Henrietta Lacks ishte një grua me ngjyrë, e varfër, nënë e pesë fëmijëve, që jetoi në shtetin e Virxhinias në Amerikë, gjatë viteve 1920–1951. Jeta e saj ishte e zakonshme, si ajo e shumë grave të tjera, derisa në moshën vetëm 31-vjeçare, u diagnostikua me një tumor agresiv. Ajo ndërroi jetë shpejt, pa e ditur se çfarë do të ndodhte më pas me trupin e saj.
Gjatë trajtimit në spitalin “Johns Hopkins”, mjekët morën mostra nga tumori i saj, pa lejen apo dijeninë e saj, një praktikë e zakonshme për kohën dhe i dërguan në laboratorin e doktor George Otto Gey. Ajo që ndodhi me ato qeliza do të trondiste botën e mjekësisë, përcjellë KultPlus.
Deri atëherë, asnjë qelizë njerëzore nuk kishte mbijetuar për më shumë se disa ditë jashtë trupit. Por qelizat e Henriettës ishin ndryshe, jo vetëm që mbijetuan, por nisën të shumoheshin pafundësisht. Ato ishin të pavdekshme.
Këtyre qelizave iu dha një emër teknik: HeLa — duke marrë dy shkronjat e para të emrit dhe mbiemrit të saj.
Qelizat HeLa u bënë themel i mijëra zbulimeve shkencore. Falë tyre u zhvillua vaksina kundër poliomelitit. U testuan ilaçe të reja. U arritën përparime në luftën kundër kancerit, HIV-it, infertilitetit. U studiuan sëmundjet gjenetike dhe madje u analizua sjellja e qelizave në hapësirë.
Por Henrietta… nuk e mësoi kurrë këtë. As familja e saj. Për dekada me radhë, askush nuk u tregoi atyre se një pjesë e saj jetonte ende, në miliarda qeliza të shpërndara në laboratorë të të gjithë botës.
Ajo u përdor pa leje, u harrua, u shpërfill. Por historia e saj sot është një simbol i fuqishëm: i racizmit sistemik në shkencë, i pabarazisë, i mungesës së së drejtës. Por edhe një kujtesë prekëse: Ndonjëherë, një jetë e padukshme mund të ndryshojë fatin e njerëzimit.
Henrietta nuk ishte shkencëtare. Nuk ishte mjeke. Ishte thjesht një grua, një njeri. Dhe pa e ditur, pa qenë asnjëherë në qendër të vëmendjes, u bë e përjetshme./KultPlus.com
Shorti i Botërorit 2026 në futboll do të zhvillohet më 5 dhjetor në Las Vegas, raportoi transmetuesi ESPN.
ESPN shtoi se Las Vegasi ishte vendi i mundshëm për shortin, por burime pranë vendit thanë se nuk do të zhvillohej atje.
Në vitin 1994, kur Shtetet e Bashkuara pritën për herë të fundit Kupën e Botës, shorti u mbajt në Qendrën e Konventave të Las Vegasit.
Ky vend është rezervuar tashmë për 5 dhjetor.
Organi qeverisës i futbollit FIFA nuk ka dhënë asnjë detaj në lidhje me shortin deri më tani.
Turneu i zgjeruar do të luhet në Shtetet e Bashkuara, Kanada dhe Meksikë me 48 ekipe nga 11 qershori deri më 19 korrik 2026.
Përveç tre organizatorëve të përfshirë drejtpërdrejt, 10 kombe janë kualifikuar deri më tani për Kupën e Botës.
Ato janë mbajtësit e titullit Argjentina, Brazili, Ekuadori, Zelanda e Re, Australia, Irani, Japonia, Koreja e Jugut dhe debutuesit Jordania dhe Uzbekistani.
Vetëm 42 nga 48 ekipet do të dihen deri në dhjetor.
Vendet rezervë do të përdoren në short për gjashtë ekipet e mbetura që do të kualifikohen nëpërmjet ndeshjeve “play-off” në fillim të vitit 2026./ atsh/ KultPlus.com
Në kuadër ‘Rame Lahaj International Opera Festival’, mbrëmë, në ambientet e Fakultetit të Arteve në Prishtinë, u zhvillua një mbrëmje e veçantë koncertale me pjesëmarrjen e të rinjve premtues në fushën e këndimit operistik në koncertin ‘New Generation’. Duke nisur nga ora 19:30, zëri i pasionit, përkushtimit dhe talentit u shpalos me elegancë përpara publikut, shkruan KultPlus.
Ky koncert prezantonte punën e masterclassit të veçantë të ofruar nga një prej yjeve të operës botërore, mjeshtri Ramon Vargas, i cili përmes përvojës së tij u dha të rinjve një mundësi të rrallë për të kultivuar më tej potencialin e tyre artistik.
Një punë një javore kulmoi me performancën e pjesëmarrësve të kësaj masterklase, një gjeneratë e re, por me pjekurinë dhe ambicien për të lënë gjurmë në skenat ndërkombëtare të operës. Programi, i kuruar me kujdes dhe elegancë, solli një mozaik të pasur operash klasike nga repertori ndërkombëtar.
Fromba Krasniqi hapi mbrëmjen me interpretimin plot ndjeshmëri të “O mio babbino caro” nga opera Gianni Schicchi e G. Puccinit. Më pas, Elvira Mazhiqi solli gjallërinë dhe finesën e “Una voce poco fa” nga II Barbiere di Siviglia e Rossinit. Markela Jakaj preku emocionet e thella me “Depuis hier je cherche en vain mon maître” nga Roméo et Juliette e C. Gounod.
Pas saj, Fiona Llapashtica u shfaq me elegancën lirike të “Ach, ich fühl’s” nga Die Zauberflöte të Mozart. Valeria Beliman emocionoi publikun me interpretimin e ndjerë të “Eccomi in lieta vesta… Oh, quante volte” nga opera I Capuleti e i Montecchi .
Sory Kim dhe Laura Avila bashkuan zërat në duetin delikat “Sull’aria” nga Le Nozze di Figaro e Ë.A. Mozart. Luis Hernandez Luque impresionoi me notat e larta dhe virtuozitetin e tij në “Ah! Mes amis… Pour mon âme” nga La Fille du Régiment e Donizettit.
Laura Avila riktheu atmosferën me karakterin dramatik të “Heia, heia, in den Bergen ist mein Heimatland” të Kálmán. Më pas Sory Kim shkëlqeu me “È strano… Ah, fors’è lui… Sempre libera” nga La Traviata e G. Verdit.
E pas tyre, Georgia Artemis mbushi sallën me solemnitetin e “Casta Diva” nga opera Norma e Bellinit.
Përmbyllja madhështore i takoi duetit të Luis Hernandez-Luque dhe Valeria Beliman, të cilët sollën “Caro elisir sei mio… Esulti pur la barbara” nga L’elisir d’amore e G. Donizettit, një interpretim i cili mbushi zemrat me dritën e shpresës dhe të së ardhmes së muzikës klasike.
Kjo mbrëmje, përveç se solli emocionin e kryeveprave të repertorit operistik, dëshmoi përpara publikut edhe potencialin e rrallë të gjeneratës së kësaj muzike në botë.
Pas këtij koncerti që ishte rezultat i punës së tij me gjeneratën e re, tenori Ramon Vargas, u shpreh për Kultlus se ndjehet i lumtur që ishte pjesë e RLIOF dhe se ky festival është një mundësi e mirë për të ndryshuar jetën kulturore në Kosovë.
“Ishte një eksperiencë e mrekullueshme, jam i lumtur që mora pjesë. Shprsoj që ky festival të rritet akoma më shumë përgjatë viteve. Mendoj se kjo ide për të ndihmuar gjeneratat e reja është shumë e rëndësishme dhe mendoj që ëpërmjet këtij festivali mund të bëhet një ndryshim i mirë për jetën kulturore në Kosovë dhe për këtë jam shumë i lumtur. Mendoj që kjo gjeneratë ka një potencial të rrallë dhe informacionet që kanë marrë në këtë kohë kaq të shkurtë është shumë e rëndësishme dhe se do t’u ndihmojë më tutje dhe do të jetë një përparësi e madhe për ta”, u shpreh Vargas.
Pasi performoi pjesën nga ‘Berberi i Seviljes’ të Rossinit, për KultPlus foli Elvira Mazhiqi, e cila shpjegoi eksperiencën e saj në këtë masterclass, si dhe përvojën e saj me festivalin RLIOF.
“Kjo është hera ime e dytë që vij në këtë masterclass në kuadër të këtij festivali. Këtë herë ka qenë një nga më të mrekullueshmet ndonjëherë. Përjetuam një eksperiencë shumë të bukur me maestron, kemi mësuar gjëra të reja që do të na ndihmojnë gjatë gjithë karrierës tonë”, tha Mazhiqi, duke falënderuar më tutje festivalin dhe organizatorët që ia mundësuan të jenë pjesë e kësaj eksperience.
Pjesë për të dytën herë në këtë festival mori edhe sopranoja Fiona Llapashtica. Ajo e përshkruan këtë pjesëmarrje si një eksperiencë të veçantë dhe që ka mësuar shumë nga maestro.
“Unë kam qenë pjesëmarrëse e masterclassit edhe vitin e kaluar në kuadër të Rame Lahaj International Opera Festival, edhe kësaj here ka qenë një eksperiencë shumë e veçantë. Maestro Vargas është një artist që ka shumë eksperiencë dhe e ka mënyrën që të na japë edhe neve eksperiencën e tij, pjesë nga arritjet e tij, ishte vërtet një përvojë e veçantë. Veprën që interpretova e dua shumë sepse bëhet fjalë për dashurinë dhe sjell ndjenja melankolie”. theksoi Llapastica për KultPlus.
Pas disa performancave në duet dhe solo, për KultPlus foli sopranoja Sory Kim, e cila përveç se foli për punën me maestro Vargas, u shpreh e mahnitur edhe nga mirëpritja që iu bë në Prishtinë.
“Nuk kam qenë asnjëherë në Prishtinë më parë, kisha pak shqetësime për situatën, mirëpo Prishtina për mua është një qytet i mrekullueshëm dhe një nga qytetet më romantike që kam qenë ndonjëherë. Është një kënaqësi e veçantë të punoj me Ramon Vargas, është një legjendë por me këmbë në tokë në të njëjtën kohë, na ka mësuar shumë gjëra, isha e impresionuar nga gjithë puna dhe jam shumë e lumtur që isha pjesë e saj”, tha Kim.
Po ashtu, për herë të parë në Prishtinë dhe në kuadër të këtij festivali interpretoi edhe tenori Luis Hernandes – Luque. Pas koncertit ai tha për KultPlus se është i lumtur që punoi me mjeshtrin e zërit Ramon Vargas, dhe vlerësoi lart po ashtu edhe festivalin dhe koncertin që prezantuan.
“Jam shumë i lumtur që isha pjesë e këtij festivali dhe i këtij masterclassi, sepse kisha mundësinë që të punoj sërish me maestro Vargas, i cili është një prej tenorëve më të rëndësishëm të shekullit, ai është një legjendë, jam shumë e fat sepse kisha mundësinë që të punoj me të në Vjenë. Tani,kisha mundësinë që të punoj me të për një javë në këtë festival të mrekullueshëm, në këtë qytet të bukur, ishte një eksperiencë e jashtëzakonshme për mua”, u shpreh Hernandes – Luque, duke shtuar se koncerti i sotëm me gjithë vështirësitë dhe teknikën e kërkuar, ishte më shumë një mbrëmje argëtimi e kënaqësie.
Ndërkaq, ju kujtojmë se festivai ‘Rame Lahaj International Opera Festival’, këtë vit shënoi edicionin e tij të pestë. Me moton ‘Ëndrra pa kufi, opera pa mure’, RLIOF përmbyllet me datë 2 gusht me mbrëmjen gala ‘Rame Lahaj & Friends’./KultPlus.com
Italia ka njoftuar hapjen e një hetimi ndaj Meta-s, pas instalimit të një mjeti inteligjence artificiale në platformën WhatsApp. Autoriteti italian i konkurrencës argumenton se kjo veprimtari mund të përbëjë shkelje të rregullave evropiane të konkurrencës.
Sipas autoriteteve, në mars 2025, Meta vendosi të integronte shërbimin e saj të inteligjencës artificiale në WhatsApp, duke krijuar shqetësime se kombinimi i dy shërbimeve mund të ndikojë negativisht në tregun konkurrues.
Sipas hetuesve, ky veprim mund të zhvendosë klientelën drejt një tregu të kontrolluar nga Meta, jo përmes garës së lirë, por përmes dominimit të platformës.
Autoriteti italian thekson se ofrimi i dy shërbimeve në një paketë të vetme mund të dëmtojë konkurrentët e tjerë në treg. Nga ana e saj, Meta deklaroi se po bashkëpunon plotësisht me autoritetet dhe se inteligjenca artificiale në WhatsApp i jep miliona përdoruesve italianë mundësinë për të përdorur teknologjinë në një ambient të njohur dhe të besueshëm.
Roma po kryen hetimet në bashkëpunim me Komisionin Evropian, për të verifikuar nëse Meta ka shkelur ligjet evropiane të konkurrencës. Autoritetet italiane paralajmërojnë se përdoruesit mund të bëhen funksionalisht të varur nga AI-ja e Meta-s, pasi shërbimi përmirësohet me kalimin e kohës duke përdorur të dhënat personale, duke rritur kështu ndikimin dhe përfitimet ekskluzive të kompanisë.
Galeria e Artit Digjital në Korçë (GAD) sjell këtë fundjavë ekspozitën multimediale instalative “Lost in Generations” (LIG).
LIG është një projekt artistik, një thirrje për reflektim mbi marrëdhëniet mes brezave dhe mënyrën sesi e shohim të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen. Ky projekt vjen si bashkëpunim i Satellite Zone dhe Galerisë së Artit Digjital në Korçë.
Ekspozita sjell përvoja dhe histori të vërteta njerëzore, duke u fokusuar në lidhjet, boshllëqet dhe kontradiktat mes brezave. Ajo eksploron kujtesën, trashëgiminë dhe emocionet që na formësojnë si individë dhe si shoqëri.
GAD fton të gjithë artdashësit të përfshihen në këtë eksperiencë të re, që të bën të humbasësh e njëkohësisht të rigjesh veten mes historive të kaluara e të tashme.
Ekspozita do të çelet pasditen e së premtes (1 gusht), me mbështetjen e Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit./ atsh/ KultPlus.com
Më 30 korrik 1992, ndërroi jetë kompozitori i shquar shqiptar, Tonin Harapi.
Studenti dhe pjesëmarrësi që në moshë të hershme në formacionet orkestrale klerikale, do të ishte një nga muzikantët më frymëzues të muzikologjisë shqiptare. Pas lufte, në vitin 1947 u bë pjesë e Liceut Artistik të Tiranës dhe figura e tij do të spikaste shpejt për harmoninë e tingujve të luajtur në piano. Harapi i përket brezit të vonë të studentëve shqiptarë, që nuk mundën t’i përfundonin studimet në Rusi pranë konservatorit “Çajkovski”.
Pas ardhjes në atdhe, u bë pjesë e degës së kompozicionit pranë Konservatorit të Tiranës. Pjesët e kompozuara prej tij në piano do të mbahen mend jo vetëm nga studiuesit e fushës, por edhe nga studentë dhe shumë dashamirës të muzikës.
Titulli veprës së tij të fundit “Requiem” do të rezultonte profetik, pasi do të vihej në skenë vetëm pas vdekjes së kompozitorit. Gjithashtu, pas vdekjes do të vlerësohej edhe për meritat e tij artistike me dekoratën e lartë “Nderi i Kombit”./atsh/ KultPlus.com
Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave kujtoi sot aktin e shkëputjes 74 vjet më parë të Kishës Katolike Shqiptare nga Vatikani.
Mes komuniteteve fetare në Shqipëri, ishte Kisha Katolike ajo që refuzonte të paraqiste një statut, që prej vitit 1929, për të shmangur shkëputjen nga Selia e Shenjtë e Vatikanit, si dhe nënshtrimin ndaj kontrollit të regjimit komunist të instaluar në vitin 1945. Pas një negocimi me tone të tendosura mes udhëheqjes komuniste dhe përfaqësuesve fetarë, më 30 korrik 1951, Kisha Katolike u shkëput nga Vatikani.
Në ditët që pasuan, gazeta e përditshme “Zëri i Popullit”, njoftonte për konstituimin e një kishe kombëtare, duke shigjetuar Vatikanin si një qendër spiunazhi dhe diversioni, që punonte në dëm të vendit.
Miratimi i statutit ishte rezultat i konsultimeve disamujore mes qeverisë së përfaqësuar nga Mehmet Shehu dhe komunitetit katolik të prirë nga At Bernardin Shllaku. Një prej pikave më nevralgjike të negociatave ishte emërimi i ipeshkvinjve të bërë deri asokohe prej Selisë së Shenjtë.
Meqenëse propozimi për miratimin e emërimit të tyre nga qeveria, u hodh poshtë, përplasja ndaj Kishës Katolike përshkallëzoi me akuza për bashkëpunim me fashizmin. Në këto kushte At Shllaku u detyrua të nënshkruante statutin.
Ky statut kufizonte autonominë organizuese të kishës dhe ia kalonte kompetencat e papës, një organi të ri, Arqipeshkvisë me seli në Shkodër./atsh/ KultPlus.com
Një ekspozitë unike do të zhvillohet në Muzeun e Arteve të Bukura në Chambéry, në Francë, ku mbi 45 vepra ikonografike të përzgjedhura nga koleksioni i Muzeut Kombëtar të Artit Mesjetar në Korçë, do të prezantohen për publikun francez dhe ndërkombëtar.
Me një fond prej mbi 8200 objektesh muzeale, prej të cilave 6400 janë ikona, MKAM është muzeu me koleksionin më të madh të ikonave në botë, një thesar i rrallë i trashëgimisë kulturore shqiptare dhe ndërkombëtare.
Lajmin e ka konfirmuar edhe vetë ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, nëpërmjet një postimi në rrjetin social Facebook.
“Ky projekt është pjesë e bashkëpunimit kulturor mes Shqipërisë dhe Francës dhe do të përfshihet gjithashtu në Komitetin Shkencor francez, duke thelluar shkëmbimin mes institucioneve muzeale të të dy vendeve”, shprehet ministri.
Ai e cilëson gjithashtu edhe si një hap i rëndësishëm drejt ndërkombëtarizimit të artit shqiptar, që afirmon Korçën si një qendër kyçe të artit mesjetar në Europën Juglindore.
Ekspozita do të jetë e hapur për publikun, nga maji deri në tetor 2026, në qytetin historik të Chambéry, për t’u zhvendosur më pas në një tjetër qytet francez deri në mars 2027./euronews.al/ KultPlus.com
Një pikturë nga artisti spanjoll surrealist Salvador Dalí, e gjetur gjatë pastrimit të një shtëpie, pritet të arrijë një vlerë deri në 30,000 paund, pasi ishte blerë për vetëm 150 paund.
Ajo u zbulua në një shtëpi në Kembrixh dhe është identifikuar si një origjinale.
Një tregtar anonim arti e bleu atë dhe vepra e përzier mediatike do të dalë në ankand në muajin tetor.
Gabrielle Downie, një bashkëpunëtore në shtëpinë e ankandeve Cheffins, u shpreh: “Të kesh në duar një rizbulim të vërtetë të një vepre nga një prej artistëve më të famshëm në botë dhe themeluesi i Surrealizmit është një nder i madh.” Tregtari i artit që e bleu veprën zbuloi se ajo ishte ofruar më parë për shitje në Sotheby’s në vitet 1990, e atribuar plotësisht Dalít.
“Humbja e një atribucioni është mjaft e rrallë në botën e artit modern, gjë që e bën këtë një rizbulim të rëndësishëm për studiuesit e Dalít,” shtoi zonja Downie.
“Ka qenë një proces emocionues hulumtimi dhe autentifikimi i kësaj pikture, dhe është një dëshmi e njohurive të thella të shitësit për artin, fakti që ai ishte në gjendje të dallonte këtë vepër në një shitje pastrimi shtëpie.”
“Ndërsa veprat e Dalít janë shpesh ndër më të njohurat vizualisht, kjo është një pjesë e pazakontë që tregon një anë tjetër të praktikës së tij artistike, në punimin me akuarel.” Vepra e artit, me titull “Vecchio Sultano”, u zbulua në një shitje pastrimi shtëpie në Kembrixh në vitin 2023.
Imazhi, i krijuar me akuarel dhe marker me majë të butë, paraqet një skenë nga “Tregimet e Një Mijë e Një Netëve”,pjesë e një serie prej 500 punimesh që Dalí kishte synuar të krijonte me tregime popullore nga Lindja e Mesme, me porosi të çiftit italian të pasur Giuseppe dhe Mara Albaretto.
Zonja Downie shpjegon se çifti fillimisht kishte ndërmend të porosiste Dalín të ilustronte një Bibël në vitin 1963, por me këmbënguljen e artistit, ai përfundoi duke ilustruar skena nga “1001 Netë”.
Mendohet se Dalí përfundoi vetëm 100 nga 500 veprat e planifikuara para se projekti të braktisej.
“Prej këtyre, gjysma mbetën në shtëpinë botuese Rizzoli dhe u dëmtuan ose u humbën, 50 të tjerat qëndruan me familjen Albaretto dhe më vonë u trashëguan nga vajza e tyre, Christina, e cila ishte gjithashtu bija shpirtërore e Dalít,” tha Downie.
“Më së shumti mendohet se vepra në fjalë vjen nga grupi i 50 veprave që ishin mbajtur dhe më pas humbur nga botuesit.”
Ajo është certifikuar si autentike nga eksperti i Dalít, Nicolas Descharnes, dhe ka një vlerësim paraprak për shitje nga 20,000 deri në 30,000 paund.
Piktura do të dalë në shitje nga Cheffins më 23 tetor./BBC/KultPlus.com
Kryeministri i vendit, Albin Kurti, ka reaguar pasvendimit të Administratës Trump për vazhdimin e Kompaktit të MCC për Kosovën.
Përmes një shkrimi në rrjetin social ‘Facebook’, Kryeministri Kurti ka thënë se Kosova është një ndër shtetet e pakta për të cilat financimi i programeve të MCC-së do të vazhdojë.
“Vazhdimi i Programit Kompakt të Korporatës së Sfidave të Mijëvjeçarit (MCC) për Kosovën nga administrata e Presidentit Donald Trump është jashtëzakonisht i rëndësishëm për vendin tonë. Edhe më shumë të lumtur dhe krenarë na bën fakti që Republika jonë është një ndër shtetet e pakta për të cilat financimi i programeve të MCC-së do të vazhdojë.
Jemi thellësisht e përherë mirënjohës për mbështetjen e vazhdueshme të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe angazhohemi çdo ditë për partneritet të fortë e të besueshëm”, thuhet në shkrimin e Kryeinistrit Kurti./ KultPlus.com
Qendra Kombëtare e Kinematografisë ka prezantuar platformën e re dixhitale dhe rregulloren e re të aplikimit dhe financimit për projektet filmike e audiovizuale.
Në një takim me kineastë dhe aktorë të industrisë, drejtori i QKK-së, Jonid Jorgji, shpalosi strategjinë e re kombëtare për zhvillimin e industrive kreative dhe audiovizuale.
“QKK është një institucion që financon filma, tani ka lindur nevoja që gama e financimeve të zgjerohet më tepër. Zgjerimi i mbështetjes financiare për serialet televizive, video-lojërat, realiteti virtual dhe i shtuar (VR/AR). Objektivi është ndërtimi i një industrie audiovizuale të qëndrueshme, konkurruese dhe të integruar në tregun evropian. Ligji i ri për audiovizualin është nevojë imediate dhe kemi nisur punë paraprake. Shpresojmë në shtator që të gjejmë konsensus dhe miratohen me vendim të Këshillit të Ministrave”, tha Jorgji.
Ligji do të përfshijë edhe implementimin e mekanizmit “tax rebate” që do t’u kthejë deri në 31% të shpenzimeve produksioneve të huaja që xhirojnë në Shqipëri.
Në këtë kontekst, do të krijohet “Albanian Film Commission”, një strukturë që do të ketë për detyrë të promovojë Shqipërinë si destinacion filmik ndërkombëtar dhe tërheqje të studiove si Netflix, Amazon dhe Disney.
Jorgji bëri të ditur se po diskutohen hapësira të dedikuara për studio të mëdha, mes tyre Kombinati Metalurgjik në Elbasan.
Rijetësimi i kinemave ekzistuese në vend dhe krijimi i një rrjeti të organizuar për shpërndarjen e filmit shqiptar është një tjetër pikë e parashikuar në strategji.
“Shteti dhe bashki të ndryshme kanë filluar të rijetësojnë kinema, jo vetëm në Tiranë por dhe në qytete të tjera. Do të krijojmë një sistem, ku prodhimet shqiptare apo bashkëprodhimet të qarkullojnë në këto kinema dhe kështu rrisim monetiziminm, të ardhurat që këta filma sjellin”, u shpreh kreu i QKK.
Mbështetje do të ketë edhe për programet mësimore në shkolla të specializuara si “Marubi” dhe “Catalyst”.
QKK është pranë finalizimit të një marrëveshjeje dypalëshe me CNC-në franceze për bashkëprodhime, si dhe pjesë e iniciativës rajonale “Balcanica” që përfshin Shqipërinë, Kosovën, Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut.
Strategjia e re dhe rregulloret e përmirësuara synojnë të krijojnë një klimë të hapur, transparente dhe gjithëpërfshirëse, duke e pozicionuar Shqipërinë si një qendër dinamike të industrisë audiovizuale në Ballkan.
Në Kolorado, një kompani e re me emrin Radia ka marrë përsipër një nga projektet më ambicioze të aviacionit modern, ndërtimin e aeroplanit më të madh në botë, të quajtur WindRunner. Ky avion gjigant nuk është një krijim i Boeing apo Airbus, por i një kompanie që nuk ka ndërtuar kurrë më parë një avion. Ideatori i këtij projekti është Mark Lundstrom, një sipërmarrës dhe inxhinier aeronautik, i cili themeloi Radia në vitin 2016 pas një “eureka momenti” që lidhej me energjinë e erës.
Problemi që ai synon të zgjidhë është transporti i fletëve të mëdha të turbinave të erës për përdorim në tokë.
Aktualisht, fletët e instaluara në det mund të arrijnë gjatësinë 100 metra, ndërsa ato në tokë kufizohen në rreth 70 metra, për shkak të vështirësive logjistike. Ky kufizim pengon përparimin ekonomik të energjisë nga era në tokë. Lundstrom beson se nëse ky kufizim hiqet, potenciali i tokës për prodhim energjie me erë mund të dyfishohet apo trefishohet në SHBA, dhe të ndërtohen miliona turbina të mëdha në mbarë botën deri në vitin 2050.
Për të realizuar këtë vizion, Radia ka mbledhur mbi 150 milionë dollarë financim dhe ka tërhequr partnerë me përvojë në industrinë ajrore. WindRunner është projektuar për të transportuar fletë të turbinave deri në 105 metra të gjata, duke u ulur në pista të thjeshta pranë fermave me erë. Ai do të jetë 108 metra i gjatë dhe me një hapje krahësh prej 80 metrash, duke pasur një kapacitet të brendshëm shumë më të madh se Antonov An-225, avioni më i madh ndonjëherë i ndërtuar deri tani.
Megjithatë, WindRunner nuk do të ketë rreze ndërkontinentale – do të mund të fluturojë deri në 2,000 kilometra dhe do të mbajë një ngarkesë prej 74 tonësh. Kjo e kufizon përdorimin e tij në rajone si Amerika e Veriut, Europa dhe Amerika e Jugut. Për më tepër, një sfidë e madhe mbetet fakti që Radia nuk ka ndërtuar kurrë më parë një avion. Deri më tani, kanë testuar vetëm një model të vogël të WindRunner në një tunel ere, ndërsa planet janë që fluturimi i parë i plotë të ndodhë para fundit të dekadës.
Në vend të një prototipi tradicional, kompania planifikon të përdorë mjetet dixhitale të projektimit për të kaluar direkt në ndërtimin e disa avionëve testues në madhësi reale. Për të shmangur vonesat dhe kostot e mëdha të certifikimit, Radia po synon të përdorë sa më shumë komponentë ekzistues të certifikuar. Deri tani janë përzgjedhur partnerë për trupin dhe krahët, por mungon ende njoftimi zyrtar për furnizuesin e motorëve, edhe pse është thënë se është zgjedhur një motor i certifikuar dhe do të shpallet së shpejti.
Radia thotë se ky avion nuk do të kërkojë ndryshime në infrastrukturë apo rregullore, gjë që përjashton përdorimin e balonave ajrore si alternativë. Megjithatë, disa ekspertë janë skeptikë. Analisti i aviacionit Chris Pocock thotë se WindRunner nuk është tërheqës për tregun ndërkombëtar për shkak të rrezes së kufizuar dhe shpreh dyshime për mungesën e kapitalit të mjaftueshëm. Ai gjithashtu mendon se Radia ka qenë shumë shpejt për ta hedhur poshtë idenë e balonave hibride, që sipas tij mund të zhvillohen për të mbajtur ngarkesa të krahasueshme.
Projekti gjithashtu është përballur me sfida politike, veçanërisht në SHBA ku presidenti Trump e ka quajtur energjinë nga era “mbeturinë” dhe ka nxjerrë urdhra ekzekutivë kundër zgjerimit të saj. Megjithatë, nevoja për siguri energjetike dhe përparësitë ekonomike të turbinave në tokë mund të krijojnë një terren të favorshëm për këtë projekt.
Në maj të vitit 2025, Radia nënshkroi një marrëveshje me Departamentin Amerikan të Mbrojtjes për të shqyrtuar përdorimin e WindRunner për transport ushtarak. Edhe pse kjo u pa si një devijim nga tregu i energjisë, kompania deklaroi se misioni i saj kryesor mbetet shërbimi ndaj industrisë së erës. Sipas tyre, interesimi për investime të reja është i madh dhe faza e ardhshme e financimit tashmë po përgatitet.
Gjithsesi, certifikimi i një aeroplani të ri mbetet një proces i gjatë, i shtrenjtë dhe i ndërlikuar, sidomos për një kompani të re pa përvojë në ndërtim avionësh. Për më tepër, lajmi se Boeing mund të rifillojë prodhimin e C-17, një avion transportues ushtarak, mund të rrisë konkurrencën në tregun e ngarkesave të mëdha ajrore.
Radia beson se kërkesa është e mjaftueshme për të dy avionët, por mbetet për t’u parë nëse WindRunner do të arrijë të fluturojë përpara se ndonjë model rival të dalë nga linja e prodhimit./BBC/ KultPlus.com
Romani “Tundimi i fundit i Krishtit”, i konsideruar si kryevepër nga kritikët në mbarë botën, është një interpretim laik i Ungjillit. I botuar për herë të parë në vitit 1955, në të rrëfehet jeta e Jezu Krishtit nga perspektiva e vetë Jezuit. Kazantzakis, ky gjigand i letërsisë moderne rrëfen dashurinë dhe pasionin e një njeriu çfarëdo: Jezuit të Nazaretit. Teza qendrore e librit është që Jezui, megjithëse i lirë nga mëkati, ishte i prekur nga frika, dyshimi, depresioni, ngurrimi dhe epshi.
KultPlus ua sjell në vijim një fragment të pjesës përmbyllëse të veprës, që në njëfarë forme, e rrënon edhe vetë rrënimin që i bën Kazantzakis figurës hyjnore kristiane:
Pjetri u ngrit:
-Ejani të ikim! – bërtiti. – Dil në ballë, Judë; prina!
Pleqtë u ngritën duke gulçuar; zgjasnin grushtet drejt Jezuit, që, rënë përmbys, me krahët hapur, zinte gjithë oborrin.
-Burrec! Dezertor! Tradhtar! – i bërtisnin një nga një. – Burrec! Dezertor! Tradhtar! – derisa u zhdukën me radhë.
Jezui zgurdullonte sytë me ankth, vështronte; kishte mbetur vetëm; qenë zhdukur oborri dhe shtëpia, pemët, portat e katundit, katundi, vetëm nën këmbë kishte gurë të përgjakur; gurë, kurse tutje, më poshtë, me mijëra krerë njerëzish.
Mblodhi gjithë forcat, për ta parë ku ndodhej, kush ishte, pse ndiente aq dhimbje; donte ta shpinte klithmën deri në fund, të bërtiste Lama sabakthani…, bëri të lëvizte buzët, nuk ia doli dot; iu morën mendtë, po rrëzohej e po humbiste brenda mendjes së vet…
Por, papritmas, tek rrëzohej dhe humbiste, dikujt, poshtë, në tokë, iu dhimbs, siç duket; përpara tij u zgjat një kallam, në majë kishte një copë sfungjer të zhytur në uthull, i preku buzët dhe flegrat. Mbushi mushkëritë me erën e thartë, u përmend; i gufoi kraharori, vështroi qiellin dhe klithi me një britmë të thekshme:
–Lama sabakthani!
dhe, menjëherë, vari kokën i rraskapitur.
Ndiente dhimbje të tmerrshme në duar, në këmbë dhe në zemër; sytë iu qartësuan, pa kurorën më gjemba, gjakun, kryqin; nëpër diellin e errësuar, shndrinë dy vathë të artë dhe dy radhë dhëmbësh të bardhë e të mprehtë; u dëgjua një e qeshur e freskët, qesëndisëse, vathët dhe dhëmbët u tretën; Jezui mbeti varur në ajër, krejt fillikat.
Tundi kokën dhe, në çast, u kujtua ku ndodhej, kush ishte dhe pse kishte dhimbje; e rrëmbeu një ngazëllim i egër e i harbuar; jo, jo, nuk ishte burrec, dezertor, tradhtar; jo, jo, gjendej i gozhduar në kryq, kishte qëndruar ndershmërisht deri në fund, e kishte mbajtur fjalën; në çastin kur bërtiste Eli! Eli!, kishte rënë rrufe dhe ai kishte humbur ndjenjat, pastaj e kishte rrëmbyer Tundimi dhe e kishte mashtruar; gëzimet, martesat, fëmijët, të gjitha këto qenë të gënjeshtërta; të gënjeshtërt edhe plakaruqët e rrënuar që e quanin burrec, dezertor, tradhtar; të gjitha, të gjitha qenë shajni të të Paudhit! Dishepujt e tij janë shëndoshë si molla, morën tokën dhe detet, po shpërndajnë Lajmin e Mirë. Gjithçka ndodhi sikundër duhej të ndodhte, lavdi Zotit!
Lëshoi një britmë ngadhënjimtare:
–U krye!
dhe ishte njëlloj sikur thoshte: Tani fillon gjithçka./KultPlus.com
Revista prestigjioze franceze e udhëtimeve, “Escapade” i ka kushtuar një artikull të veçantë Shqipërisë.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro përcolli sot, artikullin e revistës franceze, që e cilëson Shqipërinë si një destinacion të ri në qendër të hartës së turizmit të qëndrueshëm.
Sipas Kumbaros, revista “Escapade” e paraqet Shqipërinë, si yllin e ri të turizmit të qëndrueshëm, mes natyrës së paprekur, kulturës autentike dhe mikpritjes tradicionale.
“Një tjetër dëshmi se këto vlera po e kthejnë Shqipërinë në destinacionin që po frymëzon udhëtarët, e sidomos ata francezë, të cilët janë ndër grupet me rritjen më të lartë”, tha Kumbaro.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit theksoi se 107 mijë vizitorë nga Franca janë mirëpritur 6 muajt e parë të vitit 2025, ose rritje me 44% krahasuar me vitin e kaluar.
Gjatë muajit qershor 2025, u shënua një rritje e ndjeshme e lëvizjeve së shtetasve shqiptarë dhe të huaj, duke reflektuar një sezon turistik të gjallëruar dhe një interes të shtuar për vendin.
Sipas të dhënave zyrtare, në territorin shqiptar kanë hyrë gjithsej 2.062.775 shtetas, një rritje prej 7,6% krahasuar me të njëjtin muaj të vitit të kaluar.
Kjo rritje është ndikuar nga një numër i lartë i turistëve të huaj, por edhe nga lëvizjet e shtetasve shqiptarë, të cilët në masë janë rikthyer për pushime apo vizita familjare.
Nga kjo shifër, 733.571 janë shtetas shqiptarë që kanë hyrë në vend, një numër që përfaqëson një rritje prej 8,5% krahasuar me qershorin e vitit 2024. Kjo lëvizje pritet të jetë ndikuar nga sezoni veror dhe kthimi i emigrantëve për të kaluar pushimet pranë familjeve të tyre.
Nga ana tjetër, hyrjet e shtetasve të huaj në Shqipëri kanë arritur në 1.329.204, me një rritje prej 7,1% krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë, duke konfirmuar tendencën e rritjes së Shqipërisë si një destinacion i preferuar turistik në rajon.
Të dhënat e INSTAT-it tregojnë se 94% e të huajve vijnë nga kontinenti evropian. Brenda këtij kontingjenti, Evropa Jugore zë vendin kryesor me 70% të hyrjeve, duke u ndjekur nga Evropa Perëndimore dhe ajo Qendrore/Lindore, secila me nga 11%.
Kryeqyteti sonte bëhet skenë e një ngjarjeje të jashtëzakonshme kulturore, ku ylli botëror i operës, Anita Rachvelishvili, do të performojë për herë të parë në Prishtinë në kuadër të Festivalit Ndërkombëtar të Operës Rame Lahaj.
Koncerti mbahet në ora 20:30, në hapësirën e jashtme të Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, që për një natë do të shndërrohet në një ambient të hapur nën yje, duke sjellë emocione të fuqishme për publikun artdashës. Me një repertor që përfshin arie të mëdha operistike dhe këngë nga Italia, Gjeorgjia dhe Argjentina, Rachvelishvili do të udhëheqë një udhëtim muzikor që bashkon kultura dhe ndjenja nga e gjithë bota.
E shoqëruar nga Ansambli i Festivalit Rame Lahaj dhe nën drejtimin e dirigjentit të njohur Nikoloz Rachveli, kjo mbrëmje pritet të jetë një festë e pasionit për artin dhe një përvojë që vendos Prishtinën në hartën e skenave të rëndësishme ndërkombëtare të muzikës operistike.
Hyrja në koncert është falas dhe të gjithë qytetarët janë të ftuar të bëhen pjesë e kësaj mrekullie artistike./KultPlus.com
Banka Qendrore e Republikës së Kosovës (BQK) ka njoftuar zyrtarisht se shërbimi global i pagesave Apple Pay është bërë i disponueshëm edhe në Kosovë, duke shënuar një arritje të rëndësishme në drejtim të modernizimit të sistemit financiar dhe rritjes së përfshirjes digjitale.
Përmes këtij shërbimi, qytetarët dhe bizneset në Kosovë do të mund të kryejnë pagesa të shpejta, të sigurta dhe pa kontakt duke përdorur pajisjet Apple, si iPhone dhe Apple Watch. Kartelat bankare mund të lidhen me Apple Pay përmes bankave dhe institucioneve financiare në vend, në përputhje me marrëveshjet individuale dhe integrimet teknike që secila prej tyre kërkon, përcjellë KultPlus.
Sipas BQK-së, kjo nismë vjen si vazhdim i përpjekjeve për digjitalizimin e tregut financiar në Kosovë dhe ndjek integrimin e mëhershëm të Google Pay. Apple Pay konsiderohet një element kyç për përmbushjen e standardeve moderne evropiane për pagesa digjitale dhe zgjerimin e qasjes në shërbime financiare ndërkombëtare.
BQK ka theksuar se ky hap është rezultat i një bashkëpunimi të ngushtë me sektorin bankar dhe partnerët ndërkombëtarë, me një mirënjohje të veçantë për mbështetjen e Ambasadës së Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Në kuadër të Planit Strategjik 2024–2028, BQK shprehet se do të vazhdojë të mbështesë transformimin digjital të sistemit financiar dhe të sigurojë kushte sa më të favorshme për përhapjen e teknologjive të avancuara në shërbim të qytetarëve dhe bizneseve në Kosovë./KultPlus.com
Pas takimeve të zhvilluara në Washington D.C., është konfirmuar zyrtarisht nga Zv. Sekretari amerikan i Shtetit, Christopher Landau, se Administrata Trump ka miratuar vazhdimin e programit të Kompaktit të MCC-së (Millennium Challenge Corporation) për Kosovën.
Presidentja e Kosovës Vjosa Osmani shprehet se ky vendim pritet të ketë ndikim të madh transformues në sektorin e energjisë si dhe në zhvillimin ekonomik të vendit, përcjellë KultPlus.
Programi i MCC-së synon të përmirësojë infrastrukturën energjetike dhe të krijojë kushte më të favorshme për rritjen e qëndrueshme ekonomike. Lajmi është pritur me entuziazëm në Kosovë dhe konsiderohet një hap i rëndësishëm drejt forcimit të partneritetit strategjik ndërmjet Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës./KultPlus.com
Galeria e Artit Digjital në Korçë (GAD) sjell këtë fundjavë ekspozitën multimediale instalative “Lost in Generations” (LIG).
LIG është një projekt artistik, një thirrje për reflektim mbi marrëdhëniet mes brezave dhe mënyrën sesi e shohim të kaluarën, të tashmen dhe të ardhmen. Ky projekt vjen si bashkëpunim i Satellite Zone dhe Galerisë së Artit Digjital në Korçë.
Ekspozita sjell përvoja dhe histori të vërteta njerëzore, duke u fokusuar në lidhjet, boshllëqet dhe kontradiktat mes brezave. Ajo eksploron kujtesën, trashëgiminë dhe emocionet që na formësojnë si individë dhe si shoqëri.
GAD fton të gjithë artdashësit të përfshihen në këtë eksperiencë të re, që të bën të humbasësh e njëkohësisht të rigjesh veten mes historive të kaluara e të tashme.
Ekspozita do të çelet pasditen e së premtes (1 gusht), me mbështetjen e Ministrisë së Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit./atsh/KultPlus.com
Ylli botëror i popit, Dua Lipa, pritet të arrijë në Prishtinë të mërkurën, vetëm tri ditë para nisjes së edicionit të pestë të “Sunny Hill Festival”-it, ku ajo do të jetë emri kryesor i mbrëmjes hapëse më 1 gusht.
Në një videomesazh drejtuar fansave disa ditë para mbërritjes, artistja me famë ndërkombëtare është shprehur e entuziazmuar, duke thënë “jam e lumtur që do të vij në shtëpinë time, në Prishtinë, javën e ardhshme”.
Sipas Lipës, ky do të jetë edicioni më i madh.
“Jam shumë krenare se sa shumë është rritur. Mezi pres t’ju shoh të gjithëve. Ju dua shumë”, deklaroi ajo.
Këtë vit, “Sunny Hill Festival”-i do të mbahet në Bërnicë të Epërme, në një hapësirë prej afro 17 hektarësh, e cila është transformuar në një qendër të muzikës moderne.
Skena kryesore, me përmasa monumentale prej 62 metrash gjerësi, mbi 30 metra thellësi dhe 18 metra lartësi, do të jetë nikoqire e emrave të mëdhenj si Shawn Mendes, Headie One, Anyma, Ledri Vula, Tayna, Era Istrefi, Kida dhe shumë të tjerë.
Lipa, në kuadër të turneut të saj botëror “Radical Optimism”, ka përzgjedhur vetëm Prishtinën si ndalesë për Evropën Juglindore. Nga Kosova, turneu do të vazhdojë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës e më pas në Amerikën Latine.
Lista e hiteve që pritet të elektrizojnë publikun përfshin tituj të njohur si: “Training Season”, “End of an Era”, “Break My Heart”, “One Kiss”, “Levitating”, “Love Again”, “New Rules” dhe “Houdini”.
Përveç skenës kryesore, festivali sivjet do të ofrojë edhe dy skena të tjera:
C4 Stage – me përmasa 34 metra gjerësi, 20 metra thellësi dhe 13 metra lartësi – është dizajnuar për artistë me energji alternative dhe eksperimentale, duke i mbajtur ritmet gjallë deri në orët e hershme të mëngjesit.
Tommy Gold, Peggy Gou, Skream, Fatboy Slim, Bookie, Sugar Rush, Mochakk dhe Artssassin janë artistët që do të performojnë në këtë skenë.
The Next Stage – një hapësirë e dedikuar për artistët e rinj dhe për publikun që kërkon përjetime jashtë skemës tradicionale muzikore.
Edicioni i vitit të kaluar kishte sjellë në Prishtinë emra si Bebe Rexha, Burna Boy, Stormzy dhe DJ Snake, ndërsa skena C4 ishte dominuar nga DJ-i i famshëm botëror “Black Coffee”. Për katër net me radhë, kryeqyteti ishte shndërruar në epiqendër të muzikës ndërkombëtare.
Këtë vit, fokusi është i padiskutueshëm Dua Lipa si fytyra kryesore e festivalit – jo më si spektatore, por si artistja që pritet të sjellë ndjesinë e skenave botërore në zemër të Kosovës.
Edicioni i sivjetmë i “Sunny Hill Festival-it 2025” do të mbahet nga data 1 deri më 3 gusht.
Login
