të papërfunduara. Kamionë të ngarkuar me shalqinj ecin ngadalë. Në ngjitje, lopët që kullosin zënë asfaltin me indiferencë.
Pastaj SH8 (autostrada Vlorë-Fier) hapet si një frymë: kodra të gjelbra, Gjiri i Vlorës nga lart, beton i shpërndarë rastësisht, fabrika dhe ferma të vogla.
NĂ« skajet e rrugĂ«s, tabelat âmisraâ reklamojnĂ« kallinj misrash tĂ« pjekur. NĂ« SH100 (segmenti PeshkĂ«pi-Poçem), udhĂ«timi ndryshon ritĂ«m. Rruga ngjitet midis maleve tĂ« shkreta, shpimeve tĂ« vjetra tĂ« papunĂ« pĂ«r dekada, guroreve tĂ« braktisura: kufomave tĂ« njĂ« socializmi qĂ« la vetĂ«m skrap.
Grumbuj mbeturinash përgjatë rrugës, ura të pasigurta në Poçem, fshatra të çorientuar ku koha duket se ndalet. Sytë mbushen me stacione benzine të braktisura me streha të ndryshkura, hekura të rrënuara, të rinj që zvarrisin shapka në asfalt, duke ngulur sytë te celularët e tyre. Një peizazh njëkohësisht i ndyrë dhe zemërthyes.
Saranda, një qytet me dy fytyra
Pas njĂ« udhĂ«timi tre-orĂ«sh me makinĂ« nĂ«pĂ«r asgjĂ«kundi, Saranda duket si njĂ« periferi qĂ« u rrit shumĂ« shpejt. ShtĂ«pi dhe dyqane tĂ« mbushura me rrĂ«mujĂ«, tabela neoni, ekrane tĂ« ndritshme dhe trafik frenetik. Tabelat flasin njĂ« leksik italo-ballkanik qĂ« duket si njĂ« parodi e italishtes: âMobileri,â âGomister,â âParukeri,â âPasticeri,â âPizzeriâ.
Këtu, njerëzit ngasin motoçikleta pa helmeta, madje edhe tre persona, si në Itali disa dekada më parë. Shqiptarët ngasin në mënyrë kaotike: policë trafiku të zemëruar nevojiten në mes të rrugëve për të drejtuar një rrjedhë të pamundur.
Makina, motoçikleta me sustë të hequr, skuter që enden midis korsive imagjinare: trafiku është si ai i Napolit në orën e pikut. Por rrugët mbeten ato të një fshati peshkatarësh: të ngushta, të papritura, me ballkone plot me lule që shohin kaosin.
E megjithatë: e bukur, Saranda është e bukur. Argëtuese dhe e gjallë si një Ibiza fshatare. Një perlë e vogël bregdetare: ujëra bruz, tarraca baresh të mbushura me turistë dhe të rinj shqiptarë, biseda dhe gota që kërcasin nën diell dhe hënë.
Jeta e natës është e jashtëzakonshme: muzikë, drita, të qeshura, energji. Vajzat franceze kudo i shtojnë poezi fytyrave paksa të zymta të banorëve. Në mbrëmje, anijet që shkëlqejnë, duke fishkëllyer me muzikë vallëzimi, nisen ngadalë për të festuar në det deri vonë natën.
Për ata që kërkojnë më shumë rehati, tre ndalesa që duhet të vizitohen: Bar dhe Restorant Limani, më simpatiku në Sarandë, një gadishull i vogël betoni mbi ujë ku mund të shijoni akullore me detin pothuajse në këmbët tuaja; Taverna Laberia, e mbushur me njerëz për mishrat e pjekur në skarë; Restoranti Ballkon, i famshëm për midhjet dhe pamjen e plazhit qendror.
Aperitivët e perëndimit të diellit shijohen më së miri në Kalanë e Lekursit: Saranda poshtë, deti përpara, Korfuzi në horizont. Një atmosferë pothuajse joreale. Qyteti është i zhurmshëm, i etur për modernitet, vazhdimisht kontradiktor: një fshat ballkanik dhe një qytet bregdetar njëkohësisht, kaos dhe vitalitet të shkrirë në një dëshirë të vetme për zhvillim.
ĂshtĂ« e qartĂ« se deri 15-20 vjet mĂ« parĂ«, gjĂ«rat ishin ndryshe kĂ«tu: fundi i komunizmit, kriza financiare e vitit 1997 dhe anarkia qĂ« pasoi kishin lĂ«nĂ« pas njĂ« rrĂ«mujĂ« shkatĂ«rruese qĂ« vetĂ«m turizmi, duke shpĂ«rthyer si njĂ« flluskĂ« lumturie, mund ta mbulonte, por kurrĂ« plotĂ«sisht.
PranĂ« hoteleve luksoze, ka shtĂ«pi tĂ« vjetra, tĂ« papĂ«rfunduara, mbeturina, rrĂ«nim, makina tĂ« grumbulluara dhe njĂ« mungesĂ« tĂ« plotĂ« rregulloresh. ShĂ«rbime tĂ« dyshimta, shpesh menaxhim i paligjshĂ«m â punonjĂ«s tĂ« paligjshĂ«m parkimi, pak terminale POS, edhe mĂ« pak fatura â qĂ« duken nĂ«n sipĂ«rfaqen e normalitetit.
Trafikimi Ă«shtĂ« gjithashtu i dukshĂ«m nga shumĂ« lidhje kĂ«tu me ItalinĂ« e klaneve, kryesisht âNdranghetaâ-s. NĂ« pjesĂ«n mĂ« tĂ« re, qendra Ă«shtĂ« njĂ« sĂ«rĂ« baresh, restorantesh dhe tezgash me ushqim rruge qĂ« punojnĂ« gjithĂ« natĂ«n: Ă«shtĂ« e habitshme qĂ« nĂ« katin pĂ«rdhes nuk sheh kurrĂ« dyer shtĂ«pie, vetĂ«m bare dhe dyqane. NjĂ« shenjĂ« se gjithçka Ă«shtĂ« ndĂ«rtuar vitet e fundit vetĂ«m pĂ«r turizĂ«m.
Ksamili, perla e Rivierës Shqiptare, surprizon me ujëra të ngjashme me Karaibet në nuanca të blusë dhe të gjelbër që duken si një kartolinë. Por shërbimet mbeten të ngjashme me Jugun e Thellë të Italisë: rërë e hedhur mbi tokë për të krijuar plazhe të rreme elegante, pa asnjë organizim.
Po çmimet? Jo pikërisht në nivelin më të ulët: shumë larg klisheve të Shqipërisë me kosto të ulët. Më të ngjashme me ato të Italisë së vitit 2022 para inflacionit, përpara krizës energjitike dhe luftës në Ukrainë.
Midis Detit dhe Kufirit
Nga Saranda në veri, me varkë përgjatë bregdetit, zbuloni plazhe të vogla e të izoluara si Krorezi, me taverna dhe çadra që nxjerrin muzikë dhe alkool, ose Gremina, një mur i bardhë guri që zhytet në një det të pastër si qelqi. Në jug, nëse vazhdoni drejt Greqisë, rruga bëhet një sqep asfalti, duke vizatuar male, që papritmas zbresin dhe ngrihen.
Pas një kthese, pamja humbet: male të shkreta, liqene, shkurre mesdhetare. Gjithmonë aty, Korfuzi shfaqet si sfond, dinak dhe i palëvizshëm. Herë pas here, shfaqen periferi të vogla rurale, shtëpi të shpërndara, të pabanuara kurrë vërtet.
Përgjatë rrugës, burra, gra, mushka dhe fermerë; furgonë Mercedes të ngarkuar me trupa të mbushur si sardele ecin me vështirësi në kodër. Toka flet për bujqësi qartazi mbijetese, fusha të pjekura nga dielli dhe një ekonomi që nuk ka asgjë për të treguar, por thjesht kalon me vështirësi.
NĂ« kufirin me GreqinĂ«, udhĂ«timi ndalet pĂ«rsĂ«ri. Kontrolle tĂ« dyfishta, radhĂ« tĂ« pafundme makinash me motorĂ«t ndezur, kamioneta kĂ«rcĂ«nuese tĂ« Frontex, kontrolle tĂ« rastĂ«sishme nĂ« bagazh. OrĂ« pritjeje qĂ« na kujtojnĂ« ne âgjeneratĂ«n Shengenâ se sa pĂ«rpjekje duhet pĂ«r tĂ« hequr dorĂ« nga liria jonĂ« e lĂ«vizjes. Dhe sa e rĂ«ndĂ«sishme Ă«shtĂ« ta mbrojmĂ« atĂ«, gjithmonĂ«, pa e marrĂ« kurrĂ« si tĂ« mirĂ«qenĂ«.
Një mit që duhet shpërbërë
Shkurt, Shqipëria është, në fund të fundit, një mit që duhet shpërbërë. E bukur, po, por jo absolutisht mahnitëse. Nuk ka asgjë vërtet unike që justifikon një udhëtim këtu.
Deti, plazhet dhe peizazhet janĂ« evokuese, por jo mĂ« shumĂ« se bregdeti i KalabrisĂ« â me mĂ« pak shĂ«rbime dhe sigurisht mĂ« pak cilĂ«si. Gjithçka duket e mbĂ«rthyer nĂ« ItalinĂ« e viteve 1990: zhvillim i improvizuar dhe i paarsyeshĂ«m (Planet Master nĂ« ShqipĂ«ri nuk janĂ« pikĂ«risht njĂ« pĂ«rparĂ«si), njĂ« industri turizmi qĂ« lulĂ«zon nga entuziazmi dhe ndĂ«rtimet e paligjshme, njĂ« bukuri e papĂ«rpunuar qĂ« nuk Ă«shtĂ« e mjaftueshme pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« kĂ«rcimin.
Kjo tokë është e gjitha këtu: dete të përsosura dhe përbindësha ekologjikë betoni të papërfunduar vetëm pak hapa larg plazhit, një vend i pezulluar midis së vjetrës dhe së resë, improvizimit dhe modernitetit, nostalgjisë dhe një garë për të ardhmen.
I ndyrë dhe prekës, kaotik dhe magjepsës, i papërfunduar por i gjallë. Jugu i Italisë që dëshiron të bëhet Veri me çdo kusht. Por edhe nëse kokën e ka në Europë, bytha mbetet gjithmonë në Tunizi.
Shkruar nga Francesco Condoluci për Notizie.it. Condoluci punon si gazetar dhe këshilltar i komunikimit pranë ministrisë italiane për Reformat*
The post Anarkia perfekte â ShqipĂ«ria, njĂ« mit qĂ« duhet shpĂ«rbĂ«rĂ«! appeared first on Gazeta Si.
