Mitologjia si armë, pse Putini beson se Rusia ka “rrënjë të shenjta” në Ukrainë
Opinion nga Timothy Snyder, Financial Times
Vladimir Putin, arkitekti i luftës më të përgjakshme të shekullit XXI, nuk e sheh pushtimin e Ukrainës thjesht si politikë apo strategji. Ai e justifikon atë përmes një miti të lashtë, “Përralla e Viteve të Shkuara”, një kronikë mesjetare ku kryeplaku danez Rørek (i njohur si Rurik) paraqitet si themelues i një tradite të shenjtë që, sipas Putinit, legjitimon pretendimet e Rusisë mbi Kievin.
Por e vërteta historike është tjetër: Rørek nuk ka shkelur kurrë në Kiev, e aq më pak të ketë themeluar ndonjë shtet rus. Këto janë mashtrime mesjetare që shërbyen për të forcuar pushtetin e princave të asaj kohe, dhe që sot Putini i përdor për të justifikuar një luftë të përgjakshme.

Një mit që udhëton nga murgjit te Kremlini
Në vitin 862, sipas kronikës së murgjve të Kievit, sllavët i ftuan skandinavët që t’i sundonin. Historianët janë të qartë: ky ishte një trillim i huazuar nga sagat nordike, ku pushtimet justifikoheshin si “ftesa”.
Në fakt, Rørek ka sunduar në brigjet e Baltikut, por kurrë nuk ka qenë në Kiev. Vetëm një shekull më vonë skandinavët filluan të vendoseshin aty. Megjithatë, murgjit i dhanë Rørek-ut një jetë biblike, e bënë hero, e bënë “babain” e një dinastie imagjinare dhe ia sollën “trashëgimtarin” fshehurazi në Kiev.
Kjo ishte thjesht politikë e mitizuar: një mënyrë për të rritur prestigjin e sundimtarëve të Kievit.

Shekuj më vonë, Moska, e krijuar shumë më vonë se ngjarjet e shekullit IX, e përvetësoi mitin e Rurik-ut për të ndërtuar dinastinë e saj. Në 1721, Pjetri i Madh e përdori për të themeluar “Perandorinë Ruse” dhe për ta lidhur atë me një origjinë të lashtë skandinave.
Sot, Putini bën të njëjtën gjë, por në një shkallë më të rrezikshme: ai përdor mitin për të thënë se Moskës i takon Kievi, dhe se ukrainasit nuk ekzistojnë si komb më vete.
Hamlet, Putini dhe politika e mashtrimit
Historia e Rørek-ut nuk ndalet te kronikat e Kievit. Në një tjetër vepër mesjetare, Gesta Danorum, ai paraqitet si një viking pagan, gjysh i Amleth, personazhi që më vonë do të frymëzonte Shekspirin për Hamletin.
Kështu, Rørek qëndron në prapaskenën e një prej tragjedive më të mëdha të artit botëror. Por ai nuk është themelues i Rusisë, sado që Putini ta paraqesë si të tillë. Ky manipulim i së shkuarës është pikërisht ajo që filozofja Hannah Arendt do ta quante totalitarizëm: kur një regjim përdor mite për të justifikuar pushtimin dhe gjakderdhjen reale.

Ukraina, historia dhe e ardhmja
Ndërsa Putini e “ngrin” të shkuarën për ta përdorur si armë, Ukraina po rilind në një tjetër drejtim. Më shumë se një shekull më parë, mendimtarë si Mykhailo Hrushevsky dhe Ivan Franko i dhanë kombit një histori sociale dhe kulturore, jo mite dinastike. Sot, në mes të luftës, Ukraina po përjeton një ringjallje me botime të reja, histori globale, dhe një dialog të hapur me kulturat tjera.
Kjo e dallon thellësisht nga Rusia e Putinit, e cila vazhdon të jetojë me mitin e “Rusisë së përjetshme dhe të pastër”.
Aleanca e dy cinikëve
Takimi i Putinit me Donald Trump në Alaskë javën e kaluar e vërtetoi këtë tragjedi. Putini foli për “kombin vëllazëror” ukrainas, duke e lidhur me mitin e Rurik-ut. Trump, nga ana tjetër, u përqendrua te pakënaqësia e tij për faktin se njerëzit kujtojnë ende ndihmën ruse në zgjedhjet e vitit 2016.

Trump e mohoi gjithçka si një “mashtrim”, ndërsa Putini vetëm buzëqeshi. Në këtë simbiozë, Ukraina mbeti e padukshme: askush nuk përmendi qindra mijëra të vrarë e të plagosur.
Kur arti bëhet armë
Nga Rurik te Hamlet, nga murgjit mesjetarë te diktatorët modernë, arti dhe miti janë përdorur për të justifikuar pushtetin. Por kur politika kthehet në teatër mitesh, ajo sjell tragjedi reale: qytete të bombarduara, fëmijë të rrëmbyer, popuj të zhdukur nga historia.
Putini mund të besojë se po bën “të vërtetë” një legjendë të shekullit IX. Por në shekullin XXI, pasojat e këtij mashtrimi janë shumë konkrete: gjak, shkatërrim dhe humbje.
The post Mitologjia si armë, pse Putini beson se Rusia ka “rrënjë të shenjta” në Ukrainë first appeared on JavaNews.al.