8 gusht 1963: Kur 15 veta grabitën 2.6 milionë paund nga një tren postar në Angli
Më 8 gusht 1963, në orët e para të mëngjesit, një grup prej 15 vjedhësish profesionistë, të armatosur dhe jashtëzakonisht të organizuar, sulmuan një tren postar që udhëtonte nga Glasgow për në Londër, duke realizuar një nga grabitjet më të famshme në historinë britanike: “The Great Train Robbery”.
Çfarë ndodhi?
Treni, i cili transportonte postën dhe para të gatshme të Bankës së Anglisë, kishte ndaluar në një stacion të izoluar në zonën Bridego Bridge, pranë Ledburn në Buckinghamshire, jo shumë larg Londrës. Grabitesit, të cilët kishin modifikuar sinjalet hekurudhore për ta ndalur trenin në vendin e duhur, u futën në kabinën e makinistit dhe e detyruan atë të mos lëvizte.
Makinisti i trenit, Jack Mills, u godit me një shufër metalike dhe u plagos rëndë, gjë që më vonë shkaktoi zemërim të madh publik. Nga 72 qeset postare që ndodheshin në tren, u morën 120 qese me para në banknota, me një vlerë totale prej 2.6 milionë paund – ekuivalente me më shumë se 60 milionë paund sot.
Organizimi i grabitjes
Truri i operacionit ishte Bruce Reynolds, një hajdut me përvojë në grabitje të nivelit të lartë. Ai, së bashku me një ekip prej specialistësh, përfshirë Ronnie Biggs, Charlie Wilson, Buster Edwards, dhe Roger Cordrey, kishin përgatitur gjithçka me detaje të jashtëzakonshme për muaj me radhë.
Grupi u strehua pas grabitjes në një shtëpi të izoluar në Leatherslade Farm, ku qëndruan për disa ditë, derisa të ftohej gjurmimi policor. Por një gabim fatal i tyre – mosdjegia e shtëpisë që përmbante prova – i çoi hetuesit britanikë në vendin e fshehjes, ku u gjetën shenja gishtash, lista dhe materiale provuese.
Kapja dhe dënimi
Policia britanike ndërmori një nga hetimet më të mëdha në historinë e saj. Brenda pak muajsh, shumica e grabitësve u arrestuan dhe u dënuan me burgime të gjata, mes 25 dhe 30 vjetësh – ndëshkim i ashpër për kohën, i cili kishte për qëllim të jepte një shembull.
Ronnie Biggs, një nga më të njohurit e grupit, u arratis nga burgu në vitin 1965 dhe u zhduk për dekada, duke jetuar në Brazil si një personazh gjysmë legjendar, deri sa u kthye vetëvullnetarisht në Angli në 2001 për t’u përballur me drejtësinë.
Çfarë ndodhi me paratë?
Shumica e parave nuk u gjetën kurrë. Thuhet se një pjesë e madhe u shpërnda midis grabitësve dhe u shpenzua shumë shpejt, ndërsa të tjerë u mashtruan nga persona të tretë që pretenduan t’i ndihmonin në fshehjen e tyre.
Trashëgimia dhe ndikimi
“The Great Train Robbery” mbeti në kujtesën kolektive britanike jo vetëm për shumën marramendëse të parave, por për mënyrën e sofistikuar të organizimit. Shumë prej grabitësve, megjithëse kriminelë, u trajtuan nga opinioni publik si “antiburrokratë” ose “Robin Hood modernë”, sidomos pasi askush nuk u vra, edhe pse dhuna ndaj makinistit Mills u dënua gjerësisht.
Ngjarja frymëzoi filma, libra dhe dokumentarë, dhe është ende objekt i analizave kriminalistike, sociale dhe kulturore. Grabitja shënoi një pikë kthese për mënyrën si policia britanike filloi të modernizonte metodat hetimore dhe të merrej më seriozisht me kriminalitetin e organizuar.
Përgatiti: L.Veizi