Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, njoftoi sot se Kalaja e Bashtovës do të rihapet për vizitorët më 29 gusht, pas restaurimit të realizuar si pasojë e dëmtimeve të shkaktuara nga tërmeti i vitit 2019.

“Dikur pothuajse e harruar dhe e dëmtuar rëndë nga tërmeti i vitit 2019, Kalaja e Bashtovës po rikthehet në jetë falë mbështetjes së Bashkimit Evropian dhe programit EU4Culture, të zbatuar nga UNOPS,” njofton Gonxhja.

Ceremonia e rihapjes do të zhvillohet më 29 gusht, në orën 16:00, ku vizitorët do të kenë mundësinë të dëshmojnë nga afër transformimin e këtij monumenti historik.

Kalaja e Bashtovës është një kështjellë katërkëndore mesjetare e vendosur në fushën pjellore pranë grykederdhjes së lumit Shkumbin, përballë detit Adriatik në Shqipërinë qendrore, afërsisht 2 km nga fshati Vilë Ballaj.

Në mesjetë, kjo zonë ishte port i rëndësishëm për tregtinë e drithërave dhe pjesë e rrugës historike Via Egnatia, që lidhte bregdetin me pjesët e brendshme të Gadishullit Ballkanik.

Në vitin 2017, Kalaja e Bashtovës u fut në listën e tentativës së UNESCO-s për trashëgimi botërore, për shkak të vendndodhjes së saj të veçantë dhe rëndësisë historike./atsh/KultPlus.com

Edon Zhegrova tashmë ka arritur një marrëveshje personale me Juventusin, por klubi italian duhet të përmbushë dy kushte për të finalizuar transferimin.

Juventusi e ka vënë në shënjestër yllin e Lille për të forcuar repartin ofensiv, por burime italiane raportojnë se gjigandët e Serie A duhet të: Ulin kërkesat financiare të Lille, dhe Shesin Nico Gonzalez.

Zhegrova ka rënë dakord me kushtet e ofruara nga Juventusi dhe është në pritje të marrëveshjes mes dy klubeve. Lille kërkon një shifër prej rreth 20 deri në 25 milionë euro, por Juventusi po punon për ta ulur çmimin, pasi kontrata e Zhegrovës skadon në qershor 2026 dhe lojtari ka njoftuar klubin se nuk do ta rinovojë pas këtij sezoni.

Negociatat mes dy klubeve janë aktive dhe zhvillohen me intensitet. Palët janë të interesuara për një marrëveshje, por gjithçka varet nga kompromisi që mund të gjendet për çmimin përfundimtar. Nëse Juventus arrin të përmbushë këto dy kushte në ditët apo javët në vijim, transferimi i Zhegrovës në Serie A mund të bëhet realitet shumë shpejt.

Për tifozët shqiptarë dhe sidomos ata kosovarë, kalimi i Edon Zhegrovës në një klub të madh si Juventusi do të ishte një moment historik dhe një dëshmi e ngritjes së vazhdueshme të yjeve shqiptarë në futbollin ndërkombëtar./footballitalia/KultPlus.com

Poezi nga Aleksandr Solzhenitsyn

Vdekja mbrëmë më erdhi rrotull,

Nuk më mori se nuk më deshi.

Më trajtoi si një të vogël,

Më nxori gjuhën, më përqeshi.

Lëre, tha, të vuajë,

Se ka mbi shpinë mëkate.

Ndaj dhe unë vazhdoj të shkruaj

Ah, çfarë hoqa kësaj nate…!/KultPlus.com

Qindra mijëra biseda të përdoruesve me chatbot-in me inteligjencë artificiale (AI) Grok, i krijuar nga Elon Musk, janë ekspozuar në rezultatet e motorëve të kërkimit, duket se pa dijeninë e përdoruesve.

Kur përdoruesit e Grok shtypin një buton për të ndarë një transkript të bisedës së tyre, krijohen lidhje unike, por përveç ndarjes me personin e synuar, ky buton gjithashtu e bën bisedën të aksesueshme në internet përmes kërkimit.

Një kërkim në Google të enjten zbuloi se ishin indeksuar gati 300,000 biseda me Grok.

Kjo situatë ka bërë që një ekspert ta përshkruajë fenomenin si një “katastrofë e privatësisë në zhvillim.”

BBC i është drejtuar kompanisë X për një koment. Ndërkohë, Forbes, një publikim i njohur për teknologji, ishte i pari që raportoi për këtë shkelje të privatësisë, duke numëruar më shumë se 370,000 biseda të përdoruesve të shfaqura në Google.

Ndër bisedat që pa BBC, përfshiheshin raste ku chatbot-i i Musk jepte: krijimin e një fjalëkalimi të sigurt, plane ushqimore për humbje në peshë, përgjigje të detajuara për çështje mjekësore

Disa transkripte gjithashtu tregonin përpjekjet e përdoruesve për të testuar kufijtë e asaj që Grok mund të thotë apo të bëjë.

Në një rast të veçantë, chatbot-i jepte udhëzime të detajuara për prodhimin e një droge të klasës A në një laborator.

Nuk është hera e parë që bisedat me chatbot-ët e AI shfaqen më gjerësisht nga sa përdoruesit mund të kenë menduar kur përdorin funksione të ndarjes së bisedave.

Kohët e fundit, OpenAI u tërhoq nga një “eksperiment” që lejonte bisedat e ndara të ChatGPT të shfaqeshin në rezultatet e motorëve të kërkimit.

Një zëdhënës i OpenAI tha për BBC se po eksperimentonin me mënyra më të lehta për të ndarë biseda të dobishme, duke mbajtur përdoruesit në kontroll.

Ata theksuan se bisedat e përdoruesve janë private në mënyrë të parazgjedhur, dhe vetëm përdoruesit që japin pëlqimin i bëjnë ato publike.

Më herët gjatë këtij viti, Meta u përball me kritika pasi bisedat e përdoruesve me chatbot-in Meta AI u shfaqën në një “feed” publik të quajtur “discover” në aplikacionin e saj.

Edhe kur detajet e llogarisë së përdoruesve janë anonimë apo të fshehura në transkriptet e chatbot-it, pyetjet që ata shtrojnë mund të përmbajnë informacione personale ose të ndjeshme, duke përbërë një rrezik të madh për privatësinë.

Ekspertët thonë se kjo situatë thekson shqetësimet në rritje për privatësinë e përdoruesve.

“Chatbot-ët me AI janë një katastrofë e privatësisë që po zhvillohet,” tha Prof. Luc Rocher, profesor i asociuar në Oxford Internet Institute, për BBC-në.

Ai shtoi se “bisedat e rrjedhura” nga chatbot-ët kanë nxjerrë informacione të përdoruesve që përfshijnë emra të plotë, vendndodhje, detaje për shëndetin mendor, aktivitetet e bizneseve, apo marrëdhënie personale.

“Pasi të rrjedhin online, këto biseda mbeten atje përgjithmonë,” paralajmëroi ai.

Ndërkohë, Prof. Carissa Veliz, profesoreshë e filozofisë në Institutin për Etikën e AI në Universitetin e Oksfordit, tha se fakti që përdoruesit nuk informohen se bisedat e ndara do të shfaqen në rezultatet e kërkimit, është “shqetësues.”

“Teknologjia jonë as që na tregon çfarë po bën me të dhënat tona, dhe kjo është një problem,” tha ajo./BBC/KultPlus.com

“Ky sezon është një histori e dy qyteteve: Roma dhe Parisi,” thotë krijuesi Darren Star. “Duke u ndarë mes të dyjave, Emily e çon dashurinë dhe jetën në një nivel tjetër.”

Emily nuk do të eksplorojë vetëm Romën, në fotot e para të sezonit të ri, ajo shihet duke udhëtuar me një varkë luksoze nëpër kanalet e Venecias, duke përjetuar një tjetër faqe të “la dolce vita” italiane.

“Nga çatitë pariziene te rrënojat romake, mezi presim të ndajmë me publikun këtë kapitull të ri të Emilyt,” shton Star. Vendosja e ngjarjes në Itali ishte një mënyrë për të mbajtur serinë të freskët dhe për t’i dhënë një frymë të re ndërkombëtare.

Në sezonin e pestë, do të rikthehen emrat e njohur të serialit: Lily Collins si Emily Cooper, Philippine Leroy-Beaulieu si Sylvie Grateau, Ashley Park si Mindy Chen, Lucas Bravo si Gabriel, Samuel Arnold si Julien, Bruno Gouery si Luc, William Abadie si Antoine Lambert, Lucien Laviscount si Alfie, Eugenio Franceschini si Marcello, Thalia Besson si Genevieve, si dhe aktorët Paul Forman (Nico) dhe Arnaud Binard (Laurent G.).

Por këtë sezon do të kemi edhe fytyra të reja interesante: Bryan Greenberg (i njohur nga “Suits LA” dhe “How to Make it in America”) luan Jake, një amerikan që jeton në Paris, Michèle Laroque luan Yvette, një mike e vjetër e Sylvie-t, Minnie Driver, aktore e nominuar për Oscar, luan Princeshën Jane, një mike e Sylvie-t që është martuar me një anëtar të familjes mbretërore.

Sezoni i katërt e pa Emilyn duke nisur një lidhje me një pasardhës italian të botës së modës, Marcello, dhe duke u transferuar në një apartament italian për të hapur një zyrë të re të Agence Grateau në Romë. Por kjo zhvendosje nuk do të thotë që seriali do të ndryshojë emër.

“Emily do të ketë një prezencë të fortë në Romë, por kjo nuk do të thotë që ajo nuk do të jetë më në Paris,” sqaron Star.

Sezoni i katërt ishte një hit i madh. Kur u publikua në gusht, u rendit në vendin e parë në listën globale të Netflix, me 19.9 milionë shikime në vetëm katër ditë. Ai qëndroi në Top 10 për katër javë rresht dhe hyri në këtë listë në 93 vende të ndryshme.

Lily Collins, që njoftoi lajmin për sezonin 5 gjatë një interviste në Good Morning America, u shpreh entuziaste për zhvillimin e marrëdhënies mes Emily-t dhe Marcellos.

“Marcello është një aventurë e re që duam për Emilyn,” thotë ajo. “Ne duam që Emily të arrijë një balancë më të mirë mes jetës dhe punës. Duam ta shohim të buzëqeshë pa kushte. Ai vjen në kohën e duhur.”

Edhe Star konfirmon se marrëdhënia mes tyre do të thellohet në sezonin e ri: “Ka një shkëndijë të vërtetë mes tyre, një lidhje romantike që do të zhvillohet më tej.”

Por nuk mund të harrojmë as Gabrielin. Në fund të sezonit të katërt, ai pati një epifani dhe kuptoi se ende e do Emilyn. Edhe pse problemet në komunikim i penguan të fillonin një marrëdhënie të vërtetë, ai është gati të luftojë për të.

Collins shton: “Gabriel do të përballet me pasojat e zgjedhjes së tij për të përfunduar lidhjen me Emilyn.”

A do të qëndrojë Emily në Itali me Marcellon, apo do të kthehet në Paris dhe në krahët e Gabrielit?

Sezoni i pestë premton më shumë modë, më shumë drama, më shumë qytete magjepsëse dhe shumë zemra të thyera (apo të fituara).

Emily në Paris është gati të na çojë në një tjetër udhëtim të paharrueshëm, këtë herë, me shije espressoje italiane dhe pasion mes rrugëve të lashta romake./tudum/KultPlus.com

Një testament nga shekulli i 17-të, që shkaktoi një përçarje në familjen e William Shakespeare mbi shtëpinë madhështore në Stratford-upon-Avon, është zbuluar.

Dokumenti, i hartuar nga Thomas Nash më 25 gusht 1642, u zbulua nga Dr Dan Gosling, një historian në Arkivat Kombëtare të Britanisë, ndërsa po kontrollonte kuti të palistuara që përmbanin qindra dokumente ligjore.

Dr Gosling tha se ishte “i sigurt” se askush nuk e kishte parë këtë testament për 150 vjet, pasi ishte arkivuar në fund të shekullit të 19-të.

Ai shtoi se dokumenti tregon se zbatimi i testamentit të Shakespeare “nuk ishte aspak një proces i lehtë”. Nash (i njohur edhe si Nashe) ishte i martuar me mbesën e Shakespeare-it, Elizabeth Hall, dhe jetonte në New Place, atëherë rezidenca familjare e dramaturgut dhe shtëpia e dytë më e madhe në qytet.

Ai ia la këtë pronë kushëririt të tij Edward, pavarësisht se nuk kishte të drejtë ligjore për ta bërë këtë.

Shtëpia ishte lënë më parë nga Shakespeare vajzës së tij më të madhe, Susanna, e cila ishte ende gjallë dhe jetonte aty me Nashin dhe Elizabethën, vajzën e saj.

Kur Nash vdiq në vitin 1647, Susanna dhe Elizabeth siguruan një dokument ligjor që konfirmonte se ato vazhdonin të ishin trashëgimtaret e pronave të Shakespeare-it.

Edward Nash e paditi Elizabethën një vit më vonë, duke kërkuar që ajo të respektonte dëshirën e kushëririt të tij të ndjerë.

Rasti përfundoi në Gjykatën e Çështjeve të Pasurisë (Court of Chancery), ku Elizabeth argumentoi se burri i saj i ndjerë nuk kishte fuqi ligjore për të dhuruar shtëpinë e Shakespeare-it, dhe përmendi faktin se gjyshi i saj ia kishte lënë atë nënës së saj.

Elizabeth, e cila më vonë u bë Lady Barnard, besohet se e zgjidhi çështjen jashtë gjykate dhe vazhdoi të jetonte në rezidencë deri në vdekjen e saj në vitin 1670, tha Dr Gosling.

Ai shtoi: “U emocionova shumë kur fillova të lexoj për këtë dhe si lidhej me çështjen në Chancery, me familjen Shakespeare dhe me të fundit nga pasardhësit e drejtpërdrejtë të Shakespeare-it.”/BBC/KultPlus.com

Edicioni i tretë i Xhade Fest mbërrin në Preshevë, duke e kthyer qytetin në një hapësirë të gjallë ku arti, muzika dhe komuniteti takohen. Festivali nuk është thjesht një ngjarje kulturore, por një thirrje për të rizbuluar qytetin, për ta parë me ngjyra të reja dhe për ta ndjerë si hapësirë të përbashkët krijimtarie.

Xhade Fest ecën nëpër rrugë dhe tregime, kalon kufij të dukshëm e të padukshëm, kërkon fytyra, ngjyra e zëra që sfidojnë të zakonshmen. Është një festival për ata që pyesin, që krijojnë, që besojnë se arti mund të shndërrojë hapësirat dhe komunitetet, transmeton KultPlus.

Në orën 13:00, në amfiteatrin e Shtëpisë së Kulturës, do të zhvillohet një panel diskutimi me temën “Re(discovering) the Spaces for Art and Culture”. Artistë dhe punëtorë kulturorë nga Peja, Beogradi dhe Prizreni do të ndajnë përvojat e tyre mbi mënyrat se si ata kanë gjetur, rimarrë apo krijuar hapësira të reja për artin dhe kulturën në komunitetet e tyre. Ky diskutim synon të hedhë dritë mbi sfidat dhe mundësitë që lindin kur arti kërkon vendin e tij në realitete urbane dhe sociale në ndryshim. I moderuar nga Luka Knežević Strika, paneli do të sjellë mendimet dhe përvojat e Vullnet Sanajës, Teodora Simić dhe Somer Şpatit, tre zëra të ndryshëm që përfaqësojnë praktika të ndryshme, por me përbashkësinë e kërkimit për hapësira ku arti mund të lulëzojë.

Pas këtij diskutimi, duke filluar nga ora 15:00, publiku do të ketë mundësinë të eksplorojë dy ekspozita që sfidojnë perceptimet tona mbi hapësirën dhe përvojën. Në serinë “Possible Worlds”, artisti Shkamb Jaka na fton të imagjinojmë realitete të tjera përmes një ndërthurjeje të ndjeshme të materialitetit dhe imagjinatës. Ndërkohë, Laureta Hajrullahu me punimin e saj “Touch and Haptics” na zhyt në një përvojë shqisore që ngre pyetje mbi të prekshmen, të ndjeshmen dhe atë që ndodh në ndërfaqet mes reales dhe virtuales. Të dy artistët ofrojnë një qasje bashkëkohore që ndërton ura mes trupit, mendjes dhe teknologjisë, duke na bërë të mendojmë për mënyrën se si e përjetojmë artin dhe botën përreth.

Në mbrëmje, ndërtesa e Komunës shndërrohet në një skenë magjike përmes një instalacioni 3D mapping, të sjellë nga artisti vizual Florian Çanga nga Tirana. Ky instalacion e transformon arkitekturën e qytetit në një përvojë të gjallë vizuale, ku ndërtesat marrin jetë përmes ngjyrave, ritmeve dhe vizualizimeve digjitale që krijojnë një realitet të ri për sytë e publikut. Është një bashkëjetesë e teknologjisë dhe artit, që shfaq fuqinë e imagjinatës në hapësirat publike.

Pas këtij spektakli vizual, qendra e qytetit merr jetë me muzikë të gjallë dhe DJ set-e që zgjasin gjatë gjithë natës. DJ 808 nga Prishtina sjell ritme të ngrohta afro house, ndërsa DJ Wise, gjithashtu nga Prishtina, ofron një miks dinamik të disko, hip-hop dhe afro grooves. Energjinë e mbrëmjes e përforcon Offchestra, një grup që përzien me mjeshtëri funk, jazz dhe tinguj të zjarrtë ballkanikë, duke e kthyer qytetin në një hapësirë të hapur, të gjallë dhe të përbashkët. Në këtë atmosferë, Presheva bëhet një vendtakim për artin, kulturën dhe komunitetin, një qytet që rreh në të njëjtin ritëm me ata që besojnë se hapësirat e reja nuk gjenden, por krijohen së bashku.

Xhade Fest është për njerëzit, tingujt dhe kulturat. Në Preshevë, ai shndërrohet në një udhëtim ku arti nuk është vetëm në skenë, por në rrugë, në ndërtesa, në fytyrat e njerëzve.

Ky festival është për të gjithë ata që duan ta shohin qytetin e tyre dinamik, të gjallë dhe të lidhur përmes artit./KultPlus.com

Dua Lipa, një nga artistet më të suksesshme të muzikës pop në botë, feston sot ditëlindjen e saj të 30-të, dhe urimi më i veçantë ka ardhur nga babai i saj, Dukagjin Lipa. Një figurë e njohur në industrinë kreative dhe një mbështetës i përhershëm i vajzës së tij, Dukagjini ka ndarë një mesazh emocional përmes rrjeteve sociale.

Në këtë postim prekës, Dukagjini ndau krenarinë dhe dashurinë që ndjen për vajzën e tij, duke reflektuar mbi rrugëtimin e saj personal dhe profesional. Ai përshkroi momentin kur ajo hyri në jetën e tij si një pikë kthese që solli “gëzim, krenari dhe qëllim”, dhe theksoi se ta shohësh Duan të rritet si një grua e fortë, e ndjeshme dhe e suksesshme ka qenë “privilegji më i madh” i jetës së tij, transmeton KultPlus.

“Të shoh teksa rritesh në një person kaq të fortë, të mirë dhe të suksesshëm ka qenë privilegji më i madh i jetës sime.
Udhëtimi yt, arritjet, dhe mënyra se si e mbart veten me hir dhe vendosmëri, më frymëzojnë çdo ditë.
Nuk mund të jem më krenar për ty, por më shumë se suksesi yt, është zemra jote, dhembshuria, dhe dashuria që jep aq lirshëm, ato që të bëjnë vërtet të jashtëzakonshme.” – shkruan Lipa.

Në fund të urimit të tij të ndjerë, Dukagjini e përmbylli me fjalët: “Të dua më shumë se ç’mund të shprehin fjalët.” – një ndjenjë që reflekton lidhjen e thellë që ata ndajnë si baba e bijë.

Ky urim është vetëm një dëshmi tjetër e lidhjes së ngushtë familjare që Dua Lipa ruan me prindërit e saj, përtej famës dhe suksesit global. Në këtë përvjetor të rëndësishëm, ajo feston jo vetëm një dekadë të re jete, por edhe rrënjët që e kanë formuar dhe mbështetjen që e ka shoqëruar në çdo hap të rrugës./KultPlus.com

Shkruan Albert Vataj

Më 22 gusht 2002, Teodor Keko i dorëzohej vdekjes ende i ri në moshë, por me një jetë të mbushur me përjetim e me ëndrra, me zjarrin e vargut dhe me fjalën e tij që gjëmonte si kushtrim. Ai nuk jetoi gjatë në vite, por jetoi gjatë në thellësi, duke i dhënë kohës së tij një dendësi të rrallë, ku poezia, proza, gazetaria dhe qëndrimi qytetar u bënë shenja të pashlyeshme të pranisë së tij.

Në kujtesën kolektive, Keko mbetet jo vetëm poeti që tronditi me ndjeshmëri e metaforë, por edhe gazetari e publicisti i “Koha Jonë”, ku ngriti zërin e reagimit për plagët e shoqërisë shqiptare, duke e shndërruar fjalën në një armë të ndërgjegjes. Në faqet e shtypit ai u bë zëri i guximit, ndërsa në vargje mbeti zëri i shpirtit.

Pak para se t’i dorëzohej fundit që do ta ndante nga familja, miqtë dhe jeta e përditshme që ai e mbushte me frymën e tij të jashtëzakonshme, Keko shkroi poezi, sepse një poet nuk mund të shuhet në heshtje. Në takimin e tij të fundit me vdekjen, ai mbeti sërish luftëtari i paepur i betejave të dinjitetshme, duke na dhënë edhe njëherë shembullin e atyre që ikin, por nuk dorëzohen.

Në Selanik, më 26 maj 2002, pas një operacioni dhe pas një konsultimi mjekësor që i mohoi shpresën, ai shkroi vargjet e fundit, poezinë “Kur e di se do të vdesësh”. Një amanet poetik, një fjalë e lënë pezull mes jetës dhe vdekjes, që edhe sot, pas 23 vitesh, na fton të lexojmë jo shuarjen e tij, por ringjalljen e shpirtit të tij nëpërmjet artit.

Kur e di se do të vdesësh

Kur e di se do të vdesësh,
pemët kanë më shumë lule
dhe më shumë yje qielli ka.
Më të mirë dhe më të çuditshëm janë njerëzit,
që nuk e kuptojnë se hija e trupit të tyre
është vetë vdekja.

Kur e di se do të vdesësh,
toka është pjellore si grua
dhe qielli ta shuan përjetësisht etjen me shirat e tij
dhe avionët nuk fluturojnë për t’u rrëzuar
dhe njerëzit nuk lindin për t’u bërë nesër të liq.

Më mirë ta dish se do të vdesësh!
Lulet lule do të jenë dhe nuk do të kundërmojnë më trishtim
dhe njerëzit do kthehen më shpesh te distributori i harruar
të furnizohen falas me besim…

Poezia e fundit e Teodor Kekos, “Kur e di se do të vdesësh”, e shkruar pak para se të mbyllte udhën e tij tokësore, është një nga ato dëshmi që e tejkalon kufirin e thjeshtë poetik dhe ngrihet në shkallën e testamentit shpirtëror. Ajo është një meditim i thjeshtë e i thellë njëkohësisht, ku vdekja nuk shfaqet si ankth, por si zbulesë që e bën jetën më të qartë, më të ndritshme, më të dashur.

Keko na mëson se vetëdija për fundin nuk e zbeh bukurinë e gjërave, por përkundrazi e rrit atë. “Pemët kanë më shumë lule / dhe më shumë yje qielli ka”, shkruan ai, duke treguar se përballja me vdekjen është një mënyrë për ta parë botën me sy të kthjellët, për të kuptuar se çfarë kemi pasur gjithnjë përpara, por nuk e kemi parë. Njerëzit, gjithashtu, duken më të mirë, më të çuditshëm, sepse hija e tyre nuk është veçse vetë vdekja që i shoqëron të gjithë.

Në këtë poezi, e zakonshmja përmbyset: toka bëhet më pjellore, shiu shuante përjetësisht etjen, avionët nuk janë më të destinuar për rrëzim, e njerëzit nuk lindin për t’u shndërruar në të liq. Është një vizion poetik që, në prag të shuarjes, kërkon t’i japë jetës dinjitet, pastërti dhe një lloj shprese që nuk shuhet.

Më i fuqishmi është mesazhi i fundit: “Më mirë ta dish se do të vdesësh!” Sepse vetëm kështu lulet mbeten lule, pa u ngarkuar me trishtim, dhe njerëzit rikthehen te distributori i harruar i besimit, për t’u furnizuar falas me një energji që i shpëton nga humbja shpirtërore. Është një thirrje e heshtur, por e përjetshme, që ai ia lë lexuesve: pranoni përkohshmërinë, sepse vetëm atëherë mund të jetoni me më shumë dritë.

Kjo poezi është, në të vërtetë, amaneti i Teodor Kekos. Një përshëndetje e fundit, ku brenda trishtimit të shuarjes ka një ndriçim të çuditshëm që mbetet i gjallë në kujtesën tonë. Dhe sot, 23 vite pas ikjes së tij, ajo tingëllon si një zë që ende flet, jo për vdekjen, por për jetën, për bukurinë dhe për besimin që nuk duhet harruar./KultPlus.com

Presidenti Donald Trump tha të enjten se do të zgjerojë aksionin e organeve të rendit dhe Gardës Kombëtare që ka urdhëruar këtë muaj në Uashington, DC, edhe në juridiksione të tjera, ndërsa u shfaq në një qendër të Policisë së Parkut të SHBA për të promovuar nismën.

“Ne do ta bëjmë të sigurt dhe pastaj do të kalojmë në vende të tjera, por do të qëndrojmë këtu për pak kohë,” tha ai para dhjetëra agjentëve të rendit dhe pjesëtarëve të Gardës Kombëtare të mbledhur jashtë qendrës për ta dëgjuar.

Më herët këtë muaj, Trump urdhëroi qeverinë federale të merrte nën kontroll departamentin e policisë së DC-së dhe dërgoi trupa të Gardës Kombëtare, një përpjekje e gjerë federale që ka nxitur zemërimin e shumë banorëve të qytetit. Trump kishte paralajmëruar më herët gjatë ditës se planifikonte t’i bashkohej organeve të rendit në rrugët e DC-së, por duket se hoqi dorë nga planet për një takim më standard me ata që kishte dislokuar. Një burim i njohur me çështjen i tha CNN-it se disa anëtarë të Zyrës së Fushës së Uashingtonit të Shërbimit Sekret, që do të merreshin me një lëvizje presidenciale të tillë, ishin zënë në befasi nga njoftimi i presidentit.

“Unë do të dal sonte, mendoj, me policinë, dhe sigurisht me ushtrinë,” i tha presidenti prezantuesit të radios Todd Starnes më herët të enjten.

Trump me gjasë nuk do të jetë në gjendje ta përsërisë saktësisht iniciativën e DC-së nëse do të përpiqej ta aplikonte në zona të tjera të vendit. DC, që nuk është pjesë e asnjë shteti, ka kufizime për sa i përket aftësisë për të qeverisur punët e veta, dhe presidenti ka mundësinë të federalizojë në mënyrë efektive forcat e saj policore. Qyteti ka gjithashtu një prani shumë më të fortë të organeve të rendit federale të rregullta sesa qytetet e tjera amerikane.

Trump mbërriti në qendrën e Policisë së Parkut të SHBA-së në Juglindje të Uashingtonit rreth orës 17:20. Me të për vizitën ishin Prokurorja e Përgjithshme Pam Bondi, Sekretarja e Sigurisë Kombëtare Kristi Noem, shefja e stafit të Shtëpisë së Bardhë Susie Wiles, Sekretari i Brendshëm Doug Burgum, Zëvendësprokurori i Përgjithshëm Todd Blanche dhe zëvendës shefi i stafit Stephen Miller. Emil Bove, një ish-zyrtar kontrovers i Departamentit të Drejtësisë, i cili së fundmi u konfirmua si gjyqtar federal i apelit, gjithashtu ishte i pranishëm.
Trump qëndroi aty pak më shumë se gjysmë ore, duke sjellë hamburgerë nga Shtëpia e Bardhë dhe pica nga Wiseguy Pizza.

“Tani të gjithë janë të sigurt. Të gjithë ndihen të sigurt,” tha Trump.

Paraqitja e tij pason një ngjarje tjetër të organizuar mbi marrjen nën kontroll të DC-së të mërkurën, kur Zëvendëspresidenti JD Vance vizitoi një Shake Shack në Union Station gjatë drekës për t’u falënderuar pjesëtarëve të Gardës Kombëtare që janë dislokuar në qytet.

Gjatë atij aktiviteti, Vance shpesh u mbyt nga protestuesit ndërsa doli përkrah Sekretarit të Mbrojtjes Pete Hegseth dhe Miller. I penguar nga zona e katit të dytë ku po drekonin pjesëtarët e Gardës, protestuesit brohoritën me zë të lartë “turp”, “ky është qyteti ynë” dhe “duam ushtrinë jashtë rrugëve tona.” Trump ka kritikuar shpesh kriminalitetin në DC, edhe pse numrat e përgjithshëm të raportuar janë më të ulët këtë vit se në 2024, dhe e ka paraqitur ndërhyrjen e tij në qytet si një përpjekje për ta bërë kryeqytetin më të sigurt dhe më të bukur. Mbi 1,900 pjesëtarë të Gardës Kombëtare nga disa shtete, përfshirë DC, Virxhinia Perëndimore, Karolina e Jugut, Misisipi, Ohajo, Luiziana dhe Tenesi, janë mobilizuar në DC që nga e enjtja, sipas Forcës së Përbashkët të Detyrës – DC. Në një postim në Truth Social herët të premten, Trump lavdëroi organet e rendit dhe Gardën Kombëtare, duke shkruar “Uashingtoni, D.C. është SËRISH I SIGURT! Turmat po kthehen, shpirtërat janë lart dhe Garda Kombëtare dhe Policia jonë e D.C. po bëjnë një punë fantastike.”

Fushata përfshin gjithashtu pastrimin e kampimeve të të pastrehëve. Vance të enjten refuzoi të tregojë se ku po dërgohen njerëzit pasi çadrat e tyre pastrohen, duke u përgjigjur se “pyetja tregon një keqkuptim të caktuar për atë që po përpiqemi të bëjmë dhe për natyrën e dhembshurisë së vërtetë.”

Më pas ai tregoi një histori për familjen e tij që ishte sharë gjatë një udhëtimi në DC vite më parë, duke argumentuar se administrata është e përqendruar në mbajtjen e personave me probleme të shëndetit mendor jashtë rrugëve.

“Pse e kemi bindur veten se është e dhembshur të lejosh një person që është qartazi skizofren, ose që vuan nga ndonjë sëmundje tjetër mendore, pse është e dhembshur ta lejosh atë person të kalbet në rrugë?” tha Vance. Vance, i cili ishte në Gjeorgji për të promovuar ligjin e politikës së brendshme të republikanëve, gjithashtu shmangu përgjigjen kur u pyet nëse Shtëpia e Bardhë planifikon të dërgojë trupa në qytete të tjera, por nuk e përjashtoi.

“Ne jemi përqendruar në Uashington, DC, sepse është një qytet federal nën juridiksionin tonë. Por ne sigurisht shpresojmë që, qoftë Atlanta apo diku tjetër, njerëzit do të shikojnë përreth dhe të thonë, ‘Nuk kemi pse të jetojmë kështu,’” tha ai. “Ne shpresojmë që njerëzit të shohin çfarë po bëjmë në Uashington, DC, dhe ta ndjekin shembullin tonë në gjithë vendin.”

Tek ata që jetojnë në DC, marrja nën kontroll e policisë nga Trump është jopopullore. Një shumicë prej 79% e banorëve të DC-së kundërshtojnë urdhrin e presidentit për të marrë nën kontroll qeveritar departamentin e policisë së qytetit dhe për të urdhëruar Gardën Kombëtare dhe FBI-në të patrullojnë qytetin, sipas një sondazhi të ri nga Washington Post-Schar School./CNN/KultPlus.com

Kryeministri Edi Rama ndau sot pamje nga puna që po vijon për rikonstruksionin e Muzeut Kombëtar Arkeologjik në Durrës.

Ai bëri të ditur se thesaret e historisë, me mbi 2400 objekte arkeologjike, do t’i rikthehen qytetit dhe gjithë Shqipërisë në pavione moderne dhe kushte bashkëkohore.

Sipas Ramës, “brenda vjeshtës, në pavione moderne e kushte bashkëkohore, muzeu do të kthehet në një atraksion të rëndësishëm të turizmit kulturor dhe një hapësirë tërheqëse për vizitorët.

Rihapja e muzeut do të sjellë hapësira të shtuara ekspozuese më funksionale, brenda dhe jashtë, një linjë muzeore të rikonceptuar, hapësira të dedikuara për aktivitetet edukative të fëmijëve dhe për zhvillime seminaresh.

Punimet restauruese në këtë objekt po kryhen në kuadër të programit EU4Culture, që zbatohet nga UNOPS, në bashkëpunim me Ministrinë e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit.

Në vjeshtë, ai do të hapë dyert për publikun vendas dhe të huaj, me një pamje të re dhe përvoja muzeale bashkëkohore

Muzeu Kombëtar Arkeologjik i Durrësit, i hapur për herë të parë në vitin 1951 dhe më pas i zgjeruar në vitet ’80, është një nga institucionet më të rëndësishme të arkeologjisë shqiptare. Ai ruan objekte që datojnë nga periudha ilire, helenistike, romake dhe mesjetare, duke e bërë një nga qendrat kryesore të studimit dhe promovimit të trashëgimisë kulturore në vend./atsh/KultPlus.com

Sot, më 22 gusht, kujtojmë lindjen e Dorothy Parker (1893–1967), një prej figurave më të mprehta të letërsisë amerikane. Shkrimtare, poete, kritike letrare dhe dramaturge, Parker u bë e njohur për zgjuarsinë e saj therëse, aforizmat që ende qarkullojnë dhe për mënyrën sesi përziente të qeshurën me trishtimin më të thellë.

E lindur në New Jersey, ajo shkëlqeu në Nju Jorkun e viteve ’20, duke qenë pjesë e famshme e “Algonquin Round Table”, grupit të shkrimtarëve dhe gazetarëve që njiheshin për humorin e tyre të pamëshirshëm. Poezitë e saj të shkurtra, shpesh me fund të papritur, trajtonin tema si dashuria e humbur, vetmia dhe zhgënjimi, por gjithmonë me një kthesë të hollë ironie, përcjellë KultPlus.

Parker ishte gjithashtu një kritike e ashpër e shoqërisë së kohës, një zë i fortë kundër padrejtësive dhe hipokrizisë, duke e shndërruar humorin e saj në armë letrare. Ajo na la mbrapa poezi, tregime dhe shkrime publicistike që edhe sot lexohen me kënaqësi e ndjeshmëri.

Në ditëlindjen e saj, e kujtojmë si një grua që i dha dritë errësirës me shaka therëse dhe plagëve të zemrës u vuri emra që ende na bëjnë të buzëqeshim mes një pikëllimi të ëmbël./KultPlus.com

Një ekip shkencëtarësh evropianë ka zhvilluar një projekt inovativ që synon përdorimin e robotëve inteligjentë për të eksploruar shpellat e lavës në Hënë dhe Mars, hapësira që në të ardhmen mund të shërbejnë si strehime natyrore për njerëzit, raporton The Sun.

Studimi, i botuar në revistën Science Robotics, është testuar në ishullin vullkanik Lanzarote në Spanjë, i zgjedhur për shkak të ngjashmërive me terrenet e Hënës dhe Marsit. Projekti udhëhiqet nga Qendra për Inovacion në Robotikë pranë Qendrës Gjermane për Inteligjencë Artificiale (DFKI).

Sipas studiuesve, shpellat e lavës ofrojnë mbrojtje natyrore nga rrezatimi kozmik dhe goditjet e meteorëve, duke i bërë ato vende ideale për ngritjen e kampeve hapësinore. Për testimet u përdorën tre lloje robotësh, të cilët kaluan terrene të vështira me lava e kratere dhe arritën të zbulojnë një hyrje që çonte në një shpellë të nëndheshme.

Shkencëtarët e DFKI e cilësuan këtë arritje një hap të madh drejt misioneve të ardhshme hapësinore, duke theksuar se bashkëpunimi i sistemeve robotike autonome është thelbësor për eksplorimin e planetëve të tjerë.

Ky zhvillim shoqërohet edhe me paralajmërime nga studimet e vitit 2024, sipas të cilave jeta në Mars mund të ndryshojë dukshëm biologjinë e njeriut. Ekspertët thonë se graviteti i ulët i Marsit (rreth 38% i Tokës) mund të çojë në zhvillimin e tipareve të reja tek kolonët e parë, duke i bërë ndryshe nga njerëzit në Tokë./KultPlus.com

Kampioni i Kosovës, Drita e Gjilanit, ka shënuar fitore të rëndësishme me rezultat 2:1 ndaj Differdanges nga Luksemburgu, në ndeshjen e parë të play-off-it të Conference League, të zhvilluar në stadiumin “Fadil Vokrri” në Prishtinë.

Heroi i takimit ishte Albert Dabiqaj, i cili në minutën e 30-të shënoi golin e parë dhe më pas, në minutën e 78-të fitoi penalltinë vendimtare.

Differdange arriti të barazojë përkohësisht rezultatin në minutën e 65-të me një goditje të fuqishme nga distanca të Buch, por Besnik Krasniqi nuk gaboi nga pika e bardhë duke i dhënë fitoren Dritës 2:1.

Ky rezultat e vendos skuadrën e Zekirija Ramadanit një hap larg fazës së grupeve, megjithatë gjithçka do të vuloset në ndeshjen e kthimit në Luksemburg, ku Drita do të kërkojë të shkruajë historinë në arenën evropiane./KultPlus.com

“Gjithnjë duhet të ketë patur shkrimtarë të këqinj sepse ata i përgjigjen shijes së njeriut të kohërave të pazhvilluara, të papjekura; edhe këto kohë kanë nevojat e tyre si kohërat e pjekura.

Nëse jeta njerëzore do të ishte më e gjatë, numri i individëve që do të piqeshin do të ishte më i madh, ose të paktën, po aq i madh sa ai i të papjekurve, por shumica vdesin goxha të rinj, pra gjithmonë ka më shumë intelekte të pazhvilluara dhe që kanë shije të keqe.”

Me këtë reflektim, Friedrich Nietzche, thekson se ekzistenca e shkrimtarëve të dobët nuk është rastësi, por pasojë e një realiteti njerëzor: shumica mbeten në faza të papjekura të zhvillimit shpirtëror e intelektual, ndaj kërkojnë vepra që u flasin atyre. Letërsia e dobët është pasqyrë e një bote që shpesh s’mund të pret pjekurinë.

Ish-inxhinieri i NASA-s, Mark Rober, është bërë më i fundit ndër yjet e YouTube-it që siguron një marrëveshje me Netflix.

45-vjeçari ka më shumë se 70 milionë ndjekës në YouTube dhe njihet për videot e tij të lidhura me shkencën dhe teknologjinë.

Tani, Rober ka krijuar një seri garuese për Netflix-in, të cilën po e realizon në bashkëpunim me kompaninë e produksionit të prezantuesit amerikan të “talk-show”, Jimmy Kimmel.

Rober po ndjek hapat e disa YouTuberëve të tjerë të famshëm, Netflix firmosi një marrëveshje me argëtuesen për fëmijë Ms Rachel më herët këtë vit dhe bëri një marrëveshje me krijuesit britanikë “The Sidemen” në vitin 2024.

Jimmy Kimmel, i cili e ka ftuar Rober disa herë në emisionin e tij Jimmy Kimmel Live!, tha:

“Nuk mund të presim ta prezantojmë një nga krijuesit më të zgjuar dhe më të mirë te Netflix.
Videot e Mark-ut janë kaq të zgjuara dhe shpikëse, sa është e lehtë të harrosh që janë edukative.”

Videot e Rober-it zakonisht arrijnë të paktën 10 milionë shikime, me shumë prej tyre që kalojnë 100 milionë.

Ekspertja e medias, Jo Redfern, thotë se platforma si Netflix po nënshkruajnë me krijues të suksesshëm të YouTube-it sepse ata tashmë kanë një audiencë të madhe dhe besnike.

“Ata nuk janë suksese të çastit, kanë kaluar vite duke ndërtuar audiencën e tyre, duke testuar përmbajtje dhe duke parë se çfarë funksionon,” tha ajo për BBC-në.

Sipas Redfern, shumë nga këta krijues janë prodhues, regjisorë dhe montazhierë të vetvetes, dhe zotërojnë një aftësi të veçantë, që shpesh mungon te platformat tradicionale të transmetimit.

Ndërsa shfaqja e Ms Rachel në YouTube u mor nga Netflix në të njëjtin format me katër episode ekskluzive, Rober do të zhvillojë një seri krejtësisht origjinale për audiencën e re.

Për shembull, CoComelon, një serial i animuar që nisi në YouTube në vitin 2006, u ble nga Netflix në 2020, por së fundmi kompania vendosi të mos rinovojë marrëveshjen. Tani, shfaqja me gati 200 milionë ndjekës në YouTube do të kalojë në Disney+.

Ndërkohë, The Sidemen, që përbëhet nga shtatë krijues britanikë, sollën reality-shfaqjen “Inside” në Netflix dhe kanë në plan të krijojnë edhe një version amerikan.

Duke folur për BBC-në vitin e kaluar, Vik Barn, një prej anëtarëve të Sidemen, tha se ata kishin “arritur kufirin” e asaj që mund të realizonin në YouTube.

Redfern shton se për krijues si Sidemen, që janë kontaktuar nga platformat e mëdha:

“Ekziston ende një lloj prestigji dhe legjitimiteti në bashkëpunimin me këto platforma.”

“Këta krijues janë operatorë të zgjuar dhe biznese mediatike në vetvete, dhe e dinë se të mbështeten vetëm te YouTube është e rrezikshme,” shtoi ajo.

Ata janë të interesuar të zgjerojnë aktivitetin, pasi mund të mjaftojë vetëm një ndryshim algoritmi për të tronditur të gjithë modelin e tyre të biznesit në YouTube.

Sidoqoftë, kalimi nga YouTube në platformat e mëdha nuk është gjithmonë i lehtë, siç tregon edhe shembulli i MrBeast me emisionin e tij në Amazon Prime, “Beast Games”, në vitin 2024.

Ky program ofroi një shpërblim prej 5 milionë dollarësh për 1,000 pjesëmarrës dhe u promovua si shfaqja më e madhe garuese live në botë.

Megjithatë, një proces gjyqësor në SHBA është ende në zhvillim, pasi disa konkurrentë pretendojnë se janë keqtrajtuar gjatë xhirimeve.

Amazon thuhet se investoi 100 milionë dollarë në sezonin e parë, por MrBeast tha se gjithsesi doli jashtë buxhetit.

Megjithatë, “Beast Games” është rinovuar për dy sezone të tjera, dhe sipas Variety, tërhoqi 50 milionë shikime në vetëm 25 ditë pas premierës.

Sipas Redfern, platformat si Netflix dhe Amazon mendojnë vazhdimisht për “audiencat e së ardhmes”, por paralajmëron për rrezikun e lodhjes nga abonimet te të rinjtë.

Avantazhi i YouTube-it qëndron në faktin që është falas për përdoruesit, gjë që Redfern e përshkruan si “jashtëzakonisht tërheqëse”, për më tepër që shumë krijues gjenden në një platformë të vetme./BBC/KultPlus.com

Një nga fenomenet më të veçanta astronomike, i njohur si “Hëna e zezë”, do të ndodhë këtë fundjavë, duke shënuar një rast që përsëritet mesatarisht vetëm një herë në 33 vjet.

Ky fenomen ndodh gjatë fazës së hënës së re, kur sateliti ynë natyror vendoset midis Tokës dhe Diellit. Për shkak se ana e ndriçuar është e kthyer nga Dielli, ndërsa ajo që shohim nga Toka mbetet në errësirë, hëna bëhet praktikisht e padukshme në qiellin e natës.

Termi “hënë e zezë” nuk është zyrtar në astronomi, por përdoret për dy skenarë të rrallë:

kur ka dy hëna të reja në një muaj kalendarik, ose

kur në një stinë shfaqen katër hëna të reja, në vend të treve të zakonshme. Në këtë rast, e treta quhet “e zezë”.

“Hëna e zezë” e këtij gushti është pikërisht hëna e tretë e re e verës, ndërsa e katërta pritet më 21 shtator, një ditë para ekuinoksit vjeshtor në Hemisferën Veriore.

Edhe pse fenomeni nuk do të jetë i dukshëm, kjo periudhë është shumë e favorshme për vëzhgimin e yjeve dhe sidomos të shiut të meteorëve Perseid, i cili këtë muaj arrin kulmin e tij deri më 24 gusht.

Sipas astronomëve, “Hëna e zezë” e radhës do të ndodhë më 31 gusht 2027, kur dy hëna të reja do të përkojnë brenda të njëjtit muaj./KultPlus.com

Netflix ka bërë një hap historik në industrinë e argëtimit, duke përdorur për herë të parë efekte vizuale të krijuara nga Inteligjenca Artificiale gjenerative (AI) në një nga prodhimet e tij origjinale.

Drejtori ekzekutiv i kompanisë, Ted Sarandos, bëri të ditur se teknologjia u aplikua për një skenë rrëzimi ndërtesash në serialin fantastiko-shkencor argjentinas The Eternauts. Sipas tij, përdorimi i AI-së uli ndjeshëm kohën dhe shpenzimet e prodhimit:
skena u realizua 10 herë më shpejt dhe me kosto shumë më të ulët krahasuar me metodat tradicionale.

“Kostoja për atë skenë do të kishte qenë e papërballueshme për një serial me atë buxhet. Kjo është pamja e parë përfundimtare me AI gjenerative që shfaqet ndonjëherë në një prodhim origjinal të Netflix,” – deklaroi Sarandos, duke shtuar se ekipi i krijuesve ishte i kënaqur me rezultatin.

Ndërkohë, kompania raportoi një rritje prej 16% të të ardhurave në tremujorin e dytë, duke arritur në 11 miliardë dollarë, ndërsa fitimet u rritën nga 2.1 në 3.1 miliardë dollarë. Një pjesë e kësaj performance lidhet me suksesin e sezonit të tretë dhe të fundit të trillerit jugkorean Squid Game, i cili ka grumbulluar mbi 122 milionë shikime.

Megjithatë, përdorimi i AI-së vazhdon të ngjallë debate në industrinë kinematografike. Kritikët paralajmërojnë se kjo teknologji shpesh përdor punën e artistëve pa leje dhe mund të rrezikojë mijëra vende pune në sektorin kreativ./BBC/KultPlus.com

Veprat e humbura ose pak të njohura të artistes meksikane ofrojnë këndvështrime të reja për jetën dhe krijimtarinë e saj. Holly Williams eksploron artin e rrallë që përfshihet në një libër të ri mbi pikturat e plota të saj.

Frida Kahlo është artistja femër më e famshme e të gjitha kohërave dhe imazhi i saj është menjëherë i dallueshëm dhe i kudondodhur. Ajo gjendet kudo, në bluza, fletore, filxhanë. Ndërsa shkruaja këtë artikull, pashë disa suvenire me imazhin e saj në një vitrinë dyqani, vetëm tre minuta larg shtëpisë sime. Ndoshta edhe ju jeni afër ndonjë imazhi të saj, me vetullën karakteristike, veshjet tradicionale meksikane, kurorat me lule dhe buzëkuqin e kuq.

Një pjesë e këtij popullariteti vjen nga fakti që vetë imazhi i saj ishte subjekt i rëndësishëm në veprat e saj, rreth një e treta e pikturave të saj janë autoportrete. Edhe pse vdiq në vitin 1954, pikturat e saj duken ende të freskëta dhe të fuqishme: autoportretet e saj flasin për identitetin, për nevojën për të krijuar imazhin tënd dhe për të treguar historinë tënde. Ajo e pikturon veten duke parë drejt shikuesit, drejtpërdrejt, me forcë, sfiduese.

Për këtë arsye, Kahlo përshtatet mirë në narrativat feministe bashkëkohore, gruaja e fortë dhe e pavarur, që e përdor veten si subjekt dhe eksploron hapur aspektet e ndërlikuara dhe të dhimbshme të të qenit grua. Pikturat e saj shpesh pasqyrojnë dramën e jetës së saj: një abort, pamundësia për të pasur fëmijë; dhimbja trupore (për shkak të një aksidenti të tmerrshëm që pati në moshën 18-vjeçare); dashuria e madhe dhe e trazuar me artistin meksikan Diego Rivera, si dhe xhelozia e madhe (Rivera e tradhtoi disa herë, madje edhe me motrën e saj).

Por veprat e saj nuk flasin vetëm për jetën e saj, edhe pse kjo ide është shumë e përhapur. Librat janë shkruar për traumën e saj, për jetën e saj të dashurisë; është bërë një film nga Hollivudi ku e luan Salma Hayek. Kahlo është kthyer në një temë me ndikim të garantuar, që tërheq audiencë në galeri, edhe kur ajo që prezantohet është më shumë historia e saj sesa arti i saj.

Për shumë historia në arti, fokusi i tepruar te personi dhe jo te krijimtaria është bërë i lodhshëm. Prandaj është publikuar një libër monumental i ri nga shtëpia botuese Taschen, me titull “Frida Kahlo: Pikturat e Plota”, që ofron për herë të parë një vështrim të plotë mbi të gjithë veprën e saj. Historiani i artit meksikan Luis-Martín Lozano, së bashku me Andrea Kettenmann dhe Marina Vázquez Ramos, përshkruajnë çdo vepër të njohur të saj, gjithsej 152, përfshirë edhe shumë vepra të humbura që njihen vetëm përmes fotografive.

Lozano thotë se shumica e ekspozitave janë përqendruar te personaliteti i saj: si dukej, si vishej, me kë flinte. Si rezultat, ekspozitat dhe katalogët shpesh ripërsërisin të njëjtat vepra dhe të njëjtat interpretime. “E njëjta pikturë, të njëjtat fjalë: ‘sepse ajo e dashuronte Riverën’, ‘sepse nuk mund të kishte fëmijë’, ‘sepse ishte në spital’. Në disa raste, kjo është e vërtetë, por ka shumë më tepër se kaq,” thotë ai.

Nga 152 pikturat e saj, disa nuk janë komentuar kurrë më parë në ndonjë botim. Shumë prej tyre janë të panjohura sepse janë në koleksione private ose janë zbuluar në ankande vetëm në dekadat e fundit. Ndër to përfshihet edhe një vepër e hershme “Still Life (with Roses)” nga viti 1925, që nuk është ekspozuar që nga viti 1953 dhe që duket qartë se është ndikuar nga babai i saj, Guillermo, një fotograf profesionist dhe piktor amator.

Kahlo krijoi gjatë gjithë jetës piktura të mrekullueshme me natyrë të qetë, me fruta, lule dhe simbole, edhe pse ato nuk janë aq të njohura sa autoportretet e saj. Këto vepra kanë fituar rëndësi të re pas zbulimit të letrave mes saj dhe gjysmë-motrës Margarita, ku flitet për kuptimin simbolik të luleve dhe trupit si kopshti i Edenit.

Një nga interpretimet e reja është për pikturën “Tunas” nga viti 1938, tre fiq kaktusi në faza të ndryshme pjekjeje, që mendohet të pasqyrojë maturimin e saj si artiste dhe si grua, por edhe të ketë simbolikë fetare.

Libri gjithashtu tregon se Kahlo ishte shumë më tepër sesa një artiste që pikturonte vetëm nga ndjenjat personale. Ajo hulumtonte rrymat artistike të kohës: nga modernizmi meksikan dhe kubizmi, te surrealizmi. Që para se të njihte Riverën në vitin 1928, ajo po eksperimentonte me format avangardë, si në pikturat “Pancho Villa and Adelita” dhe një vepër e humbur “If Adelita”.

Ajo ishte e ndikuar edhe nga mjeshtrit e vjetër të Rilindjes, përmes printimeve që kishte në bibliotekën e të atit. Piktura “Dy gra (Portret i Salvadora-s dhe Herminia-s)” nga viti 1928 u ndikua nga portretet e Leonardo da Vinçit, kjo vepër u bë e njohur publikisht vetëm pasi u ble nga Museum of Fine Arts në Boston në vitin 2015.

Duke qenë se Kahlo nuk ishte shumë e suksesshme gjatë jetës, shumë piktura të saj u dhuruan ose u shitën drejtpërdrejt miqve, artistëve, familjarëve dhe admiruesve të pasur, gjë që e bën më të vështirë gjurmimin e tyre sot. Ka disa imazhe tronditëse që janë humbur, si “Girl with Death Mask II” apo “The Airplane Crash”, për të cilën ekziston vetëm një foto. Kjo e fundit është bazuar në një ngjarje reale, një aksident ajror, dhe përbën një paralelizëm të errët me dhimbjet personale që po përjetonte në atë kohë.

Kahlo ishte komuniste e deklaruar dhe aktive politikisht. Në vitet e fundit, megjithë dhimbjen dhe operacionet (përfshirë amputimin e këmbës), ajo vazhdoi të pikturonte. Një nga veprat e saj të fundit është “Kongresi i Popujve për Paqe” (1952), një pemë frutore me një pëllumb dhe dy re atomike, që pasqyrojnë ankthin e saj për luftën bërthamore.

Në këtë periudhë, në pikturat e saj shfaqen gjithnjë e më shumë simbole politike, pëllumba, flamuj meksikanë, ngjyra të revolucionit, si dhe portrete dashamirëse të Stalinit.

Por ndoshta piktura më prekëse e saj e fundit është “Frida në Flakë (Autoportret brenda një luledielli)”, ku ajo, para vdekjes, e gërvishti pikturën me thikë, një akt simbolik i frustrimit, dhimbjes dhe, sipas dëshmive, një “ritual vetëflijimi”. Është një vepër e dhimbshme, e papërfunduar, por jashtëzakonisht e fuqishme. Edhe në shkatërrimin e vetvetes, Frida e bëri artin e saj të flasë me forcë./BBC/KultPlus.com

Skuadra kampione e Kosovës, Drita, sot zhvillon ndeshjen e parë të play-offit në Ligën e Konferencës kundër ekipit nga Luksemburgu, Differdange. Përballja do të luhet në stadiumin “Fadil Vokrri” në Prishtinë, me fillim nga ora 20:00.

Ky duel është i një rëndësie të veçantë për gjilanasit, të cilët kanë mundësinë të shkruajnë historinë duke u kualifikuar për herë të parë në fazën e grupeve të një kompeticioni evropian.

Drita e njeh mirë kundërshtarin, pasi vetëm pak javë më parë e eliminoi në raundin e parë kualifikues të Ligës së Kampionëve, duke e mposhtur në të dyja ndeshjet, me rezultatet 1-0 dhe 3-2.

Ndeshja e kthimit zhvillohet javën e ardhshme në Luksemburg, ndërsa rezultati i kësaj sfide do të jetë vendimtar për ëndrrën evropiane të kampionëve të Kosovës./KultPlus.com