Gërmimet e sivjetme të arkeologëve në Parkun Arkeologjik Ulpiana, i cili gjendet në territorin e komunës së Graçanicës – rreth 12 kilometra nga Prishtina, kanë sjellë zbulime të reja në historinë e Dardanisë së lashtë.

Zbulimet e një mbishkrimi të ri në dyshemenë e bazilikës, saktësuan vitin kur u inaugurua bazilika dhe emrin e qytetit romak ku ajo u ndërtua – Justiniana Secunda.

Në komunën e Graçanicës ndodhen mbetjet arkeologjike të kësaj bazilike e cila është më e madhja e zbuluar deri më tani në Ballkan (78 x 23 metra), e ndërtuar nga perandori romak Justiniani i Madh, i cili kishte prejardhje dardane dhe që sundoi në vitet 527-565 pas erës sonë.

Punimet po udhëhiqen nga profesori francez, Christophe Goddard nga Universiteti “Ecole Normale Superieure” në Paris dhe ekipi i tij, në bashkëpunim me profesorë nga Universiteti i Prishtinës dhe Instituti Arkeologjik i Kosovës.

Profesori Goddard thotë se mbishkrimi që zbuluan ishte një kushtim nga vetë perandori Justinian dhe saktëson se bazilika në këtë qytet të lashtë romak u ndërtua në vitin 545 pas erës sonë, apo 1480 vjet më parë.

“Ndërtesa nuk jetoi shumë – maksimumi 150 vjet – dhe kjo bëri që dyshemetë të ruheshin mrekullisht. Mbishkrimi i dytë jep edhe emrin e qytetit: ‘Justiniana Secunda’ dhe tregon se bazilika i ishte kushtuar Shën Mërisë”, thotë Goddard për Radion Evropa e Lirë.

Në vitin 2023, në mbishkrimin e parë që u zbulua në mozaikun e dyshemesë së bazilikës u tregua se perandori Justiniani i Madh së bashku me bashkëshorten e tij Teodora themeluan qytetin romak Justiniana Secunda në Dardaninë e lashtë.

Ky projekt arkeologjik u financua nga Bashkimi Evropian në vlerë të 1 milion eurove, mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Kosovës dhe shteti i Francës.

Ekipet synojnë që këtë vit të përfundojnë kërkimet në hapësirën e kishës, për të vazhduar me kërkime të tjera vitin e ardhshëm bazuar në një pajisje teknologjike që detekton çfarë ka nëntokë ende pa gërmuar.

“Vitin tjetër planifikojmë të gërmojmë në pjesën veriore të qytetit për një pallat 40 x 40 metra dhe dhomën e pagëzimit, që sipas geofizikës duket se është e ruajtur dhe ndoshta ka mozaik”, thotë Goddard.

Përgjatë kërkimeve arkeologët gjetën edhe monedha të ndryshme dhe suvenire të kohëve të lashta.

Pas gërmimeve do të fillojë restaurimi i mozaikëve dhe mureve, me synim që ta përfundojnë deri verën tjetër.

“Për të mbrojtur zbulimet, të gjitha sipërfaqet do të mbulohen me material pambuku dhe rërë – dhe vendi do të duket si plazh, por poshtë do të jetë ruajtur plotësisht”, thekson Goddard.

Pas zbulimeve, parkun e Ulpianës e vizitoi ditë më parë edhe ministri në detyrë i Kulturës, Hajrulla Çeku, i cili shkroi në Facebook se po punohet me intensitet në lokalitete arkeologjike, për plane të konservimit e menaxhimit, ngritje të kapaciteteve profesionale përmes partneriteve ndërkombëtare, studime e publikime.

Ulpiana, përndryshe, ishte një nga qytetet më të rëndësishme romanke në Ballkan – pjesë e provincës romake të Dardanisë.

Rëndësia historike e këtij qyteti buron nga roli i tij si qendër e administrimit, tregtisë dhe kulturës romake në rajon.

Ai përmban mbetje të ndërtesave të ndryshme romake dhe bizantine, përfshirë tempuj, bazilika, banja dhe mure të qytetit, të njohur edhe si “Justiniana Secunda”.

Kërkimet e para në këtë hapësirë filluan në vitet 1950./REL

Korça ka hapur mbrëmjen e parë të Festës së Birrës me një pjesëmarrje të madhe nga vizitorë vendas e të huaj.

Festa zhvillohet te terminali i autobuseve, ku skena ka mikpritur disa prej emrave më të njohur të muzikës shqiptare, duke krijuar një atmosferë festive që ka mbajtur publikun në këmbë.

“Është eventi më i madh veror në Shqipëri. Është një festë e cila është konsoliduar dhe zgjeruar nga viti në vit për të arritur në përmasa si ato të sotme, me shumë gjallëri. E veçanta e këtij viti është pjesëmarrja e shumë kompanive të birrave, që janë edhe kryefjala, shoqëruar edhe me kompani të tjera të produkteve ushqimore për të vijuar me një komponent tjetër të festës që është performanca artistike”, tha Sotiraq Filo, kryetar i Bashkisë Korçë.

Vizitorët kanë shijuar birrat e prodhuara në vend dhe ushqimet tradicionale, duke e kthyer ngjarjen në një nga më të priturat e verës në qytet.

Festa do vijojë edhe 4 netët e ardhshme me emrat më të njohur të tregut muzikor në vend por edhe këngëtarë të huaj, ndërsa nuk do të mungojnë birrat dhe ushqimi tradicional./rtsh/ KultPlus.com

Pse?! – Sterjo Spasse

Ç’është jeta për ty? – e pyeta.
-Flluska sapuni, – m’u përgjigj.
-Po vdekja?
-Shpërblimi i jetës!
-Ç’është bota?
-Një pikë helm në hapësirë!
-Ç’është më e kuptuar në Botë?
-Vdekja.
-Cila është kafsha më e egër?
-Njeriu!
-Po më e butë?
-Ajo që s’ka lindur!
-Cili njeri ju duket më i poshtër?
-Ai që ndryshon veten me një emër të huaj dhe ai që punon aq mizorisht sa që nuk kujton as vdekjen!
-Ç’është budallallëku?
-Të duash një gjë që s’e ke dhe të kujtosh se je ai që s’je!
-Po puna më e mençme?
-Te gëzosh të tanishmen!
-Ç’është më e afërme?
-Vdekja!
-Po më e largët?
-Zemra ime me tënden dhe fillimi e fundi i hiçit.
-Çfarë është e pavdekur?
-Hapësira!
-Çfarë është më e bukur?
-Fantazia!
-Po më e shëmtuar?
-Sëmundja!
-Më e hidhur?
-Jeta!
-Më e ëmbël?
-Hiçi!
-Ç’gjë është më e madhe?
-Libri i Botës!
-Po më e rëndë?
-Fjala!
-Më e pamundur? – Këtu u mendua pak, sikur donte të çlodhej. më shikoi një copë herë në fytyrë si me habi e pastaj duke m’i shtrënguar të dy duart, më tha me butësi:
-Edhe në të pyetur duhet mjeshtëri! Çfarë pyetët tani?
-Çfarë gjë ju duket tani dhe do t’ju dukej mbas disa mijë vjetëve – sikur të jetonit – si e pamundur?
-Të ndryshosh veten dhe formën, dmth jam unë të bëhem ti, dhe jam njeri dhe të bëhem pëllumb!
-Kur shpërblehet njeriu?
-Kur e kujton veten të lumtur!
-Çfarë gjë ju duket më e mërzitur?
-Çdo send është më i mërzitur se njeri tjetër!
-Çfarë gjë ju duket më e vështirë?
-Të jesh njeri!
-Po më e lehtë?
-Të krijosh krijesë njerëzore!
-Cili është ngushëllimi i të pasurit?
-Pesha e qeses!
-Po i të vobektit?
-E ardhmja!
-Nuk ju kuptoj, – i thashë për së dyti.
-Vdekja! -mu përgjigj serioz
-Po ç’përmban jeta e njeriut?
-Vetëm dyshime!/ KultPlus.com

Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit (MAShTI) ka miratuar Udhëzimin Administrativ për Kalendarin e Vitit Shkollor 2025/2026.

Sipas njoftimit nga MASHTI, ky udhëzim përcakton datat e fillimit dhe përfundimit të vitit shkollor në të gjitha institucionet publike dhe private të arsimit parauniversitar, duke përfshirë: institucionet parashkollore dhe klasat parafillore, shkollat fillore dhe të mesme të ulëta, shkollat e mesme të larta dhe qendrat burimore për mësim dhe këshillim.

“Kalendari i vitit te ri shkollor gjithashtu përcakton pushimet vjeshtore, dimërore dhe pranverore, si dhe festat zyrtare, për të siguruar një planifikim të qartë e të strukturuar për nxënësit dhe mësimdhënësit.MAShTI shpreh falënderim për anëtarët e grupit punues, të përbërë nga mësimdhënës, përfaqësues të Drejtorive Komunale të Arsimit, të shkollave dhe të vetë Ministrisë, për punën dhe angazhimin e tyre në hartimin e këtij dokumenti gjithëpërfshirës”, thuhet në njoftim.

Tutje thuhet se në bashkëpunim me Drejtoritë Komunale të Arsimit dhe drejtuesit e shkollave, MAShTI është duke bërë përgatitjet e nevojshme për të siguruar një fillim të mbarë dhe një vit shkollor të suksesshëm, plot mundësi për mësim dhe zhvillim.

MAShTI gjithashtu uron të gjithë nxënësit, mësimdhënësit dhe prindërit për një vit shkollor të mbushur me arritje dhe përvoja të reja.

Sunderland ka konfirmuar se mesfushori Granit Xhaka do të mbajë shiritin e kapitenit për sezonin e ardhshëm të Premier League 2025/26.

I transferuar këtë verë nga Bayer Leverkusen për rreth trembëdhjetë milionë funta, Xhaka ka fituar menjëherë besimin e klubit falë përvojës së tij të madhe. Tridhjetë e dy vjeçari më parë ka qenë kapiten i Arsenal dhe ka luajtur një rol vendimtar në fitoren historike të titullit të parë në Bundesliga nga Leverkusen.

“Është një krenari e madhe për mua të jem kapiten i këtij klubi. Shpresoj të tregoj lidershipin tim brenda dhe jashtë fushës, duke ndihmuar shokët e skuadrës dhe klubin në çdo aspekt. Ata që më njohin e dinë që jam fitues dhe dua të fitoj dhe këtë e pres edhe nga bashkëlojtarët”, ka thënë Xhaka.

Sunderland rikthehet në Premier League pas tetë vitesh dhe sezonin e hap më 16 gusht, në shtëpi ndaj West Ham./rtk/ KutlPlus.com

Më 14 gusht 1914, në fshatin Gollomboc të Prespës, lindi Sterjo Spasse,shkrimtar, publicist dhe intelektual që do të linte një gjurmë të pashlyeshme në letërsinë shqipe. Sot, në përvjetorin e lindjes së tij, ai kujtohet jo vetëm si autor i romaneve që u bënë pjesë e leximit të detyrueshëm për breza të tërë, por edhe si një nga themeluesit e prozës moderne shqiptare.

Nga Prespa në botën e letrave

Sterjo Spasse kreu shkollën fillore në vendlindje, ndërsa studimet e mesme dhe të larta i vazhdoi në qytete të ndryshme të Shqipërisë dhe jashtë saj, duke përfshirë edhe Beogradin, ku u njoh me zhvillimet letrare dhe kulturore të kohës. Që herët, ai tregoi një interes të madh për letërsinë dhe gazetarinë, duke botuar tregime e artikuj që shfaqnin qartësinë e mendimit dhe shqetësimin e tij për realitetin shoqëror.

Vepra që lanë gjurmë

Romani i tij i parë, Pse? (1935), është një ndër veprat e para të realizmit kritik shqiptar, ku autori trajton dramën e individit përballë padrejtësive dhe vështirësive ekonomike. Më pas, me romanet Afërdita (1944) dhe Afërdita përsëri në fshat (1958), Spasse solli portretizime të ndjera të jetës në fshat, marrëdhënieve mes njerëzve dhe përplasjes mes traditës e ndryshimit.

Proza e tij shquhet për thjeshtësinë dhe rrjedhshmërinë, por edhe për aftësinë për të paraqitur një tablo të gjallë të realitetit shqiptar të gjysmës së parë të shekullit XX. Personazhet e Spasses janë të ndërtuar me kujdes dhe me një vërtetësi të tillë, saqë lexuesi arrin t’i ndjejë si njerëz të gjallë, me dilema, ëndrra dhe plagë shpirtërore.

Një figurë që i mbijetoi kohës

Sterjo Spasse nuk ishte thjesht një shkrimtar; ai ishte një mësues i përkushtuar, një gazetar me penë të mprehtë dhe një zë që ngrinte pyetje të guximshme për kohën e tij. Gjatë jetës, ai përjetoi ndryshime të mëdha politike e shoqërore, por arriti të ruante një qëndrim krijues që e bën të vlefshëm edhe sot.

Trashëgimia

Sterjo Spasse ndërroi jetë më 12 shtator 1989, duke lënë pas një trashëgimi letrare që vijon të lexohet, studiohet dhe të frymëzojë. Sot, në përvjetorin e lindjes, ai kujtohet si një penë që nuk iu tremb realitetit, por e vështroi me sy kritik dhe e shndërroi në art.

Në një kohë kur letërsia shpesh harrohet përballë ritmit të shpejtë të jetës moderne, veprat e tij mbeten një dëshmi e fuqisë së fjalës së shkruar dhe e rëndësisë së rrëfimit të historisë sonë./KultPlus.com

Beyoncé ka rrëmbyer çmimin e saj të parë Emmy falë performancës madhështore “Beyoncé Bowl”, e zhvilluar gjatë ndeshjes së NFL për Krishtlindje në Netflix mes Baltimore Ravens dhe Houston Texans.

Spektakli, me tematikë western dhe i mbajtur në qytetin e saj të lindjes, Houston, shënoi debutimin live të disa prej këngëve nga albumi i fundit Cowboy Carter. Çmimi iu dha në kategorinë “Kostumet më të mira” për një shfaqje, dokumentar apo reality – një vlerësim që jepet nga një proces i veçantë jurie.

Ky sukses e çon këngëtaren me 35 çmime Grammy një hap më afër arritjes prestigjioze “EGOT”, që përfshin fitimin e një Emmy, Grammy, Oscar dhe Tony.

Përveç fitores, Beyoncé është e nominuar edhe për “Specialin më të mirë varieté” si producente e “Beyoncé Bowl” dhe për regjinë më të mirë në një shfaqje varieté. Ndërkohë, bashkëshorti i saj, Jay-Z, garon në të njëjtën kategori si producent ekzekutiv i performancës së Kendrick Lamar në Super Bowl./KultPlus.com

Romanet e Danielle Steel janë shitur në miliona kopje një dhjetëra gjuhë dhe kanë pasur gjithmonë një vend mes librave më të shitur që nga vitet ’80. Steel e filloi karrierën e vet profesionale në marrëdhëniet publike dhe reklama, para se të fillonte të shkruante romane herët në vitet ’70.

Ashtu si Barbara Cartland dhe Stephen King, Steel ka injoruar snobët mes njerëzve të dijes me sukses popullor të jashtëzakonshëm. Shumë nga romanet e saj janë kthyer edhe në filma televiziv të suksesshëm. Ajo ka shkruar gjithashtu një seri librash për fëmijë si dhe disa libra joletrar, përfshirë librin Një yll që shkëlqen i vitit 1998, një libër dedikuar të birit Nick Traina, i cili vrau veten në moshën 19 vjeçare pasi luftoi abuzim me drogën dhe sëmundjet mendore.

Emri i saj i lindjes është Danielle Fernande Dominique Schuelein-Steel. Deri në vitin 2005, romanet e saj janë shitur në 530 milionë kopje. Romanet e saj kanë ruajtur shkallën e librit më të shitur te Neë York Times për më shumë se 390 javë radhazi dhe 22 prej tyre janë adoptuar për televizion. Në 2001 ajo u shpall njëra nga “30 gratë më të pushtetshme të Amerikës” nga Ladies’ Home Journal. Në vitin 1997, pasuria e saj vlerësohej në 600 deri 800 milionë dollarë. Sot kjo shifër është dyfishuar.

Steel lindi në San Francisco të Kalifornisë. Prindërit e saj qenë : John Schulein Steel, një pasardhës i themeluesve të birrës Lowenbrau dhe Norma da Câmara Stone Reis, vajza e një diplomati portugez. Steel kaloi pjesën më të madhe të fëmijërisë në Francë. Që kur qe e vogël, u përfshi në festat e organizuara nga prindërit, duke pasur rastin të vëzhgojë sjelljet dhe jetët e të pasurve dhe të famshmëve. Prindërit e saj u divorcuar kur qe shtatë vjeç dhe ajo u rrit kryesisht në New York nga i ati, duke u takuar rrallë me të ëmën që kishte lëvizur në Evropë.

Steel filloi të shkruajë tregime si fëmijë, dhe kur qe adoleshente, filloi të shkruajë poezi. E diplomuar në liceun Francez të Nju Jorkut më 1965, ajo studioi letërsi, kompozim dhe kompozim mode, fillimisht te Shkolla Parson e më pas në Universitetin e Nju Jorkut. /KultPlus.com

Koleksioni “Dolce & Gabbana Fall/Winter 2006” ka mbetur një nga më të diskutuarit dhe më të memorizuarit në historinë e modës, jo vetëm për shkak të estetikës dhe dizajnit të jashtëzakonshëm, por edhe për simbolizmin e thellë dhe emocionet e fuqishme që paraqet çdo imazh. Fushata fotografike që shoqëroi këtë koleksion shpërfaq një botë të errët dhe sensuale, ku pasioni, fuqia dhe dominimi janë të pranishëm në çdo detaj, duke krijuar një lidhje të fortë mes artit, natyrës njerëzore dhe luksit të pastër.

Një nga imazhet më të njohura dhe më të diskutuara të kësaj fushate është ajo që tregon një burrë që puth këmbën e një gruaje, një skenë që ngjall nënshtrim dhe adhurim. Ky moment nuk është thjesht një akt i zakonshëm i pasionit, apo reklamës së këpucëve luksoze, por një akt që simbolizon relacionin mes pushtetit dhe përulësisë, ku burri është i gatshëm të ofrojë adhurimin e tij të plotë përpara gruas. Kjo fotografi është një pasqyrë e asaj që D&G përpiqet të shprehë me koleksionin e 2006: një marrëdhënie e ngjizur mes forcës dhe sensualitetit, ku të dyja janë të pandashme, transmeton KultPlus.

Në këtë atmosferë të nënshtrimit dhe pasionit, një tjetër imazh i fortë është ai që tregon një grua me thikë mbi gruan tjetër, një simbol i agresivitetit dhe fuqisë që është gjithashtu i theksuar në gjithë koleksionin. Thika, e përdorur shpesh si një mjet për të përforcuar dramatizimin dhe tensionin në art, këtu paraqet një lidhje mes pasionit të dhunshëm dhe aftësisë për të dominuar, duke e kthyer çdo model në një figurë që nuk është thjesht pasive, por aktivisht pjesëmarrëse në krijimin e këtij misteri dhe tensioni.

Një nga karakteristikat më të theksuara të “Dolce & Gabbana Fall/Winter 2006” është përdorimi i veshjeve që shprehin luks dhe sofistikim, por si një vazhdimësi e stilit te barokut me një ndërthurje të modernes. Të gjitha veshjet shquhen të mbushura me detaje të ndërlikuara dhe materiale të pasura. Përdorimi i leshit, mëndafshit, kadifesë dhe lëkurës është një element që nxjerr në pah futurizmin dhe elegancën e traditës, duke krijuar një pamje që është një bashkim i botës klasike dhe asaj moderne.

Një nga elementet më të fuqishme të këtij koleksioni është përdorimi i ngjyrave të errëta, si e zeza dhe e kuqja, të cilat janë të lidhura ngushtësisht me misterin dhe pasionin, dhe që shprehin fuqinë dhe kontrollin. Ngjyrat e arit, të përdorura për aksesorët dhe bizhutë, nxjerrin në pah luftën mes pasionit dhe materializmit, duke i dhënë kështu një ndjesi të thellë të pasurisë dhe e shijes së rafinuar që shoqëron gjithmonë D&G.

Çdo akt i këtij koleksioni kishte një kuptim të veçantë dhe çdo detaj ka qenë i lidhur ngushtë me emocionin dhe dramën. Modelët ne foto janë të pozicionuar shpesh në mënyra që shprehin dominim dhe nënshtrim në të njëjtën kohë, duke krijuar një atmosferë të tensionuar dhe provokuese që e bën këtë koleksion një reflektim të mrekullueshëm të dëshirës, pasionit dhe fuqisë njerëzore krahas fuqisë luksoze të modës.

D&G ka qenë gjithmonë një markë që ka shquar për aftësinë e saj për të shpjeguar më shumë sesa thjesht trende dhe dizajne, duke sjellë mesazhe dhe tema të thella sociale dhe psikologjike. Koleksioni “Fall/Winter 2006” është një pasqyrë e kësaj qasjeje, ku moda nuk është vetëm për t’u veshur, por një mjet për të për të shfaqur ndjesi të fuqishme që kërkojnë reflektim dhe diskutim.

Koleksioni “Dolce & Gabbana Fall/Winter 2006” është më shumë se thjesht një koleksion mode, është një art i thellë dhe i rafinuar, një balancë e precizuar mes fuqisë dhe sensualitetit, dhe një shfaqje e botës së luksit që nuk ka frikë të përshkruajë realitetin e pasionit të errët. Fotografitë dhe veshjet e këtij koleksioni janë një pasqyrë e pasionit të brendshëm të njerëzve, një përshkrim i një bote që është e ndërlikuar, e pasur dhe e mbushur me tension./KultPlus.com

Gjykata e Lartë e Koresë së Jugut ka vendosur përfundimisht se kënga e famshme për fëmijë “Baby Shark” nuk është plagjiaturë, duke refuzuar pretendimet e kompozitorit amerikan Jonathan Wright. Ky vendim i jep fund një beteje ligjore që ka zgjatur për plot gjashtë vjet dhe ka tërhequr vëmendjen e mediave ndërkombëtare për shkak të popullaritetit të jashtëzakonshëm të këngës.

Wright kishte pretenduar se versioni i “Baby Shark” i prodhuar nga kompania koreane Pinkfong, ishte një kopje e versionit të tij të vitit 2011, të cilin e kishte regjistruar si një interpretim origjinal të një kënge tradicionale popullore për fëmijë. Ai pohonte se kishte të drejtën e autorit mbi këtë interpretim dhe se versioni i Pinkfong përbënte shkelje të kësaj të drejte.

Megjithatë, gjykatat në Korenë e Jugut, përfshirë dy instanca të mëparshme dhe tani edhe Gjykatën e Lartë, nuk e pranuan këtë argument. Sipas vendimit të gjykatës, versioni i Pinkfong, i publikuar në vitin 2016 dhe i njohur gjerësisht për refrenin e tij “doo doo doo doo doo doo”, nuk është një kopje e versionit të Wright, por një aranzhim i pavarur i së njëjtës këngë popullore, e cila është në domenin publik, që do të thotë se nuk i përket askujt dhe mund të përdoret lirisht nga kushdo.

Kjo këngë, që është bërë virale në mbarë botën dhe ka thyer rekorde në platforma si YouTube me miliarda shikime, ka sjellë sukses të madh komercial për Pinkfong, por gjithashtu ka ngritur pyetje rreth të drejtave të autorit për interpretimet e materialeve popullore.

Me këtë vendim, gjykata koreane ka konfirmuar se nuk ka pasur plagjiaturë, duke mbyllur përfundimisht çështjen ligjore dhe duke i dhënë të drejtë kompanisë Pinkfong për versionin e saj të “Baby Shark”./BBC/KultPlus.com

Në një postim në rrjetet sociale Biblioteka Kombëtare e Kosovës njofton se ka përfunduar me sukses evidentimi dhe organizimi i koleksionit të artit bashkëkohor në Bibliotekën e Arteve Bashkëkohore.

Ky evidentim dhe organizim përfshin një gamë materialesh të vlefshme dhe u krye falë punës së bibliotekarëve dhe studiuesve që kanë punuar për evidentimin, klasifikimin dhe organizimin e këtij koleksioni.

“Një grup i dedikuar bibliotekarësh dhe studiuesish ka punuar për evidentimin, klasifikimin dhe organizimin e koleksionit të artit bashkëkohor që ndodhet në Bibliotekën e Arteve Bashkëkohore, pjesë e Bibliotekës Kombëtare të Kosovës.

Koleksioni përfshin një gamë të gjerë materialesh të vlefshme, si:Libra tematikë dhe monografi për artistë vendorë e ndërkombëtarë, katalogje ekspozitash dhe retrospektivash, CD, DVD dhe materiale digjitale me dokumentarë dhe performanca artistike, pllaka vinili dhe regjistrime arkivore audio eksperimentale, revista dhe botime periodike mbi zhvillimet bashkëkohore në art dhe kritikë artistike, kaseta manjetofoni.

Tashmë, koleksioni është i hapur për studiues, artistë, studentë dhe publikun e gjerë, duke kontribuar në promovimin dhe zhvillimin e trashëgimisë kulturore bashkëkohore.” – shkruhet në postimin e publikuar./KultPlus.com

Mitrovica u mbush mbrëmë me ngjyra, muzikë dhe ndershmëri ekologjike në ceremoninë e hapjes së edicionit të 15‑të të Green Fest, me temë “Toxicity”. Ky festival pesë-ditor, i mbajtur nga 13 deri më 17 gusht 2025, bashkon udhëheqës institucionalë, partnerë si Komuna e Mitrovicës, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Ambasada e Suedisë në Prishtinë dhe Community Development Fund (CDF), duke bërë një platformë të gjallë për art, aktivizëm dhe ndërgjegjësim mjedisor.

Mbrëmjen e 14 gushtit në Mitrovicë, do ta hapë Armend Rexhepagiqi, duke filluar nga ora 20:00, për të rikthyer hitet e tij të përjetshme dhe për të sjellë një atmosferë emocionuese dhe nostalgjike që duhet përjetuar. Në këtë mbrëmje do të performojnë gjithashtu edhe Dj Adrian Berisha, Hawolf, La Fazani dhe Dj Wise, transmeton KultPlus.

Në mbrëmjen pasuese të 15 gushtit në skenë ngjitet Yll Limani, për një eksperiencë të paharrueshme, si dhe Arbër Krasniqi dhe Kurr n’jet.

Mbrëmja e tretë e festivalit shënohet me performancën e Ahmet Kiliç, Offchestra dhe Gipsy Groove.

Për më shumë informata rreth programit të festivalit, KultPlus ua sjell më poshtë programin e plotë pesë ditor./KultPlus.com

Muzika me gjethe bën pjesë në zhanrin e pasur të instrumenteve aerofone. Gjethi prodhon melodinë përmes dridhjes së ajrit. Ky instrument muzikor quhet “picanjë”. Picanjat mund të bëhen nga fletë bari të gjëra dhe të trasha, me gjethe të mprehta misri të lagur të futura në mënyrë vertikale mes dy gishtave të mëdhenj. Tingulli prodhohet duke fryrë ajrin përgjatë majës së mprehtë të “picanjës”. Edhe gjethet e pemëve të tjera mund të përdoren për picanjë.

Disa fshatarë e palosin gjethen më dysh ose e rrotullojnë për të formuar një gjysmë-rreth, e vendosin në gojë dhe “kërcasin” me të duke prodhuar një larmi tingujsh cicërime. Disa mjeshtër të folklorit dinë si të nxjerrin gjithfarësoj tingujsh nga gjethe të specieve të ndryshme, si ahu, gorica dhe arra, duke e mbajtur gjethen nga skajet dhe duke e mbajtur të qëndrueshme në tension të barabartë, pastaj duke fryrë ajrin mbi majën e saj. Lartësia e tingullit ndryshon sipas tensionit të gjethes dhe sipas presionit të frymës. Gjethi shermashek (hedera – bimo kacavjerrëse) është përdorur dikur si një nga veglat muzikore të ahengut shkodran. Sot, gjethi përdoret kryesisht në viset veriore dhe verilindore malore, transmeton KultPlus.

Në krahinën e Dukagjinit, gjethi i pemës, ose siç quhet ndryshe lepushtër, ka pasur një histori të gjatë tradicionale si instrument, duke shoqëruar këngët e barinjve, këngët malësore, vallet popullore solo me fyell, lahutë ose zymare. Në muzikë, ky instrument i hollë dhe i veçantë bën pjesë në familjen e instrumenteve frymorë (me erë).

Gjethi i arrës ose ai i ahut është zakonisht më i përshtatshëm si instrument, zakonisht një gjethe e drejtë, pa dhëmbëza dhe e zakonshme.

Një tipar dallues i këtij instrumenti natyral si kallam i hollë është tingulli i tij, që nuk mund të imitohet nga asnjë instrument tjetër. Përveç motiveve këngësore, muzika me gjethe ka imituar edhe cicërima të ndryshme zogjsh. Një tjetër veçori është se nuk ka një regjistër të veçantë si instrumentet e tjera, përfshirë zymaren, fyellin apo lahutën, prandaj lejon të luhet në çdo lloj regjistri muzikor./KultPlus.com

Arthur Brand është një nga hetuesit më të njohur të artit në botë, shpesh i quajtur “Indiana Jones i botës së artit”, për shkak të aftësive të tij të jashtëzakonshme në gjetjen e veprave të artit të vjedhura. Ai jeton në Amsterdam dhe punon 24 orë, pasi çdo telefonatë mund të jetë një pistë e çmuar për një pikturë të humbur. Brand rikuperoi pikturën Buste de Femme të Picassos, me vlerë rreth 70 milionë £, e cila ishte vjedhur nga jahti i një sheiku në vitin 1999. Në total, ai ka ndihmuar në rikuperimin e veprave të artit me vlerë rreth 250 milionë £.

Interesimi i tij për këtë botë filloi në Spanjën jugore, kur si student shkëmbimi zbuloi disa monedha romake bashkë me disa romë. Ai thotë se është i vetmi detektiv arti në botë dhe shpesh punon për llogari të vet, pa pagesë. Vetëm një herë është punësuar nga një muze.

Një rast përfshinte një unazë të Oscar Wilde të vjedhur, të cilën Brand e ktheu në Kolegjin Magdalen të Universitetit të Oksfordit. Ata fillimisht thanë se ishte fals, por Brand zbuloi një letër të vetë Wilde që vërtetonte se ishte origjinale. I fyer nga dyshimi i tyre, ai vendosi të mos shkonte fare në dorëzimin e unazës.

Një tjetër rast përfshinte një dorëshkrim të shekullit të 15-të, Divani i Hafezit, i vjedhur nga një koleksionist iranian në Gjermani. Brand arriti ta rikuperojë librin përpara se ta merrte shërbimi sekret iranian, duke e dorëzuar atë tek familja e pronarit.

Brand tregon se bota e artit është shumë e korruptuar. Ai beson se rreth 10% e veprave në muze janë falsifikime dhe që një grup i vogël prej 30-40 personash kontrollojnë tregun e artit të paligjshëm. Ai shpesh bashkëpunon me kriminelë për të rikthyer veprat, por nuk u kërkon asnjëherë emra për imunitet siç do bënte policia, kjo e ndihmon që ta fitojë besimin e tyre. Në një rast, ata e paralajmëruan për një grabitje arti që ai e parandaloi.

Pavarësisht rreziqeve, Brand e do punën e tij. Ai madje ka bërë paqe me disa nga hajdutët që ka ndjekur. Me një prej tyre, Octave Durham, që vodhi dy piktura të Van Gogh, janë takuar dhe madje kanë pirë një birrë bashkë. Brand dënon krimin, por e kupton mirë botën e errët ku punon. Ai thotë se megjithëse puna është e vështirë, ajo i jep kënaqësi dhe i jep mundësi të shkruajë libra për përvojat e tij./BBC/KultPlus.com

Këngë e shkruar nga poeti Jacques Prévert

Përktheu në shqip nga frëngjishtja Ag Apolloni

Kur ti fle

Ti fle natën,

po unë nuk muj.

Të shoh si flen

e kjo m’ban t’vuj.

Ti i mbyll sytë sapo bie n’shtrat

e unë rri e shoh trupin tand të gjatë.

Asht qesharake, po mue m’ban me qajtë

kur shoh se papritun ti nis e qesh.

Ti qesh ndërsa fle.

A thue tash ku je?

Vërtet ku ike që m’le?

Në nji vend tjetër

ndoshta me nji tjetër grue.

Tash ti je me të dhe po qesh me mue.

Ti fle natën,

po unë nuk muj.

Të shoh si flen

e kjo m’ban t’vuj.

Kur ti fle

unë s’e di a m’do përnjimend.

Të kam afër, por jo në këtë moment.

Edhe pse jam zhveshë e për trupi t’u kam mbështetë,

më duket sikur kemi dikend ndërmjet.

E prapë unë rrahjet e zemrës muj me t’i ndëgjue,

edhe pse nuk e di nëse rrahin për mue.

Nuk di asgjâ, jo nuk di mâ.

Uroj që zemra jote të pushojë

atë ditë kur të mos më dojë.

Natën ti andërron,

po unë çka me ba?

Të shoh si andërron

dhe m’vjen me qa’.

Kështu kalon nata e ti zgjohesh në mëngjes

dhe jam unë ajo së cilës ti tash i buzëqesh.

Ti i buzëqesh rrezes, ditës me diell,

e unë due ta harroj atë që e mendoja n’terr.

Ti më drejtohesh si përherë,

duke u shtriqë n’shtrat:

“A ke flejtë mirë?”

E unë ta kthej pa e zgjatë:

-“Po, shpirt, shumë mirë.”

-“Kurse unë të kam pa andërr si çdo natë.”

Kjo këngë e shkruar prej poetit Jacques Prévert, është kompozuar prej Claude Verger-it dhe është kënduar prej këngëtares Edith Piaf, më 1961./KultPlus.com

Me ceremoninë e tapetit të kuq nesër në kryeqytetin e Bosnjë e Hercegovinës (BeH) do të fillojë Festivali i Filmit në Sarajevë (SFF), i cili këtë vit mbahet për herë të 31-të.

Një tapet i kuq me motive tradicionale po përgatitet për ceremoninë e hapjes, e cila do të zhvillohet në Teatrin Kombëtar në Sarajevë. Figura të shumta nga bota e kinemasë rajonale dhe ndërkombëtare do të mblidhen në ceremoni.

Festivali do të hapet me shfaqjen e filmit “Paviljon” të regjisorit boshnjak Dino Mustafiq.

SFF, një nga ngjarjet më të rëndësishme kulturore dhe artistike të Sarajevës, do të paraqesë 50 filma që konkurrojnë në kategori të ndryshme për çmimin “Zemra e Sarajevës”.

Shqipërinë në Festivalin e Filmit në Sarajevë do ta përfaqësojë filmi artistik me metrazh të gjatë “Burri i shtëpisë” (“Man of the House”), me skenar e regji të Andamion Muratajt.

“Burri i Shtëpisë” është një produksion i shtëpisë kinematografike “Lissus Media” dhe përfaqëson Shqipërinë në një prej festivaleve më prestigjioze të Ballkanit dhe Europës Juglindore.

Filmi “Burri i Shtëpisë” fokusohet në karakterin e Franit, e cila, pavarësisht se ka lindur grua, ka zgjedhur të jetojë si burrë. Por kur Zana, mbesa që ka nën kujdesin e saj, ka nevojë për nënë, Franit i duhet të bëjë një zgjedhje të vështirë midis ruajtjes së statusit të një burrneshe apo rizgjimit së ndjenjave mëmësore, që i ka shtypur prej kohësh./KultPlus.com

Projekti artistik “Point of View” u zhvillua si pjesë e shkëmbimit kulturor ndërmjet Shqipërisë dhe Austrisë, një nismë që synon të forcojë lidhjet artistike ndërkombëtare dhe të promovojë krijimtarinë bashkëkohore.

Organizuar nga platforma “Satellite Zone”, e njohur për mbështetjen e ndërveprimit ndërkulturor mes artistëve, ky projekt solli në vëmendje zëra të rinj dhe vizione origjinale nga skena artistike shqiptare.

Dy artistet shqiptare, Inda Sele dhe Kristanja Çene, ishin pjesë e kësaj nisme, duke prezantuar punët e tyre përmes një qasjeje personale dhe eksperimentale.

Veprat e tyre shpalosën perspektiva unike mbi realitetin, identitetin dhe përkatësinë kulturore, duke krijuar një hapësirë të hapur për dialog, reflektim dhe komunikim përmes artit.

“Point of View” nuk ishte vetëm një ekspozitë apo shfaqje, por një takim krijues që theksoi fuqinë e artit për të kapërcyer kufijtë gjeografikë dhe për të ndërtuar ura mes kulturave të ndryshme.

Projekti u mbështet nga Ministria e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit (MEKI), si një dëshmi e angazhimit për nxitjen e bashkëpunimeve ndërkombëtare në fushën e artit bashkëkohor./atsh/KultPlus.com

Përsa i përket kulturës në përgjithësi dhe letërsisë në veçanti, shtypja e regjimit diktatorial ndaj intelektualëve është ndjerë për gati gjysmë shekulli. Një nga figurat më të rëndësishme të letërsisë shqiptare pas Luftës së Dytë Botërore është Kasëm Trebeshina, i cili jo vetëm solli disa lloje të reja, por në të njëjtën kohë krijoi një dimension të ri në letërsinë shqiptare.

Ndër kryeveprat e tij është edhe vepra “Odin Mondvalsen”, e shkruar në vitet 1955-1956 dhe e botuar në Prishtinë.

Një numër i madh paradoksesh krijohen në këtë vepër: paradoksi i vijimësisë së ngjarjeve, i ligjërimit, i kohës, i hapësirës dhe paradokset e situatave (ngjarjeve) me personazhin. Lloji i paradoksit të fundit krijohet nga përplasja/ndikimi i personazhit kryesor me vetveten, me personazhet e tjera, me kohën dhe me rrethinën. Këto përplasje/ndikime kanë krijuar situata të cilat në pamje të parë mund të duken komike, por në thelb janë tragjike. Këto ngjarje plotësohen nga lëvizjet fizike të personazhit, shprehja e mendimeve të tij, ose më saktë, mosshprehja e gjendjeve të tij statike dhe mënyra e ndërveprimit të tij me personazhet e tjerë. Duket sikur lexuesi është i pafuqishëm për të drejtuar vetveten, por ndjesitë, reflektimet, mënyrat e të folurit do ta çojnë atë drejt situatave të tilla paradoksale.

Personazhi tragjik i Trebeshinës, i dërrmuar, i lodhur, i gjendur në një dhomë spitali psikiatrik, e shpërfaq veprën si një ideologji antikomuniste në njërën anë, dhe si një distopi ekzistenciale në anën tjetër.

Në vijim KultPlus ua sjell një fragment nga vepra “Odin Mondvalsen” të Kasëm Trebeshinës:

“Megjithatë, më duket se sa më të mëdhaja që të jenë fjalët, aq më e vogël duhet që të jetë prishja. Se kur ndodhi përmbytja e madhe, njerëzit nuk dëgjuan ndonjë fjalë, por krismën e Oqeanit… Dhe ujërat i përpinë!… Kuptohet, më pas klithën të gjithë, me përjashtim të Noes që nuk klithi se, po të kishte klithur, nuk do të kishte pasur kohë të merrte varkën e mbushur plot me kafshë dhe shpendë. Ma ha mendja që ujërat duhet t’i kenë dhënë kohë të mjaftueshme për të bërë atë që bëri…

Ose duhet të pranojmë edhe ndërhyrjen e fuqive që nuk i njohim…

Ma ktheu ai: – Ashtu është. Po këtu ka ndodhur një e keqe tjetër…

I thashë: – Tashti për tashti nuk ma ha mendja që të ndodhë një përmbytje tjetër!… Po të kishte ndodhur, ne do ta kishim dëgjuar me ndonjëfarë mënyre. Ndofta ka rënë tërmet në Kaliforni… Kush e di?!…

Ai sikur po mendohej dhe unë pushova së foluri që të mos e shqetësoja.

Pa pritur më gjatë ai foli: – Puna është që ne, si kushërinj, duhet ta ndihmojmë njëri-tjetrin.

Ia prita: – Ashtu është. Por më parë duhet ditur si qëndron puna dhe pastaj të shihet nga ç’anë të dërgohet ndihma!… Se kur njeriu nuk di për çfarë bëhet fjalë, më mrë të heshtë se sa të shkelë aty ku bëhet zarar. Po!… Po qe se njeriu futet kuturu në diçka, diku do të shkelë dhe dikënd do të lëndojë!… Bie fjala, po qe se ti ke përdredhur këmbën, nuk do kesh asnjë përfitim për vendin ku të dhemb nga ilaçet që jepen për sëmundje të syve.

Një njeri njëherë Kishte shkuar tek mjeku për një sëmundje që kishte ndjerë. Për mjekun kishte dëgjuar se ishte shumë i zoti. I thotë i sëmuri: “Më shëro, doktor, se jam keq”. E pyeti ai mjeku: “Nga se ankohesh?” I përgjigjet i sëmuri: “Nuk e di! Ti duhet ta gjesh vetë!” Dhe mjeku: “Prandaj dhe po të pyes se çfarë të shqetëson dhe ku e ke dhimbjen?” Kështu filluan të shtyhen me fjalë. Njëri kërkonte që ta shëronte, kurse tjetri e pyeste se u i dhimbte. Më në fund i sëmuri e humbi durimin dhe i tha tjetrit: “Po sikur të isha unë kalë, si do ta merrje përgjigjen se ku mund të më dhimbte?!… Bërtiti ai mjeku: “Mjaft! Shko tek veterineri dhe shërohu si të duash!…”

Pasi thashë këto e vendosa të mos flisja më shumë.

Edhe ai heshti dhe dukej sikur po e zinte gjumi.

Kështu kaluan disa minuta.”/ResearchGate/KultPlus.com

Ranch Fest rikthehet këtë verë në Pejë, duke premtuar një fundjavë të mbushur me energji, argëtim dhe atmosferë të paharrueshme në natyrë, nga data 15 deri më 17 gusht 2025.

Ky edicion i festivalit është konceptuar si një përvojë tre-ditore me muzikë live, energji dhe eksperiencë të jashtëzakonshme. Festivali ofron për adhuruesit e muzikës një mundësi që të lidhen me natyrën, me njëri-tjetrin dhe me ritmet melodike.

Në këto net magjike do të ndriçojnë skenën emra të njohur si Soni Malaj, Alban Skënderaj, Yll Limani, Shkumbin Ismaili, DJ Hebb, Gjeneral Gramaphone dhe DJ Ylli Megi. Atmosfera do të lulëzojë me tinguj të paharrueshëm muzike, duke i pasuruar mbrëmjet me energji të gjallë dhe emocione artistike.

Ranch Fest ka evoluar në një festival shumë gjithëpërfshirës, duke ruajtur frymën e aventurës, por duke shtuar më shumë ditë, më shumë muzikë dhe një eksperiencë të plotë verore për të gjithë ata që kërkojnë diçka ndryshe nga rutina. Ranch Fest i ofron audiencës jo vetëm një festival, por një përvojë të përbashkët dhe autentike./KultPlus.com

Drejtoria rajonale e Trashëgimisë Kulturore Korçë njoftoi se ka përfunduar ndërhyrja konservuese në Kishën e “Shën Kollit” në Voskopojë, duke bërë të mundur rikuperimin e ngjyrave, detajeve dhe qartësisë, të afreskeve, që kishin humbur nën shtresat e shkrimeve mbi to.

“Një dëshmi e fuqishme se sa shumë mund të rikthehet bukuria e trashëgimisë sonë kur kujdesemi për të”, shkroi DRTK Korçë në rrjetet sociale, duke shpërndarë edhe imazhin e rikuperuar të një shenjtori.

Kisha e “Shën Kollit”, e ndërtuar në vitin 1721, është një nga perlat e Voskopojës. Ajo gjendet vetëm 20 minuta larg Korçës. Afresket origjinale të David Selenicës dhe vëllezërve Zografi, së bashku me arkitekturën postbizantine dhe dekorin unik të hajatit, e bëjnë këtë kishë një ndalesë të domosdoshme për çdo udhëtar që kërkon historinë dhe artin e vërtetë.

Kisha e “Shën Kollit” në Voskopojë përfaqëson një dëshmi të prekshme të rëndësisë historike të qytetit të dikurshëm. Ajo ndodhet në qEndër të Voskopojës dhe është kisha më e rëndësishme për arkitekturën e saj me të gjitha elementët e tipit bazilikal postbizantin, që ka mbijetuar deri në ditët e sotme. Kjo kishë i ka të gjitha: naosin, narteksin, arkadën dhe këmbanaren. Ikonostasi i kësaj kishe u punua mjeshtërisht nga Kostandin Ieromonaku rreth vitit 1722-1726, një nga mjeshtrat më të mëdhenj të punimit të ikonës në fillim shek. të 18-të. Sot një pjesë të ikonave origjinale janë pjesë përbërëse e Muzeut Kombëtar të Artit Mesjetar në Korçë./atsh/KultPlus.com