❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Pse rusët kanë fituar gjithmonë në samite?

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Nga Federico Rampini, Corriere della Sera

Historia Ă«shtĂ« njĂ« shenjĂ« e keqe, vetĂ«m disa orĂ« para samitit tĂ« AlaskĂ«s. PavarĂ«sisht nga tĂ« gjitha veçoritĂ« e kĂ«tij samiti dhe dy figurave kryesore, ka njĂ« konstante: janĂ« rusĂ«t ata qĂ« dalin mĂ« shpesh fitimtarĂ« nga kĂ«to lloj takimesh. Vladimir Putin krenohet me njĂ« rekord personal vĂ«rtet shqetĂ«sues: ai ka mashtruar, manipuluar dhe tallur katĂ«r presidentĂ« amerikanĂ«. Shanset qĂ« Trump t’i japĂ« fund kĂ«saj serie tĂ« gjatĂ« sonte janĂ«, realisht, shumĂ« tĂ« pakta. Edhe duke lĂ«nĂ« mĂ«njanĂ« kufizimet e tij personale.

Disa ditë më parë, kujtova samitet më katastrofike në histori. Në Jaltë në vitin 1945, një Franklin Roosevelt i sëmurë nuk arriti të kuptonte komplotet e Josef Stalinit, të cilat së shpejti do të impononin regjime shtypëse në gjysmën e Evropës. Në vitin 1960, një samit Eisenhower-Hrushov dështoi për shkak të rrëzimit të një aeroplani spiun amerikan të kapur mbi Bashkimin Sovjetik. Në vitin 1961, vetë Hrushovi e vuri John Kennedyn në telashe serioze, duke e bërë atë të dukej si një fillestar i papërvojë.

Historia e çështjes është e gjatë, por dua të shtoj dy raste më të fundit dhe më të rëndësishme, sepse ato përfshijnë vetë Putinin, i cili së shpejti do të shfaqet në Anchorage.

MĂ« 16 qershor 2001, pasi e takoi, kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« tha George W. Bush pĂ«r tĂ«: “E pashĂ« nĂ« sy, e gjeta tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« dhe tĂ« sinqertĂ«. E ndjeva shpirtin e tij.” VetĂ« Bush Jr. u dallua nĂ« vitin 2008 pĂ«r reagimin e tij tĂ« shurdhĂ«r dhe jokonsistent ndaj aktit tĂ« parĂ« tĂ« luftĂ«s qĂ« sinjalizonte ekspansionizmin rus nĂ«n udhĂ«heqjen e Putinit: lufta nĂ« Gjeorgji. Putini e pa nĂ«nvlerĂ«simin dhe dobĂ«sinĂ« e AmerikĂ«s nĂ« vitin 2008 si njĂ« shenjĂ« – e para nga shumĂ« – se Amerika po e linte tĂ« lirĂ« tĂ« sulmonte fqinjĂ«t e saj pa u ndĂ«shkuar, brenda “sferĂ«s sĂ« saj tĂ« ndikimit”.

Presidenti i dytĂ« qĂ« u bĂ« qesharak ishte Barack Obama. MĂ« 26 mars 2012, nĂ« njĂ« samit shumĂ«palĂ«sh nĂ« KorenĂ« e Jugut, Obama u takua me njeriun e kashtĂ«s sĂ« Putinit, Dmitry Medvedev (tĂ« cilin shefi i tij e kishte zgjedhur president pĂ«r tĂ« anashkaluar njĂ« raund para se tĂ« kandidonte pĂ«rsĂ«ri, ndĂ«rsa ai “e degradoi” veten nĂ« kryeministĂ«r duke ruajtur nĂ« fakt tĂ« gjitha pushtetet e tij). Duke besuar se mikrofoni i tij ishte i fikur, Obama u rrĂ«fye: “Pas zgjedhjeve, do tĂ« kem mĂ« shumĂ« fleksibilitet pĂ«r tĂ« negociuar me ju”. Mesazhi ishte i qartĂ«: Duhet tĂ« bĂ«j sikur i kĂ«naq votuesit e mi, por sapo tĂ« fitoj njĂ« mandat tĂ« dytĂ«, do t’i plotĂ«soj kĂ«rkesat tuaja. Obama ra pretekst i njĂ« Medvedevi pro-perĂ«ndimor, i cili duhet tĂ« pĂ«rkĂ«dhelet, pa e kuptuar se ai ishte thjesht njĂ« zĂ«vendĂ«sues pĂ«r udhĂ«heqĂ«sin e vĂ«rtetĂ«. MenjĂ«herĂ« pas kĂ«saj, Putini u kthye nĂ« detyrĂ«, pushtoi dhe aneksoi KrimenĂ«. Edhe njĂ« herĂ«: sanksione tĂ« buta nga Obama, tĂ« cilat Moska i interpretoi si njĂ« dritĂ« jeshile pĂ«r agresion tĂ« ardhshĂ«m.

NĂ« njĂ« tjetĂ«r samit nĂ« ShĂ«n Petersburg (G-20 i vitit 2013), vetĂ« Obama besonte se mund ta trajtonte Putinin dhe RusinĂ« e tij si njĂ« “fuqi rajonale”, njĂ« llogaritje e gabuar dhe njĂ« gafĂ« qĂ« e poshtĂ«roi pa nevojĂ« Carin, duke e hidhĂ«ruar atĂ« pa e dobĂ«suar. NĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, Putini do tĂ« shfrytĂ«zonte gabimet e ObamĂ«s nĂ« Siri, “vija e kuqe” e famshme mbi armĂ«t kimike e kĂ«rcĂ«nuar, por qĂ« nuk u zbatua kurrĂ« kundĂ«r Assadit. Kam pĂ«rmendur tashmĂ« dy samitet mĂ« tĂ« fundit, tĂ« dy katastrofikĂ«: Trump-Putin nĂ« Helsinki 2017, me udhĂ«heqĂ«sin rus qĂ« i “shpjegonte” politikĂ«n e jashtme amerikane bashkĂ«biseduesit tĂ« tij; Biden-Putin nĂ« GjenevĂ« 2021, me amerikanĂ«t tashmĂ« nĂ« njĂ« gjendje konfuzioni. Duhet mbajtur mend gjithashtu se Biden, ose mĂ« saktĂ« ekipi i tij i politikĂ«s sĂ« jashtme (qĂ« kur ai ishte njĂ« president i “autorizuar”), Ă«shtĂ« shĂ«nuar nga vonesa, hezitime dhe kontradikta gjatĂ« gjithĂ« menaxhimit tĂ« tij tĂ« luftĂ«s nĂ« UkrainĂ«. Oferta fillestare ndaj Zelensky-t pĂ«r ta lĂ«nĂ« tĂ« ikte nĂ« mĂ«rgim para pĂ«rparimit tĂ« parĂ« rus. Njoftimi i pĂ«rsĂ«ritur se Amerika ose NATO nuk do tĂ« hynin kurrĂ«, kurrĂ«, drejtpĂ«rdrejt nĂ« konflikt (i ligjshĂ«m dhe nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« njĂ« dritĂ« jeshile pĂ«r Putinin). Furnizimet vazhdimisht tĂ« pamjaftueshme me armĂ«, tĂ« shoqĂ«ruara me kufizime tĂ« ashpra nĂ« pĂ«rdorimin e tyre. Sanksionet si sitĂ«: do tĂ« jetĂ« e nevojshme tĂ« pritet qĂ« Trump tĂ« kĂ«rcĂ«nojĂ« AmerikĂ«n me njĂ« supertarifĂ« prej 50% kundĂ«r IndisĂ« nĂ«se ajo vazhdon tĂ« blejĂ« naftĂ« ruse, njĂ« masĂ« qĂ« administrata Biden nuk e kishte marrĂ« kurrĂ« nĂ« konsideratĂ«. Prandaj, precedentĂ«t historikĂ« janĂ« tĂ« pafavorshĂ«m pĂ«r njĂ« rezultat tĂ« suksesshĂ«m nga samiti i Anchorage.

Shanset e Putinit mund tĂ« pĂ«rmirĂ«sohen mĂ« tej nga ndjenja e besimit tĂ« tepĂ«rt tĂ« Trump, e freskĂ«t nga njĂ« seri suksesesh si negociator: marrĂ«veshje tregtare tĂ« favorshme (tarifa unilaterale pa hakmarrje) me MbretĂ«rinĂ« e Bashkuar, Bashkimin Evropian, JaponinĂ« dhe KorenĂ« e Jugut; armĂ«pushime ose armĂ«pushime midis IndisĂ« dhe Pakistanit, TajlandĂ«s dhe Kamboxhias, Kongos dhe RuandĂ«s, ArmenisĂ« dhe Azerbajxhanit. KĂ«to tĂ« fundit kanĂ« ushqyer ambiciet e Trump pĂ«r njĂ« Çmim Nobel pĂ«r Paqen dhe kanĂ« fryrĂ« vetĂ«vlerĂ«simin e tij nĂ« lidhje me aftĂ«sitĂ« e tij negociuese. PĂ«rtej kufizimeve tĂ« mĂ«dha tĂ« Trump, pasi lejoi veten tĂ« manipulohej nga Putini nĂ« Helsinki tetĂ« vjet mĂ« parĂ«, fakti mbetet se sukseset historike tĂ« RusisĂ« nĂ« samite i tejkalojnĂ« shumĂ« mangĂ«sitĂ« e kĂ«tij apo atij udhĂ«heqĂ«si amerikan. Si mund tĂ« shpjegohet shprehja “RusĂ«t janĂ« mĂ« tĂ« mirĂ«â€? Asimetria do tĂ« kĂ«rkonte njĂ« analizĂ« tĂ« plotĂ« tĂ« dy sistemeve politike tĂ« krahasuara. Shkurt, njĂ« president amerikan Ă«shtĂ« “i shpĂ«rqendruar” nga shumĂ« pĂ«rparĂ«si tĂ« tjera; politika e jashtme nĂ« pĂ«rgjithĂ«si nuk Ă«shtĂ« nĂ« ballĂ« tĂ« shqetĂ«simeve tĂ« tij (Jalta 1945 ishte njĂ« pĂ«rjashtim, jo rregull). NdĂ«rsa njĂ« diktator rus mund tĂ« stĂ«rvitet nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« shumĂ« mĂ« ekskluzive dhe tĂ« fokusuar, ndeshja kundĂ«r kundĂ«rshtarit tĂ« tij mund tĂ« pĂ«rqendrojĂ« tĂ« gjithĂ« energjinĂ« dhe vĂ«mendjen e tij. NjĂ« faktor tjetĂ«r nĂ« kĂ«tĂ« asimetri Ă«shtĂ« fakti se nĂ« demokraci, pĂ«rçarjet e brendshme gjithmonĂ« i japin njĂ« pjesĂ« tĂ« madhe tĂ« mbĂ«shtetjes armikut tĂ« jashtĂ«m. PĂ«r shembull, nĂ« kĂ«tĂ« fazĂ«, gjysma e AmerikĂ«s po “mbĂ«shtet” qĂ« Trump tĂ« dalĂ« nga samiti i AlaskĂ«s me kocka tĂ« thyera, dhe po e thonĂ« kĂ«tĂ« hapur: nĂ« media, nĂ« klasĂ«n politike. E njĂ«jta gjĂ« vlente edhe pĂ«r Bidenin, ObamĂ«n dhe Bushin. NĂ« Rusi, kushdo qĂ« shpreson qĂ« Putini tĂ« humbasĂ« po e mban pĂ«r vete. NĂ« planin afatgjatĂ«, faktorĂ« tĂ« tjerĂ« kanĂ« rĂ«ndĂ«si. NĂ« garĂ«n sistemike midis dy superfuqive qĂ« nga viti 1945, hendeku nĂ« pasuri dhe mirĂ«qenie ka favorizuar tĂ«rĂ«sisht Shtetet e Bashkuara. Kjo Ă«shtĂ« qetĂ«suese nĂ« shumĂ« mĂ«nyra: pikĂ«risht sepse nĂ« demokraci autokritika Ă«shtĂ« e vazhdueshme dhe mospajtimi Ă«shtĂ« i ngulitur, ne priremi tĂ« jemi pesimistĂ« pĂ«r veten tonĂ« dhe tĂ« humbasim nga sytĂ« “pamjen e pĂ«rgjithshme”. MegjithatĂ«, kjo superioritet sistemik gjithashtu tenton tĂ« nxisĂ« vetĂ«besimin e tepĂ«rt: pikĂ«risht ajo ndjenjĂ« e tĂ« qenit nĂ« krye tĂ« klasĂ«s Ă«shtĂ« fija e pĂ«rbashkĂ«t qĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« paradoksale bashkon shumĂ« gabime tĂ« bĂ«ra vitet e fundit nga Bush, Obama, Trump dhe Biden./e.t

↗

Ky Ă«shtĂ« i burgosuri qĂ« minutat e fundit tĂ« jetĂ«s foli veç pĂ«r njĂ« poezi


✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Poshtë nënkresës, në spitalin e burgut, Mirash Ivanaj mbante një poezi që ia kishte dhënë dikush dhe që ai donte të shihte dritën e botimit.

NjĂ« prej intelektualĂ«ve mĂ« tĂ« shkĂ«lqyer qĂ« pati ShqipĂ«ria nĂ« vitet ’30, Mirash Ivanaj, u burgos pĂ«r 7 vjet, edhe pse nuk kishte kryer kurrĂ« njĂ« shkelje ligji, ndĂ«rkohĂ« qĂ« po u afrohej tĂ« 60-ave. MegjithatĂ« nuk u pĂ«rkul deri sa ndĂ«rroi jetĂ«, pak ditĂ« para se tĂ« lirohej, mĂ« 22 shator 1953. Historia e jetĂ«s së njĂ« personaliteti tĂ« rrallë 

Nga: Arta Çano

PoshtĂ« nĂ«nkresĂ«s, nĂ« spitalin e burgut, Mirash Ivanaj mbante njĂ« poezi qĂ« ia kishte dhĂ«nĂ« dikush dhe qĂ« ai donte tĂ« shihte dritĂ«n e botimit. Porositi Agron Çarçanin, tĂ« dĂ«nuarin me tĂ« cilin ndante dhomĂ«n, qĂ«, nĂ« do mundej, ta nxirrte qĂ« andej dhe ta botonte. NĂ« titull kishte pĂ«rshĂ«ndetjen “LamtumirĂ« o botĂ«! LamtumirĂ« o jetĂ«!” dhe nĂ« mbyllje, kishte pyetjen qĂ« mundonte shumĂ« shqiptarĂ« prej rreth 9 vitesh tanimĂ«: “O Zot qysh i duron kĂ«to batĂ«rdi qĂ« bĂ«jnĂ« veprat e krijuara nga ti? Kush sundon, mĂ« thuaj: kĂ«ta apo ti?!”

Mirash Ivanaj minutat e fundit të jetës ia kushtoi bisedës për atë poezi dhe pastaj dha frymë. Kishte ardhur pak ditë më parë në spitalin e burgut. Lazër Radi, shoku i qelisë dhe i dhomës së punës së përkthimeve në Burgun e Ri të Tiranës, dëshmon që muajt e fundit shëndeti i Mirashit sa vinte e keqësohej: ai kishte dhimbje të vazhdueshme dhe thuajse nuk hante më asgjë.

Megjithatë, nuk ankohej kurrë dhe punën nuk e ndërpriste. Ishte e pamundur ta shkëpusje Mirash Ivanajn nga puna, kjo do të ndodhte vetëm kur shpirti të shkëputej nga trupi i tij. Kur ky çast u afrua dhe gjendja u rëndua shumë, Mirashin e morën me autoambulancë për ta çuar në spital.

Burrin shtatlartĂ«, tĂ« ligur e tretur, e pa tĂ« hynte nĂ« dhomĂ«n e spitalit tĂ« burgut, pak minuta mĂ« vonĂ«, Agron Çarçani. OficerĂ«t porositĂ«n mjekĂ«t tĂ« bĂ«nin çmos pĂ«r ta shĂ«ruar sepse kishin shumĂ« nevojĂ« pĂ«r tĂ«. Fakti qĂ« ish-ministri i Arsimit u la tĂ« tretej nĂ« qeli ndĂ«rkohĂ« qĂ« gjendja e tij e rĂ«nduar shĂ«ndetĂ«sore ishte shumĂ« e dukshme, tĂ« bĂ«n tĂ« mendosh qĂ« Ndue GĂ«ziqi, i dĂ«nuari tjetĂ«r i asaj dhome spitali, kishte tĂ« drejtĂ« kur mendonte qĂ« “kĂ«to urdhĂ«ra jepeshin pĂ«r ta pĂ«rdorur spitalin si dĂ«shmitar se qeveria ka bĂ«rĂ« çmos pĂ«r ta shpĂ«tuar, por nuk qe e mundur”.

Dhe, siç i thoshin edhe infermierët që Agroni i pyeste vazhdimisht, ndërhyrja në atë fazë ishte e pamundur. Mirash Ivanaj kishte ngatërrim zorësh, por gjendja e dobësisë në të cilën ndodhej nuk e lejonte ndërhyrjen. I jepeshin ilaçe dhe serume, i bëheshin kontrolle të vazhdueshme dhe në konsulta vinin edhe mjekë që të dënuarit e tjerë nuk i kishin parë kurrë. Megjithatë gjendja sa vinte e rëndohej, derisa më 22 shtator 1953, Mirash Ivanaj u nda nga jeta. Mbesës dhe gruas së vëllait do u mbërrinte letra e fundit nga burgu i Tiranës, ku shoku i afërt i Mirashit, Demir Vila, u jepte lajmin e hidhur.

Mirashi kishte lindur në Podgoricë, të Malit të Zi, në vitin 1981, në një familje patriote shqiptare. Marrëdhënien më të ngushtë familjare, e kishte me vëllanë, Martinin, me të cilin ishin më shumë sesa vëllezër.

Ata, megjithĂ«se tĂ« dy tĂ« zotĂ«, tĂ« kualifikuar e tĂ« suksesshĂ«m: Martini u bĂ« kryetar i GjykatĂ«s sĂ« Kasacionit nĂ« ShqipĂ«ri, ndĂ«rsa Mirashi ministĂ«r Arsimi, pra pa ndonjĂ« interes tĂ« ngushtĂ« qĂ« t’i bĂ«nte tĂ« varur nga njĂ«ri-tjetri. Nuk u ndanĂ« kurrĂ«, sepse i bashkonin fijet shpirtĂ«rore qĂ« pozitat shoqĂ«rore nuk ua tjetĂ«rsuan. Studiuan bashkĂ« nĂ« Serbi e mĂ« pas nĂ« RomĂ«, ku tĂ« dy u doktoruan nĂ« DrejtĂ«si, ndĂ«rkohĂ« qĂ« Mirashi mori njĂ« doktoraturĂ« edhe nĂ« LetĂ«rsi.

Pas kthimit nĂ« ShqipĂ«ri, Mirashi u vendos nĂ« ShkodĂ«r, ku bashkĂ« me kushĂ«ririn e tij, NikollĂ« Ivanaj, themeloi gazetĂ«n “Republika”. Nga viti 1925-1930 ishte drejtor i Gjimnazit tĂ« Shtetit nĂ« qytetin verior. MĂ« pas nisi punĂ« nĂ« gjimnazin e TiranĂ«s, ku sĂ«rish njohuritĂ« e tij tĂ« gjĂ«ra, aftĂ«sitĂ« e mĂ«simdhĂ«nies dhe pĂ«rkushtimi vetĂ«mohues qĂ« tĂ« gjithĂ« nxĂ«nĂ«sit tĂ« pĂ«rvetĂ«sonin nĂ« maksimum dijet, e bĂ«nĂ« njĂ« emĂ«r tĂ« njohur, ndaj nĂ« vitin 1933, kur Pandeli Evangjeli formoi qeverinĂ« e re, pĂ«r ministĂ«r Arsimi u propozua Mirash Ivanaj.

Ministri i ri mori pĂ«rsipĂ«r tĂ« reformonte me rrĂ«njĂ« sistemin arsimor nĂ« ShqipĂ«ri. NĂ« atĂ« kohĂ« funksiononin shumĂ« shkolla private: tĂ« huaja dhe fetare, nĂ« ndonjĂ« prej tĂ« cilave nxĂ«nĂ«sit ushqeheshin me frymĂ« antishqiptare. Nuk ishte e lehtĂ« t’i mbyllje kĂ«to shkolla tĂ« kontrolluara nga fqinjĂ«t me shumĂ« ndikim nĂ« ShqipĂ«ri, por Mirashi e mori pĂ«rsipĂ«r dhe e realizoi duke synuar themelimin e shkollĂ«s sĂ« njĂ«suar kombĂ«tare dhe laike.

Reforma mori emrin e ministrit, ndërsa ministri fitoi mbështetës e kundërshtarë bashkë. Më të fuqishmit ishin përfaqësuesit e klerit dhe të shteteve fqinje. Ndikimi i tyre, pas ca kohësh, bëri që mbreti dhe qeveria të kërkonte lëshime, por Mirash Ivanaj nuk mund të shkelte mbi parimet e tij. Nëse reforma e tij kundërshtohej, atëherë ai nuk mund të vazhdonte të ishte më ministër. E kishte pranuar atë post me kushtin që të mos i ndërhynin në punën e tij dhe kur kjo ndodhi ai u dorëhoq.

Pas ca kohësh, doktori në shkencën e drejtësisë, u emërua anëtar i Këshillit të Lartë të Shtetit që hartonte projektligje për aparatin shtetëror dhe shqyrtonte aktet e ministrive para se ato të kalonin për miratim në Parlament. Pjesë e atij institucioni ishte dhe i vëllai, Martini, me të cilin kishin ndërtuar një shtëpi në Tiranë të Re duke vazhduar të ishin të pandarë. Në janar të 1937-ës, Mirash Ivanaj u caktua kryetar i Këshillit të Shtetit duke qenë njëkohësisht edhe këshilltar i mbretit.

Gjithçka u pĂ«rmbys nĂ« prill tĂ« 1939-Ă«s. Pasi e panĂ« qĂ« pĂ«rpjekja pĂ«r tĂ« organizuar njĂ« rezistencĂ« ndaj pushtuesve nuk dha fryt, vĂ«llezĂ«rit u larguan nga Tirana, si shumĂ« nĂ«punĂ«s tĂ« mbretĂ«risĂ«. Vajza dhe bashkĂ«shortja italiane e Martinit, pas pak kohĂ«sh, gjithashtu u larguan pĂ«r nĂ« Itali, duke marrĂ« me vete edhe njĂ« flamur shqiptar qĂ« sot shpĂ«rfaqet mes objekteve tĂ« tjera nĂ« muret e Fondacionit “Martin dhe Mirash Ivanaj“, tĂ« themeluar nga mbesa e Mirashit, Drita Ivanaj. Filli i vetĂ«m qĂ« do i bashkonte dy copat e ndara tĂ« familjes ishin letrat.

Në vitin 1940, Martini ndërroi jetë në Stamboll duke i dhënë Mirashit, goditjen më të rëndë të jetës, ku kishte provuar humbje të tjera familjare, por edhe humbjen e së dashurës italiane, së cilës i qëndroi përjetësisht besnik.

Në 1945-ën, pas një ftese të mikut të tij Gjergj Kokoshi, ministrit të Arsimit në qeverinë e re komuniste, ai u kthye në Tiranë, pa pranuar megjithatë asnjë post dhe as kandidaturën për deputet me argumentin që nuk i takonte përderisa nuk kishte marrë pjesë në luftë. Kërkoi vetëm një vend si mësues dhe iu përkushtua mësimdhënies, ndërkohë që banonte në një dhomë të shtëpisë së tij, ku e gjithë pjesa tjetër ishte zaptuar dhe biblioteka mijëravëllimëshe ishte zhdukur.

Korrespondenca me mbesĂ«n dhe kunatĂ«n vazhdonte rregullisht, derisa nĂ« vitin 1947, filli qĂ« i bashkonte u kĂ«put. “PĂ«r tetĂ«-nĂ«ntĂ« muaj nuk patĂ«m asnjĂ« komunikim. Nuk e dinim çfarĂ« kishte ndodhur. U interesuam edhe pranĂ« organizatĂ«s sĂ« Kryqit tĂ« Kuq tĂ« ZvicrĂ«s, por pĂ«rsĂ«ri asnjĂ« informacion”, thotĂ« Drita Ivanaj pĂ«r kujto.al. ShqetĂ«simi i ndĂ«rprerjes sĂ« komunikimit do tĂ« pĂ«rfundonte me mbĂ«rritjen e letrĂ«s sĂ« parĂ« nga Mirashi, e cila do tĂ« ngjallte njĂ« shqetĂ«sim tjetĂ«r: Ai shkruante nga burgu.

Kur erdhi në Shqipëri, Mirashi u prit me dashamirësi të shtirë edhe nga Enver Hoxha, i cili e dinte mirë që Ivanaj, kur ishte ministër, i kishte ndërprerë bursën e studimeve në Francë. Për disa, kjo ishte arsyeja e arrestimit, por nuk mund të thuash me siguri që ishte e vetmja.

Mirash Ivanaj ishte arsimuar në Perëndim, kishte kontakte me të huaj dhe mbi të gjitha kishte një personalitet të papërkulur që nuk i pranonte kërkesat e qeverisë së re, si puna vullnetare e detyruar apo kurset e marksizmit ku banka e tij ishte gjithmonë bosh. Ai kishte profilin e një elementi me ndikim të keq, ndaj duhej izoluar.

U arrestua në maj të vitit 1947, një vit e gjysmë që nga dita kur ishte rikthyer në Shqipëri. Pas rreth një viti paraburgim, doli para gjyqit të Garnizonit të Tiranës, ku prokurori Petrit Hakani rreshtoi akuzat, që u morën për bazë nga gjykata në vendimin e saj më 7 prill 1948:

ËshtĂ« munduar pĂ«r tĂ« formuar komitetin pĂ«r tĂ« punuar nĂ« favor tĂ« anglo-amerikanĂ«ve
Mbas çlirimit tĂ« ShqipĂ«risĂ«, i pandehuri kthehet nĂ« ShqipĂ«ri dhe simbas udhĂ«zimeve tĂ« marra nga reaksioni anglo-amerikan vepron kundra pushtetit popullor duke u lidhur dhe bashkĂ«punuar me Gjergj Kokoshin, Ali Bakiun, etj.

ËshtĂ« vĂ«nĂ« nĂ« dijeni mbi ekzistencĂ«n e organizatĂ«s sĂ« deputetĂ«ve tradhtarĂ«, ka propoganduar kudo e ka axhituar kudo kundra pushtetit popullor”
PavarĂ«sisht që Mirash Ivanaj  nuk i pranoi akuzat, vendimi i gjykatĂ«s, i cili, pas ankesĂ«s sĂ« Ivanajt, mbeti nĂ« fuqi edhe nga Gjykata e lartĂ« ishte: 7 vjet heqje lirie, punĂ« e detyruar, konfiskim i pasurisĂ« sĂ« luajtshme dhe tĂ« paluajtshme dhe humbja e tĂ« drejtave civile dhe zgjedhore pĂ«r 5 vjet. NjĂ« vendim i pakuptueshĂ«m pĂ«r kĂ«do, por veçanĂ«risht pĂ«r Mirashin, tĂ« cilit, nĂ« çdo funksion qĂ« kish pasur, ishte e vĂ«shtirĂ« t’i kĂ«rkoje edhe “nderin” mĂ« tĂ« vogĂ«l sepse ai nuk pranonte kurrĂ« tĂ« shmangej nga ligji dhe rregullat, qoftĂ« edhe nĂ« njĂ« pikĂ« tĂ« padukshme apo tĂ« parĂ«ndĂ«sishme.

-A e more vesh mor ti?-iu drejtua prokurori pasi u mor vendimi.

-Jo mor zotni, ç’ka me marr vesh?

-Po pĂ«r ç’ka jam dĂ«nue mor zotni?

-Për agjitacion e propagandë kundër pushtetit popullor.

-Po unĂ« sa kam ardhĂ« prej Turqie, s’kam folĂ« me njeri, pĂ«rveç punĂ«s mĂ«simore.

-Po me atë mendim ke ardhur që të bësh propagandë.

-Po pse a ka ligjë në botë zotni, që të dënojë mendimin?

Ky besim te e drejta që nis e duket naiv në mjedisin ku drejtësia kishte marrë rrokopujën dhe ky vetëkontroll mbinjerëzor e shoqëroi Mirashin edhe gjatë viteve të burgut, kur gëlltiste në heshtje fyerjet e kapterëve injorantë dhe vazhdonte i palodhur punën që i ishte caktuar në mesagjeri.

Gjithashtu nĂ« burg e vizitonte njĂ« grua e vjetĂ«r, Novka, shĂ«rbyesja e familjes, sĂ« cilĂ«s Mirashi i jepte çdo herĂ« njĂ« autorizim pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr tĂ« holla nga fondi i tĂ« ardhurave tĂ« fituara nga pĂ«rkthimet. Kur Mirash Ivanaj ndĂ«rroi jetĂ«, trupi i tij u pĂ«rdor pĂ«r praktikat mĂ«simore tĂ« fakultetit tĂ« MjekĂ«sisĂ«, por Novka besnike me kĂ«mbĂ«ngulje arriti qĂ« njĂ« ditĂ« ta tĂ«rhiqte e t’i jepte njĂ« vend prehjeje nĂ« varrezat e SharrĂ«s.

Kur komunizmi ra dhe urat e komunikimit u rivendosën, miku i Mirash Ivanajt, Lazër Radi, zbuloi rastësisht varrin e ish-ministrit dhe lajmëroi të mbesën, Drita për vendndodhjen. Kur erdhi në Shqipëri, ajo u kujdes që të silleshin edhe eshtrat e babait të saj dhe të dy vëllezërit prehen në të njëtin memorial, bashkë, siç qenë dhe në jetë.

Emrin e të dyve mban edhe fondacioni me degë në New York dhe Tiranë, që ka themeluar Drita Ivanaj, i cili, ndër të tjera, synon të nxisë interesin publik për kulturën dhe arsimin shqiptar dhe të bëjë të njohur historinë e këtij vendi, e cila ka ende shumë për të treguar. Pjesë e kësaj historie është edhe periudha e diktaturës, e cila mbuloi me hije shumë personalitete, nga vlerat dhe veprimtaria e të cilëve e tashmja dhe e ardhmja e vendit mund të përfitojë jo pak. Një prej tyre është pa mëdyshje, Mirash Ivanaj./kujto.al

* Ky shkrim Ă«shtĂ« mbĂ«shtetur nĂ« librat “Ministri i hekurt Mirash Ivanaj” nga LazĂ«r Radi, DurrĂ«s 2018 dhe “Mirash Ivanaj Personalitet i shquar i universit shqiptar” nga Iljaz Gogaj, TiranĂ« 2004./e.t

↗

Drejtuesit mbi 70 vjeç rrezikojnë të humbin patentën për shkak të një testi

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Ndryshimet në ligje janë nxitur nga rritja e ndjeshme e aksidenteve të rënda rrugore ku përfshihen drejtues mjeti mbi 60 vjeç.

Drejtuesit e mjeteve në Mbretërinë e Bashkuar mbi moshën 70 vjeç së shpejti mund të jenë të detyruar ligjërisht të kalojnë kontrolle të syrit çdo tre vjet nëse duan të mbajnë patentën e drejtimit. Propozimi i ri është pjesë e një pakete më të gjerë masash për përmirësimin e sigurisë në rrugë dhe për uljen e numrit të të vdekurve dhe të plagosurve rëndë në trafik.

Aktualisht, Mbretëria e Bashkuar është një nga vetëm tri vendet evropiane që lejon drejtuesit të raportojnë vetë problemet me shikimin që ndikojnë në drejtimin e automjetit. Sipas planit të ri, drejtuesit më të moshuar që nuk kalojnë testin e shikimit do të humbasin të drejtën për të drejtuar. Drejtuesit mbi 70 vjeç tashmë duhet të rinovojnë patentën çdo tre vjet.

Ndryshimi dhe ashpërsimi i ligjeve janë nxitur nga statistikat shqetësuese. Sipas gazetës The Times, numri i drejtuesve mbi 60 vjeç të përfshirë në aksidente me persona të vdekur ose të plagosur rëndë është rritur me 47 për qind që nga viti 2010.

Qeveria planifikon të ulë nivelin e lejuar të alkoolit në gjak. Kufiri për Anglinë dhe Uellsin mund të ulet nga 0.8 në 0.5 promil, duke u përputhur kështu me Skocinë dhe pjesën më të madhe të Evropës. Kjo masë synon uljen e numrit të aksidenteve të shkaktuara nga drejtimi nën ndikimin e alkoolit, që në vitin 2022 arritën nivelin më të lartë në 13 vitet e fundit.

Po ashtu, propozohet zgjerimi i kompetencave të policisë. Në vend të testeve të detyrueshme të gjakut, policia do të lejohet të përdorë teste të pështymës të marrë në rrugë si provë për ndjekje penale të drejtuesve që drejtojnë nën ndikimin e drogës.

Gjithashtu, dĂ«nimet pĂ«r drejtimin pa sigurim mund tĂ« rriten, me qĂ«llim parandalimin e rritjes sĂ« “tabelave fantazmĂ«â€ qĂ« nuk mund tĂ« lexohen nga kamerat automatike. /e.t

↗

Dashuria për Coca Cola i solli Guinness, koleksionon mbi 5600 objekte unike

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Një fanse e pijeve të gazuara nga Karolina e Veriut rimori një titull në Librin e Rekordeve Botërore Guinness kur koleksioni i saj i suvenireve të Coca-Cola-s u numërua në 5,623 artikuj unikë.

Banorja e Lenoir, Debbie Indicott, u vlerësua për herë të parë me Guinness në vitin 2020, kur koleksioni i saj u numërua në 2,028 artikuj, dhe deri në vitin 2023 rekordi i saj ishte rritur në 5,070 artikuj.

Ajo e humbi titullin më vonë në vitin 2023 nga kolegu i saj koleksionist Jeffery S. Fouke Jr., i cili kishte grumbulluar 5,237 artikuj.

Indicott tani e ka rimarrë titullin me 5,623 artikuj.

“Babai i burrit tim punoi pĂ«r Pepsi pĂ«r shumĂ«, shumĂ« vite. Pra, nĂ« fillim ishte pak a shumĂ« e ndaluar tĂ« kishte Coca-Cola dhe padyshim ta kishte nĂ« shtĂ«pinĂ« e tij”, tha ajo pĂ«r WSB-TV nĂ« vitin 2021.

“Por ndĂ«rsa koleksioni im rritej e rritej, ai mĂ« nĂ« fund e pranoi dhe e vlerĂ«soi, dhe atij i pĂ«lqen tĂ« shikojĂ« gjithçka gjithashtu.”

Indicott tha se dashuria e saj për Coca-Cola filloi me një ngjyrë të thjeshtë.

“E kuqja Ă«shtĂ«, mendoj, ajo qĂ« mĂ« tĂ«rheq, ka diçka nĂ« lidhje me atĂ« tĂ« kuqe tĂ« ndritshme. Sa herĂ« qĂ« shikoj nĂ« dyqanet e antikiteteve, çdo gjĂ« e kuqe mĂ« tĂ«rheq vĂ«mendjen”, tha ajo. /e.t

↗

Si të mbroni telefonin tuaj nga nxehtësia ekstreme këtë verë

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Ka gjëra që mund të bëni për të mbrojtur pajisjen tuaj nga nxehtësia e lartë.

Pushimet verore kanĂ« mbĂ«rritur dhe shumĂ« prej nesh do tĂ« nisen pĂ«r udhĂ«time nĂ« destinacione tĂ« nxehta dhe me diell – dhe do tĂ« marrin me vete pajisjet tona elektronike.

Por, ndërsa vendet e Evropës Jugore si Spanja, Italia dhe Greqia po ngrohen, mos harroni se telefonat, tabletët dhe pajisjet e tjera elektronike janë të ndjeshme ndaj nxehtësisë ekstreme.

Ja çfarë thonë prodhuesit e pajisjeve dhe ekspertët për mbajtjen e pajisjeve tuaja elektronike të freskëta.

ÇfarĂ« i bĂ«n nxehtĂ«sia njĂ« telefoni?

Shumica e pajisjeve elektronike funksionojnë më mirë në një gamë specifike temperaturash.

Apple thotĂ« se iPhone dhe iPad janĂ« projektuar pĂ«r t’u pĂ«rdorur nĂ« temperatura midis 0 dhe 35 gradĂ« Celsius, shkruan euronews.

“PĂ«rdorimi i njĂ« pajisjeje iOS ose iPadOS nĂ« kushte shumĂ« tĂ« nxehta mund tĂ« shkurtojĂ« pĂ«rgjithmonĂ« jetĂ«gjatĂ«sinĂ« e baterisĂ«â€.

Telefoni juaj mund të ngrohet përkohësisht nëse po karikoni pa tel, po shkarkoni skedarë të mëdhenj, po transmetoni video me cilësi të lartë ose po bëni ndonjë gjë tjetër që kërkon shumë energji ose të dhëna.

Samsung thotë se kjo është normale dhe nuk do të ndikojë në performancën ose jetëgjatësinë e baterisë.

ÇfarĂ« ndodh nĂ«se pajisja nxehet shumĂ«?

Nëse telefoni juaj nxehet aq shumë sa bëhet i pakëndshëm për ta mbajtur, Samsung rekomandon që ta ndaloni së përdoruri.

NjĂ« iPhone qĂ« mbinxehet do t’i njoftojĂ« pĂ«rdoruesit me njĂ« mesazh paralajmĂ«rues se duhet tĂ« ftohet para se tĂ« mund tĂ« pĂ«rdoret.

Pajisjet Android do të shfaqin një mesazh të ngjashëm, duke u thënë përdoruesve se ekrani do të errësohet, aplikacionet do të mbyllen dhe karikimi do të ndalet.

ÇfarĂ« tĂ« mos bĂ«ni?

Ka gjëra që mund të bëni për të mbrojtur pajisjen tuaj nga nxehtësia e lartë.

Mos e lini në veturë në një ditë të nxehtë dhe mos e lini në rrezet e diellit direkte për një kohë të gjatë.

Apple gjithashtu paralajmëron kundër përdorimit të disa veçorive kur është shumë nxehtë ose në rrezet e diellit direkte për periudha të gjata, si navigimi GPS gjatë drejtimit të veturës, luajtja e një lojoe me shumë grafikë ose përdorimi i kamerës.

Mbani pajisjet tuaja të freskëta

Gjëja më e mirë që mund të bëni në nxehtësi ekstreme është ta fikni plotësisht pajisjen tuaj.

“Edhe proceset nĂ« sfond mund tĂ« gjenerojnĂ« nxehtĂ«si”, thonĂ« ekspertĂ«t nĂ« zinxhirin britanik tĂ« elektronikĂ«s Curry’s.

“NjĂ« fikje e plotĂ« e ndihmon atĂ« tĂ« ftohet mĂ« shpejt”.

Hiqeni mbështjellësin, nëse telefoni ose tableti juaj ka një të tillë, sepse ato mund të bllokojnë nxehtësinë.

Gjithashtu mbajeni larg rrezeve të diellit dhe vendoseni në një vend të freskët, si një dhomë me ajër të kondicionuar ose para një ventilatori.

Por kini kujdes kur e vendosni në vende të freskëta.

“Mos e vendosni kurrĂ« pajisjen tuaj nĂ« frigorifer ose ngrirĂ«s, pasi kondensimi mund tĂ« shkaktojĂ« dĂ«mtime”, sipas Curry’s. /e.t

↗

Si e arsyeton Specialja pranimin e dokumenteve nga autoritetet serbe?

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Nga Krenare Cubolli, REL

Ministrja në detyrë e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, ka qenë zyrtarja e parë që ia ka bërë me dije publikut në Kosovë se Gjykata Speciale në Hagë i ka pranuar disa dokumente të dorëzuara nga autoritetet e Serbisë, si prova materiale. Haxhiu dhe zyrtarë të tjerë në Kosovë kanë reaguar ashpër ndaj vendimit. Gjykata, në anën tjetër, e ka shpjegimin e vet. Cili është ai?

Si rrallë ndonjëherë, autoritetet e Kosovës janë mobilizuar ditëve të fundit dhe e kanë kundërshtuar njëzëri vendimin e Gjykatës Speciale për të pranuar dokumente prej autoriteteve të Serbisë, në cilësinë e provave materiale.

Gjykata Speciale – me gjykatĂ«s dhe prokurorĂ« ndĂ«rkombĂ«tarĂ« – Ă«shtĂ« e themeluar me ligje tĂ« KosovĂ«s nĂ« vitin 2015, por funksionon nĂ« HagĂ« tĂ« HolandĂ«s dhe i heton krimet e pretenduara tĂ« pjesĂ«tarĂ«ve tĂ« UshtrisĂ« Çlirimtare tĂ« KosovĂ«s (UÇK), kundĂ«r pakicave etnike dhe rivalĂ«ve politikĂ«, qĂ« nga janari i vitit 1998 deri nĂ« dhjetor tĂ« vitit 2000.

Rasti kryesor nĂ« Hagë po zhvillohet kundĂ«r ish-krerĂ«ve tĂ« UÇK-sĂ«, pĂ«rkatĂ«sisht ndaj ish-presidentit Hashim Thaçi, ish-kryeparlamentarĂ«ve Kadri Veseli dhe Jakup Krasniqi dhe ish-deputetit tĂ« KosovĂ«s, Rexhep Selimi. Ata akuzohen pĂ«r krime lufte dhe krime kundĂ«r njerĂ«zimit, tĂ« cilat i kanĂ« hedhur poshtĂ« tĂ« katĂ«rtit.

Gjykata e ka konfirmuar se i ka pranuar dokumentet serbe për këtë rast.

ZĂ«dhĂ«nĂ«sja e GjykatĂ«s Speciale, Angela Griep, i ka thĂ«nĂ« Radios Evropa e LirĂ« se paneli gjyqĂ«sor e ka marrĂ« vendimin pĂ«r pranimin e materialeve serbe mĂ« 29 maj dhe se u takon prokurorisĂ« dhe mbrojtjes tĂ« zgjedhin se cilat prova duan t’i pĂ«rdorin pĂ«r t’i mbĂ«shtetur rastet e tyre pĂ«rkatĂ«se.

Ajo ka thĂ«nĂ« se provat pranohen mbi parimin “prima facie” qĂ« do tĂ« thotĂ«, sipas pĂ«rshtypjes sĂ« parĂ«, por kjo nuk do tĂ« thotĂ« se ato do tĂ« pĂ«rdoren me domosdo nĂ« aktgjykim.

“Paneli gjyqĂ«sor konstatoi se dokumentet nĂ« fjalĂ« janĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme, pĂ«r shembull, pĂ«r vlerĂ«simin nga paneli tĂ« ekzistencĂ«s sĂ« njĂ« konflikti tĂ« armatosur midis UÇK-sĂ« dhe forcave serbe tĂ« paktĂ«n nga marsi 1998 deri nĂ« shtator 1999, siç parashtrohet në aktakuzĂ«n e konfirmuar”, ka thĂ«nĂ« ajo nĂ« pĂ«rgjigje.

Griep e ka cituar panelin gjyqĂ«sor tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ« se dokumentet janĂ« autentike – kanĂ« datĂ«, vulĂ«, titull, numĂ«r protokolli dhe janĂ« tĂ« nĂ«nshkruara.

“Vlera provuese e kĂ«tyre materialeve do tĂ« varet, nĂ« masĂ« tĂ« madhe, nga shkalla nĂ« tĂ« cilĂ«n pretendimet dhe informacioni qĂ« ato pĂ«rmbajnĂ«, mbĂ«shteten (ose kundĂ«rshtohen) nga prova tĂ« tjera”, ka thĂ«nĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«sja.

Sipas dokumenteve tĂ« gjykatĂ«s, mbrojtja e ka kundĂ«rshtuar pranimin e dokumenteve shtesĂ«, duke argumentuar se dokumentet shtetĂ«rore serbe do tĂ« duhej t’i nĂ«nshtroheshin njĂ« vlerĂ«simi tĂ« shtuar kritik, pĂ«r shkak tĂ« origjinĂ«s sĂ« tyre, dhe qĂ« shumĂ« dokumente kanĂ« lidhje minimale ose aspak me akuzat.

Presidentja e KosovĂ«s, Vjosa Osmani, e ka parë me shumĂ« shqetĂ«sim vendimin e Speciales, duke thĂ«nĂ« se Ă«shtĂ« dĂ«shmuar historikisht qĂ« secila provĂ« e shtetit tĂ« SerbisĂ« kundĂ«r popullit shqiptar dhe UÇK-sĂ«, Ă«shtĂ« e falsifikuar.

“Ato e kanĂ« vetĂ«m njĂ« synim, qĂ« ta rishkruajnĂ« historinĂ«â€, ka thĂ«nĂ« Osmani nĂ« njĂ« konferencĂ« pĂ«r media mĂ« 5 gusht.

Sipas ministres në detyrë të Drejtësisë, Albulena Haxhiu, vendimi i Speciales ngre dyshime serioze mbi paanshmërinë e vetë gjyqtarëve të rastit.

Organizata e VeteranĂ«ve tĂ« luftĂ«s sĂ« UÇK-sĂ« (OVL-UÇK) e ka kritikuar gjithashtu kĂ«tĂ« vendim dhe e ka cilĂ«suar njĂ« arsye mĂ« tepĂ«r pĂ«r organizimin e protestĂ«s sĂ« 7 gushtit nĂ« PrishtinĂ«, nĂ« tĂ« cilĂ«n Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« thirrje “pĂ«r drejtĂ«si”.

Por, përtej deklaratave, shoqëria civile pret më shumë nga shteti.

Përmes një reagimi publik, Ramadan Ilazi, Armend Bekaj, Visar Xhambazi, Florian Qehaja, Besa Luzha, Besa Kabashi-Ramaj, dhe Gëzim Visoka, kanë kërkuar që institucionet e Kosovës të reagojnë me një qëndrim të unifikuar dhe të koordinuar në mbrojtje të interesave kombëtare.

“Tribunali Penal NdĂ«rkombĂ«tar pĂ«r ish-JugosllavinĂ« (ICTY) ka dokumentuar me prova tĂ« shumta se organe tĂ« shtetit serb, si Ministria e Brendshme dhe mekanizma tĂ« tjerĂ« tĂ« sigurisĂ«, kanĂ« qenĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« krime sistematike kundĂ«r civilĂ«ve shqiptarĂ« tĂ« KosovĂ«s. Pranimi i dokumenteve tĂ« prodhuara nga institucione qĂ« janĂ« implikuar drejtpĂ«rdrejt nĂ« spastrimin etnik, krime lufte, fushata dezinformimi dhe mohimin e tĂ« drejtĂ«s sĂ« KosovĂ«s pĂ«r tĂ« ekzistuar si shtet, rrezikon seriozisht besimin publik nĂ« integritetin e procesit gjyqĂ«sor nĂ« Dhomat e Specializuara (GjykatĂ«n Speciale)”, Ă«shtĂ« thĂ«nĂ« nĂ« reagimin publik.

I pyetur se çfarë konkretisht kërkojnë nga institucionet shtetërore, Ramadani Ilazi nga Qendra Kosovare për Studime të Sigurisë (QKSS), i ka thënë Radios Evropa e Lirë, se çështja më urgjente tani është konsolidimi i institucioneve të Kosovës.

“Kuvendi tĂ« konstituohet, tĂ« formohet Qeveria, sepse situata nĂ« tĂ« cilĂ«n ne jemi, tregon njĂ« nivel tĂ« lartĂ« tĂ« brishtĂ«sisĂ« sĂ« KosovĂ«s nĂ« raport me çfarĂ«do procesi tjetĂ«r”, ka thĂ«nĂ« ai.

Si hap tĂ« dytĂ«, Ilazi e ka pĂ«rmendur formimin e njĂ« grupi punues nga Kuvendi, Qeveria dhe Presidenca, qĂ« do t’i shqyrtonte çështjet legjislative qĂ« ndĂ«rlidhen me funksionimin e gjykatĂ«s.

Prokuroria e ka pĂ«rmbyllur paraqitjen e provave nĂ« gjyqin kundĂ«r ish-krerĂ«ve tĂ« UÇK-sĂ« nĂ« prill tĂ« kĂ«tij viti dhe tani rendin e ka mbrojtja, pĂ«r tĂ« cilĂ«n shteti i KosovĂ«s i ka ndarë rreth 33 milionĂ« euro.

Prej themelimit të saj, Gjykata Speciale i ka lëshuar disa aktgjykime për krime lufte si dhe për pengim të drejtësisë. Ajo financohet kryesisht nga Bashkimi Evropian, me kontribute shtesë nga disa shtete të tjera, përfshirë Shtetet e Bashkuara./e.t

↗

Berisha këmbëkryq me burrat e Bjeshkëve, rrëfen rininë mes Alpeve

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Sali Berisha – UdhĂ«tim drejt rinisĂ« time!

TĂ« dashur miq, pas darkĂ«s festive, mĂ« datĂ« 14 gusht, pas njĂ« mĂ«ngjesi me prodhime bjeshke sĂ« bashku me mikpritĂ«sin Ganiun, familjarĂ«t e tij dhe miqtĂ« gjermanĂ«, si dhe me Abi Malltezin dhe Genti Strazimirin, nisĂ«m udhĂ«timin drejt MajĂ«s sĂ« ÇorovodĂ«s, rreth 1800 m lartĂ«si. KĂ«tĂ« udhĂ«tim e quajta “udhĂ«timi drejt rinisĂ« time”, ose mĂ« saktĂ«, rikthim nĂ« rininĂ« time.

Deri nĂ« moshĂ«n 27-vjeçare, çdo verĂ« e kam kaluar nĂ« bjeshkĂ«, nĂ« Alpe. UdhĂ«timet e gjata, ngjitjet nĂ« maja, herĂ« edhe tĂ« thepisura, si alpinist popullor dhe noti nĂ« ujĂ«rat e kristalta tĂ« lumenjve, qĂ« shpesh vinin nga shkrirja e borĂ«s, sĂ« bashku me leximin plot pasion tĂ« librave, mbushnin ditĂ«t e jetĂ«s sime “alpine”. Kisha ngjitur çdo majĂ« qĂ« rrokte syri, nga Shkelzeni te Lugu i Gusanit, pĂ«rballĂ« GjerovicĂ«s.

Kurse tani po nisesha drejt njĂ« maje qĂ« nuk e kisha parĂ« kurrĂ«, por qĂ« mĂ« tĂ«rhiqte si magnet, njĂ«soj si majat e bjeshkĂ«ve tĂ« mia. TeknikĂ«n e kisha, por duhej edhe forca. Udha kalonte nĂ«pĂ«r njĂ« luginĂ« tĂ« rrethuar nga tĂ« dy anĂ«t me bredha madhĂ«shtorĂ«. NĂ« tĂ« dy anĂ«t e saj, banorĂ«t kishin ndĂ«rtuar vila druri tĂ« bukura pĂ«r pushime verore. Refuzova makinĂ«n sa herĂ« qĂ« m’u sugjerua nĂ« tĂ« pĂ«rpjetat e forta.

GjatĂ« ecjes bĂ«mĂ« dy pushime rreth 15 minutĂ«she dhe, pas afro 10 mijĂ« hapash ngjitjeje, arritĂ«m nĂ« majĂ«n e ÇorovodĂ«s, nĂ« 1800 metra lartĂ«si, ku ndahet kufiri midis KosovĂ«s dhe SerbisĂ« (Sanxhakut). Pamja qĂ« hapej nga njĂ«ra anĂ« Kosova, nga tjetra Sanxhaku ishte e pafund dhe madhĂ«shtore.

Në majë ndodhej edhe një liqen i vogël, i cili, edhe në këtë verë të thatë, kishte ujë dhe e zbukuronte si një diamant në kurorën e saj. Aty ishte edhe një fermë kuajsh të racave të ndryshme, shumë mirë të mbajtur dhe të bukur.

Nga Istogu e Peja, tĂ« rinj vinin kĂ«tu me motorçikleta dhe shĂ«tisnin me kuajt. Disa nga miqtĂ« e mi zgjodhĂ«n kuajt qĂ« dĂ«shironin dhe kalĂ«ruan pĂ«r t’u zbavitur. I zoti i fermĂ«s solli edhe pĂ«r mua njĂ« kalĂ« tĂ« bukur, dori, me njĂ« larĂ« tĂ« bardhĂ« nĂ« ballĂ«. U afrova, por me “shpirt tĂ« ndezur dhe zemĂ«r tĂ« thyer”, siç thotĂ« Edgar Allan Poe, dhe e pĂ«rkĂ«dhela. Shpirti ato çaste u ndez vĂ«rtet, sepse u rizgjua tek unĂ« pasioni i fĂ«mijĂ«risĂ« pĂ«r kalin, tĂ« cilin e doja shumĂ« dhe e kalĂ«roja nĂ« bjeshkĂ« me ose pa shalĂ«, me ose pa samar, nĂ« livadhe qĂ« ishin njĂ« vrap kali.

Por zemra ime ishte e thyer, sepse, megjithë pasionin dhe mundësitë që kisha pasur në rini, nuk kisha kalëruar më kurrë. Vetëtimthi mendova se nuk e meritoja kënaqësinë dhe as jehonën e lajmit, ndaj u ktheva dhe u ula aty ku isha. U ktheva me zemër të thyer.

NĂ« majĂ«n e ÇorovodĂ«s kishte edhe njĂ« muranĂ« pĂ«r njĂ« tĂ« rĂ«nĂ« nga barbarĂ«t serbĂ«. NĂ« fakt, Lugu i ButĂ« ishte edhe Lugu i Gjakut. NĂ« luftĂ«n e fundit, hordhitĂ« e ushtrisĂ« serbe, nga maja e ÇorovodĂ«s, ishin dyndur nĂ« Lugun e ButĂ« dhe, nĂ« njĂ« akt barbarie e gjenocidi, kishin arrestuar nĂ« stanet e tyre ose nĂ« pyll 53 gra, fĂ«mijĂ«, burra tĂ« moshuar e invalidĂ«, dhe i kishin ekzekutuar vetĂ«m pse ishin tĂ« etnisĂ« shqiptare.

NĂ« orĂ«n 17:00 u nisĂ«m nga maja e ÇorovodĂ«s dhe u kthyem nĂ« shtĂ«pinĂ« e mikpritĂ«sve tanĂ«. U mbyll kĂ«shtu njĂ« udhĂ«tim me mbresa tĂ« thella qĂ« nuk do ta harroj kurrĂ«. Ndaj, edhe njĂ« herĂ«, falĂ«nderoj Ganiun dhe tĂ« gjithĂ« familjen e rrethin e tij pĂ«r mundĂ«sinĂ« qĂ« krijuan dhe organizimin e pĂ«rsosur tĂ« atij udhĂ«timi nĂ« njĂ« zonĂ« kaq tĂ« bukur, por edhe epike. Malet, bjeshkĂ«t janĂ« epike!/e.t

↗

Takimi historik/ A do të pranoni një armëpushim? Putin u shmanget pyetjeve të gazetarëve

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump, ka takuar presidentin rus, Vladimir Putin, të premten në Alaskë në një takim që cilësohet historik për nga rëndësia.

Liderët kanë zbritur nga avionët presidencialë për të ecur në tapetin e kuq i rrethuar nga avionet luftarake.

Më pas kanë shtrënguar duart para gazetarëve.

Gazetarët i shtruan disa pyetje dyshes, por nuk pati përgjigje.

“President Putin, a do tĂ« pajtoheni me armĂ«pushim?” pyeti njĂ« prej gazetareve.

↗

Amerika shfaq fuqinë ushtarake në pritje të Putinit

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Në minutat e fundit, Donald Trump zbarkoi në Anchorage në bordin e Air Force One.

Zëvendësshefi i tij i stafit, Dan Scavino, ka postuar përditësime prapa skenave nga aeroplani.

Ai ndau njĂ« video tĂ« shkurtĂ«r tĂ« vendosjes nĂ« tokĂ« – dhe duket se njĂ« shfaqje e gjerĂ« e fuqisĂ« ushtarake amerikane pret Vladimir Putinin, i cili do tĂ« zbarkojĂ« sĂ« shpejti.

Ndryshe, sapo janë publikuar pamje që tregojnë se ku do të takohen Trump dhe Putin sonte.

ËshtĂ« shtruar njĂ« qilim i kuq, me aeroplanĂ« luftarakĂ« tĂ« pozicionuar nĂ« tĂ« dyja anĂ«t e njĂ« shenje “Alaska 2025”./e.t

↗

FOTO/ Trump pret me duartrokitje Putin, dy liderët shtrëngojnë duart në Alaska

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Presidenti amerikan Donald Trump ka pritur presidentin rus, Vladimir Putin, në një takim të veçantë në Alaska.

Fotot dhe videot nga tregojnë momentin kur Trump e mirëpret Putinin me duartrokitje, duke simbolizuar një përshëndetje dhe atmosferë të veçantë mes të dy udhëheqësve.

putin trump alaska

Në takimin e dy udhëheqësve marrin pjesë edhe sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, dhe i dërguari i posaçëm amerikan, Steve Witkoff.

Pas këtij takimi, delegacionet do të kenë një drekë pune, ku marrin pjesë Rubio, Witkoff, sekretari i Thesarit, Scott Bessent, ai i Tregtisë, Howard Lutnick, shefi i Mbrojtjes, Pete Hegseth dhe shefja e stafit të Trumpit, Susie Wiles./e.t

putin trump

↗

Shtrohet tapeti i kuq për Putinin në Alaska, i pari mbërrin Donald Trump

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Skena është bërë gati në pistën e Bazës Ajrore Elmendorf për mbërritjen e Presidentit të SHBA-së Donald Trump dhe Presidentit rus Vladimir Putin.

NjĂ« qilim i kuq Ă«shtĂ« shtruar nĂ« formĂ« L-je qĂ« udhĂ«heqĂ«sit tĂ« ecin drejt njĂ« platforme qĂ« Ă«shtĂ« etiketuar si “ALASKA 2025”. NjĂ« mal i mbuluar me re nĂ« sfond plotĂ«son tablonĂ«.

Por karakteristika më mbresëlënëse është se ka katër avionë luftarakë F-22 Raptor janw rreshtuar pranë tapetit të kuq, ku do të parakalojnë dhe shtrëngojnë duart dy liderët.

Shtrohet tapeti i kuq për Putinin në Alaska, i pari mbërrin

Presidenti i SHBA-ve ishte i pari që zbriti në Alaska, përpara takimit historik që pritet të vulosë fatet e luftës në Ukrainë.

Donald Trump zbarkoi në bazën ushtarake Elmendorf-Richardson në Alaska me avionin presidencial, Air Force One, rreth orës 8:30.

Sakaq, autokolona e delegacionit rus me ministrin e JashtĂ«m Sergei Lavrov, Siluanovin, Dmitrievin dhe Belousovin u largua nga hoteli nĂ« Anchorage, me sa duket pĂ«r t’u drejtuar drejt sallĂ«s ku do tĂ« zhvillohet samiti./e.t

↗

Defekt teknik në Ujësjellës, ndërpritet furnizimi me ujë në disa zona të Sarandës!

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Ujësjellësi i Sarandës ka njoftuar sot (15 gusht) banorët se një defekt teknik është shfaqur në saraçineskën kryesore të depos së ujit që furnizon qytetin.

Si pasojë, disa zona të qytetit do të përballen me ndërprerje të përkohshme të furnizimit me ujë.

Ekipet teknike janë në terren dhe po punojnë me intensitet për riparimin e defektit, me qëllim rikthimin sa më të shpejtë të normalitetit.

“Ju kĂ«rkojmĂ« ndjesĂ« pĂ«r shqetĂ«simin e krijuar dhe ju falĂ«nderojmĂ« pĂ«r mirĂ«kuptimin,” thuhet nĂ« njoftimin zyrtar tĂ« ujĂ«sjellĂ«sit./e.t

↗

Kush na urren, fillimisht: Kosova apo Qeveria?

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Frrok Çupi

Desha të them direkt se i vetmi shtet dhe e vetmja qeveri në botë që nuk i dha një ndihmë Shqipërisë me rastin e zjarreve më vdekatarë në histori. Shqipëria, për herë të parë, u regjistrua në vendin e parë në botë si shtet i fatkeqësisë më të lartë.

As kĂ«mbĂ« njeriu, asnjĂ« fjalĂ« nga Kosova pĂ«r ‘vllaznit’. VetĂ«m lajme se nĂ« kufi me KosovĂ«n ka fluks tĂ« madh peshuesish qĂ« vijnĂ« drejt ShĂ«ngjinit dhe VelipojĂ«s.


 Por nisa me fjalĂ«n ‘fillimisht’, sepse ka njĂ« kuptim, ose kuptimin kryesor nĂ« kĂ«tĂ« rast. Kuptimi kryesor do tĂ« thotĂ« synim ose qĂ«llim i fundit. Qeveria e KosovĂ«s po manifeston ndarje dhe urrejtje kundĂ«r ShqipĂ«risĂ« me qĂ«llim qĂ« njĂ« ditĂ« tĂ« mos ketĂ« mĂ« ‘fillimisht’, por tĂ« jetĂ« ‘pĂ«rfundimisht’.

Përfundimisht, qeveria e Albin Kurtit në Kosovë, po tenton të arrijë që shqiptarët e Shqipërisë dhe shqiptarët e Kosovës të hyjnë në një rreth urrejtjeje e konflikti mes vedi. Atë ditë Kurti do ta ketë arritur atë që i kërkojnë padronët dhe atë që vetë dëshiron. Agjenda e qeverisë Kurti duket qartë që është shurdhimi i Kosovës si shtet, islamizimi i politikës qeveritare dhe krijimi i idesë fatkeqe se shqiptarë të Shqipërisë dhe shqiptarë të Kosovës nuk bëjnë bashkë.

Këtu çarmatoset gjithë ushtria e ideve të Rilindasve tanë, gjithë përpjekja e NATO-s dhe e aleatëve të mëdhenj për çlirimin e Kosovës dhe për vendosjen e shtetit kushtetues në Kosovë. Po u bë kjo, nuk ka më vlerë historia e deritanishme; aq më pak e ardhmja.

Albin Kurti, dukej se prej kohĂ«sh po priste nĂ« shteg ku t’i dilte ShqipĂ«ria. Dhe i doli para njĂ« jave kur nĂ« vendin tonĂ« shpĂ«rthyen zjarret mĂ« tĂ« tmerrshme.

U dogjĂ«n qytete si Delvina, Gramshi, Poliçani; disa fshatra u zhdukĂ«n, njĂ« spital u vu nĂ« rrezik qĂ« t’i digjeshin mjekĂ« e pacientĂ«, mijĂ«ra kokĂ« bagĂ«ti u dogjĂ«n tĂ« gjalla, miliona bletĂ«, Riviera u pĂ«rcĂ«llua, mijĂ«ra hektarĂ« me pemĂ«, Syri i KaltĂ«r u mbyll si syri i njĂ« perĂ«ndie tĂ« vdekur. Bota vuri gjithĂ« vĂ«mendjen dhe konstatoi se ShqipĂ«ria zinte vendin e parĂ« nĂ« kĂ«tĂ« fatkeqĂ«si. Qeveria dhe shteti shqiptar lĂ«shuan thirrje dhe u pĂ«rgjigjen shtete fqinje dhe shtete pĂ«rtej globit. /e.t

↗

Borë, akullnaja e kafshë të egra, ky është vendi ku Trump do presë Putinin për bisedime

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Donald Trumpit do t’i duhen rreth shtatĂ« orĂ« pĂ«r tĂ« arritur nĂ« BazĂ«n e PĂ«rbashkĂ«t tĂ« largĂ«t Elmendorf-Richardson nĂ« Alaska – dhe Vladimir Putin pĂ«rballet me njĂ« udhĂ«tim po aq tĂ« gjatĂ«.

Instalimi ushtarak amerikan në Anchorage kombinon bazën Elmendorf të Forcave Ajrore dhe Fort Richardson të Ushtrisë Amerikane.

ËshtĂ« baza mĂ« e madhe ushtarake e AlaskĂ«s dhe Ă«shtĂ« shtĂ«pia e mĂ« shumĂ« se 32,000 njerĂ«zve – rreth 10% e popullsisĂ« sĂ« Anchorage.

Zona është gjithashtu e rëndësishme për Rusinë: SHBA-të blenë Alaskën nga Perandoria Ruse 158 vjet më parë, shkruan skynews.

Në fakt, Ishulli i Vogël Diomede i Alaskës është më pak se 4.8 kilometra nga Ishulli i Madh Diomede i Rusisë në Ngushticën e Beringut, duke treguar se sa afër janë gjeografikisht të dy vendet.

KĂ«shilltari i çështjeve tĂ« jashtme i Vladimir Putinit, Yuri Ushakov, tha: “Duket plotĂ«sisht logjike qĂ« delegacioni ynĂ« thjesht tĂ« fluturojĂ« pĂ«rtej NgushticĂ«s sĂ« Beringut, dhe qĂ« njĂ« samit kaq i rĂ«ndĂ«sishĂ«m dhe i pritur i udhĂ«heqĂ«sve tĂ« dy vendeve tĂ« mbahet nĂ« Alaska.”

Mbajtja e bisedimeve atje përqendron bisedën aty ku energjia globale dhe rreziqet territoriale janë të larta, dhe presidenti amerikan lulëzon në spektakël.

Por administrata Trump ka qenë gjithashtu duke menaxhuar pritjet për një marrëveshje paqeje.

TĂ« martĂ«n, Sekretarja e Shtypit e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, Karoline Leavitt, e pĂ«rshkroi takimin si njĂ« “ushtrim dĂ«gjimi” pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar njĂ« “kuptim mĂ« tĂ« mirĂ«â€ tĂ« situatĂ«s.

GjatĂ« LuftĂ«s sĂ« FtohtĂ«, baza konsiderohej si “veçanĂ«risht e rĂ«ndĂ«sishme” nĂ« mbrojtjen e SHBA-sĂ« kundĂ«r Bashkimit Sovjetik tĂ« atĂ«hershĂ«m, sipas BibliotekĂ«s sĂ« Kongresit.

Pavarësisht kësaj, Putin do të jetë presidenti i parë rus që do të vizitojë Anchorage.

Disa e kanë kritikuar vendimin e presidentit amerikan për të zhvilluar bisedime mbi konfliktin Rusi-Ukrainë në Alaska.

Ndryshe, edhe pse ky do të jetë udhëtimi i parë i Trumpit në Alaska që nga fillimi i mandatit të tij të dytë, ai bëri disa vizita në Elmendorf-Richardson gjatë mandatit të tij të parë.

Joe Biden dhe Barack Obama vizituan gjithashtu; në vitin 2015, Obama u bë presidenti i parë amerikan që shkeli në veri të Rrethit Arktik gjatë udhëtimit të tij.

Departamenti i mbrojtjes i SHBA-sĂ« e pĂ«rshkruan zonĂ«n si tĂ« pasur me “male piktoreske, madhĂ«shtore, tĂ« mbuluara me borĂ«, liqene, lumenj, akullnaja dhe shumĂ« kafshĂ« tĂ« egra”. /e.t

↗

Sherr mes bashkëfshatarëve në Korçë, i riu në gjendje të rëndë

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Një ngjarje e rëndë është regjistruar pasditen e sotme në fshatin Dvoran, pak kilometra larg nga qyteti i Korçës.

Një 27 vjeçar dhe një 40 vjeçar, të dy banorë të zonës janë përfshirë në një sherr të dhunshëm. Gjithçka ka ndodhur në qendër të fshatit, pranë një lokali.

Pasi konflikti mes tyre ka degjeneruar në dhunë, 27-vjeçari ka marrë plagë të rënda dhe ndodhet në gjendje kritike në spitalin e Korçës.

Motivi i sherrit mes bashkëfshatarëve është i paqartë, por bëhet me dije se 40-vjeçari sapo kishte lënë qelinë e burgut.

Ndërkohë policia ndodhet në vendngjarje dhe po punon për zbardhjen e rrethanave të rastit./e.t

↗

Trump: Europianët nuk do të më tregojnë se çfarë të bëj me Putin

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Evropa nuk do më tregoj çfarë duhet të bëj, tha Presidenti i SHBA-së Donald Trump, vetëm pak para samitit të tij me Vladimir Putin në Anchorage të Alaskës.

Dy ditë më parë Trump zhvilloi edhe një videokonferencë me udhëheqësit evropianë përpara bisedimeve me Putinin. Gjatë këtij takimi viral, udhëheqësit europiane i paraqitën kërkesat e tyre, presidentit amerikan.

Së pari: Ukraina në tryezën e negociatave dhe një marrëveshje e ardhshme trepalëshe me Zelenskyn.

SĂ« dyti: Kievi Ă«shtĂ« gati tĂ« “negociojĂ« pĂ«r çështjet territoriale, por nevojitet njĂ« ngrirje nĂ« frontin aktual, pa njohur pushtimin rus”.

SĂ« treti: “Kievi duhet tĂ« jetĂ« nĂ« gjendje tĂ« mbĂ«shtetet nĂ« garanci efektive pĂ«r sigurinĂ« e tij, duke pĂ«rfshirĂ« forca tĂ« armatosura tĂ« pakufizuara tĂ« afta pĂ«r tĂ« ruajtur sovranitetin e tij”.

SĂ« katĂ«rti: “Negociatat duhet tĂ« jenĂ« pjesĂ« e njĂ« strategjie tĂ« pĂ«rbashkĂ«t transatlantike”.

Dhe sĂ« pesti: “Presioni i sanksioneve duhet tĂ« ruhet”, ndĂ«rsa BE-ja pĂ«rgatit paketĂ«n e saj tĂ« 19-tĂ«./e.t

↗

Detet evropiane thyejnë rekorde temperaturash, si paraqiten shifrat?

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Në gusht 2024, temperatura e Detit Mesdhetar arriti një rekord prej 28.7°C, një shenjë e qartë e valëve të nxehtësisë detare që kërcënojnë jetën detare dhe përkeqësojnë fenomenet ekstreme të motit në Evropë.

Turistët shpesh drejtohen drejt bregdetit mesdhetar për plazhet e mrekullueshme dhe ujërat e ngrohtë, por këto temperatura të këndshme fshehin një trend afatgjatë ngrohjeje, i cili nxit shirat e rrëmbyeshëm dhe stuhi të forta.

Sipas të dhënave të Copernicus Climate Change Service, temperaturat mesatare të sipërfaqes së deteve evropiane kanë shënuar rritje që nga fillimi i regjistrimeve në vitin 1979, ndërsa tre vitet e fundit kanë qenë dukshëm më të ngrohta se çdo vit tjetër më parë.

“Po na vr*sin dhe nĂ« ditĂ«n e negociatave”, Zelensky ngre alarmin para takimit Trump-Putin
Në vitin 2024, temperatura mesatare vjetore e deteve evropiane arriti 13.73°C, rreth 0.7°C mbi mesataren dhe 0.06°C mbi rekordin e mëparshëm të vitit 2023.

ValĂ«t e nxehtĂ«sisĂ« detare, tĂ« njohura edhe si “zjarre nĂ«nujore”, shkaktojnĂ« zbardhjen e koraleve dhe vdekjen masive tĂ« specieve detare, si dhe pasoja socio-ekonomike.

Ato ndikojnë në peshkim, akuakulturë dhe turizëm, duke sjellë humbje financiare.

Temperaturat e larta të Detit Mesdhetar lidhen gjithashtu me stuhi më të forta dhe reshje ekstreme.

Sipas Mediterranean Centre for Environmental Studies, temperatura e sipërfaqes së detit luan një rol kyç në formësimin e modeleve të motit, duke përfshirë erërat detare në muajt e verës dhe reshjet e rrëmbyeshme në vjeshtë.

Shkencëtarët theksojnë se ujërat e ngrohtë të Detit Mesdhetar dhe të Detit të Zi gjatë gushtit 2024 mund të kenë rritur avullimin e lagështisë dhe përkeqësuar stuhinë Boris, që shkaktoi përmbytje të mëdha në Evropën Qendrore dhe Lindore në shtator, si dhe në rajonin e Valencias në Spanjë në tetor./e.t

↗

DĂ«met nga zjarri, Rama: Kush humbi shtĂ«pinĂ« do t’ia rindĂ«rtojmĂ« falas

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Kryeministri Edi Rama thotë se vlerësimi dhe kompensimi i dëmeve të shkaktuara nga zjarret do të realizohet në çdo bashki të prekur, sipas një procedure të veçantë që nis me evidentimin e tyre nga Grupi i Konstatimit për inventarizimin e dëmeve.

Pas këtij hapi, bashkitë do të hartojnë listat e subjekteve të dëmtuara dhe dokumentacionin shoqërues për vlerësim financiar. Në bazë të vlerësimit, çdo bashki do të përcaktojë koston e kompensimit, që do të mbulohet nga fondet e saj përmes fondit për mbrojtjen civile.

Rama thekson nĂ« postimin e tij nĂ« Facebook se “Kujt humbi shtĂ«pinĂ« do t’ia rindĂ«rtojmĂ« falas” dhe se “Kujt humbi krerĂ«t do t’ia rifinancojmĂ« njĂ« mĂ« njĂ«â€.

Ky plan synon të sigurojë mbështetje të menjëhershme dhe të plotë për qytetarët që u prekën nga zjarret, duke rikthyer normalitetin dhe duke garantuar ndihmë të drejtpërdrejtë nga shteti./e.t

↗

Niveli më i ulët historik! Rënia e euros në këmbim me lekun, thyen rekorde të reja

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Rënia e Euros në kursin e këmbimit me Lekun po thyen rekorde të reja. Sipas kursit zyrtar të këmbimit të Bankës së Shqipërisë, të enjten monedha europiane u këmbye me 97.15 lekë, niveli më i ulët i shënuar ndonjëherë.

Kursi vazhdon të jetë në rënie edhe me bazë vjetore. Krahasuar me të njëjtën ditë të vitit të kaluar, kursi Euro-Lek është në rënie me 2.7%.

Sipas ekspertëve të këmbimit valuator, kursi i këmbimit vazhdon të jetë nën efektet sezonale të lidhura me turizmin. Muajt e verës shoqërohen me ofertë të shtuar valutore, për shkak të rritjes së numrit të vizitorëve të huaj.

Oferta e lartë valutore në treg vazhdon të zhvendosë kursin e Euros në rënie, pavarësisht madje edhe ndërhyrjeve të vazhdueshme të Bankës së Shqipërisë. Duke filluar nga tremujori i dytë i vitit, Banka Qendrore ka rifilluar blerjet e valutës për të frenuar mbiccmimin e monedhës vendase. Megjithatë, as kjo nuk ka mjaftuar për të shmangur forcimin e mëtejshëm të Lekut.

Shifrat e blerjeve në tregun valutor publikohen me një tremujor vonesë dhe për momentin nuk ka një informacion lidhur me volumin e valutës që po tërheq Banka e Shqipërisë nga tregu. Në periudhën korrik-gusht të vitit të kaluar. Banka e Shqipërisë pati blerë 176 milionëeuro, blerje që mjaftuan vetëm për ta mbajtur kursin pak më lart kufirit të 98 lekëve.

Për tremujorin e parë të vitit, statistikat e Bankës së Shqipërisë treguan se deficiti i llogarisë korrente ra në vlerën e 212 milionë eurove, 41% më pak krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Tkurrja e deficitit të jashtëm në tremujorin e parë erdhi paralelisht nga rënia e deficitit në mallra dhe zgjerimi i mëtejshëm i suficitit në shërbime.

Kontributin kryesor në llogarinë e shërbimeve e dha përsëri turizmi, që solli të ardhura neto në vlerën e 295 milionë eurove, në rritje me 10.5% krahasuar me tremujorin e parë të vitit të kaluar.

Përveç efektit të zakonshëm sezonal, të lidhur me pushimet verore, flukset hyrëse të valutës në ekonominë shqiptare ngelen të larta edhe nga investimet e huaja, sidomos në pasuri të paluajtshme. Agjentët e tregut të pasurive të paluajtshme shprehen se blerjet nga subjektet nga jashtë vendit vazhdojnë të jenë të larta, veçanërisht në zonat bregdetare.

Të dhënat e Bankës së Shqipërisë tregojnë se investimet e huaja në pasuri të paluajtshme po rriten edhe këtë vit. Për tremujorin e parë, ato arritën vlerën e 104 milionë eurove, 24% më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Nga ana tjetër, edhe politika fiskale shtrënguese e qeverisë, e karakterizuar nga suficite buxhetore, vlerësohet se po vazhdon të luajë një rol shtesë në forcimin e monedhës vendase.

Të dhënat e Ministrisë së Financave treguan se buxheti e mbylli 6-mujorin 2025 me suficit në shumën e 33.1 miliardë lekëve, në rënie sidoqoftë me 36% krahasuar me suficitin e regjistruar në të njëjtën periudhë të një viti më parë.

Leku i fortë vazhdon të jetë një faktor me ndikim në nivelete ulëta të inflacionit të ulët të importuar në ekonominë shqiptare. Në raportin e fundit të politikës monetare, Banka e Shqipërisë evidenton se inflacioni i ulët në ekonominë shqiptare vazhdon të jetë kryesisht efekt i faktorëve të jashtëm, ndërsa presionet rritëse mbi çmimet në ekonominë e brendshme ngelen të larta.

Nga ana tjetër, forcimi i vazhdueshëm i Lekut vazhdon të ndikojë negativisht eksportet e mallrave dhe shërbimeve, duke filluar nga turizmi, që po bëhet gjithnjë e më shumë sektor themelor për ekonominë shqiptare./Monitor

↗

Mbase e meritojmë shkatërrimin!

✇Gazeta Fjala
By: Ke Si

Ben Andoni

Shqipëria ishte një nga vendet më të angazhuara për nënshkrimin e Traktatit të Mjedisit në 2015. Asokohe, plot 197 vende e vunë firmën mbi marrëveshjen e Parisit të 2015-ës, dokument i cili vuri si objektiv parandalimin e rritjes së temperaturave mesatare të globit 2 gradë celcius mbi mesataren e periudhës para-industrializimit. SHBA-të u integruan menjëherë dhe fill në presidencën e parë të Trump dhe, u tërhoqën nga Marrëveshja që hyri në fuqi më 4 nëntor 2020, ndërkohë që presidenti Biden e ktheu vendin në marrëveshje më 19 shkurt 2021. Së fundi, Shtetet e Bashkuara e njoftuan zyrtarisht Sekretarin e Përgjithshëm për tërheqjen e saj nga Marrëveshja e Parisit për Klimën, akt që hyn në fuqi më 27 janar 2026.

Edhe ky dokument është një nga ato që Shqipëria i ka firmosur gati symbyllazi, por pa marrë parasysh se duhej të merrte masa serioze. Në dy dekadat e fundit, komuniteti i mbrojtjes së mjedisit ka apeluar vazhdimisht, duke nisur nga fakte të thjeshta dhe shqetësuese dhe duek i amplifikuar por zotërinjtë e mjedisit tallen.

Tallen dhe tallen pafund. Qysh mĂ« shumĂ« se njĂ« dekadĂ« mĂ« parĂ« u paralajmĂ«rua pĂ«r kushtet pse deti po merrte aq tokĂ«; pse zjarret po bĂ«heshin njĂ« ngjarje e zakonshme dhe sesi duhet tĂ« alarmoheshim pĂ«r shkretimin e hapĂ«sirave pyjore; pĂ«r tharrjen e burimeve ujore; pse duhet t’i ruanim zonat e mbrojtura; deri te fakte qĂ« lidheshin me faunĂ«n dhe florĂ«n, ku shumĂ« insekte vizitonin vendet veriore tek ne, ndĂ«rsa mĂ« pĂ«rpara as nuk mund tĂ« kalonin; apo ku nĂ« qytete Betoni Ă«shtĂ« njĂ« pushtues i frikshĂ«m dhe ku ndĂ«rkohĂ«, “qytetet shqiptare – me TiranĂ«n nĂ« krye – janĂ« shndĂ«rruar nĂ« ishuj termikĂ«, ku diferenca e temperaturave mes lagjeve shkon deri nĂ« 6°C, pĂ«r shkak tĂ« dendĂ«sisĂ« sĂ« ndĂ«rtimeve dhe mungesĂ«s sĂ« hapĂ«sirave tĂ« gjelbra, po sipas njĂ« raporti tĂ« BankĂ«s BotĂ«rore” (Monitor, 2025).

Nuk po flasim pĂ«r minimizimin e hapĂ«sirave tĂ« gjelbra dhe shuarjen e parqeve apo planeve hapĂ«sinore. Korrupsioni nĂ« planifikimin urban fillon me krijimin ose ndryshimet e planeve hapĂ«sinore. KĂ«to i kemi para syve. Shikoni çfarĂ« i Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« Parkut tĂ« Liqenit Artificial dhe ku do tĂ« shkojĂ« makutĂ«ria
 Dhe, ndaj ShqipĂ«rinĂ« e kemi tĂ« mbjellĂ« me kulla e kulla qĂ« nuk mbarojnĂ« pĂ«rballĂ« njĂ« popullsie qĂ« po tkurret dhe po na çon gati nĂ« popullsinĂ« e ShqipĂ«risĂ« sĂ« pas LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore.

Me tĂ« gjitha kĂ«to, problemi njĂ« dhe i vetĂ«m Ă«shtĂ« sesi jemi tĂ« mĂ«suar me shkatĂ«rrimin dhe tashmĂ« qĂ« po na digjet diçka, vazhdojmĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«risim tĂ« njĂ«jtat gabime pĂ«r çdo vit. Ku mungojnĂ« reflektimet pĂ«r infrastrukturĂ«n, ku piromanĂ«t argĂ«tohen me kafshĂ«rinĂ« e tyre, kurse bashkitĂ« vegjetojnĂ« pa kuptim. NdĂ«rkohĂ« “Monitor” rreshton dhe njĂ« sĂ«rĂ« faktorĂ«sh qĂ« duhen pasur parasysh: nga Bankat (rreziqet klimatike pĂ«r kreditĂ«), bujqĂ«sinĂ« (periudhat e ndryshme tĂ« kultivimeve dhe pjekjeve, industrisĂ« dhe mbi tĂ« gjitha turizmit. ShqipĂ«ria nuk duhet tĂ« jetĂ« kaq familjare me shkatĂ«rrimin, por duhet tĂ« mendojĂ« mbijetesĂ«n pĂ«rballĂ« natyrĂ«s. Po ku ta dish, mbase e meritojmĂ« shkatĂ«rrimin.

P.S. NĂ« kronika u regjistrua se pĂ«r 4 piromanĂ«t e Beratit u la vetĂ«m “detyrim paraqitje”?!/e.t

❌