Si asnjëherë tjetër, treguesit e punësimit, papunësisë, “dembelëve” dhe forcës së punës shënuan rënie njëherazi duke reflektuar ngjarje më të thella se dinamikat e tregut të punës, konkretisht reduktimin e popullsisë.

Të dhënat e INSTAT tregojnë se në tremujorin e parë ishin të punësuar gati 10 mijë persona më pak se në të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Gjithashtu numri i të papunëve u ul me rreth 2900 në të njëjtën periudhë. Papunësia nga 113.558 persona në tremujorin e parë të vitit 2024 ra në 110.655 persona në të njëjtin tremujor të vitit 2025.

Numri më i madh i të papunëve mbetet te grupmosha 15-29 vjeç, që përfaqëson 39.5 mijë persona në 3-mujorin e 2025, megjithëse ka një rënie të lehtë në krahasim me një vit më parë.

Popullsia inaktive “Dembelet” ra me mbi 3800 persona. Numri i personave jo-aktivë (15 vjeç e lart që nuk janë as në punë dhe as në kërkim aktiv për punë) ka rënë nga 730.103 në 2024 në 726.214 persona në tremujorin e parë 2025.

Kjo ulje e lehtë është më e theksuar te grupmosha 15-29 vjeç, ku numri i të rinjve joaktivë është zvogëluar nga 192.044 në 184.065 persona, si pasojë kryesisht e popullsisë në këtë grupmoshë.

Me ulje ishte edhe forca e punës me rreth 12, 694 persona më pak ndërmjet tre-mujorit të parë 2024 dhe 2025. Megjithëse popullsia ishte me rënie, forca e punës po rritej deri para pak vitesh për shkak të ndryshimit të strukturës së popullsisë nga të rinjtë drejt moshave më të vjetra.

Rënia e njëkohshme e numrit të të punësuarve dhe të të papunëve në tremujorin e parë të vitit 2025 tregon për një tendencë që nuk shpjegohet vetëm nga zhvillimet e zakonshme të tregut të punës, por me emigracionin e lartë. Shqipëria vazhdon të përballet me një shkallë të lartë emigrimi, veçanërisht te të rinjtë dhe të aftët për punë.

Shumë persona që më parë ishin të punësuar ose në kërkim të punës kanë zgjedhur të largohen jashtë vendit, duke ulur numrin e përgjithshëm të të punësuarve dhe të të papunëve brenda vendit. Kjo ndikon drejtpërdrejt në tkurrjen e forcës së punës.

Nëse individët punësohen jashtë Shqipërisë dhe nuk e deklarojnë më statusin e tyre në vend, ata nuk figurojnë më as si të punësuar e as si të papunë në Shqipëri. Kjo redukton po redukton të dy treguesit njëkohësisht, shpjegojnë ekspertet e tregut të punës.

Të dhënat e reja zyrtare mbi popullsinë treguan se më 1 janar 2025, në vend jetojnë 2,36 milionë banorë, me rënie 1.8% nga Censi i vitit 2023. Tkurrja me më shumë se 27 – 30 mijë banorë në vit, e përqendruar kryesisht te moshat e reja, rrezikon ta çojë treguesin e popullsisë përtej çdo skenari dhe gjithashtu i bën edhe më të vështira zgjidhjet.

Në vitin 2024, migracioni neto negativ– 28,8 mijë persona dhe me 2023 mbi -43 mijë. Në dy vite janë larguar nga vendi rreth 72 mijë persona./ B.Hoxha

 

The post Paradoksi, papunësia, punësimi, dembelët dhe forca e punës, të gjitha me ulje appeared first on Revista Monitor.

The post “Profili i lexuesit shqiptar po ndryshon në epokën dixhitale” appeared first on Revista Monitor.

The post Verë me (pa) libra appeared first on Revista Monitor.

The post Investimet turke kanë arritur në gati 1.2 miliardë euro appeared first on Revista Monitor.

The post Banka e Shqipërisë “hap derën” për Ziraat appeared first on Revista Monitor.

Kryeqyteti ende vuan mungesën e furnizimit 24 orë me ujë, por Ndërmarrja e Ujësjellësit të Tiranës ruan norma të larta fitimi.

PaS vitit 2017, kur ndodhi rritja e tarifave të ujit me 45%, UKT ruajti bilanci pozitiv, po ndërkohë kryeqyteti vijon të përballet me problematika të furnizimit me ujë dhe sidomos në menaxhimin e ujërave të zeza.

Të dhënat e raportuara nga Ministria e Financave për ecurinë e gjendjes financiare të ndërmarrjeve shtetërore tregojnë se në vitin 2024 Ujësjellës Kanalizime në Tiranë realizoi 4.9 miliardë lekë të ardhura, me ulje 2% raport me 2023. Fitimi neto ishte 990 milionë lekësh (rreth 10 mln euro) ose sa 20% e të ardhurave.

UKT Tiranë kë shënuar tkurrje të aktivitetit si në të ardhura, shpenzime në fitime gjatë vitit 2024 (shiko grafikun e mëposhtëm).

Të dhënat tregojnë se edhe në tremujorin e parë të vitit 2025, UKT regjistroi një fitim prej 195 milionë lekësh, që është dukshëm më i lartë se ai i tremujorit të parë të 2024-s, i cili ishte vetëm 71 milionë lekë.

Edhe pse të ardhurat totale në 2024 janë pak më të ulëta se në 2023, UKT ka ruajtur një fitim të lartë falë kontrollit më të mirë të shpenzimeve.

Vitin e kaluar norma e fitimit ishte 20 % ndërsa në tremujorin e parë 2025 ishte 18%.

Norma e fitimit ka qenë relativisht e lartë për një ndërmarrje publike që ofron shërbime utilitare.

Ndërmarrjet publike që ofrojnë shërbime utilitare si uji, energjia, mbetjet apo transporti publik nuk kanë për qëllim kryesor fitimin, por ofrimin e shërbimeve të qëndrueshme, të sigurta dhe me çmime të përballueshme për qytetarët. Të tilla ndërmarre në vendet e BE kanë norma fitimi 3 deri në 10%

Normat e larta të UKT më shumë se efikasiteti sinjalizojnë mungesën e investimeve dhe tarifat e larta ndaj pjesës që paguan rregullisht faturat e ujit.

UKT sh.a. ka një normë fitimi dukshëm më të lartë se mesatarja e ndërmarrjeve publike të ngjashme në Europë.

Sipas Enti Rregullator të Ujit furnizimi me ujë në të gjithë vendin për 2024 është përmirësuar me rreth 1 orë në ditë, duke arritur në 17.3 or nga 16.3 orë/ditë që ishte në vitin 2023.

Nga të gjitha shoqëritë rajonale dhe individuale që operojnë në sektor, gjatë vitit 2024 rezulton se janë 8 shoqëri UK rajonale që ofrojnë shërbimin e furnizimit me ujë 20-24 orë në ditë si UKR Korçë, Lezhë, Berat, Gjirokastër, Pogradec, Shkodër, Sarandë dhe Dibër.

Katër shoqëri Rajonale si: Durrës, Elbasan, Fier, Lushnje dhe shoqëria UK- Tiranë furnizojnë me ujë 13-20 orë në ditë. Pjesa tjetër e shoqërive, 4 prej tyre ofrojnë furnizimin me ujë 4-13 orë në ditë. Më keq performojnë shoqëritë UK Kamzë, me 4 orë në ditë, dhe UK Vorë me 8 orë në ditë, të cilat nuk janë bërë akoma shoqëri rajonale./ B.Hoxha

The post Ujësjellësi i Tiranës, fitimet 10 mln euro në 2024, larg objektivit furnizim 24 orë appeared first on Revista Monitor.

Shqiptarët janë zbuluar duke promovuar “paketa” prej 12,000 £ (13,750 € / 15,900 $), që përfshijnë udhëtimin, dokumente false, akomodim dhe punë të paligjshme pas mbërritjes në Britani.

 

Qeveria britanike po synon të miratojë një legjislacion të ri për të goditur trafikantët e njerëzve që përdorin rrjetet sociale për të promovuar shërbimet e tyre, duke përfshirë kalimet nëpër Kanalin Anglez, dokumentacionin fals dhe akomodimin.

Trafikantët e njerëzve që përdorin rrjetet sociale për të reklamuar shërbimet e tyre ndaj emigrantëve që kërkojnë të hyjnë ilegalisht në Mbretërinë e Bashkuar mund të përballen me deri në pesë vite burg, sipas planeve të reja të shpallura nga qeveria britanike.

Ndihma për emigracionin e paligjshëm tashmë përbën vepër penale në Britani, por qeveria synon t’u japë policisë dhe agjencive të zbatimit të ligjit më shumë mundësi për të luftuar bandat e trafikantëve që promovojnë kalimet e paligjshme përmes Kanalit Anglez në internet.

Sipas një analize të Ministrisë së Brendshme britanike (Home Office), një numër rekord prej 25,000 personash kanë ndërmarrë këtë udhëtim të rrezikshëm vetëm gjatë këtij viti, rreth 80% e të cilëve kanë përdorur rrjetet sociale për të kontaktuar dhe komunikuar me trafikantët.

“Shitja e një premtimi të rremë për një udhëtim të sigurt drejt Mbretërisë së Bashkuar dhe për një jetë këtu – qoftë online apo jo – vetëm për të fituar para, është asgjë më pak se imorale”, u shpreh ministrja e Brendshme, Yvette Cooper, për The Sunday Times.

“Këta kriminelë nuk kanë asnjë skrupull për t’i çuar emigrantët në situata që rrezikojnë jetën, duke përdorur taktika të paturpshme në rrjetet sociale. Jemi të vendosur të bëjmë gjithçka që mundemi për t’i ndaluar, kudo që të operojnë.”

 

Kriza e “varkave të vogla” në Mbretërinë e Bashkuar
Qeveria laburiste e qendrës së majtë, e drejtuar nga Kryeministri Keir Starmer, po përballet me presion të shtuar të brendshëm për të frenuar atë që në mënyrë popullore në Britani quhet “kriza e varkave të vogla”.

Ky term – me të cilin presidenti amerikan Donald Trump u duk se nuk ishte i njohur gjatë një konference të fundit për shtyp krah Starmer në Skoci – i referohet mjeteve të vogla, të brishta dhe shpesh të mbipopulluara, që përdoren nga trafikantët për të transportuar emigrantë në udhëtimin e rrezikshëm nga Franca drejt Anglisë.

Në nëntor të vitit 2024, një trafikant i vendosur në qytetin Preston në veri të Anglisë u dënua me 17 vite burg, pasi kishte publikuar video të emigrantëve që dukeshin sikur e falënderonin për ndihmën e tij.

Ndërkohë, bandat shqiptare të trafikut janë zbuluar duke promovuar “paketa” prej 12,000 £ (13,750 € / 15,900 $), që përfshijnë udhëtimin, dokumente false, akomodim dhe punë të paligjshme pas mbërritjes në Britani.

Muajin e kaluar, qeveria prezantoi një regjim të ri sanksionesh që i lejon të ngrijë pasuritë, të vendosë ndalime udhëtimi dhe të bllokojë aksesin në banka për individë dhe entitete të përfshira në emigracionin e parregullt.

Ndërkohë, ministrja e Brendshme Yvette Cooper i tha The Sunday Times se po planifikon gjithashtu një “ristrukturim të madh” të procesit të apelimit për azil, me shpresën për të ulur numrin e mbërritjeve.

“Nëse e përshpejtojmë procesin e vendimmarrjes dhe të apelimit dhe vazhdojmë të rrisim kthimet, shpresojmë që të arrijmë një ulje të ndjeshme të numrit total të personave në sistemin e azilit,” tha ajo. “Kjo është mënyra më e mirë për të rikthyer rendin dhe kontrollin.”

Partia opozitare Konservatore, e cila ishte në pushtet për 14 vite deri në humbjen e saj në zgjedhjet e përgjithshme të vitit 2024, i kritikoi këto plane si “tepër pak dhe tepër vonë”.

Nën presionin e partisë populiste të ekstremit të djathtë Reform UK, Konservatorët kanë propozuar një strategji të ashpër që parashikon dëbimin automatik të kujtdo që hyn në Mbretërinë e Bashkuar përmes rrugëve të paautorizuara./ DW

The post Emigracioni i paligjshëm në Birtani, kush reklamon shërbimet në rrjetet sociale burg deri në 5 vite appeared first on Revista Monitor.

Kur mendon për ambientin ku jeton ose punon, mendon për ndjesinë që të jep: rehatinë, ngrohtësinë, stilin. Por këto nuk ndodhin rastësisht! Pas çdo detaji, që nga pllakat që zgjedhim, te mobiliet apo sanitaret që përdorim çdo ditë, fshihet një proces vendimmarrjeje që ndikon drejtpërdrejt në përditshmërinë tonë. Tek Billa, ky proces nuk është as intuitë, as rastësi. Është një përzierje reale mes logjikës dhe ndjeshmërisë, një balancë që ndërtohet me përvojë, dije teknike dhe një ndjenjë të fortë për të kuptuar çfarë ka vërtet rëndësi për njerëzit.

6 faktorët kryesorë në Billa, që përcaktojnë zgjedhjet në treg

Ka disa shtylla që i japin drejtim çdo vendimi që marrim. Janë gjëra të dukshme, si cilësia dhe funksionaliteti, por edhe elementë që nuk shihen menjëherë, si mënyra se si një produkt ndikon te ndjesia e ambientit, apo impakti i tij në natyrë.

Konkretisht, ne terhiqemi nga:

• Si performon një produkt në përdorim real
• Çfarë kërkojnë klientët tanë sot, si dhe çfarë do t’u duhet nesër
• Zhvillimet teknologjike në materialet dhe përpunimin e tyre
• Qasja që kanë prodhuesit në dizajn dhe funksion
• Reflektimet e ekspertëve që i prekin çdo ditë këto produkte nga afër
• Përgjegjësia që kemi ndaj mjedisit dhe burimeve që përdorim

Ne nuk jemi as pasivë, as thjesht shpërndarës. Marrim pjesë aktive në çdo hallkë të këtij zinxhiri dhe përpiqemi që gjithmonë ta çojmë një hap më tej standardin në industri.

Secila prej kategorive kryesore të produkteve të Billa-s natyrisht ka edhe specifikat e saj unike në procesin e përzgjedhjes. Le t’i eksplorojmë me radhë:

Çfarë kërkojmë te pllakat?

Një pllakë nuk është thjesht një element ndërtimi. Është ajo që përcakton tonin e një ambienti. Duhet të jetë funksionale dhe e qëndrueshme, por mbi të gjitha, të krijojë një marrëdhënie natyrale me hapësirën që e rrethon.

Falë rolit të dyfishtë si tregtues dhe prodhues, përmes kapaciteteve të Villa Ceramica, Billa ka mundësinë të përthithë në kohë reale mendimin e ekspertëve të fushës, nga inxhinierë te arkitektë e dizenjatorë, dhe ta përkthejë atë drejtpërdrejt në linjat e veta të prodhimit.

Vendosja e një standarti të ri për parkete nën emrin SPC

Evolucioni i materialeve të ndërtimit ka sjellë ndryshime të rëndësishme edhe në fushën e parketeve, ku produktet e reja nuk matin më vetëm estetikën, por edhe qëndrueshmërinë, rezistencën dhe lehtësinë e mirëmbajtjes. SPC është ndër materialet që po përcaktojnë këtë standard të ri, dhe Billa, si pjesë aktive e këtij zhvillimi, e ka përfshirë me kujdes në gamën e saj të produkteve.

Ky lloj parketi bashkon performancën teknike me ndjesinë natyrale të drurit. Është i qëndrueshëm ndaj lagështirës dhe konsumit të përditshëm, zgjat në kohë dhe vjen në një gamë tonalitetesh që përshtaten me shumë stile arredimi. Një zgjidhje që nuk ndjek thjesht trende, por i përgjigjet realisht nevojave të sotme për funksionalitet dhe estetikë.

4 filtrat kryesorë në përzgjedhjen e Hidrosanitareve dhe Mobilieve

Para se një produkt të vijë në showroom-et tona, ai kalon disa pyetje bazë:

 

1. Si performon në përditshmëri? A është funksional? A është praktik?
2. A duket mirë? Jo vetëm në foto, por në një ambient real.
3. A është i përputhshëm me kërkesat e sotme? Nga kursimi i ujit, te përbërja e materialeve, çdo detaj ka rëndësi.
4. Si përshtatet me pjesën tjetër të ambientit? Pse do të zgjidhte dikush pikërisht këtë produkt, në vend të një tjetri?

 

Çdo element është menduar në funksion të tërësisë, jo si zgjedhje të shkëputura që rradhiten në një katalog, por si pjesë e së njëjtës ide.

Roli i ekspertëve si vlerë e shtuar dhe jo simbolike

Ka shumë mënyra për të marrë mendimin e një eksperti. Ne e bëjmë këtë në mënyrë të përditshme dhe jo si shfaqje, por si pjesë të punës reale. Ekipi ynë përfshin inxhinierë, arkitektë dhe specialistë produktesh që janë të ndarë mes bazës sonë të prodhimit në Castellón të Spanjës dhe në të gjithë showroom-et tona në Shqipëri e Belgjikë.

Ata nuk janë aty vetëm për të sugjeruar produkte, por mbi të gjitha, për të dëgjuar. Për të përkthyer nevojat, stilet e jetesës dhe kërkesat në gjuhën e dizajnit. Dhe më e rëndësishmja, për të ndihmuar që zgjedhja të jetë e qëllimshme dhe afatgjatë.

Në fund të ditës…

…ne nuk përpiqemi thjesht të ndjekim trendet, por çka është më e rëndësishme, ne përpiqemi të kuptojmë si lindin ato. Dhe aty ku ka boshllëk, ne ofrojmë zgjidhje. Pa bujë, pa premtime të mëdha, por me modesti dhe një qasje që bazohet te përvoja, vëmendja ndaj detajeve dhe respekti për ambientin ku jetojmë.

Nëse je në kërkim të ideve, inspirimit apo thjesht një zgjidhjeje që funksionon, showroom-et e Billa janë aty për t’u parë nga afër. Gjithmonë me produktet që kanë kaluar një proces të vërtetë zgjedhjeje.

 

The post Ku nis një trend? Natyrisht te zgjedhja e duhur appeared first on Revista Monitor.

Para miratimit të projektligjit për rivlerësimin e pronës me tatim të reduktuar nga 15% që është aktualisht në 5%, noterët kërkojnë që në proces të përfshihen edhe apartamentet e blera me kontrata porosie (sipërmarrje).

Aktualisht këto lloj kontratash përfaqësojnë një formë shumë të përdorur blerje në tregun e ndërtimit në Shqipëri, ku madje në shumë raste kontrata e nënshkruar me ndërtuesin për blerjen e një apartamenti që është ende në ndërtim regjistrohet në hipotekë.

Megjithatë, në projektligjin e hedhur për konsultim publik nga Ministria e Financave, kjo kategori pronësie mbetet e pa përfshirë në vlerësimin e pronës me tatim 5%.

Noterët sugjerojnë se duke qenë se këto kontrata regjistrohen në Agjencinë Shtetërore të Kadastrës (ASHK), duke i dhënë të drejtën qytetarit që këto prona të përdoren si garanci bankare apo ta trashëgohen, duhet të jenë pjesë e procesit të rivlerësimit.

“Rivlerësim mund të bëjnë edhe personat që kanë blerë me kontratë sipërmarrje (pronotim) njësi ndërtimore dhe me kusht që këto kontrata të jenë të regjistruara në ASHK Tiranë, në kartelën e veçantë të lejes së ndërtimit dhe rivlerësimi të citohet në atë kartelë.

Mendoj se kjo duhet të jetë në ligj si përcaktim, duke qenë se janë prona që disponohen në treg me marrëdhëniet juridike – civile si dhe janë pjesë e kolateraleve të bankave, të cilat japin kredi me bllokimin e këtyre të drejtave në kartelën e lejes së ndërtimit për qytetarin që ka blerë njësinë ndërtimore.

Duke qenë se projektet tashmë janë më cilësore dhe të ndërlikuara dhe duan më shumë kohë të mbrohen nga lëvizja e çmimeve edhe qytetari i cili pasi e ka blerë dhe regjistruar në ASHK të ketë mundësi ta rivlerësojë këtë pasuri në të ardhmen dhe shënimet përkatëse të bëhen tek kartela e lejes së ndërtimit që qytetari ka marrë nga ASHK pas regjistrimit të kontratës së sipërmarrjes për pronotim/ blerje të njësisë së ndërtimit nga shoqëria ndërtimore.

Po ashtu kjo do të sjellë edhe rritjen e edukimit të qytetarëve që të regjistrohen këto lloj kontratash në ASHK në Tiranë”, nënvizon noteri Ardian Stamo në sugjerimet dërguar Ministrisë së Financave për projektligjin e rivlerësimit të pronave të hedhur për konsultim publik. Sugjerimet e noterit janë publikuar nga Ministria e Financave të konsultimet publike.

Sakaq në muajin qershor agjencia Shtetërore e Kadastrës ndryshoi rregullat për regjistrimin e pronave të blera me kontrata porosie.

Sipas udhëzimit “Për miratimin e modelit dhe përcaktimin e rregullave të mbajtjes së regjistrit të lejes së ndërtimit, si dhe të procedurave të regjistrimit të kontratës së sipërmarrjes/porosisë dhe të premtim shitjes” përcaktohej se për pronat e shitura me kontrata porosie do të refuzohet regjistrimi në kadastër nëse pas verifikimeve ka ndryshime planimetrie të njësitë individuale. Refuzim të regjistrimit të pasurive me kontratë porosie do të ketë edhe nëse kërkuesi brenda afatit prej 30 ditësh nuk arrin të korrigjojë të dhënat që kanë mangësi apo pasaktësi.

Paralelisht me projektligjin për rivlerësimin e pronave me tatim të reduktuar në 5%, Ministria e Financave publikoi edhe projektligjin për ndryshimin e çmimeve të referencës në rrethe me rritje nga 0,2% deri në 226%.

Noteri Ardian Stamo në sugjerimet dërguar Ministrisë së Financave se ligji për rivlerësimin e pasurive, duhet t’u ofrojë qytetarëve sigurinë e rivlerësimit nga ndryshimi i çmimeve të referencave. “Pasi shumë qytetarë mund të bëjnë rivlerësimin në çmimin e referencës nga ASHK, sipas ligjit edhe nësë ndryshojnë në të ardhmen përsëri çmimet e referencës qytetari ekspozohet me tatim për diferencën. Ligji duhet ta ofrojë këtë siguri qytetarëve që aplikojnë dhe paguajnë rivlerësimin e pronës / zakonisht sipas çmimit të referencës”, pohon noteri Stamo.

Projektligji parashikon se afati i zbatimit të rivlerësimit të pronës me tatim 5% do të shtrihet nga 1 janari 2026 deri në 30 Shtator 2026.

Nga aminstitë e zbatuara nga 2011 deri në 2022 me norma tatimore nga 1, 2 deri 3% sipas të dhënave të Financave për rivlerësim pronash kanë aplikuar rreth 255 mijë aplikuar dhe janë arkëtuar 23,5 mld lekë tatim i paguar nga rivlerësimet./ D.Azo

 

 

The post Noterët kërkojnë rivlerësim me tatim 5% edhe për apartamentet e blera me kontrata porosie appeared first on Revista Monitor.

Kompania nga Kosova Viva Fresh ka finalizuar javën e kaluar blerjen e zinxhirit të dytë më të madh të shitjeve me pakicë në Shqipëri, Spar Albania.

Sipas kontratës së nënshkruar mes palëve, grupi BALFIN ka përfituar 36.4 milionë euro për shitjen e kuotës së plotë të aksioneve të Spar Albania.

Në pjesën më të madhe, transaksioni u financua me një kredi që kompania nga Kosova mori nga Banka Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH). BERZH i akordoi Viva Fresh një kredi në shumën totale të 25 milionë eurove, me qëllim financimin e hyrjes së saj në tregun shqiptar të shitjeve me pakicë, nëpërmjet blerjes së Spar Albania.

Viva Fresh zotëron rrjetin më të madh të shitjeve me pakicë në Kosovë dhe zotërohet nga biznesmeni Xhevdet Rexhepi. Rrjeti është i pranishëm në aktivitetin e shitjeve me pakicë në Kosovë dhe në Maqedoninë e Veriut, nëpërmjet markave Viva Fresh Store dhe Super Kit Go.

Vlerësohet se për vitin e kaluar, Spar Albania ishte kompania më e madhe në tregun e shitjeve me pakicë për nga xhiroja e realizuar. Spar Albania raportoi një xhiro prej 12 miliardë lekësh, në rritje me 15% krahasuar me një vit më parë. Megjithatë, fitimi para tatimit ra lehtë në 402 milionë lekë, 1% më pak krahasuar me një vit më parë.

Ndërkohë, në klasifikimin si franchise (duke përfshirë edhe xhiron e kompanive që përdorin më të njëjtën markë, por që kontrollohen pjesërisht apo plotësisht nga palë të tjera) Spar Albania vlerësohet të jetë rrjeti i dytë më i madh i supermarketeve në Shqipëri, pas Big Market.

Sipas informacionit më të fundit në faqen zyrtare të Spar Albania, rrjeti i saj përbëhej nga 92 markete dhe katër hipermarkete.

Për grupin Balfin, të kontrolluar nga biznesmeni shqiptar Samir Mane, kjo është shitja e dytë e rëndësishme në tregun e retail.

Në vitin 2007, Mane e shiti rrjetin e tij të shuitjeve me pakicë Euromax te kompania serbe Delta maxi Group, për 29 milionë euro. Kompania ndryshoi kontroll më vonë pasi grupi serb u ble nga kompania belge Delhaize Group dhe më pas nga një joint venture greko-francez, nën markën e grupit Carrefour.

Megjithatë, ish-rrjeti Euromax ndoqi një trajektore rënëse, derisa në vitin 2015 Carrefour u tërhoq përfundimisht nga tregu, duke ia shitur rrjetin e dyqaneve me pakicë grupit Balfin të Samir Manes.

Në vitin 2016, Balfin lidhi një marrëveshje me grupin me qendër në Hollandë, Spar, duke marrë ekskluzivitetin e franchise dhe produkteve të Spar për Shqipërinë.

 

Investimet nga Kosova kanë arritur në 422 milionë euro

Blerja e Spar Albania është një ndër shembujt më përfaqësues të rritjes së pranisë së bizneseve nga Kosova në tregun shqiptar.

Vitin e kaluar, pronari i Viva Fresh, Rexhepi bleu nëpërmjet kompanisë së tij SMA Holding edhe Top Shop (Studio Moderna), kompaninë më të hershme të shitjeve nëpërmjet kanaleve elektronike (kryesisht televizionit) në Shqipëri, Kosovë, Malin e Zi dhe në Maqedoninë e Veriut.

Këtë vit, kompania tjetër me kapital nga Kosova, Albi Holding, arriti marrëveshjen për blerjen po nga grupi Balfin të rrjetit të shitjes me pakicë të veshjeve, Fashion Group Albania.

Të dhënat e Bankës së Shqipërisë treguan se për vitin 2024 investimet nga Kosova në Shqipëri arritën vlerën e 96 milionë eurove, me një rritje prej 32% krahasuar me të një vit më parë.

Deri në vitin 2020, flukset e investimeve direkte nga Kosova ishin në shifra relativisht modeste. Pas këtij viti, duket se ka një rritje të konsiderueshme, që është reflektuar qartë edhe në stokun total të investimeve direkte prej subjekteve me kapital Kosovar.

Në fund të vitit 2024, stoku i investimeve kosovare raportohej në vlerën e 422 milionë eurove, në rritje me 37% krahasuar me vitin 2023.

Sipas të dhënave nga Instituti i Statistikave (INSTAT), në fund të vitit të kaluar në Shqipëri vepronin 582 ndërmarrje aktive me kapital nga Kosova, duke përfshirë edhe ato me kapital të përbashkët.

Numri i ndërmarrjeve me kapital nga Kosova është rritur me 12% krahasuar me një vit më parë. Ndërkohë, në harkun e dekadës së fundit numri i këtyre bizneseve është rritur me 130%.

Në harkun e një dekade, pesha e ndërmarrjeve me kapital kosovar është rritur nga 5% në 8.3% të numrit total të bizneseve të huaja.

Nga 582 ndërmarrje me kapital nga Kosova, shumica e tyre, 458, janë të angazhuara në sektorin e shërbimeve, ndërsa 124 prej tyre kanë aktivitet në prodhimin e mallrave.

Numri i bizneseve dominohet nga ato mikro, me më pak se katër të punësuar, që përbëjnë më shumë se 82% (481 ndërmarrje) të numrit të përgjithshëm të tyre. Bizneset me 5-9 punonjës përbëjnë rreth 10% (48 ndërmarrje) ato me 10-49 të punësuar përbëjnë rreth 7% (43 ndërmarrje), ndërsa më pak se 2% e tyre (gjithsej 10 ndërmarrje) kanë më shumë se 50 të punësuar.

Rritja e pranisë së bizneseve nga Kosova konfirmohet paralelisht edhe nga ecuria e investimeve, që po shfaqin një tendencë të qartë në rritje gjatë viteve të fundit. / Ersuin Shehu

The post Viva Fresh finalizon blerjen e Spar Albania për 36.4 milionë euro appeared first on Revista Monitor.

Banka e Shqipërisë pritet të licencojë këtë javë bankën më të madhe në Turqi, Ziraat, për të nisur aktivitetin në Shqipëri. Ziraat pritet të licencohet fillimisht si degë e bankës mëmë në Turqi.

Licencimi i Ziraat përfaqëson një pikë të rëndësishme kthese për strukturën e tregut bankar në vend. Që nga viti 2015 e në vazhdim, sektori bankar në Shqipëri ka ndjekur një cikël konsolidimi dhe përqendrimi. Mes viteve 2015 dhe 2022, numri i bankave tregtare në vend u ul nga 16 në 11. Me licencimin e Ziraat, numri i bankave në treg do të rritet përsëri në 12.

Ky është i pari licencim i një banke të re tregtare në Shqipëri prej afërsisht 20 vjetësh. Licenca e fundit për aktivitet bankar në Shqipëri ishte dhënë në fillim të vitit 2006, për bankën me kapital vendas, Union Bank.

Hyrja në treg e Ziraat dëshmon rritjen e interesit për sektorin bankar në Shqipëri, në vijim të një cikli pozitiv disavjeçar, që po shoqërohet me ritme të larta të rritjes së kredisë dhe përmirësim të treguesve të përfitueshmërisë.

Ziraat do të bëhet banka e dytë me kapital turk në Shqipëri, pas bankës më të madhe në vend, Banka Kombëtare Tregtare (BKT), zotëruar nga grupi turk i biznesit, Çalik. Megjithatë, ndryshe nga Çalik, Ziraat është një investitor institucional i specializuar në sektorin bankar.

Duke qenë një bankë me kapital shtetëror, hyrja e Ziraat në Shqipëri mund të lexohet edhe në këndvështrimin e interesit gjeopolitik të Turqisë për të rikthyer influencën e saj në rajonin e Ballkanit Perëndimor.

Ziraat Bank (në turqisht Banka Bujqësore) është bankë me kapital shtetëror dhe 100% e aksioneve zotërohen nga Fondi Turk i Pasurisë, fond publik në pronësi të shtetit të Turqisë. Ziraat e ka origjinën e saj qysh në shekullin e 19-të, në epokën e Perandorisë Osmane.

Ajo u themelua në vitin 1863, fillimisht si një fond kooperativ për financimin e bujqësisë, ndërsa në vitin 1888 u shndërrua zyrtarisht në bankë, me emrin që mban edhe sot, Ziraat.

Aktualisht, Ziraat Bank është banka më e madhe në Turqi, ku mban afërsisht 16.5% të tregut, me asete totale për një vlerë prej rreth 133 miliardë USD, në fund të vitit 2024. Në bilancin e konsoliduar, në nivel grupi (duke përfshirë edhe bankat dhe kompanitë e tjera të zotëruara prej saj brenda dhe jashtë Turqisë), Ziraat raporton asete totale për afërsisht 147 miliardë USD. Përveç bankave dhe kompanive financiare në Turqi, Ziraat zotëron banka të kontrolluara prej saj në Gjermani, Rusi, Kazakistan, Uzbekistan, Gjeorgji, Azerbajxhan, Bosnje Hercegovinë, Mal të Zi dhe Kosovë.

Banka turke është e pranishme me degët e saj (që nuk veprojnë si banka të ndara) dhe në Angli, Irak, Greqi, Bullgari, Arabinë Saudite, Qipron Turke, Bahrein, ndërsa ka zyra përfaqësie edhe në Emiratet e Bashkuar Arabe dhe në Egjipt./ E.Shehu

The post Banka e Shqipërisë do të licencojë këtë javë bankën turke Ziraat appeared first on Revista Monitor.

Banka e Shqipërisë ka përgatitur projektrregulloren që vendos bazat për nivelin e tarifave që bankat dhe institucionet e pagesave do të aplikojnë, pas anëtarësimit në Zonën Unike të Pagesave në Euro (SEPA).

Projektrregullorja “Mbi tarifat e pagesave ndërkufitare në zonën SEPA dhe kushtet e transparencës” parashikon që tarifat e aplikuara nga Operatorët e Shërbimeve të Pagesave (banka ose institucione financiare jobanka të pagesave dhe parasë elektronike) për pagesat SEPA dalëse nuk mund të tejkalojnë kufijtë e përcaktuar nga Banka e Shqipërisë për vlerat korresponduese të pagesave vendase në Euro që procesohen përmes sistemeve të saj dhe përcaktohen në kuadrin rregullator të këtyre sistemeve.

Sipas ndryshimeve të propozuara, “Për funksionimin e sistemit AIPS EURO për shlyerjen e transfertave vendase për klientë në Euro”, të raportuara nga “Monitor” javën e kaluar, komisioni minimal që bankat mund të aplikojnë për transfertat në sistemin AIPS Euro, do të ulet nga 6 euro në 4 euro.

Ndërkohë, totali i komisioneve për çdo transfertë me vlerë deri në 150 mijë euro nuk mund të jetë më i lartë se 0.02% e vlerës së transferuar. Ashtu siç ndodh me transfertat në Lekë, edhe rregullorja për transfertat në Euro do të stimulojë përdorimin e kanaleve elektronike për kryerjen e transfertave, duke parashikuar komisione të përgjysmuara për veprimet që kryhen nëpërmjet këtyre kanaleve.

Komisioni minimal që bankat mund të aplikojnë për transfertat kombëtare në monedhën europiane, të kryera nëpërmjet e-banking, nuk mund të jetë më i lartë se 2 euro. Ndërsa totali i komisioneve për çdo transfertë me vlerë deri në 150 mijë euro nuk mund të jetë më i lartë se 0.01% e vlerës së transferuar.

Ndërkohë, komisionet maksimale që bankat mund të aplikojnë, pavarësisht shumës së transfertës, propozohen të jenë të njëjta si në rregulloren aktuale, përkatësisht 50 euro për transfertat e kryera në degë dhe 25 euro për ato të nisura nëpërmjet kanaleve elektronike.

Këto nivele tavan do të aplikohen edhe për transfertat në nisje në zonën SEPA.

Ndërsa, për tarifat e pagesave SEPA hyrëse, nëse aplikohen nga institucioni i përfituesit të pagesës, ato duhet të reflektojnë kostot përkatëse të ofruesit të shërbimeve të pagesave. Këto tarifa, në asnjë rast nuk mund të kalojnë vlerën 3 euro për transaksion.

Duke filluar nga muaji tetor, pritet që bankat tregtare shqiptare të fillojnë kryerjen e transfertave nëpërmjet sistemeve të SEPA, çka do të sjellë ulje drastike të komisioneve dhe shkurtim të kohës për kryer transfertat në Euro jashtë vendit.

Aktualisht, sektori bankar në Shqipëri i ekzekuton transfertat ndërkombëtare nëpërmjet nëpërmjet bankave të huaja korrespondente. Një zgjidhje e tillë sjell komisione të larta dhe kohë relativisht të gjatë për kryerjen e transfertave.

Sipas analizave të kryera nga Banka Botërore, aktualisht një pagesë nga Shqipëria drejt zonës SEPA sot kushton gati 10 herë më shumë se një pagesë brenda zonës SEPA.

Transferta kërkon disa ditë pune, ndërsa me anëtarësimin në SEPA pritet që paratë të transferohen në llogarinë e përfituesit maksimalisht brenda një dite pune.

Lehtësimi i kryerjes së pagesave ndërkufitare me partnerin tregtar kryesor të Shqipërisë, Bashkimin Europian, pritet të lehtësojë zgjerimin e mëtejshëm të marrëdhënieve tregtare.

Bizneset shqiptare do të kenë akses në një treg të madh me mundësi për zgjerimin e shërbimeve dhe produkteve dhe rritjen e konkurrencës.

Pjesëmarrja në SEPA vlerësohet se do të ketë një kontribut domethënës në sektorë strategjikë siç është turizmi dhe në rritjen flukseve të lidhura me investimet e huaja direkte.

 

The post BSH përcakton tarifat tavan për transfertat SEPA, ato hyrëse nuk mund të jenë më të larta se 3 Euro appeared first on Revista Monitor.

Mendoni se keni nevojë për 8 gota ujë në ditë? Apo se kafeja ju dehidraton? Ekspertët rrëzojnë disa nga keqkuptimet më të zakonshme rreth hidratimit.

Edhe pse uji është substanca më e bollshme në trupin e njeriut, ai shpesh nënvlerësohet. Një sondazh i vitit 2023 në SHBA zbuloi se gati gjysma e të rriturve pinë më pak ujë sesa rekomandohet. Kjo është problematike, sepse hidratimi është kyç për rregullimin e temperaturës trupore, lubrifikimin e kyçeve, tretjen, detoksifikimin, transportin e lëndëve ushqyese dhe funksionimin e zemrës e trurit.

“Njerëzit shpesh janë lehtësisht të dehidratuar, pa e kuptuar,” thotë mjekja Dana Cohen. Kjo çon në lodhje, dhimbje koke, vështirësi për t’u përqendruar dhe madje ndjesi urie që në fakt është thjesht etje.

Në vazhdim renditen disa keqkuptime të zakonshme rreth pirjes së ujit dhe hidratimit:

Duhet të pini 8 gota ujë në ditë

Kjo shifër është e thjeshtuar. Sipas Akademisë Kombëtare të Shkencave në SHBA, gratë kanë nevojë për rreth 2.7 litra lëngje në ditë, ndërsa burrat për rreth 3.7 litra. Në verë, veçanërisht kur jeni aktiv apo jashtë, kjo sasi rritet. Edhe pa djersitje të dukshme, trupi humbet ujë përmes frymëmarrjes dhe avullimit nga lëkura.

Etja është tregues i besueshëm që keni nevojë për ujë

Etja shpesh është një sinjal i vonuar. Nëse prisni deri atëherë, jeni tashmë të dehidratuar. Kjo vlen veçanërisht për të moshuarit, pasi ndjesia e etjes dobësohet me moshën. Humbja e vetëm 1-2% të ujit trupor ndikon në performancën fizike dhe mendore.

Një mënyrë më e mirë për të kuptuar nëse jeni të hidratuar? Frekuenca dhe ngjyra e urinës, çdo 2-3 orë dhe ngjyrë e verdhë e lehtë janë shenja të mira.

Vetëm pijet hidratojnë

Rreth 20% të lëngjeve i marrim nga ushqimi, fruta, perime, supa, etj. Ushqimet si shalqiri, trangujt, domatet dhe manaferrat janë burime të shkëlqyera hidratimi.

Pirja e shpejtë e ujit ju mban të hidratuar

Pirja e ujit në sasi të madhe dhe përnjëherësh nuk është efikase dhe mund të jetë e rrezikshme. Teprica mund të çojë në hiponatremi, ulje të natriumit në gjak. Është më mirë të pini ujë me gllënjka gjatë gjithë ditës. Përdorni aplikacione në telefon apo shishe me shënues kohe për ta bërë zakon.

Kafeja ose çaji ju dehidratojnë

Kjo është e pavërtetë. Të dyja janë të përbëra kryesisht nga ujë dhe llogariten si pjesë e marrjes së lëngjeve. Edhe uji me gaz është po aq hidratues sa ai i thjeshti.

Pijet izotonike janë më të mira se uji gjatë aktivitetit fizik

Jo domosdoshmërisht. Për ushtrime nën 1 orë në kushte të freskëta, uji mjafton. Por për aktivitete më të gjata, në nxehtësi ose nëse djersisni shumë, është e rëndësishme të shtoni elektrolite (natrium dhe kalium). Dietologët rekomandojnë të pini rreth 600 ml lëngje një orë para stërvitjes dhe disa gllënjka çdo 20 minuta gjatë saj, plus një tjetër 600 ml pas përfundimit.

Hidratimi nuk është thjesht çështje e pirjes së ujit, por e mënyrës, sasisë dhe burimeve të ndryshme që përdorni. Shmangia e miteve dhe keqkuptimeve të zakonshme ju ndihmon të qëndroni më të shëndetshëm, më energjikë dhe më të kthjellët çdo ditë. / NatGeo, Shqip.al

The post Çfarë duhet (dhe nuk duhet) të besoni për hidratimin gjatë verës appeared first on Revista Monitor.

Skandali i një CEO-je dhe dashuria në publik rihap debatin mbi etikën, favorizimin dhe menaxhimin e rrezikut në kompani. Po në Shqipëri sa zbatohen kodet e etikës në biznese e korporata të mëdha…

 

Nga Deada Hyka

Në një epokë ku çdo moment publik mund të kapet, shpërndahet dhe komentohet në kohë reale, rrëfimet e dikurshme të mbajtura nëpër zyrat e errëta të korporatave dalin në dritë me shpejtësinë e një klikimi.

Video virale e një drejtuesi të lartë të një kompanie amerikane teksa ishte i përqafuar në një koncert me një kolege të tij, gjithçka e regjistruar nga “kiss cam”-i i stadiumit, nuk ishte thjesht një moment për të qeshur.

Ishte një ngjarje që hodhi dritë mbi një prej temave më të ndjeshme në jetën organizative: ndërthurja e marrëdhënieve personale me strukturat e pushtetit dhe pasojat që sjell kjo ndërthurje në funksionimin e shëndetshëm të një kompanie.

Nëse dikur, marrëdhëniet jashtëmartesore të drejtuesve të lartë ishin thjesht çështje personale, sot ato janë çështje të korporatës. Për dekada, korporatat janë përpjekur të mbajnë një linjë të hollë mes jetës private të drejtuesve të tyre dhe përgjegjësive të tyre publike.

Por ky ekuilibër delikat është thyer nga një realitet i ri: transparenca është bërë normë, e jo përjashtim.

Në rastin e përfolur, marrëdhënia e një CEO-je me një drejtoreshë të HR-së brenda kompanisë ku të dy ushtronin ndikim, ka ngritur pikëpyetje serioze për etikën e brendshme dhe balancën e fuqisë.

Përpos kësaj, është shndërruar në një pasqyrë të tensioneve që ndodhin nën sipërfaqen e qetë të korporatave, ku linja mes së lejueshmes dhe së papranueshmes është e turbullt.

Ajo që në dukje mund të duket si një romancë verore, për kompaninë dhe aksionerët është një ngjarje me pasoja serioze, që shpesh një dorëheqje nuk e rregullon mjaftueshëm.

Në jetën private, një lidhje intime mund të shihet si çështje e zgjedhjes personale, por në një strukturë hierarkike, është shumë më tepër se kaq.

Në këtë rast, raporti i pushtetit dhe mungesa e transparencës nuk janë thjesht arsye për thashetheme.

Janë faktorë që minojnë besimin e punonjësve, krijojnë pasiguri kulturore në organizatë dhe vënë në pikëpyetje edhe integritetin e politikave të kompanisë mbi barazinë në punë. Aksionerët dhe bordet nuk mund të injorojnë sinjalet e alarmit që këto dinamika ngjallin.

 

Etika është çështje e biznesit

Në të kaluarën, kodi i etikës ishte një dokument formalisht i detyrueshëm, shpesh i harruar në sirtarët e departamenteve të burimeve njerëzore. Sot, ai është një instrument jetik i menaxhimit të rrezikut dhe një mjet për ruajtjen e kapitalit njerëzor.

Shumë kompani globale kërkojnë që çdo marrëdhënie brenda vendit të punës, sidomos kur përfshin pozita të pabarabarta pushteti, të deklarohet zyrtarisht. Jo për të ndëshkuar, por për të mbrojtur. Rasti në fjalë ngre pyetjen thelbësore: në ç’pikë një marrëdhënie personale përkthehet në kërcënim reputacioni dhe operacional për kompaninë?

“Kur etikës i mbyllen sytë, edhe dëmi nuk është më hipotetik”, – shprehet Alma Sulçe, drejtuese e Albanian HR Consulting.

Sipas saj, në këtë rast, drejtuesi i lartë u përball me akuza për favorizim dhe mungesë transparence.

Por, nuk mjaftoi momenti publik për të ngritur dyshime: raportimet mediatike njoftuan se një punonjëse, e cila kishte qenë pjesë e stafit organizativ për eventin ku ndodhi incidenti dhe kishte blerë biletat, u pushua nga puna.

Komentet e përhapura në rrjet thonë se ajo u sakrifikua për të mbrojtur nivelet e larta të menaxhimit.

“Në një skenar ku shumëkush heshti dhe askush nuk mori përgjegjësi të plotë, pushimi i saj nga puna bëhet simbol i një kulture organizative ku përgjegjësia rrotullohet dhe viktimat bëhen ata me më pak pushtet.

Kjo nuk është thjesht mungesë etike, por dobësi strukturore.

Në një klimë ekonomike gjithnjë e më të ndërlikuar, kompanitë nuk mund të lejojnë që marrëdhëniet personale të minojnë besimin e brendshëm dhe besueshmërinë përballë investitorëve”, -shton znj. Sulçe.

Investitorët nuk mjaftohen më me raportet tremujore financiare. Sipas saj, ata vëzhgojnë gjithnjë e më shumë mënyrën sesi një kompani reagon ndaj sfidave etike, çfarë qëndrimesh mban kur ballafaqohet me tensione morale dhe sa seriozisht e merr ruajtjen e një kulture profesionale të shëndetshme.

Në këtë aspekt, shton ajo, një krizë etike, sado “private” të jetë në pamje të parë, ka pasoja të drejtpërdrejta në vlerësimin e kapitalit, reputacionin në treg dhe performancën afatgjatë.

 

Alma Sulçe, drejtuese e Albanian HR Consulting

Investitorët nuk mjaftohen më me raportet tremujore financiare. Sipas saj, ata vëzhgojnë gjithnjë e më shumë mënyrën sesi një kompani reagon ndaj sfidave etike, çfarë qëndrimesh mban kur ballafaqohet me tensione morale dhe sa seriozisht e merr ruajtjen e një kulture profesionale të shëndetshme. Në këtë aspekt, shton ajo, një krizë etike, sado “private” të jetë në pamje të parë, ka pasoja të drejtpërdrejta në vlerësimin e kapitalit, reputacionin në treg dhe performancën afatgjatë.

 

Favorizimi nuk është vetëm perceptim

Në psikologjinë e punës, perceptimi ka peshën e faktit. Në një kompani ku promovohet dikush që është i lidhur personalisht me një drejtues, pavarësisht se sa i aftë është, të gjithë të tjerët fillojnë të dyshojnë në drejtësinë e sistemit.

A është performanca ajo që vlerësohet, apo lidhjet? Dhe nëse lidhjet bëhen më të rëndësishme se kontributi, çfarë i motivon më punonjësit?

Kjo dilemë nuk është thjesht morale; është funksionale. Kompanitë që nuk mbrojnë meritokracinë e minojnë rendin e brendshëm dhe hapin rrugë për rotacion të lartë të stafit, cinizëm dhe mbyllje të iniciativës individuale.

Perceptimi i padrejtësisë është po aq i dëmshëm sa dhe praktika e saj.

Dalina Gjicali, eksperte e burimeve njerëzore, thotë për “Monitor” se, në një realitet ku pjesa më e madhe e jetës së rriturve kalon në vendin e punës, është e natyrshme që të lindin lidhje personale, emocionale apo romantike.

“Ato nuk janë asgjë për t’u gjykuar, por kërkojnë adresim etik dhe institucional, për të mos u bërë risk organizativ”, – shton znj. Gjicali.

Sipas saj, në realitetin shqiptar, vihet re një dinamikë tjetër: më shumë sesa marrëdhënie romantike të heshtura, ajo që vërehet më shpesh janë marrëdhënie personale të karakterit klientelist, ku ndikimet informale midis drejtuesve dhe punonjësve krijojnë konflikt interesi.

“Këto raporte jo gjithmonë burojnë nga afërsia emocionale, por nga lidhje familjare, favorizime të mbështetura në besnikëri personale, ose në disa raste nga një ‘borxh moral’ i pashkruar”, -thotë ekspertja.

 

Dalina Gjicali, eksperte e burimeve njerëzore

“Në realitetin shqiptar, vihet re një dinamikë tjetër: më shumë sesa marrëdhënie romantike të heshtura, ajo që vërehet më shpesh janë marrëdhënie personale të karakterit klientelist, ku ndikimet informale midis drejtuesve dhe punonjësve krijojnë konflikt interesi. Këto raporte jo gjithmonë burojnë nga afërsia emocionale, por nga lidhje familjare, favorizime të mbështetura në besnikëri personale, ose në disa raste nga një ‘borxh moral’ i pashkruar”.

 

Zona gri ligjore, por me pasoja reale

Në ligj, jo çdo marrëdhënie është e ndaluar. Por çdo marrëdhënie që mbart konflikt interesi ka nevojë për ekspozim dhe menaxhim institucional.

Nëse nuk ndërhyn struktura, ndodh ajo që ndodhi në këtë rast: reputacioni digjet, pavarësisht nëse kishte ose jo shkelje ligjore formale. Ligji mund të heshtë; publiku nuk e bën.

Dhe në një mjedis ku një TikTok mund të nxisë një dorëheqje, nuk është ligji që ruan një CEO, por është ndërgjegjja e kompanisë.

Sipas znj. Gjicali, në një kompani ku një marrëdhënie personale ndikon në vendimmarrje apo edhe kur thjesht perceptohet si ndikim fillon të ndërtohet një klimë mosbesimi.

“Kolegët ndihen të pavlerësuar, gjykimet bëhen subjektive dhe rrjedha e bashkëpunimit ndryshon.

Ndarja e informacionit fillon të bëhet selektive, ekipi funksionon me rezerva dhe bashkëpunimi ndërmjet kolegëve dobësohet. Kjo përkthehet në rënie të moralit dhe, më tej, në rritje të largimeve nga puna, sidomos të atyre që ndihen jashtë “rrethit të brendshëm”.

Ndikimi shkon përtej klimës së brendshme, ai prek drejtpërdrejt edhe rezultatet e biznesit.

Produktiviteti bie, kultura e meritës zëvendësohet nga dyshimi dhe organizata fillon të humbasë kapitalin e saj më të vlefshëm: njerëzit me potencial, të cilët largohen për të kërkuar një mjedis ku ndihen të vlerësuar për aftësitë dhe jo për lidhjet”, – thotë znj. Gjicali.

Ekspertja këshillon se, për kompanitë që synojnë performancë afatgjatë, një marrëdhënie personale e pamenaxhuar nuk është thjesht një problem etik, është një rrezik organizativ, që ndikon në kulturën e meritokracisë dhe në mënyrën se si shihen lidershipi dhe integriteti.

 

 

Skandalet si leksione për korporatat

Skandalet nuk janë më episode që kalojnë. Ato janë pasqyra që detyrojnë organizatat të shohin veten dhe të vendosin: do të reformohen apo do të mbyllin sytë derisa të vijë skandali tjetër?

“Skandalet janë, në thelb, testet më të rënda që një korporatë mund të kalojë. Ato nuk janë thjesht kriza imazhi, por stres-teste të sistemit të vlerave, zinxhirit të komandës dhe kohezionit të brendshëm.

Mënyra sesi një kompani reagon përballë një sjelljeje të papërshtatshme të drejtuesve të saj tregon më shumë për të, sesa vetë sjellja në fjalë.

A i fshihet problemi? A gjen një ‘kokë turku’? Apo e përdor rastin për të reflektuar, për të rishikuar politikat dhe për të forcuar barrierat mbrojtëse?”, thotë për “Monitor”, Eva Londo, eksperte e fushës së Marrëdhënieve Publike.

Sipas saj, në epokën e kapitalizmit të përgjegjshëm, nuk është më e pranueshme që një CEO të sillet si monark i paprekshëm.

“Me rritjen e fuqisë së investitorëve aktivistë, me bordet që mbikëqyren nga opinioni publik dhe me punonjësit që e dinë vlerën e zërit të tyre, korporatat nuk kanë luksin të heshtin.

Çdo rast i një drejtuesi që kapet në një situatë të dyshimtë nuk është më “çështje private”, por një rast studimi institucional, ku fitojnë ata që veprojnë me guxim dhe përulësi.

Dhe nëse vendet e zhvilluara kanë filluar të ndërtojnë mekanizma për të menaxhuar marrëdhëniet e pushtetit në vendin e punës, kompanitë në tregje si Shqipëria, ku hierarkitë janë më të ngurta dhe transparenca më e brishtë, duhet të ndihen të paralajmëruara”, – përfundon znj. Londo.

 

Eva Londo, eksperte e fushës së Marrëdhënieve Publike

“Skandalet janë, në thelb, testet më të rënda që një korporatë mund të kalojë. Ato nuk janë thjesht kriza imazhi, por stres-teste të sistemit të vlerave, zinxhirit të komandës dhe kohezionit të brendshëm. Mënyra sesi një kompani reagon përballë një sjelljeje të papërshtatshme të drejtuesve të saj tregon më shumë për të, sesa vetë sjellja në fjalë. A i fshihet problemi? A gjen një ‘kokë turku’? Apo e përdor rastin për të reflektuar, për të rishikuar politikat dhe për të forcuar barrierat mbrojtëse?”

 

Reflektimi i dinamikave

Saga e ngjarjes së fundit që më shumë se sa thjesht “kapje mat” e një marrëdhënie jashtëmartesore, përtej memeve, ka shërbyer si reflektim i dinamikave në kompani: favorizimi, konflikti i interesit, mungesa e transparencës dhe sesi marrëdhëniet personale në pozita me peshë mund të tronditin besimin e punonjësve.

Ironikisht, u desh një koncert i Coldplay që të ndizte më shumë se dritat skenike. Prej ditësh rrjetet sociale, zyrat dhe bordet e kompanive janë ndezur me pyetjet:

– A mund të ndahen ndjenjat nga përgjegjësitë ekzekutive?

– Çfarë ndodh kur dashuria (ose lidhja) përplaset me etikën profesionale?

– Dhe si ndikon kjo në performancën dhe kulturën e kompanisë?

Pas kësaj historie, ndoshta është koha që kompanitë të rishikojnë jo vetëm politikat e tyre të HR-së, por edhe mënyrën se si trajtojnë udhëheqjen me integritet.

 

Lexoni edhe:

“Kultura e heshtjes në zyrë, pengesë për meritokracinë”

 

The post Etika e biznesit, sa e shmangin sipërmarrjet shqiptare favorizimin dhe “mëkatin” në kompani appeared first on Revista Monitor.

Flet Dalina Gjicali, eksperte e Burimeve Njerëzore

 

Në një treg pune që po evoluon, marrëdhëniet personale në vendin e punës mbeten ende një temë tabu – veçanërisht në realitetin shqiptar, ku shpesh trajtohen me ndrojtje apo lihen në hije.

Por a mundet një lidhje personale të përbëjë rrezik për organizatën? Kur kthehet një marrëdhënie romantike në konflikt interesi? Dhe çfarë mund të bëjnë kompanitë për të ruajtur integritetin dhe drejtësinë organizative?

Dalina Gjicali, eksperte e Burimeve Njerëzore, thekson rëndësinë e strukturave të qarta dhe të etikës institucionale për të ruajtur drejtësinë, besimin dhe klimën e shëndetshme në kompani.

Gjicali flet hapur për sfidat që sjellin marrëdhëniet romantike apo klienteliste, për ndikimin e tyre në vendimmarrje, moralin e stafit dhe reputacionin e organizatës dhe mbi të gjitha, për mënyrat se si këto situata mund të menaxhohen me profesionalizëm, jo me ndëshkim.

 

A janë marrëdhëniet personale midis punonjësve apo drejtuesve dhe vartësve një tabu në kompanitë moderne?

Në realitetin shqiptar, marrëdhëniet personale në vendin e punës vazhdojnë të trajtohen shpesh me ndrojtje.

Shumë kompani, veçanërisht ato me strukturë tradicionale apo pa politika të qarta etike, i shmangin këto tema duke i lënë në “hapësirën gri” të çështjeve që thjesht nuk diskutohen.

Në SHBA, sipas sondazhit të SHRM Workplace Romance 2023, 27% e punonjësve raportojnë se kanë përjetuar një marrëdhënie romantike në vendin e punës 79% të rasteve me kolegë të nivelit të njëjtë, 10% me vartës dhe 18% me superiorë.

Nëse i kthehemi realitetit shqiptar, vëmë re një dinamikë tjetër: më shumë sesa marrëdhënie romantike të heshtura, ajo që vërehet më shpesh janë marrëdhënie personale të karakterit klientelist, ku ndikimet informale midis drejtuesve dhe punonjësve krijojnë konflikt interesi.

Këto raporte jo gjithmonë burojnë nga afërsia emocionale, por nga lidhje familjare, favorizime të mbështetura në besnikëri personale, ose në disa raste, nga një “borxh moral” i pashkruar.

Në një realitet ku pjesa më e madhe e jetës së të rriturve kalon në vendin e punës, është e natyrshme që të lindin lidhje personale, emocionale apo romantike.

Ato nuk janë asgjë për t’u gjykuar por kërkojnë adresim etik dhe institucional, për të mos u bërë risk organizativ.

 

Në çfarë momenti një marrëdhënie personale bëhet problem për HR-në dhe për strukturën e një kompanie?

Një marrëdhënie personale bëhet problem për HR në momentin që ajo prek ose perceptohet se po ndikon në:

Objektivitetin në vendimmarrje;

Perceptimin e drejtësisë nga ana e të tjerëve në staf;

Funksionimin e proceseve kritike, siç janë promovimet, shpërblimet, shpërndarja e përgjegjësive, vlerësimi i performancës apo edhe masat disiplinore.

Në psikologjinë organizative, kjo lidhet me konceptin e “organizational justice” ose ndjesinë e drejtësisë që përjeton një individ brenda një organizate. Kjo ndjesi është e lidhur ngushtë me motivimin, angazhimin emocional dhe qëndrueshmërinë.

Në një kompani ku një marrëdhënie personale ndikon në vendimmarrje apo edhe kur thjesht perceptohet si ndikim fillon të ndërtohet një klimë mosbesimi.

Kolegët ndihen të pavlerësuar, gjykimet bëhen subjektive dhe rrjedha e bashkëpunimit ndryshon. Ndarja e informacionit nis të bëhet selektive, ekipi funksionon me rezerva dhe bashkëpunimi ndërmjet kolegëve dobësohet.

Kjo përkthehet në rënie të moralit dhe, më tej, në rritje të largimeve nga puna, sidomos të atyre që ndihen jashtë “rrethit të brendshëm”.

Ndikimi shkon përtej klimës së brendshme, ai prek drejtpërdrejt edhe rezultatet e biznesit.

Produktiviteti bie, kultura e meritës zëvendësohet nga dyshimi dhe organizata fillon të humbasë kapitalin e saj më të vlefshëm: njerëzit me potencial, të cilët largohen për të kërkuar një mjedis ku ndihen të vlerësuar për aftësitë dhe jo për lidhjet.

Për kompanitë që synojnë performancë afatgjatë, një marrëdhënie personale e pamenaxhuar nuk është thjesht një problem etik, është një rrezik organizativ, që ndikon në kulturën e meritokracisë dhe në mënyrën se si shihen lidershipi dhe integriteti.

Në fund të ditës, nuk është vetë marrëdhënia problemi, por mungesa e një strukture të qartë për ta adresuar në mënyrë profesionale, që të mbrohen njëkohësisht individët dhe organizata.

 

Si trajtohen në praktikë rastet kur drejtues të lartë hyjnë në marrëdhënie me vartës?

Në kompani me standarde të konsoliduara të qeverisjes së brendshme dhe me një kulturë të zhvilluar etike, marrëdhëniet që përfshijnë drejtues dhe vartës nuk ndalohen automatikisht, por menaxhohen me protokolle të qarta për të shmangur konfliktin e interesit dhe për të ruajtur integritetin e proceseve të brendshme.

Zakonisht, këto protokolle parashikojnë që marrëdhënia të deklarohet formalisht në departamentin e HR-së dhe më pas të vlerësohet ndikimi i saj në strukturën hierarkike.

Në shumë raste, një nga të dy personat zhvendoset në një njësi tjetër, i ndryshohet linja e raportimit ose përjashtohet nga çdo proces vlerësimi, promovimi apo vendimmarrjeje që lidhet me partnerin.

Kjo bëhet jo për të penalizuar marrëdhënien, por për të ruajtur transparencën dhe ndjesinë e drejtësisë ndaj gjithë stafit.

Në disa shtete, madje edhe kompanitë e mesme kanë futur dispozita të qarta në kontratat e punës apo në politikat e etikës që ndalojnë marrëdhëniet në linjë drejtpërdrejtë hierarkike, duke u mbështetur në praktika të njohura si “love contract” një dokument që siguron se marrëdhënia është konsensuale dhe se asnjë nga palët nuk ka avantazh apo presion institucional.

Në Shqipëri, kjo qasje është ende në fazat fillestare. Kompanitë me strukturë ndërkombëtare ose ato që janë ekspozuar ndaj praktikave të menaxhimit modern priren të ndërtojnë politika të tilla, zakonisht si pjesë e një kode etike ose rregulloreje të brendshme.

Por ka ende një pjesë të madhe të tregut, ku kjo praktikë mbetet ende një zonë gri, ku gjithçka ndodh në mënyrë joformale dhe shpesh varet nga kultura e individëve në drejtim.

Kjo e bën trajtimin e rasteve të tilla jo vetëm të vështirë, por edhe të rrezikshëm për reputacionin dhe funksionimin e kompanisë.

Për aq kohë sa mungojnë rregulla të shkruara dhe një strukturë formale për menaxhimin e marrëdhënieve të tilla, organizata mbështetet në vlerësimin personal të drejtuesve gjë që rrit rrezikun për konflikte interesi, vendimmarrje të paqarta dhe dëm afatgjatë në kulturën e besimit dhe drejtësisë.

 

Në shumë kompani perëndimore, raportimi i një marrëdhënieje romantike brenda kompanisë është i detyrueshëm. A është kjo një praktikë që po përhapet edhe në tregjet më të vogla si Shqipëria?

Po, kjo është një praktikë që po fillon të përhapet edhe në tregje më të vogla si Shqipëria, megjithëse me ritme të ngadalta dhe shpesh vetëm në organizata që janë pjesë e rrjeteve ndërkombëtare ose që kanë struktura të konsoliduara të HR-it dhe qeverisjes së brendshme.

Në shumë kompani perëndimore, raportimi i marrëdhënieve personale është pjesë e politikës së etikës, sidomos kur marrëdhënia përfshin dy persona në linjë hierarkike të lidhur, pra kur njëri është drejtues i drejtpërdrejtë i tjetrit.

Në rajonin tonë, përfshirë Shqipërinë, kjo qasje mbetet ende jo gjithmonë e institucionalizuar.

Megjithatë, në organizatat që investojnë në ndërtimin e kulturës dhe strukturës, ka një ndërgjegjësim gjithnjë e më të madh për domosdoshmërinë e formalizimit të raportimit të marrëdhënieve.

Kjo është veçanërisht e rëndësishme në një treg të vogël si ai shqiptar, ku lidhjet personale janë më të forta, informacionet përhapen më shpejt dhe perceptimet ndikojnë drejtpërdrejt në klimën e punës.

Raportimi i marrëdhënieve në këtë kontekst nuk është kontroll, por një garanci për integritetin e sistemit të vendimmarrjes dhe për ndërtimin e besimit në organizatë.

Dhe pikërisht për këtë arsye, është një praktikë që duhet jo thjesht të huazohet, por të përshtatet me ndjeshmëritë kulturore të tregut shqiptar.

 

Sa i dëmshëm është perceptimi i favorizimit për moralin e ekipit?

Shumë i dëmshëm. Favorizimi nuk dëmton vetëm ata që “ndihen të përjashtuar”, por edhe vetë kulturën e kompanisë. Krijon tensione të brendshme, zvogëlon transparencën dhe ndikon negativisht në proceset e bashkëpunimit.

Në Shqipëri, ku strukturat janë shpesh të vogla dhe “thashethemet” qarkullojnë shpejt, perceptimi bëhet po aq i rëndësishëm sa realiteti.

Në mungesë të politikave të qarta, ajo që vendos rregullin është perceptimi dhe kur perceptimi nuk është i bazuar në drejtësi, atëherë kemi një problem që nuk është vetëm etik, por edhe strategjik.

 

A kanë ndikim real marrëdhëniet personale në vendimmarrjet e kompanive, për shembull në rekrutime apo promovime?

Po. Në mungesë të një strukture të fortë vendimmarrjeje, vendimet ndonjëherë ndikohen më shumë nga marrëdhëniet sesa nga kriteret.

Është një fenomen i njohur si “decision-making bias” dhe është i zakonshëm në organizatat me nivel të ulët profesionalizimi në HR. Kjo është arsyeja pse praktikat më të mira përfshijnë:

-Intervistim me më shumë se një vlerësues

-Përdorim të modeleve të kompetencës për matje objektive

-Përdorim të mjeteve psiko-metrike në rekrutim dhe promovim

-Auditim të brendshëm për vendimmarrje të ndjeshme.

           

Çfarë këshille do t’u jepnit kompanive shqiptare për të menaxhuar situata të ngjashme?

Për kompanitë që dëshirojnë të menaxhojnë në mënyrë të pjekur dhe etike marrëdhëniet personale në vendin e punës, hapi i parë është të mos e shmangin më këtë temë.

Ajo duhet të adresohet qartë, duke u përfshirë si pjesë e kodit të etikës, rregulloreve të brendshme, apo edhe vetë kontratës së punës.

Qartësia ligjore dhe kulturore krijon një bazë të sigurt mbi të cilën ndërtohet besimi. Paralelisht, është e nevojshme të zhvillohen protokolle të veçanta për deklarimin e marrëdhënieve që përfshijnë linja hierarkike ose ndikim të drejtpërdrejtë në vendimmarrje.

Këto procedura duhet të jenë të strukturuara, të zbatueshme dhe të kuptueshme për të gjithë stafin.

Një tjetër shtyllë kyçe është trajnimi i drejtuesve, jo për t’u kthyer në gjykatës të marrëdhënieve, por për të mbajtur standardin e integritetit profesional në çdo vendimmarrje.

Drejtuesit duhet të jenë të aftë të ruajnë balancën midis humanizmit dhe drejtësisë strukturore.

Përtej kësaj, organizata duhet të garantojë konfidencialitetin në çdo rast, pa rënë në grackën e fshehtësisë. Konfidencialiteti nënkupton trajtim dinjitoz dhe profesional të informacionit, ndërsa fshehtësia ushqen thashethemet dhe përçarjen.

 

Cilat janë praktikat më të mira që një kompani mund të ndjekë për të menaxhuar rreziqet etike dhe për të ruajtur besimin e investitorëve dhe stafit?

Janë disa por do të përmendja: Politika e Etikës dhe Konfliktit të Interesit e qartë dhe e komunikuar. Kanal anonim raportimi, që punonjësit të ndihen të sigurt për të denoncuar çdo shqetësim.

Trajnime të rregullta për etikën profesionale, të përshtatura për realitetin lokal; Sistem i matshëm dhe transparent vlerësimi, për të eliminuar çdo ndikim të jashtëm; Zhvillim i një kulture organizative ku vlerat mbizotërojnë mbi marrëdhëniet personale.

Në fund të ditës, marrëdhëniet nuk janë gjithmonë problem, problemi lind kur mungojnë rregullat, transparenca dhe ndershmëria institucionale.

Një kompani që di t’i menaxhojë këto me maturi dhe etikë, jo vetëm ruan klimën e brendshme, por rrit edhe vlerën e saj në treg.

 

Lexoni edhe:

Etika e biznesit, sa e shmangin sipërmarrjet shqiptare favorizimin dhe “mëkatin” në kompani

 

 

The post “Kultura e heshtjes në zyrë, pengesë për meritokracinë” appeared first on Revista Monitor.

Dikur destinacioni më i parapëlqyer për pushimet verore të qytetarëve të Kosovës, Shqipëria duket se po humb gradualisht epërsinë që kishte në mesin e pushuesve të Kosovës. Sipas njohësve të fushës së turizmit, interesimi për të kaluar pushimet në bregdetin shqiptar ka shënuar rënie gjatë këtij viti dhe atij të kaluar.

 

Nga Prishtina, Fatos Shala

Shqipëria ishte deri një vit apo dy vite më parë, destinacioni i parapëlqyer për pushimet verore të qytetarëve të Kosovës.

Por duket se dy vitet e fundit, gjithçka ka ndryshuar.

Numri i personave që shfaqin interes për të kaluar pushimet në bregdetin shqiptar ka rënë dukshëm. Të dhënat e institutit shqiptar të statistikave, INSTAT tregojnë se për 5 mujorin e parë të këtij viti, hyrjet e shtetasve të huaj kanë rënë me 7%.

Ndërsa në 2024-n, hyrjet e shtetasve nga Kosova ishin pothuajse në të njëjtat nivele sa një vit më parë, përkundrejt tendencës rritëse dy shifrore që ishte konstatuar më parë.

 

 

Këtë tendencë e pohojnë dhe ata që merren me turizëm dhe kanë njohuri në këtë fushë.

Baki Hoti, kryetar i Unionit të Turizmit të Kosovës, thotë se trendi ka filluar të ndryshojë që nga heqja e vizave për qytetarët e Kosovës.

“Trendi i turizmit edhe në Kosovë ka filluar të ndryshojë sidomos pas liberalizimit të vizave, ku tashmë një pjesë e konsiderueshme e qytetarëve të Kosovës po lëvizin drejt vendeve të Europës.

Kjo ndikon drejtpërdrejt te vendet që ishin tradicionale si Shqipëria, Mali i Zi dhe Turqia”.

Z. Hoti thotë se përveç liberalizimit të vizave për shtetasit e Kosovës, një tjetër faktor kyç janë edhe çmimet që ofrojnë shërbimet në Shqipëri.

“Po ashtu, një element tjetër është edhe lëvizja me çmime në tendencë të rritjes. Kjo situatë krijon konfuzion te vizitorët. Ky element ka ndikim të drejtpërdrejtë tek ata që duan të shkojnë në Shqipëri, pasi ndihen jo të sigurt në atë që po ofron shteti shqiptar”.

 

Baki Hoti, kryetar i Unionit të Turizmit të Kosovës

“Po ashtu, një element tjetër është edhe lëvizja me çmime në tendencë të rritjes. Kjo situatë krijon konfuzion te vizitorët. Ky element ka ndikim të drejtpërdrejtë tek ata që duan të shkojnë në Shqipëri, pasi ndihen jo të sigurt në atë që po ofron shteti shqiptar”.

 

Shqipëria po e “vret” vetë turizmin me çmime të çmendura

Ruzhdi Kurtishaj, kryetar i Shoqatës së Turizmit të Kosovës, që është edhe pronar i “Sharr Travel”, kompani turistike, ka ngritur një alarm serioz për atë që po ndodh me turizmin në Shqipëri.

Ai paralajmëron se nëse vazhdohet me këtë trend të rritjes ekstreme të çmimeve, Shqipëria rrezikon të humbë përfundimisht shqiptarët e Kosovës, ata që sipas tij, deri më tani, kanë qenë shtylla kryesore e sezonit veror.

Sipas z. Kurtishaj, çmimet në hotele dhe resorte shqiptare kanë dalë jashtë çdo logjike, duke shkuar në nivele që nuk arsyetohen as me cilësinë e shërbimit dhe as me kushtet që ofrohen.

“Të paguash 300 euro nata për një dhomë pa shërbim të denjë dhe me produkte të lira në paketën ‘all inclusive’, është tallje me shqiptarët e Kosovës”.

Ai paralajmëron se nëse nuk ndërhyhet urgjentisht, Kosova do t’i kthejë sytë drejt Greqisë, Turqisë apo Bullgarisë, ku çmimi dhe cilësia ecin paralelisht.

“Shqipëria po e vret vetë turizmin e saj. Me këtë ritëm, sezoni tjetër mund të jetë shumë më i varfër dhe më i zbrazët”, – përfundon z. Kurtishaj, duke u bërë thirrje autoriteteve dhe pronarëve të hoteleve që të reflektojnë para se të jetë tepër vonë.

Më tej, z. Kurtishaj thotë se gjatë muajit qershor, Shqipëria pati një fillim jashtëzakonisht të mirë, duke u mbështetur në ofertat e qershorit të cilat ishin jashtëzakonisht të favorshme, të pranueshme, të arsyeshme, në aspektin ekonomik për qytetarët e Kosovës.

“Ndryshimi i çmimit në korrik, sidomos pjesa e dytë e muajit, ku çmimet në Jug arrijnë nga 130 deri në 150 euro në varësi të akomodimit në dhoma me pamje nga deti, janë jashtëzakonisht të larta, jo të justifikueshme, janë çmime që do ta dëmtojnë turizmin me Kosovën, do ta dëmtojnë turistin shqiptar të Kosovës.

Këto çmime po i bëjnë të mendojnë qytetarët e Kosovës alternativa të tjera duke pasur parasysh Greqinë, e cila siç duket, në pjesën e dytë të korrikut dhe gushtit do të jetë shumë tërheqëse për shqiptarët e Kosovës.

Duhet pasur parasysh që hotelet në Greqi, përkatësisht resortet e mirëfillta, kanë zbritur çmimin deri në 50%. Nëse e krahasojmë një çmim 150 euro në Vlorë me hotelet greke, sigurisht që Greqia do të jetë tërheqëse për pushuesit e Kosovës.

Thirrja ime është për resortet turistike në Shqipëri që të shikojnë me kujdes të madh çmimet me Kosovën”, deklaroi ai disa ditë më parë për mediat në Kosovë.

Sipas tij, shqiptarët e Kosovës përbëjnë një numër shumë të madh të numrit të përgjithshëm të pushuesve në Shqipëri, dhe me këtë rritje të çmimeve, sigurisht që shqiptarët e Kosovës gjatë pjesës së dytë të muajit korrik e ndoshta edhe gushtit, do të largohen për shkak të çmimeve të larta,

“U bëj thirrje që të shikojnë me kujdes çmimet, pra shqiptarëve të Kosovës që mbetet të shkojnë  në Shqipëri deri më 1 korrik dhe pas datës 20-25 gusht, kur edhe fillojnë të bien ofertat.

Kjo është e pajustifikueshme për mua personalisht, për kontributin tim, shoqatës që unë udhëheq dhe gjithë atyre që merren me promovimin e turizmit shqiptar.

Për një periudhë të caktuar kohore, duket që vetëm veriu, përkatësisht një pjesë e Shëngjinit dhe Velipoja do të jenë destinacione të pranueshme për shqiptarët e Kosovës”.

Pavarësisht rritjes së turizmit në Shqipëri gjatë viteve të fundit, Kosova mbetet grupi më i rëndësishëm në vend, sa i takon peshës së vizitorëve 34% të totalit të hyrjeve për 5 mujorin 2025, sipas INSTAT.

Grupi i dytë më i madh, italianët, kanë shumë diferencë me Kosovën, duke sjellë 12% të hyrjeve në janar-maj të këtij viti.

 

 

Ruzhdi Kurtishaj, kryetar i Shoqatës së Turizmit të Kosovës

“Shqipëria po e vret vetë turizmin e saj. Me këtë ritëm, sezoni tjetër mund të jetë shumë më i varfër dhe më i zbrazët”, – përfundon z. Kurtishaj, duke u bërë thirrje autoriteteve dhe pronarëve të hoteleve që të reflektojnë para se të jetë tepër vonë.

 

Turistët nga Kosova po largohen, janë lidhur me Greqinë

Kreu i Shoqatës së Hoteleri-Turizmit në Shqipëri, Zak Topuzi, ka ngritur alarmin mbi një fenomen që po bëhet gjithnjë e më shqetësues për sektorin turistik në Shqipëri – largimi i turistëve nga Kosova drejt vendeve të tjera të rajonit, veçanërisht Greqisë.

Në një deklaratë për mediat, z. Topuzi tha se Kosova ka intensifikuar bashkëpunimin me Maqedoninë e Veriut për të krijuar një korridor të lehtësuar drejt destinacioneve greke, duke e bërë më tërheqëse për pushuesit nga Kosova që të kërkojnë alternativa të reja dhe më të organizuara për pushimet verore.

“Rajoni është bërë më shpejt gati sesa ne. Kosova është lidhur me Maqedoninë e Veriut për të kaluar më lehtësisht në Greqi.

Kjo tregon se ka një mungesë përgatitjeje nga ana jonë për të mbajtur dhe për të rritur interesin e turistëve kosovarë në Shqipëri”, tha z. Topuzi, duke theksuar se Shqipëria po humbet një nga tregjet më të qëndrueshme dhe besnike të turizmit.

Ai theksoi se nuk është fjala vetëm për periudhën verore, por për potencialin që ka Shqipëria për të ofruar një përvojë turistike gjithëvjetore për të rinjtë nga Kosova.

“Ne nuk jemi gati për të rinjtë nga Kosova, të cilët duhet të kenë mundësi të vijnë në Shqipëri dhe të kalojnë pothuajse të gjithë vitin këtu.

Duhet të bëhemi një vend ku ata ndihen të mirëpritur, të angazhuar, ku të kenë çfarë të bëjnë”.

Sipas tij, nevojitet një investim më i madh në krijimin e aktiviteteve dhe produkteve të reja turistike që do të tërhiqnin vizitorët nga Kosova, jo vetëm për plazhin, por edhe për turizëm kulturor, natyror, sportiv dhe gastronomik.

 

Mos e nënvlerësoni Kosovën

Pavarësisht rritjes së turizmit në Shqipëri gjatë viteve të fundit, Kosova mbetet grupi më i rëndësishëm në vend, sa i takon peshës së vizitorëve 34 për qind të totalit të hyrjeve për 5 mujorin 2025, sipas INSTAT. Grupi i dytë më i madh, italianët, kanë shumë diferencë me Kosovën, duke sjellë 12% të hyrjeve në janar-maj të këtij viti.

 

 

Çfarë thonë statistikat, dallimi këtë vit dhe vitin e kaluar

Në Doganën e Morinës, fluksi i automjeteve dhe autobusëve me pushues nga Kosova është zakonisht i lartë gjatë fundjavave.

Autoritetet doganore në Morinë dhe Vërmicë po punojnë me nga 6 sportele në hyrje dhe dalje, për të shmangur pritjet e gjata.

Shtetasit e Shqipërisë dhe Kosovës kalojnë pa kontroll, ndërsa për të huajt janë vendosur procedura të përshpejtuara.

“Monitor” ka kërkuar nga Policia e Kosovës të dhëna dhe statistika për hyrjet dhe daljet që janë bërë fundjavën e shkuar në Morinë dhe Vërmicë, por deri më tani nuk ka marrë përgjigje.

Por, sipas disa të dhënave që kanë qarkulluar për dy javët e para të këtij muaji, tregohet se janë përpunuar në hyrje të Shqipërisë mbi 328 mijë qytetarë dhe afro 100 mijë vetura

“Sipas informacioneve nga shërbimet SPK Morinë, për datën 01.07.2025 ora 08.00 deri në datën 15.07.2025 ora 08.00, janë përpunuar në hyrje të Shqipërisë, 328,143 shtetas dhe 98,347 mjete dhe në dalje të 367,235 shtetas dhe 122,471 mjete”.

 

Sezoni veror 2024, sa qytetarë të Kosovës pushuan në Shqipëri

Sezoni veror i vitit 2024 ka sjellë një fluks vizitorësh në Shqipëri, sipas të dhënave zyrtare për periudhën qershor–gusht. Statistikat tregojnë  numrin e turistëve nga muaji në muaj:

Në qershor 2024, në Shqipëri kanë hyrë gjithsej 1,244,967 vizitorë

Në korrik, numri është rritur në 1,818,378

Në gusht, është arritur kulmi me 2,167,665 vizitorë

Në renditjen sipas shteteve, Kosova zë vendin e parë bindshëm:

485,176 qytetarë kosovarë kanë hyrë në Shqipëri në muajin qershor, 710,278 hyrje janë regjistruar në korrik, ndërsa në gusht, shifra arrin ë 943,240 hyrje.

Pas Kosovës, vendet me më shumë vizitorë janë: Italia, Maqedonia e Veriut, Greqia, Mali i Zi, Anglia dhe Serbia.

 

 

 

 

 

 

 

The post Shoqatat e Kosovës: Shqipëria po e “vret” vetë turizmin me çmime të çmendura, prisni rënie appeared first on Revista Monitor.

Të paktën 84% e personave që plotësuan një sondazh të “Monitor thanë se do të pushojnë apo kishin pushuar këtë verë. Pakica prej 16% përmendi arsye të ndryshme se pse nuk do të bënte pushime, ku në 73% të rasteve shkak ishte pamundësia ekonomike. Pjesa më e madhe prej 57% parashikonin që pushimet të ishin mes 1-2 javë. Lidhur me destinacionin, 50% kanë zgjedhur të qëndrojnë brenda Shqipërisë dhe pjesa tjetër jashtë, ku e preferuara është Greqia. Akomodimi i parapëlqyer mbeten hotelet dhe apartamentet në platforma si Booking dhe Airbnb me përkatësisht 40% dhe 38% të përgjigjeve. Këtë verë vihet re rritja e peshës së shpenzimeve në buxhetin ditor 50-100 euro dita, e cila i takon 52% të përgjigjeve e lidhur kjo me kostot e rritura të aktiviteteve, transportit apo ushqimeve.

 

Nertila Maho

Vera e këtij viti ka shfaqur një dinamikë më të ndryshme se ajo e vitit të shkuar. Interesi i të huajve sërish ka qenë më i lartë se viti paraardhës por ritmi i rritjes është ngadalësuar.

Operatorët turistikë thanë se ndoshta kjo verë do të ketë më pak turistë individualë sesa vera e një viti më parë nisur nga rezervimet paraprake gjatë qershorit për muajt pasardhës që ishin disi më të ulëta për korrikun dhe gushtin, kryesisht për rajonin e Vlorës dhe Sarandës.

Pavarësisht kësaj, kompensimin e bën deri diku ecuria më e mirë e Durrësit, por edhe pjesës më në Veri të vendit, ku Shëngjini dhe Velipoja kanë pasur më shumë vizitorë nisur edhe nga çmimet më ekonomike.

Por bregdeti shqiptar nuk është vetëm i përzgjedhuri i të huajve për pushimet verore, pavarësisht se theksi i viteve të fundit vihet aty.

Në fakt, një pjesë jo e vogël e vendasve zgjedhin këtë bregdet jo vetëm për fundjava, por edhe për pushime më të gjata verore.

Për të kuptuar më shumë rreth tendencave të pushimit të vendasve, kostove, preferencave të akomodimit, plazheve apo aktiviteteve plotësuese, “Monitor” zhvilloi edhe këtë verë një sondazh përmes aplikacionit ECR (Engaged Citizens Reporting), ku u përgjigjën 266 persona duke dhënë kështu një panoramë të përgjithshme mbi pushimet e shqiptarëve, kohëzgjatjen dhe problematikat që ata konstatojnë këtë sezon.

 

84% e të anketuarve do të bëjnë pushime, tek ata që nuk do të pushojnë dominon pamundësia ekonomike

Ende pa gjetur shkëlqimin e saj turistik, pushimet e verës dominoheshin kryesisht nga vendasit, por edhe nga shqiptarët e Kosovës dhe diaspora e dy vendeve që jeton jashtë kufijve.

Me promovimin ndërkombëtar dhe sidomos efektin e rrjeteve sociale, pavarësisht se vendasit dhe shqiptarët e Kosovës mbeten ende pjesa dominuese e atyre që frekuentojnë bregdetin, pesha e grupeve të tjera është rritur dukshëm.

Në sy bien italianët, gjermanët apo francezët me rritje nga viti në vit, por edhe grupet e organizuara ku mbizotërojnë polakët e çekët dhe më pak spanjollët apo vendet e tjera baltike.

Por teksa sytë janë te të huajt, sa prej vendasve parashikojnë të pushojnë këtë verë?

Ajo që bie në sy është se shumica e të anketuarve kanë planifikuar të kenë pushime verore këtë vit. Të paktën 84% e tyre janë përgjigjur me po në pyetjen: A keni planifikuar që të bëni pushime verore këtë vit? Por një përqindje jo e vogël, 16% janë përgjigjur se këtë verë nuk parashikojnë të bëjnë pushime.

Arsyet janë nga më të ndryshmet, por në 73% të rasteve kur janë përgjigjur me “jo”, arsyeja lidhet me pamundësinë ekonomike.

Në të tjera raste, shkak për të mos pushuar gjatë verës kanë qenë: arsyet personale, fakti që ende ishin të pavendosur mbi atë që do të bënin, pamundësia për t’u shkëputur nga puna apo edhe vendimi për të udhëtuar në periudha të tjera të vitit.

Një tjetër tregues i nxjerrë nga të dhënat e anketës sa u takon atyre që nuk do të pushonin këtë verë ishte ai mbi mundësinë që kishin pasur për të pushuar në pesë vitet e fundit gjatë verës. Të paktën 19% e atyre që nuk planifikonin të udhëtonin thanë se nuk kishin bërë asnjëherë pushime në pesë vitet e fundit.

Mbizotëronin edhe përgjigjet e atyre që kishin pasur mundësi të pushonin vetëm një herë në pesë vitet e fundit.

Të dhënat e përpunuara nga përgjigjet e 266 të anketuarve tregojnë se 72% e atyre që janë përgjigjur ishin meshkuj. Lidhur me grupmoshat 20% e të anketuarve ishin 20-29 vjeç, 35% ishin 30-39 vjeç, 30% ishin të grupmoshës 40-49 vjeç.

 

 

Pushimet e verës, shumica zgjedh bregdetin, 57% deri në dy javë

Alternativat e pushimeve mund të jenë të ndryshme në verë, por për shumicën ato përfshijnë detin, rërën dhe diellin. Edhe në anketën tonë 92% e atyre që kanë zgjedhur të pushojnë zgjedhin zonat bregdetare, një pakicë tjetër kanë zgjedhur zonat malore ose qytete urbane.

Kjo tregon se shqiptarët vijojnë të mbeten besnikë të pushimeve në det teksa në botë është vënë re se qasja e turistëve për verën po ndryshon.

BBC publikoi në qershor një artikull ku shkruhej se ndryshimet klimatike po ndryshojnë planet e udhëtimit.

Më së shumti, kjo i referohet një tendence të turistëve për të shmangur zonën e Mesdheut, e cila është goditur viteve të fundit nga valë ekstreme të të nxehtit, duke zgjedhur vende me klimë më të butë dhe në afatgjatë kjo tendencë mund të theksohet.

Nëse ajo do të bindë vendasit të qëndrojnë më pak te pushimet tradicionale apo jo, kjo mbetet për t’u parë.

Ndërkohë, për t’ju referuar sërish sondazhit, rreth kohëzgjatjes së pushimeve, shifrat tregojnë se të paktën 57% planifikonin që pushimet e tyre verore të ishin mes 1-2 javësh.

Në një përqindje të konsiderueshme janë edhe ata që pushimet verore i kanë parashikuar më pak se një javë, duke përfaqësuar 35% të atyre që iu përgjigjën anketës.

Të paktën 7% parashikonin që pushimet e tyre të ishin dy-tre javë, ashtu sikurse 1% thanë se kishin një muaj pushime të programuara vere.

 

 

Plazhet, shezloni shpenzim i planifikuar, shumica 1000-1500 lekë dita

Kjo verë është shoqëruar me një prani të gjerë të përfaqësuesve të qeverisë në zonat bregdetare duke vënë theksin sidomos te plazhet publike që për hir të së vërtetës janë në sipërfaqe më të mëdha sesa vitet e kaluara.

Kryeministri madje ka ndarë disa herë gjatë këtij viti pamje nga plazhet publike, apo nga ato të zëna nga privatët në mënyrë të padrejtë, të cilëve iu janë hequr shezlonet. Premtimi në fakt është që vitin e ardhshëm të ketë hapësira edhe më të shumta plazhesh publikë, duke qenë se mbarojnë një seri kontratash 5-vjeçare.

Pavarësisht kësaj, duket se kostoja e një shezloni apo qëndrimi në shezlone te subjekte private është pjesë e pandarë kur planifikojmë pushimet. Shpesh kjo lidhet me faktin që plazhet publike kanë mungesë dushesh, banjash apo pastërti dhe kujdes për rërën është minimal.

Në anketën e “Monitor”, 73.5% e atyre që do të pushojnë në bregdet thanë se zona ku planifikojnë të pushojnë ka akses në plazh publik. Pavarësisht kësaj, ata parashikojnë te shpenzimet e tyre çadrat dhe shezlonet.

Pjesa më e madhe e atyre që janë përgjigjur, pra 25%, parashikojnë një kosto 1000-1500 lekë në ditë, 22% një kosto 700-1000 lekë, 19% jo më shumë se 500-700 lekë në ditë dhe pjesa tjetër më pak se 500 lekë në ditë.

Lidhur me mënyrën e parapëlqyer të transportit për në destinacionin e pushimeve duket se shumica zgjedhin komoditetin e makinës personale me 77.78% të përgjigjeve, ndërkohë që pjesa tjetër është me transport ajror, në masën 16.2%.

Më pak përgjigje përfshijnë kamperin apo autobusin me 0.46% dhe 5.56%. Dominimi i makinës personale lidhet me faktin që një pjesë e mirë e turistëve kanë distanca të afërta për të përshkruar brenda vendit, por edhe në vende fqinjë siç është Greqia.

 

 

50% do të pushojnë jashtë Shqipërisë, kryeson Greqia, pas saj Italia dhe Turqia

Të paktën gjysma e të anketuarve që thanë se kishin planifikuar pushime verore parashikonin që t’i kalonin jashtë Shqipërisë. Destinacionet janë nga më të ndryshmet, por peshën kryesore e mban Greqia.

Ky treg po bëhet gjithmonë e më popullor për shqiptarët si efekt i ofertave me të gjitha të përfshira që janë mjaft konkurruese por edhe për alternativat që ofron vija bregdetare e këtij vendi, ku disa rajone si Halkidiki apo Korfuzi mbeten ekonomike.

Fillimi i fluturimeve të linjave low cost me një seri destinacionesh, sidomos me Italinë, edhe me dy fluturime brenda ditës për të njëjtin destinacion, e kanë kthyer këtë vend në të preferuar.

Teksa italianët po vizitojnë gjithmonë e më shumë Shqipërinë duket se tashmë edhe shqiptarët po “i kthejnë” vizitën me më shumë udhëtime.

Në vendin e tretë është Turqia, e cila ka qenë historikisht pjesë e verës të një përqindje të konsiderueshme shqiptarësh.

Ofertat e Turqisë janë të shumta dhe çdo vit prezantohen resorte të reja dhe popullore në brigjet e këtij vendi, edhe pse çmimet gradualisht janë rritur.

Portugalia, Spanja janë gjithashtu vende që kanë marrë vëmendje dhe jo pak persona janë përgjigjur se parashikojnë që këto vende të jenë destinacionet e tyre të verës.

Të tjera shtete me kuriozitet për verën janë Kroacia, Malta por edhe Suedia.

 

 

Akomodimi, shumica parapëlqejnë hotel, 49% parashikojnë kosto mes 50-100 euro/nata

Strukturat akomoduese këtë vit u përballën me vendosjen e referencës duke kërkuar që të deklarojnë zënien që kanë gjatë vitit sipas referencave që miratoi qeveria.

Këto referenca ishin të ndara në dy periudha duke përfshirë maj-shtator dhe atë tetor-prill.

Një situatë e tillë krijoi pakënaqësi në një pjesë të mirë të rasteve lidhur kjo me faktin që sidomos në zonat bregdetare në Jug, zënia e dhomave ishte dukshëm më e ulët se referenca në sezonin jashtë pikut të verës.

Në atë kohë u nënvizua se kjo mund të ndikonte te kostot dhe një rritje të çmimeve në një pjesë të tyre. Ajo që ka ndodhur në fakt me çmimet këtë vit duket më shumë si një rregullim i tregut, ku operatorët turistikë thonë se ka një rritje të lehtë për strukturat cilësore dhe një ulje apo qëndrim në vend të atyre që nuk kanë investuar apo që u duhet të konkurrojnë me çmim.

Një pjesë agresive e këtij tregu janë bërë edhe apartamentet në Airbnb apo Booking të cilët falë ekspozimit në këto platforma janë bërë të preferuar.

Në sondazhin e “Monitor”, të paktën 40% e atyre që janë përgjigjur kanë thënë se do të zgjedhin një hotel si strukturë akomodimi për pushimet verore.

Ndërkohë 38% do të marrin një apartament me qira ditore në Airbnb apo Booking.

Të paktën 9% do të qëndrojnë tek të afërmit, 6% në resort dhe po kaq në shtëpi fshati, teksa 1% kanë zgjedhur një bujtinë. Edhe te shpenzimet ditore të planifikuara për një strukturë akomodimi, të paktën 49% parashikojnë një kosto ditore mes 50-100 euro/nata.

Një vit më parë, për të njëjtin sondazh përgjigjet që dominonin ishin për një buxhet deri në 50 euro/nata. Ndërkohë, ky grup që kërkon struktura më ekonomike këtë herë ka kaluar në vend të dytë, ku 21% parashikojnë këtë kosto për këtë verë për një natë.

Të paktën 17% parashikojnë që një natë të kushtojë 100-200 euro, ndërkohë që 9% mbi 300 euro/nata.

 

Lexoni edhe:

Shtrenjtohen pushimet, shpenzimet ditore për ushqime dhe transport në rritje, problem pastërtia

The post Sondazhi, Ku po i kalojmë pushimet këtë verë, 50% brenda vendit, të tjerët jashtë appeared first on Revista Monitor.

Kur rezervon pushime jashtë një pakete që garanton transportin apo ushqimin, shpenzimet ditore mund të variojnë nga personi në person. Kjo lidhet së pari me mundësinë që një person apo një familje ka në buxhetin e parashikuar.

Nëse ai është një buxhet ekonomik, alternativa e preferuar është gatimi në një apartament që ofron këto kushte, frekuentimi i plazheve publike apo atyre me çmime më të lira, shmangia e aktiviteteve të tjera që rrisin kostot si vizita në muze apo parqe arkeologjike, ture me anije.

Nëse buxheti është më i lartë, atëherë zgjedhja e një hoteli është alternativa që shkon ky grup, si dhe ngrënia e vakteve jashtë apo përfshirja e aktiviteteve të tjera sociale dhe kulturore gjatë pushimeve.

Monitor” zhvilloi edhe këtë verë një sondazh përmes aplikacionit ECR (Engaged Citizens Reporting), ku u përgjigjën 266 persona duke dhënë kështu një panoramë të përgjithshme mbi pushimet e shqiptarëve, kostot dhe problematikat që ata konstatojnë këtë sezon.

Shifrat e sondazhit të “Monitor” tregojnë se 52% parashikojnë që këto shpenzime ditore për aktivitete përveç akomodimit të variojnë mes 50-100 euro.

Më pak se 50 euro në ditë korrespondon me përgjigjet e 28% të të anketuarve ndërkohë që 15% parashikojnë mes 100-200 euro, kurse 200-300 euro të paktën 2% e përgjigjeve dhe mbi 300 euro të paktën 3% e të anketuarve.

Një vit më parë, vetëm 42% prisnin që të kishin shpenzime mes 50-100 euro, ndërkohë që ata me më pak se 50 euro në ditë ishin 43%.

Sa i takon buxhetit total të pushimeve, shumica apo 37% e të anketuarve parashikojnë një buxhet mes 500-1000 euro ndërkohë që 23% parashikojnë buxhetin mes 1000 dhe 2000 euro. Më pak se 500 euro janë përgjigjur vetëm 22%, kurse 8% parashikojnë një buxhet mes 2000 – 2500 eurove.

 

 

Pushimet verore, shumica janë të kënaqur nga përvoja e tyre e fundit

Pushimet verore konsiderohen shpesh si periudha kryesore e relaksit që planifikojnë individët apo familjet, për të marrë energji të reja për periudhën në vazhdim, ndaj “kënaqësia” që marrin nga përvoja e fundit merr rëndësi.

Nga sondazhi i “Monitor” duket se përvoja e fundit me pushime ka rezultuar pozitive për pjesën dominuese të përgjigjeve ku 35% e të anketuarve kanë mbetur të kënaqur nga pushimet e tyre të fundit të verës, ndërkohë që 28.7% janë përgjigjur se nga pushimet e fundit kanë mbetur shumë të kënaqur.

Të paktën 18.5% kanë qenë neutralë ndërsa 11.1% pak të kënaqur. Një pakicë prej 6% të përgjigjeve e kanë vlerësuar përvojën e tyre të fundit të pushimeve të verës jo pozitive, duke u përgjigjur “shumë të pakënaqur”.

Sfidat kryesore me të cilat turistët janë përballur gjatë pushimeve mund të jenë të ndryshme, ku pjesa më e madhe e të anketuarve vlerësojnë “çmimet e larta” si më kryesoren. Kjo ka arsye për thuajse gjysmën e të anketuarve.

Ndërkohë në 107 raste, përgjigjja ka qenë se infrastruktura është sfida tjetër me të cilën janë përballur, për të vijuar më pas me cilësinë e dobët të shërbimit, mungesën e informacionit apo problemet me sigurinë dhe në fund, edhe barrierat gjuhësore.

 

 

Muzika e lartë dhe mbetjet bëhen problem për pushuesit

Shqipëria po e gjen veten gjithmonë e më shumë në platformat online me të huaj që e duan apo e kritikojnë për atë që shohin gjatë vizitave të tyre në vendin tonë.

Disa nga komentet e tyre në rrjete sociale kanë të bëjnë sidomos me mbetjet që mund të gjenden kudo, por edhe për zhurmën e lartë të muzikës në plazhe.

Por duket se këto janë sfida reale edhe për vendasit të cilët gjatë sondazhit mund të komentonin mbi sfida apo pakënaqësi të tjera të hasura gjatë pushimeve dhe përgjigjet që dominojnë janë: mbipopullimi në plazhe, muzika e lartë apo ndotja akustike, mungesa e pastërtisë në plazhe, si dhe abuzimet që bëhen nga subjekte të ndryshme që kanë në përdorim bregun në lidhje me çmimet.

Një tjetër sfidë është cilësuar edhe trafiku, edhe pse këtë vit më pak në disa akse, por gjatë fundjave nuk mungon në zonat bregdetare në pika të segment të ndryshme.

 

Çfarë ndikon në zgjedhjen e një destinacioni nga kostoja tek siguria e klima

Zgjedhja e një destinacioni për pushime kalon në filtra të ndryshëm të një individi apo të një familjeje dhe rëndësinë e marrin një seri faktorësh, por më dominuese kryesisht është ajo e kostos.

Edhe në sondazh, 104 të anketuar thanë se kostoja ishte faktori më i rëndësishëm i përzgjedhjes së një destinacioni.

Faktor i dytë më i rëndësishëm ishte afërsia me atraksionet kulturore apo natyrore që ka ky destinacion. Deti dhe plazhi duket se nuk janë më të mjaftueshëm dhe shkëputja për aktivitete të tjera është një pjesë e rëndësishme që plotëson pushimet.

Në vendin e tretë është siguria dhe më pas vijnë afërsia dhe klima.

Në një pyetje mbi faktorë të tjerë të anketuarit kanë renditur se pastërtia në plazhe, qetësia, aksesi për fëmijë të vegjël janë gjithashtu faktorë të rëndësishëm që merren parasysh gjatë përzgjedhjes së destinacionit për pushimet e verës.

Nga përgjigjet të paktën 78% e të anketuarve thanë se do t’ua rekomandonin destinacionin e tyre të fundit të udhëtimit të tjerëve.

 

35% e shqiptarëve udhëtojnë 3-5 herë gjatë vitit, 8% asnjë udhëtim në 12 muaj

Linjat low cost kanë rritur mundësinë e eksplorimit nga shqiptarët të destinacioneve të ndryshme kudo në Europë. Por një pjesë e mirë parapëlqejnë që në fundjava, në periudha të ndryshme të vitit, të udhëtojnë edhe brenda vendit, por kjo gjithmonë sipas mundësisë, sepse çdo udhëtim ka koston e tij.

Sondazhi tregon se të paktën 35% e atyre që u përgjigjën bëjnë mes 3-5 udhëtime në vit, ndërkohë që 40% e tyre 1-2 udhëtime si brenda ashtu dhe jashtë vendit.

Ka nga ata që udhëtojnë edhe më shumë me një limit mes 6-10 udhëtime në vit, dhe nga të anketuarit, të paktën 12% e përgjigjeve bien në këtë grup ndërkohë që 4% janë përgjigjur se kanë bërë më shumë se 10 udhëtime në 12 muajt e fundit.

Të paktën 8% e të anketuarve thanë se nuk kishin bërë asnjë udhëtim, si brenda ashtu dhe jashtë vendit, në 12 muajt e fundit.

 

 

Çmimet, pastërtia dhe mbrojtja e vendasve, nga efektet e turizmit si masa

Të pyetur se çfarë masash mund të merren për të përmirësuar sektorin e turizmit në vend, përgjigjet e të anketuarve kanë qenë nga më të ndryshmet.

Një prej tyre rekomandon që shteti të tregohet i kujdesshëm me qasjen që ka ndaj turizmit ku vendasit duhet të mbrohen nga efektet negative që sjell turizmi masiv duke nënkuptuar këtu rritjen e kostove.

“T’i kushtohet vëmendje mbrojtjes së shtetasit shqiptar.

Shihni protestat kundër turizmit në Spanjë, Itali e shumë vende të tjera. Turistët nuk kanë rritur konsumin dhe përfitimi që marrim ne si vend në raport me rritjen e çmimeve që kanë sjellë është shumë pak”, komenton një prej tyre.

Një tjetër thotë se duhet të mos lejohen praktikat abuzive siç janë parkimet para lokaleve apo hoteleve që bllokojnë qarkullimin për të gjithë, marrja e masave ndaj operatorëve që kanë plazhet në shfrytëzim dhe që nuk lejojnë konsumin e produkteve që merren me vete duke të detyruar të konsumosh nga restoranti dhe bari i tyre.

Të tjera rekomandime janë ato për një turizëm të qëndrueshëm apo për përmirësimin e infrastrukturës, si dhe edukimin e brezit të ri për të qenë i përgjegjshëm me mjedisin.

 

 

 

The post Shtrenjtohen pushimet, shpenzimet ditore për ushqime dhe transport në rritje, problem pastërtia appeared first on Revista Monitor.

Në raportin e ri mbi Shtetin e së Drejtës, Komisioni Europian nuk evidenton drejtpërdrejt çështje të lidhura me ekonominë, por shqyrton disa fusha kyçe që ndikojnë ndjeshëm në klimën e të bërit biznes për kompanitë dhe sipërmarrësit në Serbi.

Një prej fushave të veçuara është prokurimi publik. Është theksuar se përjashtimet nga Ligji për Prokurimin Publik vazhdojnë të përdoren gjerësisht. “Kjo shmang zbatimin e ligjit dhe mekanizmat e mbikëqyrjes janë të pamjaftueshëm”, – thuhet në raport.

Komisioni vëren se në vitin 2023, vlera e prokurimeve të përjashtuara nga ligji ishte pothuajse e barabartë me vlerën e kontratave të përfunduara nëpërmjet procedurave të rregullta, duke “minuar efektivitetin e ligjit”.

Një tjetër sfidë madhore është përdorimi i përjashtimeve ligjore në kuadër të marrëveshjeve ndërqeveritare.

“Mbikëqyrja e procedurave të prokurimit publik ka dobësi, që mund të çojnë në mungesë llogaridhënieje për shkeljet. Edhe pse Kodi Penal përfshin një vepër specifike për abuzim në prokurim publik, dënimet janë të rralla.

Në vitin 2024, Institucioni Suprem i Auditimit zbuloi parregullsi në 21.2% të vlerës totale të kontratave të audituara të prokurimit publik”, thuhet në raport.

 

Pse ka rëndësi ky raport për ekonominë

Duke analizuar kuadrin kundër korrupsionit si një faktor me ndikim të madh në sektorin e biznesit, Komisioni Europian vëren se perceptimi mes ekspertëve, qytetarëve dhe bizneseve është se korrupsioni në sektorin publik mbetet i lartë.

Ai i referohet Indeksit të Perceptimit të Korrupsionit për vitin 2024 të publikuar nga Transparency International, ku Serbia, me një rezultat prej 35 nga 100, renditet në vendin e 105-të në nivel global.

“Ky perceptim ka mbetur relativisht i qëndrueshëm në pesë vitet e fundit, edhe pse është rezultati më i ulët i regjistruar ndonjëherë për Serbinë.

Eurobarometri Special i 2025 mbi korrupsionin tregon se 85% e të anketuarve besojnë se korrupsioni është i përhapur në vendin e tyre (mesatarja e BE-së është 69%), ndërsa 31% raportojnë se janë ndikuar personalisht nga korrupsioni në jetën e përditshme (mesatarja e BE-së 30%)” thuhet në raportin e KE-së.

Në mesin e bizneseve, 84% besojnë se korrupsioni është i përhapur (mesatarja e BE-së 63%) dhe 53% thonë se korrupsioni është një pengesë për të bërë biznes (mesatarja e BE-së 35%).

Më tej, vetëm 26% e të anketuarve besojnë se ka mjaft dënime të suksesshme për të frenuar sjelljet korruptive (mesatarja e BE-së 36%), dhe 47% e kompanive mendojnë se individët dhe bizneset, që kapen duke korruptuar zyrtarë të lartë ndëshkohen në mënyrën e duhur (mesatarja e BE-së, 33%).

Komisioni Europian kujton se Strategjia Kombëtare Kundër Korrupsionit e Serbisë për periudhën 2024–2028 u miratua në korrik të vitit të kaluar, së bashku me planin përkatës të veprimit.

Raporti thekson sektorë veçanërisht të ndjeshëm ndaj korrupsionit, përfshirë ata që lidhen drejtpërdrejt me ekonominë – tatimet, doganat, privatizimet dhe prokurimin publik – si dhe fusha ku sektori privat ka interesa të mëdha – shëndetësia, arsimi dhe qeverisja vendore.

 

Pasurimi i paligjshëm nuk është kriminalizuar

“Megjithatë, aktivitetet e përfshira në planin e veprimit janë më të kufizuara në krahasim me sfidat që identifikon strategjia dhe nuk përfshijnë plotësisht rekomandimet e GRECO-s

(Grupit të Shteteve kundër Korrupsionit, Group of States against Corruption), organit monitorues të KE-së i specializuar për luftën kundër korrupsionit, nga raundi i katërt dhe i pestë i vlerësimit”, thekson Komisioni.

Po ashtu, thuhet se duhen mekanizma të përshtatshëm koordinimi, burime buxhetore dhe një sistem efektiv monitorimi dhe vlerësimi për të siguruar zbatimin e duhur të strategjisë.

Në mënyrë të veçantë theksohet se “pasurimi i paligjshëm ende nuk është kriminalizuar”. Për më tepër, Serbia nuk është nënshkruese e Konventës Kundër Korrupsionit të Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD).

Përveç prokurimit publik, Komisioni Europian identifikon edhe fusha të tjera me rrezik të lartë korrupsioni, të cilat lidhen drejtpërdrejt me klimën e biznesit.

Këto përfshijnë ndërmarrjet shtetërore, koncesionet, procedurat e falimentimit, Partneritetet Publike-Private dhe sektorin e kujdesit shëndetësor.

 

A mund të ndikojë sektori i biznesit në ligje?

Një nga mënyrat më të rëndësishme përmes së cilës komuniteti i biznesit mund të ndihmojë në krijimin e një mjedisi më të favorshëm është pjesëmarrja në procesin legjislativ.

Megjithatë, Komisioni Europian vëren se procesi i konsultimeve publike ka ende nevojë për përmirësim.

“Përqindja e projektligjeve që kaluan në konsultime publike u rrit pak, nga 52.9% në vitin 2023 në 58.3% në vitin 2024. Në të njëjtën kohë, përqindja e akteve nënligjore që i nënshtrohen detyrimisht konsultimeve publike, por për të cilat janë kryer konsultime, ra pak nga 31% në 2023 në 29.7% në 2024”, thuhet në raport.

Një dobësi thelbësore në këtë fushë është mungesa e publikimit sistematik të rezultateve të konsultimeve.

“Organizatat e shoqërisë civile vazhdojnë të theksojnë se koha e dhënë për konsultime është e pamjaftueshme dhe se komentet e tyre për projektligjet me interes publik rrallëherë merren në konsideratë.

Ende nuk ka një organ qendror përgjegjës për mbikëqyrjen e cilësisë së konsultimeve publike”, thuhet në raportin për Shtetin e së Drejtës 2025 për Serbinë.

Raporti shton gjithashtu se në fazën e mëvonshme të procesit legjislativ (miratimi në Parlament), praktika e grupimit të një numri të madh nismash të ndryshme në një të vetme ka vazhduar. Kjo ka penguar debatin e detajuar dhe mbikëqyrjen efektive.

KE kujton një shembull nga nëntori 2024, kur 68 pika, përfshirë buxhetin për vitin 2025, u trajtuan si një pikë e vetme dhe u miratuan pa asnjë debat.

 

Besimi?

Raporti thekson se më shumë se gjysma e kompanive të anketuara në Serbi shprehin besim në efektivitetin e mbrojtjes së investimeve. “57% e kompanive janë shumë ose mjaft të bindura se investimet mbrohen nga ligji dhe gjykatat” thuhet në dokument.

Për sa i përket prokurimit publik, 32% besojnë se pavarësia e Komisionit të Republikës për Mbrojtjen e të Drejtave në Procedurat e Prokurimit Publik është “mjaft e mirë” ose “shumë e mirë”.

Një mendim i ngjashëm shprehet nga 33% edhe për punën e Komisionit për Mbrojtjen e Konkurrencës.

“Perceptimi për pavarësinë e pushtetit gjyqësor në Serbi mbetet i ulët, si në mesin e publikut të gjerë ashtu edhe në mesin e kompanive. Në vitin 2025, gjithsej 30% e popullsisë dhe 36% e kompanive e konsiderojnë nivelin e pavarësisë gjyqësore si ‘mjaft i mirë’ ose ‘shumë i mirë’.

Perceptimi i publikut për pavarësinë gjyqësore është përkeqësuar krahasuar me vitin 2024 (36%), ndërsa në mesin e kompanive ka pasur një përmirësim të lehtë nga 34% në 2024” përfundon Komisioni Europian. / Forbes Serbia

 

 

 

 

The post Gjysma e kompanive në Serbi përballen me probleme korrupsioni appeared first on Revista Monitor.

Buxhetet e mëdha e të bukura nuk janë vetëm një problem amerikan. Çfarë mund të shkojë keq?, shkruan The Economist 

 

Vitin e kaluar, Amerika regjistroi një deficit buxhetor 7% të Produktit të Brendshëm Bruto (PBB). Ky deficit mund të rritet edhe më shumë së shpejti.

Projektligji i presidentit Donald Trump, “One Big Beautiful Bill Act” (Projektligji i madh e i bukur, BBB), i cili do të zgjasë përgjithmonë uljet e taksave të vitit 2017, ofron më shumë për punonjësit në hotelieri dhe për të moshuarit dhe rrit pagesat për fëmijët e familjeve të varfra.

Legjislacioni i propozuar do të përkthehet në triliona dollarë hua shtesë në dekadën e ardhshme.

Mënyra teatrale e Trump për të tërhequr vëmendjen bie në sy, por edhe shumë vende të tjera të pasura po ndjekin të njëjtin kurs të shpenzimeve të larta.

Qeveritë në të gjithë botën e zhvilluar po shpenzojnë më shpesh (shih grafik 1). Këtë vit, Franca do të regjistrojë një deficit 6% të PBB-së; ai i Britanisë do të jetë pak më i vogël.

Qeveria gjermane do të marrë hua ekuivalentin e 3% të PBB-së. Bilanci buxhetor i Kanadasë po shkon gjithashtu në territor negativ. Jean‑Baptiste Colbert, një burokrat në kohën e Luigjit XIV, e kishte përkufizuar politikën e taksave si “t’i shkulin patës sa më shumë pendë me sa më pak zhurmë”.

Qeveritë e sotme nuk po ia shkulin pendët patës, por, ashtu si prodhuesit e ‘foie gras’ (ushqim francez me mëlçinë e patës), po e mbushin me forcë.

Qeveritë kanë pasur përherë deficite. Franca, vendi i ‘foie gras’, nuk ka regjistruar suficit që nga viti 1974. Gjithashtu, një qeveri mund të marrë hua dhe njëkohësisht të zvogëlojë nivelin e borxhit, nëse ekonomia rritet më shpejt se sa rritet borxhi.

Por ajo që po ndodh tani është e paprecedentë. Nivelet e deficitit nuk do të ishin të pazakonta nëse ekonomia do të ishte zhytur në recesion. Ekonomia në botën e pasur po shfaq rritje të mirë.

Papunësia është pranë niveleve minimale historike. Fitimet e korporatave janë në nivele të qëndrueshme.

Ndërkohë, kostot e huamarrjes janë rritur ndjeshëm. Norma mesatare e interesit për instrumentet e borxhit 10-vjeçar të një qeverie të pasur është tani 3.7% në vit, nga vetëm 1% gjatë pandemisë së Covid-19.

Nën këto kushte, modelet ekonomike do të rekomandonin të paktën uljen e deficitit. Por, qeveritë e sotme zgjedhin të thellojnë edhe më tepër humbjen.

Shumë po premtojnë të rrisin shpenzimet për mbrojtjen. Mund të jetë e pashmangshme, por nuk është e domosdoshme.

Në Japoni, partitë politike po reklamojnë stimuj fiskalë, nga ndihmat në para tek uljet e TVSH-së, për të rritur mundësitë e tyre në zgjedhjet në Dhomën e Lartë të Parlamentit.

Qeveria britanike u detyrua të tërhiqej nga planet për të ulur ndihmat për personat me aftësi të kufizuara dhe për ndihmat për pagesën e faturave të energjisë për të moshuarit. Koreja e Jugut po pakëson tatimin mbi trashëgiminë. Australia po ul tatimin mbi të ardhurat.

Edhe vendet që dikur ishin të kujdesshme po ndryshojnë drejtim. Qeveria gjermane planifikon të marrë hua 800 miliardë euro për investime në mbrojtje dhe infrastrukturë.

Edhe Zvicra, e cila kishte një suficit të konsiderueshëm përpara pandemisë, tani po regjistron suficit më të vogël. Vitin tjetër, ajo do të nisë pagesën e “muajit të 13 të pensionit shtetëror”. Edhe pse të moshuarit atje duket se nuk kanë nevojë, kjo nuk ka rëndësi, sepse në ditët e sotme, të gjithë marrin diçka.

 

Pse janë qeveritë kaq të pakujdesshme në shpenzimet e tyre?

Gjatë pandemisë, politikanët krijuan zakonin që të shpëtonin bizneset dhe familjet në vështirësi financiare. Më pas, inflacioni nxiti kërkesa për kompensim ndaj “krizës së jetesës”.

Sot, ata në pushtet shpresojnë të ndalojnë populistët duke shpërndarë para. Sa herë që një politikan propozon një ulje shpenzimesh, mediat dhe rrjetet sociale përhapin menjëherë histori prekëse, duke krijuar presion për të mos bërë ndryshime. Përgjegjshmëria fiskale është bërë më e papëlqyeshme se kurrë.

Deri në kohët e fundit, qeveritë mund të vijonin me politika liberale fiskale pa pasoja të dukshme. Në 2021–2023, PBB nominale rritej në nivele të kënaqshme, inflacioni ishte i lartë, ndërsa normat e interesit ishin të ulëta.

Në këto kushte, qeveritë e pasura mund të mbanin deficite të mëdha “primare” (para pagesës së interesit të borxhit) dhe prapë të ulnin raportin borxh/PBB.

Disa vende, si Japonia, mund t’ia dilnin të ulnin borxhin edhe me një deficit primar 12%. Për këtë arsye, sot dy të tretat e qeverive të botës së pasur kanë më pak borxh sesa pesë vite më parë.

Raporti borxh/PBB i Japonisë ka rënë me 24 pikë, ai i Greqisë me 68 pikë.

Por tani, rritja është më e dobët, inflacioni është ngadalësuar, ndërsa normat e interesit janë rritur. Si pasojë, për të ulur borxhin, vendet e pasura duhet të balancojnë buxhetet primare.

Në Itali, ky bilanc ka kaluar nga një deficit 3.1% i PBB-së në vitin 2023, në një suficit 1.3% këtë vit. Italia po ul deficitin, por jo mjaftueshëm.

Ndërsa shumë vende të tjera po e ngadalësojnë reduktimin e nivelit të borxhit. Për më tepër, lufta tregtare rrit rrezikun e ngadalësimit ekonomik, ndaj borxhi publik në vendet e pasura pritet të rritet sërish (shih grafik 2).

Në fakt, ky është një moment i papërshtatshëm. Demografët kanë parashikuar prej dekadash se mesi i viteve 2020 do të ishte koha kur brezi “baby-boomer” (të lindurit midis viteve 1946 dhe 1964) do të dilte në pension, duke çuar në rritje të kërkesës për shërbim shëndetësor dhe pensione.

Edhe Zyra për Përgjegjshmëri Buxhetore e Britanisë (OBR) në 2015 sugjeroi se, edhe në kushte të favorshme, kjo periudhë do të ishte koha kur qeveria do të përballej me vështirësi për të ndaluar akumulimin e borxhit.

Një ngërç demografik dhe politikat fiskale të karakterizuara nga shpenzime të mëdha pritet të ndërthuren në mënyra të pakëndshme.

Askush nuk mund të parashikojë saktësisht kur apo nëse tregjet do të humbasin durimin, duke detyruar normat e interesit të rriten ndjeshëm.

Por duhet të ketë një kufi për këtë etje për borxhe. Ashtu siç e di çdo adhurues i foie gras, edhe pata më e pangopur nuk e përballon ushqimin e tepërt pa pasur pasoja.

 

Rreziku

Demografët kanë parashikuar prej dekadash se mesi i viteve 2020 do të ishte koha kur brezi “baby-boomer” (të lindurit midis viteve 1946 dhe 1964) do të dilte në pension, duke çuar në rritje të kërkesës për shërbim shëndetësor dhe pensione. Një ngërç demografik dhe politikat fiskale të karakterizuara nga shpenzime të mëdha pritet të ndërthuren në mënyra të pakëndshme. Askush nuk mund të parashikojë saktësisht kur apo nëse tregjet do të humbasin durimin, duke detyruar normat e interesit të rriten ndjeshëm. Por duhet të ketë një kufi për këtë etje për borxhe.

 

 

 

 

The post Në të gjithë botën e pasur, qeveritë po shpenzojnë pa kriter appeared first on Revista Monitor.