NĂ« QendrĂ«n pĂ«r Hapje dhe Dialog nĂ« Kryeministri u çel ekspozita âArmiku i jashtĂ«mâ nga shkrimtari Bashkim Shehu. Tema qĂ« pĂ«rcjellĂ« ekspozita synon tĂ« shpĂ«rfaq mendĂ«sinĂ« totalitare.
Ekspozita duke vënë theksin mbi totalitarizmin, nëpërmjet karikaturave të revistës politiko-humoristike Hosteni përgjatë viteve 1945-1990, paraqet përfytyrimet zyrtare të armikut të jashtëm, duke hedhur dritë mbi mënyrën se si është përfytyruar ky armik në diktaturë.
âKjo ekspozitĂ« fokusohet nĂ« 2 shtylla tĂ« totalitarizmit shqiptar, njĂ«ra Ă«shtĂ« njeriu i ri dhe tjetra vetĂ«izolimi total, i cili ishte nĂ« funksion tĂ« kontrollit total. Kjo ishte arsyeja e marrĂ«zisĂ«, e vetĂ«izolimit tĂ« venditâ. shprehet Shehu.
Përmes artit të karikaturës, Shehu ofron një këndvështrim ndryshe mbi historinë e Shqipërisë, duke treguar se si një vend me shumë aleatë, gradualisht e ngushton rrethin e miqve të tij, derisa përfundon si një nga shtetet më të izoluara në botë, përcjellë KultPlus.
âKĂ«ta karikatura kanĂ« pĂ«r temĂ« armikun e jashtĂ«m, siç quhej nĂ« atĂ« kohĂ«. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« mĂ« shumĂ« se regjimet nĂ« vendet e tjera, flasim pĂ«r regjimin shqiptar tĂ« kohĂ«sâ, shton ai.
Mekanizmat e propagandĂ«s sĂ« kohĂ«s rikthehen pĂ«rmes kĂ«saj kujtese vizuale dhe kulturore. Ekspozita âArmiku i JashtĂ«mâ do tĂ« qĂ«ndrojĂ« e hapur nĂ« COD deri mĂ« 23 gusht, ku vizitorĂ«t kanĂ« mundĂ«si tĂ« shohin karikaturat e paraqitura dhe tĂ« lexojnĂ« si diçiturat origjinale tĂ« kohĂ«s, ashtu edhe komentet e vendosura nga vetĂ« Bashkim Shehu./TopChannel/KultPlus.com
PĂ«r dekada tĂ« tĂ«ra, Mesdheu ka qenĂ« duke ju propozuar tĂ« njĂ«jtat destinacione tĂ« arta, por tashmĂ« tĂ« vjetruara si Kapri, San Tropeâ, Mikonos apo Ibiza, vendet ku jahtet janĂ« mĂ« tĂ« mĂ«dha se flota lokale e peshkimit dhe fatura pĂ«r njĂ« drekĂ« buzĂ« detit mund tĂ« financojĂ« edhe njĂ« vresht modest ballkanik.
Por, njohĂ«sit e udhĂ«timeve, ata qĂ« pĂ«shpĂ«ritin emra nĂ« darka dhe fshehurazi, dĂ«shirojnĂ« qĂ« ju tĂ« mos i ndiqni kĂ«shillat e tyre, pasi ata kanĂ« rrethuar njĂ« emĂ«r tĂ« ri dhe ai emĂ«r Ă«shtĂ« ShqipĂ«ria, shkruan Jordi Lippe-McGraw pĂ«r prestigjiozen âForbesâ.
âPo, ShqipĂ«riaâ, shkruan ai.
E vendosur midis GreqisĂ« dhe Malit tĂ« Zi, me njĂ« vijĂ« bregdetare tĂ« pĂ«rshkuar nga deti Jon, ShqipĂ«ria ka qenĂ« pĂ«r vite me radhĂ« âkushĂ«riraâ e harruar e Klubit tĂ« Adriatikut. E lĂ«nĂ« nĂ« hije nga Kroacia, e keqkuptuar nga Evropa PerĂ«ndimore dhe e mbyllur prej kohĂ«sh nga njĂ« regjim i zymtĂ« komunist, ajo mbeti njĂ« vend i bardhĂ« nĂ« hartĂ«n e Mesdheut.
Pra, ja çfarĂ« ndodh me ShqipĂ«rinĂ« â Ă«shtĂ« pjesa e Mesdheut qĂ« vĂ«shtirĂ« se i ka kushtuar vĂ«mendje dikush, dhe pikĂ«risht kjo Ă«shtĂ« arsyeja pse Ă«shtĂ« interesante tani. NĂ« bregdetin jugor, keni RivierĂ«n Shqiptare. Ai shtrihet pĂ«rgjatĂ« Jonit, me shkĂ«mbinj dhe plazhe me guralecĂ« qĂ«, sinqerisht, nuk do tĂ« dukeshin tĂ« çuditshme nĂ« Greqi apo Itali. Por, atmosfera Ă«shtĂ« krejtĂ«sisht e ndryshme. Nuk ka ende resorte masive apo klube plazhi me shkĂ«lqim dhe çmimet janĂ« shumĂ« mĂ« tĂ« ulĂ«ta.
NĂ« plazhin e PalasĂ«s, pĂ«r shembull, tani keni âGreen Coast Hotelâ, njĂ« hotel i ri me pesĂ« yje qĂ« Ă«shtĂ« pjesĂ« e koleksionit âMGalleryâ. Pamja Ă«shtĂ« e thjeshtĂ« â tone tĂ« buta, dysheme guri, njĂ« spa e vogĂ«l dhe seanca joge pranĂ« detit. Madje ka edhe parashutizĂ«m mbi shkĂ«mbinj, gjĂ« qĂ« Ă«shtĂ« ajo qĂ« tĂ« tregon se sa shpejt ky bregdet po shndĂ«rrohet nga sekreti i udhĂ«tarĂ«ve me çanta shpine nĂ« njĂ« destinacion tĂ« shndritshĂ«m. NjĂ« ditĂ« pini njĂ« kafe tĂ« ftohtĂ« tĂ« bĂ«rĂ« nĂ« shtĂ«pi nĂ« njĂ« tavolinĂ« plastike nĂ« plazh; ditĂ«n tjetĂ«r, pini njĂ« koktej nĂ« njĂ« bar hoteli duke parĂ« diellin tĂ« perĂ«ndojĂ« pas shkĂ«mbinjve.
Por, vetëm pak kilometra në jug, gjërat duken shumë të njëjta me ato që kanë qenë prej vitesh.
DhĂ«rmiu Ă«shtĂ« njĂ« ndalesĂ« popullore, e njohur pĂ«r plazhin e tij me guralecĂ« dhe baret qĂ« mbushen nĂ« verĂ« me muzikĂ« dhe kokteje. Ka edhe hotele tĂ« vogla kĂ«tu â vende familjare ku merrni njĂ« dhomĂ« pa spa ose pishinĂ«, por me njĂ« plazh disa hapa larg dhe ndoshta njĂ« lokal poshtĂ« qĂ« shĂ«rben peshk tĂ« pjekur nĂ« skarĂ« dhe birrĂ« tĂ« ftohtĂ«. ĂshtĂ« lloji i vendit ku do tĂ« shihni familje shqiptare, disa udhĂ«tarĂ« evropianĂ« me çanta shpine dhe, gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ«, valĂ«n e parĂ« tĂ« udhĂ«tarĂ«ve kureshtarĂ« nga mĂ« larg.
Jala është një tjetër plazh që tërheq turmën e të rinjve, veçanërisht kur zhvillohen festivalet e muzikës verore. Por, nëse kërkoni diçka më të qetë, vazhdoni. Gjipeja është e fshehur midis shkëmbinjve, një gji që mund të arrihet vetëm në këmbë ose me varkë. Nuk ka hotel, as rrugë, as shezlongë me qira të rreshtuara në rërë. Ndoshta ndonjë shilarëse të varur mes pemëve, ndoshta një bar i vogël plazhi që punon me gjenerator, ndoshta asgjë fare.
Ajo qĂ« e bĂ«n ShqipĂ«rinĂ« tĂ« ndihet ndryshe â tĂ« paktĂ«n pĂ«r momentin â Ă«shtĂ« ajo qĂ« mungon. AsnjĂ« hotel gjigant. AsnjĂ« shezlong qĂ« kushton 80 euro. AsnjĂ« turmĂ« qĂ« tĂ« shtyn pranĂ« rrĂ«nojave. ĂshtĂ« ende pak e papĂ«rpunuar: rrugĂ«t nuk janĂ« tĂ« mira, autobusĂ«t vonohen, ndonjĂ«herĂ« duhet tĂ« tĂ«rhiqesh kur planet nuk funksionojnĂ«.
Por, Ă«shtĂ« gjithashtu bujare â pjata tĂ« mĂ«dha me mish ose peshk tĂ« pjekur nĂ« skarĂ«, verĂ« vendase dhe njerĂ«z qĂ« kĂ«mbĂ«ngulin qĂ« tĂ« provosh rakinĂ« e tyre tĂ« bĂ«rĂ« nĂ« shtĂ«pi, pavarĂ«sisht nĂ«se mendon se mund ta pĂ«rballosh apo jo. Mund tĂ« ecĂ«sh nĂ« njĂ« plazh qĂ« duket si diçka e nxjerrĂ« nga njĂ« revistĂ« udhĂ«timesh dhe tĂ« gjesh veten pothuajse vetĂ«m, pĂ«rveç disa vendasve qĂ« notojnĂ«.
Megjithatë, ndryshimi po vjen me shpejtësi.
Aeroporti NdĂ«rkombĂ«tar i VlorĂ«s do tĂ« hapet sĂ« shpejti, gjĂ« qĂ« do tĂ« sjellĂ« mĂ« shumĂ« udhĂ«tarĂ« ndĂ«rkombĂ«tarĂ«. Klubet e plazhit tashmĂ« po shfaqen nĂ« Riviera dhe markat mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« hoteleve po fillojnĂ« tĂ« shikojnĂ« vijĂ«n bregdetare. Pra, nĂ«se jeni kuriozĂ« pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« Mesdheut qĂ« ende ndihet si njĂ« zbulim â me pĂ«rzierjen e saj tĂ« qyteteve osmane, maleve tĂ« egra dhe vijĂ«s bregdetare qĂ« nuk Ă«shtĂ« gĂ«lltitur nga zhvillimi â ShqipĂ«ria ia vlen tĂ« shkosh tani.
Sa gjatë do të qëndrojë kështu kjo është ende nuk dihet./atsh/KultPlus.com
NĂ« edicionin e pestĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Operas âRame Lahajâ, publiku do tĂ« ketĂ« rastin tĂ« pĂ«rjetojĂ« njĂ« bashkĂ«punim tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m: pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«, Orkestra Simfonike e Radiotelevizionit Shqiptar do tĂ« ngjitet nĂ« skenĂ«n e kĂ«tij festivali prestigjioz.
Kjo gala-mbrĂ«mje e shumĂ«pritur, me titullin âRame Lahaj & Friendsâ, do tĂ« mbahet mĂ« 2 gusht, ora 20:30, nĂ« Sheshin SkĂ«nderbeu nĂ« PrishtinĂ«, dhe do tĂ« udhĂ«hiqet nga Maestro Roberto Rizzi Brignoli, njĂ« emĂ«r i njohur i dirigjimit operistik ndĂ«rkombĂ«tar, pĂ«rcjellĂ« KultPlus
Orkestra Simfonike e RTSH-sĂ«, njĂ« nga institucionet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme muzikore nĂ« ShqipĂ«ri, vjen nĂ« kĂ«tĂ« koncert me njĂ« histori tĂ« gjatĂ« dhe tĂ« lavdishme qĂ« prej themelimit tĂ« saj mĂ« 16 maj 1962. NĂ« vitin 2017, ajo u nderua me titullin âNderi i Kombitâ, si vlerĂ«sim pĂ«r rolin dhe kontributin e saj nĂ« jetĂ«n artistike dhe kulturore shqiptare.
Ky koncert vjen me mbĂ«shtetjen e ZyrĂ«s sĂ« Kryeministrit tĂ« QeverisĂ« Shqiptare, dhe shĂ«non njĂ« tjetĂ«r gur themeli nĂ« afrimin e institucioneve muzikore tĂ« ShqipĂ«risĂ« dhe KosovĂ«s pĂ«rmes artit dhe bashkĂ«punimit. âNe besojmĂ« thellĂ«sisht se arti Ă«shtĂ« forma mĂ« e pastĂ«r e lirisĂ« dhe se kufijtĂ« mes ShqipĂ«risĂ« dhe KosovĂ«s mund tĂ« ekzistojnĂ« nĂ« letra dhe harta, por asnjĂ«herĂ« nuk kanĂ« qenĂ« dhe nuk do tĂ« jenĂ« pengesĂ« pĂ«r bashkĂ«punimin e pĂ«r rrjedhĂ«n e lirĂ« tĂ« artit,â â thuhet nĂ« njoftimin zyrtar tĂ« Festivalit.
NjĂ« nga veprat mĂ« tĂ« rralla dhe mĂ« domethĂ«nĂ«se tĂ« Jean-Baptiste Camille Corot, mjeshtrit tĂ« peisazhit francez tĂ« shek. XIX, Ă«shtĂ« pikĂ«risht piktura me titullin âLâAlbanaiseâ e njohur ndryshe si âShqiptarjaâ, realizuar nĂ« vitin 1872. Kjo tablo pĂ«rfaqĂ«son mĂ« shumĂ« se njĂ« grua me veshje tradicionale; ajo Ă«shtĂ« njĂ« rrĂ«fim i heshtur, njĂ« frymĂ« estetike qĂ« Corot i ka dhĂ«nĂ« formĂ« nĂ« vitet e fundit tĂ« jetĂ«s sĂ« tij, nĂ« njĂ« kohĂ« kur arti i tij kishte arritur pjekurinĂ« shpirtĂ«rore dhe emocionale.
Në këtë portret, grua shqiptare nuk e sfidon shikuesin. Ajo nuk kërkon vëmendje, as nuk provokon. Ajo ul sytë në një pikë të heshtur, në një reflektim të brendshëm që tejkalon estetikën sipërfaqësore. Ky pozicionim i syve nuk është thjesht teknikë kompozicionale; është një gjuhë e nënkuptuar që flet për ndrojtjen, për përmbajtjen, për mendimin e thellë, për atë feminitet që Corot e përjetëson jo përmes sensualitetit, por përmes shpirtit të gruas si qenie medituese, shkruan KultPlus.
Corot, i njohur gjerĂ«sisht pĂ«r peizazhet e tij tĂ« qeta dhe tĂ« pĂ«rndritshme, pĂ«rmes kĂ«saj pikture tregon njĂ« aftĂ«si tĂ« rrallĂ« pĂ«r tĂ« kapur thellĂ«sinĂ« e portretit njerĂ«zor. âShqiptarjaâ Ă«shtĂ« jo vetĂ«m njĂ« figurĂ« estetike me veshje popullore ajo Ă«shtĂ« njĂ« arketip i shpirtit tĂ« pĂ«rmbajtur, njĂ« portret i ndjenjĂ«s dhe introspeksionit. Veshja tradicionale, qĂ« nĂ« vetvete Ă«shtĂ« e pasur me simbolikĂ« etnike dhe kulturore, kĂ«tu bĂ«het pjesĂ« e njĂ« universi mĂ« tĂ« madh emocional, duke mbĂ«shtetur jo vetĂ«m identitetin e personazhit, por edhe thellĂ«sinĂ« e tij njerĂ«zore.
Vepra është realizuar në vaj mbi kanavacë, me përmasa 74.1 x 65.6 cm, dhe ndodhet sot në Muzeun e Brooklynit, si pjesë e koleksionit të dhuruar nga Horace O. Havemeyer. Ajo është një nga pikturat e fundit të Corot-it, i cili ndërroi jetë vetëm tre vite pas krijimit të saj, më 1875.
âShqiptarjaâ nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« figurĂ« qĂ« i pĂ«rket njĂ« kombi; ajo Ă«shtĂ« njĂ« refleksion i shpirtit njerĂ«zor nĂ« momentin e vet mĂ« intim dhe mĂ« tĂ« ndjeshĂ«m. Kjo pikturĂ« nuk flet me zĂ«, por me heshtje tĂ« ndjerĂ«, duke na kujtuar se arti mĂ« i madh nuk Ă«shtĂ« gjithmonĂ« ai qĂ« buçet, por ai qĂ« rrĂ«njoset thellĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pashpjegueshme dhe tĂ« pĂ«rjetshme./KultPlus.com/
Pema e vetmuar në Sycamore Gap të Northumberland-it ishte një nga më të fotografuarat në gjithë vendin, përpara se të pritej qëllimisht në shtator të vitit 2023.
Ajo kishte qenë një simbol ikonik i zonës, duke qëndruar krenare për rreth 300 vjet në një gropë natyrore të peizazhit, pranë Murit të Hadrianit.
Pema nuk ishte thjesht një pikë referimi e dashur, por kishte një vend të veçantë në zemrat e shumë njerëzve, dhe gurë memorialë të zbukuruar shpesh lihen në vendin ku ndodhej ajo, shkruan BBC.
Tani dy burra janë dënuar me burg për prerjen e paligjshme të pemës dhe dëmtimin e Murit të Hadrianit, një sit i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s dhe monument i mbrojtur. Daniel Graham dhe Adam Carruthers u dënuan të dy me katër vjet e tre muaj burg, percjellë KultPlus.
Gjyqtarja, e cila e pĂ«rshkroi pemĂ«n si âsimbol i bukurisĂ« sĂ« egĂ«râ tĂ« peizazhit pĂ«rreth Murit tĂ« Hadrianit, tha se nuk ishte e sigurt pĂ«r motivin, por besonte se âguximi i tepruarâ dhe âkĂ«naqĂ«sia nĂ« rrezikâ ishin faktorĂ« kryesorĂ«./KultPlus.com
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, gjatë vizitës së saj në Riga, Letoni, theksoi përkushtimin e vendit për të qenë një aleate e besueshme në mbrojtje të vlerave demokratike dhe sigurisë kolektive. Ajo vizitoi Qendrën e Ekselencës së NATO-s për Komunikim Strategjik (STRATCOM), ku u diskutua zgjerimi i bashkëpunimit në fushën e sigurisë kibernetike dhe komunikimit strategjik, si pjesë e synimeve të Kosovës për anëtarësim në NATO.
Në kuadër të vizitës, Presidentja mori pjesë në një diskutim në Shtëpinë e Evropës me gra lidere dhe aktiviste nga Letonia. Ajo ndau përvojën e Kosovës si një shtet që ka kaluar luftën, por që sot avancon si një demokraci me gratë në qendër të çdo procesi vendimmarrës dhe të sigurisë.
Presidentja Osmani theksoi se përvoja e Kosovës dëshmon se paqja dhe zhvillimi janë të mundura përmes përfshirjes së barabartë dhe ndërtimit të institucioneve të forta. Ajo vlerësoi përkushtimin e grave në transformimin demokratik të vendit.
Vizita u përmbyll me një ndalesë në Muzeun e Okupimit të Letonisë, ku Presidentja nderoi historinë e rezistencës dhe vuajtjes së popullit letonez. Ajo e krahasoi këtë histori me atë të Kosovës, duke theksuar se kujtesa kolektive është një forcë e fuqishme për të ndërtuar një të ardhme të drejtë dhe të sigurt./KultPlus.com
Një nga historitë më prekëse dhe frymëzuese në botën e muzikës klasike lidhet me pianistin austriak Paul Wittgenstein, i cili, pas humbjes së dorës së djathtë në Luftën e Parë Botërore, jo vetëm që nuk e la pasionin për pianon, por nisi një epokë të re në muzikën klasike: kompozimet për dorën e majtë të vetme. Historia e Wittgenstein është një dëshmi e forcës së vullnetit dhe pasionit të pashuar për artin. Pasi u plagos rëndë në betejën e Galicisë dhe humbi dorën e tij të djathtë, një fat tragjik i përbashkët për shumë ushtarë të asaj kohe ai u burgos në një kamp në Siberi. Aty, në mungesë të një pianoje, ai vizatoi me qymyr tastierën e një pianoje mbi një arkë të kthyer përmbys dhe nisi të stërvitej me dorën e majtë, shkruan The Guardian.
Pas kthimit në Vjenë në vitin 1915, Wittgenstein nuk u dorëzua. I ndihmuar nga pasuria dhe lidhjet e fuqishme të familjes së tij aristokrate,ishte vëllai i filozofit të famshëm Ludwig Wittgenstein ai nisi të porosiste vepra të reja nga disa prej kompozitorëve më të mëdhenj të kohës. Mes tyre ishin Prokofiev, Strauss, Britten, Hindemith, Korngold dhe natyrisht, Maurice Ravel.
Konkretisht, Koncerti pĂ«r Piano pĂ«r DorĂ«n e MajtĂ« nga Ravel, i kompozuar nĂ« vitet 1929-30, u bĂ« njĂ« nga veprat mĂ« tĂ« njohura tĂ« kĂ«tij repertori. Kjo vepĂ«r Ă«shtĂ« njĂ« shembull i shkĂ«lqyer i mjeshtĂ«risĂ« nĂ« orkestracion dhe virtuozitetin qĂ« mund tĂ« shfaqet edhe me njĂ« dorĂ« tĂ« vetme, pĂ«rcjellĂ« KultPlus. Por Wittgenstein nuk ishte gjithmonĂ« dakord me kompozitorĂ«t. Ai refuzoi tĂ« interpretonte Koncertin nr. 4 tĂ« Prokofiev-it, duke thĂ«nĂ« se âlogjika e brendshme e veprĂ«s nuk mĂ« Ă«shtĂ« e qartĂ«.â NdĂ«rkohĂ«, bĂ«ri ndryshime nĂ« partiturĂ«n e Ravel-it pĂ«r premierĂ«n, gjĂ« qĂ« zemĂ«roi kompozitorin francez, i cili mĂ« pas u pajtua me tĂ« pasi Wittgenstein pranoi ta interpretonte veprĂ«n siç ishte shkruar fillimisht.
Sot, mbi 3,000 vepra janë kompozuar për dorën e majtë, një numër shumë më i lartë se për dorën e djathtë. Kjo jo vetëm për shkak të sfidës teknike, por edhe për faktin se gishti i madh i dorës së majtë (më i forti) projeksionon melodinë më me qartësi sesa gishti i vogël i dorës së djathtë që përdoret zakonisht në repertorin standard.
Në vitin 2025, gjatë edicionit të sivjetshëm të Proms në Mbretërinë e Bashkuar, një pianist i lindur pa dorën e djathtë do të interpretojë pikërisht këtë koncert legjendar të Ravel-it. Ai, një nga shumë pak solistë në botën klasike me një aftësi të kufizuar fizike, e sheh këtë si një nder dhe si një mundësi për të frymëzuar të rinjtë që të eksplorojnë këtë pjesë të jashtëzakonshme të historisë muzikore.
Ai gjithashtu planifikon të performojë edhe veprën e Prokofiev-it që Wittgenstein refuzoi, si dhe koncertin e mrekullueshëm të Korngold për dorën e majtë. Nëpërmjet këtij rrugëtimi, ai synon të mbajë gjallë trashëgiminë e Paul Wittgenstein dhe të çojë më tej historinë e një repertori që lindi nga tragjedia, por që sot ndriçon me talent dhe guxim./KultPlus.com
Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, e cilësoi si moment historik organizimin e Side Event në Gjenevë, në Asamblenë e Përgjithshme të WIPO, ku u promovua me krenari trashëgimia jonë kulturore dhe produktet me tregues gjeografik.
Aktiviteti i posaçëm u zhvillua në selinë e Organizatës Botërore të Pronësisë Intelektuale (WIPO) në Gjenevë, ku morën pjesë mbi 600 delegatë nga e gjithë bota.
âNjĂ« hap i rĂ«ndĂ«sishĂ«m drejt afirmimit tĂ« identitetit tonĂ« kombĂ«tar dhe integrimit nĂ« standardet ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« mbrojtjes sĂ« pronĂ«sisĂ« intelektualeâ, u shpreh ministri Gonxhja, nĂ« profilin e tij nĂ« rrjetet sociale.
Kjo ishte hera e parë që Shqipëria mori pjesë me një aktivitet zyrtar në ambientet e WIPO-s, duke ia paraqitur publikut ndërkombëtar thesaret autentike të trashëgimisë sonë kulturore.
Në këtë Side Event u prezantuan: produkte të mbrojtura si tregues gjeografik, kostume popullore nga krahinat e ndryshme të vendit dhe punime delikate filigrani, simbol i mjeshtërisë shqiptare. Ndërsa programi artistik përmbante valle tradicionale dhe muzikë nga trevat shqiptare, si dhe një prezantim të veçantë mbi treguesit gjeografikë dhe shprehjet kulturore tradicionale.
WIPO, një agjenci e Kombeve të Bashkuara, udhëheq zhvillimin e një ekosistemi global të balancuar të pronësisë intelektuale që promovon inovacionin, kreativitetin dhe qëndrueshmërinë. Me 193 shtete anëtare, WIPO mbështet kulturat dhe ekonomitë nëpërmjet mbrojtjes së të drejtave krijuese dhe industriale./atsh/KultPlus.com
Për herë të parë, publikut i jepet mundësia të shohë nga afër ikonën e Shën Marisë në Korçë, një nga veprat më të rralla të artit ikonografik shqiptar. Kjo ikonë i përket kishës së Mborjes, një kishë që sot nuk ekziston më, por që ka lënë pas një trashëgimi të jashtëzakonshme shpirtërore dhe artistike.
Restauratori i njohur Genti Proko shpjegon se kjo ikonë daton në fundin e shekullit XIV dhe fillimin e shekullit XV, dhe dallohet për një veçori të rrallë: është pikturuar në të dy anët. Në njërën anë paraqitet figura e Shën Marisë, ndërsa në anën tjetër është realizuar skena e Kryqëzimit, përcjellë KultPlus.
âKjo ikonĂ« pĂ«rfaqĂ«son njĂ« punim tĂ« rrallĂ« pĂ«r nga teknika, koha dhe pĂ«rmbajtja. DyfaqĂ«sia e saj tregon pĂ«r pĂ«rdorim liturgjik tĂ« veçantĂ« dhe na lidh me njĂ« etapĂ« tĂ« hershme tĂ« ikonografisĂ« sonĂ«â, tha restautori Proko.
NdĂ«rkohĂ«, njĂ« tjetĂ«r ikonĂ« me rĂ«ndĂ«si tĂ« veçantĂ«, ajo e âJoanit PagĂ«zoritâ, ka pĂ«rfunduar procesin e restaurimit pas disa muajsh pune tĂ« pĂ«rkushtuar nĂ« laboratorin e Konservimit dhe Restaurimit, pranĂ« Muzeut KombĂ«tar tĂ« Artit Mesjetar nĂ« Korçë.
âIkona kishte pĂ«suar dĂ«mtime serioze nĂ« tĂ« gjitha komponentĂ«t e saj, por tashmĂ« ajo Ă«shtĂ« restauruar dhe e gatshme pĂ«r tâu ekspozuar. ĂshtĂ« njĂ« pasuri qĂ« meriton tĂ« shihet nga publikuâ, tha Marjana Lara, drejtore e muzeut.
Muzeu i Artit Mesjetar, në kuadër të një qasjeje të re ndaj publikut, prezanton herë pas here ikona që nuk janë ekspozuar më parë, duke i ofruar si vizitorëve vendas, ashtu edhe atyre të huaj, mundësinë për të zbuluar thesare të rralla të trashëgimisë sonë kulturore./KultPlus.com
Ylli i serialit âAdolescentâ, Owen Cooper, ka hyrĂ« nĂ« historinĂ« e çmimeve Emmy si njĂ« nga kandidatĂ«t mĂ« tĂ« rinj ndonjĂ«herĂ« pĂ«r nominimet e kĂ«tij viti.
Aktori britanik 15-vjeçar është nominuar në kategorinë pwr aktorin mw tw mirw mbwshtetws për një serial të kufizuar, antologjik apo film televiziv. Nëse e fiton çmimin, Owen Cooper do të bëhet mashkulli më i ri që ka marrë ndonjëherë një Emmy për aktrim.
Në krye të listës së nominimeve për këtë vit qëndron satira mbi jetën në vendin e punës Severance, e ndjekur nga The Penguindhe The White Lotus.
Britt Lower, Quinta Brunson, Harrison Ford dhe Jeremy Allen White janë mes emrave më të spikatur që garojnë për çmimet kryesore të aktrimit.
Ndër kandidatët kryesorë në kategoritë e komedisë janë serialet The Studio, The Bear, Abbott Elementary dhe Shrinking.
RuPaul ka hyrĂ« nĂ« historinĂ« e çmimeve Emmy si prezantuesi mĂ« i nominuar ndonjĂ«herĂ« nĂ« kategorinĂ« e reality show, falĂ« suksesit tĂ« emisionit tĂ« tij RuPaulâs Drag Race. NdĂ«rkohĂ«, Harrison Ford ka marrĂ« nominimin e tij tĂ« parĂ« ndonjĂ«herĂ« pĂ«r njĂ« çmim Emmy, nĂ« moshĂ«n 83-vjeçare, pĂ«r interpretimin nĂ« serialin Shrinking.
Aktorët dhe serialet më të spikatura të televizionit do të vlerësohen në ceremoninë e ndarjes së çmimeve që do të mbahet më 14 shtator në Los Angeles./KultPlus.com
Lista e plotë e të nominuarve e shpallur të martën
16 â TĂ« Fundit prej Nesh
Askush nuk e dëshiron këtë (Netflix)
Vetëm Vrasje në Ndërtesë (Hulu)
ĂfarĂ« bĂ«jmĂ« nĂ« hije (Hulu)
Seri e shkëlqyer e kufizuar ose antologjike
Përbindëshat: Historia e Lyle dhe Erik Menendez (Netflix)
Aktori më i mirë kryesor në një serial dramë
Sterling K Brown â Paradise (Hulu)
Gary Oldman â Kuajt e NgadaltĂ« (Apple TV+)
Pedro Pascal â The Last of Us (HBO Max)
Adam Scott â Severance (Apple TV+)
Noah Wyle â The Pitt (HBO Max)
Aktorja më e mirë kryesore në një serial dramë
Kathy Bates â Matlock (CBS)
Sharon Horgan â Bad Sisters (Apple TV+)
Britt Lower â Severance (Apple TV+)
Bella Ramsey â The Last of Us (HBO Max)
Keri Russell â The Diplomat (Netflix)
Aktori më i mirë kryesor në një serial komedi
Adam Brody â Askush nuk e dĂ«shiron kĂ«tĂ« (Netflix)
Seth Rogen â Studio (Apple TV+)
Jason Segel â Shrinking (Apple TV+)
Martin Short â VetĂ«m Vrasje nĂ« NdĂ«rtesĂ« (Hulu)
Jeremy Allen White â The Bear (Hulu)
Aktorja më e mirë kryesore në një serial komedi
Uzo Aduba â Rezidenca (Netflix)
Kristen Bell â Askush nuk e dĂ«shiron kĂ«tĂ« (Netflix)
Quinta Brunson â Shkolla Fillore Abbott (ABC)
Ayo Edebiri â Ariu (Hulu)
Jean Smart â Hacks (HBO Max)
Aktori kryesor më i mirë në një serial ose film të kufizuar ose antologjik
Colin Farrell â The Pinguin (HBO Max)
Stephen Graham â Adoleshenca (Netflix)
Jake Gyllenhaal â I Supozuar i PafajshĂ«m (Apple TV+)
Bryan Tyree Henry â Hajdut Dope (Apple TV+)
Cooper Koch â PĂ«rbindĂ«shat: Historia e Lyle dhe Erik Menendez (Netflix)
Aktorja më e mirë kryesore në një serial ose film të kufizuar ose antologjik
âLive Aidâ ishte njĂ« ngjarje historike dhe e papĂ«rsĂ«ritshme, qĂ« mblodhi 150 milionĂ« dollarĂ« pĂ«r viktimat e urisĂ« nĂ« Etiopi dhe shkatĂ«rroi karrierĂ«n e krijuesit tĂ« saj, Bob Geldof.
âLive Aidâ mbushi 40 vjeç dje dhe Gjenerata Z qĂ« beson se muzika Ă«shtĂ« njĂ« koleksion kĂ«ngĂ«sh qĂ« duhen shtuar nĂ« njĂ« listĂ« nuk e di fare se pĂ«r çfarĂ« bĂ«het fjalĂ«.
NĂ« atĂ« kohĂ«, Bob Geldof ishte ende lideri i âBoomtown Ratsâ, njĂ« grup irlandez qĂ« kishte shijuar sukses tĂ« konsiderueshĂ«m nĂ« vitet e hershme tĂ« âNew Waveâ.
Pas âLive Aidâ, karriera muzikore e Geldof u shua edhe pse ai mori titullin Sir pĂ«r punĂ«n e tij bamirĂ«se.
âLive Aidâ, i cili zgjati 16 orĂ« dhe u transmetua drejtpĂ«rdrejt duke pĂ«rdorur 16 satelitĂ« (40 vjet mĂ« parĂ«, satelitĂ«t ishin tepĂ«r tĂ« shtrenjtĂ« dhe kishin orare tĂ« kufizuara, por nuk vareshin nga tekat e Elon Musk), u ndoq nga dy miliardĂ« njerĂ«z, tĂ« ndarĂ« midis skenave nĂ« stadiumin âWembleyâ nĂ« LondĂ«r dhe stadiumin JFK nĂ« Filadelfia.
Paul McCartney, Bob Dylan, U2, Led Zeppelin, Madonna, Ozzy Osbourne dhe Black Sabbath, Elton John, Crosby, Stills, Nash & Young, Mick Jagger dhe Tina Turner, ishin midis të pranishmëve.
Phil Collins fitoi çmimin Stakhanov duke performuar.
Ai mĂ« pas mori avionin âConcordeâ nĂ« LondĂ«r (dhe edhe atĂ«herĂ«, ishte njĂ« simbol i fatit progresiv tĂ« inxhinierisĂ« hapĂ«sinoreâŠ) dhe mbĂ«rriti nĂ« Filadelfia, ku kĂ«ndoi âAgainst All Oddsâ, duke bĂ«rĂ« njĂ« gabim spektakolar nĂ« piano, dhe mĂ« pas la njĂ« pĂ«rshtypje tĂ« tmerrshme duke luajtur bateri me âLed Zeppelinâ.
Nga ana tjetĂ«r, Paul McCartney e gjeti veten me mikrofonin tĂ« fikur pĂ«r dy minutat e para tĂ« kĂ«ngĂ«s âLet It Beâ, dhe askush, as nĂ« stadium dhe as nĂ« shtĂ«pi, nuk dĂ«gjoi asnjĂ« notĂ«.
Në edicionin DVD të publikuar 20 vjet më vonë, pistat e mikrofonit dhe pianos u rimasterizuan duke përdorur pistat origjinale, të cilat fillimisht mezi dëgjoheshin.
âLive Aidâ ishte njĂ« ngjarje e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« demonstroi fuqinĂ« e muzikĂ«s pĂ«r tâu mobilizuar dhe angazhuar, njĂ« forcĂ« e paimagjinueshme sot.
Sidomos duke pasur parasysh se origjina e âLive Aidâ qĂ«ndron nĂ« kĂ«ngĂ«n âDo They Know Itâs Christmasâ, e cila solli tĂ« gjithĂ« yjet mĂ« tĂ« mĂ«dhenj tĂ« rock dhe pop britanik nĂ« studion e regjistrimit pĂ«r tĂ« mbledhur fonde pĂ«r viktimat e urisĂ« nĂ« Etiopi, me iniciativĂ«n e Geldof dhe Midge Ure.
Kjo kĂ«ngĂ« nxiti âWe Are the Worldâ, kĂ«ngĂ«n e publikuar nga kompania fituese e çmimeve Lionel Ritchie & Quincy Jones me bekimin e Michael Jackson.
Kënga është subjekt i njërit prej dokumentarëve muzikorë më sensacionalë të viteve të fundit, duke sjellë disa nga legjendat e muzikës amerikane në studio brenda një nate./KultPlus.com
Jacques Derrida lindi më 15 korrik 1930 në El Biar, një periferi e Algjerit, në kohën kur Algjeria ishte ende një koloni franceze. Ai ishte një nga figurat më të rëndësishme të filozofisë bashkëkohore dhe themeluesi i metodës kritike të njohur si dekonstruksioni, e cila sfidoi mënyrat tradicionale të interpretimit të teksteve, historisë dhe gjuhës, transmeton KultPlus.
Derrida u lind në një familje hebre-sefarde dhe përjetoi personalisht diskriminimin racor që ndodhte në Francën koloniale, veçanërisht gjatë regjimit të Vichy-t në Luftën e Dytë Botërore. Kjo përvojë ndikoi thellësisht në mënyrën se si ai më vonë do të mendonte për përjashtimin, marginalizimin dhe identitetin.
Dekonstruksioni nuk është një metodë shkatërrimi, siç është interpretuar gabimisht herë pas here, por më tepër një analizë e thellë e mënyrës se si kuptimet ndërtohen dhe prishen në gjuhë. Ai besonte se çdo tekst ka kontradikta të brendshme që minojnë pretendimin për kuptim të qëndrueshëm.
NĂ« veprĂ«n e tij mĂ« tĂ« njohur, Of Grammatology (1967), Derrida analizoi marrĂ«dhĂ«nien ndĂ«rmjet tĂ« folurit dhe tĂ« shkruarit, duke sfiduar idenĂ« se e folura Ă«shtĂ« forma âmĂ« e pastĂ«râ e gjuhĂ«s. Ai tregoi se gjuha Ă«shtĂ« gjithmonĂ« e ndĂ«rmjetĂ«suar dhe se kuptimi nuk Ă«shtĂ« kurrĂ« i fiksuar â gjithmonĂ« nĂ« rrĂ«shqitje, gjithmonĂ« nĂ« diferencĂ«.
Në thelb, Derrida i sfidoi të gjitha binaritetet tradicionale që kanë mbizotëruar mendimin perëndimor: prania/mungesa, shkrimi/e folura, i arsyeshmi/i ndjeshmi, mashkulli/femra. Ai e trajtoi filozofinë si një mjet për të shqyrtuar pushtetin që fshihet pas strukturave të mendimit, dhe mënyrat në të cilat këto struktura formësojnë jetën politike, kulturore dhe sociale.
Ai u mor gjithashtu me tematika të tilla si drejtësia, mikpritja, përjashtimi, si dhe identitetet e minoriteteve, duke e shndërruar filozofinë në një praktikë radikale dhe të përfshirë në realitet.
Jacques Derrida ndërroi jetë më 8 tetor 2004, por ndikimi i tij vazhdon të ndihet fuqishëm. Ai ka ndikuar jo vetëm filozofinë dhe teorinë letrare, por edhe disiplinat si antropologjia, sociologjia, psikologjia, arkitektura dhe teoria ligjore.
Edhe pse shpeshherĂ« i keqkuptuar apo i debatuar, Derrida ishte njĂ« mendimtar i guximshĂ«m, qĂ« i dha filozofisĂ« njĂ« dimension tĂ« ri â njĂ« mendim qĂ« kĂ«rkon tĂ« kuptojĂ« atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« lĂ«nĂ« jashtĂ«, tĂ« padukshmen, tĂ« papĂ«rfaqĂ«suarĂ«n./KultPlus.com
Sipas njĂ« studimi tĂ« botuar nĂ« revistĂ«n âNature Communicationsâ, mjeshtrit e mĂ«dhenj tĂ« epokĂ«s sĂ« Rilindjes dhe Barokut si Leonardo da Vinci, Sandro Botticelli dhe Rembrandt shtuan qĂ«llimisht tĂ« verdhĂ«n e vezĂ«s nĂ« pikturat e tyre me vaj, shkruan g24.sky.it.
Sipas asaj qĂ« doli nga studimi, mjeshtrit e epokĂ«s sĂ« Rilindjes dhe Barokut e zbatuan kĂ«tĂ« strategji, sasi tĂ« vogla tĂ« verdhĂ« veze, ndryshojnĂ« nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qĂ«ndrueshme vetitĂ« e bojĂ«s dhe artistĂ«t e dinin mirĂ« kĂ«tĂ« gjĂ«â.
Deri më tani mendohej se prania e proteinave si e verdha e vezës ishte rezultat i kontaminimit aksidental.
Ranquet, e cila gjeti gjurmĂ« tĂ« substancĂ«s nĂ« dy piktura nĂ« Alte Pinakothek nĂ« Mynih, âMadonna me karafilâ e Leonardos dhe âVajtimi mbi Krishtin e vdekurâ tĂ« Botticellit, Ă«shtĂ« e bindur se artistĂ«t ishin tĂ« vetĂ«dijshĂ«m pĂ«r pasojat e pĂ«rzierjes sĂ« tĂ« verdhĂ«s me bojĂ«, duke pĂ«rfshirĂ« pĂ«r shembull pĂ«rmirĂ«simin e rezistencĂ«s ndaj lagĂ«shtirĂ«s.
âTĂ« dhĂ«nat e reja nuk janĂ« vetĂ«m tĂ« dobishme pĂ«r restaurimin dhe ruajtjen e veprave tĂ« artit, por gjithashtu lejojnĂ« njĂ« kuptim mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« historisĂ« sĂ« artit. Ato na ofrojnĂ« njĂ« skenar tĂ« ri pĂ«r tĂ« kuptuar teknikat e lashta tĂ« pikturĂ«sâ, deklaroi Maria Perla Colombini, profesoreshĂ« e kimisĂ« analitike nĂ« Universitetin e PizĂ«s./ KultPlus.com
Qyteti i gurtë i Gjirokastrës mbushi 20 vjet nga shpallja pasuri botërore e UNESCO-s, teksa mbetet një ndër më të vizituarit nga turistët vendas e të huaj.
Drejtoria Rajonale e Trashëgimisë Kulturore Gjirokastër organizoi sot, me këtë rast, një sërë aktivitetesh në kalanë e qytetit.
Pjesë e festimeve ishte çelja e një ekspozite fotografike, si dhe një koncert me këngë polifonike dhe valle tradicionale.
Turistë të shumtë që vizitonin kalanë iu bashkuan grupit të këngëve dhe valleve, pasi kishin dëshirë ti njihnin më shumë ato.
I konsideruar si një qytet që përbën dëshmi unike të traditës kulturore të jetës së zhvilluar në shekujt XIV-XV, në Gjirokastër veçohet tipi i shtëpisë së fortifikuar me çati me pllaka guri, në harmoni perfekte me peizazhin shkëmbor të territorit ku ajo ngrihet.
Qyteti ruan të paprekur skemën urbanistike, ku çdo shtëpi ka karakteristika të veçanta që lidhen me terrenin mbi të cilin është ndërtuar. Sipas kategorive të monumenteve kulturore, në qytet dallohen kalaja, pazari, ndërtimet e kultit dhe shtëpitë e banimit.
Kalaja, e ndërtuar në shekullin e XIII, përbën zanafillën e qytetit, ndërsa Pazari, i vendosur në qendër të qytetit, ruan mirë karakteristikat e një pazari tradicional, me ndërtesa të njëpasnjëshme me rrugica të shtruara me kalldrëme gurësh të zinj./KultPlus.com
Opera ikonike âCarmenâ e kompozitorit franzez Georges Bizet do tĂ« prezantohet nĂ« PrishtinĂ« nga institucioni i OperĂ«s sĂ« KosovĂ«s. Ky Ă«shtĂ« njĂ« moment historik, jo vetĂ«m pĂ«r institucionin, por edhe pĂ«r gjithĂ« jetĂ«n kulturore nĂ« vend, duke shĂ«nuar njĂ« etapĂ« tĂ« re tĂ« zhvillimit artistik nĂ« fushĂ«n e muzikĂ«s klasike, shkruan KultPlus.
Drejtori i Operës së Kosovës, Meriton Ferizi tha për KultPlus se institucioni i operës po sjell një nga veprat më të famshme të repertorit operistik botëror pikërisht në 20-vjetorin e realizimit të saj në Kosovë për herë të parë.
âCarmen Ă«shtĂ« njĂ« nga veprat mĂ« tĂ« famshme dhe mĂ« tĂ« dashura tĂ« repertorit operistik botĂ«ror. Ajo pĂ«rçon emocione tĂ« fuqishme, dramĂ«, pasion dhe muzikĂ« brilante qĂ« Ă«shtĂ« menjĂ«herĂ« e njohshme pĂ«r publikun. E kemi parĂ« si njĂ« mundĂ«si pĂ«r tâi sjellĂ« publikut tonĂ« njĂ« vepĂ«r klasike me ndikim tĂ« madh ndĂ«rkombĂ«tar dhe njĂ« platformĂ« pĂ«r tĂ« angazhuar artistĂ« tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m vendas e ndĂ«rkombĂ«tarĂ«. Po ashtu, kjo premierĂ« vjen nĂ« pĂ«rkujtim tĂ« 20-vjetorit tĂ« realizimit tĂ« saj pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« KosovĂ«, nĂ« vitin 2005â, theksoi Ferizi.
Megjithatë, sipas Ferizit, për një institucion të ri si Opera e Kosovës, realizimi i një vepre kaq të madhe nuk ka qenë pa sfida, sidomos krijimi i një trupe të nevojshme dhe mjete të mjaftueshme financiare.
âTĂ« realizosh njĂ« vepĂ«r si Carmen kĂ«rkon burime tĂ« mĂ«dha artistike, teknike dhe financiare. Sfida jonĂ« mĂ« e madhe ka qenĂ« ndĂ«rtimi i njĂ« ekipi tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m artistĂ«sh, sigurimi i buxhetit adekuat dhe bashkĂ«rendimi i tĂ« gjitha komponentĂ«ve â nga skenografia e kostumografia te bashkĂ«punimi me produksionin nga Opera âStara Zagoraâ nĂ« Bullgari, dirigjentĂ« dhe solistĂ« ndĂ«rkombĂ«tarĂ«â, shtoi ai duke folur pĂ«r vĂ«shtirĂ«sitĂ« dhe sfidat pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« nĂ« skenĂ« njĂ« operĂ« madhĂ«shtore siç Ă«shtĂ« âCarmenâ.
Opera âCarmenâ vjen nĂ« KosovĂ« si bashkĂ«punim nĂ« mes tĂ« OperĂ«s, FilharmonisĂ« dhe Baletit tĂ« KosovĂ«s, dhe nĂ« skenĂ« do tĂ« jenĂ« tĂ« angazhuar rreth 200 artistĂ«.
âNĂ« kĂ«tĂ« produksion janĂ« tĂ« angazhuar rreth 200 artistĂ« nĂ« total, pĂ«rfshirĂ« solistĂ«t, korin, orkestrĂ«n, baletin, korin e fĂ«mijĂ«ve, teknikĂ«t dhe ekipin mbĂ«shtetĂ«sâ, tha Ferizi, teksa shtoi se bashkĂ«punimi ndĂ«rmjet OperĂ«s, FilharmonisĂ« dhe Baletit tĂ« KosovĂ«s Ă«shtĂ« kyç pĂ«r realizimin e kĂ«tij projekti.
NdĂ«rkaq, pĂ«r tĂ« gjithĂ« ata qĂ« nuk do tĂ« mund tĂ« marrin pjesĂ« nĂ« natĂ«n e parĂ«, mĂ« 22 korrik, do tĂ« kenĂ« mundĂ«si qĂ« tĂ« mund ta ndjekin reprizĂ«n, mĂ« datĂ« 24 korrik. NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, Ferizi tha pĂ«r KultPlus se nĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, âCarmenâ do tĂ« jetĂ« e arritshme pĂ«r tĂ« gjithĂ«.
Drejtori i OperĂ«s sĂ« KosovĂ«s, ndau edhe planet e kĂ«tij institucioni pas paraqitjes me âCarmenâ.
âPas Carmen, do tĂ« vijojmĂ« me sezonin artistik vjeshtor, qĂ« pĂ«rfshin vepra tĂ« tjera nĂ« bashkĂ«punim me FilharmoninĂ« e KosovĂ«s, si dhe aktivitete edhe jashtĂ« vendit. Po ashtu, nĂ« fundvit, do tĂ« rikthehet baleti âArrĂ«thyesiâ nĂ« bashkĂ«punim me Baletin KombĂ«tar tĂ« KosovĂ«s, i cili Ă«shtĂ« tashmĂ« bĂ«rĂ« traditĂ«â, theksoi ai pĂ«r KultPlus.
Ju kujtojmĂ«, se âCarmenâ vihet nĂ« skenĂ«n e KosovĂ«s si njĂ« bashkĂ«punim tjetĂ«r nĂ« mes tĂ« OperĂ«s, FilharmonisĂ« dhe Baletit tĂ« KosovĂ«s, pas njĂ« paraqitje madhĂ«shtore me operĂ«n âCarmina Buranaâ./KultPlus.com
Rruga jote ù e mirë: Parkat janë fytyrat ma të shëmtueme të miteve klasike. Ti nuk shkrove për to, por për rrasa guri e ballë njerzorë me rrudha shum e për dashuninë.
Vargjet tua janĂ« pĂ«r tâi lexue nĂ« heshtje e jo para mikrofonit si tĂ« çetĂ«s sĂ« poetĂ«ve tjerĂ«, zemra ndonĂ«se nĂ«n shtatĂ« lĂ«kura akull, akull ndonĂ«se nĂ«n shtatĂ« lĂ«kura./ KultPlus.com
Ăerçiz Topulli mund tĂ« ishte edhe simboli i ushtarit tĂ« panjohur i rĂ«nĂ« nĂ« luftĂ« pĂ«r pavarĂ«si. Nuk ka njĂ« tĂ« dytĂ« nĂ« historinĂ« e ShqipĂ«risĂ« qĂ« tĂ« mos e ketĂ« hequr armĂ«n asnjĂ«herĂ« nga supi, por njĂ«kohĂ«sisht tĂ« kishte njĂ« fund aq tĂ« trishtĂ«, i vrarĂ« pabesisht dhe, pĂ«r mĂ« tepĂ«r, pa marrĂ« famĂ«n dhe vlerĂ«simin qĂ« i takonte.
I lidhur kokĂ« e kĂ«mbĂ« me zinxhirĂ« nga ushtarĂ«t malazezĂ«, mĂ«ngjesin e tĂ« shtunĂ«s sĂ« 17 korrikut 1915, ai e humbi betejĂ«n e fundit nĂ« jetĂ« edhe pse u pĂ«rlesh me ta si njĂ« luan. NdĂ«rkohĂ« qĂ« 15 njerĂ«z me uniformĂ« e qĂ«llonin me plumba dhe e shponin me bajoneta nĂ« trup, Ăerçiz Topulli u bĂ« nga dĂ«shmorĂ«t e parĂ« tĂ« ShqipĂ«risĂ«. VetĂ«m pak minuta mĂ« parĂ« i kishin vrarĂ« para syve shokun e tij Mustafa Qulli, njĂ« gazetar i cili, ndryshe nga Ăerçizi qĂ« pushkĂ«n e kishte simbolin e lirisĂ«, mbante penĂ«n.
SKENA E KRIMIT
Ăerçiz Topulli kishte bĂ«rĂ« dhjetĂ«ra manovrime nĂ« jetĂ«n e vet ndaj atyre qĂ« kishin dashur ta kapnin dhe asgjĂ«sonin. Por mĂ«ngjesin e 17 korrikut 1915, pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« dhe tĂ« fundit, ai dĂ«shtoi.
Një skuadër ushtarësh malazezë u shfaqën në portën e shtëpisë ku qëndronte në Shkodër dhe, pa asnjë urdhër të shkruar e vunë në pranga. Bashkë me të u arrestua edhe miku i tij, Mustafa Qulli, një gazetar me emër në atë kohë në Shkodër.
Pa shumĂ« sqarime ushtarĂ«t e huaj i lidhĂ«n tĂ« dy me zinxhirĂ« nĂ« duar e kĂ«mbĂ« dhe i dĂ«rguan nĂ« kazermĂ«. Pas 10 ditĂ«sh qĂ«ndrimi nĂ« njĂ« dhomĂ« nĂ« kushte skandaloze, ata tĂ« dy i hipĂ«n nĂ« njĂ« karrocĂ« dhe u thanĂ« se do tâi dĂ«rgonin nĂ« CetinjĂ«.
Sapo karvani bĂ«ri disa kilometra nĂ« FushĂ«n e Shtoijt, ora shĂ«nonte 04.00 dhe sapo nisi tĂ« zbardhte, ushtarĂ«t i zbritĂ«n ata dhe pa njĂ« pa dy nisin tâi qĂ«llojnĂ« me armĂ«. Mustafai vdiq nĂ« vend, ndĂ«rsa Ăerçizi, ashtu i lidhur me zinxhirĂ«, pĂ«rleshet me ushtarĂ«t malazezĂ«, por ata, duke qenĂ« nĂ« numĂ«r tĂ« madh, arritĂ«n ta qĂ«llonin pĂ«r vdekje me plumba dhe duke i shpuar trupin me bajoneta.
Kur panë që të dy kishin dhënë shpirt, me shpejtësi hapën dy gropa jo shumë të thella, i futën brenda të dy trupat, i mbuluan me shkurre dhe drurë rrethanorë dhe u larguan.
SI U KRYE VRASJA
Vrasja e pabesĂ« dhe e fshehtĂ« e Ăerçiz Topullit Ă«shtĂ« shoqĂ«ruar dhe me rregullin se edhe krimi mĂ« i sofistikuar lĂ« gjurmĂ«. Edhe pse menduan se i fshinĂ« gjurmĂ«t bashkĂ« me varrosjen e kufomave, asnjĂ« nga 15 vrasĂ«sit nuk e dinin se prapa shkurreve, njĂ« person i ndodhur aty rastĂ«sisht kishte parĂ« tĂ« gjithĂ« ngjarjen. Quhej Mahmut Golemi dhe rrĂ«fimi tij gjashtĂ« muaj pas ngjarjes Ă«shtĂ« unikal:
âNatĂ«n e sĂ« premtes, (duke gdhirĂ« e shtuna) natĂ« Ramazani, para se del drita, dola me ngarkue sanĂ« prej livadhit, nĂ« freskĂ«, kur prej sĂ« largut pashĂ« tuj ardhĂ« dy njerĂ«z tĂ« pĂ«rcjellĂ« prej afro 15 ushtarĂ«sh, tĂ« cilĂ«t kur mĂ« panĂ«, mĂ« urdhĂ«ruan tĂ« largohem, dhe unĂ« u fsheha mbrapa qerres. Kur erdhĂ«n deri nĂ« njĂ« vend, atje u ndalĂ«n dhe ushtarĂ«t morĂ«n pozicion me qitĂ« mbi dy personat nĂ« fjalĂ«.
Ai qĂ« ishte veshĂ« me petka bojĂ«hini qĂ« ia kasha dhĂ«nĂ« unĂ« pse kishte mbetur pa xhaketĂ« (Muço Qulli) bĂ«rtiti nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« alarmante, e njĂ« burrĂ« i gjatĂ« dhe i plotĂ«, i bĂ«rtiti shokut tue i thanĂ«: âMos u tremb se patriotĂ«t kĂ«shtu e kanĂ«â.
UshtarĂ«t qitĂ«n; ai me petka bojĂ«hini ra dekun, kurse tjetri, tue sha, me njĂ« zĂ« luani e me njĂ« shpejtĂ«si tĂ« rrufeshme, mĂ«syn ushtarĂ«t dhe pa u lanĂ« kohĂ« tĂ« qesin tĂ« dytĂ«n herĂ«, hyn midis tyre dhe erdhi fytyrat me ta pĂ«r tĂ« marrĂ« njĂ« pushkĂ« prej tyre. Kjo luftĂ« vazhdoi afro njĂ« minutĂ«. NĂ« atĂ« pĂ«rleshje mbasi gjetĂ«n rast i ranĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ« dhe e vranĂ«â.
Krimi i organizuar u krye, mĂ« pas duhej vetĂ«m fshehja e gjurmĂ«ve. NjĂ« veprim qĂ« ushtarĂ«t vrasĂ«s e bĂ«nĂ« me shpejtĂ«si dhe fshehtĂ«si. TĂ« paktĂ«n sipas tyre, hapĂ«n dy gropa dhe i hodhĂ«n brenda dy viktimat. U hodhĂ«n shkurre pĂ«rspĂ«r. DĂ«shmitari Mahmut Golemi vijon rrĂ«fimin: âTĂ« nesĂ«rmen shkova nĂ« vendin e ngjarjes, ku i pashĂ« se ishin mbulue krejt cekĂ«t e me ferra. Si myslimanĂ« qĂ« ishin, pĂ«r sevap, i mbulova mĂ« thellĂ«. NĂ« kontrollimin e gropes gjetĂ«m shumĂ« shenja qĂ« i pĂ«rkisnin Muço Qullit, pasi trupin e Ăerçizit qĂ« ishte mbuluar mĂ« thellĂ« nuk e prekĂ«mâ.
GREKĂT NĂ VRASJE
Vrasja e Ăerçiz Topullit tregoi edhe njĂ« herĂ« aleancat sllavo-greke kundĂ«r shqiptarĂ«ve. Sipas tĂ« dhĂ«nave, dĂ«shmive dhe raporteve tĂ« kohĂ«s, rezulton se malazezĂ«t e vranĂ« Ăerçizin pĂ«r llogari tĂ« grekĂ«ve. Ishte njĂ« hakmarrje pĂ«r faktin qĂ« Ăerçizi kishte vrarĂ« peshkopin grek, si kundĂ«rpĂ«rgjigje ndaj vrasjes sĂ« Spiro Kosturit, nĂ« Selanik, nĂ« vitin 1907. Kishin kohĂ« qĂ« qarqet greke e kĂ«rkonin me qiri komitin shqiptar, i cili u vra nĂ«pĂ«rmjet njĂ« intrige.
Po cilĂ«t ishin grekĂ«t qĂ« e porositĂ«n vrasjen te malazezĂ«t? Tre janĂ« personat qĂ« ishin tĂ« implikuar nĂ« kĂ«tĂ« vrasje: Alush Lohja, Spiro Tozhli, Mihalaki Kulumburi, tĂ« cilĂ«t kishin si qendĂ«r konsullatĂ«n greke nĂ« ShkodĂ«r. Tozhli ishte njĂ« tregtar nĂ« kĂ«tĂ« zonĂ« qĂ« mendohet se ka vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion paratĂ« pĂ«r vrasje. DĂ«shmia dhe deklarata e parĂ« qĂ« vĂ«rteton kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« e Kol Bjankut, sekretar i KadastrĂ«s nĂ« ShkodĂ«r. NĂ« njĂ« shkrim tĂ« numrit 18 tĂ« datĂ«s 9 qershor 1919 nĂ« gazetĂ«n âKuvendiâ ai shkroi:
âTash, tuj mos mujtun mâu durumun prej varrĂ«s randĂ« tĂ« zemrĂ«s sâeme, po i lajmĂ«roj vllazĂ«nve qi nĂ« vjetin 1915 Mihalaki Kambuluri me dredhime tâveta bani fli (mbyti) dy ma tândershmit atdhetar, shpirtndritçmit Mustafa Qulli dhe Ăerçiz Topulli qi sot Shqipnia i vajtonâ. Kjo dĂ«shmi e tronditi rĂ«ndĂ« opinionin. NĂ« numrin e datĂ«s 16 korrik nĂ« gazetĂ«n âKuvendiâ, Mihalaki Kambuluri iu pĂ«rgjigj Bjankut duke e cilĂ«suar shpifje atĂ« qĂ« ai shkruan.
Por shfajĂ«simi tĂ« lĂ« me gojĂ« hapur teksa ai implikon Fejzi Alizotin: âFejzi Bej Alizoti i njef fort mirĂ« shkaktarĂ«t e njimnendshĂ«m tâ asaj vrasje, sikur ai vetĂ« shumĂ« herĂ«sh mâa pat diftue ktu nĂ« ShkodĂ«r, kur shifeshim ditĂ« pĂ«r ditĂ« e rrinim bashkĂ«âŠâ.
Se sa e vĂ«rtetĂ« Ă«shtĂ« qĂ« Alizoti tĂ« kishte dijeni, kjo nuk Ă«shtĂ« vĂ«rtetuar, por pas kaq vjetĂ«sh njĂ« dĂ«shmi e shkruar vlen sa njĂ« mijĂ« prova. NdĂ«rkohĂ« ndryshonte arsyeja dhe rrethanat pĂ«r eliminimin e gazetarit Mustafa Qulli. TĂ« dhĂ«nat tregojnĂ« se ai u vra si austrofil dhe kjo ndihej hapur nĂ« shkrimet e tij nĂ« gazetĂ«n âPopulliâ qĂ« botohej nĂ« ShkodĂ«r, nĂ« tĂ« cilĂ«n ai ishte drejtor. Kjo kishte sjellĂ« zemĂ«rimin e malazezĂ«ve, por sidomos tĂ« serbĂ«ve dhe, nga situata e krijuar, ishte njĂ« rast qĂ«, duke e bĂ«rĂ« bashkĂ« me MustafanĂ« Ăerçizin, tĂ« eliminonin njĂ«herĂ«sh dy shqiptarĂ« qĂ« luftonin me penĂ« dhe me pushkĂ«.
KATĂR VARRIME
Eshtrat e Ăerçiz Topullit nuk gjetĂ«n prehje kollaj. KatĂ«r herĂ« nĂ«ntoka shqiptare ka pranuar trupin e tij tĂ« vdekur si tĂ« ishte njĂ« reagim. Varrimi i parĂ« u krye nga malazezĂ«t, tĂ« cilĂ«t pasi e vranĂ«, ende me gjak tĂ« ngrohtĂ« e futĂ«n nĂ« dhe. Varrimi i dytĂ« u krye mĂ« 27 nĂ«ntor tĂ« vitit 1936, nĂ« GjirokastĂ«r, nĂ« njĂ« ceremoni shtetĂ«rore, ndĂ«rkohĂ« qĂ« mĂ« 14 shtator 1936 nĂ« ShkodĂ«r ishte kryer zhvarrimi dhe kjo u shoqĂ«rua me njĂ« ceremoni pĂ«rcjelljeje qĂ« ka mbetur nĂ« histori, sepse kjo ishte edhe dalja e parĂ« publike e Enver HoxhĂ«s me njĂ« fjalim qĂ« ai mbajti nĂ« ballkonin e bashkisĂ« sĂ« qytetit.
NĂ« vitin 1945 u krye varrimi i tretĂ«, duke i vendosur eshtrat nĂ« Varrezat e DĂ«shmorĂ«ve nĂ« GjirokastĂ«r. NĂ« vitet â70-tĂ« eshtrat u vendosĂ«n nĂ« kodrĂ«n e qytetit tĂ« GjirokastrĂ«s bashkĂ« me varret e Bajo Topullit, Koto Hoxhit dhe Pandeli Sotirit tĂ« shoqĂ«ruara me njĂ« memorial.
ShkĂ«putur nga libri â100 vrasjet mĂ« tĂ« bujshme nĂ« historinĂ« e shtetit shqiptar 1912-2017â, me autor Roland Qafokun. / KultPlus.com
Akademia e Shkencave të Shqipërisë mblodhi asamblenë e saj nën drejtimin e kryetarit Skënder Gjinushi, me praninë e kryesisë dhe të anëtarëve të Asamblesë.
Mbledhja kishte për qëllim zhvillimin e votimit për avancimin në titull të tre akademikëve të asociuar, votimin për një akademik në fushën e historisë, pranimin si anëtar nderi të një personaliteti të shquar në fushën e shkencës dhe zgjedhjen e një anëtari të ri të jashtëm të Akademisë.
Asambleja përmes një votimi ceremonial zgjodhi prof. Melisa Perry si anëtare nderi e Akademisë së Shkencave.
Në motivacionin e lexuar nga Gjinushi u nënvizua profili i saj si një nga figurat më të shquara në shkencën e shëndetit publik në nivel global, me kontribute të rëndësishme në epidemiologji, toksikologji mjedisore dhe ndikimeve të ndotjes në shëndetin publik. Me angazhime të vazhdueshme në shkencën shqiptare, ajo ka qenë nismëtare e konferencës së parë mbi infodeminë dhe organizatore kryesore e Konferencës Ndërkombëtare për Shëndetin Publik dhe Mjedisin në bashkëpunim me Akademinë e Shkencave.
Prof. dr. David Kalaj një personalitet i shquar në shkencën e matematikës u zgjodh anëtar i jashtëm i ASHSH-së. Ai është autor dhe bashkautor i 125 artikujve shkencorë, prej të cilëve 120 janë botuar në revista të indeksuara, si: Mathematische Annalen, Advances in Mathematics dhe Transactions of the AMS. Sipas Google Scholar-it, puna e tij është cituar rreth 1800 herë.
Ai ka bashkëpunuar me matematikanë të njohur ndërkombëtarë dhe ka marrë pjesë në mbi 40 konferenca shkencore. Prof. Kalaj ka përkthyer mbi 10 tekste shkollore nga gjuha malazeze në gjuhën shqipe.
Asambleja vlerĂ«soi punĂ«n dhe rezultatet nĂ« kĂ«rkimin shkencor tĂ« tre akademikĂ«ve tĂ« asociuar, Besnik Baraj, GĂ«zim Hoxha, Stefan Ăapaliku, qĂ« pas votimit morĂ«n titullin akademik.
Në fushën e historisë Asambleja zgjodhi prof. dr. Hamit Kabën si anëtar të ri të saj./atsh/KultPlus.com
Ăerçiz Topulli mund tĂ« ishte edhe simboli i ushtarit tĂ« panjohur i rĂ«nĂ« nĂ« luftĂ« pĂ«r pavarĂ«si. Nuk ka njĂ« tĂ« dytĂ« nĂ« historinĂ« e ShqipĂ«risĂ« qĂ« tĂ« mos e ketĂ« hequr armĂ«n asnjĂ«herĂ« nga supi, por njĂ«kohĂ«sisht tĂ« kishte njĂ« fund aq tĂ« trishtĂ«, i vrarĂ« pabesisht dhe, pĂ«r mĂ« tepĂ«r, pa marrĂ« famĂ«n dhe vlerĂ«simin qĂ« i takonte.
I lidhur kokĂ« e kĂ«mbĂ« me zinxhirĂ« nga ushtarĂ«t malazezĂ«, mĂ«ngjesin e tĂ« shtunĂ«s sĂ« 17 korrikut 1915, ai e humbi betejĂ«n e fundit nĂ« jetĂ« edhe pse u pĂ«rlesh me ta si njĂ« luan. NdĂ«rkohĂ« qĂ« 15 njerĂ«z me uniformĂ« e qĂ«llonin me plumba dhe e shponin me bajoneta nĂ« trup, Ăerçiz Topulli u bĂ« nga dĂ«shmorĂ«t e parĂ« tĂ« ShqipĂ«risĂ«. VetĂ«m pak minuta mĂ« parĂ« i kishin vrarĂ« para syve shokun e tij Mustafa Qulli, njĂ« gazetar i cili, ndryshe nga Ăerçizi qĂ« pushkĂ«n e kishte simbolin e lirisĂ«, mbante penĂ«n.
SKENA E KRIMIT
Ăerçiz Topulli kishte bĂ«rĂ« dhjetĂ«ra manovrime nĂ« jetĂ«n e vet ndaj atyre qĂ« kishin dashur ta kapnin dhe asgjĂ«sonin. Por mĂ«ngjesin e 17 korrikut 1915, pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« dhe tĂ« fundit, ai dĂ«shtoi.
Një skuadër ushtarësh malazezë u shfaqën në portën e shtëpisë ku qëndronte në Shkodër dhe, pa asnjë urdhër të shkruar e vunë në pranga. Bashkë me të u arrestua edhe miku i tij, Mustafa Qulli, një gazetar me emër në atë kohë në Shkodër.
Pa shumĂ« sqarime ushtarĂ«t e huaj i lidhĂ«n tĂ« dy me zinxhirĂ« nĂ« duar e kĂ«mbĂ« dhe i dĂ«rguan nĂ« kazermĂ«. Pas 10 ditĂ«sh qĂ«ndrimi nĂ« njĂ« dhomĂ« nĂ« kushte skandaloze, ata tĂ« dy i hipĂ«n nĂ« njĂ« karrocĂ« dhe u thanĂ« se do tâi dĂ«rgonin nĂ« CetinjĂ«.
Sapo karvani bĂ«ri disa kilometra nĂ« FushĂ«n e Shtoijt, ora shĂ«nonte 04.00 dhe sapo nisi tĂ« zbardhte, ushtarĂ«t i zbritĂ«n ata dhe pa njĂ« pa dy nisin tâi qĂ«llojnĂ« me armĂ«. Mustafai vdiq nĂ« vend, ndĂ«rsa Ăerçizi, ashtu i lidhur me zinxhirĂ«, pĂ«rleshet me ushtarĂ«t malazezĂ«, por ata, duke qenĂ« nĂ« numĂ«r tĂ« madh, arritĂ«n ta qĂ«llonin pĂ«r vdekje me plumba dhe duke i shpuar trupin me bajoneta.
Kur panë që të dy kishin dhënë shpirt, me shpejtësi hapën dy gropa jo shumë të thella, i futën brenda të dy trupat, i mbuluan me shkurre dhe drurë rrethanorë dhe u larguan.
SI U KRYE VRASJA
Vrasja e pabesĂ« dhe e fshehtĂ« e Ăerçiz Topullit Ă«shtĂ« shoqĂ«ruar dhe me rregullin se edhe krimi mĂ« i sofistikuar lĂ« gjurmĂ«. Edhe pse menduan se i fshinĂ« gjurmĂ«t bashkĂ« me varrosjen e kufomave, asnjĂ« nga 15 vrasĂ«sit nuk e dinin se prapa shkurreve, njĂ« person i ndodhur aty rastĂ«sisht kishte parĂ« tĂ« gjithĂ« ngjarjen. Quhej Mahmut Golemi dhe rrĂ«fimi tij gjashtĂ« muaj pas ngjarjes Ă«shtĂ« unikal:
âNatĂ«n e sĂ« premtes, (duke gdhirĂ« e shtuna) natĂ« Ramazani, para se del drita, dola me ngarkue sanĂ« prej livadhit, nĂ« freskĂ«, kur prej sĂ« largut pashĂ« tuj ardhĂ« dy njerĂ«z tĂ« pĂ«rcjellĂ« prej afro 15 ushtarĂ«sh, tĂ« cilĂ«t kur mĂ« panĂ«, mĂ« urdhĂ«ruan tĂ« largohem, dhe unĂ« u fsheha mbrapa qerres. Kur erdhĂ«n deri nĂ« njĂ« vend, atje u ndalĂ«n dhe ushtarĂ«t morĂ«n pozicion me qitĂ« mbi dy personat nĂ« fjalĂ«.
Ai qĂ« ishte veshĂ« me petka bojĂ«hini qĂ« ia kasha dhĂ«nĂ« unĂ« pse kishte mbetur pa xhaketĂ« (Muço Qulli) bĂ«rtiti nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« alarmante, e njĂ« burrĂ« i gjatĂ« dhe i plotĂ«, i bĂ«rtiti shokut tue i thanĂ«: âMos u tremb se patriotĂ«t kĂ«shtu e kanĂ«â.
UshtarĂ«t qitĂ«n; ai me petka bojĂ«hini ra dekun, kurse tjetri, tue sha, me njĂ« zĂ« luani e me njĂ« shpejtĂ«si tĂ« rrufeshme, mĂ«syn ushtarĂ«t dhe pa u lanĂ« kohĂ« tĂ« qesin tĂ« dytĂ«n herĂ«, hyn midis tyre dhe erdhi fytyrat me ta pĂ«r tĂ« marrĂ« njĂ« pushkĂ« prej tyre. Kjo luftĂ« vazhdoi afro njĂ« minutĂ«. NĂ« atĂ« pĂ«rleshje mbasi gjetĂ«n rast i ranĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ« dhe e vranĂ«â.
Krimi i organizuar u krye, mĂ« pas duhej vetĂ«m fshehja e gjurmĂ«ve. NjĂ« veprim qĂ« ushtarĂ«t vrasĂ«s e bĂ«nĂ« me shpejtĂ«si dhe fshehtĂ«si. TĂ« paktĂ«n sipas tyre, hapĂ«n dy gropa dhe i hodhĂ«n brenda dy viktimat. U hodhĂ«n shkurre pĂ«rspĂ«r. DĂ«shmitari Mahmut Golemi vijon rrĂ«fimin: âTĂ« nesĂ«rmen shkova nĂ« vendin e ngjarjes, ku i pashĂ« se ishin mbulue krejt cekĂ«t e me ferra. Si myslimanĂ« qĂ« ishin, pĂ«r sevap, i mbulova mĂ« thellĂ«. NĂ« kontrollimin e gropes gjetĂ«m shumĂ« shenja qĂ« i pĂ«rkisnin Muço Qullit, pasi trupin e Ăerçizit qĂ« ishte mbuluar mĂ« thellĂ« nuk e prekĂ«mâ.
GREKĂT NĂ VRASJE
Vrasja e Ăerçiz Topullit tregoi edhe njĂ« herĂ« aleancat sllavo-greke kundĂ«r shqiptarĂ«ve. Sipas tĂ« dhĂ«nave, dĂ«shmive dhe raporteve tĂ« kohĂ«s, rezulton se malazezĂ«t e vranĂ« Ăerçizin pĂ«r llogari tĂ« grekĂ«ve. Ishte njĂ« hakmarrje pĂ«r faktin qĂ« Ăerçizi kishte vrarĂ« peshkopin grek, si kundĂ«rpĂ«rgjigje ndaj vrasjes sĂ« Spiro Kosturit, nĂ« Selanik, nĂ« vitin 1907. Kishin kohĂ« qĂ« qarqet greke e kĂ«rkonin me qiri komitin shqiptar, i cili u vra nĂ«pĂ«rmjet njĂ« intrige.
Po cilĂ«t ishin grekĂ«t qĂ« e porositĂ«n vrasjen te malazezĂ«t? Tre janĂ« personat qĂ« ishin tĂ« implikuar nĂ« kĂ«tĂ« vrasje: Alush Lohja, Spiro Tozhli, Mihalaki Kulumburi, tĂ« cilĂ«t kishin si qendĂ«r konsullatĂ«n greke nĂ« ShkodĂ«r. Tozhli ishte njĂ« tregtar nĂ« kĂ«tĂ« zonĂ« qĂ« mendohet se ka vĂ«nĂ« nĂ« dispozicion paratĂ« pĂ«r vrasje. DĂ«shmia dhe deklarata e parĂ« qĂ« vĂ«rteton kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« e Kol Bjankut, sekretar i KadastrĂ«s nĂ« ShkodĂ«r. NĂ« njĂ« shkrim tĂ« numrit 18 tĂ« datĂ«s 9 qershor 1919 nĂ« gazetĂ«n âKuvendiâ ai shkroi:
âTash, tuj mos mujtun mâu durumun prej varrĂ«s randĂ« tĂ« zemrĂ«s sâeme, po i lajmĂ«roj vllazĂ«nve qi nĂ« vjetin 1915 Mihalaki Kambuluri me dredhime tâveta bani fli (mbyti) dy ma tândershmit atdhetar, shpirtndritçmit Mustafa Qulli dhe Ăerçiz Topulli qi sot Shqipnia i vajtonâ. Kjo dĂ«shmi e tronditi rĂ«ndĂ« opinionin. NĂ« numrin e datĂ«s 16 korrik nĂ« gazetĂ«n âKuvendiâ, Mihalaki Kambuluri iu pĂ«rgjigj Bjankut duke e cilĂ«suar shpifje atĂ« qĂ« ai shkruan.
Por shfajĂ«simi tĂ« lĂ« me gojĂ« hapur teksa ai implikon Fejzi Alizotin: âFejzi Bej Alizoti i njef fort mirĂ« shkaktarĂ«t e njimnendshĂ«m tâ asaj vrasje, sikur ai vetĂ« shumĂ« herĂ«sh mâa pat diftue ktu nĂ« ShkodĂ«r, kur shifeshim ditĂ« pĂ«r ditĂ« e rrinim bashkĂ«âŠâ.
Se sa e vĂ«rtetĂ« Ă«shtĂ« qĂ« Alizoti tĂ« kishte dijeni, kjo nuk Ă«shtĂ« vĂ«rtetuar, por pas kaq vjetĂ«sh njĂ« dĂ«shmi e shkruar vlen sa njĂ« mijĂ« prova. NdĂ«rkohĂ« ndryshonte arsyeja dhe rrethanat pĂ«r eliminimin e gazetarit Mustafa Qulli. TĂ« dhĂ«nat tregojnĂ« se ai u vra si austrofil dhe kjo ndihej hapur nĂ« shkrimet e tij nĂ« gazetĂ«n âPopulliâ qĂ« botohej nĂ« ShkodĂ«r, nĂ« tĂ« cilĂ«n ai ishte drejtor. Kjo kishte sjellĂ« zemĂ«rimin e malazezĂ«ve, por sidomos tĂ« serbĂ«ve dhe, nga situata e krijuar, ishte njĂ« rast qĂ«, duke e bĂ«rĂ« bashkĂ« me MustafanĂ« Ăerçizin, tĂ« eliminonin njĂ«herĂ«sh dy shqiptarĂ« qĂ« luftonin me penĂ« dhe me pushkĂ«.
KATĂR VARRIME
Eshtrat e Ăerçiz Topullit nuk gjetĂ«n prehje kollaj. KatĂ«r herĂ« nĂ«ntoka shqiptare ka pranuar trupin e tij tĂ« vdekur si tĂ« ishte njĂ« reagim. Varrimi i parĂ« u krye nga malazezĂ«t, tĂ« cilĂ«t pasi e vranĂ«, ende me gjak tĂ« ngrohtĂ« e futĂ«n nĂ« dhe. Varrimi i dytĂ« u krye mĂ« 27 nĂ«ntor tĂ« vitit 1936, nĂ« GjirokastĂ«r, nĂ« njĂ« ceremoni shtetĂ«rore, ndĂ«rkohĂ« qĂ« mĂ« 14 shtator 1936 nĂ« ShkodĂ«r ishte kryer zhvarrimi dhe kjo u shoqĂ«rua me njĂ« ceremoni pĂ«rcjelljeje qĂ« ka mbetur nĂ« histori, sepse kjo ishte edhe dalja e parĂ« publike e Enver HoxhĂ«s me njĂ« fjalim qĂ« ai mbajti nĂ« ballkonin e bashkisĂ« sĂ« qytetit.
NĂ« vitin 1945 u krye varrimi i tretĂ«, duke i vendosur eshtrat nĂ« Varrezat e DĂ«shmorĂ«ve nĂ« GjirokastĂ«r. NĂ« vitet â70-tĂ« eshtrat u vendosĂ«n nĂ« kodrĂ«n e qytetit tĂ« GjirokastrĂ«s bashkĂ« me varret e Bajo Topullit, Koto Hoxhit dhe Pandeli Sotirit tĂ« shoqĂ«ruara me njĂ« memorial.
ShkĂ«putur nga libri â100 vrasjet mĂ« tĂ« bujshme nĂ« historinĂ« e shtetit shqiptar 1912-2017â, me autor Roland Qafokun. / KultPlus.com
Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606â1669) Ă«shtĂ« njĂ« nga piktorĂ«t dhe gravuristĂ«t mĂ« tĂ« mĂ«dhenj tĂ« historisĂ« sĂ« artit perĂ«ndimor. Me origjinĂ« nga Holanda, ai Ă«shtĂ« figura mĂ« pĂ«rfaqĂ«suese e EpokĂ«s sĂ« ArtĂ« Holandeze â njĂ« periudhĂ« e jashtĂ«zakonshme zhvillimi ekonomik, shkencor dhe artistik nĂ« shekullin e XVII, transmeton KultPlus.
Rembrandt lindi mĂ« 15 korrik 1606 nĂ« Leiden, njĂ« qytet universitar nĂ« RepublikĂ«n e VjetĂ«r tĂ« HolandĂ«s. Ishte fĂ«mija i nĂ«ntĂ« nĂ« njĂ« familje tĂ« klasĂ«s sĂ« mesme. I ati punonte si mullixhi, ndĂ«rsa e Ă«ma ishte bijĂ« pjekĂ«si. MegjithĂ«se fillimisht studioi nĂ« Universitetin e Leidenit, ai shpejt hoqi dorĂ« nga arsimi akademik pĂ«r tâiu pĂ«rkushtuar artit.
Ai u trajnua fillimisht nga piktori lokal Jacob van Swanenburgh dhe më pas nga Pieter Lastman në Amsterdam, i cili ndikoi shumë në stilin e tij të hershëm, sidomos në trajtimin e skenave biblike dhe mitologjike.
Në vitin 1631, Rembrandt u zhvendos në Amsterdam, ku filloi të punonte si portretist dhe fitoi famë të menjëhershme. Ai realizoi portrete të qytetarëve të pasur, duke përfshirë edhe grupe kolektive, të cilat e bënë të njohur në të gjithë vendin.
NjĂ« nga veprat mĂ« tĂ« famshme tĂ« kĂ«saj periudhe Ă«shtĂ« âRoja e NatĂ«sâ (1642) â njĂ« pikturĂ« monumentale qĂ« sfidoi konventat e kohĂ«s me dinamizmin dhe pĂ«rdorimin dramatik tĂ« dritĂ«s dhe hijes.
Rembrandt u dallua pĂ«r mjeshtĂ«rinĂ« e tij tĂ« jashtĂ«zakonshme nĂ« pĂ«rdorimin e chiaroscuro-s â kontrasti i thellĂ« midis dritĂ«s dhe errĂ«sirĂ«s â qĂ« i jepte veprave tĂ« tij njĂ« ndjesi dramatike dhe emocionalitet tĂ« thellĂ«. Ai ishte gjithashtu mjeshtĂ«r i gravurĂ«s dhe litografisĂ«, duke e ngritur kĂ«tĂ« teknikĂ« nĂ« lartĂ«si tĂ« reja.
Në dallim nga bashkëkohësit, Rembrandt ishte më i interesuar për të zbuluar thellësitë shpirtërore dhe psikologjike të subjekteve të tij, sesa për të idealizuar formën apo për të paraqitur luksin e jashtëm.
Në kulmin e suksesit, Rembrandt jetoi në një shtëpi të madhe në Amsterdam dhe krijoi një koleksion të pasur artesh dhe objektesh antike. Por jeta e tij nuk ishte pa dhimbje: gruaja e tij e dashur, Saskia van Uylenburgh, vdiq e re, dhe vetëm një nga fëmijët e tyre arriti të mbijetojë.
Pas disa vendimeve të këqija financiare dhe mungesës së porosive, ai u përball me falimentim në vitin 1656. Megjithatë, ai vazhdoi të punojë dhe të krijojë disa nga veprat më të thella dhe të sinqerta të karrierës së tij në këtë periudhë të vështirë.
Rembrandt vdiq mĂ« 4 tetor 1669, nĂ« moshĂ«n 63-vjeçare, nĂ« varfĂ«ri relative. Por vepra e tij ka mbijetuar si njĂ« nga thesaret mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« artit botĂ«ror. Ai ka lĂ«nĂ« pas qindra piktura, vizatime dhe gravura â njĂ« trashĂ«gimi qĂ« ndikon akoma edhe sot artistĂ«t dhe studiuesit e artit.
NdĂ«r veprat mĂ« tĂ« njohura tĂ« tij pĂ«rveç âRoja e NatĂ«sâ, pĂ«rmendim:
âVetĂ«portretetâ, tĂ« cilat dokumentojnĂ« plakjen dhe transformimin e tij personal e emocional pĂ«rmes dekadave;
âBajamiri i Samaritanit tĂ« MirĂ«â, me thellĂ«si shpirtĂ«rore tĂ« jashtĂ«zakonshme;
âAnatomia e Dr. Nicolaes Tulpâ, qĂ« tregon interesin pĂ«r shkencĂ«n dhe trupin e njeriut.
Rembrandt nuk ishte vetëm një mjeshtër i teknikes, por edhe një hulumtues i madh i natyrës njerëzore. Vepra e tij është një ndërthurje e realitetit të përditshëm me një ndjeshmëri të thellë psikologjike e shpirtërore. Ai mbetet një figurë kyçe jo vetëm për artin holandez, por për gjithë trashëgiminë kulturore të njerëzimit.
Në sytë e shumë studiuesve dhe admiruesve të artit, Rembrandt është piktori që i dha shpirt dritës.KultPlus.com
Login
