Nga Gazeta ‘SI’ – Më shumë se 57 mijë mjete u regjistruan për herë të parë në Shqipëri, nga janari në korrik 2025 duke e çuar numrin e mjeteve totale në qarkullim në 1.002.629.

Shifrat nga Drejtoria e Shërbimeve Rrugore tregojnë se 47 mijë nga mjetet e saporegjistruara janë vetura personale.

Nga janari në korrik, 11.758 mjete kanë ardhur nga Koreja e Jugut, importuesi kryesor i makinave në Shqipëri. Vendin e dytë e zë Italia me 9.151 makina të importuara në Shqipëri, ndjekur nga Gjermania me 8.841 mjete. DPSHTRR tregon një rritje të shpejtë dhe të mjeteve të ardhura nga Kina, SHBA-ja dhe Kina.

Flota e makinave në Shqipëri dominohet nga prodhimet 8-15 vjeçare, që zënë 55% të totalit, por vërehet një rritje e ndjeshme e makinave të reja. 15% e mjeteve të regjistruara janë prodhuar 4 vitet e fundit.

Mercedez Benz ka rimarrë fronin sërish si marka e preferuar e shqiptarëve, ndjekur nga BMË që mban vendin e dytë dhe Volksëagen në vend të tretë.

Të ndara sipas lëndë djegëse, makinat me naftë mbeten më të preferuara, mbi 34 mijë, ndjekur nga ato me benzinë mbi 15 mijë. Numrat tregojnë për një rritje modeste të makinave elektrike, 2.8 mijë.

The post Shqiptarët rikthehen tek Benzi. Në 6 muaj blenë 57 mijë mjete të reja appeared first on Gazeta Si.

SHBA i ka dhënë një goditje ekonomisë indiane me tarifat e miratuara duke nxitur një konflikt midis Uashingtonit dhe Nju Delhit.

Tarifa shtesë 25% mbi një tarifë tjetër po 25% hyri në fuqi këtë të mërkurë. Vendimi i Donald Trump vjen pasi dy shtetet dështuan në negociatat e tregtisë dhe India vazhdon të blejë naftën ruse. Ekspertët e shohin masën më shumë si presion ndaj Vladimir Putin për të ndaluar sulmet ndaj Ukrainës.

Shifrat tregojnë se eksportet e Indisë drejt SHBA-së, partneri më i madh tregtar i saj, do të reduktohen nga 86.5 mld dollarë në 50 mld dollarë. Industria e tekstileve, bizhuterive, gurëve të çmuar, tapeteve dhe karkalecëve të detit do të jenë më të prekurat, deri në 70% rënie duke rrezikuar mijëra vende pune.

Ekspertët llogarisin se tarifat amerikane mund të ulin me 1% PBB-në e Indisë, ekonomia me rritjen më të shpejtë në botë.

Zyrtarët e qeverisë indiane kanë bërë hapa drejt Rusisë dhe Kinës, me kryeministritn Narendra Modi që do të bëjë vizitën e tij të parë në Kinë në shtatë vite. Ministri i Jashtëm Subrahmanyam Jaishankar javën e kaluar inkurajoi kompanitë ruse që të angazhohen “më intensivisht” me Indinë.

Disa zyrtarë dhe analistë indianë besojnë se ngërçi reflekton pjesërisht një ftohje të lidhjeve personale midis Modi dhe Trump, i cili ka kërcënuar Apple për zhvendosjen e një pjese të prodhimit në Indi, është tallur me “ekonominë e vdekur” të vendit dhe ka tërhequr rivalin e tij më të madh Pakistanin.

Sipas tre personave të informuar për këtë çështje, Modi nuk komunikoi me Trump në prag të afatit tarifor, pasi ai ishte i shqetësuar se presidenti amerikan mund të përpiqej të shtrydhte koncesionet e minutës së fundit. Zyra e Modi nuk iu përgjigj një kërkese për koment./FinancialTimes

The post Trump godet Indinë me 50% tarifë eksporti appeared first on Gazeta Si.

Katër orë në një rrugë me gropa që duken si kratere. Gurët dhe degët përplasen me makinën dhe e ndjen drejt e në trup. Tundimi për t’u kthyer mbrapsht është i madh, por papritur del një rrugë e shtruar në mënyrë perfekte me asfalt. Marr frymë thellë dhe shtyp pedalin e gazit.

Asnjë makinë tjetër nuk ka arritur deri këtu, kemi gjithë autostradën vetëm për vete. A është kjo një dhuratë nga qielli? Apo thjesht vepër e ndonjë nëpunësi të korruptuar që ka zhdukur ndonjë fond? Pas disa minutash vjen përgjigjja: autostrada përfundon papritur dhe pa asnjë paralajmërim në një shteg të paasfaltuar, i ndërprerë nga dhjetëra kanione të vegjël që i ka krijuar shiu i fundit i rrëmbyeshëm. Arrijmë të bëjmë frenim emergjent fiks në kohë.

Gropa në rrugë dhe një rrugë shtetërore e regjistruar gabimisht në Google Maps: këto gjëra duhet të marrësh në konsideratë nëse nisesh për një udhëtim rrugor në Shqipëri. Megjithatë, ia vlen të eksplorosh këtë shtet të vogël ballkanik me makinë, që nuk është as sa madhësia e Brandenburgut. Një vend xhuxh, por që ofron gjithçka: nga plazhet me rërë në Adriatik deri te malet e larta alpine, nga kisha ortodokse te xhamitë osmane.

Një makinë me qira mund ta marrësh në Shqipëri lehtë dhe relativisht lirë. Për më tepër, shumë shqiptarë që punojnë në hotele dhe lokale flasin gjermanisht, italisht apo anglisht. Kush është i gatshëm të përballet me trafikun kaotik të qyteteve si Tirana apo Durrësi dhe me rrugët me gropa në zonat rurale, do të shpërblehet me zemërgjerësi: me fshatra piktoreske, brigje të thepisura marramendëse dhe pamje mahnitëse të Rivierës Shqiptare. Gjatë rrugës, ka pafundësisht mundësi për të zgjeruar horizontin.

Mësimi 1: Mos u mbështet te Google Maps

Rrugët e këqija të Shqipërisë nuk vijnë krejt nga hiçi. Vendi ka një histori të trazuar dhe pjesërisht tragjike në të kaluarën e afërt. Kur diktatura staliniste e Enver Hoxhës u shemb në vitin 1990, vendi mesdhetar u zhyt në një kaos pothuajse si i një lufte civile, nga i cili u rimëkëmb ngadalë.

Sot, Shqipëria është një shtet kandidat për në BE, ku përparimi i vrullshëm përplaset pa kompromis me kushte paraindustriale. Kështu ndodh që rrugë të asfaltuara mirë ende nuk ekzistojnë në Google Maps, ndërsa, nga ana tjetër, shtigje mushkash ndonjëherë janë shënuar si autostrada. Megjithatë, turizmi është rritur ndjeshëm vitet e fundit. Edhe pse marketingu profesional i destinacioneve është ende në ndërtim e sipër, vendi është shndërruar – falë fjalës së mirë që përhapet gojë më gojë – në një këshillë pushimi që nuk është më aq sekret. Përveç peizazhit, udhëtarët entuziazmohen nga çmimet e lira dhe mikpritja thuajse pa kufij e shqiptarëve.

Kështu ia bëra tërheqës destinacionin e udhëtimit edhe gruas sime. Me traget për ne rruga fillon nga Italia, përtej Adriatikut, drejt Durrësit; atje marrim me qira një makinë dhe duam të eksplorojmë jugun e vendit. Destinacioni i parë është Berati, një qytet me arkitekturë osmane, pastaj rruga na çon përgjatë Vjosës (lumi i fundit i madh i egër në Evropë) deri te burimet termale në Përmet. Prej andej mbeten vetëm disa qafa malore për të mbërritur te bregu i thepisur i Rivierës Shqiptare me plazhet e saj të gjata.

Për të ecur përpara, nuk duhet të mbështetesh vetëm te hartat digjitale, por herë pas here edhe te këshilla e vendasve.

Mësimi 2: Makina e shtrenjtë – temë e ndjeshme

Mjeti ynë për udhëtim është një Citroën C1 i vogël, i kuq. Me të bie paksa në sy në qytetet shqiptare – si një i varfër. Në rrugën drejt Beratit të dalin përpara thuajse vetëm SUV luksozë të lëmuar. Markat gjermane si Mercedes, BMË dhe Audi janë veçanërisht të pëlqyera. Ndërsa në fshat has ende shumë “kazanë” të vjetër.

Makina e bosëve krijojnë një kontrast të çuditshëm me fasadat e rrënuara të shtëpive që qëndrojnë të shpërndara nëpër peizazh. Shqipëria, me një prodhim të brendshëm bruto për frymë rreth 10.000 dollarë amerikanë, është ndër vendet më të varfra të Europës; 4.5 përqind e popullsisë është e kequshqyer, ndërsa shumë shtëpi mbeten skelete të papërfunduara nga mungesa e parave. Nga vjen, pra, kjo “begati makinash”?

Kush mund ta dijë më mirë sesa ata që xhirojnë me këto makina luksoze rreth e rrotull? Nga një BMË X5 i bardhë para nesh zbresin tre të rinj me shpatulla të gjera dhe nofulla të forta. Shoferi nuk e merr me humor pyetjen time disi të turpshme:

“Kështu si janë rrugët Duhet të kesh makina të mëdha e të forta.”

Një argument bindës. Dhe duke parë shtatin e tyre e shikimet e ashpra, pyetje të tjera nuk kishin më vend.

Mësimi 3: Mos ofro autostop natën

Është mbrëmje, jemi afër Beratit dhe e kuptojmë se ka njerëz për të cilët rrugët e këqija ndoshta janë edhe një përparësi. Sa më shumë errësohet, aq më shumë shfaqen ata në dritën e fenerëve. Të përkulur e të vetmuar ecin përgjatë rrugës – ndonjëherë gra, por më së shumti burra të moshuar, të tharë nga jeta. Nga vijnë dhe ku shkojnë, nuk di ta shpjegojë as plaku pranë të cilit më në fund ndalojmë, për t’i ofruar një vend në makinë. Dikur edhe unë kam udhëtuar me autostop dhe e di se sa mirë bën kur të marrin disa kilometra rrugë me vete.

Na duhet pak kohë derisa në hartë të gjejmë një vend që tingëllon si fjala që plaku, me xhaketën e grisur, përsërit vazhdimisht. Një gisht i ngritur, një buzëqeshje – kështu funksionon komunikimi në raste të tilla. Që plaku nuk flet shumë, nuk është keq, sepse ka një erë të tmerrshme alkooli.

Në vendmbërritje, plaku falënderon. Sërish një re fryme që përzien birrën me verën. Pastaj ai tërheq e shtyn fort dorezën e derës, përpiqet kot ta hapë. Vetëm kur diçka kërcet, më kujtohet se duhet të jetë aktivizuar mbrojtja e fëmijëve. Dal jashtë dhe i hap derën plakut.

Ai falënderon edhe një herë, pastaj largohet duke çaluar shpejt. Në tapetin e këmbëve lë pas dorezën e këputur të derës. Lamtumirë, garanci e makinës me qira.

Mësimi 4: Enver Hoxha? Njeri i mirë

Tomori, mikpritësi ynë në Berat, e ka më mirë. “Janë ata krejt të varfrit që ende ecin më këmbë nga një fshat në tjetrin,” na thotë ai, “njerëz të moshuar si unë, me pension rreth 200 euro në muaj.” Fati i tij është që ka një shtëpi të hijshme në qendrën historike të Beratit. Sot aty jep dhoma me qira për turistë. Me ato para ka blerë një biçikletë dhe i ka financuar djalit studimet në Tiranë.

“Edhe unë do të kisha dashur të udhëtoja gjatë jetës sime,” thotë Tomori nga tarraca e tij me pamje nga qendra e Beratit. Për shkak të shtëpive karakteristike të bardha me shumë dritare të vendosura simetrikisht, Berati quhet edhe “Qyteti i një mijë dritareve.”

Tomori do të kishte dashur të shihte Italinë, ose SHBA-të, shton ai. Por për shkak të kostove kjo ishte e pamundur. Dikur, nën diktaturën e Enver Hoxhës, ishte radioja ajo që ia ushqente kureshtjen për botën e madhe. Në fshehtësi, në dhomën e tij, dëgjonte stacionet italiane; i donte shumë këngët e Adriano Celentano-s dhe Caterina Caselli-t.

Ai flet rrjedhshëm italisht. “Por atëherë ruhesha që askush të mos e kuptonte,” tregon Tomori. Po të kishin marrë vesh njerëzit e gabuar që ai dëgjonte radio italiane, do ta kishin arrestuar si spiun.

Megjithatë, Enver Hoxhën, diktatorin paranojak të asaj kohe, ai prapë e quan njeri të mirë. Në socializëm, të paktën secili kishte një jetë të siguruar; djali i tij nuk do të ishte dashur të largohej. As drogë e as kriminalitet nuk kishte atëherë.

Sot, përkundrazi, këto janë. Prandaj për Tomorin edhe puna me makinat e bosëve është e qartë: “Të gjithë këta djem të rinj me fuoristrada të shtrenjta – ç’mendoni ju, nga e kanë gjithë këtë para? Të gjithë flenë me armën nën jastëk.” Për të, biçikleta mbetet më e dashur.

Mësimi 5: Edhe makinat e vjetra vlejnë si simbole statusi

Nga Berati udhëtimi vazhdon drejt maleve të egra të Përmetit, ku këmbët e lodhura nga udhëtimi i gjatë çlodhen sërish në ujin termal të burimeve të Bënjës, me temperaturë 25 deri në 30 gradë. Në sfond qëndron ura prej guri me harqe e Urës së Katiut nga shekulli XVIII, që të jep ndjesinë e një udhëtimi në kohë.

Shpejt malet e ashpra zëvendësohen nga kodrat bukolike. Rruga nga Përmeti deri në Adriatik kalon pranë tufave të deleve dhe mureve të vjetra prej guri. Interesante është se, sa më thellë futesh në provincën shqiptare, aq më pak shihen fuoristrada. Dhe megjithatë, këtu do të duhej të ishin më të nevojshëm. Në vend të tyre, has njerëz mbi gomerë ose mbi traktorë të vjetër që kollotisin e tymosin.

Nëse pyet njerëzit e thjeshtë këtu, secili ka teorinë e vet për prejardhjen e makinave luksoze. Disa, si Tomori, e lidhin me tregtinë e drogës; të tjerë flasin për korrupsion. Dhe ai, thonë, e ka qendrën larg, në kryeqytet.

E vetmja gjë e padiskutueshme është se makinat në shoqërinë shqiptare kanë një rëndësi të jashtëzakonshme. Edhe kush vozit një Mercedes-Benz të vjetër e të gërvishtur, e mban atë gjithnjë të shndritshëm. Thuajse në çdo oborr, në çdo parking gjenden lavazhe të vegjël.

Një pronar i një lavazhi të tillë e shpjegon kështu dashurinë e shqiptarëve për makinën: “Një veturë është për shumë shqiptarë pasuria më e rëndësishme. Ata punojnë jashtë, jetojnë herë këtu, herë atje. Shtëpia mbetet dytësore, makina bëhet edhe më e rëndësishme.” Dhe kjo është e kuptueshme: Shqipëria është një vend tipik emigracioni – dërgesat e shqiptarëve të diasporës drejt atdheut janë të pazëvendësueshme për ekonominë. Në një vend ku jeta e mirë ka varur prej dekadash nga sa i lëvizshëm je, automobili merr pashmangshëm një kuptim të veçantë.

Mësimi 6: Ki besim te mikpritja

Në fund të udhëtimit tonë rrugor na ndodh megjithatë të hasim në një kontroll policie. Është pasdite vonë dhe dritat tona nuk ishin ndezur. “Your driving license”, thotë polici nga dritarja e hapur, kur kupton që unë nuk flas shqip. Më kap ankthi. Patentën time italiane e kisha humbur pak para këtij udhëtimi, ndaj kam vetëm një leje të përkohshme drejtimi italiane, që këtu nuk ka asnjë vlefshmëri. Polici më shikon me vëmendje. “Tourist?” Pyet. Unë tund kokën. “You can go.”

Ja ku ishte sërish ajo mikpritje legjendare shqiptare. Edhe këtë herë na shpëtoi. Për të, për peizazhin dhe për kuzhinën e nënvlerësuar shqiptare ia ka vlejtur pa dyshim ky udhëtim.

Megjithatë, policia nuk i kursen vetëm turistët. Pavarësisht kontrolleve të shpeshta në rrugë, nuk pamë asnjë fuoristradë të ndaluar; gjithmonë ishin makinat e vogla si e jona. Dhe nuk është për t’ua marrë për keq. Unë, si turist i paditur, mund të bëja pyetje naive e prapë pronarët e fuoristradave të më linin rehat – këtë e kërkon mikpritja shqiptare. Por për policët vendas nuk do të ishte kaq e lehtë të dilnin pa pasoja.

Shkruar nga Teseo La Marca në gazetën gjermane Die Welt

The post ‘Makinat për shqiptarët janë temë delikate’ – Reportazhi i gazetarit gjerman: 5 mësime nga Shqipëria! appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Në tremujorin e dytë të vitit, shqiptarët kanë kryer pothuajse 3 milionë transaksione online apo siç njihet “homebanking”.

Shifrat nga Banka e Shqipërisë tregojnë se për periudhën prill-qershor, shqiptarët kanë qarkulluar rreth 680 mld lekë online, ku përfshihen blerjet, pagesat dhe dërgesat. Nga fillimi i vitit kjo vlerë është rritur me 29%.

Sipas Anketës së Përdorimit të Teknologjisë së Informacionit, 40% e shqiptarëve pranojnë se kanë bërë një blerje online, produkt ose shërbim gjatë 2023-shit. 89% e këtyre blerjeve ka qenë veshje ose aksesore, ndërsa shërbimet e dërgimit të ushqimit në shtëpi rreth 40%.

Tendenca në rritje e përdorimit elektronik të parasë përputhet dhe me rritjen e përdorimit të kartave bankare, të cilat në tremujorin e dytë janë shtuar me rreth 30 mijë. Në total, deri në qershor 2025 në Shqipëri raportohen 1.571.919 karta aktive, nga të cilat vetëm 118 mijë janë krediti dhe pjesa tjetër debiti.

The post Pagesa dhe dërgesa/ Në 3 muaj, shqiptarët qarkulluan 680 mld lekë online appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Një shpërthim me lëndë plasëse ka ndodhur në orët e para të mëngjesit të sotëm në fshatin Gurëz, njësia administrative Fushë Kuqe, Kurbin.

Sipas Policisë së Shtetit, rreth orës 04:20, në portën e jashtme të murit rrethues të banesës së shtetases M. D. (alias M. B.) është hedhur një sasi e vogël lënde plasëse, e dyshuar si artizanale.

Mediat raportojnë se shënjestra ka qenë një figurë e njohur publike, por asgjë nuk është konfirmuar nga autoritetet.

Menjëherë pas njoftimit, në vendngjarje mbërritën shërbimet e policisë dhe grupi hetimor. Nga këqyrja paraprake u konstatua se porta ishte dëmtuar lehtë si pasojë e shpërthimit.

Gjatë kontrollit në perimetrin përreth banesës, hetuesit gjetën dhe sekuestruan disa gëzhoja, të cilat sipas policisë janë në dukje të vjetra dhe janë marrë në cilësinë e provës materiale.

The post Shpërthim tritoli në një banesë në Fushë-Kuqe. Gjenden dhe disa gëzhoja appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Një 50-vjeçare është përplasur për vdekje nga makina në rrugën e Voskopojës, Korçë.

Sipas policisë, gruaja ishte duke lëvizur me biçikletë, kur është përplasur për vdekje nga makina me drejtures një 73-vjeçar.

Njoftimi i Policisë:

Rreth orës 20:40, në rrugën e Voskopojës, një automjet me drejtues shtetasin F. H., rreth 73 vjeç, ka përplasur shtetasen A. E., rreth 50 vjeçe, banuese në Korçë, e cila lëvizte me biçikletë. Si pasojë, 50-vjeçarja ka ndërruar jetë në vendngjarje.

Drejtuesi i automjetit është shoqëruar në Komisariat për veprime të mëtejshme.

Grupi hetimor, nën drejtimin e Prokurorisë, po punon për të përcaktuar rrethanat dhe shkakun e aksidentit.

The post Aksident i rëndë në Korçë, ndërron jetë një grua appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Autoriteti i Konkurrencës ka thelluar më tej hetimin për sigurimin e kredive bankare. Përmes një njoftimi zyrtar, Autoriteti u ka bërë thirrje qytetarëve që të dërgojnë informacion pranë këtij institucioni për eksperiencat e tyre.

“Autoriteti i Konkurrencës fton çdo kredimarrës pranë bankave të nivelit të dytë të kontribuojnë me informacion mbi mënyrën sesi është bërë përzgjedhja nga ana e tyre e shoqërisë ku kanë bërë sigurimin e jetës për kreditë që kanë marrë gjatë viteve 2021 – 2025,” thuhet në njoftimin zyrtar.

Autoriteti i Konkurrencës bën të ditur se është në një faze të avancuar të hetimit të thelluar lidhur me praktikat e bankave të nivelit të dytë në tregun e sigurimit të jetës të lidhur me kreditë. Sipas tij, qëllimi kryesor i këtij hetimi është forcimi i konkurrencës nëpërmjet ekzistencës së një tregu të lirë dhe konkurrues, ku kredimarrësit të kenë mundësi të zgjedhin lirisht, ofertën më të mirë.

“Hetimi mbulon periudhën 07.11.2021 deri më 26.03.2025 dhe ka si objekt verifikimin e rrethanave në të cilat kredimarrësit kanë realizuar sigurimin e jetës për kreditë e tyre gjatë kësaj periudhe,” vijon njoftimi.

Në kuadër të këtij procesi, Autoriteti i Konkurrencës fton çdo kredimarrës që ka marrë kredi dhe ka paguar në lidhje me sigurimin e jetës për kredinë, të japë me dëshirë informacion dhe dëshmi mbi eksperiencën e tyre.

Sipas njoftimit, në mënyrë të veçantë, kërkohet që kredimarrësit të informojnë Autoritetin për çdo rast kur:

-nuk u është dhënë mundësia të zgjedhin lirisht shoqërinë e sigurimit të jetës, apo;

-vlerësojnë se kanë pasur pengesa apo detyrime të imponuara nga bankat lidhur me këtë zgjedhje.

“Kontributi i qytetarëve është i një rëndësie të veçantë për të mundësuar një hetim të plotë, të drejtë dhe transparent në mbrojtje të konkurrencës së lirë dhe të ndershme në treg,” përfundon njoftimi i Autoritetit të Konkurrencës.

The post Hetim i thelluar për bankat dhe sigurimin e kredive/ Konkurrenca kërkon dëshmi nga kredimarrësit appeared first on Gazeta Si.

Autoritetet shëndetësore në Rusi po përgatiten të nisin eksperimentimin e vaksinës së personalizuar kundër kancerit tek pacientët.

Njoftimin e dha drejtori i institutit që e krijoi vaksinën, pak kohë pas Vladimir Putin e kishte njoftuar.

Alexander Gintsburg, drejtor i Institutit për Kërkime Epidemologjike dhe Mikrobiologji, konfirmoi se prova me pacientin e parë do të nisë në muajt e ardhshëm, me një vaksinë të personalizuar. Trajtimi do të nisë me të prekurit e melanomës, kancerit të lëkurës.

Një tipar përcaktues i ilaçit të ri është natyra e tij shumë e personalizuar, e cila ka kërkuar një kuadër unik rregullator. Sipas Gintsburg, vaksina është krijuar bazuar në të dhënat gjenetike dhe personale të një pacienti individual dhe, si e tillë, mund të përdoret vetëm për atë person specifik. Kjo është thelbësisht e ndryshme nga rregulloret për të gjitha barnat e tjera.

“Kjo është arsyeja pse qeveria nxori një dekret përkatës në fillim të vitit, në të cilin vendosi rregulla krejtësisht të ndryshme që po përdoren për herë të parë,” tha Gintsburg. “Përkundër kësaj, ne po gjejmë një gjuhë të përbashkët dhe po ecim përpara me punën tonë.

Drejtori gjithashtu vuri në dukje se zhvillimi ka tërhequr vëmendje të konsiderueshme globale, duke deklaruar se Instituti ka marrë “dhjetëra letra hetimi nga kombe të tjera”.

Kjo lëvizje në provat klinike pason një njoftim të profilit të lartë nga presidenti rus Vladimir Putin në fund të vitit 2024, në të cilin ai tha se vendi kishte zhvilluar një vaksinë kundër kancerit dhe se ajo do të vihej në dispozicion të pacientëve në vitin 2025.

Në lidhje me koston e trajtimit, agjencia TASS, duke cituar Andrey Kaprin, kreun e Qendrës Radiologjike Kombëtare të Kërkimeve Mjekësore të Ministrisë së Shëndetësisë Ruse, raportoi se një dozë e vaksinës kushton 300.000 rubla ruse, ekuivalente me afërsisht 3.800 dollarë.

Zhvillimi vjen ndërsa Rusia përballet me një sfidë në rritje të shëndetit publik. Vendi është ndër vendet ku shkalla e incidencës së kancerit po rritet çdo vit. Sipas statistikave dhe të dhënave të vitit 2024, 4.160.000 njerëz në Rusi janë diagnostikuar me kancer.

The post Kosto 3.800 dollarë/ Rusia nxjerr vaksinën kundër kancerit. Nis testimet e para në pacientë appeared first on Gazeta Si.

Donald Trump pa ndrojë ka treguar se do interesa të ulëta dhe i do shpejt. Prej muajsh, presidenti ka sulmuar Rezervën Federale, banka qendrore e SHBA-së, se po bën shumë pak për të ulur normat e interesit. Gjatë korrikut ai “flirtoi” me shkarkimin e drejtuesit Jerome Poëell, por u tërhoq. Një tjetër front lufte u hap kur kreu i agjencisë Federale për Financimin e Strehimit, Bill Pulte, akuzoi Lisa Cook, guvernatore në bordin e FED, se kishte gënjyer në aplikimin e saj për kredi.

Këtë herë, Trump nuk duroi më. Në një letër të postuar në rrjetet sociale, ai u shpreh se do ta heqë Cook nga posti i saj, menjëherë. Ajo tha se Trump nuk ka asnjë autoritet mbi postin e saj dhe nuk u largua. Ligjshmëria e vendimit të presidentit është shumë e pasigurt. Një vendim i Gjykatës së Lartë në maj konfirmoi vetëm se guvernatorët e Fed mund të shkarkohen me shkak, dhe Cook nuk është paditur, e lëre më e dënuar, për ndonjë krim. Akuzat, të cilat Departamenti i Drejtësisë po i heton, lidhen me dokumentet e dorëzuara përpara se Cook të merrte postin e saj. Ka pak precedent: asnjë guvernator i Fed nuk është shkarkuar për ndonjë shkak më parë.

Lëvizja ka përshkallëzuar luftën e Trump me FED, agjencia më e izoluar nga politika në SHBA. Në rrethana normale guvernatorët e FED kanë mandate jetëgjata dhe është e vështirë të largohen apo të shkarkohen. Mandati i Cook mbaron në 2038-n. Deri më tani ka qenë një luftë fjalësh, por gjasat janë të shkojë dhe në gjykatë. Ndërhyrjet e Trump në FED, do të dëmtojnë pavarësinë e bankës qendrore.

Tregjet kanë reaguar me nervozizëm. Dollari ra me 0.3% direkt pas njoftimit. Indeksi S&P 500, më i madhi ndër aksionet amerikane ra me 0.5% dhe yield-et e titujve 10-vjeçar të Thesarit u rritën me 0.04%. Ky është një kombinim fatkeq, që do të thotë se asetet amerikane po zhvlerësohen. Deri më tani rënia nuk ka qenë e madhe. Investitorët ende po presin ndonjë veprim tjetër.

Në fillim të këtij muaji, Trump përdori gjithashtu rrjetet sociale për të shkarkuar Erika McEntarfer, kreun e Byrosë së Statistikave të Punës (BLS), pasi rishikimet e të dhënave të punësimit treguan se rritja e vendeve të punës ishte dobësuar ndjeshëm. Ai ka propozuar zëvendësimin e saj me E.J. Antoni, një ekonomist i lidhur me Trump. Edhe pse ndryshimet e të dhënave të motivuara politikisht dhe ulja e normave janë ende disi larg, nuk duket më e pamundur. Trump do të duhet të kthejë disa vende të tjera në FED përpara se të ketë ndonjë shpresë për të bindur shumicën e vendosësve të normave të votojnë për më shumë se një pjesë të vogël të shkurtimeve. Dhe mijëra nëpunës civilë të përfshirë në përpilimin e të dhënave ekonomike të Amerikës me siguri do të jepnin alarmin nëse Antoni do të përpiqej të manipulonte vendet e punës ose shifrat e inflacionit.

Veprimet e Trump pothuajse me siguri do të rezultojnë vetë-shkatërruese, duke e bërë qëllimin e tij përfundimtar – kostot më të ulëta të huamarrjes për qeverinë federale dhe amerikanët e zakonshëm – shumë më të vështirë për t’u arritur. Fed kontrollon vetëm normat afatshkurtra të interesit; normat afatgjata përcaktohen nga tregu i obligacioneve. Ndërmjet deficiteve të fryra dhe kërcënimit se ndërhyrja politike mund të mbajë inflacionin në nivele të larta, investitorët po turbullohen. Yield-et e thesarit 30-vjeçar janë gati 5% dhe po qëndruar i ngritur gjatë muajve të fundit, edhe pse ekonomia është ngadalësuar. Nëse Trump i konsideron të padëshiruara normat e larta të interesit kur rritja ishte e fortë, kombinimi i tyre me rritje të dobët do të ishte akoma më i pakëndshëm./TheEconomist

The post Trump trondit (sërish) tregjet: Shkarkon guvernatoren e bankës qendrore appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘Si’ – Sezoni turistik 2025 ka gjeneruar më shumë konsum se një vit më parë, përkthyer në më shumë të ardhura, por një pjesë e madhe e tyre vazhdon të minohet nga informaliteti.

Ky është konkluzioni i ekspertëve financiarë të qendrës ALTAX, të cilët analizojnë sezonin turistik nga pikëpamja e cilësisë fiskale.

Nga llogaritjet e ALTAX rezulton se çdo vizitor shtesë gjatë periudhës Janar–Korrik 2025 ka gjeneruar mesatarisht rreth 65.000 lekë të ardhura tatimore shtesë. Ky rezultat tregon se rritja e të ardhurave tatimore +9.4% ka qenë më e shpejtë se rritja e numrit të vizitorëve, +5.1%.

Rritja 11.8% e akcizës është po ashtu një tregues i konsumit të lartë të karburantit, transportit dhe produkteve të zakonshme turistike. Pozitivisht vërehet arkëtimi i lartë nga tatimi mbi pagat, +26.5%, si provë e formalizimit të punësimit sezonal dhe turizmit në tërësi. Nga llogaritjet e ALTAX rezulton se çdo punonjës sezonal në turizëm ka kontribuar mesatarisht rreth 406.000 lekë në tatimin mbi pagat dhe sigurimet shoqërore gjatë periudhës Janar–Korrik 2025.

Por në këtë drejtim ALTAX analizon se informaliteti në turizëm është ende i lartë dhe këtë e konfirmojnë shifrat nga TVSH-ja. Edhe pse rritja është +6.6%, TVSH mbeti nën planifikim, duke sinjalizuar se një pjesë e madhe e konsumit vijon të mos deklarohet dhe se informaliteti në shërbimet turistike është ende i lartë. TVSH fakt mbeti rreth 0.25% nën planin e buxhetit, që është relativisht e ulët në përqindje, por për një ekonomi si Shqipëria, kjo diferencë mund të përfaqësojë një volum të konsiderueshëm konsumesh të paregjistruara, sidomos në sektorin e turizmit ku shërbimet dhe hotelet mund të mos raportojnë të gjitha transaksionet.

Nga llogaritjet rezulton se, çdo vizitor mesatarisht kontribuoi 29 lekë konsum të paregjistruar (TVSH e papaguar). Në përqindje, informaliteti duket i vogël (~0.25% e TVSH-së totale), por për miliona vizitorë ky është një volum i konsiderueshëm i konsumit të paformalizuar, që lidhet kryesisht me shërbimet turistike të vogla dhe transaksionet e pa deklaruara.

Edhe rritja modeste +2.9% e tatimit mbi fitimin tregon se bizneset nuk kanë pasqyruar proporcionalisht fitimet e rritura nga konsumi turistik, duke ngritur dyshime mbi raportimin fiskal të tyre.

Taksat vendore me rënie -7.4%, nxjerrin në pah pamundësinë e bashkive për të kapitalizuar flukset turistike, veçanërisht përmes tatimit mbi pasuritë dhe shërbimet publike. Si pasojë, bashkitë humbasin pjesën e tyre të të ardhurave që mund të vinte nga shërbimet turistike, si pagesat për hotele, restorante, transport lokal dhe aktivitete argëtuese. Rënia e taksave vendore po ndikon në vijimësi gjithashtu në kapacitetin e investimeve lokale dhe ofrimin e shërbimeve për qytetarët dhe turistët.

The post Përfitimet fiskale të sezonit turistik/ Konsumi i lartë amortizohet nga informaliteti appeared first on Gazeta Si.

Për ta sqaruar, Shqipëria nuk ishte ide e imja. Inteligjenca Artificiale ma sugjeroi si destinacioni perfekt në Mesdhe që përmushte të gjitha kushtet që unë kisha kërkuar: det i pastër, shërbime familjare, fasilitete infrastrukture, çmime konkurruese dhe vlera historike e kulturore.

Ideja ishte premtuese, por realiteti është një histori tjetër. Sapo zbret nga trageti, menjëherë e kupton se je në një Europë tjetër. Radhë të pafundme, kontrolle të rrepta sigurie, një atmosferë e vjetër e Securitate-s rumune.

Pastaj, disa hapa jashtë, dhe impakti i parë i një teatri ballkanik: një burrë me uniformë – nuk është e qartë se kush është – të ndalon me dorën e tij. Ai murmurit në italisht: “Sigurim”. Zbulon se jo të gjitha policat e sigurimit e mbulojnë këtë vend. Asgjë e pazakontë deri më tani. Problemi është se si: një kabinë e rrënuar, dy djem me sandale, një burrë që afrohet me një tufë kartëmonedhash në dorë. “Pesëdhjetë e pesë euro” për policën e sigurimit, pa shpjegim. Një lloj takse hyrjeje e pashkruar. Mirë se vini në Shqipëri.

Rruga dhe vendi i papërfunduar

Jashtë portit të Vlorës, peizazhi është klasik i Jugut të harruar të Italisë: trafik kaotik, motorë të dëmtuar, Mercedes të vjetër (një në katër këtu është një markë gjermane, shpesh me motorë njëzetvjeçarë) të parkuar pranë shtëpive të papërfunduara. Kamionë të ngarkuar me shalqinj ecin ngadalë. Në ngjitje, lopët që kullosin zënë asfaltin me indiferencë.

Pastaj SH8 (autostrada Vlorë-Fier) hapet si një frymë: kodra të gjelbra, Gjiri i Vlorës nga lart, beton i shpërndarë rastësisht, fabrika dhe ferma të vogla.

Në skajet e rrugës, tabelat “misra” reklamojnë kallinj misrash të pjekur. Në SH100 (segmenti Peshkëpi-Poçem), udhëtimi ndryshon ritëm. Rruga ngjitet midis maleve të shkreta, shpimeve të vjetra të papunë për dekada, guroreve të braktisura: kufomave të një socializmi që la vetëm skrap.

Grumbuj mbeturinash përgjatë rrugës, ura të pasigurta në Poçem, fshatra të çorientuar ku koha duket se ndalet. Sytë mbushen me stacione benzine të braktisura me streha të ndryshkura, hekura të rrënuara, të rinj që zvarrisin shapka në asfalt, duke ngulur sytë te celularët e tyre. Një peizazh njëkohësisht i ndyrë dhe zemërthyes.

Saranda, një qytet me dy fytyra

Pas një udhëtimi tre-orësh me makinë nëpër asgjëkundi, Saranda duket si një periferi që u rrit shumë shpejt. Shtëpi dhe dyqane të mbushura me rrëmujë, tabela neoni, ekrane të ndritshme dhe trafik frenetik. Tabelat flasin një leksik italo-ballkanik që duket si një parodi e italishtes: “Mobileri,” “Gomister,” “Parukeri,” “Pasticeri,” “Pizzeri”.

Këtu, njerëzit ngasin motoçikleta pa helmeta, madje edhe tre persona, si në Itali disa dekada më parë. Shqiptarët ngasin në mënyrë kaotike: policë trafiku të zemëruar nevojiten në mes të rrugëve për të drejtuar një rrjedhë të pamundur.

Makina, motoçikleta me sustë të hequr, skuter që enden midis korsive imagjinare: trafiku është si ai i Napolit në orën e pikut. Por rrugët mbeten ato të një fshati peshkatarësh: të ngushta, të papritura, me ballkone plot me lule që shohin kaosin.

E megjithatë: e bukur, Saranda është e bukur. Argëtuese dhe e gjallë si një Ibiza fshatare. Një perlë e vogël bregdetare: ujëra bruz, tarraca baresh të mbushura me turistë dhe të rinj shqiptarë, biseda dhe gota që kërcasin nën diell dhe hënë.

Jeta e natës është e jashtëzakonshme: muzikë, drita, të qeshura, energji. Vajzat franceze kudo i shtojnë poezi fytyrave paksa të zymta të banorëve. Në mbrëmje, anijet që shkëlqejnë, duke fishkëllyer me muzikë vallëzimi, nisen ngadalë për të festuar në det deri vonë natën.

Për ata që kërkojnë më shumë rehati, tre ndalesa që duhet të vizitohen: Bar dhe Restorant Limani, më simpatiku në Sarandë, një gadishull i vogël betoni mbi ujë ku mund të shijoni akullore me detin pothuajse në këmbët tuaja; Taverna Laberia, e mbushur me njerëz për mishrat e pjekur në skarë; Restoranti Ballkon, i famshëm për midhjet dhe pamjen e plazhit qendror.

Aperitivët e perëndimit të diellit shijohen më së miri në Kalanë e Lekursit: Saranda poshtë, deti përpara, Korfuzi në horizont. Një atmosferë pothuajse joreale. Qyteti është i zhurmshëm, i etur për modernitet, vazhdimisht kontradiktor: një fshat ballkanik dhe një qytet bregdetar njëkohësisht, kaos dhe vitalitet të shkrirë në një dëshirë të vetme për zhvillim.

Është e qartë se deri 15-20 vjet më parë, gjërat ishin ndryshe këtu: fundi i komunizmit, kriza financiare e vitit 1997 dhe anarkia që pasoi kishin lënë pas një rrëmujë shkatërruese që vetëm turizmi, duke shpërthyer si një flluskë lumturie, mund ta mbulonte, por kurrë plotësisht.

Pranë hoteleve luksoze, ka shtëpi të vjetra, të papërfunduara, mbeturina, rrënim, makina të grumbulluara dhe një mungesë të plotë rregulloresh. Shërbime të dyshimta, shpesh menaxhim i paligjshëm – punonjës të paligjshëm parkimi, pak terminale POS, edhe më pak fatura – që duken nën sipërfaqen e normalitetit.

Trafikimi është gjithashtu i dukshëm nga shumë lidhje këtu me Italinë e klaneve, kryesisht ‘Ndrangheta’-s. Në pjesën më të re, qendra është një sërë baresh, restorantesh dhe tezgash me ushqim rruge që punojnë gjithë natën: është e habitshme që në katin përdhes nuk sheh kurrë dyer shtëpie, vetëm bare dhe dyqane. Një shenjë se gjithçka është ndërtuar vitet e fundit vetëm për turizëm.

Ksamili, perla e Rivierës Shqiptare, surprizon me ujëra të ngjashme me Karaibet në nuanca të blusë dhe të gjelbër që duken si një kartolinë. Por shërbimet mbeten të ngjashme me Jugun e Thellë të Italisë: rërë e hedhur mbi tokë për të krijuar plazhe të rreme elegante, pa asnjë organizim.

Po çmimet? Jo pikërisht në nivelin më të ulët: shumë larg klisheve të Shqipërisë me kosto të ulët. Më të ngjashme me ato të Italisë së vitit 2022 para inflacionit, përpara krizës energjitike dhe luftës në Ukrainë.

Midis Detit dhe Kufirit

Nga Saranda në veri, me varkë përgjatë bregdetit, zbuloni plazhe të vogla e të izoluara si Krorezi, me taverna dhe çadra që nxjerrin muzikë dhe alkool, ose Gremina, një mur i bardhë guri që zhytet në një det të pastër si qelqi. Në jug, nëse vazhdoni drejt Greqisë, rruga bëhet një sqep asfalti, duke vizatuar male, që papritmas zbresin dhe ngrihen.

Pas një kthese, pamja humbet: male të shkreta, liqene, shkurre mesdhetare. Gjithmonë aty, Korfuzi shfaqet si sfond, dinak dhe i palëvizshëm. Herë pas here, shfaqen periferi të vogla rurale, shtëpi të shpërndara, të pabanuara kurrë vërtet.

Përgjatë rrugës, burra, gra, mushka dhe fermerë; furgonë Mercedes të ngarkuar me trupa të mbushur si sardele ecin me vështirësi në kodër. Toka flet për bujqësi qartazi mbijetese, fusha të pjekura nga dielli dhe një ekonomi që nuk ka asgjë për të treguar, por thjesht kalon me vështirësi.

Në kufirin me Greqinë, udhëtimi ndalet përsëri. Kontrolle të dyfishta, radhë të pafundme makinash me motorët ndezur, kamioneta kërcënuese të Frontex, kontrolle të rastësishme në bagazh. Orë pritjeje që na kujtojnë ne “gjeneratën Shengen” se sa përpjekje duhet për të hequr dorë nga liria jonë e lëvizjes. Dhe sa e rëndësishme është ta mbrojmë atë, gjithmonë, pa e marrë kurrë si të mirëqenë.

Një mit që duhet shpërbërë

Shkurt, Shqipëria është, në fund të fundit, një mit që duhet shpërbërë. E bukur, po, por jo absolutisht mahnitëse. Nuk ka asgjë vërtet unike që justifikon një udhëtim këtu.

Deti, plazhet dhe peizazhet janë evokuese, por jo më shumë se bregdeti i Kalabrisë – me më pak shërbime dhe sigurisht më pak cilësi. Gjithçka duket e mbërthyer në Italinë e viteve 1990: zhvillim i improvizuar dhe i paarsyeshëm (Planet Master në Shqipëri nuk janë pikërisht një përparësi), një industri turizmi që lulëzon nga entuziazmi dhe ndërtimet e paligjshme, një bukuri e papërpunuar që nuk është e mjaftueshme për të bërë kërcimin.

Kjo tokë është e gjitha këtu: dete të përsosura dhe përbindësha ekologjikë betoni të papërfunduar vetëm pak hapa larg plazhit, një vend i pezulluar midis së vjetrës dhe së resë, improvizimit dhe modernitetit, nostalgjisë dhe një garë për të ardhmen.

I ndyrë dhe prekës, kaotik dhe magjepsës, i papërfunduar por i gjallë. Jugu i Italisë që dëshiron të bëhet Veri me çdo kusht. Por edhe nëse kokën e ka në Europë, bytha mbetet gjithmonë në Tunizi.

Shkruar nga Francesco Condoluci për Notizie.it. Condoluci punon si gazetar dhe këshilltar i komunikimit pranë ministrisë italiane për Reformat*

The post Anarkia perfekte – Shqipëria, një mit që duhet shpërbërë! appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Rreth 22 mijë të huaj jetojnë dhe punojnë në Shqipëri, sipas shifrave të lejeve të qëndrimit për vitin 2024.

Shtetasit nga Kosova dhe Italia dominojnë shifrat, por ka një rritje të fortë të emigrantëve nga vendet e Oqeanisë, +23.4% dhe Indisë, +20%. Konkretisht, INSTAT raporton se në Shqipëri jetojnë më shumë se 1.5 mijë indianë dhe më shumë se 1 mijë filipinas.

Siç tregon INSTAT, 54% e të huajve në Shqipëri janë për arsye pune dhe India e Filipinet janë dy nga vendet me të cilat shteti shqiptar ka krijuar marrëdhënie për kontraktimin e fuqisë punëtore, kryesisht në sektorin e hotelerisë, ndërtimit dhe punë të ngjashme elementare. 62% e tyre janë meshkuj, raporton INSTAT dhe pjesa tjetër femra. Mosha që dominoi më shumë ishte ajo mes 30 dhe 39 vjeç.

Një zhvillim pozitiv është ulja e ndjeshme e numrit të të huajve të parregullt në territorin shqiptar. Gjatë vitit 2024 u identifikuan 1.540 raste të tilla, shumë më pak se në vitin 2023, kur u regjistruan 6.630 persona në kushte të parregullta.

The post Mungesa e punonjësve, filipinasit dhe indianët ‘pushtojnë’ Shqipërinë appeared first on Gazeta Si.

Meteorologjikisht, Europa është një vend mesatar. Ajo nuk preket nga uraganët, musonët apo stuhitë e rërës. Por diçka tjetër ka futur kontinentin në panik.  

Që prej mesit të 1990-s temepraturat mesatare janë rritur me 0.53 gradë celsius për dekadë, që është sa dyfishi i mesatares botërore. Pasojat u ndjenë këtë verë.

Valët e të nxehtit “poqën” Europën veriore në qershor dhe atë jugore gjatë gushtit.

Sipas Sistemit Euuropian të Informacionit për Zjarret në Pyje, zjarret në Bashkimin Europian kishin djegur pothuajse 10.000 kilometra katrorë deri më 19 gusht. Kjo krahasohet me një mesatare prej 2.440 km katrorë në të njëjtën periudhë që nga viti 2006. Flakët kanë përfshirë zona të Ballkanit, Qipro, Francë, Greqi, Portugali dhe Spanjë. Disa prej tyre janë afruar tmerrësisht me qytetet e mëdha, duke përfshirë Madridin, Porton, Podgoricën dhe Patras, të tretin më të madh të Greqisë. Të paktën tetë persona kanë vdekur, ndoshta edhe shumë të tjerë. Vendet që po luftojnë për të përballuar kanë kërkuar ndihmë 17 herë përmes mekanizmit të mbrojtjes civile të BE-së, një sistem për koordinimin e reagimit ndaj fatkeqësive.

Në lidhje me madhësinë e saj, Portugalia është goditur më rëndë. Zjarri ka djegur 2.9% të të gjithë territorit të vendit: 2600 km2, më shumë se sa u dogj në të gjithë BE-në në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. 4000 km2 të tjera janë shkatërruar në Spanjën fqinje. Rreth 30.000 spanjollë janë detyruar të lënë shtëpitë e tyre. Disa nga zjarret janë me intensitet shpërthyes, një trend i ri.

“Ka zona ku nuk ka asnjë mënyrë që zjarret të kontrollohen me mjete njerëzore,” tha Margarita Robles, ministrja e mbrojtjes e Spanjës. “Vetëm moti do të na lejojë të kemi atë kontroll.”

Me uljen e temperaturave dhe parashikimin e reshjeve, gjërat mund të ndryshojnë. Por shumë pyetje mbeten nëse qeveritë qendrore dhe rajonale duhet të bëjnë më shumë. Në Spanjë, investimet totale publike në parandalimin e zjarrit ranë me më shumë se gjysmën midis 2009 dhe 2022, sipas një grupi lobi të kompanive pyjore.

Ngrohja globale ka dhënë kontributin e saj në zjarre, por jo aq të madh. Ndezja vjen ose nga ngjarje natyrore, ose nga ndërhyrja njerëzore. Studimi më i fundit i shkaqeve të zjarreve në Europë përdori të dhëna nga viti 2016. Nga flakët me shkaqe të njohura (më shumë se gjysma e totalit), u zbulua se vetëm 4% kishin nisur natyrshëm. Aksidentet dhe pakujdesia shpjeguan 39%. Por arsyeja kryesore, që përbën 57% të shpërthimeve, ishte se zjarret ishin ndezur qëllimisht.

Pse? Në fillim të viteve 2000, policia pyjore e Italisë, Corpo Forestale dello Stato (CPS) tashmë e shpërbërë, kreu një studim të detajuar bazuar në të dhënat e vitit 2001. Përqindja e zjarreve që i atribuohen zjarrvënieve ishte 60%, pothuajse identike me shifrat e BE-së në sondazhin e mëvonshëm. CPS zbuloi se vetëm një në dhjetë zjarre ishin ndezur nga piromanë ose të tjerë me probleme mendore. Arsyeja më e zakonshme ishte se një përpjekje për të pastruar tokën për kullota kishte dalë jashtë kontrollit. Zjarret e tjera u ndezën me dredhi në mënyrë që zona e djegur të mund të riklasifikohej më pas për ndërtim.

Është e qartë se ekziston një rast për forcimin e dënimeve për ndezjen e zjarreve dhe për të siguruar që toka e shkatërruar nga flakët të mos përdoret më pas për kullotje ose ndërtim./TheEconomist

The post Nga Ballkani në Portugali, Europa po digjet. The Economist: Qeveritë duhet të bëjnë më shumë! appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Kompanitë e sigurimeve në Shqipëri kanë arkëtuar më shumë se 15.4 mld lekë në 7 mujorin janar-korrik 2025, me rritje 9% nga viti i shkuar. Për të njëjtën periudhë numri i kontratave u rrit me 7%.

Parë nga këndvështrimi i ndarjes së tregut sipas llojit të sigurimit, i detyrueshëm dhe vullnetar, primet e shkruara bruto të sigurimit vullnetar zënë 39.75% dhe primet e shkruara bruto të sigurimit të detyrueshëm zënë 60.25% të totalit të tregut.

Sigurimi motorik i detyrueshëm është rritur me 13.1% gjatë kësaj kohe duke arkëtuar 9.3 mld lekë në total.

Sigurimi vullnetar nga ana tjetër arkëtoi 6.15 mld lekë, me rritje modeste prej 3.25%. 2.6 mld lekë u arkëtuan vetëm nga portofoli i pronës, ku kryeson sigurimi nga zjarri dhe dëmtime të tjera. Gjithsesi, të ardhurat nga ky raportohen me ulje gjatë kësaj periudhe me 3.5%.

Në portofolin sigurimi nga Zjarri dhe Forcat e Natyrës, gjatë janar – korrik 2025, vihet re një ulje prej 2.49% e vëllimit të primeve të shkruara bruto të këtij portofoli dhe një rritje me 9.08% e numrit të kontratave të sigurimit, krahasuar me janar – korrik 2024.

Pagesat e dëmeve gjatë janar – korrik 2025 u rritën me 0.9%. Pjesa më e madhe e dëmeve të paguara bruto i përket sigurimit motorik me rreth 3.68 mld lekë, apo 76.69% të totalit të dëmeve të paguara bruto, 4.8 mld lekë.

The post Kompanitë e sigurimit mblodhën mbi 15 mld lekë, por dëmshpërblyen vetëm 1/3 appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Për sa kohë EUR/USD do të tregtohet mbi vlerën 1.168 trenda do të jetë rritëse me target 1.187. Tregtimi nën vlerën 1.169 do të pasohej nga testimi i suportit 1.165.

Për sa kohë GBP/USD do të tregtohet mbi vlerën 1.349 trenda do të jetë pozitive me objektiv 1.36 reagimi pozitiv ndaj të cilit e avancon lëvizjen rritëse drejt rezistencës 1.3725. Tregtimi nën vlerën 1.349 hap rrugën për ritestimin e suportit 1.346.

Për sa kohë USD/JPY do të tregtohet nën vlerën 147.1 trenda do të jetë rënëse me target 145.5. Tregtimi mbi vlerën 147.1 do të ndiqej nga testimi i rezistencës 1147.6.

Për sa kohë DOW JONES do të tregtohet mbi vlerën 45480 trenda do të jete pozitive me target 46380. Tregtimi nën vlerën 45480 hap rrugën për testimin e suportit 45000.

Për sa kohë CRUDE OIL do të tregtohet nën vlerën 64 trenda do të jetë negative me target 63.2. Tregtimi mbi vlerën 64 do të pasohej nga tentativa e testimit të rezistencës 64.8.

Për sa kohë BTC/USD do të tregtohet nën vlerën 113000 trenda do tëjetë rënëse me objektiv 107900. Tregtimi mbi vlerën 113000 do të pasohej nga avancim i mëtejshëm me target 114800.

The post Parashikimi i ‘SI’ për bursat gjatë javës: Forcohet euro appeared first on Gazeta Si.

Kompania Meta ka mbyllur një grup italian në Facebook ku burrat shpërndanin fotografi intime të grave të veta, pa dijeninë e tyre.

Grupi quhej “Mia Moglie” përkthyer në “Gruaja ime” dhe kishte nisur që në 2019-n pa asnjëlloj kufizimi për t’u bashkuar dhe numëronte 32 mijë anëtarë që ndanin qindra foto dhe komente seksiste.

Skandali ka ekspozuar një fenomen akoma më të rëndë në Itali, ku gratë mbeten viktimat kryesore të urrejtjes në rrjet, duke i bullizuar ato për pamjen e tyre fizike.

Qeveria e djathtë e drejtuar nga Giorgia Meloni po përballet me presion të fortë nga opozita. Ata i kanë kërkuar kryeministrisë të marrë masa direkte kundër mentalitetit patriarkal që i trajton gratë si objekte dhe instrumente.

Roberta Mori nga Partia Demokratike në Itali thotë se incidenti nuk është i izoluar, por një nga shumë rastet e dhunës digjitale që buron nga kultura patriarkale, si rasti i Gisele Pelicot në Francë, e cila ishte përdhunuar prej shumë vitesh nga bashkëshorti dhe shokët e tij.

Qeveria italiane nuk ka dhënë asnjë koment.

Aktivistët që kanë denoncuar grupin e quajnë një “përdhunim virtual në grup”. Policia italiane ka regjistruar rreth 2.800 ankesa për këtë rast.

“Kemi marrë një numër tepër të lartë ankesash, nuk ka ndodhur kurrë më parë”, tha Barbara Strappato, zv/drejtoreshë e Policisë Postare. “Nuk kishte asnjë autorizim për përdorimin e imazheve intime.”

Autoritetet italiane thanë se nuk e dinin saktësisht për sa kohë burrat e kishin përdorur grupin për të shkëmbyer fotografi. Por fakti që grupi qëndroi aktiv për gjashtë vjet, pavarësisht ndalimit të qartë të Metës për imazhet shfrytëzuese seksuale, ngre pikëpyetje në lidhje me aftësinë e tij për të zbatuar rregullat.

Meta në fillim të këtij viti zbuti disa nga politikat e saj të moderimit të përmbajtjes për të qetësuar administratën Trump, pavarësisht thirrjeve nga grupet e të drejtave civile për më shumë përmbajtje policore.

Marisa Marraffino, një avokate e specializuar në çështjet penale në internet, tha se anëtarët e grupit që shpërndanin foto intime ose komentonin mbi to, mund të përballen me akuza penale të dënueshme deri në gjashtë vjet burg.

Veprat e mundshme përfshijnë ndarjen e paligjshme të imazheve intime – ose pornografi hakmarrëse – shkelje të privatësisë, shpifje të rënduara dhe pornografi për fëmijë, tha Marraffino.

Sipas ligjit italian, gratë kanë gjashtë muaj kohë për të ngritur akuza kundër autorëve të mundshëm të pornografisë hakmarrëse, tha ajo, duke shtuar se “mund të rezultojë në një gjyq maksimal që përfshin mijëra familje”./FinancialTimes

The post Tronditet Italia, zbulohet grupi i burrave që shpërndanin foto intime të grave të tyre appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Shifrat e turizmit për sezonin veror 2025 tregojnë një panoramë jo fort entuziaste.

INSTAT raporton, se në korrik të këtij viti janë regjistruar vetëm 0.4% më shumë të huaj se një vit më parë, ose 1.8 mln.

Në total, gjatë korrikut në Shqipëri raportohen 2.6 mln hyrje, me një rritje modeste prej 1.5% nga korriku i shkuar, kur rritja ishte 2.7%. Në shumicën e rasteve qëllimi i hyrjeve në Shqipëri është për pushime, por treguesi është rritur me vetëm 0.2% nga një vit më parë.  

Vizitorët nga Europa zënë 95% të hyrjeve të regjistruara, kryesisht Europa jugore. Në tendencë rritëse janë edhe vizitorët nga SHBA, Afrika e Azia.

INSTAT raporton një rritje të ndjeshme të shqiptarëve që kanë dalë nga vendi gjatë këtij muaji, 11%, përkthyer në 782 mijë. Korrikun e shkuar ky tregues ishte 1.7%.

Sezoni 2025, ndonëse nuk ka përfunduar ende është përshkruar si i zbehtë nga operatorët dhe turistët, ndryshe nga dy vitet paraardhëse. Për bizneset dhe qytetarët, problemet e shumta në infrastrukturë, fasilitete dhe informaliteti po mbajnë “peng” potencialin turistik të Shqipërisë.

Gjithsesi, Shqipëria vazhdon të dominojë listat e mediave botërore si një ndër vendet që duhet të vizitohet.

The post Turistëve të huaj u ikën interesi për Shqipërinë. Shqiptarët po pushojnë jashtë! appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Kënaqësia financiare e shqiptarëve është e ulët , duke u rreshtuar krahë shteteve në nivelet minimale.

4.8 vlerësohet kënaqësia financiare në Shqipëri nga 10 që është maksimumi. Kjo është norma më e ulët e raportuar pas 4.6, që ka Turqia dhe Bullgaria.

Eurostat sqaron se niveli i kënaqësisë nuk lidhet vetëm me nivelin e të ardhurave, por edhe me moshën dhe përbërjen e familjes. Të rinjtë shprehen më të kënaqur dhe ata që jetojnë në familje me të paktën dy të rritur.

Finlanda dhe vendet e tjera skandinave raportojnë kënaqësi të lartë financiare, maksimumi i regjistruar, 7.6.

Nga viti 2013 deri në vitin 2022, kënaqësia e njerëzve me gjendjen e tyre financiare u rrit në shumicën e vendeve të BE-së. Përjashtim bënë Danimarka, Luksemburgu dhe Suedia, ku ra pak, dhe Franca dhe Finlanda, që mbeti në vend.

The post Kënaqësia financiare e shqiptarëve më e ulëta në Europë appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Kostot e larta financiare apo distanca gjeografike, i ka detyruar shqiptarët të mos I shkojnë pas nevojave shëndetësore.

Sipas gjetjeve të Eurostat, Shqipëria ka numrin më të lartë në Europë, të qytetarëve që kanë lënë shëndetin e tyre pas dore, 15.2%. 10.2% e tyre përmendin kostot ose udhëtimet e largëta si arsye e mosndjekjes së problmeve shëndetësore. 5% përmendin “arsye të tjera” ku përfshihen mungesa e kohës, e informacioneve apo frika ndaj spitaleve dhe mjekëve.

Në Bashkimin Europian, përqindja e njerëzve që nuk kanë plotësuar nevojat shëndetësore raportohet 3.8%. Qipro raporton nivelin më të ulët të këtij problemi, 0.1%. Në BE, 2 arsyet kryesore më të zakonshme për nevojat e paplotësuara për kujdes mjekësor në 2024 ishin për shkak të listave të pritjes ose se ishte shumë e shtrenjtë.

Eurostat ndan edhe grupmoshat që kanë shmangur kontrollet shëndetësore në Shqipëri, ku vendin e parë e zënë pensionistët, ata mbi 65 vjeç, 15% e të cilëve nuk kanë marrë trajtim apo kujdes për shëndetin.

Në norma të larta janë edhe personat e moshës së mesme, 45-64 vjeç, 14% e të cilëve nuk janë trajtuar dhe rreth 8% e të rinjve, grupmoshës 16-44 vjeç.

Shifrat e Eurostat i referohen vitit 2024, matur sipas personave që kanë pasur nevojë për trajtim shëndetësor.

The post Shtrenjtë dhe larg! Shqipëria ka numrin më të lartë të të sëmurëve që nuk marrin trajtim shëndetësor appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘SI’ – Dhoma Amerikane e Tregtisë i ka kërkuar Ministrisë së Financave të rishikojë draftin e sigurimit të detyrueshëm të banesave me shqetësime mbi transparencën dhe trajtimin e shtresave në nevojë.

AmCHam thotë se ndalimi i shërbimeve publike për ata që nuk bëjnë sigurimin e detyrueshëm do të ndëshkojë fort familjet e varfëra dhe sugjeron përjashtime ose lehtësira për pensionistët dhe familjet me ndihmë ekonomike.

Krijimi i Fondit për Tërmetet, ku do të shkojnë paratë e sigurimeve, shikohet me optimizëm nga shoqata e bizneseve, por ngre shqetësimin se Ministria e Financave ka fuqi të tepruara mbi emërimet dhe mbikëqyrjen, duke vënë në dyshim pavarësinë e tij.

Dhoma Amerikane thekson se drafti përkufizon qartë banesat dhe seksionet e brendshme, por lë paqartësi për ndërtesat me përdorim të përzier apo për ato që janë vetëm pjesërisht rezidenciale.

Gjithashtu, drafti parashikon që dëmshpërblimet të jepen pas 3 muajsh nga aplikimi i qytetarit, por sipas Dhomës, nuk sqarohet çfarë ndodh në rast vonese apo refuzimi. Ankimi para një komisioni ad-hoc nuk është i detajuar, ndërsa përfshirja e ndërmjetësimit apo arbitrazhit do të siguronte më shumë besim.

Një tjetër vërejtje lidhet me krijimin e regjistrit të sigurimit dhe shkëmbimin e të dhënave mes institucioneve, ku sipas Dhomës, nuk është parashikuar qartë përputhshmëria me ligjin për mbrojtjen e të dhënave personale. Po ashtu, drafti trajton si sigurimin e detyrueshëm ashtu edhe atë vullnetar, por mungon koordinimi mes tyre dhe renditja e pagesave, duke lënë hapësira për konfuzion.

Dhoma Amerikane kërkon që këto problematika të adresohen para miratimit, në mënyrë që ligji të garantojë qartësi, pavarësi institucionale dhe mbrojtje reale të qytetarëve.

The post Sigurimi i detyrueshëm, Dhoma Amerikane e Tregtisë: Ndëshkon shtresat në nevojë. Drafti i paqartë! appeared first on Gazeta Si.