Sot janë bërë 186 vite nga lindja e patriotit të madh shqiptar dhe njërit nga udhëheqësit kryesorë të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, Abdyl Frashërit.

Abdyl Frashëri (1839-1892) ishte ideolog e atdhetar i shquar i Rilindjes Kombëtare Shqiptare si dhe një nga drejtuesit kryesorë të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Lindi në fshatin Frashër të Përmetit.

Kaloi pjesën e parë të jetës në fshatin e lindjes deri në moshën 18-vjeçare, kur u vendos për nevoja pune në Janinë. U shqua si personalitet politik qysh më 1877, sapo u duk se kriza lindore po rrezikonte trojet shqiptare. Si kryetar i Komitetit Shqiptar të Janinës që u formua po atë vit, hartoi projektin e shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë me anën e kryengritjes çlirimtare antiosmane.

Por, shpresat e tij se idenë e shtetit shqiptar do ta përkrahnin rivalët e perandorisë ruse, të cilët nuk e dëshironin supremacinë e saj në Gadishullin Ballkanik, nuk u realizuan. Bisedimet që zhvilloi me përfaqësuesit e Greqisë në korrik dhe në dhjetor 1877, për një aleancë politike dhe ushtarake shqiptaro-greke kundër perandorisë osmane dështuan gjithashtu, mbasi as Athina nuk e pranoi idenë e një Shqipërie të pavarur në kufijtë e saj etnikë.

Në Parlamentin e parë osman të vitit 1877 hyri si deputet i Janinës, u zgjodh kryetar i Komitetit të Janinës dhe në dhjetor të po këtij viti u zgjodh kryetar i Komitetit të Stambollit, që u formua për të mbrojtur të drejtat e shqiptarëve në perandorinë osmane. Frashëri ishte një nga aktivistët kryesorë të Kuvendit të Prizrenit të krijuar për të mbrojtur trevat shqiptare, si pasojë e firmosjes së Traktatit të Shën Stefanit (1878). Mbrojti idenë e bashkimit të trevave shqiptare në një vilajet, në kuadër të perandorisë osmane. Në vitin 1877, Abdyl Frashëri u zgjodh kryetar i Komitetit Qendror për Mbrojtjen e të Drejtave të Kombësisë Shqiptare, që u formua në Stamboll si dhe ishte kryetar i Komitetit Shqiptar të Janinës.

Pas thyerjes së ushtrisë osmane nga ushtria ruse në vitin 1878 dhe nënshkrimit të Traktatit të Shën Stefanit, A. Frashëri shtroi tezën se në kushtet e krijuara për shqiptarët, zgjidhja më e drejtë për interesat e tyre kombëtare ishte krijimi i një vilajeti të bashkuar shqiptar në kuadër të perandorisë osmane. Gjatë Kongresit të Berlinit, në emër të Lidhjes, së bashku me Mehmet Ali Vrionin, kreu takime me përfaqësues të Fuqive të Mëdha për të mbrojtur të drejtat e shqiptarëve.

Abdyl Frashëri ishte ideolog e atdhetar i shquar i Rilindjes Kombëtare Shqiptare si dhe një nga drejtuesit kryesorë të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Lindi më 29 gusht 1839 në fshatin Frashër të Përmetit. Gjatë Krizës Lindore të viteve ’70 të shekullit XIX u shqua si personalitet politik.

Në qeverinë e drejtuar nga Ymer Prizreni (1881), Abdyl Frashëri mori përgjegjësinë e ministrit të Punëve të Jashtme. Në prill të këtij viti u arrestua. Pas shtypjes së Lidhjes, më 2 maj 1881 mbërriti në Manastir i përcjellë prej një oficeri të xhandarmërisë dhe shtatë xhandarëve kalorës. Mbasi qe arrestuar duke shkuar nga Dibra në Elbasan te Mahmud bej Biçakçiu.

Prej aty iu dërgua Dervish Pashës në Prizren, i cili e burgosi në kalanë e qytetit ku qëndroi tri vite që ia rrënoi shëndetin kryekëput. Më tej u internua së bashku me familjen e tij në Balliqeser e në Bandërma të Anadollit për afro dy vjet të tjera. Në fund u amnistua me ndërhyrjen e Gazi Osman Pashës, heroit të Plevnës; u kthye në Stamboll, ku u emërua përfaqësues i këshillit bashkiak të kryeqytetit.

Autoritetet osmane e arrestuan dhe e dënuan me vdekje, dënim që u kthye më pas në burgim të përjetshëm. Në gjyqin që u bë në Prizren u dënua me vdekje, por më pas ky vendim u kthye në burgim të përjetshëm. Pasi kreu tri vite dënim në burgun e kalasë së Prizrenit, u dërgua me qëndrim të detyruar në Ballëkesir dhe në Bandërma. Në vitin 1886 u lirua me kushtin që të mos merrej me politikë dhe u caktua anëtar i këshillit të qytetit të Stambollit.

Vdiq në Stamboll më 23 Tetor 1892. Eshtrat e tij u sollën në Tiranë në vitin 1978, me rastin e 100 vjetorit të formimit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit./KultPlus.com

Viktor Hygo

Të uroj

Të uroj më së pari të duash
E duke dashur, do të të duan edhe ty
Dhe ata që s’të duan, harroji
E përtej harrimit, mëritë e vjetra kurrë mos t’i kujtosh!

Të uroj të vazhdosh të duash pa u dëshpëruar
Të uroj që edhe sikur mes miqve të tu
Të ketë të pasjellshëm, të pamatur e t’pamend
Ti, ti… qëndro gjithmonë trim e besnik
Pse mes tyre ka për të qenë edhe një i vetëm
Tek i cili ti mund të besosh padyshim
Pse jeta vetë është e tillë.

Të uroj gjithashtu të kesh armiq
Të shumtë, a një të vetëm, aq sa ti të kuptosh.
E kështu të mund të mësosh zemërgjerësinë prej tyre
Dhe ndër ta, të jetë qoftë edhe një i drejtë,
Aq sa ti të mos ndjehesh krejt i sigurt.

Të uroj më shumë të jesh i vlefshëm, po jo i pashembullt
E në çaste të vështira
Kur asgjë nuk shkon si duhet
Vlera jote të të japë forcë e kurajo të vazhdosh.

Të uroj po ashtu të jesh zemërgjerë
Jo me ata që lajthisin pak
Sepse kjo është e lehtë
Por me ata që gabojnë trashë e janë të pandreqshëm
Dhe duke shprehur zemërgjerësinë tënde
Ti mund të shërbesh si shembull për të tjerë.

Të uroj gjithashtu që duke qenë i ri
Të mos rrekesh të piqesh me të shpejtë
E kur rritur të jesh
Të mos këmbëngulësh të hiqesh më i ri
E duke qenë plak, të mos pushtohesh prej dëshpërimit
Sepse çdo moshë ka bukurinë e dhimbjen e saj.

Nuk të uroj të jesh i trishtuar. Oh jo!
Jo gjithë vitin, por ta njohësh trishtimin veç një ditë!
E kështu të çmosh
Që e qeshura e rigjetur është edhe më e mirë
Se një e qeshur e rëndomtë, e vakët, e shpëlarë që të dëmton.

Të uroj mes tjerash të mbjellësh një farë
Një farë të vockël fare
E ta shoqërosh gjithë rritjen e saj
Për të zbuluar prej sa shumë jetësh është ndërtuar një pemë.

Të uroj gjithashtu të kesh edhe pak para
Aq sa nevojiten e t’ia dalësh mbanë
E që së paku një herë në vit të reflektosh
Mbi ato para e të thuash: “Janë të miat, i kam fituar vetë!”
Për ta bërë të qartë e të njohur:
Se kush është pronar i kujt!

Të uroj gjithashtu të mbash sa më gjatë t’jetë e mundur
Gjithçka që dashuron
E nëse dashuritë shkojnë, të mund të qash pa u ankuar
E të vuash pa u ndjerë fajtor!

Të uroj së fundmi
Që nëse je një burrë, të kesh një grua të mirë
E nëse je një grua, të kesh një burrë të mirë.
Nesër, pasnesër e sërish të pasnesërmen
Edhe sikur rraskapitur të jeni
Ta gjeni buzëqeshjen si në t’parën ditë dashuruar
të jeni gjithnjë!

E nëse të gjitha këto ndodhin për ty
Atëherë, s’do të kem më asgjë të të uroj!/KultPlus.com

Louisa May Alcott (1832 – 1888) mbetet një prej figurave më të dashura të letërsisë amerikane, e njohur veçanërisht për romanin klasik ” Gra të vogla ” (Little Women), që u bë menjëherë një sukses ndërkombëtar dhe vijon të lexohet me pasion deri sot.

E lindur në Pensilvani, Alcott u rrit në një mjedis intelektual, nën shoqërinë e mendimtarëve të mëdhenj amerikanë si Ralph Waldo Emerson, Theodore Parker dhe Henry David Thoreau. Arsimimi i saj erdhi kryesisht nën kujdesin e të atit, filozofit Bronson Alcott, një idealist me ide të përparuara, por i paaftë për të siguruar jetesën e familjes. Pas dështimit të kolonisë utopike Fruitlands, Louisa u përball me barrën e mirëqenies së nënës dhe tri motrave të saj, një përgjegjësi që e shoqëroi gjatë gjithë jetës, shkruan KultPlus.

Për të ndihmuar familjen, ajo punoi si mësuese, guvernante, punëtore shtëpie dhe më pas nisi të shkruante. Rrëfenjat e para iu botuan në The Atlantic Monthly, duke i hapur rrugën një karriere letrare të gjatë. Ishte presioni ekonomik ai që e nxiti të shkruante romanin Gra të vogla në vitin 1868, i cili u prit me entuziazëm të jashtëzakonshëm dhe i solli asaj stabilitet financiar. Në ditarin e vitit 1869, Alcott shënonte me lehtësim: “Shyqyr Zotit, i pagova të gjitha borxhet.”

Përveç krijimtarisë, Louisa May Alcott mbeti një figurë e përkushtuar ndaj familjes. Dy dekadat e fundit të jetës i kaloi duke u kujdesur për prindërit e moshuar, derisa vdiq më 6 mars 1888, vetëm dy ditë pas ndarjes nga jeta të të atit.

Trashëgimia e saj nuk kufizohet vetëm te Gra të vogla. Alcott hapi rrugën për shkrimtaret femra në Amerikë, duke treguar se letërsia nuk është vetëm një mjet argëtimi, por edhe një mënyrë për të përballuar jetën, për të dhënë forcë dhe për të ndërtuar ëndrra të reja./KultPlus.com

Princi William dhe Princesha Kate do të zhvendosen në një shtëpi të re në fund të këtij viti!

Çifti mbretëror do të largohet nga shtëpia e tyre aktuale në Windsor, Adelaide Cottage, për të jetuar në Forest Lodge, një vilë me tetë dhoma gjumi që ndodhet në Great Park të zonës mbretërore, sikurse konfirmon një zëdhënës i Pallatit Kensington.

“Shtëpia e re e familjes së Uellsit do të jetë gati për zhvendosje më vonë gjatë vitit”, thuhet në deklaratën zyrtare të pallatit.

Sipas The Sun, çifti do ta blejë pronën me shpenzimet e veta, e cila vlerësohet rreth 16 milionë paund. Ata po ashtu do të financojnë disa punime të vogla restaurimi në ndërtesën e klasifikuar si me rëndësi historike, përfshirë heqjen e një dritareje dhe përmirësimin e një oxhaku, siç zbulojnë disa dokumente të redaktuara të planifikimit urbanistik.

Ky zhvillim vjen pas një investigimi të Channel 4 Dispatches dhe The Sunday Times, që tregoi se Dukati i Cornwall-it, i trashëguar nga William pas emërimit si Princ i Uellsit, kishte dhënë me qira prona publike për miliona paund. Pas kritikave, Princi William deklaroi se disa nga këto prona do të jepen falas për organizata bamirëse.

Renovimi i fundit i madh i Forest Lodge ndodhi në vitin 2001, me një kosto prej 1.5 milionë paund, dhe që prej atëherë ka pasur një qira mujore të vlerësuar në 15.000 paund.

Shtëpia e re ndodhet shumë afër rezidencës aktuale të familjes, duke bërë të mundur që fëmijët e çiftit, Princi George, Princesha Charlotte dhe Princi Louis, të vazhdojnë të ndjekin të njëjtën shkollë.

Në imagjinatën botërore, Japonia lidhet me teknologjinë futuriste: robotë, metro ultra-moderne, trena me shpejtësi marramendëse. Por paradoksalisht, vendi i “inovacionit” ende mbështetet në teknologji të vjetruara si makinat e faksit dhe dokumentet në letër.

Pandemia e Covid-19 nxori më qartë në pah këtë kontrast. Ndërsa shumë shtete implementuan shpejt zgjidhje dixhitale për shëndetësinë dhe administratën, Japonia u përball me vështirësi të mëdha. Përhapja e burokracisë dhe mungesa e sistemeve online e vonuan reagimin kombëtar. Vetëm në maj të vitit 2020 u hap një portal për raportimin e rasteve të reja.

Nga lidere teknologjike në vite ’70–’80 te ngecja dixhitale
Në të kaluarën, kompani si Sony, Panasonic, Toyota apo Nintendo dominuan botën. Produkte si Walkman, Donkey Kong apo Mario Bros e bënë Japoninë sinonim të inovacionit. Por ndërsa vendet e tjera kaluan në një ekonomi të bazuar në softuer dhe shërbime, Japonia mbeti e përqendruar tek hardueri. Rezultati: një hendek i madh dixhital në shërbimet publike.

Pse?

Administrata publike ka shkrim-lexim të ulët dixhital.

Shumë procese janë të lidhura me dokumente në letër dhe pulla tradicionale hanko.

Korporatat shmangin rrezikun dhe e marrin vendimmarrjen ngadalë.

Një popullsi në plakje ka pak presion për ndryshim.

Bizneset e vogla nuk kanë parë arsye të kalojnë nga faksi tek kompjuteri.

Edhe tentativa për modernizim ka pasur tone ironike: Ministria e Transformimit Dixhital ka kërkuar mendime për “metaverse” përmes një skedari Excel që duhej plotësuar e dërguar me email – duke shkaktuar tallje të gjera.

Një garë me kohën
Qeveria ka krijuar Agjencinë Dixhitale dhe synon të eliminojë përdorimin e faksit në zyrat shtetërore, por vetëm ky plan ka hasur mbi 400 ankesa nga ministritë. Ndërkohë, ekspertët thonë se Japonisë do t’i duhen të paktën 5–10 vite për të arritur standardet e vendeve perëndimore.

Megjithatë, ka shenja ndryshimi: pagesat pa kontakt po pranohen gjithnjë e më shumë, kompanitë po investojnë në shërbime online, dhe administrata po bën hapa të ngadaltë por të qëndrueshëm drejt reformës. Sfida kryesore? Teknologjia ndryshon aq shpejt sa çdo vonesë e bën arritjen edhe më të vështirë./KultPlus.com

Pippo Baudo, një nga figurat më të shquara të televizionit italian, është ndarë nga jeta në moshën 89-vjeçare, duke lënë pas një trashëgimi të pasur në botën e spektaklit dhe kulturës.

Giuseppe Vittorio Raimondo “Pippo” Baudo, i lindur më 7 qershor 1936, ishte një nga prezantuesit më të njohur të televizionit italian, me një karrierë që shtrihej përgjatë gjashtë dekadave.

Baudo ka qenë gjithashtu drejtor artistik dhe president i Teatro Stabile në Katania.

Në vitet 1970, ai kontribuoi në themelimin dhe punoi për kanalin privat “Antenna Sicilia”, me seli në Katania. Në vitin 1987, pas një përplasjeje me presidentin e RAI-t, Enrico Manca, ai kaloi në Mediaset ku prezantoi emisionin “Festival”. Megjithatë, disa vite më vonë u rikthye në RAI 1 me emisionin “Gran Premio”; ndërsa spektakli i tij “Serata d’Onore” transmetohej në Rai Due.

Një nga momentet më të paharrueshme të karrierës së tij ndodhi në natën hapëse të Festivalit të Sanremos në vitin 1995, kur një burrë, Pino Pagano, u ngjit në skajin e galerisë së teatrit duke kërcënuar se do të vetëvritej. Ishte vetë Baudo që ndërhyri dhe arriti ta ndalonte, mes duartrokitjeve të publikut.

Në vitin 1997, ai u rikthye në Mediaset, por emisionet e tij “La canzone del secolo” dhe “Tiramisù” nuk patën sukses. Në vitin 1999, Rai Tre i propozoi drejtimin e një programi të ri në prime-time, “Giorno dopo Giorno”, që më vonë mori emrin “Novecento”.

Në vitin 2002, Baudo drejtoi Festivalin e Sanremos pas dështimit të edicionit të vitit 2001, duke zgjedhur si bashkëprezantuese Manuela Arcuri dhe Vittoria Belvedere. Ai u largua nga RAI në vitin 2004, por u rikthye një vit më vonë me programin “Sabato Italiano” në Rai Uno. Më 2 tetor 2005, mori përsëri drejtimin e emisionit të së dielës “Domenica In” (1979–1985, 1991–1992, 2005–2010), për herë të tetë.

Në vitin 2008, ai drejtoi për herë të trembëdhjetë Festivalin e Sanremos, duke kaluar edhe Mike Bongiorno-n, i cili e kishte drejtuar njëmbëdhjetë herë.

Heqja e përmendores së luftëtarit të të drejtave shqiptare, Isuf Celaj, ka nxitur reagime të forta nga komuniteti shqiptar. Në një deklaratë publike, nipi i tij, Gzim Celaj, e ka cilësuar këtë akt si një goditje ndaj historisë dhe dinjitetit të shqiptarëve në Mal të Zi.

“Me indinjatë të thellë dhe shqetësim të madh, dënojmë aktin e paprecedentë të heqjes së përmendores së Isuf Celajt. Ky veprim përfaqëson një goditje të rëndë ndaj kujtesës historike, dinjitetit të komunitetit shqiptar dhe vlerave të bashkëjetesës demokratike,” tha ai.

Gzim Celaj theksoi se Isuf Celaj nuk ishte figurë që nxit ndasi, por një mbrojtës i të drejtave të shqiptarëve dhe një zë i drejtësisë që ka treguar guxim e humanizëm edhe për qytetarë të etnive të tjera.

Ai shtoi se familja dhe komuniteti nuk do të heshtin përballë këtij provokimi dhe do të ndërmarrin çdo hap ligjor e demokratik për të mbrojtur figurën dhe trashëgiminë e tij.

Në fund të reagimit, ai bëri thirrje institucioneve ndërkombëtare dhe organizatave për të drejtat e njeriut që të dënojnë këtë akt dhe të mbështesin përpjekjet për respektimin e historisë shqiptare në Mal të Zi.

“Përmendorja mund të hiqet, por ideali i tij nuk shuhet,” përfundoi ai./KultPlus.com

Shqipëria, e njohur prej kohësh për bukurinë e saj të pashfrytëzuar dhe trashëgiminë e pasur kulturore, po bëhet një nga destinacionet turistike me rritjen më të shpejtë në Evropë, sipas “Travel and Tour World”.

Në vitin 2025, vendi është gati të mirëpresë një numër mbresëlënës prej 2,5 milionë vizitorësh, duke shënuar një rritje të konsiderueshme prej 15% nga viti i kaluar.

Me peizazhet e saj marramendëse, vendet historike dhe çmimet e përballueshme, Shqipëria po shfaqet si një perlë e fshehur që ofron një mori përvojash për vizitorët që kërkojnë diçka më autentike dhe vendpushime më pak të mbushura me turistë sesa destinacionet tradicionale evropiane.

Projeksionet e rritjes së turizmit: Një rritje prej 15% e vizitorëve

Sektori i turizmit në Shqipëri po përjeton një rritje të jashtëzakonshme të popullaritetit.

Kombinimi unik i vendit me plazhe të pastra, male të thepisura dhe monumente historike shekullore po tërheq turistë nga e gjithë bota.

E njohur për trashëgiminë e saj të pasur kulturore dhe bukurinë mahnitëse natyrore, Shqipëria po bëhet gjithnjë e më tërheqëse për vizitorët që kërkojnë aventurë, kulturë dhe relaks, të gjitha në një vend.

Faktorët kryesorë të rritjes së turizmit:

Plazhet mahnitëse: Vijat bregdetare e deteve Jon dhe Adriatik të Shqipërisë janë shtëpia e disa prej plazheve më të pacënuara të Evropës, duke ofruar vendpushime të qeta për turistët që kërkojnë diell.

Rëndësia historike: Vendet e listuara nga UNESCO në Shqipëri, të tilla si Gjirokastra dhe Parku Kombëtar i Butrintit, u ofrojnë vizitorëve një udhëtim prapa në kohë – përmes rrënojave dhe qyteteve të lashta të ruajtura mirë.

Aventurë në natyrë: Alpet Shqiptare janë një pikë e nxehtë për adhuruesit e aktiviteteve në natyrë, duke ofruar shtigje mahnitëse për ecje në natyrë dhe pamje panoramike.

Preferencat e udhëtimit në zhvillim: Duke lëvizur përtej plazhit

Ndërsa plazhet e Shqipërisë kanë qenë prej kohësh tërheqja kryesore e vendit, viti 2025 sheh një ndryshim në preferencat e vizitorëve.

Gjithnjë e më shumë vizitorë po i drejtohen Shqipërisë jo vetëm për vijën e saj bregdetare, por edhe për ofertat e saj të ekoturizmit dhe aventurës.

Malet e Shqipërisë, thesareve historike të fshehura dhe parqet e gjera natyrore janë disa nga atraksionet kryesore – për ata që duan më shumë sesa pushime tipike në plazh.

Shqipëria po e pozicionon veten si një parajsë për ekoturizmin dhe udhëtimet e aventurës.

Kërkesa në rritje për aktivitete si ecja në këmbë në Alpet Shqiptare, eksplorimi i rrënojave të lashta të Butrintit ose vizita nëpër parqe natyrore si Parku Kombëtar i Llogorasë – po ndihmon në formësimin e së ardhmes së vendit si një destinacion udhëtimi i larmishëm.

Një ndryshim në akomodim dhe çmime

Ndërsa një numër më i madh turistësh po vërshojnë në Shqipëri, sektori i akomodimit po zgjerohet me shpejtësi për të përmbushur kërkesën në rritje.

Rritja e opsioneve të akomodimit, së bashku me çmimet e përballueshme të Shqipërisë, po ndihmon ta bëjë vendin një zgjedhje tërheqëse si për turistët me buxhet të kufizuar – ashtu edhe për ata që kërkojnë luks.

Ulje çmimesh për të nxitur ardhjen e më shumë vizitorëve

Për t’iu përshtatur një game më të gjerë turistësh, Shqipëria ka bërë përpjekje për të ulur çmimet e akomodimit, veçanërisht në qytetet bregdetare të njohura.

Çmimet në zona si Saranda, Himara dhe Ksamili kanë rënë deri në 10-25%.

Këto rregullime çmimesh e bëjnë Shqipërinë një alternativë tërheqëse kundrejt destinacioneve më të shtrenjta evropiane, duke ofruar ende përvoja me cilësi të lartë.

Akomodime të përballueshme për të gjitha buxhetet

Në Ksamil, për shembull, familjet mund të gjejnë akomodime njëjavore në hotele me tre yje për rreth 550 euro – një opsion i përballueshëm krahasuar me destinacionet e tjera mesdhetare.

Çmimet konkurruese të Shqipërisë e bëjnë të lehtë për familjet, vizitorët solo dhe çiftet të përjetojnë bukurinë e vendit pa shpenzuar shumë.

Trendet rajonale

Rajonet veriore dhe jugore të Shqipërisë po përjetojnë trende të ndryshme turistike, secila duke ofruar mundësi unike për vizitorët.

Shqipëria Veriore: Një ndërthurje e luksit dhe traditës së re

Zona veriore e Shqipërisë, si Shëngjini dhe Velipoja, po përjetojnë investime të reja në vendpushime luksoze dhe ambiente moderne.

Megjithatë, rajoni ende ruan mundësi të përballueshme, duke e bërë atë një destinacion të larmishëm – ku si kërkuesit e luksit ashtu edhe turistët me buxhet të kufizuar mund të gjejnë akomodim që i përshtatet nevojave të tyre.

Shqipëria Jugore: Kërkesë në rritje

Në të kundërt, destinacionet jugore si Borshi dhe Qeparo po përjetojnë një rritje të kërkesës, veçanërisht nga familjet dhe vizitorët që kërkojnë një përvojë më të qetë dhe më të fokusuar në natyrë.

Ky popullaritet në rritje po çon në një rritje të kostove, megjithëse Shqipëria ende ofron çmime të shkëlqyera në krahasim me vendet e tjera evropiane.

Prania evropiane në rritje e Shqipërisë

Ndërsa gjithnjë e më shumë vizitorë zbulojnë sharmin unik të Shqipërisë, vendi po fiton njohje përkrah destinacioneve evropiane në zhvillim si Sllovenia, Mali i Zi dhe Bosnjë-Hercegovina.

Ndërthurja e peizazheve mahnitëse, rrënjëve të thella kulturore dhe opsioneve të përballueshme të udhëtimit në Shqipëri e pozicionon atë si një destinacion kryesor për vizitorët që kërkojnë një përvojë autentike larg turmave.

Me zhvillimin e vazhdueshëm në infrastrukturë dhe sektorin e turizmit në rritje, Shqipëria është e vendosur të luajë një rol edhe më të spikatur në turizmin evropian në vitet e ardhshme.

Duke parë përpara: E ardhmja e turizmit shqiptar

Ndërsa viti 2025 po shpaloset, e ardhmja e turizmit në Shqipëri duket “e ndritur”.

Me një kombinim plazhesh të pabesueshme, malesh dramatike, historie të pasur dhe opsionesh të përballueshme, vendi është i pozicionuar për t’u bërë një nga destinacionet kryesore të udhëtimit në Evropë.

Pavarësisht nëse turistët kërkojnë të relaksohen në plazh, të ecin nëpër shtigje malore apo të eksplorojnë trashëgiminë e lashtë të Shqipërisë, vendi ofron diçka për të gjithë.

Rritja e shpejtë e turizmit në Shqipëri parashikohet të vazhdojë, ndërsa një numër më i madh turistësh po zbulojnë përvojat e larmishme që vendi ofron.

Ndërsa Shqipëria vazhdon të përmirësojë infrastrukturën e tij turistike dhe të promovojë udhëtimet miqësore me mjedisin, ajo është gati të bëhet një destinacion kryesor në Evropë në vitet në vijim.

Nga peizazhet marramendëse te përvojat e pasura kulturore, Shqipëria është vërtet një perlë e fshehur që premton të magjepsë vizitorët nga e gjithë bota. /atsh/ KultPlus.com

Shteti i Kosovës është përfshirë në projektin evropian “Një këngë, një Evropë” përmes interpretimit të artistit Driton Bejta, përfshirje kjo që është mundësuar dhe realizuar nga një iniciativë e Radiotelevizionit të Kosovës.

Drejtori i Televizionit në RTK, Rilind Gërvalla, këtë përfshirje e ka cilësuar si një ndërthurje të veçantë mes traditës dhe modernitetit.

“Përfshirja e Kosovës në projektin evropian ‘Një këngë, një Evropë’ përmes interpretimit të Driton Bejtës sjell një dimension të veçantë të ndërthurjes mes traditës dhe modernitetit,” ka deklaruar Gërvalla.

Gërvalla gjithashu ka shtuar se veprën simbol të Bashkimit Evropian, “Ode to Joy”, këtë herë publiku do ta përjetojë në një formë unike përmes RTK-së.

“Veprën simbol të Bashkimit Evropian, ‘Ode to Joy’, këtë herë nëpërmes RTK-së do ta përjetoni jo vetëm si një himn universal, por edhe si një mozaik kulturor ku identitetet gërshetohen në një tingull të përbashkët,” është shprehur ai.

Sipas Gërvallës, artisti Driton Bejta sjell në këtë interpretim përvojën e tij të pasur që lidh jazz-in me motivet tradicionale shqiptare.

“Driton Bejta, i njohur për krijimtarinë e tij jazz dhe për lidhjen e hollë që ka ditur të ndërtojë mes improvizimit modern dhe motiveve të kaba-ve të jugut, e bart këtë përvojë në një skenë ndërkombëtare ku dialogu muzikor është në qendër,” ka thënë ai.

Tutje, ai ka potencuar se e zgjedhja e çiftelisë si instrument kryesor përbën një deklaratë kulturore me peshë.

“Zgjedhja e çiftelisë nuk është vetëm një akt artistik, por edhe një deklaratë kulturore: ky instrument, shpesh i kufizuar në hapësira lokale e intime, ngrihet tani në nivelin e komunikimit pan-evropian,” ka thënë Gërvalla.

Ky moment, sipas tij shënon hap domethënës për Kosovën në arenën evropiane të kulturës.

“Ky moment përfaqëson një hap domethënës për Kosovën, jo thjesht për t’u dëgjuar, por për t’u pranuar si zë i barabartë në orkestrën e kulturave evropiane. Bejta, me stilin e tij që tejkalon kufijtë e zhanreve, e shndërron çiftelinë në një urë të gjallë mes trashëgimisë dhe bashkëkohësisë evropiane,” ka përfunduar Gërvalla.

Gati dy mijë vjet pas kulmit të Perandorisë Romake, disa nga strukturat e saj janë ende në këmbë. Këto mrekulli të arkitekturës kanë qëndruar përballë kohës, përfshirë Panteonin në Romë, ujësjellësit romakë në Segovia të Spanjës dhe banjat romake në Angli.

Qëndrueshmëria e këtyre strukturave i atribuohet kryesisht betonit romak. Por çfarë e bën betonin romak kaq të veçantë? Çfarë ka në këtë material që i ka lejuar ndërtimet të mbijetojnë për mijëra vjet?

Studiuesit ende nuk janë plotësisht të sigurt për mënyrën se si prodhohej betoni romak, por kanë disa të dhëna, përfshirë përbërësit e tij dhe faktin se ai “vetëshërohet” kur bie shi.

Si bëhet betoni

Së pari, është e rëndësishme të kuptojmë se si bëhet betoni në përgjithësi. Betoni modern fillon me çimento, një pluhur i imët që kthehet në pastë kur përzihet me ujë. Një përbërës kyç i çimentos është guri gëlqeror, i cili përbëhet kryesisht nga karbonat kalciumi, një përbërje që gjendet edhe në natyrë, si tek lëvozhgat e vezëve dhe molusqeve. Gëlqerja përzihet me materiale të tjera, si argjila, dhe më pas nxehet në një furrë në temperaturën 1482 °C për të prodhuar një material të quajtur klinker. Klinkeri bluhet bashkë me disa shtesa për të krijuar çimenton.

Çimentoja më e përdorur sot është ajo e tipit Portland. Në varësi të mjedisit ku përdoret, ndërtimet me çimento Portland kanë një jetëgjatësi prej 75 deri në 100 vjet, sipas profesoreshës Somayeh Nassiri nga Universiteti i Kalifornisë, Davis. Që prej përdorimit të saj në kohët romake, betoni ka ndryshuar ndjeshëm dhe vazhdon të ndryshojë.

Materiale të ngjashme me betonin janë përdorur që në vitin 6500 para erës sonë. Sirianët e epokës së gurit zbuluan pa dashje përbërjen e njohur si gëlqere përmes përdorimit të zjarrit, që ngrohte shkëmbin përreth në një version të hershëm të procesit modern të kalcinimit. Ndërkohë, maja në Mesoamerikë rreth vitit 1100 para Krishtit zhvilluan paraprijës të betonit duke përdorur gëlqere të shpejtë, një përbërje që rezulton kur guri gëlqeror nxehet dhe lëshon dyoksid karboni, duke u kthyer nga karbonat kalciumi në oksid kalciumi.

Betoni romak

Betoni romak kishte një përzierje unike dhe solli rezultate të jashtëzakonshme. “Betoni ndërtoi perandorinë,” thotë profesori Kevin Dicus nga Universiteti i Oregonit. Sipas tij, romakët e përdornin betonin që në shekullin III para Krishtit.

Sekretet e betonit romak qëndrojnë si në përbërësit, ashtu edhe në mënyrën e përzierjes së tyre. Një përbërës vendimtar ishte pozzolana, ose hiri vullkanik. Romakët përdornin hi nga shtrati vullkanik i qytetit Pozzuoli dhe e eksportonin në të gjithë perandorinë. Pozzolana përmban silic dhe alumin që reagojnë me gëlqeren dhe ujin në një reaksion pozolanik në temperaturë normale, duke krijuar beton më të fortë dhe jetëgjatë. Pozzolana përdoret edhe sot për të krijuar çimento hidrulike, që forcohet edhe nën ujë.

Një tjetër përbërës thelbësor janë copëzat e gëlqeres së shpejtë. Këto e bëjnë betonin romak të aftë për t’u vetëshëruar. Kur betoni fillon të dëmtohet dhe bie shi, uji depërton në çarje dhe arrin tek copëzat e gëlqeres. Këto reagojnë me ujin dhe krijojnë kristale të quajtura kalcite që mbushin çarjet. Për shembull, në Varrezat e Caecilia etella pranë Romës, të ndërtuara rreth 2000 vjet më parë, çarjet janë mbushur me kalcite, duke treguar se uji ka aktivizuar këtë proces vetëshërues.

Një ekip studiuesish në MIT demonstroi efektin e këtyre copëzave në një studim të vitit 2023 të botuar në Science Advances. Ata analizuan betonin romak me mikroskopë elektronikë dhe rreze X për të kuptuar çfarë e bënte aq të fortë, ndërkohë që vetë romakët duket se e kishin kuptuar në mënyrë intuitive këtë arritje. “Ishte thjesht fat i mirë, apo e dinin çfarë po bënin?” pyet Dicus.

Romakët përdornin gjithashtu një metodë të quajtur “përzierje e nxehtë”, ku përzihen gëlqere e shpejtë, pozzolana, ujë dhe përbërës të tjerë, dhe përzierja nxehet. Ekipi i MIT-it tregoi se kjo metodë aktivizon vetitë vetëshëruese të gëlqeres dhe ndihmon betonin të forcohet më shpejt sesa metodat moderne që përdorin “gëlqere të shuar”, një përzierje e gëlqeres me ujë që është standardi sot.

Studiuesit ende po zbulojnë teknikat që romakët përdorën për përgatitjen dhe përzierjen e materialeve. Sipas Dicus, procesi modern me çimento Portland nuk lejon formimin e copëzave të gëlqeres, sepse klinkeri bluhet imët, duke i shkatërruar ato. Ndërsa romakët, me përzierjen e nxehtë të gëlqeres së shpejtë, hirit dhe ujit, ruanin këto copëza si “përfshirje të vogla” në masën e betonit.

Nëse romakët e kuptonin plotësisht ose jo madhështinë e recetës së tyre, ajo është dëshmuar me kalimin e kohës. “Edhe sot, nuk ka ndjesi më të mirë sesa të prekësh një mur romak,” thotë Dicus. “Janë 2000 vjet të shkuara, dhe është po aq i fortë sa dita kur u derdh.”

Sot shënohet përvjetori i ndarjes nga jeta të Aretha Franklin, artistes që u njoh në mbarë botën si “Mbretëresha e Soul-it”. Më 16 gusht 2018, Franklin u shua në moshën 76-vjeçare pas një beteje me kancerin në pankreas, duke lënë pas një trashëgimi muzikore dhe kulturore të paçmuar.

E lindur më 25 mars 1942 në Memphis të Tennesse-it, ajo nisi të këndonte në moshë të vogël në korin e kishës, për t’u bërë më vonë një nga zërat më të fuqishëm të shekullit XX. Me këngë ikonike si Respect, (You Make Me Feel Like) A Natural Woman dhe Think, Franklin nuk bëri vetëm histori në muzikë, por u kthye edhe në një simbol të fuqizimit të grave dhe të luftës për të drejtat civile.

Gjatë karrierës së saj, Aretha Franklin fitoi 18 çmime Grammy, shiti miliona albume dhe u bë gruaja e parë që u fut në Rock and Roll Hall of Fame në vitin 1987. Zëri i saj jehonte në momente historike për SHBA-në, përfshirë inaugurimet presidenciale, duke e shndërruar në një figurë që bashkonte artin dhe politikën.

Edhe pse janë kaluar vite nga ndarja e saj nga jeta, muzika e Aretha Franklin mbetet po aq e fuqishme dhe frymëzuese. Përvjetori i saj kujton një artiste që i dha botës jo vetëm këngë të paharrueshme, por edhe një mesazh të fortë për dinjitet, respekt dhe barazi./KultPlus.com

Juventusi ka shfaqur interesim për transferimin e mesfushorit të Lille dhe yllin e Kosovës, Edon Zhegrovën, gjatë kësaj jave.

Por, për “Zonjën e Vjetër”, situata me sulmuesin e krahut, Nico Gonzalez, ka bërë që favorit për Zhegrovën të jetë skuadra franceze, Marsielle.

Siç shkruan “Fotball Italia”, Marseille ka shtuar përpjekjet për ta transferuar Zhegrovën, i cili prej kohës ka qenë shënjestër e disa klube të Serie A, e po ashtu dëshirojnë ta shmangin një ofertë të mundshme nga Juventusi, transmeton Klankosova.tv.

Juventusi nuk do të mund ta blejë Zhegrovën pa arritur fillimisht ta shesin Nico Gonzalezin, për të cilin shpresojnë që Atletico Madridi mund ta zgjidhë këtë problem pasi është i interesuar për shërbimet e tij.

Sot ka nisur zyrtarisht edicioni i ri i Sarajevo Film Festival, një nga ngjarjet më të mëdha dhe më prestigjioze të kinematografisë në rajon, ku prezantohen krijime artistike nga e gjithë bota dhe ku takohen profesionistët e industrisë së filmit me publikun.

Në këtë edicion, filmi “I Believe the Portrait Saved Me” është përzgjedhur të konkurrojë në dy kategori të rëndësishme: Documentary Competition dhe European Shorts, duke e bërë një nga veprat që ka tërhequr vëmendjen e jurisë dhe të adhuruesve të kinemasë.

Përzgjedhja në këto dy seksione konkurruese është një sukses i madh, pasi Sarajevo Film Festival është një arenë ndërkombëtare ku talentet e reja takohen me emrat e konsoliduar të kinemasë. Në të kaluarën, shumë filma që janë shfaqur këtu kanë fituar jehonë dhe çmime të rëndësishme në festivale evropiane dhe botërore.

“I Believe the Portrait Saved Me” sjell një qasje të veçantë artistike, duke ndërthurur elementë dokumentarë dhe eksperimentalë, dhe është pritur me interes të madh për temën dhe realizimin e tij kinematografik.

Pjesëmarrja në Sarajevo Film Festival konsiderohet si një mundësi e jashtëzakonshme për filmat që duan të shpalosin mesazhin e tyre përpara një publiku të gjerë ndërkombëtar, ndërsa për krijuesit është edhe një hap i rëndësishëm drejt afirmimit në skenën evropiane dhe botërore të kinemasë./KultPlus.com

Thënie nga Carl Gustav Jung:

Të mendosh është e vështirë, prandaj shumica e njerëzve gjykojnë.

Nëse një njeri di më shumë se të tjerët, ai bëhet i vetmuar.

Nuk lëndohemi vetëm dhe nuk shërohemi vetëm.

Bota do të të pyesë se kush je. Nëse nuk e di, bota do të të tregojë.

Mos u mbaj fort pas dikujt që po ikën, përndryshe nuk do të takosh atë që po vjen.

Të bësh pyetjen e duhur është tashmë gjysma e zgjidhjes së një problemi.

Gjithçka në lidhje me njerëzit e tjerë që nuk na kënaq, na ndihmon që të njohim dhe kuptojmë më mirë veten tonë.

Barra më e rëndë për një fëmijë janë jetët e pajetuara të prindërve.

Pamja juaj do të bëhet e qartë, vetëm kur të mund të shihni brenda në zemrën tuaj. Kush sheh jashtë, ëndërron; kush sheh brenda, zgjohet.

Gjëja të cilës ti i reziston, ajo më shumë insiston.

Me të vërtetë jeta nis në moshën 40-vjeçare. Deri atëherë, thjesht je duke bërë hulumtime.

Personalitetet tona janë pjesë e botës që na rrethon, dhe misteri i tyre është gjithashtu i pakufi.

Unë nuk jam ajo që më ka ndodhur, unë jam ajo që kam zgjedhur të bëhem.

Ta dish errësirën tënde është metoda më e mirë për t’u marrë me errësirat e të tjerëve.

Nëse jeni një person me dhunti, kjo nuk do të thotë se keni fituar diçka. Do të thotë se keni diçka për të dhënë mbrapsht.

Derisa ta bësh të pavetëdijshmen të vetëdijshme, ajo do të ta drejtojë jetën dhe ti këtë drejtim do ta quash fat.

Ji mirënjohës për vështirësitë dhe sfidat që i ke, meqë në to ka bekime. Në fakt, njeriu ka nevojë për vështirësi. Ato janë të domosdoshme për rritje personale të shëndetshme, për formim të personalitetit stabil dhe për vetaktualizim.

Ne zgjatemi tek e shkuara për prindërit tanë dhe tek e ardhmja për fëmijët, të cilët nuk do i shohim asnjëherë, por për të cilët duam të kujdesemi.

Gjithsecilin që do ta takosh ka dituri për diçka që ti nuk e di, po që ke nevojë ta dish. Mëso prej tyre!

Unë nuk jam ajo çfarë më ndodhi. Unë jam ajo që përzgjedh të bëhem!

Depresioni është si një grua me të zeza. Nëse shfaqet, mos e dëbo. Ftoje brenda, ofroi një karrike, trajtoje si mysafire dhe dëgjo atë që dëshiron të thotë.

Vetmia nuk vjen nga fakti që nuk keni njerëz rrotull, por nga fakti që nuk jeni në gjendje të komunikoni gjërat që janë të rëndësishme për ju, apo nga fakti që nuk shprehni disa pikëpamje që të tjerët i konsiderojnë të papranueshme./ KultPlus.com

Poezi nga Agim Doçi

Mjaft më bezdise me xhelozinë tënde!
Gjeta pak kohë të ta them ndër sy:
Bota ime është më e madhe se çdo dhëmbje
Lermë të lutem, nuk merrem dot me ty!

Unë vij të përkëdhel e ti kurr nuk ngopesh
Ankohesh, psherëtin e pastaj thua: – më ke xhan?
Vërtitesh brenda vehtes e prej saj friksohesh
Nuk kam kohë të merrem me ty taman!

E di se do trishtohesh dhe do kërkosh pardon
Por unë e ndjej nga larg, do mbetesh po ajo!
Sa më shumë të të dua, ti përsëri dyshon
Më ndjek nga pas si hije, pastaj pyet: – a më do!?

Tani fli dhe pafsh endrrat më të bukura
Unë do vij fshehurazi e të të puth në sy
Se lulet mezi presin, mbi to, të ndalet flutura…
Ika…sepse nuk kam kohë të merrem me ty!/ KultPlus.com

Klubet e natës në SHBA dhe Evropë po mbyllen me shpejtësi, duke shënuar fundin e një epoke të artë të muzikës dhe vallëzimit. Në dekadën e fundit, rënia ka qenë e dukshme, sidomos pas pandemisë COVID-19 që ndryshoi sjelljet sociale dhe solli krizë ekonomike të rëndë për këtë industri.

Brezat e rinj, veçanërisht gjenerata Z, po preferojnë shoqërinë në shtëpi, mbledhje të vogla, festivale apo forma alternative argëtimi, duke lënë pas modelin e “clubbing”-ut që shënoi vitet ’80 dhe ’90.

Shifrat flasin qartë: në Francë, numri i klubeve ka rënë nga 6,000 në vetëm 1,400 që nga vitet ’80, ndërsa në Britani 31 për qind e tyre janë mbyllur vetëm mes viteve 2020-2023.

Në SHBA, qytete si Los Angeles kanë parë rënie me 20 për qind të hapësirave të jetës së natës që nga viti 2019. Arsyet janë të shumta nga taksat dhe qiratë e larta, deri tek ndryshimet kulturore që po e zhvendosin rininë drejt argëtimit më intim dhe larg turmave, transmeton KultPlus.

Një studim i GlobalData tregon se 21 për qind e gjeneratës Z planifikojnë të dalin më pak jashtë shtëpisë, ndërsa një sondazh i YouGov (2024) zbulon se vetëm 28 për qind e 18-34-vjeçarëve në SHBA frekuentojnë rregullisht klubet, krahasuar me brezat e mëparshëm. Ekspertët paralajmërojnë se kjo rënie nuk është vetëm një çështje ekonomike, por edhe një krizë kulturore, pasi klubet e natës dikur përfaqësonin qendra të jetës shoqërore.

Paradoksi është se largimi nga skena e natës nuk po sjell më shumë lidhje shoqërore, përkundrazi: një sondazh amerikan i vitit 2021 tregoi se 61 për qind e të rinjve të gjeneratës Z ndihen të vetmuar, krahasuar me 44 për qind në vitin 2010. Në këtë mënyrë, ndërsa klubet po shuajnë dritat, një brez i tërë po përballet me një formë të re të vetmisë dhe ndryshimit të mënyrës së jetesës./KultPlus.com

Llava vazhdon të rrjedhë përgjatë shpatit të malit Etna gjatë shpërthimit në Katania të Italisë.

Llava ushqehet nga një çarje efuzive që u hap në një lartësi prej 3 mijë metrash më 10 gusht, e vendosur mes kraterit Bocco Nuova dhe atij Juglindor.

Fronti më i avancuar i llavës ka arritur një lartësi prej 2.700 metrash, ndërsa aktiviteti shpërthyes vazhdon me intensitet të ndryshëm nga krateri Juglindor, duke dërguar hi në zonën e majës teksa alarmi për aviacionin mbetet në nivel portokalli.

Mali Etna është një nga vullkanet më të famshëm dhe më aktivë në botë pasi është në aktivitet pothuajse të vazhdueshëm, me shpërthime efuzive dhe shpërthyese.

Derisa shpërthimet janë të shpeshta, ato zakonisht nuk janë katastrofike për popullatën aty pranë, por ato mund të pengojnë udhëtimin ajror dhe të dëmtojnë infrastrukturën.

Ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, ka marrë pjesë në mbylljen e Prishtina Tournament, një ngjarje sportive që solli gara dhe emocione për fëmijë, të rinj, seniorë dhe persona me aftësi të kufizuara.

Në një postim në rrjetet sociale, Çeku theksoi rëndësinë e këtij aktiviteti, duke u shprehur se turneu tregoi fuqinë e sportit për të bashkuar komunitetin dhe për të ofruar energji pozitive për të gjithë pjesëmarrësit.

“Kënaqësi të isha pjesë në mbylljen e Prishtina Tournament, turne që solli përplot gara, emocion dhe entuziazëm për fëmijë, të rinj, seniorë dhe persona me aftësi të kufizuara, duke treguar se sporti është për të gjithë dhe fuqizon komunitetin tonë. Përgëzime organizatorëve për përkushtimin dhe punën e jashtëzakonshme”, – shkroi ministri.

Ky turne u përmbyll si një shembull i mirë se si sporti mund të shërbejë si urë lidhëse mes brezave dhe të promovojë përfshirjen sociale në shoqëri./KultPlus.com

Nga Albert Vataj

Ka aktore që luajnë, dhe ka të tjera që jetojnë në çdo rol, duke e bërë atë pjesë të shpirtit të tyre. Rajmonda Bulku është prej atyre. Me një hir që nuk kërkoi kurrë të mbivendosej mbi personazhin, por që u shkrinë në të, ajo e mbushi kinemanë dhe teatrin shqiptar me dritë, me jetë, me ndjenja që nuk zbehen me kohën.

Çdo personazh i saj nuk ishte thjesht një figurë në skenë, por një jetë e tërë që merrte frymë nëpërmjet saj. Në çdo shikim, në çdo fjalë, në çdo heshtje të saj, ndizej një shkëndijë që mbetej gjatë në zemrat e publikut. Ky është ai hir i pashpjegueshëm që vetëm të mëdhenjtë e kanë, që nuk shuhet as kur dritat e skenës fiken, por vazhdon të ndriçojë si një yll në qiellin e kujtesës kolektive.

Rajmonda Bulku nuk është thjesht një emër i artit tonë, por një dëshmi e gjallë se si talenti dhe shpirtmadhësia, kur bashkohen, shndërrojnë jetën në një krijim të pavdekshëm.

Ka yje që lindin dhe shuhen shpejt, ka të tjerë që mbeten përjetësisht në qiellin e kujtesës sonë. Rajmonda Bulku është nga ata yje të rrallë, që nuk njeh perëndim, sepse rrezet e saj nuk ushqehen vetëm nga koha, por nga dashuria e njerëzve dhe fuqia e artit që ajo mishëroi. Sot, më 16 gusht 2025, kur ajo mbush 67 vjeç, nuk numërohen vetëm vitet e jetës së saj, por shënohet një udhëtim i gjatë i skalitur me daltën e talentit, pasionit dhe sakrificës.

Si një Pranverë që çeli herët në ekran me filmin “Dimri i fundit”, Rajmonda Bulku u bë menjëherë pjesë e kujtimeve kolektive të shqiptarëve. Që atëherë, çdo rol i saj ishte një gur i çmuar në mozaikun e artit shqiptar, çdo shfaqje e saj një fije drite që e mbushi shpirtin e publikut. Nga Meli e paharruar e “Zonjës nga Qyteti” deri tek dhjetëra personazhe të tjera, ajo nuk ishte vetëm aktore, por shndërrohej në vetë jetët që luante, në frymë e ndjesi që publiku do të përqafonte si të vetat.

67 vite, një jetë që mund të përmblidhet me një fjalë të vetme: shkëlqim. Dhe ky shkëlqim, ashtu si një yll i përjetshëm, nuk shuhet kurrë, sepse ai ushqehet nga kujtimet, nga emocionet, nga mirënjohja dhe nga dashuria që Rajmonda Bulku mbolli në çdo zemër ku arti i saj trokiti.

Sot më 16 gusht 2025, ajo mbush 67 vjeç. Shumë qirinj për t’u shuar për një dëshirë, dhe… një qiell për ta lejuar që ky yll ende të shkëlqejë, që ai vezullim, që feksi spariherë, shumë vite të shkuara, në betejat e sfidës së aktrimit, për të ndezur ende çdo fijes përjetimi dhe flakur ëndërrtaret e dëshirimeve që shpalohen në kujtimet e saj si një film me metrazh të pambarimtë.

Ndoshta më shumë se numra, vitet e shkuara janë skalitja daltë pas dalte e vezullimit të një ylli që shkëlqen ende në qiellin e adhurimit.

Rrugëtimi i vajzës sharmante, nisi me këmbë të mbarë, më 1976 në rolin e Pranverës me “Dimri i fundit”, në kastën e një plejade aktorësh të skalitur në celuloidin e memories së admiruesve të filmit. Hapa të mëdhenj në një rol të vogël të regjisorëve, Ibrahim Muçaj dhe Kristaq Mitro bënë që ajo të shkonte larg dhe të ngjitej lart. Për ta ndjerë zemrën t’i rrahë fort, në filmin ikonik, “Zonja nga qyteti” me rolin e Meli Stefani.

Rendi ajo në shpërfaqjes së shpirtit të bukur, sharmit, talentit dhe një karriere të gjatë dhe të suksesshme, përkrah legjendarëve të kinematografisë shqiptare, për të “flakur” tej petkat e garderobës së mbi katër dekadave si aktore dhe veshur kostumin e politikanes, për t’u votëbesuar si deputete e Partisë Demokratike, 2004-2009.

Rajmonda Bulku, si në skenat e sheshxhirimeve dhe në teatër, ajo shënjoi edhe në politikë, por më së shumti në ndërtimin e imazhit të gruas së fortë dhe të bukur, që nuk pranon të vegjetojë nën hijen e obeliskut të aktores së madhe, apo shkëlqimin e hirshëm që mbeti i pashuar gjithmonë, por guxon të përfaqësojë dhe të mbajë mbi vete detyra dhe përgjegjësitë e një misionareje, më shumë se për demokratët në betejat politike, për të dëshmuar vendosmërisht dhe dinjitetshëm, gruan, nënë, veprimtaren e kontributeve të vlerta shoqërore.

Fëmijëria e saj nis nga ecejaket për të shkuar në familjet e gjyshërve në rrugën “Myslym Shyri”, për t’u zhvendosur në Gjirokastër, ku i ati i bindej urdhrit të detyrës si ushtarak, ku ajo përfundon filloren dhe tetëvjeçaren. Në Cërrik ajo filloi shkollën e mesme. Gjatë pushimeve të vitit të tretë në gjimnaz (1975), Viti i Ri e thërret në Tiranë, për t’u prekur nga fati në një rastësi fatlume në rrugën e “Kavajës”. Një fotografi në ish-Kinostudio dhe “Dimri i fundit” i çel të gjithë lulet e pranverave të shpirtit të saj, për ta mbushur me dehje dhe aroma jetën e saj.

Nga filmi në teatër, nga roli në rol, prej një karakteri në lëkurën e një personazhi, e rriti shtatin e saj të aktores. E temperi në dhjetëra role, shpirtin, për të dëshmuar se ajo nuk ishte vetëm një vajzë dhe grua e bukur, por edhe një talent unik. Po, një vlerë, vepra e së cilës është pritur dhe konsideruar me maksimum të shpërblimit nga publiku po aq sa edhe nga kritika.

Si për çdo grua dhe nënë, edhe për të, shkallarja për t’u ngjitur në majë nuk ishte dhe aq e lehtë, ndonëse e kalitur në edukimit e rreptë dhe korrekt me një baba ushtarak, dhe udhëprirë nga shpirti i sakrificës, pasionit dhe përkushtimit, për të bërë më të mirën dhe për të dhënë maksimumin.

Sot me 66 vite në numërimin kalendarik të moshës, ajo ende e ruan shkëlqimin e saj, rrezet e së cilit i pamë dhe na mbushën në film dhe në teatër. Ajo ka kohë që nuk është vetëm Rajmonda Bulku, sepse e kanë të pamundur disa ta njohin ndryshe ngase ajo erdhi si Pranvera në “Dimri i fundit”. Për t’u ngulitur thellë në kujtesën dhe adhurimin e njerëzve; si Meli i “Zonjës nga Qyteti”, atij filmi komedi që bashkëjeton ende në nevojën tonë, jo vetëm për nostalgji dhe homazh për të gjithë ata që nuk jetojmë më, por edhe për të qeshura ashtu çiltërsisht, siç mësuam dikur dhe nuk harruam as sot.

Jetoi dhe mëkoi Rajmonda Bulku, çdo ditë dhe në çdo rol që ju besua, u përfshi shpirtërisht dhe emocionalisht, për të mbetur Zana e “Etjet e Kosovës” (2006), Magda e “Viteve të pritjes” (1990), Matilda te “Një djalë edhe një vajzë” (1990), Lina te “Muri i gjallë” (1989), Jona te “Duaje emrin tënd” (1984). E pse jo edhe Ema, vajza e pafajshme e filmit “Kërcënimi” (1981), Zana te “Ballë për ballë” (1979). Për shumë njerëz, por edhe për vetë Rajmondën rolet dhe personazhet, tipat dhe karakteret, identitetet dhe personalitetet, lëkurën e të cilëve veshi ajo, çfarë ajo bëri, mund të jetë vetëm një kujtesë dhe krenari, por edhe e drejtë për t’u ndjerë e mbushur me jetët që ajo solli në jetë, me historitë që ajo i mishëroi shpirtërisht.

Filmi dhe teatri, por edhe politika, u bënë për të qëllime, për të kthyer në një reale që e nderon, ëndrrat që ajo pati, dëshirimet që ajo përmbushi, për të mbërritur në këtë trokitje gotash urimi. / KultPlus.com

Sot, më 16 gusht, bota e artit dhe muzikës kujton lindjen e një prej figurave më të mëdha të pop-it, Madonna-s. E lindur në vitin 1958 në Bay City të Michigan-it, ajo arriti të transformojë jo vetëm muzikën, por edhe mënyrën se si arti i pop-it perceptohet në kulturën bashkëkohore.

Fillimet dhe ngjitja drejt suksesit

Në fillim të viteve ’80, Madonna u shpërngul në Nju Jork me ëndrrën për të bërë karrierë. Pa shumë mjete ekonomike, por me një energji të pashtershme, ajo nisi të performonte në klube të vogla dhe të eksperimentonte me stile të ndryshme. Albumi i saj i parë, “Madonna” (1983), solli suksesin e menjëhershëm me këngë si Holiday dhe Borderline, shkruan KultPlus.

Pak vite më vonë, ajo u kthye në një fenomen botëror me albume si “Like a Virgin” (1984), “True Blue” (1986) dhe “Like a Prayer” (1989), duke ndikuar fuqishëm në muzikë, modë dhe kulturë.

Një karrierë me rekorde

Me mbi 300 milionë albume të shitura, Madonna mbetet artistja femër më e shitur e të gjitha kohërave. Ajo ka fituar çmime të shumta, përfshirë 7 çmime Grammy, 20 MTV Video Music Awards, si dhe u shpall “Gruaja më e suksesshme solo e të gjitha kohërave” nga Guinness World Records. Koncertet e saj, si turneu “Sticky & Sweet” apo “MDNA Tour”, renditen ndër më fitimprurësit në historinë e muzikës.

Ikona e guximit dhe ndryshimit

Përtej muzikës, Madonna ka qenë gjithmonë një figurë që sfidon normat. Ajo është shquar për qasjen e hapur ndaj temave të ndjeshme si seksualiteti, feja dhe politika, duke hapur rrugë për diskutime të reja në art e shoqëri. Çdo dekadë e ka parë të rimodelojë veten, nga stili rebel i viteve ’80, tek eleganca e viteve ’90, e deri tek eksperimentimet elektronike dhe bashkëpunimet moderne me artistë të rinj.

Trashëgimia kulturore

Madonna nuk është vetëm një këngëtare ajo është ikonë globale, e cila ka frymëzuar miliona njerëz që të shprehen lirshëm, të ndjekin ëndrrat dhe të mos ndalen përpara paragjykimeve. Për shumë studiues të kulturës popullore, ajo përfaqëson shembullin e një artisti që nuk u përshtat me kohën, por që ndikoi në formësimin e saj.

Në ditëlindjen e saj të 67-të, “Mbretëresha e Pop-it” vazhdon të mbetet një nga figurat më të fuqishme të muzikës botërore, duke dëshmuar se arti dhe guximi nuk njohin kufij as mosha./KultPlus.com