JavĂ«t e fundit, ideja pĂ«r njĂ« mision evropian nĂ« UkrainĂ« ka marrĂ« vrull. NĂ«se realizohet, mund tâi ripĂ«rcaktojĂ« prioritetet e sigurisĂ« nĂ« EvropĂ«. Por, si do ta ndikonte praninĂ« e NATO-s nĂ« KosovĂ«? MĂ« pak vĂ«mendje, mĂ« shumĂ« rrezik, parashohin disa analistĂ«.
Ndërsa Evropa shqyrton dërgimin e trupave në Ukrainë, në lojë hyn edhe një front tjetër: Kosova.
Me mijëra paqeruajtës evropianë të dislokuar në vend, a mund të ndodhë që përqendrimi i burimeve dhe vëmendjes në lindje, ta lërë Kosovën më të cenueshme?
NATO-ja siguron qĂ« jo. NĂ« njĂ« pĂ«rgjigje dhĂ«nĂ« Radios Evropa e LirĂ«, njĂ« zyrtar i aleancĂ«s thotĂ« se âNATO-ja, prej kohĂ«sh, Ă«shtĂ« e pĂ«rkushtuar pĂ«r sigurinĂ« dhe stabilitetin e Ballkanit PerĂ«ndimor. Ne do tĂ« vazhdojmĂ« tĂ« kontribuojmĂ« nĂ« kĂ«tĂ« drejtim, sĂ« bashku me angazhimet e tjera qĂ« mund tâi marrin aleatĂ«tâ.
Misioni paqeruajtës i NATO-s, KFOR, është vendosur në Kosovë pas përfundimit të luftës, më 1999.
Aktualisht ka mbi 4.600 trupa â shumica dĂ«rrmuese e tyre evropianĂ«. Italia prin me mbi 1.200, pastaj vijnĂ« shtetet e tjera, si: Hungaria, Gjermania, Polonia apo Zvicra me qindra ushtarĂ«.
Në Bosnje e Hercegovinë, gjithashtu, prej dekadash ka një mision paqeruajtës, që përbëhet prej forcave evropiane.
Me 1.100 ushtarë dhe 3.500 të tjerë rezervë, EUFOR-i ofron mbështetje për institucionet e këtij vendi në ruajtjen e paqes, që nga viti 2004, kur i ka zëvendësuar forcat e NATO-s.
Shefi i NATO-s, Mark Rutte, ishte në Bosnje dhe në Kosovë pikërisht këtë muaj. Në një takim me gazetarët në Prishtinë, më 11 mars, tha se angazhimi i NATO-s në rajon mbetet i fuqishëm edhe sot e kësaj dite.
Ai tha se dërgimi eventual i trupave evropiane në Ukrainë do të mund të ndikonte në rishikimin e pranisë së huaj ushtarake në Ballkan, por nuk tha se si apo kur.
âĂshtĂ« shumĂ« herĂ«t [tĂ« flitet], sepse, sĂ« pari, duhet tĂ« arrihet marrĂ«veshje pĂ«r paqe nĂ« UkrainĂ«, apo pĂ«r armĂ«pushim, pĂ«rpara se tĂ« filloni ta ruani atĂ«â, tha Rutte.
Britania dhe Franca po udhëheqin përpjekjet për mbledhjen e një force ushtarake, që do të vendosej në Ukrainë, në rast të armëpushimit.
Kjo, pasi presidenti amerikan, Donald Trump, inicioi bisedimet pĂ«r njĂ« marrĂ«veshje paqeje mes RusisĂ« dhe UkrainĂ«s â tre vjet pasi shteti rus nisi pushtimin nĂ« shkallĂ« tĂ« plotĂ« tĂ« fqinjit tĂ« tij.
âMbretĂ«ria e Bashkuar dhe Franca po udhĂ«heqin sĂ« bashku planet pĂ«r aranzhimin e garancive tĂ« sigurisĂ« pĂ«r UkrainĂ«n. Ne po e bĂ«jmĂ« kĂ«tĂ« punĂ« sĂ« bashku. Po bashkĂ«punojmĂ« ngushtĂ« me vendet partnere dhe po pĂ«rpiqemi tĂ« krijojmĂ« njĂ« koalicion vullnetarĂ«sh nga Evropa dhe mĂ« gjerĂ«â, tha sekretari i BritanisĂ« pĂ«r Mbrojtjen, John Healey.
Pas njĂ« takimi tĂ« udhĂ«heqĂ«sve evropianĂ«, mĂ« 27 mars nĂ« Paris, presidenti i FrancĂ«s, Emmanuel Macron, tha se ata u pajtuan qĂ« tâi shqyrtonin çështjet specifike ligjore rreth çfarĂ«do force evropiane tĂ« sigurisĂ« pĂ«r UkrainĂ«n, dhe tĂ« raportonin pas tri javĂ«sh.
Kryeministri britanik, Keir Starmer, tha se misioni nuk do të ishte i mundur pa ndihmën e SHBA-së, por SHBA-ja ishte e ftohtë ndaj idesë së ndonjë roli ushtarak në Ukrainë.
Ministri i JashtĂ«m rus, Sergei Lavrov, tha, po ashtu, se pĂ«r RusinĂ« do tĂ« ishte e papranueshme prania e forcave tĂ« vendeve tĂ« NATO-s nĂ« UkrainĂ« â ânĂ« secilĂ«n rrethanĂ«â, sipas tij.
Disa vëzhgues si Tim Less, nga Qendra për Gjeopolitikë e Universitetit të Kembrixhit, nuk presin që ky mision të formohet, pikërisht për shkak të këtyre kundërshtimeve.
NĂ« vend tĂ« tij, Less pret qĂ« Evropa tâi fortifikojĂ« shtetet qĂ« janĂ« mĂ« tĂ« shqetĂ«suara nga kĂ«rcĂ«nimi rus, si ato tĂ« Baltikut, Polonia, Rumania apo Moldavia.
âE, nĂ«se vlerĂ«son se Ballkani Ă«shtĂ« nĂ« front pĂ«r tâu ballafaquar me RusinĂ«, atĂ«herĂ« mendoj se do tĂ« shohim njĂ« militarizim mĂ« tĂ« madh, sidomos tĂ« KosovĂ«s dhe BosnjĂ«s. Por, nĂ«se ndodh skenari i parĂ«, ai do tĂ« kĂ«rkonte njĂ« lloj rialokimi tĂ« burimeve larg Ballkanit, drejt atyre vendeve tĂ« tjeraâ.
âNĂ« atĂ« rast, SerbisĂ« do tâi dĂ«rgohej mesazh i qartĂ«, se nuk do tĂ« pĂ«rballej me kundĂ«rshtime, nĂ«se i shtyn pĂ«rpara qĂ«llimet e veta politikeâ, thotĂ« Less pĂ«r programin Expose tĂ« Radios Evropa e LirĂ«.
KĂ«tĂ« mendim ndan edhe Hikmet Karçiq, bashkĂ«punĂ«tor hulumtues nĂ« Universitetin e SarajevĂ«s dhe autor i librit âTorturĂ«, poshtĂ«rim, vrasje: Brenda sistemit tĂ« kampit serb tĂ« BosnjĂ«sâ.
Zhvendosja e vëmendjes mund të krijojë boshllëqe në siguri, sipas tij.
âĂdo dhunĂ« qĂ« ndodh nĂ« rajon, ka potencial tĂ« pĂ«rhapet nga njĂ« vend nĂ« tjetrin â nĂ« Bosnje, KosovĂ«, Mal tĂ« Zi, Serbi, Maqedoni tĂ« Veriut. E kemi parĂ« kĂ«tĂ« edhe nĂ« tĂ« kaluarĂ«n. Por, viteve tĂ« fundit ka qenĂ« fokusi i PerĂ«ndimit, i NATO-s, ai qĂ« e ka mbrojtur rajoninâ.
âNĂ« KosovĂ«, pĂ«r shembull, prania e trupave tĂ« huaja Ă«shtĂ« arsyeja kryesore pĂ«rse Serbia nuk ka bĂ«rĂ« pĂ«rpjekje â pĂ«rveç para gati dy vjetĂ«sh nĂ« BanjskĂ« â ta sulmojĂ« fizikisht atĂ«â, thotĂ« Karçiq pĂ«r ExposenĂ«.
Jeta Loshaj, hulumtuese në Qendrën Kosovare për Studime të Sigurisë, pret që rajoni i Ballkanit të mbetet në radarin e Evropës dhe të zërë vend në secilin plan për mbrojtje që ajo bën.
Këtë, sipas saj, e dëshmon edhe vizita që bëri shefi i NATO-s në Kosovë, e paraprakisht edhe në Bosnje.
âNuk e dimĂ« ende nĂ«se forcat [evropiane] do tĂ« vendosen nĂ« UkrainĂ«. Por, nĂ«se njĂ« vendim i tillĂ« merret, i bie qĂ« Evropa ka investuar nĂ« forcat e veta ushtarake. E kemi parĂ« edhe planin pĂ«r ndarjen e 800 miliardĂ« eurove pĂ«r mbrojtje. Mendoj se aty do tĂ« pĂ«rfshihej edhe Kosovaâ, thotĂ« Loshaj pĂ«r ExposenĂ«.
Loshaj u sugjeron institucioneve tĂ« KosovĂ«s tĂ« mbeten nĂ« komunikim tĂ« ngushtĂ« me aleatĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ« â qoftĂ« me NATO-n si tĂ«rĂ«si, apo edhe me shtetet e saj veç e veç.
Â
Ajo e vlerëson në mënyrë të veçantë nismën për bashkëpunim ushtarak që u ndërmor së voni nga Kosova, Shqipëria e Kroacia.
â[Ajo] dĂ«rgon njĂ« mesazh se Kosova Ă«shtĂ« gati pĂ«r tĂ« gjetur mĂ«nyra jo vetĂ«m pĂ«r tĂ« forcuar kapacitetet e saj, por edhe pĂ«r tĂ« reflektuar ndaj situatave tĂ« tanishme gjeopolitikeâ, thotĂ« Loshaj.
Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, i cili synon një mandat të ri qeverisës, premtoi këtë javë mbi një miliard euro buxhet për Forcën e Sigurisë së vendit dhe përsëriti se Kosova do ta ndërtojë fabrikën e saj të municioneve dhe dronëve ushtarakë.
Less, nga Universiteti i Kembrixhit, beson se Kosova duhet të ndërmarrë dy hapa kyçë për të ruajtur vëmendjen e aleatëve të saj.
âNjĂ« Ă«shtĂ« lobimi aktiv te PerĂ«ndimi, duke promovuar idenĂ« se Serbia Ă«shtĂ« kĂ«rcĂ«nim pĂ«r tĂ« dhe duhet tĂ« frenohet. Dhe, nĂ«n dy, tĂ« investojĂ« nĂ« sigurinĂ« e saj, duke ndĂ«rtuar ushtrinĂ« e saj, duke ndĂ«rtuar rezervat e saj tĂ« armatimit e kĂ«shtu me radhĂ« â nĂ« rast se i duhet tĂ« pĂ«rballet me SerbinĂ« drejtpĂ«rdrejt dhe pa ndihmĂ« nga jashtĂ«â, thotĂ« Less.
Karçiq pajtohet se strategjitë e koordinuara diplomatike dhe ushtarake do të jenë vendimtare në balancimin e këtyre sfidave të njëkohshme të sigurisë.
Sipas tij, Perëndimi do të duhej ta ndihmonte Kosovën në forcimin e kapaciteteve të saj ushtarake dhe të sigurisë, përfshirë edhe rritjen e sigurisë kibernetike, për të qenë në gjendje të mbrohet nga kërcënimet e mundshme.
BosnjĂ«n thotĂ« se duhet ta inkurajojĂ« tâi kapĂ«rcejĂ« ndarjet e saj politike dhe tĂ« ndĂ«rmarrĂ« hapa pĂ«r tâi forcuar institucionet dhe kapacitetet e saj tĂ« sigurisĂ«.
Në të kundërtën, Karçiq thotë se Rusia do të plotësonte çdo vakum të mundshëm që do të linte Perëndimi.
âRusia, sĂ« bashku me mbĂ«shtetĂ«sit e saj nĂ« Serbi dhe nĂ« Mal tĂ« Zi, do tĂ« pĂ«rpiqej pĂ«rfundimisht tĂ« pengonte zgjerimin e NATO-s nĂ« kĂ«tĂ« zonĂ«, si dhe integrimin e saj nĂ« BE. Po ashtu, do tĂ« bĂ«nte pĂ«rpjekje pĂ«r tâi destabilizuar edhe shtetet e NATO-s nĂ« Ballkan, si Mali i Zi. I kemi parĂ« kĂ«to pĂ«rpjekje edhe viteve tĂ« kaluara, sidomos me Malin e Zi dhe MaqedoninĂ« e Veriutâ, thotĂ« ai.
Dhe, me një administratë amerikane që sinjalizon më pak përfshirje në çështjet evropiane, Kremlini mund të ndjejë më pak presion për veprimet e tij, qoftë në Ukrainë, qoftë në Ballkan, thotë profesori Less.
âInaugurimi i Donald Trumpit mĂ« 20 janar ishte njĂ« lloj bombe qĂ« shpĂ«rtheu nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare. Pothuajse kudo qĂ« shikoni, shihni njĂ« lloj tĂ« ndikimit tĂ« Trumpitâ, sipas tij.
Në këtë klimë të pasigurt, sfida për Kosovën dhe Ballkanin Perëndimor në përgjithësi duket e qartë: qëndroni në radar, ose rrezikoni të mënjanoheni nga loja gjeopolitike, thonë analistët.
Por, kjo kĂ«rkon njĂ« balancĂ« tĂ« kujdesshme mes interesave tĂ« brendshme dhe atyre ndĂ«rkombĂ«tare â diçka qĂ« kurrĂ« nuk Ă«shtĂ« e lehtĂ«, sidomos nĂ« njĂ« rajon si Ballkani./rel
The post Analiza e REL: Kur Europa zhvendos vëmendjen, çfarë ndodh me Kosovën? appeared first on Gazeta Shqiptare Online.