❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Before yesterdayMain stream

Përkthimi letrar me AI ngjall shqetësim mes përkthyesve

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
10 July 2025 at 10:43

Nga Gazeta “SI”– NjĂ« shĂ«rbim pĂ«rkthimi letrar me inteligjencĂ« artificiale, i synuar si pĂ«r botuesit tradicionalĂ« ashtu edhe pĂ«r autorĂ«t vetĂ«botues, Ă«shtĂ« lançuar nĂ« MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar.

GlobeScribe.ai, i cili aktualisht tarifon 100 dollarë për libër, për çdo gjuhë, ofron përkthime automatike për fiction.

“GjithmonĂ« do tĂ« ketĂ« vend pĂ«r pĂ«rkthime njerĂ«zore nga ekspertĂ«, veçanĂ«risht pĂ«r tekste shumĂ« letrare ose komplekse,” thanĂ« themeluesit Fred Freeman dhe Betsy Reavley, tĂ« cilĂ«t mĂ« parĂ« themeluan Bloodhound Books, njĂ« shtĂ«pi botuese e specializuar nĂ« zhanrin e krimit dhe trillerit.

“Por GlobeScribe.ai hap mundĂ«si tĂ« reja, duke e bĂ«rĂ« pĂ«rkthimin njĂ« opsion tĂ« realizueshĂ«m pĂ«r njĂ« gamĂ« shumĂ« mĂ« tĂ« gjerĂ« fiction-i.”

Themeluesit e GlobeScribe.ai, Fred Freeman, Betsy Reavley

Sipas kompanisĂ«, GlobeScribe ka kryer “testime tĂ« gjera” pĂ«r tĂ« vlerĂ«suar mjetin e saj. FolĂ«s amtare shqyrtuan pĂ«rkthime tĂ« realizuara nga IA krah pĂ«rkthimeve njerĂ«zore, pa ditur se cila metodĂ« ishte pĂ«rdorur pĂ«r secilin tekst.
“Reagimet treguan nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«ritur se lexuesit nuk ishin nĂ« gjendje tĂ« dallonin me saktĂ«si se cili pĂ«rkthim ishte bĂ«rĂ« nga inteligjenca artificiale dhe cili nga njeriu,” thuhet nĂ« deklaratĂ«n e kompanisĂ«.
“NĂ« disa raste, recensuesit ndjenin madje se versionet e ndihmuara nga IA ishin mĂ« tĂ« afĂ«rta nĂ« ton dhe besnikĂ«ri me dorĂ«shkrimin origjinal nĂ« anglisht.”

Megjithatë, përkthyes të njohur dhe një shoqatë profesionistësh kanë shprehur shqetësim për këtë nismë.

GlobeScribe “mund tĂ« pretendojĂ« se po i hap letĂ«rsisĂ« njĂ« akses global, por qasja e tyre anashkalon vetĂ« njerĂ«zit qĂ« e bĂ«jnĂ« letĂ«rsinĂ« tĂ« rezonojĂ« ndĂ«rkulturalisht,” tha Ian Giles, kryetar i ShoqatĂ«s sĂ« pĂ«rkthyesve dhe autorĂ«ve.
“TĂ« sugjerosh se IA mund tĂ« barazohet, apo edhe tĂ« tejkalojĂ« punĂ«n e nuancuar tĂ« pĂ«rkthyesve njerĂ«zorĂ« nĂ« emĂ«r tĂ« autorĂ«ve, Ă«shtĂ« thjesht e gabuar.”

“PĂ«rkthimet mĂ« tĂ« mira letrare ofrojnĂ« mĂ« shumĂ« sesa thjesht saktĂ«si apo besnikĂ«ri fjalĂ« pĂ«r fjalĂ« ndaj njĂ« fjalie,” tha Polly Barton, shkrimtare dhe pĂ«rkthyese e veprave si bestselleri Butter nga Asako Yuzuki, nga japonishtja nĂ« anglisht.
“Ato ndĂ«rveprojnĂ« me kontekstin nga i cili ka lindur libri dhe rikrijojnĂ« ritmin, atmosferĂ«n, timbrin emocional dhe gjithĂ« ato elementĂ« mĂ« pak tĂ« dukshĂ«m qĂ« nĂ« fund pĂ«rcaktojnĂ« pasurinĂ« dhe kĂ«naqĂ«sinĂ« e pĂ«rvojĂ«s sĂ« leximit.”

Deepa Bhasthi, pĂ«rkthyesja e veprĂ«s Heart Lamp nga Banu Mushtaq, nga gjuha Kannada nĂ« anglisht ( fituese e Çmimit NdĂ«rkombĂ«tar Booker kĂ«tĂ« vit) tha:
“Ka shumĂ« fjalĂ« nĂ« Kannada qĂ« pĂ«rmbajnĂ« tĂ«rĂ« botĂ«kuptimet kulturore brenda tyre, ku ka aq shumĂ« tĂ« nĂ«nkuptuar ose tĂ« fshehur nĂ« kontekstin kulturor, sa edhe nĂ« kuptimin leksikor. Dhe pĂ«r t’i pĂ«rkthyer kĂ«to fjalĂ«, nevojitet njĂ« njeri, me njĂ« kuptim tĂ« botĂ«ve tĂ« dukshme dhe tĂ« padukshme.”

Themeluesit e GlobeScribe, Betsy Reavley dhe Fred Freeman, thanĂ« se, ndonĂ«se “e kuptojnĂ« se pjesĂ« tĂ« industrisĂ« janĂ« me tĂ« drejtĂ« tĂ« kujdesshme pĂ«r atĂ« qĂ« IA mund tĂ« sjellĂ« pĂ«r artet,” ata “besojnĂ« se kĂ«to mjete janĂ« kĂ«tu pĂ«r tĂ« qĂ«ndruar dhe se duhen pĂ«rqafuar me maturi dhe pĂ«rgjegjĂ«si.”

Ata shtuan se IA mund tĂ« rrisĂ« kreativitetin dhe tĂ« ndihmojĂ« pĂ«rkthyesit profesionistĂ« “tĂ« shtojnĂ« produktivitetin dhe prodhimin e tyre.”
Themeluesit e bĂ«nĂ« tĂ« qartĂ« se “nuk bĂ«het fjalĂ« pĂ«r zĂ«vendĂ«simin e pĂ«rkthyesve njerĂ«zorĂ«.”

Julia Sanches , përkthyese e veprave si Boulder nga Eva Baltasar, nga katalanishtja në anglisht tha:


“Edhe pse nuk mendoj se GlobeScribe mund tĂ« pĂ«rkthejĂ« tekstet letrare qĂ« pĂ«rkthej unĂ«, mĂ« trishton shfaqja e gjithĂ« kĂ«tyre shĂ«rbimeve tĂ« reja tĂ« pĂ«rkthimit me IA. Ato krijojnĂ« pĂ«rshtypjen se pĂ«rkthimi Ă«shtĂ« i menjĂ«hershĂ«m, gjĂ« qĂ« e zhvlerĂ«son punĂ«n time, dhe se pĂ«rkthimi Ă«shtĂ« mediokĂ«r, çka mund tĂ« bĂ«jĂ« qĂ« ‘mjaftueshmĂ«risht mirë’ tĂ« kthehet nĂ« standardin e ri pĂ«r letĂ«rsinĂ«. Dhe kjo Ă«shtĂ« njĂ« padrejtĂ«si si pĂ«r autorĂ«t ashtu edhe pĂ«r lexuesit.”

“Por kjo nuk ndalet vetĂ«m te pĂ«rkthimi,” shtoi sĂ«rish Barton. “Ndoshta pĂ«rkthyesit janĂ« tĂ« parĂ«t qĂ« rrezikohen tĂ« zĂ«vendĂ«sohen nga teknologjitĂ« e inteligjencĂ«s artificiale, por sĂ« shpejti edhe shumĂ« profesione tĂ« tjera do tĂ« kĂ«rcĂ«nohen nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n mĂ«nyrĂ«. Mbetet nĂ« dorĂ«n tonĂ« tĂ« vendosim nĂ«se duam apo jo qĂ« kjo tĂ« ndodhĂ«.”

Burimi: The Guardian

The post Përkthimi letrar me AI ngjall shqetësim mes përkthyesve appeared first on Gazeta Si.

Fundet groteske të filozofëve

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
28 June 2025 at 12:33

Nga Gazeta “SI”– NĂ« njĂ« botĂ« ku filozofia na mĂ«son tĂ« jetojmĂ« me vetĂ«dije, shpesh Ă«shtĂ« vdekja e filozofĂ«ve ajo qĂ« na ndihmon tĂ« kuptojmĂ« kufijtĂ« e brishtĂ« mes idesĂ« dhe trupit, shpirtit dhe ironisĂ«, jetĂ«s dhe groteskut, duke i kthyer momentet e fundit tĂ« tyre nĂ« skenĂ« tĂ« denjĂ« pĂ«r njĂ« akt tĂ« fundit filozofik.

“Libri i FilozofĂ«ve tĂ« Vdekur”, botuar nga Simon Critchley, profesor nĂ« ShkollĂ«n e Re pĂ«r KĂ«rkime Sociale nĂ« Nju Jork, nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« koleksion anekdotash mbi vdekje tĂ« famshme; ai Ă«shtĂ« njĂ« galeri portretesh ku çdo fund jete kthehet nĂ« njĂ« formĂ« tĂ« fundit tĂ« doktrinĂ«s, nĂ« njĂ« testament tĂ« heshtur por tronditĂ«s, nĂ« njĂ« performancĂ« ku mendimi arrin pikĂ«n e vet mĂ« ekstreme ,kufirin e jetĂ«s.

Critchley nuk e sheh vdekjen si një ndalesë, por si veprën e fundit të artit që një filozof i dhuron botës, duke mos u mjaftuar me përshkrimin e mënyrës si ata ndërruan jetë, por duke e kthyer këtë proces në një hetim për kuptimin e asaj që lanë pas, për atë çka vdekja e tyre i thotë jetës që kanë bërë dhe ideve që kanë mbrojtur. Aty ku ka tragjedi, shpesh ka edhe një dozë të madhe qesharake; aty ku diçka duket absurde, ndonjëherë ajo fsheh thelbin e vet më filozofik. Ndoshta e kundërta e jetës nuk është vdekja, por harresa.

Në këtë mozaik vdekjesh të jashtëzakonshme e të çuditshme, gjejmë figura si Diogjeni, që thuhet se vdiq duke mbajtur frymën, një akt që nëse është i vërtetë, është shembulli më i pastër i përqeshjes së fatit dhe vetëkontrollit të skajshëm.

Platonin, i cili thuhet se vdiq nga morrat.  Diderot që, ironikisht, u mbyt me një kajsi; dhe Nietzsche, që pas një akti tronditës,  puthjes së një kali në Torino  nisi një zbardhje të ngadaltë drejt harresës, me një tru të butë nga sëmundja, por me një metaforë të madhe për fundin e mendjes.

Nga haiku-t e vetë-tallëse të mjeshtrave Zen në shtrat vdekjeje deri tek fjalët e fundit të filozofëve bashkëkohorë, libri përmbledh rreth 190 funde jete, që përfshijnë çmenduri, aksidente, vetëvrasje, vrasje, absurditete dhe groteskë  një enciklopedi e fundit të mendimit që nuk është më e largët, por mishërim i tij i fundit.

Simon Critchley

NĂ« kĂ«tĂ« rrĂ«fim, vdekja nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« subjekt meditimi filozofik, por njĂ« partner grotesk nĂ« rrugĂ«timin e reflektuar pĂ«r vetveten. Me humor tĂ« zi dhe ndonjĂ«herĂ« me njĂ« shije tĂ« hidhur ironie, Critchley e portretizon vdekjen si njĂ« aleate tĂ« jetĂ«s, si njĂ« moment pĂ«r t’u kuptuar mĂ« shumĂ« se pĂ«r t’u frikĂ«suar. Nga Sokrati te Seneka e Montaigne, mendimtarĂ« qĂ« e pĂ«rshkruajnĂ« vdekjen si njĂ« transformim dhe jo si pĂ«rfundim, libri e vendos kĂ«tĂ« mendĂ«si nĂ« qendĂ«r: “TĂ« mĂ«sosh tĂ« vdesĂ«sh Ă«shtĂ« tĂ« mĂ«sosh tĂ« jetosh i lirĂ«.”

Shembujt janë të shumtë dhe secili më paradoksal se tjetri.

Krisipi, themelues i stoicizmit, thuhet se vdiq duke qeshur me një gomar që hante fiqtë e tij dhe me një batutë që nuk i rezistoi dot vetë; vdekje e cila, në mënyrën më të çuditshme, mishëronte stoicizmin si pranim të absurdit pa tragjizëm.

 De La Mëtrie, materiali më ekstrem i Iluminizmit, që shihte njeriun si makinë, u përball me defektin e vet trupor pas një banketi të tejngopur dhe refuzoi ndihmën mjekësore në një akt që ngjan si shkatërrim i motorrit të vet filozofisë. Herakliti, filozofi i ndryshimit të përjetshëm, përfundoi i mbuluar me jashtëqitje lopësh si mjet mjekimi; një përzierje e absurdit dhe elementit tokësor që ironizon metafizikën që ai vetë përfaqësonte.

Diogjeni, me jetën e tij të ndërtuar si karikaturë e rendit shoqëror, nuk pranoi as vdekjen ta ketë konvencionale. Në një version, ai vdes duke mbajtur frymën; në një tjetër, nga një oktapod i papërpunuar. Mbetet i pandryshueshëm në mosrespektin ndaj dogmës, madje edhe në çastin e fundit. Ndërsa Michel Foucault, një nga figurat më sfiduese të shekullit XX, i cili ndërroi jetë nga AIDS por kurrë nuk e artikuloi publikisht këtë diagnozë, në ditët e fundit u kthye te Seneka. Heshtja e tij mbi këtë çështje është vetë një tezë filozofike mbi kontrollin, fshehjen dhe përballjen me fundin.

Platoni

Critchley nuk pretendon të japë një narrativë të përkryer teleologjike mbi historinë e filozofisë, por përpiqet të krijojë një mozaik pluralist ku përfshihen edhe figura më pak të njohura, mendimtarë islamikë, judaikë dhe një numër grash që zakonisht mungojnë në historitë kanonike të filozofisë. Edhe pse i paraqitur si një përmbledhje serioze, mungesa e bibliografisë së thelluar dhe përdorimi i burimeve si Wikipedia e vendosin librin në territorin e eseve pop-filozofike, më afër Alain de Botton sesa Badiou, një zgjedhje që disa do ta vlerësojnë dhe të tjerë do ta kritikojnë.

Toni i librit Ă«shtĂ« herĂ« herĂ« i pabarabartĂ«, duke kaluar nga pĂ«rshkrime serioze mbi “Qenien dhe KohĂ«n” e Heidegger-it te pasazhe komike fĂ«minore mbi vdekjet mĂ« tĂ« çuditshme. Hyrja me titullin “Do tĂ« vdisni duke qeshur” Ă«shtĂ« njĂ« premtim i ekzagjeruar qĂ« pĂ«r fat nuk mbahet. Dhe sĂ«rish, ndoshta kjo Ă«shtĂ« e gjitha pjesĂ« e strategjisĂ«: njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« na treguar se filozofia mund tĂ« jetĂ« edhe qesharake, edhe e thellĂ«, edhe groteske, edhe prekĂ«se, edhe ndriçuese.

Seneka

Në fund të fundit, siç thoshte Montaigne, filozofia është përgatitje për të vdekur. Por me filozofët e këtij libri, vdekja është bërë edhe përgatitje për të qeshur. Dhe për të menduar më thellë se kurrë më parë.

The post Fundet groteske të filozofëve appeared first on Gazeta Si.

Dhjetë shkrimtarët më të mirë të të gjitha kohërave

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
27 June 2025 at 11:17

Nga Gazeta “SI”– REVISTA TIME ka publikuar listĂ«n e 10 shkrimtarĂ«ve mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« gjithĂ« kohĂ«rave! NĂ« kĂ«tĂ« kategorizim tĂ« autorĂ«ve mĂ« tĂ« shquar tĂ« tĂ« gjitha kohĂ«rave Ă«shtĂ« marrĂ« mendimi i 125 shkrimtarĂ«ve dhe kritikĂ«ve tĂ« njohur tĂ« kohĂ«ve tĂ« sotme, tĂ« cilĂ«t vlerĂ«suan me pikĂ« secilin shkrimtar.

1. Leon Tolstoi, i vlerësuar si shkrimtari më i madh botëror me 327 pikë. Ndonëse në kohët e sotme është kaq shumë i çmuar, jeta e tij në periudhën kur jetoi, pati shumë dhembje dhe moskuptim.

Ai ishte i pambështetur prej familjes dhe miqve prej pikëpamjeve të tij të ndryshme mbi jetën, fenë, dashurinë dhe mënyrën e ndërtimit të shoqërisë. Në vitin 1910, në moshën 81-vjeçare, si shenjë e revoltës së tij dhe për të mbrojtur më së miri ideologjinë që predikonte, Tolstoi u largua nga shtëpia dhe vdiq në ndërtesën e stacionit të trenit të Astapovos prej sëmundjes dhe pleqërisë.

Leon Tolstoi

2. Uilliam Shekspir, dramaturgu, poeti dhe shkrimtari më i njohur anglez, me shumë mister që e rrethon, është vlerësuar prej kritikëve me 293 pikë. Ai e bëri botën të qajë e të qesh me dramat dhe komeditë e tij të papërsëritshme.

ËshtĂ« shkrimtari mĂ« i lexuar nĂ« botĂ«, me 4 miliardĂ« libra tĂ« shitur. Talenti i tij nĂ« depĂ«rtimin e botĂ«s sĂ« çdo personazhi dhe mjeshtĂ«ria e gjuhĂ«s, e bĂ«jnĂ« Shekspirin “Lordin e shkrimit anglez”. Shekspiri realizoi gjithsej 37 vepra: 13 tragjedi, 10 drama dhe 14 komedi. TragjeditĂ« e tij mĂ« tĂ« famshme janĂ« “Hamleti”, “Henri IV”, “Makbeth” dhe “Romeo e Xhulieta”. Te komeditĂ« pĂ«rmendim “ShumĂ« zhurmĂ« pĂ«r asgjĂ«â€ dhe “Nata e dymbĂ«dhjetĂ«â€.

Uilliam Shekspir

3. Xhejms Xhojs, është i akuzuar prej shumë kritikëve si shkrimtari irlandez me stil të pakuptueshëm, të vështirë dhe monoton.

Në listën e shkrimtarëve më të mirë botëror, renditet i treti me 194 pikë. Xhejms Xhojs konsiderohet si një nga autorët më me ndikim të shekullit XX.

Xhejms Xhois

Ai Ă«shtĂ« i njohur pĂ«r romanin e tij “Uliksi” (1922), me veprĂ«n e shumĂ« tĂ« diskutuar “Zgjimi i FineganĂ«ve” (1939), pĂ«r pĂ«rmbledhjen me tregime tĂ« shkurtra “Dublinasit” (1914), si dhe pĂ«r romanin gjysmĂ« autobiografik “Portreti i artistit djaloshar” (1916).

4. Vladimir Nabokov, shkrimtari rus i famshĂ«m pĂ«r romanin e tij tĂ«rĂ«sisht tronditĂ«s pĂ«r shoqĂ«ritĂ« e tĂ« gjitha kohĂ«rave, “Lolita”, Ă«shtĂ« vlerĂ«suar me 190 pikĂ« prej kritikĂ«ve. Karriera e tij filloi pas pĂ«rkthimit tĂ« veprave nĂ« anglisht, ku u bĂ« shumĂ« i njohur sidomos me romanin “Lolita”, i cili Ă«shtĂ« realizuar shumĂ« herĂ« nĂ« filma, ku pĂ«rmendet filmi i vitit 1997 aktruar nga i madhi Xheremi Ajrons dhe Melani Grifit.

Vladimir Nabokov

5. Fjodor Dostojevski, shkrimtari, filozofi dhe eseisti rus, është i njohur për veprat e tij madhështore. Në këtë klasifikim është vlerësuar me 177 pikë.

Veprat e tij hulumtojnë thellë në psikologjinë njerëzore nga pikëpamjet politike, shoqërore dhe shpirtërore të Rusisë së kohës.

Ai është themeluesi i ekzistencializmit të shekullit të 20 në Rusi. Për Dostojevskin thuhet se është ndër shkrimtarët më të mëdhenj dhe më me influencë të të gjitha kohërave.

Fjodor Dostojevski

6. Uilliam Folkner, shkrimtari i rĂ«ndĂ«sishĂ«m qĂ« prej natyrĂ«s sĂ« tij tĂ« tĂ«rhequr ishte gati-gati i panjohur pĂ«r lexuesit, derisa nĂ« vitin 1949 mori çmimin “Nobel” pĂ«r letĂ«rsi.

Ai Ă«shtĂ« vlerĂ«suar nĂ« kĂ«tĂ« listĂ« si shkrimtari i gjashtĂ« mĂ« i shquar me 173 pikĂ«. Vepra e tij, qĂ« korri mĂ« shumĂ« sukses dhe qĂ« i dha emĂ«r, Ă«shtĂ« “NjĂ« trĂ«ndafil pĂ«r EmilinĂ«â€.

NĂ« fjalĂ«n e tij, gjatĂ« marrjes sĂ« çmimit “Nobel”, ai tha: “ËshtĂ« veç njĂ« fjalĂ« goje tĂ« thuash se njeriu Ă«shtĂ« i pavdekshĂ«m, vetĂ«m sepse ai do tĂ« mbijetojĂ«, kur tĂ« ketĂ« kumbuar tiktaku i mbramĂ« i fundit tĂ« botĂ«s, pasi tĂ« jetĂ« shuar me shkĂ«mbimin e sprasĂ«m e krejt tĂ« pavlerĂ« tĂ« pĂ«rshkĂ«ndritjes sĂ« mbrĂ«mjes sĂ« fundit, edhe atĂ«herĂ« do tĂ« ketĂ« mbetur kumbi i njĂ« zĂ«ri: kumbi i mezindier, i pashtershĂ«m i njeriut qĂ« ligjĂ«ron ende.”

7. Çarls Dikens, shkrimtari i madh anglez vjen nĂ« kĂ«tĂ« listĂ« i vlerĂ«suar me 168 pikĂ«. Ai mendohet se Ă«shtĂ« ndĂ«r tĂ« parĂ«t shkrimtarĂ« anglezĂ«, tĂ« cilĂ«t lĂ«vruan romanin shoqĂ«ror.

William Faulkner

Si veçori e këtij autori është se veprat e tij përbëhen nga personazhe kryesisht fëmijërorë, nga ku vijnë dhe titujt e librave. Mendohet se shkak i kësaj është fëmijëria e tij e mjerueshme.

I varfĂ«r dhe pa asnjĂ« mjet jetese, ai i nĂ«nshtrohet punĂ«s nĂ« moshĂ« shumĂ« tĂ« re. Ndoshta ky Ă«shtĂ« edhe çelĂ«si i suksesit tĂ« tij, nĂ«pĂ«rmjet personazheve qĂ« krijoi, ai pasqyroi dhe rishkroi fĂ«mijĂ«rinĂ« e tij pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« njĂ« fund tĂ« lumtur. Veprat e tij mĂ« tĂ« njohura janĂ«: “Oliver Tuist”, “David Koperfild”, “Dombi e Biri”, “VogĂ«lushja Dorrit”, “VogĂ«lushja Nell” dhe “Nikolla NikĂ«llbi”.

8. Anton Çehov, konsiderohet si novelisti mĂ« i madh dhe mĂ« i shquar jo vetĂ«m rus, por mbarĂ«botĂ«ror.

Ai vlerĂ«sohet me 165 pikĂ« nga kritikĂ«t e sotĂ«m. Çehov u diplomua nĂ« MjekĂ«si, por me shaka shprehej: “MjekĂ«sia Ă«shtĂ« gruaja ime, ndĂ«rsa letĂ«rsia dashnorja”. PĂ«rmbledhja e novelave tĂ« tij Ă«shtĂ« njĂ« nga librat mĂ« tĂ« shitur dhe mĂ« tĂ« vlerĂ«suar tĂ« tĂ« gjitha kohĂ«rave, thellĂ«sia qĂ« pasqyron Çehov nĂ« novelat e tij, tĂ« magjeps dhe njĂ«kohĂ«sisht tĂ« fut nĂ« kolapsin e shoqĂ«risĂ« ruse tĂ« shekullit tĂ« 19.

9. Gustav Flober, është një nga novelistët më të njohur francezë të shekullit të 19, kohë kur po lulëzonte romantizmi i Hygoit dhe miqve të tij.

Ndjenjat qĂ« ushqente ndaj zonjĂ«s Eliza Shlesinzher e orientuan drejt formĂ«s mĂ« origjinale dhe mĂ« tĂ« thellĂ« tĂ« romantizmit europian. Disa nga veprat e tij mĂ« tĂ« njohura janĂ«: “Zonja Bovari”, “Tundimet e ShĂ«n Andonit”, “Salambo” dhe “NjĂ« zemĂ«r e thjeshtĂ«â€.

10. Xhejn Ostin është shkrimtarja e vetme që arrin të përfshihet në listën e shkrimtarëve më të mirë botërorë, pavarësisht se shumë femra të tjera kanë dhënë kontributin e tyre në letërsi.

Jene Austin

Që më 1787-n, Xhejn filloi të shkruante poema, histori dhe drama për zbavitjen e vetes dhe familjes së saj.

Xhejn mĂ« vonĂ« pĂ«rpiloi kopje tĂ« 29 prej kĂ«tyre punimeve tĂ« hershme nĂ« tri blloqe, tashmĂ« tĂ« quajtura “Juvenilia”, qĂ« pĂ«rmbanin pjesĂ« tĂ« shkruara mes 1787-s dhe 1793-shit.

Veprat e saj tĂ« mĂ«passhme janĂ« frymĂ«zim i shumĂ« filmave hollivudianĂ«, tepĂ«r tĂ« ndjekur dhe tĂ« lexuar. Ajo Ă«shtĂ« njĂ« autore qĂ« nuk do tĂ« harrohet pĂ«r veprĂ«n e saj “Krenari dhe paragjykim”.

The post Dhjetë shkrimtarët më të mirë të të gjitha kohërave appeared first on Gazeta Si.

Nga Tirana në Preshevë, përtej kufijve dhe politikës
 është libri shqip

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
24 June 2025 at 11:37

Nga Liridon Mulaj– Rreth 300 kilometra e ndajnĂ« TiranĂ«n nga Presheva. Por ky nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« udhĂ«tim fizik; Ă«shtĂ« njĂ« rrugĂ«tim qĂ« kalon pĂ«rmes kufijve, atyre simbolikĂ«, emocionalĂ« dhe historikĂ« qĂ« ndajnĂ« e njĂ«kohĂ«sisht bashkojnĂ« shqiptarĂ«t nĂ«pĂ«r trojet e tyre.

E nisur në vapën e një mëngjesi qershori, rruga drejt Luginës sjell më shumë se thjesht kilometra. Sjell takime, ndalesa, reflektime dhe mbi të gjitha, atë ndjesinë e përkatësisë që mbijeton mbi ndarjet artificiale.

Rruga që afron

Rruga e Arbrit, ndĂ«r veprat mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme infrastrukturore tĂ« viteve tĂ« fundit, nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« arritje teknike, por njĂ« urĂ« e re mes qendrĂ«s dhe skajeve. Brenda njĂ« ore, pĂ«rshkohet Tiranë–Peshkopi, dhe nĂ« doganĂ«n e BllatĂ«s vĂ«rehet pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« ndryshimi: uniformat e pastra tĂ« policisĂ« kufitare shqiptare, pamja e kujdesshme dhe sjellja korrekte flasin pĂ«r njĂ« shtet qĂ« mĂ« nĂ« fund po i jep rĂ«ndĂ«si imazhit tĂ« vet, sidomos nĂ« kufi.

Pasi kalon në Dibër të Madhe, tabloja ndryshon: gjuha mbetet shqip, por frekuencat e radios ndryshojnë, interneti humbet dhe telefoni kërkon një rrjet tjetër. Kufinjtë ndihen më shumë në ajër sesa në tokë si një vijë e padukshme që përplaset me ndjesinë e natyrshme të përbashkimit.

Udhëtim dhe kufij

Presheva është destinacioni. Një qytet për të cilin, për shumë shqiptarë të Shqipërisë, ekziston si emër në hartë. Panairi i parë i Librit që zhvillohet atje është më shumë se një ngjarje kulturore: është një simbol, një thirrje për bashkim, një festë e gjuhës dhe shpirtit shqiptar.

Rruga kalon përmes Tetovës, me ndalesa të shkurtra për kafe, biseda, apo për një vështrim të shkurtër mbi përditshmërinë e shqiptarëve në Maqedoninë e Veriut. Aty ku gjuha është e përbashkët, por sistemi jo. Në një kafene, shitësi refuzon të japë kusur në euro, duke na kujtuar se denari është monedha vendase.
Peizazhi bĂ«het gjithnjĂ« e mĂ« i njohur, por edhe mĂ« absurd: pĂ«r tĂ« kaluar nga njĂ« qytet shqiptar nĂ« njĂ« tjetĂ«r, nga Peshkopia nĂ« PreshevĂ«, duhet tĂ« kalosh dy kufij. NĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«, koncepti i shumĂ«diskutuar dhe i harruar tashmĂ« i “Open Balkan” papritmas duket mĂ« shumĂ« njĂ« nevojĂ« praktike sesa njĂ« projekt retorik.

NĂ« doganĂ«n serbe, njĂ« zyrtare e re kĂ«rkon shpjegime. Panairi i librit duket njĂ« arsye e pamjaftueshme pĂ«r tĂ« justifikuar udhĂ«timin. Ajo pyet nĂ«se kam diçka pĂ«r tĂ« deklaruar. PĂ«r njĂ« çast mĂ« vjen t’i them: “Po, kam! Dua tĂ« deklaroj qĂ« po shkoj te vĂ«llezĂ«rit e mi.” Por hesht. Ngutja pĂ«r tĂ« mbĂ«rritur Ă«shtĂ« mĂ« e madhe.

Në Preshevë, një qytet që të përqafon

Presheva të hapet si një përqafim. Buzëqeshjet janë të ngrohta, përshëndetjet të sinqerta. Panairi, organizuar për herë të parë, më shumë se një ngjarje kulturore, është një manifestim i identitetit, një dëshmi se letërsia bashkon, aty ku politika shpesh ndan.

Oborri i shtëpisë së kulturës është kthyer në epiqendër të festës së librit. Stenda plot me libra shqip, lexues që shfletojnë kuriozë, botues e shkrimtarë që presin ceremoninë e hapjes.
Drejtoresha e Bibliotekës së Preshevës, Albina Idrizi, së bashku me përgjegjësin Hasan Hasanin dhe botuesin Qëndrim Hetemin, krijojnë një atmosferë që të kujton ngrohtësinë e një shtëpie të madhe e cila ribashkohet pas shumë vitesh.

Kryetarja e komunës së Preshevës, Ardita Sinani

Vullnetarët e vegjël i shërbejnë vizitorëve me një përkushtim mallëngjyes.
Një ndër ta është Learti, djaloshi i cili ka zgjedhur të mos festojë ditëlindjen e dymbëdhjetë me shokët, por të vijojë detyrën si vullnetar në panair.

Festë, por jo pa sfida

Panairi përshëndetet edhe nga autoritete vendore dhe përfaqësues nga Shqipëria. Kryetarja e komunës, Ardita Sinani, flet për realizimin e një ëndrre. Ambasadori shqiptar atje , Bardhyl Canaj nderohet me respekt nga banorët.

Bardhyl Canaj, ambasadori i Shqipërise ne Beograd

NjĂ« mĂ«sues i gjuhĂ«s shqipe, Shefat Ademi, thotĂ« me emocione: “Me ardhjen e ambasadorit, gjĂ«rat kanĂ« ndryshuar. ËshtĂ« trim dhe guximtar.”

Këto janë shenja shprese por edhe reflektimi se Presheva mbetet ende nën hijen e një pushteti të huaj.

Këtë fakt na e sqaron më së miri Hasan Hasani, gazetar dhe drejtues i bibliotekës, i cili thotë se edhe pse 99% e banorëve janë shqiptarë, drejtuesit e institucioneve janë serbë.

“Ka liri, por shteti tĂ« lodh. TĂ« fshin adresĂ«n, tĂ« thĂ«rret nĂ« polici pĂ«r njĂ« deklaratĂ«,” – rrĂ«fen ai.

Edhe nĂ« fushĂ«n e librit ka pengesa. QĂ«ndrim Hetemi, botues dhe shpĂ«rndarĂ«s i librit shkollor nĂ« LuginĂ«, thotĂ« se shumĂ« tekste shqyrtohen dhe bllokohen pĂ«r pĂ«rmbajtje “jo tĂ« pĂ«rshtatshme” nga autoritetet serbe.

Por, pĂ«rkundĂ«r tĂ« gjithave, entuziazmi i tij pĂ«r panairin Ă«shtĂ« i pashoq: “Ky Ă«shtĂ« njĂ« nga aktivitetet mĂ« tĂ« mĂ«dha kulturore qĂ« kemi pasur. Do bĂ«jmĂ« gjithçka qĂ« ky rrugĂ«tim tĂ« vazhdojĂ«,” – thotĂ« ai.

Presheva ka njĂ« rini tĂ« emancipuar, tĂ« veshur mirĂ«, qĂ« di tĂ« gĂ«zojĂ«. Por shumica duan tĂ« largohen. Presheva nuk u ofron mundĂ«si. ËshtĂ« ende njĂ« provincĂ« qĂ« e sheh ikjen si tĂ« vetmen rrugĂ« pĂ«rpara. Gjithsesi, Presheva Ă«shtĂ« nĂ« festĂ«. Aty janĂ« mbledhur nga tĂ« katĂ«r anĂ«t e ShqipĂ«risĂ«, dhe ky fakt pĂ«r preshevarĂ«t mĂ« shumĂ« sesa lumturi, sjell mallĂ«ngjim dhe shpresĂ«

Pas tri ditëve të paharrueshme, ndarja nga Presheva është prekëse. Sepse të ngjan sikur po largohesh nga njerëzit e tu , edhe pse marr me vete ndjesinë se kam qenë pjesë në një ngjarje historike: Panairi i parë i librit në Preshevë. Një festë që, në një vend të vogël, përfaqëson dëshirën për të qenë bashkë, për të folur shqip, për të jetuar shqip, qoftë edhe për tri ditë

Kthehem pĂ«rmes Gjilanit, por, sikur tĂ« kisha kaluar sĂ«rish nga Maqedonia dhe ajo policja tĂ« mĂ« pyeste pĂ«rsĂ«ri nĂ«se kam diçka pĂ«r tĂ« deklaruar, kĂ«tĂ« herĂ« do t’i pĂ«rgjigjesha me bindje:

– Po. Kam pĂ«r tĂ« deklaruar dashurinĂ« e madhe pĂ«r PreshevĂ«n.

The post Nga Tirana në Preshevë, përtej kufijve dhe politikës
 është libri shqip appeared first on Gazeta Si.

‘Kandidati pĂ«r kandidat’/ Arben Çejku rikthehet me njĂ« roman pĂ«r politikĂ«n dhe moralin

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
23 June 2025 at 14:31

Nga Gazeta “SI”- “Kush e ndan moralin nga politika, nuk e kupton politikĂ«n”, vĂ«ren ish-ambasadori Arben Çejku, gjatĂ« promovimit tĂ« romanit tĂ« tij me titullin simbolik “Kandidati pĂ«r kandidat”.

Një roman që, siç u shpreh shkrimtarja Flutura Açka, shkon drejt kufijve të satirës politike dhe sociale.

Arben Çejku, i njohur pĂ«r karrierĂ«n e tij diplomatike si ambasador nĂ« KosovĂ« dhe nĂ« MaqedoninĂ« e Veriut, por edhe si analist i ceshtjeve tĂ« rajonit, vjen pĂ«r publikun dhe lexuesin shqiptar tashmĂ« me njĂ« roman, njĂ« gjini tĂ« cilĂ«n Çejku e ka lĂ«vruar dhe mĂ« parĂ«. DymbĂ«dhjetĂ« vite nga botimi i romanit tĂ« tij tĂ« parĂ« ai rikthehet nĂ« letĂ«rsi me kĂ«tĂ« vepĂ«r tĂ« dytĂ«, e cila pĂ«rpiqet tĂ« ndĂ«rtojĂ« njĂ« pasqyrĂ« kritike tĂ« realitetit politik shqiptar, me humor therĂ«s dhe ironi tĂ« hollĂ«.

NĂ« fjalĂ«n e tij, Çejku e cilĂ«soi romanin si njĂ« homazh pĂ«r mikun e ndjerĂ« Sokol Olldashi, por edhe si njĂ« akt ndĂ«rgjegjĂ«simi pĂ«r çështjen e deputetit tĂ« burgosur Ervin Salianji. Ai theksoi se “Kandidati pĂ«r kandidat” Ă«shtĂ« fryt i pĂ«rvojave personale dhe rrĂ«fimeve tĂ« miqve me tĂ« cilĂ«t ka ndarĂ« tri dekada tĂ« jetĂ«s politike shqiptare.

“PartitĂ« sot janĂ« kthyer nĂ« bunkerĂ« ku individi dhe integriteti i tij nuk kanĂ« mĂ« vlerĂ«. Kjo mĂ« shtyu tĂ« shkruaj kĂ«tĂ« roman, qĂ« pĂ«rmes satirĂ«s, sarkazmĂ«s dhe humorit tĂ« zi, kritikon njĂ« realitet tĂ« deformuar. Vendimet e gabuara, karakteret e dobĂ«ta qĂ« gjithnjĂ« gjejnĂ« rrugĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rfituar, janĂ« pasqyra jonĂ« kolektive sepse ata dalin prej nesh,” tha Çejku.

Në fund të fjalës së tij, autori theksoi se politika ka nevojë për më shumë moral

“Kush e ndan moralin nga politika, nuk e kupton politikĂ«n. NĂ« ShqipĂ«ri, politika Ă«shtĂ« urryer shpesh pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ« arsye sepse Ă«shtĂ« menduar se ajo Ă«shtĂ« e shkĂ«putur nga morali. Sipas meje, kĂ«to dy gjĂ«ra janĂ« tĂ« pandashme, madje morali nĂ« politikĂ« Ă«shtĂ« njĂ« domosdoshmĂ«ri.”

Duma: Ambicia dhe zilia , shpesh motor reflektimi dhe zhvillimi

E pranishme nĂ« promovim ishte edhe ish-deputetja dhe moderatorja e emisionit “Top Story”, Grida Duma, e cila ndau disa reflektime mbi natyrĂ«n njerĂ«zore tĂ« protagonizmit.

“Teksa po hyja nĂ« sallĂ« pĂ«r tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« panel, hasja sy ziliqarĂ« qĂ« shihnin me dyshim çdo protagonizĂ«m. Kjo Ă«shtĂ« ndjesi njerĂ«zore, por gjithashtu e shĂ«ndetshme. Sepse ambicia pĂ«r tĂ« qenĂ« protagonist dhe zilia ndaj atij qĂ« Ă«shtĂ«, mund tĂ« jenĂ« pikĂ«risht shtysat pĂ«r reflektim dhe zhvillim personal,” u shpreh Duma.

Ajo vlerësoi gjithashtu romanin si të domosdoshëm në këtë kohë kur letërsia ka nevojë të përballet me realitetin politik.

 “VetĂ«m pĂ«rmes letĂ«rsisĂ« qĂ« pĂ«rballet me tĂ« vĂ«rtetĂ«n e jetĂ«s politike mund tĂ« kuptojmĂ« dhe tĂ« tejkalojmĂ« tĂ« metat e saj,” shtoi Duma.

Shkrimtarja Flutura Açka e cilĂ«soi romanin si njĂ« satirĂ« tĂ« mirĂ«filltĂ«, ndĂ«rsa kritiku dhe pedagogu Agim Baçi, duke u ndalur te stili i autorit, theksoi: “Nuk ka asgjĂ« mĂ« serioze sesa humori. Dhe ky roman e arrin kĂ«tĂ« me njĂ« finesĂ« tĂ« veçantĂ«.”

Romani “Kandidati pĂ«r kandidat”, i botuar nga shtĂ«pia botuese “MediaPrint”, Ă«shtĂ« vepra e dytĂ« letrare nĂ« prozĂ« e Arben Çejkut, pas romanit tĂ« tij tĂ« parĂ« “DymbĂ«dhjetĂ«â€, botuar nĂ« vitin 2013.

The post ‘Kandidati pĂ«r kandidat’/ Arben Çejku rikthehet me njĂ« roman pĂ«r politikĂ«n dhe moralin appeared first on Gazeta Si.

12 librat më të mirë të vitit 2025 deri tani

✇Icon Style
By: gaze tare
21 June 2025 at 21:52

Nga sagat familjare te romanet distopikë, këto janë 12 librat më të spikatur të vitit 2025 deri më tani, një përzgjedhje që përfshin emra të mëdhenj të letërsisë botërore dhe zëra të rinj që po marrin vëmendje.

1. Dream Count – Chimamanda Ngozi Adichie
Rikthimi i shumëpritur i autores së Americanah sjell historinë e tre grave nigeriane dhe miqësisë së tyre në një roman me tematika si raca, pushteti dhe kolonializmi. Një vepër e ndjerë dhe e ndërlikuar që vlen pritjen.

2. We Do Not Part – Han Kang
Romani qĂ« ndihmoi autoren koreane tĂ« fitonte Çmimin Nobel. NjĂ« rrĂ«fim poetik dhe tronditĂ«s pĂ«r marrĂ«dhĂ«nien mes dy grave, qĂ« zbĂ«rthen njĂ« kapitull tĂ« dhunshĂ«m tĂ« historisĂ« koreane.

3. Stag Dance – Torrey Peters
Një koleksion tregimesh që përfshin dashuri, histori, dhe distopi, ku autorja eksperimenton me zhanret dhe identitetin, gjithmonë me nota ironie dhe lojë letrare.

4. Theft – Abdulrazak Gurnah
Një roman i vendosur në Afrikën Lindore pas kolonializmit, që ndjek tre adoleshentë në një histori të thellë miqësie dhe tradhtie. Një vepër e pjekur dhe e balancuar nga fituesi i Nobelit.

5. Universality – Natasha Brown
Satirë e mprehtë për politikën identitare, mediat dhe kulturën e anulimit në Britani. Ironike, e zgjuar dhe brutalisht aktuale.

6. The Names – Florence Knapp
Një nënë që zgjedh emrin e djalit të saj mes tre mundësive. Historia zhvillohet në tre realitete paralele që eksplorojnë fatin, dhunën në familje dhe identitetin. I pazakontë dhe prekës.

7. The Emperor of Gladness – Ocean Vuong
Romani i dytĂ« i autorit tĂ« On Earth We’re Briefly Gorgeous, qĂ« ndjek rritjen e njĂ« tĂ« riu gej nĂ« SHBA dhe miqĂ«sinĂ« me njĂ« tĂ« moshuar me demencĂ«. NjĂ« panoramĂ« sociale me stil tĂ« butĂ« dhe poetik.

8. Eden’s Shore – Oisín Fagan
Një epikë detare brutale dhe satirike, që ndjek një tregtar skllevërish në shekullin XVIII, i cili ëndërron një komunitet utopik. I errët, eksperimental dhe tejet origjinal.

9. Dream State – Eric Puchner
Një sagë shumëbrezore që nis në 2004 dhe shpalos jetët e një familjeje mbi pesë dekada. Emocional dhe reflektues, një histori për dashurinë, tradhtinë dhe trashëgiminë.

10. The Dream Hotel – Laila Lalami
Një thriller spekulativ ku një grua arrestohet për shkak të ëndrrave të saj, në një realitet ku teknologjia kontrollon nënvetëdijen. I frikshëm, i mundshëm dhe shumë aktual.

11. Confessions – Catherine Airey
Një debutim që përshkruan jetën e tri brezave të grave nga New York në Irlandë. I pasur në atmosferë dhe emocion, me një stil narrativ që të mban të mbërthyer.

12. Flesh – David Szalay
Një histori për rritjen, dhimbjen dhe heshtjen. Ndjek Istvån nga adoleshenca në Hungari deri në majat e shoqërisë londineze. Një analizë e thellë e jetës moderne dhe e asaj që nuk thuhet kurrë.

The post 12 librat më të mirë të vitit 2025 deri tani appeared first on iconstyle.al.

Leximi në epokën e AI. Si po ndryshon marrëdhënia jonë me librin

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
21 June 2025 at 14:53

Nga Joshua Rothman- Në një botë që po transformohet me shpejtësi nga teknologjia dhe inteligjenca artificiale (AI), edhe mënyra se si lexojmë dhe përjetojmë librat po ndryshon thellësisht.

Tekstet që dikur konsideroheshin të shenjta, të pandryshueshme dhe të lexueshme vetëm në formatin e tyre origjinal, sot po përballen me një revolucion të heshtur. Ata po shndërrohen në material të lëngshëm, të përmbledhur, të modifikuar dhe të përshtatur në kohë reale nga algoritme që analizojnë shpejt dhe thithin thelbin e përmbajtjes.

NĂ« kĂ«tĂ« perspektivĂ«, leximi tradicional, ai i librave tĂ« trashĂ« qĂ« ne mbajmĂ« nĂ« duar dhe qĂ« kĂ«rkojnĂ« kohĂ«, vĂ«mendje dhe pĂ«rqendrim, po kalon nĂ« plan tĂ« dytĂ«. NĂ« vend tĂ« tij, po shtohen tekstet alternative — pĂ«rmbledhje, apo edhe versione audio dhe digjitale tĂ« personalizuara nga inteligjenca artificiale. Po kĂ«shtu siç sot zgjedhim tĂ« dĂ«gjojmĂ« njĂ« podcast nĂ« shpejtĂ«sinĂ« “2x” ose konsultojmĂ« Wikipedia-n pĂ«r tĂ« kuptuar shpejt fundin e njĂ« seriali tĂ« lodhshĂ«m. Edhe me librat po ndodh diçka e ngjashme.

Kjo lĂ«vizje sjell pĂ«rfitime tĂ« mĂ«dha. PĂ«r shumĂ« lexues, mundĂ«sia pĂ«r tĂ« pĂ«rvetĂ«suar “thelbĂ«soren” e njĂ« libri apo njĂ« eseje nĂ« pak minuta Ă«shtĂ« shpĂ«tim nga mbingarkesa e informacionit dhe koha e kufizuar. PĂ«r autorĂ«t e rinj dhe ata qĂ« duan tĂ« shpĂ«rndajnĂ« idetĂ« e tyre shpejt, kjo mĂ«nyrĂ« e re pĂ«r tĂ« qasur lexuesin mund tĂ« jetĂ« njĂ« kanal i fuqishĂ«m.

MegjithatĂ«, jo tĂ« gjitha veprat mund tĂ« trajtohen kĂ«shtu. Romanet e thella, tĂ« ndĂ«rlikuara nĂ« ndĂ«rtim dhe ndjeshmĂ«ri, si “My Brilliant Friend” e Elena Ferrantes, ku secili detaj kulturor dhe historik ka peshĂ«, nuk pĂ«rballojnĂ« mirĂ« pĂ«rkthimin nĂ« pĂ«rmbledhje apo versione tĂ« shpejta.

Libri filozofik “Gödel, Escher, Bach” Ă«shtĂ« shembulli klasik i njĂ« teksti ku jo vetĂ«m pĂ«rmbajtja, por edhe forma dhe vĂ«shtirĂ«sia janĂ« pjesĂ« e pĂ«rvojĂ«s sĂ« leximit. NĂ« kĂ«to raste, leximi i plotĂ« mbetet thelbĂ«sor.

Nga ana tjetĂ«r, kjo periudhĂ« po shĂ«non edhe njĂ« kulturĂ« tĂ« re, atĂ« tĂ« remix-it, qĂ« i ngjan shumĂ« asaj qĂ« ka ndodhur prej vitesh nĂ« muzikĂ«. NĂ« botĂ«n e sotme muzikore, “Blue Monday” i New Order ka qindra versione dhe remix-e, dhe askush nuk pyet mĂ« se cila Ă«shtĂ« “versioni origjinal” apo “i vĂ«rteti.” Kjo rrjedhje e vazhdueshme e formave mund tĂ« pĂ«rshkruhet si njĂ« natyrĂ« e re edhe pĂ«r librat dhe tekstet.

NdĂ«rkohĂ« qĂ« Henry James rishikonte veprat e tij dhe Taylor Swift publikoi “Taylor’s versions,” ne po mĂ«sojmĂ« tĂ« pranojmĂ« qĂ« njĂ« vepĂ«r letrare nuk Ă«shtĂ« mĂ« njĂ« entitet i patundur, por njĂ« qenie dinamike qĂ« ndryshon nĂ« dorĂ«n e lexuesit dhe inteligjencĂ«s artificiale.

NĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, kufizimet njerĂ«zore tĂ« leximit, si koha e pakĂ«t dhe aftĂ«sia pĂ«r tĂ« mbajtur mend detaje, po pĂ«rballen me ndihmĂ«n e inteligjencĂ«s artificiale qĂ« premton tĂ« bĂ«het njĂ« partner leximi. Imagjinoni tĂ« keni pranĂ« vetes njĂ« “libĂ«r ditar” tĂ« vazhdueshĂ«m, njĂ« pĂ«rmbledhje tĂ« pĂ«rhershme tĂ« asaj qĂ« keni lexuar dhe diskutuar gjatĂ« viteve. Kjo do tĂ« transformojĂ« njohuritĂ« tona, duke i bĂ«rĂ« ato mĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme dhe tĂ« aksesueshme.

Megjithatë, ky mjet mbetet thjesht një mjet, inteligjenca artificiale nuk ka dëshirë apo pasion për leximin, ajo vepron vetëm në bazë të kërkesave që i bëhen. Prandaj, kultura e leximit dhe vlera e thellë e tij janë ende produkt i njerëzve dhe marrëdhënieve të tyre me librin dhe me njëri-tjetrin.

NĂ« tĂ« ardhmen, ndoshta do tĂ« jetĂ« e zakonshme qĂ« shumica e njerĂ«zve tĂ« konsumojnĂ« versione tĂ« pĂ«rmbledhura ose tĂ« modifikuara tĂ« teksteve, ndĂ«rsa lexuesit mĂ« tĂ« thellĂ« dhe mĂ« tĂ« apasionuar do tĂ« ruajnĂ« eksperiencĂ«n e leximit origjinal. NjĂ« pjesĂ« e lexuesve mund tĂ« kĂ«rkojnĂ« qĂ« libri tĂ« jetĂ« njĂ« pĂ«rvojĂ« mĂ« shumĂ« sensuale dhe personale, tĂ« tjerĂ« mund tĂ« zgjedhin pĂ«rfitimet e leximit tĂ« shpejtĂ« dhe tĂ« automatizuar. Ky ndryshim do tĂ« sfidojĂ« nocionin tradicional se “tĂ« qenit i lexuar” Ă«shtĂ« sinonim i edukimit apo inteligjencĂ«s.

Mbase nĂ« tĂ« ardhmen, teksti nuk do tĂ« shihet mĂ« si njĂ« fund i punĂ«s sĂ« mendimit, por si njĂ« pikĂ« nisjeje njĂ« “gur kalimi” pĂ«r ide tĂ« reja, qĂ« mund tĂ« pĂ«rkthehen, ridizenjohen dhe rimodelohen vazhdimisht.

Në këtë peizazh të ri, leximi do të jetë më fleksibël, më dinamik dhe më i personalizuar. Për ata që duan të ruajnë thellësinë dhe pasionin për librin, rruga do të jetë më e vështirë, por me siguri edhe më e pasur. Për të tjerët, inteligjenca artificiale do të jetë udhërrëfyesi që i ndihmon të mos humbasin në oqeanin e informacionit.

Në fund, përparimi i teknologjisë nuk do të zëvendësojë dot magjinë e leximit ai thjesht do të ndryshojë mënyrën se si ajo magji përjetohet.

Burimi: “The New Yorker”

The post Leximi në epokën e AI. Si po ndryshon marrëdhënia jonë me librin appeared first on Gazeta Si.

‘Presheva Flet’/ Organizohet pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« PreshevĂ«, Panairi i Librit

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
18 June 2025 at 14:15

Nga Gazeta “SI”- Me moton “Presheva Flet”, pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« Lugina e PreshevĂ«s do tĂ« jetĂ« mikpritĂ«se e njĂ« Panairi Libri. Aktiviteti do tĂ« zhvillohet mĂ« 21 dhe 22 qershor 2025, nĂ« ambientet e ShtĂ«pisĂ« sĂ« KulturĂ«s nĂ« PreshevĂ«, dhe shĂ«non njĂ« moment tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r jetĂ«n kulturore tĂ« kĂ«saj zone.

Në dy ditë të mbushura me aktivitete, Panairi do të sjellë në Preshevë emra të njohur të botës letrare dhe akademike nga Shqipëria, Kosova dhe Lugina, si dhe një program të pasur me promovime librash, tryeza të rrumbullakëta, lexime poetike, diskutime me adoleshentë, panele mbi teknologjinë dhe trashëgiminë kulturore, si dhe ekspozita tematike për fëmijë.

Ceremonia zyrtare e hapjes do tĂ« zhvillohet tĂ« shtunĂ«n nĂ« orĂ«n 11:00, e ndjekur menjĂ«herĂ« nga njĂ« tryezĂ« diskutimi me temĂ«n “Leximi – akt i domosdoshĂ«m drejt pĂ«rndritjes?”, moderuar nga Hasan Hasani.

MĂ« pas do tĂ« vijojnĂ« promovimet e veprave tĂ« autorĂ«ve si Fatmir Gjestila, Ferid Selimi, Eva Qerimi, Majlinda Bregasi, Ferid Muhiq, Fatmir Toçi, Besnik Mustafaj, por edhe njĂ« prezantim rreth veprĂ«s “Inteligjenca Artificiale” nga H. Kissinger.

Pasdite do tĂ« mbahet njĂ« diskutim publik mbi ndikimin e teknologjisĂ« nĂ« lexim, i ndjekur nga njĂ« aktivitet pĂ«r fĂ«mijĂ« dhe ekspozita “UnĂ« dhe Libri”. MbrĂ«mja mbyllet me ndarjen e çmimeve dhe mirĂ«njohjeve pĂ«r pjesĂ«marrĂ«sit e panairit.

TĂ« dielĂ«n do tĂ« vijojĂ« ritmi i ngjarjeve me lidhjen zyrtare tĂ« njĂ« memorandumi bashkĂ«punimi mes BibliotekĂ«s sĂ« PreshevĂ«s dhe Institutit “Ali Hadri” tĂ« PrishtinĂ«s, si dhe njĂ« tryezĂ« me temĂ«n “Ruajtja e identitetit pĂ«rmes trashĂ«gimisĂ« kulturore?”.

Promovimet e veprave do tĂ« vazhdojnĂ« me autorĂ« si Liridon Mulaj, Marigona Fejzullahu, Kaltrina Berisha, Zija Zymeri, Idriz Sinani dhe Metush Sulejmani, pĂ«r tĂ« kulmuar me diskutimin final rreth “Rol-it tĂ« librit nĂ« LuginĂ«â€, dhe njĂ« takim tĂ« veçantĂ« me tĂ« rinjtĂ« e zonĂ«s.

Panairi organizohet nën kujdesin e Kryetares së Komunës së Preshevës, znj. Ardita Sinani, drejtoreshës së Bibliotekës së qytetit, znj. Albina Idrizi, dhe me kontributin e çmuar të shtëpisë botuese ALBAS.

Ky organizim ka gjetur gjithashtu mbĂ«shtetje tĂ« veçantĂ« financiare dhe institucionale nga Ambasada e ShqipĂ«risĂ« nĂ« Beograd – njĂ« akt qĂ« tregon interesimin nĂ« rritje pĂ«r kulturĂ«n shqipe nĂ« hapĂ«sirat ku ajo Ă«shtĂ« ndjerĂ« shpesh e pĂ«rjashtuar.

Ky panair Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« tepĂ«r se njĂ« ekspozim librash: Ă«shtĂ« njĂ« thirrje pĂ«r pĂ«rkatĂ«si, njĂ« reflektim pĂ«r identitetin dhe njĂ« hap i guximshĂ«m drejt njĂ« kulture tĂ« pĂ«rbashkĂ«t leximi. NĂ« njĂ« rajon qĂ« shpesh lufton pĂ«r tĂ« ruajtur zĂ«rin e vet, “Presheva flet” Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« moto , Ă«shtĂ« njĂ« rikthim i fjalĂ«s si akt rezistence dhe shprese.

The post ‘Presheva Flet’/ Organizohet pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« PreshevĂ«, Panairi i Librit appeared first on Gazeta Si.

Shpallen fituesit e ‘Fondit tĂ« KrijimtarisĂ« Letrare pĂ«r FĂ«mijë’

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
13 June 2025 at 12:01

Nga Gazeta “SI”– Qendra KombĂ«tare e Librit dhe Leximit ka ndarĂ« kĂ«tĂ« tĂ« Premte çmimet pĂ«r fituesit e Fondit tĂ« KrijimtarisĂ« Letrare pĂ«r FĂ«mijĂ« 2025. Ky fond mbĂ«shtet çdo vit tre autorĂ« tĂ« letĂ«rsisĂ« pĂ«r fĂ«mijĂ«, duke u krijuar atyre mundĂ«sinĂ« qĂ« tĂ« botojnĂ« dorĂ«shkrimet e tyre dhe tĂ« jenĂ« mĂ« pranĂ« lexuesve tĂ« vegjĂ«l.

Juria e përbërë nga studiuesi dhe kritiku letrar Dr. Albert Gjoka (kryetar), si dhe Irena Prici dhe Flori Kasaj, shqyrtoi 19 dorëshkrime të paraqitura nga autorë të ndryshëm nga e gjithë Shqipëria dhe diaspora. Pas një procesi vlerësimi që kishte në fokus cilësinë artistike, origjinalitetin, ndikimin edukativ dhe potencialin për të komunikuar me fëmijët e moshave të ndryshme, u përzgjodhën tre vepra fituese:

“Enigma e KĂ«sulĂ«s sĂ« Kuqe”, e shkruar nga Ermir Nika, i cili u vlerĂ«sua pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si dekonstrukton me finesĂ« njĂ« nga pĂ«rrallat mĂ« tĂ« njohura tĂ« letĂ«rsisĂ« botĂ«rore pĂ«r fĂ«mijĂ«. NĂ« motivacionin e jurisĂ« theksohet “njĂ« lojĂ« intertekstuale postmoderne e pĂ«rrallĂ«s sĂ« KĂ«sulkuqes qĂ« vjen e ripĂ«rpunuar natyrshĂ«m dhe qĂ« nxit mĂ« tej kureshtjen dhe imagjinatĂ«n e lexuesve tĂ« vegjĂ«l pĂ«rmes njĂ« rrĂ«fimi tĂ« zhdĂ«rvjellĂ«t dhe domethĂ«nĂ«s”.

“Iliri dhe Lepurushi zbulojnĂ« kopshtin zoologjik magjik”, nga autorja Flogerta Krypi, Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rrallĂ« qĂ« ndĂ«rthur elementĂ«t fantastikĂ« me botĂ«n reale tĂ« kafshĂ«ve dhe marrĂ«dhĂ«nien e tyre me fĂ«mijĂ«t. Juria vlerĂ«soi “sendĂ«rtimin e njĂ« pĂ«rralle edukative qĂ« kultivon raporte tĂ« gjalla mes fĂ«mijĂ«ve dhe botĂ«s sĂ« kafshĂ«ve, pĂ«r vlerat didaktike nĂ« formĂ«simin psikologjik dhe emocional tĂ« fĂ«mijĂ«ve, qĂ« vijnĂ« natyrshĂ«m pĂ«rmes tĂ« gjithĂ« elementeve qĂ« pĂ«rmban libri”.

“DhjetĂ« pyetjet e Ardenit qĂ« pritnin pĂ«rgjigje”, me autore Raimonda Belli Gjençaj, u pĂ«rzgjodh pĂ«r forcĂ«n tematike dhe mĂ«nyrĂ«n se si ngre pyetje qĂ« i flasin botĂ«s sĂ« fĂ«mijĂ«ve sot, njĂ« botĂ« qĂ« shpesh ngarkohet me emocione, dyshime dhe kĂ«rkesa pĂ«r kuptim. Motivacioni i jurisĂ« vĂ« nĂ« dukje “gjetjen tematike qĂ« provokon botĂ«n e fĂ«mijĂ«ve sot, njĂ« regjistĂ«r tĂ« hollĂ« humori nĂ« rrĂ«fim dhe jetĂ«simin e vlerave tĂ« librit dhe dijes njerĂ«zore tek fĂ«mijĂ«t”.

Ky fond synon të inkurajojë krijimtarinë për fëmijë duke mbështetur çdo vit tre autorë të letërsisë për fëmijë dhe duke u krijuar atyre mundësinë që të botojnë dorëshkrimet e tyre dhe të jenë më pranë lexuesve të vegjël.

The post Shpallen fituesit e ‘Fondit tĂ« KrijimtarisĂ« Letrare pĂ«r FĂ«mijë’ appeared first on Gazeta Si.

‘Stina’ e Panaireve/ Festa e librit pushton hapĂ«sirĂ«n shqipfolĂ«se

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
10 June 2025 at 11:34

Nga Gazeta “SI”- Qershori ka ardhur kĂ«tĂ« vit si njĂ« muaj i tĂ« lexuarit dhe i fjalĂ«s sĂ« shkruar, duke mbledhur rreth librit qytete, lexues dhe autorĂ« nĂ« tri prej qendrave mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« kulturĂ«s shqipfolĂ«se: ShkodĂ«r, PrishtinĂ« dhe PreshevĂ«.

Një atmosferë festive që shkon përtej shitjes së librave, përtej marketingut kulturor  drejt krijimit të një hapësire dialogu, reflektimi dhe prezence të botës letrare në jetën publike.

Shkodra, pikënisja simbolike

NĂ« fillim tĂ« muajit, pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« ShkodĂ«r u organizua njĂ« panair libri me temĂ«n domethĂ«nĂ«se: “Libri tĂ« bĂ«n tĂ« lirĂ«â€. NĂ« njĂ« qytet me traditĂ« tĂ« hershme kulturore e letrare, ku figura si Migjeni, Mjeda apo Fishta janĂ« tĂ« lidhura ngushtĂ« me kujtesĂ«n kolektive, ky aktivitet shĂ«noi njĂ« hap tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m pĂ«r ringjalljen e jetĂ«s letrare urbane.

NdonĂ«se nĂ« edicionin e tij tĂ« parĂ«, Panairi i ShkodrĂ«s u prit mjaft mirĂ«, duke dĂ«shmuar se interesi pĂ«r librin mbetet i gjallĂ« dhe se qyteti ka potencial pĂ«r t’u kthyer nĂ« njĂ« pikĂ« takimi tĂ« autorĂ«ve dhe lexuesve tĂ« veriut tĂ« ShqipĂ«risĂ«.

Prishtina, një çerek shekulli panair

Nga data 11 deri më 15 qershor, vëmendja zhvendoset në Prishtinë, ku do të mbahet edicioni i 25-të i Panairit të Librit , një ngjarje që ka hyrë në kalendarin letrar të gjithë trevave shqipfolëse si ngjarja më e madhe e këtij lloji në Kosovë.

Me pjesëmarrjen e qindra titujve të rinj, dhjetëra shtëpi botuese dhe autorë nga të gjitha trojet shqiptare dhe diaspora, ky panair nuk është më thjesht një vend për të blerë libra, por një arenë idesh, takimesh dhe prezantimesh letrare.

PĂ«r kĂ«tĂ« vit, organizatorĂ«t kanĂ« pĂ«rzgjedhur temĂ«n “Inteligjenca rrjedh nga libri”, si njĂ« mesazh qĂ« kĂ«rkon tĂ« kundĂ«rvĂ«rĂ« fuqinĂ« e dijes klasike me shpejtĂ«sinĂ« digjitale tĂ« epokĂ«s sonĂ«.

Në këtë kuadër, pritet që panairi të sjellë aktivitete që nxisin jo vetëm blerjen, por edhe leximin kritik, debatet dhe takimet kreative.

Në mënyrë domethënëse, ky edicion do të mbahet në një atmosferë përkujtimore të figurave si Martin Camaj, Petro Marko, Faik Konica dhe Pashko Vasa katër emra të mëdhenj të mendimit dhe letërsisë shqiptare që e tejkalojnë kufirin e fjalës së shkruar për të hyrë në historinë e vetëdijes kombëtare.

E ftuar nderi këtë vit është shkrimtarja franceze Sophie KépÚs, e njohur për lidhjet e saj me letërsinë e Evropës Juglindore.

Sipas Edon Zenelit, kryetar i Shoqatës së Botuesve të Kosovës, karakteri i panairit ka ndryshuar dukshëm vitet e fundit.

“NĂ«se dikur shihej si njĂ« ‘librari e pĂ«rkohshme’ ku njerĂ«zit vinin tĂ« blinin libra, sot ai Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« njĂ« qendĂ«r ekspozimi, takimi dhe simbol i vĂ«mendjes kulturore qĂ« kĂ«rkon lexuesi,” thotĂ« Zeneli.

Përkundër rënies në shitje, numri i vizitorëve mbetet i lartë, rreth 30 mijë çdo vit , një shifër që dëshmon besnikërinë e publikut ndaj këtij formati.

Presheva, një panair që synon të bëhet traditë

Në datat 21 dhe 22 qershor, për herë të parë, Presheva do të organizojë Panairin e Librit në sheshin qendror të qytetit , një ngjarje me përmasë kulturore dhe simbolike të thellë, në një zonë ku gjuha dhe letërsia shqipe përballen shpesh me margjinalizim.

Nisma vjen si rezultat i bashkëpunimit mes Komunës së Preshevës dhe Ambasadës së Shqipërisë , duke patur për qëllim që të krijojë një hapësirë të re kulturore për shqiptarët e Luginës.

Nën drejtimin e Drejtoreshës së Bibliotekës së Preshevës, znj. Albina Azizi, dhe me mbështetjen e punonjësve Hasan Hasani e Qendrim Hetemi, si dhe nwn kujdesin e Kryetares së Komunës,  Ardita Sinani, ky panair synon të sjellë në Preshevë disa nga emrat më të njohur të letërsisë shqipe.

Presheva

Edhe pse me pjesëmarrje më të reduktuar për shkak të hapësirës dhe fondeve, panairi pritet të krijojë një precedent të rëndësishëm për përfshirjen e komuniteteve shqiptare në Serbi në jetën kulturore kombëtare.

Një muaj për të rikujtuar fuqinë e fjalës së shkruar

Kështu, muaji qershor nuk është thjesht një muaj me aktivitete të izoluara kulturore, por një itinerar i leximit që lidh qytetet shqiptare nga veriu në jug e përtej kufirit.

Nga Shkodra me temën e lirisë përmes librit, te Prishtina që thekson inteligjencën e ndërtuar mbi fjalën e shkruar, e deri në Preshevë ku organizimi i një panairi është vetë një akt kulturor dhe politik  të tre këto aktivitete krijojnë një panoramë të gjallë të vitalitetit që ende mban libri në zemrën e shoqërisë shqiptare.

Në një kohë kur sfidat e teknologjisë, të leximit digjital dhe të konsumit të shpejtë janë gjithnjë në rritje, këto panaire janë një ftesë për të ngadalësuar ritmin, për të marrë frymë në një faqe libri dhe për të rigjetur veten në pasqyrën e letërsisë.

The post ‘Stina’ e Panaireve/ Festa e librit pushton hapĂ«sirĂ«n shqipfolĂ«se appeared first on Gazeta Si.

‘TĂ« bĂ«sh njĂ« panair libri nĂ« ShkodĂ«r Ă«shtĂ« njĂ«soj si tĂ« çosh nusen nĂ« gjini
’

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
4 June 2025 at 11:58

Nga Gazeta “SI”– “Libri tĂ« ban tĂ« lirĂ«â€ Ă«shtĂ« motoja e panairit tĂ« parĂ« tĂ« librit nĂ« ShkodĂ«r i cili do tĂ« mbahet nĂ« datat 5, 6 dhe 7 Qershor nĂ« oborrin e famullisĂ« “Zoja e ShkodrĂ«s”.

Stefan Çapaliku, Dom Vlash Palaj, Gjovalin Çuni dhe Andreas Dushi janĂ« jo vetĂ«m ideatorĂ«t por edhe organizatorĂ«t e kĂ«tij eventi i cili pĂ«r tre ditĂ« do tĂ« mbledhĂ« nĂ« oborrin e Katedrales, botues, studiues, shkrimtarĂ« dhe pĂ«rkthyes nga  ShqipĂ«ria, Mali i Zi dhe Kosova.

Stefan Çapaliku: TĂ« bĂ«sh njĂ« panair libri nĂ« ShkodĂ«r Ă«shtĂ« njĂ«soj si tĂ« çosh nusen nĂ« gjini

Aktivitetet e librit në Shkodër nuk janë të rralla. Kjo e natyrshme për një qytet i cili së paku në dy shekujt e fundit, ka qënë pararoja e zhvillimit intelektual të Shqipërisë. Por, çudia qëndronte se Shkodra, vendlindja e Ndre Mjedës, Migjenit, Martin Camajt, Zef Zorbës e Frederik Rreshpjas, e po ashtu bazë e veprimtarisë së Gjergj Fishtës, At Zef Pllumit e shumë figurave të ndritura të letërsisë kombëtare, ende nuk e kishte një panair libri, ngjarje po aq me vlerë dhe e domsdoshme për një qytet të cilit i mjaftojnë autorët e vet për të mbajtur të gjallë një panair të tërë.

Stefan Çapaliku

Drejtori ekzekutiv i panairit, shkrimtari dhe studiuesi Stefan Çapaliku, thotĂ« pĂ«r GazetaSi.al se njĂ« panair nĂ« ShkodĂ«r edhe pse i vonuar nuk Ă«shtĂ« mĂ« njĂ« ngjarje e çuditshme.

“TĂ« bĂ«sh njĂ« panair libri nĂ« ShkodĂ«r Ă«shtĂ« njĂ«soj si tĂ« çosh nusen nĂ« gjini. Pra asgjĂ« tĂ« çuditshme nuk ka nĂ« tĂ«. Thjesht kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me njĂ« aktivitet tĂ« vonuar dhe mĂ« se tĂ« mirĂ«pritur”

Çapaliku thotĂ« se ideja e organizimit tĂ« njĂ« panairi Ă«shtĂ« e hershme, edhe pse u konkretizua nĂ« kĂ«tĂ« kohĂ«.

“Ideja pĂ«r organizimin e njĂ« panairi libri nĂ« ShkodĂ«r ka qĂ«nĂ« po kaq e vjetĂ«r sa edhe ajo e organizimit tĂ« njĂ« panairi tĂ« tillĂ« nĂ« ShqipĂ«ri. VetĂ« kam pasĂ« fatin tĂ« jem njĂ« nga organizatorĂ«t e panairit tĂ« parĂ« tĂ« librit nĂ« ShqipĂ«ri, mĂ« 1998. MĂ« pas, prej vitit 1998 e deri mĂ« 2005, kur edhe u dorĂ«hoqa nga posti i drejtorit tĂ« DrejtorisĂ« sĂ« Librit nĂ« MinistrinĂ« e KulturĂ«s, kam qenĂ« gjithmonĂ« pranĂ« kĂ«tij organizimit, i cili do kohe kaloi vĂ«shtirĂ«si jo tĂ« vogla, derisa u konsolidua”

Ai thotë se edhe pse ka jetuar në Tiranë, nuk është shkëputur për asnjë çast nga vendlindja e tij Shkodra, e ndoshta edhe fakti se askush nga institucionet përgjegjëse nuk u kujtua për një panair, atëherë mbetej detyrë e intelektualëve ta ndërmerrnin një nismë të tillë.

“GjatĂ« kĂ«saj kohe, duke jetuar nĂ« TiranĂ«, por duke mos qenĂ« asnjĂ« çast i shkĂ«putur nga qyteti im, Shkodra, kam pritur qĂ« diçka e tillĂ« tĂ« ndodhte edhe atje, por mĂ« kot. NjerĂ«zit qĂ« janĂ« marrĂ« me kĂ«tĂ« organizim duke nisĂ« nga Dom Vlash Palaj, Gjovalin Çuni, Andreas Dushi, unĂ« dhe plot vullnetarĂ« tĂ« tjerĂ« kanĂ« realizuar njĂ« program vertetĂ« profesional. Shpresoj shumĂ« qĂ« ky tĂ« jetĂ« vetĂ«m edicioni i parĂ« dhe kjo tĂ« jetĂ« njĂ« farĂ« qĂ« do mbijĂ« e do rrisĂ« njĂ« pemĂ« tĂ« madhe dhe tĂ« fortĂ«.  JetĂ« tĂ« gjatĂ« PemĂ«s sĂ« Leximit tĂ« ShkodrĂ«s” pĂ«rfundon shkrimtari Stefan Çapaliku.

Dom Vlash Palaj: Themelimi i bibliotekĂ«s “Zoja e ShkodrĂ«s” ishte ngjarja qĂ« solli edhe panairin.

MikpritĂ«si, nĂ« kĂ«tĂ« rast Dom Vlash Palaj, famulltar pranĂ« famullisĂ« “Zoja e ShkodrĂ«s”, rrĂ«fen pĂ«r GazetaSi.al se themelimi i bibliotekĂ«s u bĂ« njĂ« urĂ« lidhĂ«se mes kishĂ«s dhe intelektualĂ«ve

“Ideja e panairit nĂ« ShkodĂ«r ka ekzistu vazhdimisht, shpesh herĂ« e kemi trajtu kĂ«tĂ« temĂ«. Duke qĂ«nĂ« se bĂ«hĂ«t nĂ« Tuz, nĂ« Ulqin, nĂ« KosovĂ«, pra bĂ«het gjithandej por nuk bĂ«het nĂ« ShkodĂ«r.

Dom Vlash Palaj

Shkas pĂ«r kĂ«tĂ« panair Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« themelimi i bibliotekĂ«s “Zoja e ShkodrĂ«s” ku falĂ« kĂ«tij ambient kemi siguruar kontakt me shtresĂ«n intelektuale, me profesorĂ« tĂ« ndryshĂ«m tĂ« cilĂ«t janĂ« gjend shumĂ« mirĂ« nĂ« promovime dhe konferenca tĂ« ndryshme”

Oborri i Katedrales por dhe infrasktruktura në tërësi, thotë Dom Vlash Palaj, e krijojnë mundësinë e një eventi të këtyre përmasave.

Katedralja , Shkodër

“Duke parĂ« ambientin, profesor Stefani e po ashtu Andreasi, i cili Ă«shtĂ« rritur nĂ« kĂ«tĂ« kishĂ«, propozuan qĂ« tĂ« organizonim njĂ« panair nĂ« ambientet e Katedrales pasi i plotĂ«sonte edhe kushtet e infrastrukturĂ«s pĂ«r njĂ« vepĂ«r tĂ« tillĂ«. Me shumĂ« kĂ«naqĂ«si e pranova dhe vetĂ« me shpresĂ«n se do tĂ« na shkojĂ« mbarĂ«. Gjithçka i referohet themelimit tĂ« bibliotekĂ«s pra e cila u bĂ« njĂ« urĂ« lidhĂ«se qĂ« mundĂ«soi edhe kĂ«tĂ« panair”  

Andreas Dushi: “Libri tĂ« ban tĂ« lirĂ«â€ Ă«shtĂ« panairi i qytetit edhe pse organizohet nga Kisha.

Andreas Dushi është më i riu nga aradha e gjatë e shkrimtarëve dhe studiuesve të cilët për shumë vite, i kanë dhënë Shkodrës vepra por edhe emrin e pararendëses së artit dhe kulturës.

 Si një fëmijë i rritur në Kishë, Dushi për GazetaSi.al pranon se ideja e një panairi në oborrin e Katedrales, ishte një ëndërr e hershme e cila u konkretizua tashmë.

Andreas Dushi

“BashkĂ« me prof. Stefanin, prej vitesh Ă«ndĂ«rronim tĂ« themelonim njĂ« panair libri nĂ« ShkodĂ«r. E ideonim herĂ« ne kokĂ« e herĂ« me laps e letĂ«r, pa ia dalĂ« ta konkretizonim, pasi sigurisht, njĂ« ndĂ«rmarrje e tillĂ« ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« logjistikĂ« tĂ« caktuar. Prandaj, roli im Ă«shtĂ« bashkideator dhe bashkorganizator i kĂ«tij Panairi, si pjesĂ« e Bordit tĂ« Panairit “Libri tĂ« ban tĂ« lirĂ«â€.

Dushi thekson se ky panair nuk duhet parë sikur i përket një përkatësie fetare pasi aty marrin pjesë shtëpi botuese laike duke nisur nga Akademia e Shkencave e me rradhë. Ai e konsideron këtë, si panair i qytetit të Shkodrës.

“Ky panair po organizohet si panairi i qytetit. Oborri i Katedrales Ă«shtĂ« vendi mĂ« i pĂ«rshtatshĂ«m dhe Katedralja, realiteti i duhur pĂ«r njĂ« veprimtari tĂ« tillĂ«. Pastaj, Katedralja dhe famullia e ZojĂ«s sĂ« ShkodrĂ«s na e ofruan gjithĂ« atĂ« mbĂ«shtetje logjistike qĂ« thashĂ« pak mĂ« lart.  NĂ« panair marrin pjesĂ« shtĂ«pi botuese krejtĂ«sisht laike, nga Akademia e Shkencave, deri te botuesit lokalĂ« tĂ« qytetit. Prandaj, nuk pres ta marrĂ« emrin si Panairi i Qyteit, pasi e ka tanimĂ« kĂ«tĂ« emĂ«r” mbyll Andreas Dushi.

Në një qytet me traditë, ku në tridhjetë vitet e fundit, politika ka pasur ndikimin e saj të madh, shpesh për keq , financimet për kulturën dhe veçanarisht librin janë thuajse të papërfillshme. Kjo traditë e padenjë , vazhdoi edhe me ardhjen në krye të Bashkisë të forcës tjetër politike dhe përfaqësuesit të saj i cili drejton një institucion përgjegjës për eventë të tilla.

Por Shkodra ka ditur të tregojë vullnet dhe vendosmëri kur bëhet fjalë për kulturën dhe artin, e veçanarisht letërsinë. Në mos shteti, dikush duhet ta ndërmarrë hapin e parë.

NĂ« kĂ«tĂ« rast, Famullia  “Zoja e ShkodrĂ«s” duke ndjekur traditĂ«n e çmuar tĂ« klerikĂ«ve Mjeda, Fishta, Zadeja, Harapi etj ndĂ«rmerr njĂ« hap tĂ« madh drejt njĂ« tradite sa tĂ« munguar po aq edhe tĂ« natyrshme. Panairi nĂ« ShkodĂ«r Ă«shtĂ« nĂ« shtĂ«pinĂ« e vet.

The post ‘TĂ« bĂ«sh njĂ« panair libri nĂ« ShkodĂ«r Ă«shtĂ« njĂ«soj si tĂ« çosh nusen nĂ« gjini
’ appeared first on Gazeta Si.

‘Inteligjenca rrjedh nga libri’, motoja e Panairit tĂ« 25-tĂ« i Librit ‘Prishtina 2025’

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
30 May 2025 at 12:47

Nga Gazeta “SI”– Nga data 11 deri mĂ« 15 qershor, Pallati i RinisĂ« nĂ« PrishtinĂ« do tĂ« mirĂ«presĂ« edicionin jubilar tĂ« Panairit tĂ« Librit “Prishtina 2025”, ngjarjen mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« librit nĂ« KosovĂ« dhe njĂ« ndĂ«r mĂ« tĂ« mĂ«dhatĂ« nĂ« hapĂ«sirĂ«n shqiptare.

Me moton “Inteligjenca rrjedh nga libri”, panairi i kĂ«tij viti shĂ«non 25-vjetorin e tij, duke u kthyer nĂ« njĂ« pikĂ«takim kulturor pĂ«r botues, autorĂ« dhe lexues nga gjithĂ« rajoni.

Një organizim i Shoqatës së Botuesve të Kosovës dhe me mbështetjen e Ministrisë së Kulturës, Komunës së Prishtinës dhe Pallatit të Rinisë, edicioni i sivjetshëm sjell rreth 100 botues nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe diaspora shqiptare, të cilët do të paraqesin mbi 2000 tituj të rinj dhe rreth 6000 libra të viteve të fundit.

Ceremonia zyrtare e hapjes do të zhvillohet më 11 qershor, ora 12:00, dhe do të transmetohet drejtpërdrejt nga Radio Televizioni i Kosovës. Panairi do të jetë i hapur çdo ditë nga ora 9:00 deri në 21:00, ndërsa mbyllja do të bëhet më 15 qershor në orën 19:00. Hyrja për të gjithë vizitorët mbetet pa pagesë.

Përtej ofertës së pasur të librit, në fokus të këtij panairi janë edhe përvjetorët e disa prej figurave më të rëndësishme të kulturës shqiptare: 100-vjetori i lindjes së Martin Camajt, 150-vjetori i lindjes së Faik Konicës, 200-vjetori i lindjes së Pashko Vasës dhe 400-vjetori i lindjes së Pjetër Bogdanit. Këto përkujtime do të shoqërohen me aktivitete përkujtimore, tryeza diskutimi dhe promovime librash.

Panairi pritet të vizitohet nga mbi 30 mijë vetë, përfshirë studentë, nxënës, lexues të apasionuar dhe personalitete të njohura nga bota akademike, letrare e politike. Në mesin e të ftuarve të veçantë do të jenë edhe autorë nga Franca dhe vende të tjera evropiane, duke i dhënë ngjarjes një dimension ndërkombëtar gjithnjë e më të dukshëm.

The post ‘Inteligjenca rrjedh nga libri’, motoja e Panairit tĂ« 25-tĂ« i Librit ‘Prishtina 2025’ appeared first on Gazeta Si.

‘Portokall me kurdisje’ si njĂ« sprovĂ« e guximshme e pĂ«rkthimit nĂ« shqip  

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
30 May 2025 at 12:04

Nga Gazeta “SI”– Botuar mĂ« 1962, romani “Portokall me kurdisje”  i Anthony Burgess mbetet dhe sot njĂ« vepĂ«r letrare e fuqishme pĂ«r temĂ«n qĂ« eksploron, dhuna dhe  kufijtĂ« e lirisĂ« njerĂ«zore pĂ«rballĂ« njĂ« shteti represiv.

PĂ«rmes historisĂ« sĂ« Aleksit, njĂ« djalĂ« adoleshent i dhunshĂ«m qĂ« i nĂ«nshtrohet njĂ« trajtimi brutal psikologjik pĂ«r tĂ« “korrigjuar” sjelljen e tij, Burgess ngre pyetje thelbĂ«sore mbi etikĂ«n, vullnetin e lirĂ« dhe rolin e shtetit nĂ« ndĂ«rtimin ose shkatĂ«rrimin e individit. E shkruar me njĂ« zhargon tĂ« shpikur qĂ« pĂ«rzien anglishten me fjalĂ« ruse, vepra mbetet njĂ« nga romanet mĂ« tĂ« guximshme e mĂ« origjinale tĂ« shekullit XX.

Edhe pse kjo vepër u botua në vitin 1962, njohjen e madhe e fitoi pasi u ekranizua nga rregjisori Stanley Kubrick në vitin 1971.

Por përkthimi i kësaj vepre në gjuhë të ndryshme të botës, mbetet ende një sfidë e madhe, duke pasë parasysh slangun nadsad që Burgess ua mvesh në të folurën e zhargonit të personazheve. Këtu qëndron edhe vështirësia por edhe forca e kësaj vepre e cila nga origjinali në gjuhë të ndryshme, kërkon shumë punë por sigurisht dhe një përkthyes të guximshëm.

I botuar nĂ« shqip nĂ« vitin 2024 nga ShtĂ«pia botuese “Onufri” me pĂ«rkthim tĂ« Durim Taçit , romani “Portokall me kurdisje” Ă«shtĂ« pritur si njĂ« ngjarje letrare, pĂ«r shumĂ« arsye ku njĂ« ndĂ«r to Ă«shtĂ« shkalla e lartĂ« e vĂ«shtirĂ«sisĂ« sĂ« pĂ«rkthimit.

“A Clockwork Orange” 1971

Por duket se shqipja, pĂ«r shumĂ« arsye e ka potencialin e pĂ«rshtatjes sĂ« nadsad-it nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rkyer, kjo falĂ« edhe pĂ«rkthyesit tĂ« romanit “Portokall me kurdisje”, Durim Taçi, shkrimtar fitues i disa çmimeve por edhe pĂ«rkthyes i sprovuar tashmĂ« me mbi 60 tituj.

PĂ«r Gazetasi.al, Taçi rrĂ«fĂ«n procesin e pĂ«rkthimit tĂ« njĂ« vepre kaq komplekse e po ashtu shpjegon se pse “Portokall me kurdisje” Ă«shtĂ« njĂ« ngjarje letrare kudo nĂ« botĂ«.

“NĂ« fakt ‘Portokall me kurdisje’ Ă«shtĂ« ngjarje letrare, e perceptuar si e tillĂ«. Ka pasur interesim tĂ« menjĂ«hershĂ«m nga lexuesit, Ă«shtĂ« diskutuar nĂ« klube leximi, janĂ« shkruar artikujt e parĂ« mbi kĂ«tĂ« version tĂ« pĂ«rkthyer nĂ« shqip, sikurse kanĂ« nisur ftesat pĂ«r ta prezantuar librin nĂ« mjedise tĂ« ndryshme. Ai i radhĂ«s Ă«shtĂ« nga Universiteti i PrishtinĂ«s, pasi romani duke qenĂ« i ekranizuar suksesshĂ«m nga Stanley Kubrick, ofron mundĂ«si diskutimi tĂ« raportit midis kinemasĂ« dhe letĂ«rsisĂ«, si arte.”

Ai thotë se ishte i vetëdijshëm për shkallën e vështirësisë së përkthimit të kësaj vepre.

“Sigurisht isha i vetĂ«dijshĂ«m pĂ«r vĂ«shtirĂ«sinĂ« e kĂ«tij pĂ«rkthimi, pasi kisha lexuar me kohĂ« librin nĂ« origjinal dhe mĂ« pas versionin e pĂ«rkthyer nĂ« italisht. VĂ«shtirĂ«sinĂ« e pĂ«rkthimit tĂ« kĂ«tij libri do ta pĂ«rmblidhja nĂ« kĂ«tĂ« frazĂ«: kjo Ă«shtĂ« njĂ« vepĂ«r qĂ« tĂ« kĂ«rkon tĂ« pĂ«rkthesh ambiguitetin me ambiguitet, pra paqartĂ«sinĂ« me paqartĂ«si”

Taçi shpjegon se slangu nadsad i përdorur si gjuhë e personazheve nuk kërkon transformim apo përshtatje por përcjellje në gjuhë të tjera, ashtu si dhe autori e ka perceptuar. Sipas tij shqipja i ka të gjitha parametrat për të përkthyer edhe vepra të vështira si kjo e Burgess.

Durim Taçi

“Trajtimi i slangut nuk Ă«shtĂ« çështje lirie e pĂ«rkthyesit. Autori e ka krijuar fjalorin nadsad, pra tĂ« adoleshencĂ«s, jo pĂ«r ta humbur gjatĂ« pĂ«rkthimeve nĂ« gjuhĂ« tĂ« tjera, por pĂ«r ta pĂ«rcjellĂ«. Shqipja Ă«shtĂ« gjuhĂ« sintetike, pra qĂ« operon kryesisht me mbaresa e prapashtesa, ka sistem eptimi e mjete tĂ« pasura fjalĂ«formimi. Kjo pasuri mekanizmash gramatikorĂ« e bĂ«n atĂ« tĂ« aftĂ« ta bĂ«jĂ« tĂ« vetĂ«n fjalĂ«n e huaj,  duke i veshur rrobĂ«n e saj. Nadsadi Ă«shtĂ« ruajtur tĂ«rĂ«sisht nĂ« shqip pĂ«rmes respektimit tĂ« rrĂ«njĂ«ve tĂ« fjalĂ«ve tĂ« huaja, kryesisht nĂ« rusisht, por duke ia nĂ«nshtruar pĂ«rshtatjes nĂ« shqip”

Dhe duke qĂ«ndruar tek gjuhĂ«t dhe vĂ«shtirĂ«sia e pĂ«rcjelljes sĂ« veprĂ«s nĂ« gjuhĂ« tĂ« tjera, Taçi thotĂ« se pĂ«rkthimi nĂ« shqip Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rkthim shumĂ« i mirĂ«, ndryshe nga ai italian i cili duke tentuar tĂ« dalĂ« nga korniza e origjinalit e ka “shfytyruar” atĂ«.

“Po, versioni nĂ« italisht nuk mĂ« ka ardhur siç e prisja, por e kuptova arsyen. Ai Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rkthim pĂ«r njĂ« lexues italian, ndaj u takon atyre ta vlerĂ«sojnĂ« mĂ« nĂ« detaje. Mund tĂ« them vetĂ«m se trajtimi i nadsadit aty ka qenĂ« mĂ« i çlirĂ«, jo aq besnik ndaj origjinalit, duke u pĂ«rpjekur pĂ«r tĂ« gjetur fjalĂ« referente tĂ« inventarit tĂ« italishtes, mĂ« shumĂ« se tĂ« synohej ruajtja e plotĂ« e rrĂ«njĂ«ve tĂ« fjalĂ«ve nĂ« origjinal. Por siç e thashĂ« mĂ« lart, kĂ«tu tĂ« jep dorĂ« shqipja, e cila arrin ta bĂ«jĂ« tĂ« vetĂ«n fjalĂ«n e huaj pa qenĂ« nevoja ta shfytyrojĂ« atĂ«â€

 Në këtë  roman i cili  në qendër ka dhunën, Durim Taçi thekson se sipas tij, mund të cilësohet si një roman distopik por jo në kuptimin që i mvishet sot romaneve të zhanrit të tillë. Sipas tij distopia duhet të jetë një artific në shërbim të subjektit dhe jo e kundërta.

“Kam pĂ«rshtypjen se nĂ« kĂ«tĂ« roman dhuna nuk iniciohet nga pushteti, por shfaqet si natyrĂ« e brendshme e individit. Shteti pastaj ka mekanizma pĂ«r ta luftuar, apo pĂ«r ta çuar nĂ« shkallĂ«n e saj mĂ« tĂ« lartĂ«, nĂ« luftĂ«n, duke manipuluar individin, nĂ« vend qĂ« ta edukojĂ« atĂ«.

Sigurisht, ky Ă«shtĂ« njĂ« roman distopik, por ky term nuk Ă«shtĂ« se mĂ« ngazĂ«llen shumĂ«.  Distopia nuk Ă«shtĂ« patjetĂ«r vlerĂ«, por njĂ« mjet, njĂ« artific, qĂ« nuk mund tĂ« marrĂ« vendin primar kur flitet pĂ«r letĂ«rsinĂ«, Ă«shtĂ« thjesht njĂ« konvencion i radhĂ«s i krijuar me fjalĂ«t. E shkruara, mbretĂ«ria e sĂ« mundshmes, ku distopia ndodh qĂ« edhe ndihmon, Ă«shtĂ« mbi tĂ« gjitha,  proces ku  ti mund  t’i besosh fjalĂ«n hapĂ«sirĂ«s dhe “Portokalli me kurdisje” Ă«shtĂ« njĂ« shembull ku kjo perceptohet mĂ« qartĂ«â€

Shkrimtari dhe pĂ«rkthyesi Durim Taçi e mbyll intervistĂ«n pĂ«r GazetaSi.al duke u shprehur se padyshim , romani “Portokall me kurdisje” Ă«shtĂ« vepra mĂ« e vĂ«shtirĂ« qĂ« ai ka pĂ«rkthyer nĂ« shqip.

“Sigurisht, pĂ«rkthimi i “Portokallit me kurdisje” Ă«shtĂ« njĂ« palestĂ«r sprove e vĂ«shtirĂ« dhe mund ta them, qĂ« pĂ«r shumĂ« arsye Ă«shtĂ« libri mĂ« i ndĂ«rlikuar qĂ« kam pĂ«rkthyer ndĂ«r rreth gjashtĂ«dhjetĂ« titujt e mi tĂ« deritanishĂ«m. MegjithatĂ«, siç e ceka mĂ« lart, çelĂ«si Ă«shtĂ« ‘nadsadi’ dhe kur ia del ta integrosh atĂ« me tekstin nĂ« tĂ«rĂ«si, Ă«shtĂ« gjetur regjistri dhe pĂ«rkthimi do tĂ« funksionojĂ«. Ajo qĂ« mund tĂ« them Ă«shtĂ«, qĂ« nĂ« çdo pĂ«rkthim, ekuivalenti si rezultat final duhet tĂ« pĂ«rçojĂ« jo vetĂ«m mesazhin, por edhe formĂ«n dhe rasti i kĂ«tij teksti  e vĂ«rteton plotĂ«sisht” pĂ«rfundon Taçi

Dhe duket se tashmë, një shkollë përkthyesish në kuptimin e traditës po krijohet në Shqipëri. Pas asaj të përkthyeseve të periudhës së diktaturës komuniste, u krijua ideja se me lirinë e fjalës , edhe përkthimi do të ishte një zeje që do ti përkiste kujtdo.

Por rrethanat dĂ«shmojnĂ« tĂ« kundĂ«rtĂ«n. Sot pĂ«rkthyesit nĂ« shqip, janĂ« po aq seriozĂ« nĂ« pĂ«rkushtim e po ashtu tĂ« kultivuar kulturalisht saqĂ« ia dalin tĂ« sjellin nĂ« shqip, vepra tĂ« rralla dhe tĂ« njĂ« shkalle vĂ«shtirĂ«sie tĂ« lartĂ«. “Portokall me kurdisje” e vĂ«rteton kĂ«tĂ« fakt.

The post ‘Portokall me kurdisje’ si njĂ« sprovĂ« e guximshme e pĂ«rkthimit nĂ« shqip   appeared first on Gazeta Si.

Librat shqiptarë në rrezik: Botuesit denoncojnë piraterinë në trevat shqipfolëse

✇Sinjali
By: Vjosa Xhigoli
30 May 2025 at 10:24

Libri shqiptar po përballet me një nga periudhat më të vështira për shkak të përhapjes së piraterisë, një dukuri që është thelluar më tej me zhvillimin e teknologjisë, duke e bërë gjithnjë e më të lehtë kopjimin dhe shpërndarjen e paautorizuar të veprave letrare, shkruan Gazeta Sinjali.

Shoqata e Botuesve Shqiptarë ka ngritur alarmin për piraterinë e botimeve, veçanërisht në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut. Petrit Ymeri, kryetari i Shoqatës, theksoi se disa shtëpi botuese po shesin libra të piratuar në shkelje të drejtpërdrejtë të së drejtës së autorit.

“Po asfiksohet vepra jonĂ« nga akte tĂ« tilla, duke nisur nga Tirana, Prishtina e Tetova,” deklaroi Bujar Hudhri, botues i njohur.

Ai denoncoi njĂ« rast flagrant nĂ« TetovĂ«, ku pavarĂ«sisht se Ismail Kadare ishte shpallur “Qytetar Nderi” tre vite mĂ« parĂ«, veprat e tij sot kopjohen dhe shpĂ«rndahen nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« paligjshme. “VetĂ« institucionet publike po blejnĂ« mallra tĂ« vjedhura dhe po i shpĂ«rndajnĂ« nĂ«pĂ«r biblioteka e shkolla,” u shpreh Hudhri, duke theksuar se librat e tĂ« gjithĂ« botuesve shqiptarĂ« po falsifikohen dhe shpĂ«rndahen nĂ« kopje tĂ« dĂ«mshme pĂ«r nxĂ«nĂ«sit.

NdĂ«rkohĂ«, shqetĂ«sim i veçantĂ« mbetet edhe pirateria digjitale. “NĂ« ShqipĂ«ri librat skanohen, ngarkohen nĂ« portale dhe shiten pa leje. Libra qĂ« skadojnĂ« dhe rishiten nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« paligjshme,” theksoi Ymeri.

Botuesit i kanĂ« bĂ«rĂ« thirrje qeverisĂ« pĂ«r tĂ« ndĂ«rhyrĂ« dhe pĂ«r tĂ« garantuar mbrojtjen e tĂ« drejtave tĂ« autorĂ«ve, pĂ«rkthyesve dhe botuesve, ndĂ«rsa paralajmĂ«rojnĂ« se nĂ«se kjo situatĂ« vazhdon, pasojat do t’i ndjejĂ« jo vetĂ«m tregu i librit, por edhe lexuesi, i cili pĂ«rfundon me vepra tĂ« falsifikuara, tĂ« dĂ«mtuara dhe tĂ« pavlera.

Sinjali – aty ku e vĂ«rteta flet para lajmit!

/GazetaSinjali/

The post Librat shqiptarë në rrezik: Botuesit denoncojnë piraterinë në trevat shqipfolëse appeared first on Sinjali.

Paratë që stimulojnë vjedhjen e librave/ Hudhri: Në Kosovë dhe Maqedoni piratimi është biznes

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
29 May 2025 at 14:00

Nga Gazeta “SI”– Pirateria dhe vjedhja e librave ka qĂ«nĂ« shqetĂ«simi pĂ«r tĂ« cilin “Shoqata e Botuesve ShqiptarĂ«â€ ka mbajtur sot njĂ« konferencĂ« pĂ«r shtyp me kĂ«rkesĂ« të  Presidentit tĂ« shtĂ«pisĂ« botuese Onufri, Bujar Hudhri, i cili para pak ditĂ«sh denoncoi blerjen e librave tĂ« vjedhur nga komuna e TetovĂ«s.

Kjo padi e kryer në Gjykatën themelore të Tetovës ndaj kryekomunarit Bilall Kasami, ka nxitur tashmë edhe reagimin e botuesve të tjerë shqiptarë të cilët preken nga ky fenomen.

Bujar Hudhri: Fakti që në Kosovë dhe Maqedoni jepen shumë para për librin, e kthen në një mundësi për abuzim dhe përfitim

Duke shprehur indinjatën por këtë fenomen tashmë shtetëror, Hudhri tha se piratimi i librave shqip po i demton rëndë shtëpitë botuese shqiptare . Arsyeja pse ky fenomen është kaq i përhapur në Kosovë dhe Maqedoni  lidhet me faktin se shteti atje  jep më shumë para për blerje librash duke e kthyer në biznes piratimin.

“Piratimi i librave Ă«shtĂ« njĂ« fenomen i njohur qĂ« nis edhe nga ShqipĂ«ria. Kemi shume probleme edhe kĂ«tu. ShumĂ« librari dhe individĂ« i shtypin librat origjinalĂ« dhe ne nuk po ia dalim dot. Duke kaluar tĂ« Kosova. Atje jepen shumĂ« para pĂ«r blerje librash, pra gati 1.5 milion euro dhe piratimi sigurisht ndodh mbi baza pĂ«rftimi. Librat atje piratohen nĂ« marrĂ«veshje me zyrtarĂ« tĂ« komunave duke i korruptuar dhe librat e piratuar i çojnĂ« direkt dhe nĂ« biblioteka duke mos pasur mundĂ«si ti shohĂ« askush. ËshtĂ« njĂ« mundĂ«si e artĂ« pĂ«r abuzim”

Ai shtoi se duke iu referuar rastit konkret, komuna e Tetovës jashtë çdo llogjike dhe përgjegjësie ka blerë jo pak por pesë mijë libra të cilat janë dhuruar për bibliotekat e shkollave, ku shumica e tyre janë tituj të vjedhur pa të drejtë autori.

Bujar Hudhri, botues “Onufri”

“Duke ardhĂ« tĂ« Maqedonia e Veriut, dhe rasti konkret i cili na ka mbledhĂ« kĂ«tu, pirateria dhe vjedhja ka arrit nivele shumĂ« tĂ« larta sa qĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« dhe vetĂ« shteti. VetĂ« kryetari i komunĂ«s blen njĂ« mall tĂ« vjedhur. PesĂ« mijĂ« libra qĂ« janĂ« blerĂ« dhe janĂ« demostruar dhe mburrur nĂ« media dhe rrjete sociale ku ai shkon si mesia dhe tĂ« gjithĂ« e ndjekin nga pas.

UnĂ« vajta e denonocva pra e hodha nĂ« gjyq pĂ«r arsye se shteti Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« direkt nĂ«pĂ«rmjet tij. DĂ«mi Ă«shtĂ« i madh si ekonomik por dhe moral sepse librat janĂ« tĂ« shtypur nĂ« mĂ«nyrĂ« skandaloze, me kopertina tĂ« shĂ«mtuara dhe me cungime. Ismail Kadare, Gabriel Garcia Markez dhe Petro Marko janĂ« autorĂ« qĂ« janĂ« piratuar dhe shitur pa tĂ« drejtĂ« autori”

Hudhri thotë se qëllimi i konferencës për shtyp është sensibilizimi i opinionit publik nëpërmjet mediave, duke shtuar se shteti shqiptar nuk ka bërë asgjë për librin duke mos i dhënë rëndësi kulturës shqiptare.

“UnĂ« e kĂ«rkova kĂ«tĂ« konferencĂ« shtypi pĂ«r tĂ« rrĂ«fyer dhe bĂ«rĂ« tĂ« ditur se ne ç’kushte punojmĂ« ne botuesit shqiptar. E ritheksoj se nĂ« Maqedoni duke qĂ«nĂ« se jepen shumĂ« para pĂ«r librat, piratimi Ă«shtĂ« kthyer nĂ« biznes tĂ« pastĂ«r.

NĂ« ShqipĂ«ri piratimi Ă«shtĂ« nĂ« nivele mĂ« tĂ« ulĂ«ta pĂ«r kĂ«tĂ« arsye pasi shteti kĂ«tu nuk do t’ia dijĂ« pĂ«r librin dhe nuk blen asgjĂ«. UnĂ« doja qĂ« nĂ«pĂ«rmjet mediave tĂ« sensibilizojmĂ« kĂ«tĂ« fenomen qĂ« po e dĂ«mton shumĂ« librin. NĂ« kĂ«to probleme ne kemi aleat vetĂ«m median pasi shteti aty Ă«shtĂ« dhe nuk do t’ia dijĂ« fare. NĂ«se atyre u dhimbset kultura shqiptare le tĂ« ndĂ«rhyjnĂ« dhe ta zgjidhin problemin”  ka pĂ«rfunduar Hudhri

Petrit Ymeri: Pagesa e doganës së librit me tre shtete të tjera shqipfolëse është absurditet

Nisur nga fakti qĂ« tashmĂ« vjedhja dhe pirtateria e librave ka arritur nĂ« nivele shtetĂ«rore, Kryetari i ‘ShoqatĂ«s sĂ« botuesve shqiptarĂ«â€ Petrit Ymeri theksoi se ngjarja e TetovĂ«s pĂ«rshfaq njĂ« dukuri e cila nuk Ă«shtĂ« e re por qĂ« nĂ« kĂ«tĂ« rast ka tejkaluar strukturat private duke u kthyer nĂ« njĂ« fenomen shtetĂ«ror.

“Ne si shoqatĂ« botuesish jemi njohur me ngjarjen e ditĂ«ve tĂ« fundit ku librat e ShtĂ«pisĂ« botuese Onufri janĂ« vjedhur dhe piratuar nĂ« Maqedoni, konkretisht nĂ« TetovĂ«. NjĂ« dukuri e cila pĂ«r fat tĂ« keq Ă«shtĂ« e njohur edhe nĂ« ShqipĂ«ri. Ne prej vitesh e kemi luftuar fenomenin  e piraterisĂ«, konkretisht procesin e rishtypjes sĂ« librave nĂ« forma ilegale dhe shpĂ«rndarjen e tyre nĂ« librari”

Ai thotë se problemi i piraterisë ka vite që ka nisur dhe është shumë i përhapur kryesisht në Kosovë dhe Maqedoni të Veriut, duke e theksuar rastin e fundit si skandaloz. 

“Ky problem Ă«shtĂ« shumĂ« evident dhe nĂ« KosovĂ«, nĂ« shtĂ«pi tĂ« vogla botuese por dhe tĂ« mĂ«dha. Por rasti i TetovĂ«s Ă«shtĂ« skandaloz pasi Maqedonia dhe Kosova japin shumĂ« fonde pĂ«r blerje librash dhe nĂ« kĂ«tĂ« pikĂ« Ă«shtĂ« i pĂ«rfshirĂ« shteti drejtpĂ«rdrejt duke i blerĂ« si nĂ« rastin e Kasallit dhe madje duke dalĂ« dhe si filantrop nĂ« rrjete sociale me libra tĂ« vjedhur”

Petrit Ymeri, Kryetari i Shoqates se Botuesve

Por nga Shqipëria, në Kosovë dhe Maqedoni, problemet me librin dhe recpetimin e tij mbeten të shumta, shpesh dhe të pakuptimta. Këtë e vë në dukje Ymeri i cili thotë se botuesit shqiptarë, paguajnë doganë për librin në tre shtetet shqipfolëse. Sipas tij një absurditet.

Në fund Kryetari i Shoqatës së Botuesve, Petrit Ymeri shtoi se edhe vjedhja e librit digjital është një problem i cili tashmë ka lindur në Shqipëri.

“NĂ« ShqipĂ«ri po pĂ«rhapet tashme dhe qĂ« Ă«shtĂ« shumë  e dĂ«mshme, pirateria e librave digjital. Libra qĂ« skanohen dhe futen nĂ«pĂ«r portale tĂ« ndryshme. Dhe qĂ« shiten pastaj. ThonĂ« qĂ« s’ka ligj qĂ« i kap, por ligj sigurisht qĂ« ka por nuk Ă«shtĂ« vullneti mbase. ËshtĂ« shumĂ« shqetĂ«suese piraterimi i librit elektronik”

Botues që nuk mbështesin botuesit.

Ajo që ra në sy, ishte mungesa e botuesve të shumtë në konferencën e thirrur nga Shoqata e botuesve. Përjashto pak botues të cilët u sensibilizuan me thirrjen e Bujar Hudhrit, të shumtë ishin ata botues që preferuan të mos ishin prezent. Nën zë, thuhet se edhe kjo e ka një arsye.

Duke qenĂ« treg i vogĂ«l dhe me interesa tĂ« lidhura ngushtĂ« me shtetin, shumica e botuesve preferojnĂ« tĂ« heshtin dhe t’i zgjidhin problemet nĂ« mĂ«nyrĂ« ‘undergorund’, ku me rryshfet e ku me miqĂ«sira tĂ« cilat jo pak herĂ« kanĂ« pĂ«rshfaqur disnivelin e pĂ«rfitimeve nĂ« tendera blerjesh tĂ« librave shkollor dhe jashtĂ«shkollor. Edhe ky njĂ« problem i cili herĂ« pas here nxit debate publike nga grupet e interesit, nisur qĂ« nga botuesit e deri te shkrimtarĂ«t tĂ« cilĂ«t akuzojnĂ« shpesh pĂ«r favorizime faktorĂ«sh tĂ« caktuar.

Librat po lexohen çdo ditĂ« e mĂ« pak e ndĂ«rkohĂ« hallet e botuesve rriten çdo ditĂ« e mĂ« shumĂ«. Ndihma e shtetit si amortizues i humbjeve por edhe si mbĂ«shtetĂ«s i politikave tĂ« librit, sipas botuesve Ă«shtĂ« e papĂ«rfillshme, çka na jep njĂ« panoramĂ« tĂ« “trishtĂ«â€ tĂ« librit dhe ndikimit tĂ« tij nĂ« shoqĂ«rinĂ« tonĂ«. Ajo çka jep optimizĂ«m Ă«shtĂ« se problemet tashmĂ« po evidentohen dhe po “bĂ«rtiten” sĂ« paku pĂ«r t’ia nisur diku si rasti i Hudhrit, me shpresĂ«n se libri, do tĂ« rikthehet tĂ« jetĂ« sublimues i jetĂ«s shpirtĂ«rore dhe intelektuale ndĂ«r shqiptarĂ«.

The post Paratë që stimulojnë vjedhjen e librave/ Hudhri: Në Kosovë dhe Maqedoni piratimi është biznes appeared first on Gazeta Si.

‘Onufri’ padit KomunĂ«n e TetovĂ«s pĂ«r vjedhjen e veprave tĂ« KadaresĂ« /Hudhri: Skandaloze sesi shteti promovon vjedhjen

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
26 May 2025 at 13:57

Nga Gazeta “SI”- Presidenti i ShtĂ«pisĂ« botuese “Onufri”, Bujar Hudhri ka paditur kĂ«tĂ« tĂ« HĂ«nĂ« nĂ« gjykatĂ« kryetarin e komunĂ«s sĂ« TetovĂ«s, Bilall Kasamin. Padia e depozituar nĂ« gjykatĂ«n themelore tĂ« Tetoves, lidhet me vjedhjen dhe promovimin e librave tĂ« shkrimtarit Ismail Kadare.

E gjithĂ« vjedhja Ă«shtĂ« zbuluar nga rrjeti social i kryetarit tĂ« komunĂ«s sĂ« TetovĂ«s, Kasami i cili nĂ« njĂ« postim njoftonte pĂ«r pesĂ« mijĂ« libra qĂ« Komuna i dhuronte pĂ«r shkollat e mesme tĂ« TetovĂ«s. Ka mjaftuar ky postim pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« re se romanet e dhuruara tĂ« KadaresĂ«, pĂ«rmbanin kopertinĂ« ndryshe nga ato tĂ« botuara nga ShtĂ«pia botuese “Onufri”, e cila ka dhe tĂ« drejtĂ«n e autorit pĂ«r tĂ« gjithĂ« veprĂ«n e KadaresĂ«.

Në një prononcim për mediat, Botuesi Bujar Hudhri ka shpjeguar se kjo shkelje ligjore nuk përbën vetëm shqetësim  personal por edhe publik pasi bëhet fjalë për veprat e shkrimtarit të madh shqiptar Ismail Kadare.

Postimi i Kryetarit tw Komunës tetovë, Bilall Kasami

“Kam ardhur nĂ« TetovĂ« tĂ« bĂ«j njĂ« padi pĂ«r komunĂ«n e TetovĂ«s dhe kryetarin e saj Bilall Kasamin. PĂ«r njĂ« shqetĂ«sim i cili nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m i imi por mendoj se Ă«shtĂ« shqetĂ«sim publik. Duke u nisur nga njĂ« postim qĂ« ai ka bĂ«rĂ« nĂ« rrjetin e tij social, ku ai deklaron se u ka dhuruar pesĂ« shkollave nĂ« TetovĂ« afĂ«rsisht pesĂ« mijĂ« libra. Dhe kĂ«tĂ« e ka shoqĂ«ruar me video dhe foto tĂ« librave. Nga njĂ« kĂ«qyrje fare e lehtĂ« e materialit tĂ« ekspozuar, unĂ« kam konstatuar se tĂ« gjithĂ« librat qĂ« komuna i ka blerĂ« dhe dhuruar shkollave tĂ« mesme tĂ« TetovĂ«s janĂ« tĂ« vjedhur”

Hudhri ka theksuar se është skandaloze sesi shteti promovon vjedhjen.

“Kjo Ă«shtĂ« arsyeja e padisĂ« sime ndaj komunĂ«s sĂ« TetovĂ«s. Sepse Ă«shtĂ« skandaloze qĂ« shteti tĂ« marrĂ« njĂ« mall tĂ« vjedhur dhe ta dhurojĂ«. E dyta , sepse u dhurohen bibliotekave publike tĂ« shkollave, qĂ« do tĂ« thotĂ« se libra tĂ« tillĂ« tĂ« vjedhur, tĂ« shtypur nĂ« mĂ«nyrĂ« skandaloze, pa kurrfarĂ« cilĂ«sie, madje edhe tĂ« pĂ«rgjysmuara. KĂ«to libra mbeten pĂ«rfundmisht dhe brez mbas brezi nĂ« kĂ«to biblioteka. Ky Ă«shtĂ« dyfish dĂ«mi i madh qĂ« shkaktohet”

Hudhri ka vĂ«nĂ« nĂ« dukje faktin se Kadare Ă«shtĂ« shpallur “Qytetar Nderi” i TetovĂ«s nga i njĂ«jti kryetar, ndĂ«rkohĂ« qĂ« sot blihen librat e vjedhur tĂ« tij. Sipas tij, njĂ« absurditet

“Para dy vitesh unĂ« kam sjellĂ« kĂ«tu Ismail KadarenĂ«.  UnĂ« jam botuesi i tij. Tetova e bĂ«ri qytetar nderi tĂ« saj. UnĂ« nuk mund tĂ« arrij ta kuptoj kryetarin e KomunĂ«s i cili, kĂ«tej e shpall qytetar nderi ndĂ«rsa nga ana tjetĂ«r i vjedh librat. Kjo Ă«shtĂ« skandaloze. NĂ« njĂ« botĂ« tĂ« qytetĂ«ruar kjo Ă«shtĂ« e papranueshme. Si mund tĂ« vjedhĂ« dikush dhe shteti e mbĂ«shtet, e stimulon dhe e promovon. Ky Ă«shtĂ« shqetĂ«simi im”

Bilall Kasami gjatĂ« ceremonisĂ« sĂ« shpalljes sĂ« KadaresĂ«, “Qyetar nderi” i TetovĂ«s

Ai thotë se nuk ka dijeni se kush qëndron pas shtypjes dhe piratimit të librave të Kadaresë, duke i shkaktuar kështu një dëm moral edhe figurës së shkrimtarit.

“UnĂ« nuk e di se kush i shtyp kĂ«to libra dhe nuk kam asnjĂ« tĂ« dhĂ«nĂ« qĂ« tĂ« mund tĂ« bĂ«j padi. Padia Ă«shtĂ« kundĂ«r komunĂ«s sĂ« TetovĂ«s e cila i promovon dhe i blen. Librat e KadaresĂ« duken qĂ« nĂ« kopertinĂ« qĂ« janĂ« tĂ« vjedhur. TĂ« shtypur me letĂ«r skandaloze çka pĂ«rbĂ«n pĂ«rveç dĂ«mit ekonomik, edhe dĂ«m moral ndaj nesh si shtĂ«pi botuese por dhe ndaj shkrimtarit Ismail Kadare. TĂ« gjithĂ« e dinĂ« se tĂ« drejtat e botimit tĂ« KadaresĂ« i ka “Onufri” dhe asnjĂ« shtĂ«pi botuese tjetĂ«r”

I pyetur se çfarë do të kërkojë si dëmshpërblim, botuesi Hudhri ka theksuar se do të kërkojë dënim dhe gjobë maksimale për vjedhësit dhe fajtorët, në mënyrë që të bëhën shembull duke e cilësuar këtë proces si të papranueshëm dhe skandaloz.

The post ‘Onufri’ padit KomunĂ«n e TetovĂ«s pĂ«r vjedhjen e veprave tĂ« KadaresĂ« /Hudhri: Skandaloze sesi shteti promovon vjedhjen appeared first on Gazeta Si.

Fituesja e Çmimit ‘Booker’, Banu Mushtaq: Nuk i kam tradhtuar personazhet e mi

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
26 May 2025 at 11:44

Nga Rashmi Koti – Fituesja e Çmimit “Booker”, Banu Mushtaq, ka shkruar njĂ« kapitull tĂ« ri nĂ« letĂ«rsinĂ« indiane me veprĂ«n e saj tĂ« vlerĂ«suar, “Llamba e ZemrĂ«s”. Ky vĂ«llim me tregime tĂ« shkurtra, qĂ« portretizon me mprehtĂ«si dhimbjen e grave tĂ« shfrytĂ«zuarve dhe tĂ« margjinalizuarve ka tĂ«rhequr tashmĂ« vĂ«mendjen botĂ«rore. NjĂ« njohje pĂ«r ata qĂ« nuk kanĂ« zĂ« dhe qĂ« shprehen nĂ«pĂ«rmjet fjalĂ«s. NĂ« kĂ«tĂ« moment tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m, Banu Mushtaq ndau me “Andolana”, njĂ« gazetĂ« nĂ« gjuhĂ«n kannada nga Mysuru, rrugĂ«timin e saj letrar, sfidat dhe lindjen e “LlambĂ«s sĂ« ZemrĂ«s”.

Rashmi Koti: Kjo Ă«shtĂ« hera e parĂ« nĂ« historinĂ« e Çmimit Booker qĂ« njĂ« vepĂ«r me tregime tĂ« shkurtra shpĂ«rblehet. ÇfarĂ« mendoni pĂ«r kĂ«tĂ«?

Banu Mushtaq: ËshtĂ« njĂ« moment i madh. Tregimet e shkurtra rrallĂ«herĂ« marrin kĂ«tĂ« lloj njohjeje veçanĂ«risht nĂ« njĂ« skenĂ« si ajo e Booker-it, qĂ« zakonisht ka vlerĂ«suar romanet. KĂ«shtu qĂ« kjo ndryshon shumĂ« gjĂ«ra. Dhe fakti qĂ« si autorja, ashtu edhe pĂ«rkthyesja janĂ« kannadige dhe njerĂ«z me ngjyrĂ«,  ështĂ« diçka qĂ« s’e kemi parĂ« mĂ« parĂ«. Nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« fitore pĂ«r letĂ«rsinĂ« kannada, por edhe pĂ«r vetĂ« formatin e tregimit tĂ« shkurtĂ«r, qĂ« shpesh lihet mĂ«njanĂ« nĂ« hapĂ«sirat e mĂ«dha letrare.

ÇfarĂ« lloj diskutimesh keni pasur me Deepa-n gjatĂ« pĂ«rkthimit tĂ« tregimeve tuaja nĂ« anglisht?

I dhashĂ« Deepa-s liri tĂ« plotĂ«. Fillimisht, ajo zgjodhi 12 tregime nga “Haseena dhe Tregime tĂ« Tjera” pĂ«r pĂ«rkthim dhe m’i dĂ«rgoi. MeqenĂ«se tregimet e mia pĂ«rmbajnĂ« shumĂ« tradita myslimane dhe fjalĂ« nĂ« gjuhĂ«n urdu, ajo mĂ« kĂ«rkonte shpjegime dhe unĂ« ia jepja. PĂ«rtej kĂ«saj, nuk kishim shumĂ« diskutime.

Deklarata juaj se Islami nuk e ndalon lutjen e grave myslimane në xhami shkaktoi debat. A ndikoi kjo ngjarje në mënyrën tuaj të të shkruarit?

Askush nuk ka pasur ndonjë ankesë ndaj tregimeve të mia, as nga komuniteti mysliman. Megjithatë, pas kësaj polemike, idetë e mia u bënë më të qarta. U bë e rëndësishme të isha më e kujdesshme në stilin e shkrimit dhe në përzgjedhjen e fjalëve.

PĂ«rkthimi i fuqishĂ«m qĂ« i bĂ«ri Deepa Bhasti veprĂ«s suaj luajti njĂ« rol kyç nĂ« marrjen e Çmimit Booker. ÇfarĂ« mund tĂ« thoni pĂ«r fuqinĂ« dhe rĂ«ndĂ«sinĂ« e pĂ«rkthyesve nĂ« kĂ«tĂ« kontekst?

Procesi i përkthimit shpesh anashkalohet në peizazhin letrar të shtetit tonë. Nëse shohim letërsinë malajalam, shumë libra janë përkthyer në gjuhë të tjera dhe anasjelltas. Por këtu nuk ndodh shpesh kjo. Prandaj, duhet të organizohen konferenca për rëndësinë e përkthimit dhe për përkthyesit. Gjithashtu, nëse krijohet një sistem që siguron pagesë të denjë për punën e përkthimit, kjo fushë do të zgjerohej dhe do të nxiste daljen e më shumë përkthyesve.

A ju kanë përndjekur ndonjëherë personazhet tuaja?

Absolutisht jo. Personazhet e mi nuk kanë pasur kurrë ankesa apo kërkesa për drejtësi ndaj meje sepse nuk i kam tradhtuar kurrë. Ka pasur shumë raste ku unë dhe personazhi jemi bërë një. Dhe, meqë nuk e kam mashtruar veten, nuk kam mashtruar as personazhet e mi. Prandaj, asnjëri prej tyre nuk ka qenë ndonjëherë në konflikt me mua.

ÇfarĂ« mesazhi dĂ«shironi t’i jepni brezit tĂ« ri tĂ« shkrimtarĂ«ve?

Brezi i ri po shkruan në përputhje me nevojat e kohës. Janë shfaqur shumë shkrimtarë të rinj të rëndësishëm, dhe shkrimi i tyre është i qartë dhe i pasur. Shkrimi vetë është një akt kulturor; është një reagim shoqëror dhe politik. Prandaj, përmes të shkruarit, duhet të ofrojmë mendim progresist për shoqërinë dhe vendin tonë, të punojmë aktivisht për ta zbatuar atë dhe të ndriçojmë llambën e mendimit në shoqëri.

Rashmi Koti është kryeredaktorja e gazetës ANDOLANA, një gazetë ditore në gjuhën kannada me histori 52-vjeçare

The post Fituesja e Çmimit ‘Booker’, Banu Mushtaq: Nuk i kam tradhtuar personazhet e mi appeared first on Gazeta Si.

‘Heart Lamp’ fiton Çmimin NdĂ«rkombĂ«tar ‘Booker’ – NjĂ« libĂ«r pĂ«r tĂ« drejtat dhe liritĂ« e mohuara tĂ« grave indiane

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
21 May 2025 at 10:33

Nga Gazeta “SI”– “Heart Lamp” i autores indiane Banu Mushtaq, pĂ«rkthyer nga gjuha kannada nga Deepa Bhasthi, Ă«shtĂ« fituesi i Çmimit NdĂ«rkombĂ«tar Booker pĂ«r vitin 2025, çmimi mĂ« me ndikim nĂ« botĂ« pĂ«r letĂ«rsinĂ« e pĂ«rkthyer.

Libri fitues, i pari vëllim me tregime të shkurtra që nderohet me këtë çmim, u shpall nga autori bestseller dhe i përzgjedhur më parë për listën e gjatë të çmimit Booker, Max Porter, i cili ishte edhe kryetar i jurisë për vitin 2025.

Porter u shpreh se kjo përmbledhje me tregime është diçka e veçantë që vjen për herë të parë në anglisht.

“‘Heart Lamp’ Ă«shtĂ« diçka vĂ«rtetĂ« e re pĂ«r lexuesit anglishtfolĂ«s. NjĂ« pĂ«rkthim radikal qĂ« trazon gjuhĂ«n, pĂ«r tĂ« krijuar tekstura tĂ« reja nĂ« njĂ« shumĂ«si tĂ« anglishtes. Ai sfidon dhe zgjeron kuptimin tonĂ« pĂ«r pĂ«rkthimin.

Këto tregime të bukura, të dendura dhe afirmuese ndaj jetës, ngrihen nga gjuha kannada, të ndërthurura me pasurinë e jashtëzakonshme shoqërore-politike të gjuhëve dhe dialekteve të tjera. Ato flasin për jetët e grave, për të drejtat riprodhuese, besimin, kastën, pushtetin dhe shtypjen.

Ky ishte libri qĂ« gjyqtarĂ«t e dashuruan vĂ«rtet, qĂ« nga leximi i parĂ«. Ka qenĂ« njĂ« kĂ«naqĂ«si tĂ« dĂ«gjosh se si Ă«shtĂ« zhvilluar vlerĂ«simi pĂ«r kĂ«to tregime nga perspektiva tĂ« ndryshme tĂ« jurisĂ«. Jemi tĂ« entuziazmuar tĂ« ndajmĂ« kĂ«tĂ« fituese kaq aktuale dhe emocionuese tĂ« Çmimit NdĂ«rkombĂ«tar Booker 2025 me lexuesit nĂ« mbarĂ« botĂ«n.”

I shkruar ndĂ«rmjet viteve 1990 dhe 2023, “Heart Lamp” pĂ«rmban 12 tregime qĂ« rrĂ«fejnĂ« jetĂ«t e grave dhe vajzave nĂ« komunitete patriarkale tĂ« IndisĂ« Jugore. Mushtaq, avokate dhe zĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« letĂ«rsinĂ« progresiste nĂ« gjuhĂ«n kannada, Ă«shtĂ« njĂ« mbrojtĂ«se e spikatur e tĂ« drejtave tĂ« grave dhe njĂ« zĂ« protestues kundĂ«r shtypjes fetare nĂ« Indi. Ajo u frymĂ«zua pĂ«r tĂ« shkruar kĂ«to tregime nga pĂ«rvojat e grave qĂ« kĂ«rkonin ndihmĂ«n e saj. Me kĂ«tĂ« fitore, ajo bĂ«het autorja e dytĂ« indiane qĂ« fiton Çmimin NdĂ«rkombĂ«tar Booker, pas Geetanjali Shree nĂ« vitin 2022.

Autorja indiane Banu Mushtaq dhe përkthyesja Deepa Bhasthi

“Heart Lamp” Ă«shtĂ« libri i parĂ« i pĂ«rkthyer nga gjuha kannada  qĂ« flitet nga rreth 65 milionĂ« njerĂ«z qĂ« nominohet pĂ«r kĂ«tĂ« çmim. Deepa Bhasthi bĂ«het pĂ«rkthyesja e parĂ« indiane qĂ« fiton Çmimin NdĂ«rkombĂ«tar Booker. Botuesi i pavarur me qendĂ«r nĂ« Sheffield, “And Other Stories”, gjithashtu e fiton kĂ«tĂ« çmim pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«.

Çmimi NdĂ«rkombĂ«tar Booker vlerĂ«son punĂ«n e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« pĂ«rkthimit letrar dhe shuma prej 50,000 paund, ndahet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« barabartĂ« mes autores dhe pĂ«rkthyeses.

The post ‘Heart Lamp’ fiton Çmimin NdĂ«rkombĂ«tar ‘Booker’ – NjĂ« libĂ«r pĂ«r tĂ« drejtat dhe liritĂ« e mohuara tĂ« grave indiane appeared first on Gazeta Si.

Shpallen fituesit e Fondit tĂ« PĂ«rkthimit Letrar 2025/ Bardhyli: ËshtĂ« zgjeruar harta e botuesve tĂ« huaj

✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
19 May 2025 at 12:49

Nga Gazeta Si –Qendra KombĂ«tare e Librit dhe Leximit (QKLL) ka shpallur gjashtĂ« fituesit e kĂ«tij viti tĂ« “Fondit tĂ« PĂ«rkthimit Letrar nga Gjuha Shqipe nĂ« GjuhĂ« tĂ« Huaj”, duke bĂ«rĂ« tĂ« mundur qĂ« disa nga autorĂ«t mĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« letrave shqipe tĂ« lexohen nĂ« greqisht, serbisht, gjermanisht, arabisht e mĂ« tej.

Drejtoresha e QKLL-së, Alda Bardhyli, theksoi rëndësinë e kësaj nisme, që ka për synim promovimin e autorëve shqiptarë në tregje ndërkombëtare.

“Nga viti nĂ« vit, interesi pĂ«r kĂ«tĂ« fond rritet. Jo vetĂ«m qĂ« kemi mĂ« shumĂ« aplikime, por edhe njĂ« zgjerim tĂ« hartĂ«s sĂ« botuesve tĂ« huaj qĂ« kĂ«rkojnĂ« tĂ« sjellin letĂ«rsinĂ« tonĂ« nĂ« gjuhĂ«t e vendeve tĂ« tyre. Objektivi ynĂ« Ă«shtĂ« qĂ« nĂ« kĂ«tĂ« hartĂ« tĂ« hyjnĂ« gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« edhe gjuhĂ« me impakt tĂ« madh kulturor si anglishtja.” -tha Bardhyli nĂ« fjalĂ«n e hapjes.

KĂ«tĂ« vit, 11 shtĂ«pi botuese nga vende tĂ« ndryshme iu pĂ«rgjigjĂ«n thirrjes sĂ« QKLL-sĂ«, duke propozuar pĂ«r pĂ«rkthim vepra tĂ« autorĂ«ve shqiptarĂ« nĂ« gjuhĂ«t: italisht, serbisht, spanjisht, greqisht, maqedonisht, anglisht, gjermanisht, frĂ«ngjisht dhe arabisht. Midis aplikantĂ«ve ishin botues si Alaan Publishers and Distributors, Salento Book, Eurasia 1618 LP, Rilindja International, La Tortuga BĂșlgara, Prozart Media, Ramsay Éditions, Clio d.o.o, Vakxikon Publications etj.

NĂ« mesin e autorĂ«ve tĂ« pĂ«rzgjedhur pĂ«r pĂ«rkthim u gjetĂ«n emra tĂ« njohur si Ylljet Aliçka, Besnik Mustafaj, Virgjil Muçi, Migjeni, Petro Marko, Haki StĂ«rmilli, Ardian Vehbiu, Diana Çuli, Stefan Çapaliku, Bashkim Hoxha, Preç Zogaj e tĂ« tjerĂ«.

Juria e kryesuar nga Maklena Nika  me anëtarë Ben Andonin dhe Erion Kriston, theksoi se veprat e zgjedhura për përkthim janë vlerësuar jo vetëm për nivelin letrar, por edhe për cilësinë e përkthimit dhe potencialin që kanë për të komunikuar me lexues të kulturave të ndryshme.

Romani “Piramida e shpirtrave” i Virgjil Muçit u vlerĂ«sua pĂ«r saktĂ«sinĂ« dhe rrjedhshmĂ«rinĂ« e pĂ«rkthimit nĂ« serbisht, qĂ« sipas jurisĂ« e bĂ«n thuajse tĂ« padallueshme nga njĂ« tekst i shkruar origjinalisht nĂ« atĂ« gjuhĂ«.

“Kronikat e mjegullĂ«s” e Bashkim HoxhĂ«s solli nĂ« gjermanisht njĂ« botĂ« simbolike sfiduese, e ruajtur me kujdes nĂ« pĂ«rkthim.

“EngjĂ«j tĂ« armatosur” i Diana Çulit u pĂ«rshkrua si njĂ« roman me peshĂ« filozofike dhe strukturĂ« tĂ« pasur stilistike, i sjellĂ« mjeshtĂ«risht nĂ« greqisht.

PoezitĂ« e Preç Zogajt pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« njĂ« urĂ« tĂ« re kulturore me lexuesin grek, duke sjellĂ« nĂ« greqisht vargje qĂ« mbartin identitetin dhe ndjeshmĂ«rinĂ« shqiptare. “Sende qĂ« nxirrte deti” i Ardian Vehbiut pĂ«rçoi nĂ« gjuhĂ«n greke njĂ« kujtesĂ« tĂ« thellĂ« personale dhe kulturore, duke ofruar njĂ« reflektim mbi pĂ«rvojĂ«n shqiptare pĂ«rmes njĂ« zĂ«ri intelektual tĂ« fuqishĂ«m.

Libri “Midis krimeve dhe mirazheve” i Besnik Mustafajt, i pĂ«rkthyer nĂ« arabisht, u vlerĂ«sua si njĂ« hap domethĂ«nĂ«s drejt afrimit tĂ« kulturĂ«s shqiptare me lexuesin arab, pĂ«rmes njĂ« autori qĂ« di tĂ« ndĂ«rthurĂ« realitetin me metaforĂ«n dhe kritikĂ«n me reflektimin.

Nëpërmjet këtij fondi, letërsia shqipe jo vetëm që përkthehet, por edhe përkthehet mirë me profesionalizëm dhe përkushtim, në mënyrë që zëri i saj të dëgjohet qartë në një botë gjithnjë e më të ndërlidhur kulturore.

The post Shpallen fituesit e Fondit tĂ« PĂ«rkthimit Letrar 2025/ Bardhyli: ËshtĂ« zgjeruar harta e botuesve tĂ« huaj appeared first on Gazeta Si.

 ShkrimtarĂ« tĂ« mĂ«dhenj, falĂ« grave


✇Gazeta Si
By: Liridon Mulaj
19 May 2025 at 11:20

Nga Gazeta “SI”– Dan Brown, autori i librit “Kodi i Da Vinçit”, zbuloi gjatĂ« njĂ« interviste se bashkĂ«shortja e tij, Blythe, e ndihmonte nĂ« shkrimin e librave bestseller. Ky proces e bĂ«n Brown pjesĂ« tĂ« njĂ« tradite letrare tĂ« njohur tashmĂ« mes shkrimtarĂ«ve dhe grave tĂ« tyre.

NĂ« procesin gjyqĂ«sor qĂ« po zhvillohej ndaj tij, pĂ«r akuzat e  kopjimit  tĂ« “Kodit tĂ« Da Vinçit” nga njĂ« libĂ«r tjetĂ«r,  del nĂ« pah njĂ« zbulim mbreslĂ«nĂ«s, se ajo qĂ« kishte shkruar pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« librit, kishte qenĂ« gruaja e tij, Blythe.

NdĂ«rsa Dan shkruante kapituj njĂ« faqe e gjysmĂ« tĂ« gjatĂ«, Blythe lexonte libra referencash tĂ« ndĂ«rlikuar, shĂ«nonte pjesĂ«t kyçe dhe kĂ«rkonte nĂ« internet informacione qĂ« mund t’i hynin nĂ« punĂ« tĂ« shoqit.

ShumĂ« nga autorĂ«t mĂ« tĂ« vlerĂ«suar nĂ« histori janĂ« mbĂ«shtetur te bashkĂ«shortet  ose, nĂ« mungesĂ« tĂ« tyre, te gratĂ« pranĂ« tyre  si motrat apo vajzat pĂ«r t’i ndihmuar nĂ« krijimin e veprave tĂ« tyre. Nabokov, Dostojevski, Tolstoi, Kamy apo edhe Ismail Kadare janĂ« vetĂ«m disa prej tyre.

Dan Brown me gruan e tij Blythe Brown

Natyrisht , jeta personale e një autori ndikon në krijimtarinë e tij, dhe ndonjëherë ndihma e bashkëshortes ka qenë thjesht krijimi i  kushteve  sa më të qeta për të shoqin që të punojë i pashqetësuar.

Përshkrimi që Brown i bën marrëdhënies së punës me bashkëshorten e tij të kujton një lloj tjetër marrëdhënieje letrare, që risjell imazhin e vjetër të burrit të zhurmshëm, të famshëm dhe egoist që merr meritat, ndërsa gruaja e tij rropatet në heshtje në katin e sipërm.

 “Mendoj se kjo strukturĂ« vjen nga modeli i vjetĂ«r i punĂ«s para-industriale,” thotĂ« autorja Kathryn Hughes. “Burri ishte fytyra publike , bukĂ«pjekĂ«si, argjendari, farmacisti  ndĂ«rsa gratĂ«, motrat dhe vajzat bĂ«nin llogaritĂ«, brumin dhe shĂ«rbenin klientĂ«t. KĂ«shtu puna e grave ka qenĂ« gjithmonĂ« thelbĂ«sore, por rrallĂ« e pranuar si e veçuar nga ajo e burrit.”

Vladimir Nabokov është ndoshta shembulli më i ndritur i këtij modeli. Gruaja e tij, Vera, ishte daktilografja, redaktorja, agjentja, menaxherja e punëve, shoferja dhe, ajo që i gatuante ushqimin në çdo vakt.

Vladimir dhe vera Nabokov

Megjithatë, Vera nuk  flinte në një shtrat me të. Në këtë aspekt, autori preferonte të ishte i vetëm.

Sigurisht, kur bëhet fjalë për të dhënë meritat aty ku duhen, ndonjëherë peshorja anon edhe në kahun tjetër. John Stuart Mill, për shembull, i dha gruas së tij Harriet një meritë të jashtëzakonshme për punën e tij, edhe pse ka të ngjarë që ajo të mos ketë pasur aq ndikim sa ai pretendonte. Kjo thuhet se ndodhi më shumë nga një ndjenjë e thellë mirënjohjeje që më në fund kishte gjetur një grua që e pëlqente. Mill e shpalli në mënyrë të zhurmshme se për të gjitha idetë e tij i detyrohej asaj dhe se ajo ishte intelektualisht dhe moralisht superiore

“Sikur tĂ« isha nĂ« gjendje t’i interpretoja botĂ«s vetĂ«m gjysmĂ«n e mendimeve tĂ« mĂ«dha dhe ndjenjave fisnike qĂ« janĂ« varrosur nĂ« varrin e saj, do tĂ« isha njĂ« pĂ«rçues i njĂ« dobie mĂ« tĂ« madhe pĂ«r botĂ«n, sesa ç’mund tĂ« lindĂ« ndonjĂ«herĂ« nga ndonjĂ« gjĂ« qĂ« unĂ« mund tĂ« shkruaj i paprovokuar dhe i pa ndihmuar nga mençuria e saj pothuajse e pashoqe.”- do tĂ« shkruante ai.

Anna Dostojevskaja- Një dashuri që nisi me borxhe dhe afate

Dostojevski ishte nĂ« greminĂ« kur takoi AnnĂ«n. I zhytur nĂ« borxhe, i pĂ«rndjekur nga botuesit, me njĂ« kontratĂ« qĂ« i kĂ«rkonte tĂ« dorĂ«zonte njĂ« roman tĂ« ri brenda pak javĂ«sh pĂ«rndryshe, do tĂ« humbiste tĂ« drejtat mbi tĂ« gjithĂ« veprĂ«n e tij. Anna, njĂ« daktilografe brilante dhe me idealizĂ«m tĂ« rrallĂ«, pranoi tĂ« punonte me tĂ«. NĂ« vetĂ«m 26 ditĂ«, ata pĂ«rfunduan romanin “Kumarxhiu”.

Gjatë asaj kohe intensive pune, lindi një dashuri që do të shënonte jetën e të dyve. Anna nuk ishte thjesht një mbështetje emocionale. Ajo u bë botuesja, menaxherja, financierja dhe shpëtimtarja e Dostojevskit. Ajo solli rend dhe strukturë në jetën e shkrimtarit.

Por përtej organizimit dhe praktikës, ndikimi i saj ishte edhe krijues. Ajo lexonte veprat e tij para botimit dhe diskutonte me të për temat, për figurat dhe për personazhet. Dostojevski e respektonte mendimin e saj dhe i besonte gjykimit të saj më shumë se çdo kujt tjetër.

Anna Dostoevskaja me Fjodor Dostojevskin

Pas vdekjes së Dostojevskit, Anna u kujdes për trashëgiminë e tij me një përkushtim të pashoq. Ajo botoi kujtimet e saj, ruajti dorëshkrimet dhe u bë mbrojtësja kryesore e veprës së tij në një periudhë trazirash politike dhe kulturore.

Pas çdo shkrimtari tĂ« madh


Me botimin e biografisĂ« voluminoze “Albert Camus: NjĂ« jetĂ«â€. Autori Olivier  Todd zhvesh shtresĂ« pas shtrese djalin e varfĂ«r nga lagjet e Algjerit, qĂ« nĂ« moshĂ«n 43-vjeçare u bĂ« fituesi i dytĂ« mĂ« i ri i Çmimit Nobel nĂ« histori. Letrat e pabotuara mĂ« parĂ« e tregojnĂ« Camus-n si njĂ« mashkull qĂ« bie nĂ« dashuri njĂ«herashi me shumĂ« gra.

Tek libri i tij “RĂ«nia” (1956) “Gruaja qĂ« po mbytej” ishte nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« gruaja e dytĂ« e Camus, Francine, e cila kaloi njĂ« krizĂ« tĂ« rĂ«ndĂ« mendore. Si nĂ«nĂ« e dy fĂ«mijĂ«ve tĂ« tij, Camus vendosi qĂ« lidhja me tĂ«, tĂ« merrte formĂ«n e njĂ« “motre”, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ai tĂ« kishte liri erotike. PĂ«r vite me radhĂ« ajo e pranoi kĂ«tĂ« rol nĂ« heshtje, derisa u thye. Sipas Todd, Francine i tha burrit tĂ« saj: “Ma detyrohesh njĂ« libĂ«r,” dhe Kamy ia shkroi atĂ«.

Më 29 dhjetor 1959  Kammy i shkruante së dashurës së tij nga qyteti Lourmarin ku kalonte verën me familjen.

“Kjo ndarje e tmerrshme tĂ« paktĂ«n na ka bĂ«rĂ« tĂ« ndiejmĂ« mĂ« fort sesa kurrĂ« nevojĂ«n qĂ« kemi pĂ«r njĂ«ri-tjetrin. Do tĂ« vij tĂ« martĂ«n me makinĂ«. Jam aq i lumtur qĂ« do tĂ« tĂ« shoh sa po qesh ndĂ«rsa shkruaj. Shihem tĂ« martĂ«n, e dashura ime, tĂ« puth dhe tĂ« bekoj me gjithĂ« zemĂ«r.”

Kammy dhe Maria Casares

Veç pasionit të pandërprerë, kishte një fakt më befasues. Këto letra ishin për katër gra të ndryshme. E para për Mi, një piktore e re; e dyta për aktoren Catherine Sellers; e treta për Maria Casares, aktorja e famshme spanjolle me të cilën pati një lidhje 16-vjeçare; dhe e katërta për një amerikane, Patricia Blake.

Tolstoi dhe problemet martesore  

Problemet dhe tensionet që do të përndiqnin familjen Tolstoi gjatë gjithë martesës së tyre, u shfaqën në formë embrionale pothuajse që në fillim të lidhjes së tyre. Edhe pse diferenca në moshë mes tyre nuk ishte as e tepërt dhe as e pazakontë për kohën (Tolstoji ishte gjashtëmbëdhjetë vjet më i madh se Sofia), të dy u  martuan me të kaluar dhe pritshmëri të ndryshme.

Tolstoi, tashmë një shkrimtar i botuar dhe një burrë me përvojë në botë, kishte pasur shumë lidhje dashurie, përfshirë dhe një fëmijë që kishte lindur nga lidhja e tij më serioze me një shërbëtore të tij në pronën e vet (shërbëtorja në fjalë, Aksinja, do të mbetej një burim xhelozie për Sofinë gjatë gjithë jetës së saj).

Megjithatë, përkrah këtyre dyshimeve dhe xhelozive, ekzistonte një dashuri që për Sofinë mund të bëhej shpesh gjithëpërfshirëse.

Pas vdekjes së tij, dhe pas gati pesëdhjetë vitesh në shërbim të gjeniut të saj , Sofia më në fund ishte e lirë të jetonte jetën e vet. Por, në vend që ta përqafonte këtë pavarësi të shumëdëshiruar, ajo vajtoi humbjen e qëllimit që kishte shoqëruar Tolstoin deri në varr.

Më 23 mars 1911, ajo shkruante për fundin e shërbimit të saj të gjatë si sekretare e Tolstoit.

“Kam mbaruar sĂ« kopjuari ditarĂ«t e Lev me shumĂ« trishtim! Tani nuk kam mĂ« asgjĂ« prej tij me tĂ« cilĂ«n tĂ« merrem! Trishtim i pafund, rri gjithĂ« ditĂ«n vetĂ«m nĂ« shtĂ«pi!”

Leon Tolstoi dhe Sofia Tolstoi

Askush nuk mund ta dijë me siguri se çfarë alkimie e çuditshme i tërhoqi këta dy njerëz me karaktere kaq të vështira drejt njëri-tjetrit dhe i mbajti të lidhur, shpesh edhe kundër vullnetit të tyre. Por është e padiskutueshme se kjo martesë ishte thelbësore për jetën dhe artin e madh letrar të Tolstoit dhe se as ai, e as veprat e tij, nuk do të kishin qenë të njëjtat pa Sofinë.

Dhe duke qëndruar në linjën e shkrimtarëve të mëdhenj dhe ndikimit të grave të tyre, në këtë madhështi, shembujt janë të shumtë sesi gratë me këmbënguljen, pasionin por edhe përulësinë, kanë mbajtur peshën e madhe të suksesit të bashkëshortëve.

Ismail dhe Helena Kadare

Rasti i Mercedesit, gruas sĂ« Gabriel Garcia Markez e cila sakrifikoi pushimet pĂ«r tĂ« blerĂ« letra qĂ« bashkĂ«shorti tĂ« shkruantĂ« romanin “100 vjet vetmi” apo i MatildĂ«s sĂ« Ernesto Sabatos e cila ia merrte dorĂ«shkrimet sĂ« shoqit dhe bredhte nĂ« çdo shtĂ«pi botuese tĂ« mundshme, e deri te Helena Kadare, e cila pranon se ka qĂ«nĂ« daktilografja e dorĂ«shkrimeve tĂ« KadaresĂ«, na kujtojnĂ« se gjithmonĂ« pas njĂ« shkrimtari tĂ« madh, qĂ«ndron njĂ« grua e madhe, e cila punon nĂ« heshtje.

The post  ShkrimtarĂ« tĂ« mĂ«dhenj, falĂ« grave
 appeared first on Gazeta Si.

❌
❌