Në një intervistë për ZEITmagazin, kryeministri Edi Rama ka rrëfyer karrierën politike, marrëdhënien me bashkëshorten e tij, të cilën e quan “opozita më e ashpër” që ka përjetuar ndonjëherë. Ai flet për artin, sfidat si kryeministër, projektin e Jared Kushner në Sazan, jep mendimin e tij për rolin e Trump në Europë, flet për mbylljen e TikTok dhe për sulmin që i’u bë në vitin 1997. 

Intervista e plotë: 

-Z. Kryeministër, le të fillojmë me gjatësinë tuaj. Ju jeni një nga krerët më të gjatë të qeverisë në Evropë, apo jo?

Po, mendoj se po.

-Apo në të gjithë botën?

Nuk e di, por sigurisht në Evropë. Milo Gjukanoviq, ish-presidenti i Malit të Zi, ishte gjithashtu “shumë i gjatë”, por nuk është më në detyrë.

-Ju ishit një lojtar profesionist basketbolli. Jeni 2.02 metra i gjatë?

Jo, 1.98 metra. Si Friedrich Merz. Tetë centimetra më i gjatë se Donald Trump.

A është një avantazh të jesh i gjatë në politikë?

Është e mundur. Unë di një statistikë që thotë se kandidatët fizikisht më të gjatë fitojnë fushatat zgjedhore rreth 80 për qind të kohës.

Edi Rama, 61 vjeç, kryetar i Partisë Socialiste të Shqipërisë. Kur ishte kryetar bashkie i kryeqytetit, Tiranës, nga viti 2000 e tutje, ai i leu fasadat e shumë ndërtesave në qytetin dikur gri me ngjyra të ndezura. Ai donte që Shqipëria të dukej e gjallë dhe tërheqëse. Ai gjithmonë e shihte veten si një artist që kishte arritur pushtet politik.

A rritet autoriteti politik me gjatësinë?

Jo domosdoshmërisht. Shikoni Georgia Melonin, kryetaren e Qeverisë italiane. Ajo është e shkurtër, por karizma e saj e bën të duket e gjatë. Mendoj se karizma është më e rëndësishme se gjatësia. Një nga ish-shokët e mi të basketbollit është më i gjatë se unë.

Edi Rama, i lindur në vitin 1964, është Kryeministër i Shqipërisë dhe artist. Arti i tij është ekspozuar në Haus der Kunst në Mynih dhe dy herë në Bienalen e Venedikut. Ai jetoi në Paris për disa vite.

Në vitin 2000, ai u bë kryetar i bashkisë së Tiranës dhe qëndroi në atë pozicion për njëmbëdhjetë vjet. Që nga viti 2005, Rama ka qenë kryetar i Partisë Socialiste të Shqipërisë dhe ka qeverisur vendin që nga viti 2013. 

A të ndihmoi forca jote fizike kur dikush u përpoq të të vriste në vitin 1997?

Ky ishte mendimi i mjekëve që më trajtuan. Sulmi ndaj meje ishte shumë brutal. Ndodhi më 22 janar 1997. Po kthehesha në shtëpi me të dashurën time dhe një nga miqtë e mi. Në atë kohë, jetonim në një apartament të vogël në një periferi. Ishte një natë e ftohtë pas një stuhie shiu, dhe Tirana ishte një qytet krejtësisht tjetër atëherë. Energjia elektrike ndërpritej rregullisht dhe natën rrugët ngjanin me vrima të zeza. Pak para se të arrija në shtëpinë ku jetoja, u shfaqën dy silueta të errëta. Në fillim, mendova se njoha një nga burrat që mbante një rrotull letre: një nga studentët e mi, një lloj bodybuilder-i. Por jo, ai po mbante një shufër hekuri brenda rrotullës së letrës. Rashë përtokë nën goditjet dhe u përpoqa ta mbroja të dashurën time duke e mbajtur pas shpine me të dyja duart. Pashë dritat e llambave me vaj që ndizeshin në dritaret e shtëpisë dhe mendova: “Kaq ishte, jeta ime mbaroi”. Burrat më lanë të shtrirë në baltë, me sa dukej i vdekur. Gjaku më rridhte nga fytyra dhe goja ime ishte gjithashtu plot me gjak. Kisha disa çarje në kokë dhe hundë.

Kush ishin këta burra?

Ende nuk e di saktësisht. Por e di që ishte një tentativë vrasjeje nga shërbimi sekret i presidentit të atëhershëm. Isha përpjekur të organizoja një peticion duke i bërë thirrje qeverisë të jepte dorëheqjen. Në spital, mjeku që më trajtonte më tha: “Pa fizikun tënd të mirë si atlet, gjërat do të kishin shkuar keq. Edhe gjatësia jote të ndihmoi; nuk more një goditje të mirë”.

Si ishte fëmijëria dhe rinia juaj në Shqipëri, në këtë vend të varfër, rreptësishtë të izoluar, popullsia e të cilit ishte e shtypur nga diktatori Enver Hoxha dhe që quhej Koreja e Veriut e Evropës?

Ne fëmijët nuk kishim shumë, por jashtë ishim të lirë dhe mjaft të lumtur. Bëmë topa futbolli nga copa gome. Luanim me gurë të vjetër dhe copa druri. Ose uleshim në anë të rrugës dhe mendonim lojëra me hamendje: Cili numër do të ishte në targën e autobusit ose kamionit të radhës që do të kalonte? Duhej të ishe i duruar; rrugët ishin bosh. Vështirë se kishte makina; automjetet private ishin të ndaluara.

A kishe shpesh frikë atëherë?

Frika është fjala e gabuar. Frika është një reagim ndaj një ngjarjeje. Dhe ngjarjet ishin shumë të rralla atëherë. Ishte një shoqëri me përgjigje të gatshme. Ne ishim të dominuar nga vetëdija e të jetuarit brenda kufijve të ngushtë që nuk lejoheshim t’i kalonim, sepse atëherë do të ndodhte diçka e keqe. Nuk duhet ta bësh këtë, nuk duhet ta thuash atë në asnjë rrethanë. Shmangni ata njerëz. Ne jetonim në dy botë paralele njëherësh: Kishte gjëra që lejoheshe të thoshe vetëm në shtëpi sepse ishin të rrezikshme. Gjëra të tjera mund të shpreheshin vetëm në publik sepse ishin qesharake – propagandë.

Dikur e quaje veten “problematik”. Çfarë do të thuash saktësisht me këtë?

Që në fëmijëri, nuk isha i lehtë. Gjithmonë kisha një mendim të fortë që doja ta shprehja. Gjithashtu gjithmonë më pëlqente t’i bëja të tjerët të qeshnin, madje edhe në shkollë. Dhe për këtë, ke nevojë për viktima të mira që mund t’i rrisësh, idealisht një mësues ose një tiran. Figurat e autoritetit bëjnë viktima të mira. Pastaj, sigurisht, kishte probleme.

Zyra juaj është e mbushur me vizatime, piktura dhe skulptura. A keni vizatuar si fëmijë?

Po, që kur isha tre vjeç, dhe nuk kam ndaluar kurrë. Vizatimi dhe piktura kanë qenë pjesë e jetës sime për aq kohë sa mbaj mend.

Një artist në krye të një qeverie: Dikur e quajtët “humori i universit” që ju, nga të gjithë njerëzit, u bëtë kryeministër.

Humor absolut i universit. Më parë, nuk mund ta kisha imagjinuar kurrë të hyja në një zyrë, e lëre më të punoja atje. Zyra e parë qeveritare që hyra ndonjëherë ishte zyra e Ministrit të Kulturës të Shqipërisë. Unë isha Ministër i Kulturës.

Pse kjo neveri ndaj zyrave?

Në sytë e mi, zyrat në atë kohë përfaqësonin shtetin, i cili shtypte popullin e tij. Unë kurrë nuk do të kisha vënë këmbë në një administratë shtetërore, kurrë.

A ka mbetur diçka nga ajo urrejtje sot?

Sigurisht që jo. Unë u rrita nën një regjim që i mbante peng njerëzit e tij. Shërbëtorët e këtij regjimi punonin në zyra.

Nuk kishit kurrë ndërmend të hynit në politikë?

Unë luftova kundër kufijve të ngushtë të imponuar në jetën time artistike, dhe kështu Akademia e Arteve në Tiranë u bë bastioni im i parë kundër regjimit. Por gjithmonë mendoja dhe thashë se politika nuk ishte puna ime. Kurrë nuk mendova se politika një ditë do të më merrte rob. Doja të jetoja një jetë të pavarur dhe të lirë.

Si artist nën komunizëm, përjetova të kundërtën e lirisë që gjithmonë kisha dëshiruar. Qielli në një pikturë duhej të ishte blu, jo i kuq ose i verdhë. Lëkura e një personi duhej të ishte me ngjyrën e lëkurës. Një karrige nuk mund të dukej si elefant. Kjo mendjengushtësi formësoi imazhin tim shumë negativ për politikanët në atë kohë dhe nxiti luftëtarin antikomunist tek unë.

A do të shkonte mirë Edi Rama i ri me Edi Ramën e sotëm?

Do ta kuptoja, por ai nuk do të më kuptonte mua. Edi Rama i ri ishte shumë i bindur në mendimet e tij dhe i pakompromis. Ai ishte i ri dhe jo i informuar mirë. Ai ende nuk e kishte kuptuar se politika është një art që lëviz gjërat me talent dhe durim – ndërsa shteti është një makinë që na mban të bashkuar duke i rezistuar ndryshimit.

Edi Rama i ri besonte se shteti duhej të shfuqizohej: anarki. Ju dëshironit kaos?

Jo kaos. Doja që zyrat plot me burokratë të zhdukeshin, por sigurisht, nuk kisha alternativë në mendje. Vetëm liri dhe vetërregullim – utopi. Atëherë ironia e universit shpërtheu. Kur qeveria shqiptare në atë kohë u shemb, unë ende jetoja si artist në Paris. Kryeministri i ri më vizitoi atje dhe më sugjeroi të kthehesha në Shqipëri dhe të merrja drejtimin e radios. Jo, i thashë, dua të qëndroj në studion time në Francë si artist i pavarur dhe të punoj vetëm si intelektual i përkushtuar në Shqipëri, jo të vuaj si nëpunës civil në ndonjë detyrë të lartë.

Si ndodhi ndryshimi i mendjes suaj?

Që nga atentati ndaj meje, ndihesha si një copë dheu. Dhe kisha vendosur të mos kthehesha në Shqipëri. Një vit më vonë, në Paris, pashë një ëndërr që më përndjek ende sot.

Një ëndërr politike?

Në ëndrrën time, isha në studion e babait tim, i cili punonte si skulptor. Babai im nuk ishte aty; e kërkova më kot. Një erë e papritur përplasi derën e studios dhe unë mbeta i bllokuar. Vetëm. Ku ishte babai im? Kur u zgjova, doja t’i telefonoja prindërit e mi, por nuk e bëra.

Në vend të kësaj, një nga miqtë e mi më telefonoi. Ai më tha: “Edi, më vjen keq, babai yt ka vdekur. Ai vdiq këtë mëngjes në studion e tij”. Pastaj shkuan në funeral. Isha shumë i trishtuar për vdekjen e babait tim, por më duhej të prisja një ditë dhe një natë të tërë derisa të mund të hipja në një aeroplan për në Tiranë. Dhe u rrova pa krem rroje.

Ngadalë dhe me dhimbje, e hoqa mjekrën me brisk. Prita që nata të kalonte; doja ta ndjeja dhimbjen. Hoqa vathin, mora hua një kravatë nga ambasadori ynë në Paris dhe vesha një kostum për të shkuar direkt në funeral. Dukesha disi si ministër.

Pas funeralit, Kryeministri shqiptar ju pyeti nëse donit të bashkoheshit me qeverinë e tij. Dhe ju pranuat.

Po, dita e funeralit ishte dita e fundit e riorganizimit të qeverisë së tij. Kur u ktheva nga funerali, shkova në shtëpinë e prindërve të mi për të bërë kafe. Telefoni ra dhe u dëgjua zëri i Kryeministrit: “Z. Ministër i Kulturës, doni të qëndroni apo të largoheni përsëri?” – “Po qëndroj,” u përgjigja. “A keni nevojë për pak kohë për të menduar?” pyeti ai. “Jo,” u përgjigja, “sepse nëse dua, do të largohem përsëri!”.

Ishte kaq e thjeshtë. Kur të gjithë ikën, e pyeta nënën time: “Kush mendon se do të jetë Ministër i Kulturës nesër”. Ajo u përgjigj: “Nuk më intereson fare”. Kur e pyeta: “Po sikur të jem unë, mami?” ajo u përgjigj: “Ka qenë një ditë e gjatë, je i lodhur, sensi yt i humorit është i prishur – shko në shtrat”.

Por kur e kuptoi se po flisja seriozisht, filloi të qante. Prindërit e mi gjithmonë donin që unë të qëndroja larg politikës. “Çfarë është më keq,” tha ajo mes lotësh, “që babai yt të vdesë, apo që ti të bëhesh ministër?”.

Unë thashë: “Çfarë duhet të bëj tani, mami”? Dhe ajo u përgjigj: “Shko menjëherë në shtëpinë e Kryeministrit dhe i thuaj se je ngatërruar për vdekjen e babait tënd – merre fjalën mbrapsht”. Thashë se ishte turp, nuk mund ta bëja. “Nëse nuk guxon të japësh dorëheqjen tani”, shtoi ajo, “do të mbetesh i bllokuar në këtë rrëmujë politike për gjithë jetën tënde”.

Por ju nuk dhatë dorëheqjen; ju u bëtë ministër. Cilat janë çastet më të këqija në politikë për ju?

Gjëja më e keqe është humbja. E përjetova këtë, për shembull, në vitin 2009 kur kandidova për herë të parë për kryeministër dhe humba me një diferencë shumë të ngushtë. Kjo ishte vërtet e dhimbshme.

A keni modele në politikë? Shpesh keni folur me admirim për Angela Merkel.

Kancelarja Angela Merkel ishte një politikane thjesht racionale. Nga të gjitha figurat politike që kam takuar, ajo ishte e vetmja që nuk u impresionua nga sharmi. Angela udhëhoqi nga prapaskena dhe drejtoi politikën prapa skenave. Jam i sigurt se ajo mund të ishte e pamëshirshme kur donte të eliminonte kundërshtarët politikë për të siguruar pushtetin e saj dhe për të mbajtur partinë e saj nën kontroll. Por në skenë, ajo ishte një forcë shumë e sigurt dhe qetësuese që arriti të krijonte harmoni dhe të bëhej fytyra më e admiruar e Gjermanisë në mbarë botën.

Angela do të kishte gjetur një mënyrë për të parandaluar këtë konflikt të përshkallëzohej në një luftë agresioni. Ajo kishte gjithçka që i nevojitej për të gjetur një zgjidhje me Putinin – një kompromis. Nuk mund ta vërtetoj këtë, por jam i bindur për këtë. Fatkeqësisht, askush nuk e parashikoi dramën dhe pasojat tragjike që solli sulmi ndaj Ukrainës. Angela ishte ndryshe. Ajo ishte shumë punëtore dhe nuk do t’i kishte nënvlerësuar kurrë pasojat e një konflikti kaq shkatërrues.

Përvojat e saj me diktaturën në RDGJ dhe aftësia e saj për të empatizuar me ish-agjentin e KGB-së në Kremlin do ta kishin ndihmuar të shihte diçka që të tjerët në Perëndim për fat të keq nuk e panë.

Si do të përfundojë lufta në Ukrainë?

Për momentin, vetëm universi e di përgjigjen.

Donald Trump do të luajë një rol kyç?

Trump tashmë ka luajtur një rol të rëndësishëm duke vënë në tryezë idenë e një armëpushimi dhe paqeje. Por pse na duhej që Trump të rizbulonte fjalën armëpushim pas tre vitesh? Kur Viktor Orbán e përmendi atë fjalë, ai u trajtua si lebroz. Askush nuk donte të dëgjonte për një armëpushim, e lëre më për paqe. Askush nuk donte të dinte për bisedime – e lëre më për negociata – me Rusinë, përveç Erdoganit. Ai u përpoq disa herë, por pa sukses, sepse askush nuk i mbështeti përpjekjet e tij. Gjithmonë bëhej fjalë për fitoren absolute, ose më saktë, për humbjen strategjike të Rusisë nën autopilotin e Shteteve të Bashkuara. Çfarë keqardhjeje.

Gjatë mandatit të tij të parë, ju e kritikuat Donald Trumpin.

E bëra këtë edhe më parë, kur Trump ishte ende kandidat presidencial. Mandati i tij i parë nuk ishte aq i keq për botën. Sot, ai përfaqëson një mundësi të madhe për Evropën. Kur Trump pretendoi pas atentatit se Zoti e kishte shpëtuar për të mirën e Amerikës, kjo ishte vetëm gjysma e së vërtetës. Zoti i shpëtoi edhe jetën në mënyrë që Evropa të zgjohej. Evropa duhet të zgjohet, shpresojmë në anën e duhur.

Ju e njihni mirë dhëndrin e Trump, Jared Kushner, i cili synon të bëhet një investitor i madh në Shqipëri: kompania e Kushner dëshiron të ndërtojë akomodime luksoze për turistë të pasur në një pjesë bregdetare të paprekur më parë dhe në një ishull të pabanuar. Kjo po kundërshtohet nga ambientalistët. Si po ecën ky projekt?

Po ecën. Projekti përbëhet nga dy pjesë: nga njëra anë, brezi bregdetar – ose gadishulli, siç e quajmë ne. Është në pronësi private. Nga ana tjetër, ishulli i Sazanit, i cili i përket shtetit. Gadishulli ka përfunduar fazën e planifikimit. Ne ende po negociojmë kushtet e partneritetit për ishullin e Sazanit. Konceptet paraprake duken shumë premtuese. Lista e kompanive që duan të bëhen pjesë e këtyre kufijve të rinj të turizmit mesdhetar është mbresëlënëse, veçanërisht Hotelet Aman.

Disa ekspertë që studiojnë strukturat e bandave kriminale ndërkombëtare besojnë se çdo qeveri evropiane sot duhet të adresojë krimin e organizuar. A e shihni edhe ju kështu?

Ne po luftojmë krimin e organizuar si kurrë më parë, dhe kjo njihet nga të gjitha autoritetet përkatëse, por akuzat vazhdojnë të vijnë, dhe janë të ndryshme. Opozita në Parlament më ka akuzuar tashmë për të gjitha llojet e gjërave, siç është të qenit homoseksual dhe biseksual – gjë që nuk jam. Me sa duket, ata janë gjithashtu të bindur se unë jam përdhunues dhe trafikant droge…

A ju pëlqejnë gazetarët?

A më pëlqejnë mua gazetarët? Një pyetje shumë e përgjithshme. Unë admiroj gazetarinë e pavarur. Por a më pëlqejnë të gjithë gazetarët? Jo. Megjithatë, unë e di sa e tmerrshme është bota pa gazetarë. Prandaj, unë nuk jam aspak problemi i tyre. Problemi im qëndron diku tjetër: Shumë vite më parë, unë publikova pikëpamjet e mia në gazetën e vetme të pavarur të Shqipërisë, duke rrezikuar jetën time për ta bërë këtë. Ajo gazetë u dogj. Pra, unë i përkisja kampit të gazetarisë dhe e di sa e rëndësishme është kjo.

Ju keni përjashtuar gazetarë individualë nga konferencat tuaja për shtyp.

Ne vetëm dy herë kemi penguar dikë që të marrë peng të gjithë konferencën për shtyp, kur flitet pafundësisht në mikrofon.

Një politikan nga rrethi juaj, ish-kryetari i bashkisë së Tiranës, u arrestua në zyrën e tij disa muaj më parë – ndër të tjera, për ryshfet dhe pastrim parash. A ka arritur korrupsioni në qeverinë tuaj?

Është e qartë se njerëzit në nivele të ndryshme të qeverisjes preken gjithashtu sapo përfshihet korrupsioni. Pra, pyetja nuk është nëse korrupsioni ekziston, por çfarë po bëjmë për ta luftuar atë dhe për të zvogëluar ndikimin e tij në qeveri. Dhe jam krenar që kemi bërë diçka të madhe – radikale: një reformë gjyqësore që, për herë të parë në historinë tonë që nga pavarësia e Shqipërisë në vitin 1912, i solli zyrtarët e lartë para një gjyqësori të pavarur dhe çoi nëakuza ose dënime.

Nga ana tjetër, unë besoj se një organizatë, një kompani ose një shumicë qeverisëse nuk gjykohet nga fakti nëse një ose disa nga anëtarët e saj dyshohen për korrupsion ose janë nën hetim për korrupsion, por nga mënyra se si reagojnë në raste të tilla. Për dekada, përgjigjja ishte të formohej një mburojë mbrojtëse dhe të ofrohej mbështetje politike në përputhje me rrethanat. Ne i kemi dhënë fund kësaj. Partia jonë nuk është një mburojë mbrojtëse për askënd; Shumica jonë në Parlament është vetëm mburoja mbrojtëse e gjyqësorit të pavarur.

Ju kurrë nuk e keni mohuar se korrupsioni në Shqipëri mbetet një problem i madh. A do të bëhet një pengesë vendimtare në përpjekjet për t’u bashkuar me BE-në?

Lufta jonë kundër tij është një garanci e rëndësishme e dëshirës sonë të vërtetë për t’u bërë anëtar i BE-së. Sukseset tona në këtë luftë janë vlerësuar shumë nga BE-ja.

Si e shpjegoni që shkrimtari Fatos Lubonja, i cili dikur ishte miku juaj, tani është një nga kritikët tuaj më të ashpër?

Ne ishim miq shumë të ngushtë kur luftonim së bashku në shoqërinë civile. Por që kur kalova në kampin kundërshtar të politikës së përditshme, Fatosi më ka shpallur tradhtar të kauzës. Që atëherë, ai është shqetësuar kryesisht për të vërtetuar se çfarë tradhtari revoltues jam. E respektoj dhe më vjen keq për të.

Cili ishte gabimi juaj më i madh si kreu i qeverisë?

Oh, do të komentoj për këtë vetëm pasi të largohem nga detyra.

Ju e ndaluat përkohësisht TikTok në Shqipëri pasi vdekja me thikë e një djali 14-vjeçar u lidh me përdorimin e platformës së mediave sociale.

Unë nuk e ndalova TikTok përgjithmonë, por prindërit duhet të jenë në gjendje ta kontrollojnë më mirë platformën. Qasja në video me përmbajtje të dhunshme ose të neveritshme duhet të parandalohet. Prindërit duhet të dinë se çfarë po bëjnë fëmijët e tyre në një platformë të tillë. Dhe duhet të them: Për habinë time, njerëzit në TikTok ishin shumë të gatshëm të kuptonin dhe të adresonin shqetësimet tona.

Si reaguan prindërit ndaj ndalimit?

Mbështetja për ndalimin e TikTok ishte dërrmuese. 95 për qind e prindërve ishin pro. Shumica e tyre madje mbështetën ndalimin e të gjitha mediave sociale.

Cilat janë përfundimet tuaja?

Gjithmonë duhet të mbash mend nga vjen. Nuk i lejoj kurrë njerëzit e mi të mbajnë bagazhet e mia. Kur udhëtoj privatisht, nuk fluturoj me klas biznesi. Gruaja ime nget makinën e saj. Në shtëpi, nuk kemi asnjë punonjës të paguar nga qeveria. Kam ngritur muzeun e parë për dhuratat që marr, që i përkasin shtetit dhe jo personit në zyrën e Kryeministrit. Gjëra të vogla të mëdha të qëndrosh sa më normal të jetë e mundur nën lëkurë.

A ka ndonjë që dëgjon për çështje të tilla?

Disa njerëz mendojnë se kam fituar shumë zgjedhje sepse opozita ime është shumë e dobët. Ata njerëz nuk kanë ide. Sepse në shtëpi, kam opozitën më të ashpër që kam përjetuar ndonjëherë.

Ajo më pret kur kthehem nga puna në mbrëmje – gruaja ime. Ha diçka, shtrihem në divan, zgjedh një film për t’u çlodhur. Dhe pas dhjetë minutave të para të filmit, fillon koha e pyetjeve nga divani në divan.

Gruaja ime është ekonomiste, punon për organizata ndërkombëtare, ajo i di punët e saj. Ajo di numra, të dhëna, fakte. Pyetjet vazhdojnë, kështu që më duhet të shtyp butonin e ndalimit të filmit disa herë.

Është vërtet intensive. Nëse gruaja ime vazhdon deri në nokaut, do të jetë shumë më vonë se mesnata dhe do të duhet t’i lutem të tregojë mëshirë. Mund t’ju siguroj: Nëse keni një kundërshtim të tillë në shtëpi dhe i dëgjoni ata, do të bëheni të pamposhtur jashtë katër mureve tuaja. Atëherë mund të bëheni edhe Mbret i Shqipërisë!/ZEIT Magazine/

The post Rama për revistën gjermane ZEITmagazin: Projekti i Kushner po ecën, për Sazanin në negociata! appeared first on Gazeta Si.

Bashkimi Europian do të nisë zbatimin e një sistemi të ri të hyrjes dhe daljes për qytetarët që nuk janë nga vendet e Unionit duke filluar nga data 12 tetor.

Ky sistem i avancuar, i njohur si “EES – Entry/Exit System” do të regjistrojë të dhënat biometrike të udhëtarëve, përfshirë gjurmët e gishtërinjve dhe imazhin e fytyrës. 

Sipas asaj që raporton “The Guardian”, sistemi do të:

-Zëvendësojë vulosjen manuale të pasaportave

-Regjistrojë datën dhe kohën e hyrjes dhe daljes

-Kapë të dhëna biometrike si gjurmët e gishtërinjve dhe imazhin e fytyrës (vetëm njëra nga këto)

-Llogarisë automatikisht kohëzgjatjen e qëndrimit të lejuar

-Sinjalizojë shtetet anëtare në rastet e qëndrimeve të tejzgjatura.

Sistemi i ri, do të zëvendësojë vulosjen manuale të pasaportave dhe do të lejojë autoritetet kufitare të kontrollojnë automatikisht kohëzgjatjen e qëndrimit të lejuar për turistët dhe udhëtarët e biznesit.

Sistemi do të nisë së zbatuari gradualisht për gjashtë muaj dhe pritet të hyjë në funksionim të plotë në janar të vitit 2026.

Makineritë për marrjen e gjurmëve të gishtërinjve tashmë janë vendosur në disa pika kalimi, përfshirë terminalin Eurostar në Londër dhe Portin e Doverit.

Komisioni Evropian thotë se ky sistem do të rrisë sigurinë kufitare dhe do të përshpejtojë procesin për udhëtarët e rregullt.

The post BE, gjurmë gishtash në kufi/ Fund i vulave në pasaporta, nga tetori nis sistemi biometrik appeared first on Gazeta Si.

Gjykata e Fierit ka dënuar me burgim të përjetshëm Azgan Mërnicën për vrasjen e efektivit, pjesëtar i forcave speciale “Shqiponja”, Nevruz Cenalia.

Prokuroria kërkoi dënimin maksimal për Mërnicën, i cili akuzohej për tre vepra penale: Vrasje me armë zjarri të punonjësit të policisë, armëmbajtje pa leje dhe drejtim të parregullt të mjetit.

Ngjarja e rëndë ndodhi më 13 maj 2024, rreth orës 13:30, në fshatin Baltëz të Bashkisë Fier. Sipas dosjes hetimore, gjithçka nisi si një konflikt banal. Azgan Mërnica po drejtonte automjetin e tij me shpejtësi të lartë në një kthesë të rrezikshme, kur u ndalua nga efektivi, i cili i tërhoqi vëmendjen për mënyrën e rrezikshme të ngjarjes.

Sipas Prokurorisë, pas një debati të ashpër verbal, Mërnica ka nxjerrë armën e zjarrit dhe ka qëlluar për vdekje efektivin, i cili ndodhej në detyrë. Pas ngjarjes, i akuzuari u kap nga forcat e rendit pas një operacioni 48 orësh dhe negociatash me familjaret e tij.

The post Vrau efektivin e Shqiponjave, Azgan Mërnica dënohet me burg përjetë appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Në skenën e Panairit të Librit në Ulqin u zhvillua mbrëmjen e 29 korrikut ceremonia e ndarjes së çmimeve të Panairit të 24-t të Librit “Ulqini 2025”.

Çmimi “Dega e Ullirit”, i dedikuar letërsisë për fëmijë, iu dha shkrimtareve Meliza Krasniqi për librin “Nexhmije Pagarusha – unë jam bilbili i Kosovës” dhe Elia Zaharia për librin “Perla dhe dreri i artë”.

Çmimi “Servantes” për përkthim iu nda përkthyesit Durim Taçi për romanin “Portokall me kurdisje” nga Anthony Burgess.

Studiuesi Behar Gjoka u vlerësua me çmimin “Olcinium” për veprën studimore më të mirë “Petro Marko, shkrimtari i lirisë”, ndërsa çmimi “Liburnia” për veprën më të mirë në prozë iu dha akademikut dhe shkrimtarit Mehmet Kraja për vëllimin me tregime “Histori të ëndrrave të hershme”.

Ky ishte edicioni i 24-t i një prej panaireve më jetëgjata në të gjitha trevat shqiptare, që organizohet nga Instituti i librit dhe promocionit dhe bashkia Ulqin.

The post Ndahen çmimet e Panairit të Librit ‘Ulqini 2025’ appeared first on Gazeta Si.

Një aksident me pasojë dy të vdekur ka ndodhur pasditen e sotme në Himarë, pranë Borshit, ndërsa kanë mbetur të plagosur edhe dy persona.

Paraprakisht mësohet se shkak është përplasja e një furgoni me një automjet.

Si pasojë e përplasjes, kanë humbur jetën në vendngjarje drejtuesi i furgonit K. M., rreth 60 vjeç, dhe bashkëshortja e tij, rreth 55 vjeç.

Ndërkohë, në automjetin tjetër ndodheshin dy të rinj, përkatësisht 30 dhe 28 vjeç. I riu 30-vjeçar ka marrë dëmtime të rënda dhe është transportuar me urgjencë në Spitalin e Sarandës, ku ndodhet në gjendje kritike për jetën. Ndërsa 28-vjeçari është jashtë rrezikut, në gjendje të stabilizuar.

The post Aksident i rëndë në Himarë-Borsh, dy të vdekur dhe dy të plagosur appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Është miratuar receta e re mjekësore në formatin e ri unik.

Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale Albana Koçiu deklaroi se nga data 1 gusht, receta mjekësore në formatin e ri unik, hyn në fuqi në të gjithë sistemin shëndetësor, publik dhe privat.

Receta e re mjekësore krahas atyre standardeve me informacionet bazë do ketë dhe vendosjen e diagnozës.

Gjithashtu, me formatin e ri, mjekët do të kenë mundësinë të lëshojnë recetë mjekësore deri në 6 muaj, në rastet kur pacientët do të kenë nevojë për trajtim afatgjatë si dhe do ketë elementë teknikë si vendosja e emrit gjenerik të ilaçit, tipi i recetës për pacientët me sëmundje akute apo kronike, si dhe vendosja e emrit dhe vulës së farmacistit.

Në dokument paralajmërohen masa dhe penalizime ndaj mjekë dhe farmacistëve që nuk respektojnë formatin i ri të recetës, e cila do të jetë edhe në format elektronik për të gjithë profesionistët.

The post Nga 1 gushti, recetë e re mjekësore e unifikuar në gjithë sistemin shëndetësor appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Pranvera, vera, vjeshta dhe dimri – këto janë stinët që i njohim dhe na janë mësuar që në moshë të vogël. Megjithatë, hulumtimet e reja kanë sugjeruar se ka edhe dy stinë të tjera që duhet t’i shtojmë kësaj përzierjeje, dhe këto janë “sezoni i mjegullës” dhe “sezoni i mbeturinave”. Këto dy stinë të reja tani janë pjesë e ritmit vjetor të klimës së Tokës. Por çfarë janë saktësisht ato?

Sezonet e reja tani po përsëriten çdo vit, të nxitura tërësisht nga aktiviteti njerëzor dhe që paraqesin kërcënime serioze për shëndetin publik, jetën detare dhe ekosistemet globale.

Sezoni i mjegullës ndodh çdo vit në pjesë të Azisë Juglindore, kur tymi mbulon rajonin, duke shkaktuar cilësi të rrezikshme të ajrit dhe shqetësime të përhapura shëndetësore.

Pjesa më e madhe e mjegullës vjen nga zjarret e ndezura qëllimisht, djegie masive për të pastruar tokën për bujqësi në vende si Indonezia dhe Malajzia.

Një model i ngjashëm është gjetur në SHBA, pasi sezoni i zjarreve në Kaliforni, dikur i kufizuar në muajt më të nxehtë, tani fillon në pranverë dhe zgjatet deri në dhjetor.

Ndërkohë, në Bali, një lloj tjetër sezoni zhvillohet çdo vit nga dhjetori në mars. Ndërsa erërat ndryshojnë, rrymat e oqeanit mbajnë vëllime marramendëse të mbeturinave plastike në breg, duke ‘varrosur’ plazhet nën grumbuj mbeturinash.

Ky ‘sezon i mbeturinave’ është bërë aq i qëndrueshëm sa vendasit tani mund ta parashikojnë atë deri në muaj.

Ngjarje të ngjashme janë parë në Filipine, Tajlandë dhe madje përgjatë Bregut Lindor të SHBA-së, ku Rryma e Gjirit dhe rryma të tjera shtyjnë mbeturinat lundruese drejt Floridës, veçanërisht gjatë verës.

Për të kuptuar dhe përshkruar më mirë ritmet klimatike në ndryshim, ekipi i kërkimit analizoi dekada të tëra imazhesh satelitore, të dhëna moti dhe raporte lokale.

Ata madje kanë futur një fjalor të ri për të përcaktuar modelet sezonale në zhvillim: stinët e zhdukura, stinët aritmike dhe stinët e ndërprera.

Sezoni i mjegullës në Azinë Juglindore zakonisht fillon në qershor dhe zgjat deri në shtator.

Tymi shpesh përhapet përtej kufijve, duke mbështjellë qytete në Singapor, Tajlandë dhe më gjerë në një re toksike që mund të zgjasë me javë.

Hulumtuesit thanë se kjo ‘shkaktohet nga djegia e përhapur e tokave tropikale me torfe në rajonet e Malajzisë dhe Indonezisë dhe tani konsiderohet një ngjarje vjetore në Azinë Juglindore ekuatoriale, duke ndikuar në shëndetin dhe jetesën e miliona njerëzve’.

Ky sezon është shfaqur gjithashtu në Indinë veriore çdo dimër, ndërsa mbaron sezoni i musoneve dhe fillon djegia e të korrave, shpesh e intensifikuar në nivel lokal nga djegia festive e Diwali.

SHBA-të janë mësuar gjithashtu me qiellin e mjegullt çdo verë, pasi pjesë të verilindjes mbulohet me tym, duke shkaktuar alarme për cilësinë e ajrit në Nju Jork dhe Nju Xhersi.

Në vitin 2023, tymi nga zjarret rekord të Kanadasë përfshiu Midwest dhe Bregun Lindor, duke e kthyer qiellin në portokalli mbi qytetin e Nju Jorkut.

Ngjarje të tilla po bëhen më të shpeshta, ndërsa stinët e zjarreve në të gjithë Amerikën e Veriut bëhen më të gjata, më të nxehta dhe më intensive, paralajmëruan studiuesit.

Sipas studimit, disa stinë tradicionale janë zhdukur gjithashtu. Në rajonet alpine si Andet dhe Malet Shkëmbore, sezoni dikur i parashikueshëm i sporteve dimërore po shkatërrohet për shkak të mungesës së madhe të borës.

Stinë të tjera si pranvera dhe vera kanë ndryshuar nga sinkronizimi. Këto janë ndryshime ‘aritmike’, kur pranvera vjen shumë herët, ose vera zgjatet shumë, duke përshkruar se cikli natyror po bie nga sinkronizimi.

Për shembull, ciklet e çiftëzimit dhe të letargjisë në të gjithë Europën tani po fillojnë javë më herët se më parë.

Në mënyrë të ngjashme, stinët e zjarreve dhe uraganeve po zgjaten në Amerikën e Veriut dhe Paqësor, duke prishur planifikimin dhe përgatitjen.

Pastaj ka stinët ‘e ndërprera’, të cilat nuk janë zhdukur ose kanë lëvizur, por janë intensifikuar. Një rast i qartë është vera e Europës.

Që kur vala e nxehtësisë franceze e vitit 2003 vrau mijëra njerëz, shkencëtarët kanë vënë re se verat në të gjithë kontinentin nuk janë vetëm më të nxehta, por edhe më të rrezikshme. Këto stinë ndjekin një ritëm më të fortë dhe më të paparashikueshëm.

Në këtë rast, stina nuk u zhduk, por u amplifikua në mënyrë të rrezikshme.

The post Shkencëtarët zbulojnë se Toka ka dy stinë të reja appeared first on Gazeta Si.

Ambasada e Shqipërisë në Tokio, përmes një postimi në rrjetin zyrtar në Facebook, ka përcjell një mesazh për të gjithë shqiptarët që ndodhen në Japoni, lidhur me alarmin për cunam që është lëshuar në vend pas tërmetit.

Amabasada shqiptare u bën thirrje shqiptarëve të ndjekin me vëmendje informacionet e publikuara dhe të respektojnë me përpikmëri udhëzimet e autoriteteve lokale.

“Në vijim të paralajmërimeve të autoriteteve japoneze për tsunami në disa rajone të vendit, iu bëjmë thirrje shtetasve shqiptarë që ndodhen në Japoni të ndjekin me vëmendje informacionet e publikuara dhe të respektojnë me përpikmëri udhëzimet e autoriteteve lokale”, thuhet në njoftim.

“Në rast nevoje, kontaktoni:
embassy.tokyo@mfa.gov.al
WhatsApp: +81-70-9023-3905
+81 80 4357 2971″, shkruhet në njoftim.

Në orët e para të mëngjesit të sotëm, një tërmet me magnitudë 8.8 u regjistrua pranë bregdetit të gadishullit Kamçatka, duke shkaktuar paralajmërime për cunami në shumë vende përgjatë bregut të Oqeanit Paqësor.

Në Kamçatka, disa persona janë lënduar, ndërsa në një pjesë të madhe të bregdetit lindor të Japonisë, i cili ishte goditur rëndë në tërmetin dhe cunamin katastrofik të vitit 2011, është urdhëruar evakuimi i popullatës.

The post Alarmi për cunam në Japoni/ Ambasada e Shqipërisë në Tokio mesazh: Respektoni udhëzimet e autoriteteve lokale appeared first on Gazeta Si.

Shkrimtarja shqiptare Ledia Xhoga është bërë pjesë e listës së gjatë të pretendentëve për Çmimin e madh të letërsisë, Booker Prize 2025 me romanin e saj “Misinterpretation”.

Romani i Xhogës është vendosur në Nju Jorkun e sotëm dhe ndjek historinë e një përkthyeseje shqiptare, e cila pranon me ngurrim të përkthejë gjatë seancave terapeutike të Alfredit, një të mbijetuar torture nga Kosova. Pavarësisht paralajmërimeve të burrit të saj, ajo përfshihet emocionalisht në botën e ndërlikuar të klientit të saj. Ankthi i Alfredit ngjall tek ajo kujtime të thella dhe të shtypura, ndërsa një përpjekje impulsive për të ndihmuar një poet kurd e çon në një situatë të rrezikshme dhe në një plan të pamatur.

Ndërsa vendime të pafat fillojnë të grumbullohen, martesa dhe shëndeti i saj mendor lëkunden. Në përpjekje për t’u shkëputur nga gjithçka, ajo udhëton spontanisht në Shqipëri për t’u ribashkuar me nënën e saj, një përballje që e bën të rikthejë në vëmendje jetën që ka ndërtuar në Shtetet e Bashkuara. Kur kthehet në Nju Jork, ajo përballet me pasojat e veprimeve të saj dhe detyrohet të vërë në pikëpyetje kufirin midis realitetit dhe imagjinatës, si dhe të vërtetës dhe keqinterpretimit.

Ledia Xhoga është shkrimtarja shqiptare e dytë që nominohet për Booker Prize pas Ismail Kadaresë që e ka fituar çmimin, në 2005, dhe është nominuar po ashtu edhe dy herë të tjera në 2017-n dhe në 2024-n.

Fituesi i këtij viti për Booker Prize do të prezantohet më datë 10 nëntor 2025.

The post Ledia Xhoga pretendente për çmimin ‘Booker Prize 2025’ appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- “Është një ide e mirë të ndërroni vendet e njohura dhe me kërkesë të lartë për pushime me rajone në zhvillim e sipër, ose të përfitoni nga vendet ku shpenzimet janë të ulëta. Për fat të mirë, ka mjaft mundësi për të zgjedhur nëse doni të kurseni para pa bërë kompromis me diellin ose cilësinë e përvojave”, shkruan Sarah Marshall në një artikull të botuar në të përditshmen britanike “Independent”.

Nga Spanja në Shqipëri, Independent ka renditur vendet më të mira për plazhe, për familjet, për aventura, për të bërë ski dhe për natyrën.

Kështu, Shqipërinë e ka renditur si vendin më të mirë për aventura.

“Qoftë duke shëtitur nëpër rrugët me kalldrëm, duke zbuluar majat e maleve apo duke notuar në ujërat e kaltra të shndritshme, Shqipëria ka një ngjashmëri të madhe me fqinjën e saj elegante përtej detit Adriatik”, thuhet në artikull, ku ndër të tjera shtohet se krahasuar me Italinë, plazhet janë më të qeta, vendet e fshehura janë më të shumta dhe çmimet janë dukshëm më të lira.

“Mësoni rreth të kaluarës përmes arkitekturës osmane, fashiste dhe sovjetike të kryeqytetit, Tiranës, ecni në shtigjet që të çojnë në Parkun Kombëtar të Valbonës dhe relaksohuni në plazhet e arta të Rivierës Shqiptare”, thuhet në artikull.

 “Independent” rendit vendet më të mira për t’u vizituar në vitin 2025 – për pushime të përballueshme:

1. Vendi më i mirë për aventura: Shqipëria

2. Vendi më i mirë për plazhet: El Gouna, Egjipt

3. Vendi më i mirë për familjet: Galicia, Spanjë

4. Vendi më i mirë për ski: Voss, Norvegji

5. Vendi më i mirë për natyrën: Bosnjë-Hercegovina

The post Independent: Shqipëria, vendi më i mirë për aventura appeared first on Gazeta Si.

Në Mal të Zi u mbajt konferenca e përbashkët përfundimtare për përgatitjen e dosjes drejtuar UNESCO-s për shpalljen e Liqenit të Shkodrës si Rezervë Biosfere Ndërkufitare.

Konferenca e përbashkët mblodhi mbi 70 pjesëmarrës nga palët dhe grupet e interesit, aktorët lokalë, donatorët, ekspertët, ministritë përkatëse dhe sekretariati i UNESCO-s.

Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Shkodër bëri të ditur se, dosjet përkatëse të nominimit janë gati për t’u dorëzuar në ministritë përkatëse dhe do të shërbejnë për dy komponentë të rëndësishëm: prezantimin e rezultateve e arritjeve të projektit, si dhe dakordësimin mbi hapat e mëtejshëm të nevojshëm për të krijuar SLW – TBR (Shkodra Lake Watershed-Transboundary Biosphere Reserve/ Pellgu ujëmbledhës i Liqenit të Shkodrës-Rezervë Biosferë Ndërkufitare).

Konferenca përfundimtare shërbeu për të prezantuar arritjet dhe për të përcjellë një mesazh angazhimi dhe bashkëpunimi rajonal për publikun e gjerë. Përmes programit të rezervave të biosferës, një zhvillim i qëndrueshëm i gjelbër është i mundur për rajonin dhe për ta arritur këtë, ndryshimi i mentalitetit dhe i qëndrimit është i domosdoshëm.

Në fund të konferencës panairi i kulturave dhe natyrës shfaqi mundësitë dhe potencialet e rajonit të ardhshëm të Biosferës./ATSH/

The post Liqeni i Shkodrës në UNESCO, mbahet konferenca përfundimtare Shqipëri-Mali i Zi appeared first on Gazeta Si.

Të qenit pranë njerëzve të sëmurë mund të aktivizojë sistemin tuaj imunitar, edhe nëse njerëzit e sëmurë nuk janë të vërtetë, ka zbuluar një studim i ri.

Një ekip kërkimor zviceran përdori realitetin virtual (VR) në një studim, të botuar në revistën Nature Neuroscience, për të testuar përgjigjet biologjike të njerëzve ndaj kërcënimeve të mundshme shëndetësore. Ata thonë se VR mund të jetë një plotësues premtues për mjete të tjera për forcimin e imunitetit, si vaksinat.

Gjatë eksperimentit, studiuesit lidhën 248 të rinj të shëndetshëm me makina që matin aktivitetin e trurit, pastaj vendosën kufje VR që i sollën ata në një botë virtuale plot me njerëz të sëmurë. Disa nga avatarët kishin infeksione të dukshme, të tilla si skuqje ose kollë, ndërsa të tjerët ose dukeshin të frikësuar ose kishin shprehje neutrale.

Kur avatarët e sëmurë iu afruan shumë pjesëmarrësve, truri i tyre ndriçohej në mënyra që nuk ndriçoheshin kur afroheshin fytyrat neutrale ose të frikësuara. Në mënyrë specifike, avatarët aktivizuan të ashtuquajturin rrjet të spikatur, ose pjesët e trurit që zbulojnë kryesisht “stimuj të spikatur, duke përfshirë kërcënimet”, zbuloi studimi.

Mostrat e gjakut nga njerëzit e ekspozuar ndaj avatarëve të sëmurë treguan gjithashtu një rritje të aktivitetit të qelizave limfoide të lindura, e cila është një pjesë kyçe e përgjigjes imune. Këto qeliza aktivizohen nga kërcënimet e patogjenëve, duke e ndihmuar trupin të krijojë shpejt një përgjigje.

Trupi reagon në mënyrë të ngjashme me një infeksion të vërtetë, siç është një vaksinë kundër gripit.

“Ne po mendonim se nëse do të kishte ndonjë gjë, reagimet do të ishin diçka shumë e lehtë,” tha për Euroneës Health Camilla Jandus, një nga autoret e studimit.

“Të shihnim ndryshime qelizore brenda pak orësh, nuk e prisnim”.

Gjetjet sugjerojnë se truri ynë mund të zbulojë kërcënime të mundshme nga infeksionet para se të bëjmë kontakt me një person të sëmurë, duke e futur sistemin tonë imunitar në një gjendje mbrojtëse, thanë studiuesit.

“Kur kërcënimi infektiv po hyn në trupin tonë, sistemi imunitar reagon, por shpesh është tepër vonë,” tha Jandus.

Studiuesit nuk e dinë saktësisht se si truri dhe sistemi imunitar punojnë së bashku për të luftuar patogjenët, ose nëse përgjigja imune e nxitur nga VR do të ishte po aq e fortë dhe afatgjatë sa ajo e shkaktuar nga një vaksinë.

Por gjetjet e tyre përputhen me hulumtimet e mëparshme që sugjerojnë se trupi vepron si një “detektor tymi” që i përgjigjet kërcënimeve të mundshme shëndetësore që rezultojnë të jenë alarme të rreme. Ankthi, inflamacioni, dhimbja, të vjellat, kolla dhe diarreja mund të jenë të gjitha përgjigje mbrojtëse.

Studimi është ndër të parët e këtij lloji, kështu që do të nevojiten studiues në grupe më të mëdha për të konfirmuar gjetjet.

Ekipi po teston nëse sistemet imunitare të njerëzve reagojnë ndryshe ndaj skenarëve të realitetit virtual (VR) që paraqesin kërcënimin e baktereve ose viruseve.

Ata gjithashtu duan të studiojnë nëse mjediset e realitetit virtual (VR) mund të ndihmojnë në forcimin e përgjigjes imunitare të njerëzve ndaj vaksinave dhe nëse këto mjedise mund të shërbejnë si një lloj terapie ekspozimi për njerëzit me alergji.

Në këtë mënyrë, kur njerëzit janë të infektuar me një alergjen ose virus, “tashmë e kanë parashikuar dhe përgatitur trupin për të reaguar, me shpresën për të pasur sukses më të mirë në përgjigje”, tha Jandus.

The post Studimi: Realiteti virtual mund të stërvisë trupin tonë për të luftuar infeksionet appeared first on Gazeta Si.

Një ngjarje e rëndë ka ndodhur në Fier ku një 30-vjeçar F. S. është shpallur në kërkim pasi dyshohet se ka kryer marrëdhënie seksuale me një 13-vjeçare.

Policia ka nisur procedim penal edhe për dy 15-vjeçarë, pasi gjithashtu janë të dyshuar se kanë kryer marrëdhënie seksuale me 13-vjeçaren.

The post Marrëdhënie seksuale me një 13-vjeçare, shpallet në kërkim 30-vjeçari. Procedim penal edhe për dy të mitur appeared first on Gazeta Si.

Reshjet e dendura të orëve të fundit kanë ndihmuar në shuarjen e zjarreve të rënë gjatë 24 orëve të fundit por edhe gjatë ditëve.

Në vend janë evidentuar 52 vatra zjarri, ndër të cilat 2 janë ende aktive, 4 vatra janë në monitorim dhe 46 janë shuar.

Mbeten aktive vatrat në zonën perëndimore të tunelit të Skërficës, Gjirokastër, ku ndërhyrja nuk mundëson futjen e trupave, për shkak të terrenit të thepisur dhe bimësisë shumë të dendur dhe në fshatin Spatharë, Skrapar,  ku zjarri ka rënë në një sipërfaqe kullote. 

Në operacionet për shuarjen e zjarreve u angazhuan 52 automjete zjarrfikëse dhe 722 forca operacionale.

Sipas informacionit të dërguar nga Instituti i Gjeoshkencave, sot priten reshje të dobëta deri lokalisht mesatare në qarkun Shkodër, Kukës, Lezhë dhe Durrës, dhe të dobëta në shumicën e qarqeve të vendit.

The post Shiu shuan zjarret, dy vatra aktive appeared first on Gazeta Si.

Janë hapur sot aplikimet online në UAlbania për përzgjedhjen e programeve të studimit në universitete.

 Sistemi do të jetë i hapur deri më 3 gusht, për t’iu dhënë mundësi të gjithë maturantëve për përzgjedhjen deri në 10 programe studimi në universitetet shqiptare.

Portali UALBANIA është ura lidhëse mes maturantëve dhe botës akademike. Nëpërmjet portalit, maturantët njihen me kriteret, programet, aplikimin universitar dhe regjistrimin në programin ku janë shpallur fitues.

The post Hapen aplikimet online për përzgjedhjen e 10 programeve në universitete appeared first on Gazeta Si.

Miliona njerëz në të gjithë Europën jetojnë me hepatit B ose C pa e ditur, duke i vënë ata në rrezik serioz për sëmundje të mëlçisë dhe kancer, kanë paralajmëruar autoritetet e shëndetit publik.

Qendra Europiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve (ECDC) tha në një raport të ri se rreth pesë milionë njerëz në Bashkimin Europian, Islandë, Lihtenshtajn dhe Norvegji jetojnë me hepatit kronik B ose C, por shumica janë të padiagnostikuar dhe të patrajtuar.

Shpesh të referuara si “infeksione të heshtura”, hepatiti B dhe C mund të jetojnë të pazbuluar në trup për vite me radhë, duke dëmtuar ngadalë mëlçinë derisa simptomat të shfaqen në formën e fibrozës së mëlçisë (shenjave), cirrozës ose kancerit.

Virusi zakonisht përhapet përmes kontaktit me gjakun e infektuar ose lëngjet trupore, duke përfshirë seksin e pambrojtur ose pajisjet e përbashkëta të drogës.

Raporti vlerëson se 3.2 milionë njerëz në rajon janë të infektuar me hepatit B dhe 1.8 milionë kanë hepatit C. Së bashku, këto viruse lidhen me afërsisht 50,000 vdekje çdo vit.

“Duhet të nënvizojmë rëndësinë kritike të shtimit të përpjekjeve për të parandaluar dhe kontrolluar hepatitin viral”, tha në një deklaratë Dr. Marieke van der Ëerf, drejtuese e seksionit të ECDC-së për viruset e transmetuara në gjak.

Ajo tha se qasja në vaksinim, testim dhe kujdes mjekësor për personat e infektuar “janë thelbësore për një Europë më të shëndetshme dhe më rezistente”.

Sipas ECDC-së, më shumë se 65 për qind e atyre me hepatit B dhe 62 për qind e atyre me hepatit C janë ende të padiagnostikuar.

Hepatiti C mund të shërohet me një kurë të shkurtër ilaçesh antivirale shumë efektive. Ndërsa hepatiti B aktualisht nuk mund të shërohet, ai mund të menaxhohet me trajtim afatgjatë që ndihmon në shtypjen e virusit dhe zvogëlimin e rrezikut të dëmtimit të mëlçisë.

Ndërkohë, hepatiti A, i cili përhapet nëpërmjet jashtëqitjes së infektuar, është një infeksion akut që zakonisht shërohet vetë.

Globalisht, hepatiti kronik viral shkakton rreth 1.3 milion vdekje çdo vit. Kjo është rreth 3,500 vdekje çdo ditë, duke e vendosur atë në të njëjtin nivel me tuberkulozin (TB).

Organizata Botërore e Shëndetësisë thotë se 2.8 milionë nga këto vdekje mund të parandalohen deri në vitin 2030 dhe u ka bërë thirrje qeverive që të përfshijnë shqyrtimin dhe trajtimin e hepatitit në kujdesin shëndetësor parësor, veçanërisht për komunitetet vulnerabël dhe me rrezik të lartë.

The post Studimi: Miliona njerëz në Europë jetojnë me hepatit pa e ditur appeared first on Gazeta Si.

Ditën e martë vendi ynë do të ndikohet nga kushte atmosferike të paqëndrueshme.

Që prej orëve të para të mesnatës, ka pasur vranësira dhe reshje shiu, fillimisht në zonat veriperëndimore dhe pjesërisht në qendër të vendit. Reshjet do të jenë me intensitet të ulët, lokalisht deri mesatar, dhe do të zgjasin deri në mesditë.

Gjatë paradites dhe deri në pasdite, reshjet do të përfshijnë një pjesë të madhe të territorit, kryesisht me intensitet të dobët. Pasdite reshjet do të lokalizohen përgjatë Ultësirës Perëndimore dhe zonave malore në veri të vendit.

Era do të fryjë e lehtë me drejtim juglindje-jugperëndim, me shpejtësi mesatare rreth 6 m/s, ndërsa në bregdet dhe në lugina priten rritje të përkohshme të intensitetit deri në 10 m/s.

The post Mot i paqëndrueshëm dhe me shi appeared first on Gazeta Si.

Tre të akuzuarit për vrasjen e Anesti Ramës u lanë në burg nga Gjykata e Shkallës së Parë në Fier.

Ngjarja e rëndë ndodhi tre ditë më parë në fshatin Frashër të Patosit, ku viktima u dhunua për vdekje në banesën e tij.

Të pandehurit Emanilda Rama (vajza e viktimës), Valbona Rama (bashkëshortja e tij), dhe Çlirim Dogani akuzohen se kanë bashkëpunuar në kryerjen e krimit, i cili fillimisht u paraqit nga familjarët si një vdekje natyrale.

Hetimet vijojnë dhe pritet që analizat e ADN-së të ndihmojnë në zbardhjen e plotë të ngjarjes, veçanërisht për të përcaktuar rolin e saktë të Çlirim Doganit në këtë krim të rëndë.

Dyshohet se vajza fillimisht e ka goditur babanë e saj në organet gjenitale, dhe pasi ai ka rënë në tokë, Dogani e ka mbajtur nga duart teksa ajo e mbyste me tel.

Po ashtu dyshohet se ata kanë përdorur edhe mjete të forta dhe mjete prerëse.

Ndërkohë nëna e 26-vjeçares ka ndihmuar në fshehjen e gjurmëve dhe pastrimin e gjakut nga trupi i viktimës.

The post Vrasja e 55-vjeçarit nga e bija dhe i dashuri i saj, lihen në burg autorët e dyshuar appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Me çmimet e udhëtimeve në rritje dhe destinacionet popullore të mbipopulluara, shumë udhëtarë po largohen nga pushimet kryesore në kërkim të përvojave të përballueshme ose të panjohura. Nga Europa bregdetare në Afrikën ekuatoriale, ‘Travel Radar’ e rendit Shqipërinë si një nga tre destinacione në zhvillim që mund të jenë ndër zgjedhjet më të mira të vitit 2025.

“Me malet e saj të ashpra, Alpet veriore të paprekura dhe bregdetin bruz Ksamilit, Shqipëria është shndërruar nga një sekret për udhëtarët me çanta shpine në një konkurrente serioze midis vendeve të nxehta turistike alternative të Europës”, shkruan ‘Travel Radar’, duke shtuar se Organizata Botërore e Turizmit e Kombeve të Bashkuara ka raportuar se u rendit i treti vend në rritjen globale të turizmit, me një rritje prej 80 për qind të vizitorëve krahasuar me vitin 2019.

Media e huaj shkruan se Shqipëria po shfaqet si një alternativë e përballueshme ndaj destinacioneve të njohura mesdhetare, duke ofruar peizazhe të larmishme për një gamë të gjerë udhëtarësh.

“Vija bregdetare i përshtatet pushimeve në plazh, ndërsa liqenet, gjiret dhe shtigjet malore u tërheqin vëmendjen eksploruesve të natyrës. Më pak i globalizuar se fqinjët e saj, vendi ka ruajtur mikpritjen e tij tradicionale, me një përzierje kulturore të ndikimeve osmane dhe greke. Muzika popullore, zakonet dhe identiteti i fortë lokal e bëjnë Shqipërinë gjithnjë e më tërheqëse për turistët”, shkruan ‘Travel Radar, teksa shton se plazhet mahnitëse dhe qytetet bregdetare të Rivierës Shqiptare rivalizojnë destinacione si bregdeti i Greqisë, por me një çmim shumë më të ulët.

“Infrastruktura turistike është përmirësuar gjithashtu vitet e fundit. Për më tepër, linjat ajrore kanë zgjeruar shërbimin drejt Aeroportit Ndërkombëtar të Tiranës gjatë pesë viteve të fundit”, shkruhet në artikull.

Në përfundim, shkrimi mbyllet duke thënë se Shqipëria nuk është vetëm një destinacion në zhvillim i përballueshëm me më pak turma por edhe po ripozicionohet në skenën ndërkombëtare.

The post Travel Radar: Shqipëria një nga 3 destinacionet për 2025 appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Ilirjan Selmani, rreth 35 vjeç, u shoqërua nga policia e Pogradecit këtë të hënë, si autor i dyshuar i vrasjes së 52-vjeçares Kozeta Teço.

Ngjarja e rëndë u zbulua mëngjesin e sotëm, kur shtëpia e saj u përfshi nga flakët. Fillimisht u mendua se bëhej fjalë për një ngjarje aksidentale, por brenda pak orësh, hetuesit zbuluan një histori tjetër.

Kozeta Teço dyshohet se u vra nga i riu dhe më pas ai i vuri flakën shtëpisë, në mënyrë që ngjarja të dukej aksidentale.

Përveç shenjave të dhunës në trupin e gruas, hetuesit mësohet se analizuan kamerat e sigurisë në zonë dhe arritën të gjenin prova të tjera në koshat e mbeturinave, ku zbuluan mes të tjerash peshqirë të gjakosur. Edhe dy vatrat e zjarrit në banesë ishin një provë se flakët nuk kishin qenë aksidentale.

Ndërkohë në kazanin e plehrave është gjetur edhe arma e krimit, një thikë me të cilën dyshohet se autori i ka prerë fytin 52-vjeçares. Sipas burimeve paraprake, dyshohet se i riu ka patur lidhje intime me viktimën.

Teksa shoqërohet nga uniformat blu, autori i dyshuar dëgjohet të thotë: ‘Nuk jam unë vrasësi, jo’.

Rreth orës 13:30, Ilirjan Selmani u pa teksa shoqërohej nëpër rrugët e Pogradecit i prangosur nga policia. Bashkë me të, hetuesit u kthyen në skenën e krimit, aty ku kryen edhe një eksperiment hetimor.

Sipas burimeve paraprake, i riu dhe gruaja dyshohet se kishin një lidhje intime. Dyshimet duket se përforcohen edhe nga dëshmitë e të afërmve dhe fqinjëve. Gruaja ishte e pamartuar dhe jetonte e vetme.

Kqyrja e kamerave të sigurisë të bizneseve përballë pallatit ku ndodhi krimi e kanë ndihmuar policinë të identifikojë dhe të shoqërojë Ilirjan Selmanin.

Ndërkohë, policia po vijon hetimin për të zbardhur motivin që shtyu të riun nga Pogradeci të vriste partneren e tij.

The post Ngjarja në Pogradec/ Vrau dhe i dogji banesën 52-vjeçares, kapet autori i dyshuar appeared first on Gazeta Si.