❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Libri me poezi i Sali Bashotës botohet në gjuhën malazeze

✇KultPlus
By: KultPlus

Qendra pĂ«r Ruajtjen dhe Zhvillimin e KulturĂ«s sĂ« Pakicave nĂ« Mal tĂ« Zi (CEKUM) nĂ« PodgoricĂ«, kĂ«to ditĂ« botoi librin me poezi tĂ« poetit, Sali Bashota, me titullin “Legenda sna” (“Legjenda e Ă«ndrrĂ«s). Libri Ă«shtĂ« pĂ«rkthyer mjeshtĂ«risht nga Qazim Muja, me parathĂ«nie tĂ« shkrimtarit tĂ« njohur malazez, Mirash Martinoviq. 

Bashota deri më tani ka botuar mbi pesëdhjetë vepra të llojeve dhe zhanreve të ndryshme, duke përfshirë vepra me poezi, prozë poetike, ese, studime letrare, publicistikë. Libri i botuar në gjuhën malazeze është një përzgjedhje nga krijimtaria e tij letrare me poezi.

Librat e BashotĂ«s me poezi janĂ«: “Albumi i grisur” (1986), “Zogu me profil vjeshte” (1989), “PlagomĂ«â€ (1994), “Dalje nga trishtimi” (1999) “Bukuri e nĂ«mur” (2006), “DorĂ«shkrimi i ngjallur” (2011), “NĂ« fillim ishte Drita” (2017), “AsnjĂ« zĂ« tjetĂ«r” (2018). “Lutja e parĂ« e shpirtit”, (2020), “PĂ«shpĂ«ritja e agonisĂ« – libri i karantinĂ«s” (2020), “MatanĂ« dashurisĂ« Ă«shtĂ« njĂ« lumĂ«â€ (2023), ndĂ«rsa me prozĂ« poetike ka botuar kĂ«to vepra: “Ëndrra nĂ« parajsĂ«â€ (2006), “SytĂ« e vetmisĂ«â€ (2011), “ZemĂ«rimi i heshtjes” (2014), “ShkallĂ«t e natĂ«s” (2020), “MĂ«kati i buzĂ«qeshjes” (2023).

NĂ« fushĂ«n e studimeve letrare, Bashota ka botuar veprat: “Shqipshkrimi kritik” (1997), “Kuteli prozator, poet, kritik” (1999),”DomethĂ«nia e ideve letrare” (2001), “Proza e filleve tĂ« modernitetit” (2006), “Enigma e shkrimit” (2018), “Esenca e ligjĂ«rimit letrar” (2020).

Poezia e BashotĂ«s Ă«shtĂ« pĂ«rkthyer dhe botuar nĂ« libra tĂ« veçantĂ« nĂ« vende tĂ« ndryshme tĂ« botĂ«s, si nĂ« FrancĂ«, ZvicĂ«r, Rumani, Bullgari, Çeki, Hungari, Greqi, Suedi, FinlandĂ«, Maqedoni, Mal tĂ« Zi etj. Veprat e tij tĂ« pĂ«rkthyera deri mĂ« tani janĂ«: “Exilul Sufletului” (2004), “Schalte das magische Licht ein” (2004), “Only Death is White” (2005), “Ako stanam angel” (2006), Ploaia fara Tine” (2008), “BeautĂ© Maudite” (2010), â€œĐŸŃ€ĐŸĐșŃŠĐ»ĐœĐ°Ń‚Đ° ĐșŃ€Đ°ŃĐŸŃ‚Đ°â€ (2012) , “NĂ€r himlen tystnar” (2012), “Allume la lumiĂšre magique” (2012), “Il gioco delle foglio” (2015), â€œÎ—ÎŹÎ»Î»Î· όψη Ï„ÎżÏ…â€ (2016), “AlbĂĄn Ă©jzaska” ( 2017), “La Ɲtono de la amo” (2017), “Whispering Agony – a quarantine book” (2020), “Musta sade” (2025), “Legenda sna” (2025) etj.

Gjithashtu, në Prishtinë, Tiranë, Tetovë etj., nga botues të ndryshëm janë botuar me dhjetëra vepra të zgjedhura të autorit, kryesisht me poezi, ndërkaq në vitin 2023, Shtëpia Botuese Logos- A në Shkup, botoi kompletin e veprave të Bashotës në gjashtë vëllime, në të cilin përfshihet krijimtaria e tij përbrenda periudhës dyzetvjeçare.

Sali Bashota Ă«shtĂ« njĂ«ri ndĂ«r poetĂ«t mĂ« tĂ« njohur dhe mĂ« tĂ« pĂ«rkthyer tĂ« KosovĂ«s nĂ« gjuhĂ« tĂ« ndryshme tĂ« botĂ«s dhe i pĂ«rfaqĂ«suar nĂ« shumĂ« antologji brenda dhe jashtĂ« vendit, ndĂ«rsa pĂ«r krijimtarinĂ« e tij letrare dhe shkencore Ă«shtĂ« nderuar me çmime tĂ« larta kombĂ«tare dhe ndĂ«rkombĂ«tare, duke pĂ«rfshirĂ« çmimet letrare “PjetĂ«r Bogdani”, “Serembe”, “Ibrahim Rugova”, “Ali Podrimja”, “Pena e ArtĂ«â€, “Menada” etj. 

NĂ« vitin 2020 nga Presidenti i RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, u dekorua me Medaljen Presidenciale tĂ« Meritave pĂ«r kontributin e dhĂ«nĂ« nĂ« fushĂ«n e letĂ«rsisĂ« dhe tĂ« kulturĂ«s shqiptare, ndĂ«rkaq nĂ« Festivalin NdĂ«rkombĂ«tar të AutorĂ«ve “NetĂ«t Korçare të PoezisĂ«â€, u shpall Poeti Laureat i vitit 2024.

Parathënia e librit:

Mirash Martinoviq

PALLATI POETIK ME PORTA TË PANUMËRTA

(Sali Bashota: “Legenda sna”, CEKUM, PogdoricĂ«, 2025)

Jam i befasuar. NĂ« kuptimin mĂ« tĂ« bukur dhe me ndjenjĂ«n mĂ« tĂ« bukur. Nuk e besoja se ekziston njĂ« poet i tillĂ«. Duke lexuar “LegjendĂ«n e Ă«ndrrĂ«s”, u binda. Poeti quhet Sali Bashota. Ndihem i privilegjuar qĂ« mund tĂ« shkruaj disa fjalĂ« hyrĂ«se pĂ«r kĂ«tĂ« libĂ«r. NjĂ« çelĂ«s i vogĂ«l pĂ«r Pallatin e Madh tĂ« PoezisĂ«, çdo poezi e tĂ« cilit Ă«shtĂ« njĂ« portĂ« qĂ« duhet shkyçur nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« bota ta gjejĂ« veten nĂ« Univers.

NĂ«se do ta lidhja me ndonjĂ« nga poetĂ«t botĂ«rorĂ«, edhe pse ai Ă«shtĂ« autentik dhe vetvetja, do tĂ« ishte Cesare Pavese (“Vdekja do tĂ« vijĂ« dhe do tĂ« ketĂ« sytĂ« e tu”). Dhe, nĂ«se njĂ« ose mĂ« shumĂ« nga poezitĂ« qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« kĂ«tĂ« libĂ«r, do t’i zgjidhja pĂ«r njĂ« antologji tĂ« mundshme, do tĂ« ishte njĂ« detyrĂ« shumĂ« e vĂ«shtirĂ«. Secila prej tyre Ă«shtĂ« pĂ«r njĂ« antologji, dhe atĂ« evropiane dhe botĂ«rore, tĂ« poetĂ«ve tĂ« mĂ«dhenj, e mĂ« tĂ« mĂ«dhenjve. MegjithatĂ«, njĂ«rĂ«n do ta veçoj pĂ«r kĂ«tĂ« rast, pĂ«r shkak tĂ« poetit tĂ« madh, mikut tonĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t.

MËSOHU ME VDEKË SI ALI PODRIMJA

Këpute edhe këtë degë druri

KĂ«pute si litarin

Hap shteg derisa të dalë shpirti 

Shteg në majë të bregut

Merre me vete simfoninë e heshtjes

Merre nëse zbardhet qielli

Vraje shpendin e zi të natës

Vraje nga pabesia

Beso në simbolin e fjalës së dhënë

Beso aty ku fle malli

Digju brenda syrit të mirë

Digju vetëm për afshin

Mësohu me vdekë si Ali Podrimja

Mësohu me vdekë afër një lumi

Edhe unĂ« personalisht, me tĂ« dĂ«gjuar lajmin e vdekjes sĂ« Aliut, shkrova njĂ« cikĂ«l me poezi, “Bari i tufave tĂ« yjeve”, duke ia kushtuar atij.

Libri “Legjenda e Ă«ndrrĂ«s” mĂ« mahniti. Poeti i saj mĂ« magjepsi, ma ktheu shpresĂ«n te Poezia, mĂ« bindi se sa Ă«shtĂ« fuqia e saj. Bashota di t’i shndĂ«rrojĂ« çastet nĂ« pĂ«rjetĂ«si. Çdo poezi e tij Ă«shtĂ« njĂ« jetĂ« mbas jetĂ«s. Edhe pse ai kĂ«ndon pĂ«r vdekjen – vdekje nuk ka. Jam i lumtur qĂ« kjo poezi, pĂ«rveç qĂ« jeton nĂ« disa gjuhĂ« evropiane, tani jeton edhe nĂ« gjuhĂ«n time – malazeze. Kam besuar se Ali Podrimja ishte poeti mĂ« i madh shqiptar qĂ« kishte nxjerrĂ« Kosova. PĂ«r gĂ«zimin e tĂ« gjithĂ«ve, ja kĂ«tu Ă«shtĂ« njĂ« tjetĂ«r – qĂ« Ă«shtĂ« i vetvetes dhe i madh.

I jam mirënjohës Qazim Mujës, i cili e përktheu librin nga shqipja në gjuhën malazeze. Ai përktheu një korpus librash të shkrimtarëve shqiptarë dhe malazezë, duke krijuar kështu ura të qëndrueshme midis dy popujve dhe dy letërsive.

Respekt i madh për të dy, Poetin dhe Përkthyesin! Si do të ishte bota pa poetë, si do të ishin gjuhët pa përkthyes?!

NĂ« Herceg Novi, 3 mars 2025/ KultPlus.com

↗

Ambasada e Malit tĂ« Zi nĂ« KosovĂ« sjell filmin “Kisha dhjetĂ« vjet”, premiera nĂ« Pejë 

✇KultPlus
By: KultPlus

Ambasada e Malit tĂ« Zi nĂ« PrishtinĂ«, nĂ« bashkĂ«punim me KomunĂ«n e PejĂ«s, do tĂ« prezantojĂ« premierĂ«n kosovare tĂ« filmit dokumentar “Kisha dhjetĂ« vjet” tĂ« autorit Velibor Čović. 

Kjo premierĂ« e filmit tĂ« Malit te Zi do tĂ« prezantohet mĂ« 23 korrik 2025, nĂ« kino Jusuf GĂȘrvalla nĂ« PejĂ«, nĂ« ora 19.00. 

Ky dokumentar përcjell një mesazh të fuqishëm human dhe evokon një nga kapitujt më të rëndësishëm të historisë moderne të marrëdhënieve ndërmjet Malit të Zi dhe Kosovës. 

ilmi Ă«shtĂ« vlerĂ«suar me Çmimin Special pĂ«r kontribut tĂ« shquar nĂ« Festivalin NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Filmit nĂ« Nju Jork, me arsyetimin se “jep shembuj tĂ« vlerave universale njerĂ«zore nĂ« trashĂ«giminĂ« e luftĂ«s”./ KultPlus.com 

↗

Opera dhome, shfaqet për herë të parë në kishën Shën Lucia në Durrës

✇KultPlus
By: KultPlus

Kompozitori Red Radoja krijoi veprĂ«n “Ëndrra e Gotfridit” qĂ« u ngjit nĂ« skenĂ« nĂ« kuadĂ«r tĂ« edicionit tĂ« 20-tĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« MuzikĂ«s sĂ« DhomĂ«s.

Radoja, që jeton dhe krijon prej vitesh në Francë, e ka shkruar operën fillimisht në frëngjisht. Tani, për herë të parë, ajo vjen në versionin shqip, duke sjellë një premierë unike për skenën shqiptare, ku muzika klasike, elementet shqiptare, ëndrrat dhe realiteti bashkohen në një akt të vetëm.

Në skenë u ngjitën emra të njohur të muzikës lirike, si tenori Neron Kacerja, mezzo-sopranoja Anita Kërhani dhe bas-baritoni Hektor Leka. Vepra u shoqërua nga një kuartet instrumental, i cili u dirigjua në piano nga vetë autori.

“Ëndrra e Gotfridit” u prit me entuziazĂ«m nga publiku dhe u pĂ«rjetua si njĂ« moment i veçantĂ« artistik, qĂ« lidh krijimtarinĂ« shqiptare me standardet evropiane tĂ« muzikĂ«s sĂ« dhomĂ«s./ KultPlus.com 

↗

Publikohet fotografia e parĂ« nga seriali i ri “Harry Potter”, HBO zbulon kastin e ri

✇KultPlus
By: KultPlus

Magjia rikthehet me pamjen e parĂ« nga adaptimi televiziv i shumĂ«pritur i sagĂ«s “Harry Potter”. HBO publikoi sot fotografinĂ« e parĂ« zyrtare nga seriali, ku shfaqet aktori i ri Dominik McLaughlin nĂ« rolin e magjistarit tĂ« famshĂ«m, duke mbajtur syzet karakteristike dhe veshjen klasike tĂ« shkollĂ«s sĂ« magjisĂ«, Hogwarts. NĂ« dorĂ« ai mban njĂ« klaketĂ« xhirimi, duke sinjalizuar fillimin e njĂ« epoke tĂ« re pĂ«r fansat e kĂ«saj bote tĂ« dashur.

Dominik McLaughlin do tĂ« pasojĂ« Daniel Radcliffe nĂ« rolin qĂ« e bĂ«ri atĂ« njĂ« ikonĂ« globale, teksa HBO premton njĂ« “adaptim besnik” tĂ« librave tĂ« J.K. Rowling. Seriali do tĂ« publikohet nĂ« vitin 2027 nĂ« HBO dhe HBO Max, si dhe nĂ« disa tregje ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«rfshirĂ« GjermaninĂ«, ItalinĂ« dhe MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar.

Produksioni ka zbuluar disa emra të rinj të kastit, si Rory Wilmot (Neville Longbottom), Amos Kitson (Dudley Dursley), Louise Brealey (prof. Rolanda Hooch) dhe Anton Lesser (Ollivander). Ndërkohë, emra të njohur që janë konfirmuar më herët përfshijnë John Lithgow si Albus Dumbledore, Paapa Essiedu si Minerva McGonagall, Janet McTeer si Severus Snape dhe Nick Frost në rolin e Hagridit.

Në qendër të serialit do të jetë treshja e re e protagonistëve: McLaughlin si Harry, Alastair Stout si Ron dhe Arabella Stanton si Hermione. Të tre aktorët e rinj pritet të udhëheqin projektin për të paktën një dekadë, sipas planeve afatgjata të HBO.

Autorja J.K. Rowling do tĂ« jetĂ« vetĂ« pjesĂ« e ekipit si producente ekzekutive, duke garantuar qĂ« seriali do t’i qĂ«ndrojĂ« sa mĂ« afĂ«r origjinalit letrar qĂ« ka magjepsur breza tĂ« tĂ«rĂ«. Fansat anembanĂ« botĂ«s tashmĂ« janĂ« nĂ« pritje tĂ« kĂ«tij udhĂ«timi tĂ« ri drejt Hogwarts-it./ KultPlus.com

↗

Gërmime në sitin arkeologjik ku ndodhen 400 varre nga mijëvjeçari i dytë para Krishtit: Tuma ilire e Kamenicës

✇KultPlus
By: KultPlus

Një grup arkeologësh dhe filologësh nga Austria i janë drejtuar sitit ku gjenden mbi 400 varre që datojnë nga mijëvjeçari i dytë para Krishtit si dhe objekte, stoli, armë dhe vegla që tregojnë shumë për jetën, zakonet, strukturat shoqërore dhe besimet e popullsisë ilire.

Për arkeologun Olsi Lafe, i cili ka qenë pjesë e gërmimeve në vitin 2000, Tuma Ilire e Kamenicës ka rëndësi të jashtëzakonshme nga pikëpamja arkeologjike dhe antropologjike.

Një grup vizitorësh nga Austria, të përfshirë kryesisht në fushën e arsimit dhe arkeologjisë, kanë zhvilluar një tur kulturor në Shqipëri, duke vizituar Tiranën, Shkodrën dhe disa site arkeologjike me rëndësi historike. Ata janë shprehur të impresionuar nga pasuria arkeologjike dhe prezantimi profesional i trashëgimisë kulturore shqiptare. Një pjesë e tyre janë mësues nga Vjena, të interesuar për arkeologjinë e Ballkanit, pasi kanë studentë nga vende si Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Bosnja, dhe e konsiderojnë të vlefshme këtë eksperiencë për të kuptuar më mirë prejardhjen e tyre. Një vizitor tjetër, i specializuar në arkeologjinë nënujore dhe punonjës në universitetin e Salzburgut, ka vlerësuar rëndësinë unike të Tumës Ilire të Kamenicës dhe lidhjen e saj të veçantë me vendndodhjen gjeografike. Në përgjithësi, ata e kanë cilësuar Shqipërinë si një vend shumë interesant me potencial të madh arkeologjik. Vizitorët austriakë e kanë vlerësuar Tumën Ilire të Kamenicës si një destinacion me rëndësi të veçantë dhe vlera të jashtëzakonshme kulturore.

Tuma e Kamenicës, e vendosur vetëm pak kilometra larg qytetit të Korçës, përbën një nga monumentet më të rëndësishme arkeologjike në Shqipëri dhe në gjithë rajonin e Ballkanit. E njohur për përmasat e saj mbresëlënëse dhe për ruajtjen e jashtëzakonshme të strukturës, ajo konsiderohet si një nga tumat më të mëdha të periudhës ilire.

Kjo pasuri arkeologjike është shumë më tepër sesa një varrezë prehistorike, ajo është një dëshmi autentike e vazhdimësisë kulturore, sociale dhe shpirtërore të ilirëve. Përveç vlerës shkencore dhe historike, ajo përfaqëson një potencial të rëndësishëm për zhvillimin e turizmit kulturor në rajon, duke e vendosur Shqipërinë në hartën e destinacioneve të rëndësishme për trashëgiminë iliro-ballkanike.

↗

Dhembja e ‘lumshme’ e Podrimjes

✇KultPlus
By: KultPlus

Ali Podrimja lindi më 1942 në Gjakovë, ku përfundoi shkollën fillore dhe gjimnazin, ndërsa studimet e larta i kreu në Fakultetin Filozofik, Gjuhë dhe Letërsi Shqipe, në Universitetin e Prishtinës.

Me shkrime Podrimja filloi tĂ« merret qysh si gjimnazist. PoezinĂ« e parĂ« “Arabja” e botoi nĂ« revistĂ«n “Jeta e Re”, nr. 4, 1957. Po kjo revistĂ« nĂ« vitin 1961 botoi edhe librin e tij tĂ« parĂ« “Thirrje”. Krijimtaria e tij pĂ«rfaqĂ«son njĂ« kontribut tĂ« thellĂ« nĂ« zhvillimin e poezisĂ« shqipe, si nĂ« aspektin tematik, ashtu edhe nĂ« atĂ« stilistik e gjuhĂ«sor, njĂ« kulm tĂ« poezisĂ« shqipe moderne dhe Ă«shtĂ« e njohur pĂ«r fuqinĂ« shprehĂ«se, pĂ«rthyerjet stilistike dhe thellĂ«sinĂ« emocionale.

Veprat kryesore të Ali Podrimjes janë:

“Thirrje” (1961);

“DhimbĂ« e bukur” (1967);

“Sampo” (1969);

“Credo” (1976);

“Lum Lumi” (2003).

PĂ«rmbledhja mĂ« prekĂ«se kushtuar humbjes sĂ« djalit tĂ« tij, qĂ« mbetet njĂ« nga veprat mĂ« kulmore, emocionale dhe letrare tĂ« tij Ă«shtĂ« “Lum Lumi”.

Humbja tragjike e djalit, Lumit, pĂ«r Podrimjen shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« shtysĂ« pĂ«r tĂ« krijuar ‘elegjinë’ pĂ«r tĂ« birin, si krijimi i tij mĂ« i thellĂ«, mĂ« i ndjeshĂ«m e mĂ« filozofik i gjithĂ« krijimtarisĂ«.

Kryesisht “Lum Lumi” si tĂ«rĂ«si poetike shpĂ«rfaq tri periudha:

-para vdekjes së Lumit;

-në vdekjen e Lumit;

-pas vdekjes së Lumit.

Në të tri periudhat para del një Ali i dërrmuar dhe skajshëm i pashpresë. Përpos një lidhjeje prind fëmijë dhe një dashurie prindërore, vepra përçon kryesisht një vuajtje, e cila herë-herë edhe e plotëson idenë e fundit shpirtëror të poetit. Në heshtjen e vargut, poeti mban dritën e tij të thyer, Lumin. Jo vetëm si emër, por si plagë e hapur, jo si fëmijë por si dhembje që flet.

NĂ« njĂ« gjendje tĂ« tillĂ« deliriumi, mĂ«rzie e krijimi njĂ«herĂ«sh, dhembja e Podrimjes kthehet nĂ« njĂ« dhembje tĂ« “lumshme”.

Poeti e lumnon qysh në titull të veprës Lumin, por Lumi për të është humbja e rrëzimi, dhembja e silueta e një distopie. E ardhmja ideale e Podrimjes rrënohet, por e rrënuar lumnohet.

Në një rrënim të tillë ekzistencial qenia poetike është përherë në një kërkim, kërkim ky që çon drejt një instance më të madhe e më të fuqishme se vetë njeriu. Podrimja nuk kërkon shkas për vdekjen e Lumit, por vdekjen e kthen në një paradoks, aty ku jeta mbaron, poezia rilind, vdekja lumnohet, vepra kthehet në një tempull për të birin.

NĂ« thelb tĂ«Â â€œLum Lumit” pra, shohim se si mungesa bĂ«het lĂ«ndĂ« ndĂ«rtuese dhe dhembja bĂ«het formĂ« e pĂ«rjetĂ«sisĂ«. Ai nuk shkruan poezi pĂ«r tĂ« vajtuar, por pĂ«r të gdhendur nĂ« gjuhĂ« njĂ« pĂ«rballje ekzistenciale, gjĂ« qĂ« e pohon edhe vetĂ« ai nĂ« parathĂ«nien e veprĂ«s: 

“Nuk i kam respektuar disa trajta tĂ« gjuhĂ«s standarde. Kam dĂ«shiruar tĂ« “shpirtĂ«roj” fjalĂ«n dhe ta mbaj gjallĂ« kujtimin pĂ«r Lumin.”

 Poezia e këtij vëllimi poetik, si akt krijimi, është një manifest poetik mbi qenien, humbjen.

Podrimja nuk i gjen e as nuk arrin t’i jap pĂ«rgjigje pyetjes pĂ«rse vdes Lumi por ia mvesh njĂ« domethĂ«nie poetike vdekjes sĂ« tij. Ai e lumnon Lumin jo pĂ«rmes iluzioneve, por pĂ«rmes artit dhe e bĂ«n atĂ« tĂ« mbetet i gjallĂ« nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« mĂ« tĂ« thellĂ« se sa do ta lejonte vetĂ« jeta. NĂ« kĂ«tĂ« pĂ«rballje, poezia fiton ku jeta dorĂ«zohet./ KultPlus.com

↗

Pashko Vasa: Ty, o Muzë, po ta kushtoj këtë grumbull vjershash

✇KultPlus
By: KultPlus

Talia e Pashko Vasës, frymëzimi vjershëtor i tij

Parë jashtë domenit ideologjik të kohës, rilindasit shqiptarë, përpos krijimit të një letërsie fund e krye misionare, binin pre edhe të ndjenjave të brishta njerëzore. Qenia e tyre, krahas një strukturimi jashtëzakonisht kombëtar e politik, preket edhe prej ndjenjës së dashurisë, si një ndër ndjenjat më sublime si te njeriu, njëlloj edhe te krijimet letrare.

Pashko Vasa, i njohur si një ndër figurat kyçe të romantizmit shqiptar, krahas krijimeve letrare me karakter plotësisht patriotik, gjithëherë me idealin për zgjimin e vetëdijes kombëtare, la pas edhe krijimtari poetike jashtë kontekstit idealist kombëtar.

NĂ« veprĂ«n “TrĂ«ndafila e gjemba” (Rose e Spine), qysh nĂ« nisje hasim dedikimin e dashuruar tĂ« poetit.

Njihemi me një Tali, një Ajo e shkrirë në poezi e vargje, një Ajo që lë në hije atdheun, popullin, idealin për të hedhur dritë kah njeriu, kah ndjenja. Talia e Pashko Vasës e krijon poetin, e formon atë, i zgjon veten tjetër, atë poetike. Një ndërdije që është më e lartësuar se vetëdija, një Unë i dytë që kërkon me patjetër një shkas për të Qenë. E te Vasa, shkasi, Ajo, është Talia, muza e frymëzimeve rinore, krijuesja e ëndrrave të munguara, e një bote krejtësisht jashtë të zakonshmes.

Talisë

Ty, o Muzë, po ta kushtoj këtë grumbull vjershash, fryt i zgjimeve të mia rinore dhe jehonë e vuajtjeve të shpirtit tim. Dhe në të vërtetë ty ta kisha borxh këtë tribut mirënjohjeje, sepse me frymëzimet e tua ti me mua bëre një mrekulli të tillë, që ishte marrëzi ta shpresoja; ti më dhe një kurajë krejt të re, e cila më mungonte.

Duke t’i blatuar kĂ«to vargje, unĂ« nuk synoj tĂ« parashtroj diçka qĂ« nĂ« realitet t’ia vlejĂ«, apo qĂ« tĂ« jetĂ« e denjĂ« pĂ«r ty; desha qĂ« ky libĂ«rth tĂ« dilte nĂ« dritĂ« vetĂ«m e vetĂ«m, sepse, pajisur me emrin tĂ«nd tĂ« bukur, tĂ« ma kujtonte rininĂ« time tĂ« kaluar dhe ato ditĂ« tĂ« lumtura, nĂ« tĂ« cilat jeta Ă«shtĂ« plot me Ă«ndĂ«rrime tĂ« Ă«mbla dhe me shpresa tĂ« kĂ«ndshme; desha qĂ« ndokush, duke e lexuar, tĂ« mund tĂ« thoshte: “Ky paska qenĂ« me tĂ« vĂ«rtetĂ« i ri kur i ka shkruar kĂ«to vjersha”.

                                                                                                                   Stamboll, 2 janar 1873/ KultPlus.com

↗

“Amadeus” ngre flamurin kulturor nĂ« VjenĂ«: FĂ«mijĂ«t shqiptarĂ« mahnitin me muzikĂ« dhe veshje tradicionale nga tĂ« gjitha krahinat e KosovĂ«s

✇KultPlus
By: KultPlus



Orkestra e fĂ«mijĂ«ve tĂ« PrishtinĂ«s ‘’Amadeus’’, ka ngritur lart identitetin shqiptar nĂ« njĂ« nga skenat mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« VjenĂ«, pĂ«rmes njĂ« pĂ«rformance unike ku muzika dhe trashĂ«gimia kulturore janĂ« ndĂ«rthurur nĂ« mĂ«nyrĂ« autentike. NĂ« qendĂ«r tĂ« kĂ«tij koncerti qĂ« mbledh orkestrat e reja nga e gjithĂ« Evropa, ‘’Amadeus’’ jo vetĂ«m qĂ« Ă«shtĂ« shpĂ«rblyer me cmimin e argjendtĂ«, kjo orkestĂ«r ka spikatur pĂ«r talentin muzikor, por edhe pĂ«r pamjen e jashtĂ«zakonshme me veshjet tradicionale tĂ« realizuara me dorĂ« nga kreatorja Tolinda Gojani Asani, shkruan KultPlus. 


Kjo është hera e parë që një orkestër fëmijësh nga Kosova paraqitet në një garë ndërkombëtare të nivelit të tillë, e veshur me kostume që përfaqësojnë të gjitha krahinat e vendit. Nga Dukagjini në Medvegjë, nga Rugova në Has e Gollak, çdo pjesëtar i orkestrës ka mbajtur mbi supe një fragment historie, të qëndisur me kujdes dhe dashuri përmes teknikave artizanale që po rrezikojnë të zhduken.
Të krijuara nga kreatorja dhe artizanja Tolinda Gojani Asani, veshjet janë realizuar për secilin instrumentist në mënyrë që të përfaqësojnë laramaninë kulturore dhe identitare të të gjitha krahinave të Kosovës. Kjo përzgjedhje e kujdesshme i ka dhënë koncertit jo vetëm një dimension artistik, por edhe një përmasë të thellë simbolike dhe historike.

Përfaqësimi i krahinave në këtë koncert është bërë si më poshtë:

Flauta – me veshjen e MedvegjĂ«s, qĂ« ruan motivet e lashta tĂ« kĂ«saj krahine tĂ« lashtĂ« shqiptare.

Klarineti – me veshje tradicionale shqiptare qĂ« pĂ«rfaqĂ«son motive tĂ« hasura nĂ« tĂ« gjitha trevat shqipfolĂ«se.

Violina 1 – me veshjet e Dukagjinit, RugovĂ«s, AnamoravĂ«s dhe Llapit, duke bashkuar elemente nga perĂ«ndimi dhe lindja e KosovĂ«s.

Violina 2 – me veshjet e Dukagjinit, Hasit, Gollakut dhe DrenicĂ«s, qĂ« pĂ«rçojnĂ« njĂ« mozaik unik simbolesh dhe ngjyrash.

Violonçeli – me veshjen aristokratike tĂ« qytetit, qĂ« ruan finesĂ«n dhe elegancĂ«n e shtresave tĂ« mesme tĂ« shekujve tĂ« kaluar.

Perkusionet – vajzat kanĂ« veshur kostume tĂ« DrenicĂ«s, ndĂ«rsa djali veshjen aristokratike tĂ« qytetit, duke reflektuar ekuilibrin mes ruralitetit dhe urbanitetit nĂ« traditĂ«n tonĂ«.Piano, fizarmonika dhe kontrabasi – gjithashtu me veshje aristokratike tĂ« qytetit, qĂ« pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« stilin klasik shqiptar tĂ« qyteteve si Prizreni, Gjakova e Peja.

Interpretimi i veprĂ«s ‘’MalĂ«sorja’’ nga kompozitori Lorenç Antoni ka marrĂ« dimension tĂ« ri emocional, ndĂ«rkohĂ« qĂ« publiku ndĂ«rkombĂ«tar nĂ« VjenĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« dĂ«shmitar i njĂ« ringjalljeje tĂ« kulturĂ«s shqiptare pĂ«rmes muzikĂ«s dhe veshjes. 

Veshjet janĂ« konceptuar jo vetĂ«m si dekor apo element skenik, por si pjesĂ« e rrĂ«fimit. Siç  thekson kreatorja Gojani Asani, çdo motiv, çdo fije ari apo grep i dorĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« formĂ« komunikimi pa fjalĂ«, njĂ« ‘’dorĂ«shkrim i heshtur’’ qĂ« lidh brezat dhe ruan kujtimin kulturor nĂ« njĂ« kohĂ« kur globalizmi rrezikon t’i minimizojĂ« veçantitĂ« lokale. 


Ky koncert ka dĂ«shmuar se ruajtja e trashĂ«gimisĂ« kulturore nuk Ă«shtĂ« njĂ« akt nostalgjik, por njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« treguar se edhe popujt e vegjĂ«l kanĂ« storie tĂ« mĂ«dha pĂ«r tĂ« ndarĂ« me botĂ«n. ‘’Amadeus’’ nuk ka shkuar nĂ« VjenĂ« vetĂ«m pĂ«r tĂ« konkurruar, por pĂ«r tĂ« pĂ«rfaqĂ«suar njĂ« popull, njĂ« histori dhe njĂ« trashĂ«gimi qĂ« flet pĂ«rmes artit./ KultPlus.com 

↗

Dita Botërore e Aftësive të të Rinjve: Fuqizimi i të rinjve përmes inteligjencës artificiale dhe aftësive digjitale

✇KultPlus
By: KultPlus

Në vitin 2014, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara shpalli 15 Korrikun si Dita Botërore e Aftësive të të Rinjve, për të theksuar rëndësinë strategjike të pajisjes së të rinjve me aftësi për punësim, punë të denjë dhe sipërmarrje.

MĂ« 15 Korrik 2025 shĂ«nohet 10-vjetori i kĂ«saj dite tĂ« rĂ«ndĂ«sishme. Tema e kĂ«tij viti Ă«shtĂ«: “Fuqizimi i tĂ« rinjve pĂ«rmes inteligjencĂ«s artificiale dhe aftĂ«sive digjitale”.

NĂ« epokĂ«n e katĂ«rt industriale, ku inteligjenca artificiale (IA) po transformon ekonomitĂ«, shoqĂ«ritĂ« dhe mĂ«nyrĂ«n sesi jetojmĂ«, mĂ«sojmĂ« dhe punojmĂ«, Arsimi dhe Trajnimi Teknik dhe Profesional (Technical and Vocational Education andTraining – TVET) duhet tĂ« pĂ«rshtatet pĂ«r tĂ« pajisur tĂ« rinjtĂ« me aftĂ«si tĂ« pĂ«rgatitura pĂ«r tĂ« ardhmen. Inteligjenca artificiale ofron mundĂ«si tĂ« mĂ«dha, por edhe rreziqe serioze nĂ«se nuk zbatohet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« drejtĂ« dhe gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se.

NĂ« kĂ«tĂ« DitĂ« BotĂ«rore tĂ« AftĂ«sive tĂ« tĂ« Rinjve, kĂ«rkohet bashkimi pĂ«r tĂ« njohur rolin jetik tĂ« tyre si force e ndryshim dhe kĂ«rkohet angazhimi pĂ«r t’i fuqizuar ata me aftĂ«si nĂ« fushĂ«n e InteligjencĂ«s Artificiale dhe teknologjisĂ« digjitale, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« pĂ«rballen me sfidat e sotme dhe tĂ« ndĂ«rtojnĂ« njĂ« tĂ« ardhme mĂ« paqĂ«sore, gjithĂ«pĂ«rfshirĂ«se dhe tĂ« qĂ«ndrueshme./ KultPlus.com

↗

Elon Musk prezanton njĂ« hartĂ« pĂ«r natalitetin nĂ« EvropĂ«, Kosova “rekordmbajtĂ«sja absolute evropiane”

✇KultPlus
By: KultPlus



Miliarderi amerikan dhe ish-bashkëpunëtori i Donald Trump, Elon Musk, ka ndarë së fundmi në profilin e tij në rrjetin social X një hartë që tregon situatën e natalitetit në vendet evropiane. Harta, e cila ka ngjallur vëmendje të gjerë në rrjet dhe në media ndërkombëtare, klasifikon vendet sipas numrit mesatar të pritur të fëmijëve për familje, duke nxjerrë në pah një rënie alarmante të lindshmërisë në pjesën më të madhe të kontinentit.

Sipas kategorizimit nĂ« hartĂ«, nĂ«n 1 fĂ«mijĂ« pĂ«r familje konsiderohet “shkallĂ« jashtĂ«zakonisht e ulĂ«t”, deri nĂ« 1 si “shkallĂ« e ulĂ«t”, deri nĂ« 1.5 si “pamjaftueshme”, deri nĂ« 1.9 si “afĂ«r shkallĂ«s sĂ« zĂ«vendĂ«simit”, ndĂ«rsa mbi 2.1 fĂ«mijĂ« Ă«shtĂ« “mbi shkallĂ«n e zĂ«vendĂ«simit”, qĂ« do tĂ« siguronte qĂ« popullsia tĂ« mos bjerĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« natyrore.

Zona më e kuqe në hartë është Ukraina, me një normë alarmante prej vetëm 1.0, ndër më të ultat në Evropë. Edhe vende si Spanja (1.12), Lituania (1.13) dhe Estonia (1.17) janë ndër më të prekurat nga rënia e lindshmërisë.

NĂ« kontrast me kĂ«tĂ« tablo tĂ« zymtĂ«, vendet e Ballkanit shfaqen mĂ« mirĂ«. Kosova vlerĂ«sohet si “rekordmbajtĂ«sja absolute evropiane”, me njĂ« normĂ« prej 1.9 fĂ«mijĂ« pĂ«r familje, duke qĂ«ndruar nĂ« kufijtĂ« e zĂ«vendĂ«simit natyror tĂ« popullsisĂ«. Edhe Mali i Zi (1.79), Bullgaria (1.72), Moldavia (1.66), Serbia (1.61) dhe Bosnja dhe Hercegovina (1.58) shfaqin shifra relativisht pozitive nĂ« krahasim me pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe tĂ« EvropĂ«s.

Në Perëndim, Franca është një nga përjashtimet, me një normë relativisht të mirë prej 1.63, që mbetet ndër më të lartat në rajon, ndërsa vendet e tjera si Gjermania dhe Italia vazhdojnë të përballen me rënie të theksuar të natalitetit.

Musk, i njohur për qëndrimet e tij publike në lidhje me rënien demografike si një nga kërcënimet më serioze të shoqërive moderne, ka komentuar edhe më parë mbi rëndësinë e mbështetjes për familjet dhe lindshmërinë. Postimi i tij i fundit ka ringjallur debatin mbi politikat sociale, migracionin dhe të ardhmen demografike të Evropës.

Europe will cease to exist soon. We need to bring back having HUGE families. pic.twitter.com/86OeFNkFVA

— Giga Based Dad (@GigaBasedDad) July 14, 2025
↗

Tradita e intetpretuar në mënyrë moderne

✇KultPlus
By: KultPlus

ETNO FEST 2025
Nata e pestë
Janet Reincek dhe hrpi nga Opoja
Liburn Jupolli Ensamble 
Shfaqja “ADN” e Fatos BerishĂ«s TK Shkup 


Agron Gërguri 

Janet Reincek antropologe amerikane prezantoj grupin e OpojĂ«s dhe nevojen e pĂ«rfshirjes tĂ« gjeneratave tĂ« reja nĂ« pĂ«rtritjen e valleve tĂ« traditĂ«s ndĂ«r to prezantoj vallen “Kalçoja” e cila nĂ« strukturĂ«n e saj ka 12 valle. Janet Reincek  nĂ« KosovĂ« ka aktivizuar grupe qĂ« vallĂ«zojnĂ« valle tĂ« popujve tĂ« ndryshĂ«m pĂ«r me pĂ«rhapë  paqe pĂ«rmes vallĂ«zimit. 
Në finale të prezantimit u bë një vallëzim i përbashkët që kulmoj me vibrime të mira emocionale. 

Muzika si shteg për të dalë nga kaosi
Liburn Jupolli Ensemble  performuan muzikë e cila përkufizohet post-zhanër, që për bazë ka folklorin shqiptar ngjyrat muzikore të instrumenteve dhe zërave që Ansambli i ekzekuton me instrumenta tradicionale me tone të ripërpunuara me një qasje moderne dhe elektronike. Paraqitja e Liburnit ishte një polifoni zërash me ngjyrime folklorike me kontributin e efektshëm të  instrumenteve frymore dhe perkusione, që nxirrnin tinguj unik që prekin të kaluren si kujtesë dhe të tashmen si pretendim i arritshmërisë në komunikimin muzikor.  E tëra tingëllonte si një kërkim identiti në shumësinë kaotike të  zërave që ofrohen si  mundësi identifikimi me përkatësinë. Brenda muzikës së Libunit ka dramë, kërkim, frikë, emocion që është në proces të artikulimit. Muzikë jo e popullarizuar por që cyt në meditim dhe shtron pyetje se ku nis e ku mbaron tingulli. I kujt është dhe sa ne jemi pjesë e tij. Ai jo vetëm se luanë në instrumenta por interpreton gjendje kaotike të galaktikes ku jemi apo nuk jemi por ka disa tinguj që na thërrasin dhe nusja me vello të zezë nis të artikuloj zëra që bëheshin thirrje shpirtnore apo si lexim kodesh kosmike.
Shfaqje muzikore e jashtëzakonshme që të shqetëson kënaqshëm. 



Shfaqja “ADN” e Fatos BerishĂ«s 

Shfaqje me energji, temë, probleme e dilema rinore. 
  NĂ« njĂ« atmosferĂ« ku disa tĂ« rinjĂ« mundohen tĂ« fshehin njĂ« vdekje e cila duket se ka lidhje me ta
.pastaj nĂ« fragmente apo pamje qĂ« ndĂ«rrohen shpesh ku ata debatojnĂ«, planifikojnĂ«, gjykojnĂ« dhe shtiren, ekzaltohen e stĂ«rkeqen bulizojnĂ« por ku njĂ« vajzĂ« thĂ«rret pĂ«r dashuri derisa partneri i saj heshtë ajo rrĂ«fen, flet sa pĂ«r tĂ« folur, qesh, improvizon edhe varjen, qanĂ« por partneri i saj nuk flet se nuk flet.
Një fakt kjo i jep frymë njerëzore një ambienti të kontaminuar ku bëhet një lojë me krimin që duan ta fshehin por që nuk duanë  dikush tjeter të akuzohet pa faj.
Si kontrapunkt i qiftit një qift tjeter drogohet dhe për ta shqetësimi është krejt i relativizuar.
Në përgjithësi rrëfimi tingëllon si një trillë që edhe mund të mos ketë ndodhur, e tëra është një mospërfillje e rregullave të jetës ku duket se gjithçka ka rënë përtoke si kur bien gjethet e vjeshtës në pranëverë. Një jetë virtuale ku provokohen edhe gjëra me potencial tragjik duke menduar se me një status a klikim në aparat lojërash gjërat kthehen aty ku ishinë.
Eli lufton të mbetet  normale, reagon përpëlitet që të ruaj adn-në njerëzore derisa 
Timi i dashuri i saj kryesisht heshtĂ« dhe nuk dihet a po reflekton pĂ«r gjendjen apo po planifikon diçka qĂ« do ta pĂ«lcas shkaku i veprimeve qĂ« nuk e kanĂ« menduar pasojĂ«n. NjĂ« gjendje krejt e pakuptimit ku secila fjalĂ« i drejtohet moskuptimit ngjashĂ«m si kur hamendsojmĂ« pĂ«r kosmosin dhe mundĂ«sinĂ« e jetĂ«s atje..NjĂ« gjendje e pĂ«rzier mendimesh tĂ« pasistemuara qĂ« mbesin nĂ« provĂ«. Rotuali i heshtjes  Timin e dĂ«rgon nĂ« vetĂ«vrasje tĂ« “pakuptimit” vrasje e cila e forcon dilemĂ«n deri nĂ« ç’masĂ« Ă«shtĂ« dĂ«mtuar  ADN e njerĂ«zores.  Shfaqja sikur na dĂ«rgon rrugĂ«s njĂ«drejtimĂ«she me sinjalistikĂ« tĂ« prishur, ku ka hyrje pa dalje shkaku se e gjelbĂ«rta nuk ndizet
E gjitha sikur e pret që  personazhi Elit nĂ« interpretim tĂ« Sara Bajramit ta thonte fjalĂ«n “tĂ« dua Tim” si njĂ« litar shpĂ«timi nga gjendja e zvetnimit dhe tjetĂ«rsimit apo ndoshta bota njerĂ«zore(lexo rinore) po shkon dikah qĂ« nuk ka mĂ« frikĂ« motivuese por vetĂ«m udhĂ«tim pa adresĂ«. 

Regjisori Berisha ka “shfrytĂ«zuar” mirĂ« energjinĂ« e moshĂ«s sĂ« personazheve dhe ka mizenakenuar me njĂ« tempo-ritĂ«m i cili i korespondonte me temĂ«n. Hyrje daljet e shpeshta e pĂ«rshpejtonin rrĂ«fimin dhe dukej sikur nuk kishte nevojĂ« pĂ«r ato errĂ«sime tĂ« shpeshta ndarje nĂ« tabllo meqĂ« ambienti ku zhvillohej ngjarja ishte gjithĂ«herĂ« i njĂ«jĂ«t. 

Interpretimi i Visar Ademit, Sabina Memishit, Fisnik Zeqirit, Mentor Kurtit, Gentiana Ramadanit, Genci Mrizos, Arben Rasimit, Hetem Etemit, Abedin Alimit ishte shprehje e një loje kolektive harmonike 

Skenografia e verfër por funksionale  e Bujar Muçës dhe kostumet e Alma Krasniqit ishin në funksion të rrëfimit teatror. 

Në Etno nejë sonte  mysafirët e shumtë të festivalit i kënaqi me këngë grupi Strings Stings. 

Tradita e interpretuar në mënyrë moderne po ndodhë fuqishëm e përmbajtshëm në Etno Fest 2025./ KultPlus.com

↗

“Pirates of the Caribbean” drejt njĂ« rikthimi spektakolar me kastin origjinal – Johnny Depp, Orlando Bloom dhe Keira Knightley

✇KultPlus
By: KultPlus



Franshiza legjendare “Pirates of the Caribbean”, njĂ« nga mĂ« tĂ« suksesshmet nĂ« historinĂ« e kinemasĂ«, duket se Ă«shtĂ« gati pĂ«r njĂ« rikthim tĂ« madh. Sipas raportimeve tĂ« fundit nga The DisInsider, kompania Disney Ă«shtĂ« nĂ« diskutime pĂ«r tĂ« rikthyer kastin origjinal, pĂ«rfshirĂ« yjet Johnny Depp, Orlando Bloom dhe Keira Knightley, nĂ« kapitullin e gjashtĂ« tĂ« sagĂ«s qĂ« ka magjepsur miliona shikues nĂ« mbarĂ« botĂ«n.

Rikthimi i personazheve ikonikë Jack Sparrow, Will Turner dhe Elizabeth Swann do të shënonte një kthim në rrënjët e sagës, e cila që në fillim u mbështet te dinamika unike e këtij treshi. Prodhuar nga Jerry Bruckheimer, aventurat në det të hapur morën përmasa të jashtëzakonshme që nga debutimi i filmit të parë në vitin 2003.

Pas largimit të Bloom dhe Knightley në filmat pasues, Depp mbeti qendra e serisë përkrah emrave si Geoffrey Rush, por mungesa e kastit origjinal u ndje fort nga fansat. Skena pas titrave e filmit të fundit, ku shfaqen Will Turner dhe Elizabeth Swann bashkë, ka ndezur spekulimet se Davy Jones mund të rikthehet si antagonisti kryesor, duke hapur rrugën për një vazhdim që përfshin gjithë linjën origjinale të historisë.

Sipas burimeve, projekti i ri mund tĂ« drejtohet nga Joachim RĂžnning, ndĂ«rsa skenari Ă«shtĂ« nĂ« duart e Jeff Nathanson, i njohur pĂ«r punĂ«n nĂ« “Pirates of the Caribbean: Dead Men Tell No Tales”.

Ndërkohë, fansat e sagës presin me padurim një konfirmim zyrtar, i cili mund të vijë gjatë D23 Expo -eventi më i madh i Disney që zhvillohet nga 29 deri më 31 gusht 2025. Nëse këto lajme bëhen realitet, ky do të ishte një nga rikthimet më të bujshme në kinemanë e aventurës, duke rilindur një univers që prej vitesh ka qenë në pritje të ringjalljes./ KultPlus.com

↗

Scarlett Johansson thyen rekord historik: Aktorja me fitimet më të larta në historinë e kinemasë

✇KultPlus
By: KultPlus



Scarlett Johansson ka hyrë zyrtarisht në histori si aktorja kryesore me fitimet më të larta në botë, duke kaluar emra të mëdhenj të Hollivudit si Robert Downey Jr. dhe Samuel L. Jackson.

Ky rekord vjen pas suksesit tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m tĂ« filmit tĂ« ri “Jurassic World: Rebirth”, ku Johansson interpreton Zora Bennett, njĂ« ish-ushtarake e pĂ«rfshirĂ« nĂ« njĂ« mision tĂ« rrezikshĂ«m nĂ« njĂ« nga ishujt e fundit tĂ« banuar nga dinosaurĂ«t. Filmi ka arkĂ«tuar plot 318 milionĂ« dollarĂ« nĂ« vetĂ«m gjashtĂ« ditĂ«, duke e katapultuar aktoren nĂ« krye tĂ« listĂ«s sĂ« yjeve mĂ« fitimprurĂ«s tĂ« kinemasĂ«.

Me kĂ«tĂ« sukses, tĂ« ardhurat totale nga biletat pĂ«r filmat nĂ« tĂ« cilĂ«t Scarlett Johansson ka pasur njĂ« rol kryesor ose bashkĂ«-drejtues kanĂ« arritur nĂ« 14.8 miliardĂ« dollarĂ« globalisht – njĂ« shifĂ«r qĂ« asnjĂ« aktore tjetĂ«r nuk e ka arritur ndonjĂ«herĂ«.

Ky arritje nuk është thjesht çështje numrash, por pasqyrë e karizmës, shkathtësisë dhe talentit të shumëanshëm të Johansson, e cila ka ditur të spikasë në çdo zhanër nga komeditë elegante dhe dramat emocionale, deri te filmat aksion dhe animacionet.

Pjesë e suksesit të saj janë padyshim edhe rolet në universin Marvel, ku ajo u bë ikonike si Black Widow. Por ajo ka shkëlqyer edhe në filma si Sing, Marriage Story, Jojo Rabbit dhe shumë të tjerë.

Një tjetër fakt i jashtëzakonshëm: Johansson ka arritur këtë rekord pas vetëm 36 filmash, krahasuar me 71 projekte të Samuel L. Jackson. Fitimet e saj mesatare bruto për film kalojnë 400 milionë dollarë, një tjetër tregues i ndikimit të saj të jashtëzakonshëm në industrinë e filmit.

Scarlett Johansson nuk është vetëm një yll kinemaje,ajo është tashmë një ikonë historike e ekranit të madh./ KultPlus.com

↗

Gjuha shqipe në shkollat e Nju Jorkut

✇KultPlus
By: KultPlus

Një hap historik për komunitetin shqiptar në Shtetet e Bashkuara është përfshirja e gjuhës shqipe në komunikimet zyrtare të shkollave publike të qytetit të Nju Jorkut. Kjo do të thotë që prindërit dhe familjet shqiptare do të kenë mundësinë të marrin informacione, njoftime dhe dokumente shkollore në gjuhën e tyre amtare.

Ky vendim shënon një njohje të rëndësishme të pranisë dhe kontributit të komunitetit shqiptar në Nju Jork dhe përbën një hap domethënës drejt përfshirjes, barazisë dhe respektimit të të drejtave gjuhësore të të gjithë qytetarëve. Ai gjithashtu lehtëson komunikimin mes shkollave dhe familjeve shqiptare, duke forcuar bashkëpunimin për arsim cilësor dhe të suksesshëm për fëmijët e tyre.

Kancelarja e Arsimit tĂ« qytetit tĂ« Nju Jorkut, Melissa AvilĂ©s-Ramos, ka shpallur zyrtarisht se gjuha shqipe Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« ndĂ«r gjuhĂ«t e pĂ«rdorura pĂ«r komunikimin zyrtar nga Departamenti i Arsimit i qytetit. Lajmi u bĂ« i ditur nga gazeta shqiptaro-amerikane “Illyria”, dhe pĂ«rfaqĂ«son njĂ« arritje tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r komunitetin shqiptar nĂ« SHBA.

Ky vendim shënon një fitore historike dhe hap një kapitull të ri për mijëra familje shqiptare në Nju Jork. Nga rreth 180 gjuhë që fliten në qytet, vetëm 10 prej tyre ishin përfshirë deri më tani në komunikimet zyrtare të shkollave publike. Me vendimin më të fundit, janë shtuar edhe tre gjuhë të tjera, mes tyre edhe gjuha shqipe, duke e çuar numrin total në 13 gjuhë (përfshirë anglishten).

Kjo do të thotë se çdo dokument i rëndësishëm, njoftim apo informacion që shkolla u dërgon prindërve, do të jetë i disponueshëm edhe në gjuhën shqipe. Një ndryshim i madh që do të lehtësojë ndjeshëm përfshirjen e prindërve shqiptarë në jetën arsimore të fëmijëve të tyre.

Prej vitesh, shumë prindër shqiptarë kanë pasur vështirësi të ndjekin nga afër procesin mësimor për shkak të barrierës gjuhësore. Tashmë, me dokumente në gjuhën amtare, ata ndihen të përfaqësuar dhe të respektuar. Do të mund të kuptojnë më mirë çdo informacion, të reagojnë me më shumë siguri dhe të marrin pjesë aktive në vendimmarrjet që prekin të ardhmen arsimore të fëmijëve të tyre.

Ky zhvillim ka ndikim të drejtpërdrejtë edhe te nxënësit shqiptarë, të cilët tashmë ndihen më të përfshirë, më të vlerësuar dhe të motivuar, si në aspektin akademik ashtu edhe emocional. Fakti që gjuha shqipe është bërë pjesë e dokumentacionit zyrtar në një sistem arsimor si ai i Nju Jorkut, është një mesazh i fuqishëm: identiteti nuk është pengesë, por pasuri.

Në lidhje me këtë akt fuqizues për shqiptarët që jetojnë në Shtetet e Bashkuara, ka reaguar edhe Drita Gjongecaj, një prej zërave më të përkushtuar të diasporës shqiptare në SHBA, edukatore, aktiviste dhe pjesë kyçe e Këshillit Koordinues të Diasporës. Në një intervsitë të mbajtur, Gjongecaj shprehet se ndihet krenare, si aktiviste por edhe si prind.

“PĂ«r mua ky Ă«shtĂ« njĂ« moment shumĂ« i veçantĂ« dhe thellĂ«sisht emocional. ËshtĂ« ndjenjĂ« krenarie dhe mirĂ«njohjeje jo vetĂ«m si profesioniste e arsimit dhe si prind, por edhe si kontribuuese e drejtpĂ«rdrejtĂ« nĂ« realizimin e kĂ«saj arritjeje historike.”“Ta shohĂ«sh gjuhĂ«n tonĂ« tĂ« renditur nĂ« faqen zyrtare tĂ« sistemit arsimor tĂ« Nju Jorkut, pĂ«rkrah vetĂ«m 12 gjuhĂ«ve (pĂ«rveç anglishtes) tĂ« pĂ«rzgjedhura nga mbi 180 gjuhĂ« qĂ« fliten nĂ« familjet e kĂ«tij qyteti gjigant, Ă«shtĂ« njĂ« ndjenjĂ« qĂ« tĂ« emocionon thellĂ«. ËshtĂ« njĂ« moment i madh krenarie dhe njĂ« dĂ«shmi se shqipja ka hyrĂ« nĂ« njĂ« fazĂ« tĂ« re, ku roli dhe vlera e saj afirmohen institucionalisht. Ky hap na mbush me optimizĂ«m dhe besim se trashĂ«gimia gjuhĂ«sore e shqiptarĂ«ve nĂ« diasporĂ« Ă«shtĂ« mĂ« e mbrojtur se kurrĂ« mĂ« parĂ«.” – tha Drita Gjongecaj./ KultPlus.com

↗

Vesa Ibrahimi, pjesëtarja e tretë e FSK-së që diplomon nga Shkolla prestigjioze Ranger e Ushtrisë Amerikane

✇KultPlus
By: KultPlus

NĂ«ntogerja e ForcĂ«s sĂ« SigurisĂ« sĂ« KosovĂ«s (FSK), Vesa Ibrahimi, ka shĂ«nuar njĂ« tjetĂ«r kapitull tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m nĂ« historinĂ« e ushtrisĂ« sĂ« KosovĂ«s, duke pĂ«rfunduar me sukses ShkollĂ«n Ranger tĂ« UshtrisĂ« sĂ« SHBA-sĂ« (U.S. Army Ranger School) – njĂ« ndĂ«r trajnimet mĂ« tĂ« vĂ«shtira dhe elitare nĂ« botĂ«.

Ambasada e SHBA-së në Kosovë e cilësoi këtë arritje si një moment krenarie, duke ndarë një fotografi të Nëntogeres Ibrahimi dhe duke theksuar rëndësinë e suksesit të saj.

“QĂ« nga drejtimi i operacioneve komplekse nĂ«n stres ekstrem, e deri te orientimi nĂ« terrene tĂ« ashpra me mbĂ«shtetje minimale, arritja e Togeres Ibrahimi pasqyron vendosmĂ«rinĂ«, qĂ«ndrueshmĂ«rinĂ« dhe udhĂ«heqjen e jashtĂ«zakonshme qĂ« garanton sigurinĂ« e vendeve tona”, thuhet nĂ« reagimin e ambasadĂ«s.

Me këtë sukses, Vesa Ibrahimi bëhet gruaja e tretë nga FSK-ja që përfundon këtë trajnim sfidues, duke përforcuar rolin e grave në forcat e armatosura dhe duke e vendosur Kosovën në hartën e vendeve që prodhojnë liderë ushtarakë të nivelit të lartë ndërkombëtar.

Shkolla Ranger është e njohur për intensitetin ekstrem fizik dhe mendor që kërkon, dhe vetëm një përqindje e vogël e pjesëmarrësve arrijnë ta përfundojnë me sukses. Prandaj, diplomimi i Ibrahimit përfaqëson një arritje të jashtëzakonshme personale dhe një fitore të rëndësishme për FSK-në dhe Kosovën./ KultPlus.com

↗

Kur Ă«ndrrat preken me dorĂ«, njĂ« fĂ«mijĂ« nga SOS Fshati ishte pjesĂ« e orkestrĂ«s “Amadeus” qĂ« triumfoi nĂ« Vjenë 

✇KultPlus
By: KultPlus

Orkestra e FĂ«mijĂ«ve tĂ« PrishtinĂ«s “Amadeus” qĂ« mori cmimin e argjendtĂ« nĂ« VjenĂ«, ishte suksesi i fundit i kĂ«saj orekstre qĂ« po pĂ«rcillet me shumĂ« vĂ«mendje, shkruan KultPlus. 

Por këtë orkestër e bën më të vecantë edhe përbërja e saj. SOS fshati ka njoftuar se pikërisht një fëmijë i këtij institucioni ishte pjesë e këtij triumfi, duke qenë pjesë e bashkëmoshatarëve. 

KultPlus ju sjell të plotë njoftimin e SOS Fshatit. 

Nga SOS Fshati në një skenë botërore në Vjenë. 

NĂ« mesin e isntrumentistĂ«ve, emocioneve dhe duartrokitjeve qĂ« jehonin nĂ« VjenĂ«, njĂ« fĂ«mijĂ« nga SOS Fshati interpretoi pĂ«rkrah dhjetra bashkĂ«moshatarĂ«ve tĂ« tij nĂ« OrkestrĂ«n e FĂ«mijĂ«ve tĂ« PrishtinĂ«s “Amadeus” dhe sĂ« bashku, sollĂ«n nĂ« shtĂ«pi cmimin e argjendtĂ« nĂ« Festivalin BotĂ«ror tĂ« Orkestrave. 

“Po, njĂ« fĂ«mijĂ« qĂ« ka kaluar sfida mĂ« tĂ« mĂ«dha se sa notat mĂ« tĂ« vĂ«shtira nĂ« partiturĂ«, preku majat me talentin e tij”, kanĂ« shkruar nga SOS Fshati./ KultPlus.com 

↗

“GĂ«rsheti i prerĂ«â€ i Majlinda Bregasit botohet nĂ« Bullgari – njĂ« roman ballkanik me pĂ«rmasa evropiane

✇KultPlus
By: KultPlus



Romani “GĂ«rsheti i prerĂ«â€ i autores shqiptare Majlinda Bregasi Ă«shtĂ« botuar sĂ« fundmi nĂ« gjuhĂ«n bullgare nga shtĂ«pia botuese prestigjioze Isis Izida nĂ« Sofje. NĂ« kopertinĂ«n e librit, romani cilĂ«sohet si “NjĂ« roman ballkanik me pĂ«rmasa europiane”, duke theksuar rĂ«ndĂ«sinĂ« dhe thellĂ«sinĂ« e tij pĂ«rtej kufijve kombĂ«tarĂ«. 

Përkthimi në gjuhën bullgare është realizuar nga profesoresha Ekaterina Tarpomanova, të cilës autorja i ka shprehur mirënjohjen për përkushtimin dhe punën e shkëlqyer që ka bërë në sjelljen e veprës në një kontekst të ri gjuhësor dhe kulturor. Gjithashtu, Bregasi ka falënderuar edhe botuesin Plamen Totev, i cili ka kuruar me kujdes të veçantë çdo detaj të botimit.

Kjo Ă«shtĂ« vepra e dytĂ« e Bregasit qĂ« botohet nga Isis Izida, pas romanit tĂ« mĂ«parshĂ«m “Ikje”, duke treguar kĂ«shtu njĂ« vazhdimĂ«si tĂ« suksesshme tĂ« bashkĂ«punimit mes autores shqiptare dhe kĂ«saj shtĂ«pie botuese tĂ« njohur nĂ« Bullgari.

NĂ« njĂ« mesazh tĂ« shpĂ«rndarĂ« nĂ« rrjetet sociale, autorja ka shprehĂ« emocionin e saj pĂ«r botimin dhe lidhjen e veçantĂ« me vendin fqinj: “Bulgaria, tĂ« dua! SĂ« shpejti do tĂ« vij nĂ« Sofje pĂ«r tĂ« takuar miq, lexues dhe pĂ«r tĂ« shijuar bukuritĂ« tuaja!”

“GĂ«rsheti i prerĂ«â€ Ă«shtĂ« njĂ« roman qĂ« trajton me ndjeshmĂ«ri dhe forcĂ« pĂ«rjetimet e grave shqiptare gjatĂ« diktaturĂ«s komuniste, njĂ« vepĂ«r qĂ« ka marrĂ« vlerĂ«sime tĂ« shumta pĂ«r fuqinĂ« e rrĂ«fimit dhe rĂ«ndĂ«sinĂ« qĂ« ka nĂ« kujtesĂ«n kolektive tĂ« rajonit ballkanik. Botimi i tij nĂ« Bullgari forcon mĂ« tej praninĂ« e letĂ«rsisĂ« shqipe nĂ« hapĂ«sirĂ«n letrare europiane dhe dĂ«shmon pĂ«r vlerat universale tĂ« njĂ« rrĂ«fimi tĂ« rrĂ«njosur nĂ« histori, por thellĂ«sisht njerĂ«zor. / KultPlus.com 

↗

Këngëtarja e re Klea Dina me projekt muzikor në Konferencën Ndërkombëtare për Virginia Woolf në Londër 

✇KultPlus
By: KultPlus

Këngëtarja e re Klea Dina ka marr pjesë në Konferencën Ndërkombëtare për Virginia Woolf në Londër, e cila ka përfaqësuar Kosovën në këtë konferencë ku kanë marr pjesë mbi 350 pjesëmarrës nga universitetet dhe institucionet më të njohura të botës. 

Klea mori pjesĂ« nĂ« KonferencĂ«n e 34-tĂ« NdĂ«rkombĂ«tare pĂ«r Virginia Woolf, qĂ« u zhvillua nga 4 deri mĂ« 8 korrik 2025 nĂ« King’s College London dhe University of Sussex. Ajo prezantoi atje projektin e saj muzikor tĂ« titulluar “Time to Go”, njĂ« krijim origjinal qĂ« ndĂ«rthur muzikĂ«n me tekstin dhe ndjeshmĂ«rinĂ« e veprĂ«s sĂ« Virginia Woolf.

Kjo këngë është realizuar në bashkëpunim me kompozitorin e njohur Florent Boshnjaku, dhe përfaqëson një qasje artistike të thellë ndaj temës së disidencës së brendshme dhe ndjeshmërisë njerëzore, në linjë me frymën e konferencës.

“NĂ« kĂ«tĂ« konferencĂ«, pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« Kosova u pĂ«rfaqĂ«sua me njĂ« zĂ« tĂ« ri dhe tĂ« guximshĂ«m, dhe unĂ« pata nderin tĂ« jem pjesĂ« e saj si folĂ«se dhe artiste, duke prezantuar njĂ« projekt tĂ« veçantĂ« muzikor tĂ« realizuar mbi fjalĂ«t e fundit tĂ« Virginia Woolf. KĂ«nga u prezantua nĂ« fund tĂ« fjalimit tim dhe ngjalli emocione tĂ« mĂ«dha te tĂ« pranishmit” ka thĂ«nĂ« Klea, e cila ka shpjeguar se nĂ« fjalimin e saj nĂ« kĂ«tĂ« konferencĂ« ka thĂ«nĂ« se vjen nga njĂ« vend i vogĂ«l si Kosova, por me shpirt tĂ« madh dhe zĂ« qĂ« nuk ka frikĂ« tĂ« dĂ«gjohet./ KultPlus.com 

↗

32 sportistë përfaqësojnë Kosovën në EYOF Shkupi 2025

✇KultPlus
By: KultPlus

Ekipi olimpik i të rinjve të Kosovës do të përfaqësohet në Festivalin Olimpik Evropian për të Rinj (EYOF) Shkupi 2025.

Festivali është gara më e rëndësishme e vitit për të rinj në kontinentin e Evropës, ku pjesëmarrës janë sportistë të moshës 14-18 vjeç.

EYOF-i nis më 20 korrik dhe mbahet deri më 26 të të njëjtit muaj. Krahas qytetit të Shkupit, garat mbahen edhe në Kumanovë të Maqedonisë së Veriut, ndërsa sporti i gjimnastikës zhvillohet në Osijek të Kroacisë.

Listën e përbëjnë 32 sportistë (18 vajza dhe 14 djem) të 9 sporteve të ndryshme: Atletikë, çiklizëm, gjimnastikë, xhudo, taekëondo, badminton, not, pingpong dhe shenjëtari.

Për ekipin tonë është pjesëmarrja e pestë në EYOF veror, ku deri më tani numërojmë vetëm një medalje të fituar nga atleti Muhamet Ramadani në EYOF Baku 2015./ KultPlus.com 

↗

Besiana Kadare lirohet nga posti i ambasadores së Shqipërisë në UNESCO

✇KultPlus
By: KultPlus

Me anë të një dekreti të firmosur nga Kryeministri Edi Rama, diplomatia Besiana Kadare, e bija e shkrimtarit Ismail Kadare, është liruar nga detyra si ambasadore e jashtëzakonshme dhe fuqiplotë e Republikës së Shqipërisë pranë Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Edukimin, Shkencën dhe Kulturën (UNESCO).

Dekreti për lirimin e saj nga detyra nuk është shoqëruar me detaje për arsyet e ndryshimit apo emrin e pasuesit.

Kadare ka qenë pjesë e përfaqësimit të Shqipërisë në një nga institucionet më të rëndësishme globale që mbështet kulturën, trashëgiminë dhe edukimin që prej tetorit 2021./ KultPlus.com

❌