Nga Alex de Waal
Kur uria masive kaplon një shoqëri, ndodh diçka e rrallë dhe e tmerrshme. Uria nuk është vetëm një fenomen biologjik, kur trupi fillon të shuhet ngadalë. Është edhe klithma e fundit e një shoqërie në shpërbërje. Uria është pamja e njerëzve që kërkojnë ushqim në plehra. Është gruaja që gatuan fshehurazi, duke fshehur ushqimin nga kushërinjtë e uritur. Është familja që shet stolitë e gjyshes për një vakt të vetëm, me fytyra të ngrira, pa emocione, me sy të fikur. Ky është degradimi, poshtërimi, turpi – dhe, po, çnjerëzimi – që ndodh kur njerëzit përpiqen për ushqim si kafshët.
Kjo është një realitet që asnjë statistikë nuk e kap. Dhe metodat për të matur urgjencat ushqimore, për t’u dhënë atyre një shkallë vlerësimi – ku “uria” është kategoria më e rëndë – dështojnë kur shoqëria vetë dështojnë.
Por, njësoj si një mjek me përvojë që mund të diagnostikojë ethen pa pasur nevojë për analizë gjaku, edhe punonjësit humanitarë të stërvitur, ata që panë tmerret në Biafra në vitin 1969 apo në Etiopi në vitin 1984, i njohin këto simptoma sapo i shohin.
Dhe ata i shohin sot në Gaza.
Nëse i referohesh deklaratave të “Fondacionit Humanitar për Gazën” – një organizatë e mbështetur nga SHBA dhe Izraeli, e cila nisi veprimtarinë në maj – futesh në një botë krejt tjetër. GHF paraqitet si një operacion profesionist, njerëzor, i përgatitur për shekullin XXI. Pamjet që shpërndan tregojnë rend dhe efikasitet, me krenari se ka shpërndarë më shumë se 2 milionë vakte vetëm dje, nga katër “qendra të sigurta shpërndarjeje”.
Por, përkrah fotove të fëmijëve të uritur dhe grave që shemben nga uria, gjen edhe pamje të djemve të shëndetshëm. Në kontrast me pamjet e filmuara nga gazetarët palestinezë – që tregojnë njerëz të dëshpëruar që grumbullohen për pak ndihmë nga OKB-ja – GHF publikon imazhe shpërndarjesh të rregullta, me punonjësit e saj që mbajnë për dore fëmijë palestinezë.
Zëdhënësit izraelitë pohojnë se OKB-ja ka qindra kamionë ushqimorë brenda Gazës që refuzon t’i shpërndajë.
Por kjo tablo e zbukuruar nuk qëndron. Ka katër arsye pse kjo, në rastin më të mirë, është një improvizim amatorësh dhe në rastin më të keq, një mbulim për krimin e urisë së qëllimshme.
Së pari, shifrat nuk dalin. Në prill, Organizata e Ushqimit dhe Bujqësisë e OKB-së vlerësoi rezervat ushqimore në Gaza, pas 18 muajsh rrethimi dhe lufte, dhe dy muaj bllokade totale nga Izraeli. Parashikimi ishte që disponueshmëria e ushqimit do të binte nën gjysmën e minimumit të nevojshëm për të mbijetuar diku mes majit dhe korrikut. Kjo do të thotë se ndihma duhet të mbulojë të gjithë nevojën ushqimore të Gazës. Dy milionë vakte në ditë janë më pak se gjysma e nevojshme. Racionet e GHF-së mund të kenë ngadalësuar marshimin drejt urisë, por shumë pak.
Së dyti, uria nuk luftohet vetëm me numra. Sistemi i GHF është si të qëndrosh në buzë të një pellgu dhe të hedhësh bukë për peshqit. Kush i merr këto racione?
Uria godet më të dobëtit. Sipas matësve të OKB-së, një situatë shpallet uri kur 20% e familjeve përballen me mungesë ekstreme ushqimi. Viktimat janë ata më në nevojë, jo më të fortët.
Programet humanitare, për dekada me radhë, kanë mësuar të synojnë më të varfrit: gratë pa bashkëshortë, me shumë fëmijë dhe ndoshta prindër të moshuar. Është “kilometri i fundit” i shpërndarjes që ka rëndësi.
GHF operon vetëm katër pika shpërndarjeje: tre në jug të Gazës, në rrënojat e Rafahut, një në qendër. Të gjitha ndodhen në zona ushtarake. Hapet për pak kohë dhe pa paralajmërim. Për të marrë racione, njerëzit duhet të qëndrojnë në rrënoja, gati për të vrapuar drejt portës në çdo çast, duke kaluar nëpër postblloqet e Forcave Mbrojtëse të Izraelit, të cilat kontrollojnë turmat me municion të vërtetë – edhe kur nuk qëllojnë për të vrarë.
Kur GHF flet për “qendra të sigurta shpërndarjeje”, ajo nënkupton kontrollin mbi paketat deri në dorëzimin, jo sigurinë e përfituesve. Dhjetëra vetë vriten çdo ditë duke tentuar të arrijnë këto pika.
Si do t’ia dalë një nënë e rraskapitur me fëmijë të uritur? Apo një i moshuar? Apo një person me aftësi të kufizuara? Si do të shmangin jo vetëm ushtarët izraelitë, por edhe bandat që vjedhin ndihmat për t’i shitur në treg? GHF nuk e di kush i konsumon këto racione. Nuk është një formulë për të ushqyer më të varfrit. Është ligji i xhunglës.
Së treti, ndihma duhet të jetë e përshtatur për nevojat reale. Në krye të listës janë ushqimet terapeutike për fëmijët e kequshqyer që nuk mund të konsumojnë ushqime të zakonshme – si Plumpy’Nut, një pastë proteinike e gatshme për përdorim.
Kutia e racionit nga GHF përmban zakonisht miell, makarona, tahini, vaj gatimi, oriz dhe qiqra ose thjerrëza. Asnjë ushqim për foshnjat. Asnjë Plumpy’Nut. Dhe asnjë infermiere apo dietologe për të kujdesur fëmijët e uritur.
Mendoni për nënën e dëshpëruar që ndodhet në fund të zinxhirit ushqimor: si do ta gatuajë këtë ushqim? Ku do të gjejë ujë të pastër? Izraeli ka ulur furnizimin me ujë në minimum, dhe po bombardon uzinat e fundit të desalinizimit. Me çfarë do të ndezë zjarrin? Pa energji elektrike apo gaz, ajo mund të digjë mbeturina për të ngrohur ushqimin.
Së fundi – dhe më domethënësja, një operacion vërtet humanitar i ndihmon njerëzit e prekur, duke respektuar dinjitetin e tyre, duke bashkëpunuar me komunitetet. GHF, në thelb, bën të kundërtën: poshtëron dhe çnjerëzon.
Shkatërrimi shoqëror që po shohim, degradimi i qenieve njerëzore, nuk është pasojë dytësore e dhunës së Izraelit. Është qëllimi vetë i krimit: shkatërrimi i shoqërisë palestineze. Qeveria e Izraelit nuk jep asnjë shenjë se i intereson nëse palestinezët jetojnë apo vdesin. Ajo kërkon vetëm të shmangë akuzën e urisë së qëllimshme dhe gjenocidit – dhe GHF është alibia e saj e momentit.
Të mos mashtrohemi.
*Alex de Waal është drejtor ekzekutiv i World Peace Foundation në Universitetin Tufts, Massachusetts.
Burimi: The Guardian. Përgatiti për botim: L.Veizi