❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

‘E di çfarĂ« janĂ« kĂ«ngĂ«t hit, numrat hit, tingujt hit’: Njeriu pas Beatles, Brian Epstein

✇KultPlus
By: Kult Plus

Brian Epstein, menaxheri i famshĂ«m i Beatles, i udhĂ«hoqi nga Cavern Club i Liverpool-it drejt famĂ«s botĂ«rore. Kur ai vdiq, 58 vjet mĂ« parĂ« kĂ«tĂ« javĂ«, grupi mbeti papritur i humbur. Tre vjet mĂ« parĂ«, Epstein i kishte thĂ«nĂ« BBC-sĂ« se e dinte qĂ« ata do tĂ« bĂ«heshin “atraksioni mĂ« i madh nĂ« botĂ«â€.

Kur Beatles mĂ«suan se menaxheri i tyre, Brian Epstein, ishte gjetur i vdekur nĂ« shtĂ«pinĂ« e tij nĂ« LondĂ«r mĂ« 27 gusht 1967, ata u tronditĂ«n thellĂ«. “Ishte shkatĂ«rruese, e trishtĂ« dhe paksa frikĂ«suese,” i tha Paul McCartney biografit Barry Miles nĂ« librin “Many Years from Now” mĂ« 1997. “E donim atĂ«.”

Epstein kishte qenĂ« thelbĂ«sor nĂ« ngritjen e Beatles nga njĂ« grup i klubeve lokale tĂ« Liverpool-it nĂ« bandĂ«n mĂ« tĂ« madhe nĂ« botĂ«. Ai kishte formuar imazhin e tyre tĂ« hershĂ«m, i kishte ndihmuar tĂ« nĂ«nshkruanin kontratĂ« diskografike, kishte menaxhuar punĂ«t e tyre dhe i kishte mbĂ«shtetur pa u lodhur. Ai kishte gjithmonĂ« besim tek ata. NĂ« njĂ« profil tĂ« BBC-sĂ« nĂ« emisionin Panorama mĂ« 1964, ai tha se kur i nĂ«nshkroi nĂ« vitin 1961, tashmĂ« e dinte qĂ« do tĂ« bĂ«heshin “njĂ« nga atraksionet mĂ« tĂ« mĂ«dha, nĂ«se jo mĂ« i madhi, atraksion teatral nĂ« botĂ«â€.

NĂ« atĂ« kohĂ«, Epstein menaxhonte njĂ« sĂ«rĂ« artistĂ«sh, pĂ«rfshirĂ« Gerry and the Pacemakers, Cilla Black dhe Tommy Quickly. Reporteri i BBC-sĂ«, Michael Charlton, tha se Epstein kishte “gjykim tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m pĂ«r çfarĂ« do tĂ« jetĂ« hit dhe kush do tĂ« bĂ«jĂ« sukses”. “Kur vetĂ«m njĂ« nĂ« 50 kĂ«ngĂ« pop bĂ«het e njohur, yjet e rinj tĂ« Epstein kishin pushtuar toplistat nĂ« mbarĂ« botĂ«n.”

Por Epstein kishte ndjekur njĂ« rrugĂ« tĂ« pazakontĂ« drejt botĂ«s sĂ« muzikĂ«s pop, dhe Charlton vuri re se ai ende dukej pak i jashtĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« botĂ«. “Ai vetĂ« nuk duket pjesĂ« e kĂ«tij realiteti, dhe megjithatĂ« Ă«shtĂ« sinqerisht i pĂ«rfshirĂ« nga tĂ« rinjtĂ« dhe pasionet e tyre,” tha Charlton.

I lindur nĂ« vitin 1934, Epstein ishte djali mĂ« i madh i njĂ« familjeje hebreje qĂ« drejtonte njĂ« biznes tĂ« suksesshĂ«m nĂ« Liverpool. Ai shpresonte tĂ« ndiqte njĂ« karrierĂ« krijuese, por familja kishte plane tĂ« tjera pĂ«r tĂ«. “Kur lashĂ« shkollĂ«n, nĂ« moshĂ«n 16-vjeçare, kisha ambicie tĂ« bĂ«hesha stilist, por edhe aktor, por familja ime nuk ishte shumĂ« entuziaste, dhe u lashĂ« tĂ« bindem pĂ«r tĂ« hyrĂ« nĂ« biznes,” i tha ai gazetarit Bill Grundy nĂ« njĂ« intervistĂ« pĂ«r BBC-nĂ« nĂ« vitin 1964.

Ndërkohë që punonte në biznesin familjar në vitin 1952, ai u thirr për shërbimin ushtarak, ku shërbeu si nëpunës në Royal Army Service Corps. Por jeta ushtarake e bëri shumë të palumtur. Pas një takimi me një psikiatër ushtarak, mori lirimin mjekësor dhe u kthye në firmën familjare. Megjithatë, nuk kishte hequr dorë nga ëndrra për të qenë aktor, dhe arriti të bindte prindërit që ta lejonin të ndiqte Royal Academy of Dramatic Art (RADA) në Londër më 1956.

GjatĂ« kĂ«saj kohe, Epstein pranoi pĂ«r veten se ishte homoseksual. NĂ« Britani, nĂ« vitet 1950, homoseksualiteti ishte i paligjshĂ«m, dhe jeta e tij si njĂ« burrĂ« homoseksual i fshehtĂ« e bĂ«nte tĂ« prekshĂ«m ndaj dhunĂ«s, shantazhit dhe kĂ«rcĂ«nimit tĂ« vazhdueshĂ«m pĂ«r burgosje. NĂ« vitin 1957, ai u arrestua nga njĂ« polic civil pĂ«r “ngacmim tĂ« vazhdueshĂ«m” pranĂ« njĂ« tualeti publik nĂ« njĂ« stacion tĂ« metrosĂ« nĂ« LondĂ«r. U dĂ«nua me njĂ« dĂ«nim tĂ« pezulluar dyvjeçar, la RADA-n dhe u kthye nĂ« Liverpool. KĂ«saj here, babai i tij e emĂ«roi drejtues tĂ« departamentit tĂ« disqeve nĂ« dyqanin e familjes, North End Music Stores (NEMS), dhe aty ai gjeti vendin e tij. Talenti pĂ«r tĂ« parashikuar kĂ«ngĂ« hit dhe aftĂ«sia pĂ«r tĂ« krijuar vitrina tĂ«rheqĂ«se e bĂ«nĂ« dyqanin shumĂ« popullor mes adoleshentĂ«ve tĂ« Liverpool-it.

Kur njĂ« djalĂ« hyri nĂ« dyqan pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar kĂ«ngĂ«n e Beatles, “My Bonnie”, Epstein vendosi t’i gjente. Lennon, McCartney, Harrison dhe bateristi i atĂ«hershĂ«m Pete Best e kishin regjistruar kĂ«ngĂ«n si grup mbĂ«shtetĂ«s pĂ«r kĂ«ngĂ«tarin Tony Sheridan nĂ« Hamburg mĂ« 1961, duke e bĂ«rĂ« Epstein tĂ« mendojĂ« se ata ishin gjermanĂ«. Por Beatles tashmĂ« ishin kthyer nĂ« Liverpool dhe Epstein shkoi t’i shihte nĂ« Cavern Club. NĂ« njĂ« bodrum tĂ« errĂ«t e tĂ« mbushur me tym, ai mbeti i magjepsur nga muzika. “MĂ« pĂ«lqyen jashtĂ«zakonisht. MĂ« pĂ«lqeu menjĂ«herĂ« tingulli qĂ« dĂ«gjova,” i tha ai BBC-sĂ«.

Ata ishin tĂ« veshur pak rrĂ«mujshĂ«m, me xhaketa lĂ«kure dhe xhinse, flokĂ« tĂ« gjatĂ« dhe njĂ« paraqitje skenike tĂ« çrregullt, por Epstein pa diçka mĂ« shumĂ«. “Mendova se ajo qĂ« kishin do t’u pĂ«lqente shumĂ« njerĂ«zve. Ishin tĂ« freskĂ«t, tĂ« ndershĂ«m dhe kishin atĂ« qĂ« unĂ« e quaj ‘cilĂ«si ylli’. ÇfarĂ«do qĂ« tĂ« jetĂ« ajo, ata e kishin.”

Edhe pse nuk kishte pĂ«rvojĂ« si menaxher, Epstein ishte i bindur se duhej tĂ« bĂ«hej menaxheri i tyre. Propozoi njĂ« takim nĂ« dyqan, por vetĂ«m tre anĂ«tarĂ« tĂ« grupit u paraqitĂ«n. McCartney vonoi 45 minuta. “Dikush tha se sapo ishte zgjuar dhe ishte nĂ« banjĂ«. U revoltova. Por George thjesht tha: ‘Ai mund tĂ« jetĂ« vonĂ«, por Ă«shtĂ« shumĂ« i pastĂ«r.’”

Grupi pranoi qĂ« Epstein t’i menaxhonte, edhe pse ai la kontratĂ«n e tyre tĂ« parĂ« tĂ« pashkruar qĂ« ata tĂ« mund tĂ« tĂ«rhiqeshin nĂ«se nuk i pĂ«rmbushte pritshmĂ«ritĂ«. Ai nisi menjĂ«herĂ« tĂ« siguronte skena mĂ« tĂ« mĂ«dha dhe tĂ« ndihmonte nĂ« pĂ«rmirĂ«simin e imazhit tĂ« tyre, duke i nxitur tĂ« vishnin kostume, tĂ« mos pinin, tĂ« mos pĂ«rdornin fjalĂ« tĂ« ndyra apo tĂ« tymosnin nĂ« skenĂ«.

Ndryshe nga menaxherĂ«t e tjerĂ«, Epstein nuk u pĂ«rpoq t’u thoshte çfarĂ« tĂ« kĂ«ndonin apo si tĂ« tingĂ«llonin. “Nuk e kuptoj shumĂ« nga muzika,” pranoi ai, “por di pĂ«r kĂ«ngĂ« hit, tinguj hit.” NdĂ«rsa organizonte koncerte dhe krijonte fushata publiciteti, ai u takua me shumĂ« kompani disqesh pĂ«r tĂ« siguruar njĂ« kontratĂ«.

Pas takimit me producentin George Martin, Beatles nĂ«nshkruan me Parlophone, njĂ« degĂ« e EMI. Edhe Martin do tĂ« bĂ«hej figurĂ« kyçe nĂ« suksesin e tyre, duke i ndihmuar tĂ« formĂ«sonin tingullin e tyre dhe tĂ« realizonin idetĂ« muzikore. Kur Lennon, McCartney dhe Harrison vendosĂ«n tĂ« zĂ«vendĂ«sonin Pete Best me Ringo Starr, i kĂ«rkuan Epstein-it tĂ« njoftonte pĂ«rjashtimin e tij. PavarĂ«sisht hezitimeve, ai besoi te “djemtĂ«â€, siç i quante ai, dhe nĂ« gjykimin muzikor tĂ« Martin.

Si menaxher i tyre, Brian Epstein krijoi një lidhje shumë personale me Beatles, veçanërisht me John Lennon. Ishte Epstein ai që u bë dëshmitar i martesës së Lennon-it me gruan e tij të parë, Cynthia Powell, në vitin 1962. Ai pagoi për darkën e tyre të festës dhe ua dha apartamentin e tij në Falkner Street, Liverpool, që çifti të jetonte falas gjatë kohës që kishin fëmijën e tyre të parë, Julian.

“Mendoj se janĂ« njerĂ«z tĂ« mrekullueshĂ«m, tĂ« gjithĂ«, dhe e them me gjithĂ« zemĂ«r,” i tha Epstein gazetarit Grundy. “KohĂ«t e fundit Ă«shtĂ« shkruar pĂ«r mua se, ndoshta, mĂ« pĂ«lqen mĂ« shumĂ« shoqĂ«ria e artistĂ«ve tĂ« mi, dhe mendoj se Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«. Ishte shkruar nĂ« njĂ« kontekst ku thuhej se nuk kam shumĂ« jetĂ« shoqĂ«rore dhe se shumicĂ«n e kohĂ«s e kaloj me artistĂ«t e mi.”

Brenda 10 muajsh nga momenti kur Epstein filloi tĂ« menaxhonte Beatles, ata kishin publikuar kĂ«ngĂ«n e tyre tĂ« parĂ«, “Love Me Do”. NĂ« mars tĂ« vitit 1963, kĂ«nga e tyre e dytĂ«, “Please Please Me”, nga albumi me tĂ« njĂ«jtin titull, arriti nĂ« vendin e parĂ« nĂ« toplistat britanike. NĂ« fund tĂ« po atij viti, Epstein po negocionte pĂ«r tĂ« siguruar paraqitjen e parĂ« tĂ« Beatles nĂ« televizionin amerikan, nĂ« shfaqjen shumĂ« tĂ« ndjekur tĂ« Ed Sullivan nĂ« CBS. Performanca e tyre nĂ« shkurt tĂ« vitit 1964 do tĂ« shĂ«nonte njĂ« moment historik kulturor, duke tĂ«rhequr rreth 73 milionĂ« shikues.

Kjo ndezi një shpërthim histerie mes fansave, dhe në prill Beatles mbanin pesë pozitat e para njëkohësisht në Billboard, një arritje pa precedent.

Megjithatë, me rritjen e suksesit ndërkombëtar të Beatles, jeta personale e Epstein-it nisi të bëhej gjithnjë e më e çrregullt. Për të përballuar ngarkesën e punës, ai filloi të përdorte stimulues, të cilët më pas i balanconte me qetësues për të fjetur. Në fund të vitit 1966, edhe vetë grupi ishte i lodhur dhe vendosi të ndalonte turnetë.

GjatĂ« vitit 1967, ndĂ«rsa Beatles punonin nĂ« albumin e tyre revolucionar “Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band”, Epstein hynte e dilte nga klinika private Priory nĂ« LondĂ«r, nĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« trajtuar varĂ«sinĂ« ndaj ilaçeve. MegjithatĂ«, ai vazhdoi tĂ« pĂ«rballonte njĂ« orar tĂ« ngarkuar, duke dalĂ« nga klinika pĂ«r tĂ« organizuar festĂ«n e publikimit tĂ« albumit nĂ« shtĂ«pinĂ« e tij nĂ« Belgravia, nĂ« maj 1967, si dhe duke negociuar paraqitjen e Beatles me kĂ«ngĂ«n “All You Need Is Love”, pĂ«r rreth 400 milionĂ« shikues nĂ« 25 vende pĂ«rmes transmetimit tĂ« parĂ« satelitor global nĂ« histori.

Pak më shumë se një muaj pasi i vdiq i ati, Epstein u gjet i vdekur në gusht të vitit 1967, në moshën 32-vjeçare, pasi kishte marrë një dozë të tepërt ilaçesh, që më vonë u cilësua si aksidentale. Beatles mbetën të tronditur.

NdĂ«rsa mençuria e disa prej vendimeve tĂ« tij Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« nĂ« pikĂ«pyetje, madje edhe nga vetĂ« Beatles, ai i mbajti ata tĂ« bashkuar dhe nĂ« rrugĂ«n e duhur. “E dija qĂ« ishim nĂ« telashe atĂ«herĂ«,” i tha John Lennon revistĂ«s Rolling Stone nĂ« njĂ« intervistĂ« mĂ« 1970. Ai besonte se vdekja e Epstein-it kishte nisur shpĂ«rbĂ«rjen e grupit. “Nuk kisha iluzione pĂ«r aftĂ«sinĂ« tonĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« ndonjĂ« gjĂ« tjetĂ«r pĂ«rveç se tĂ« luanim muzikĂ« — dhe u frikĂ«sova. Mendova: ‘Mbaruam tani.’”

Më pak se tre vjet pas vdekjes së tij, Beatles u ndanë përfundimisht.

“ÇfarĂ« bĂ«ri Epstein, ishte se ua mundĂ«soi atyre gjithçka,” tha historiani Mark Lewisohn nĂ« podkastin Great Lives tĂ« BBC-sĂ« nĂ« vitin 2019. “Talenti ishte i tyre, por ai ua dha tĂ« gjitha mundĂ«sitĂ« pĂ«r ta pĂ«rdorur, dhe ata i morĂ«n ato mundĂ«si dhe bĂ«nĂ« gjĂ«ra tĂ« jashtĂ«zakonshme.”/BBC/KultPlus.com

↗

Tommy Cash në Hardh Fest: Festa e Rrushit merr shije ndërkombëtare

✇KultPlus
By: Kult Plus

Hardh Fest është një festival agro-kulturor i themeluar për promovimin e trashëgimisë vreshtare dhe verëtare të Rahovecit dhe Kosovës, që kombinon festimin e korrjes së rrushit me muzikë, art dhe aktivitete për familje. Nga themelimi i tij në fillim të viteve 2000, festivali është rritur dhe bërë një nga ngjarjet më të njohura dhe të dashura në fund të verës.

Përmes panaireve të verës, kostumeve tradicionale, aktiviteteve si gara e shkeljes së rrushit, mini-maratonat për fëmijët, punëtoritë, dhe bujtësit me gotë verë në duar, vizitorët jetojnë festën e rrushit në një mjedis unikal nën shkëlqimin e skenës së natyrës, transmeton KultPlus.

Me moton “PĂ«r kokĂ«rr tĂ« qejfit”, edicionet jubilarĂ« si ai i 10‑tĂ« (2024) janĂ« organizuar nĂ« “Konakun e Rahovecit” dhe kanĂ« pĂ«rfshirĂ« paradĂ« traktorrĂ«sh, aktivitete tradicionale dhe panairin vjetor tĂ« verĂ«s, nĂ«n kujdesin e komunitetit lokal.

Edicioni i vitit 2025 me moton “Veç raki e dashni”, qĂ« do tĂ« mbahet mĂ« 5, 6 dhe 7 shtator, do tĂ« mirĂ«pres pos tĂ« tjerave edhe figura ndĂ«rkombĂ«tare.

NjĂ« nga surprizat mĂ« tĂ« pĂ«rfolura tĂ« edicionit tĂ« sivjetmĂ« Ă«shtĂ« pjesĂ«marrja e artistit Tommy Cash, i njohur pĂ«r kĂ«ngĂ«n virale “Espresso Macchiato” dhe prezencĂ«n unike nĂ« Eurovision. OrganizatorĂ«t e kanĂ« konfirmuar se performanca e tij do tĂ« ngrejĂ« nivelin dhe prestigjin e festivalit./KultPlus.com

↗

Maximilian Lambertz, një nga figurat më të mëdha në fushën e albanologjisë

✇KultPlus
By: Kult Plus

Lambertz lindi nĂ« VjenĂ« dhe studioi gjuhĂ«si dhe filologji gjatĂ« viteve 1900–1905. Ai mori doktoraturĂ« nĂ« vitin 1906 me temĂ« mbi “emrat e skllevĂ«rve grekĂ«â€. NjĂ« bursĂ« shtetĂ«rore e çoi atĂ« nĂ« Itali dhe Greqi, ku dĂ«gjoi pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« gjuhĂ«n shqipe, duke e drejtuar karrierĂ«n e tij drejt albanologjisĂ«. 

NĂ« vitin 1913, ai publikoi sĂ« bashku me Georg Pekmezi-n manualin e parĂ« mĂ«simor pĂ«r gjuhĂ«n shqipe, “Lehr und Lesebuch des Albanischen” (Manual dhe LibĂ«r leximor i shqipes). NdĂ«rkohĂ«, gjatĂ« viteve 1913-1914, ai udhĂ«toi nĂ« Jug tĂ« ItalisĂ« pĂ«r tĂ« studiuar dialektet arbĂ«reshe, veçanĂ«risht dialektin e Villa Badessa nĂ« Abruzzo dhe Molise, transmeton KultPlus.

Nga maji deri në korrik 1916, si pjesë e Komisionit Ballkanik të Akademisë Austriake të Shkencave, Lambertz vizitoi Shqipërinë Veriore dhe Qendrore. Ai mbledhi material folklorik dhe gjuhësor në rajone si Shkodër, Lezhë, Krujë, Tiranë, Durrës, Mirditë dhe vende të tjera, duke krijuar një dokumentacion të pasur etnologjik dhe linguistik.

Në fund të vitit 1916, gjatë administrimit Austro-Hungarez të Shqipërisë, Lambertz mori detyrën për të menaxhuar sistemin arsimor shqiptar dhe bëhet anëtari i parë i huaj i Komisionit Letërsiar Shqiptar, i cili punonte për krijimin e një standardi gjuhësor për arsimin.

Pas luftës, Lambertz u kthye në Austri, ku dha mësim deri në vitin 1934 dhe shtroi bazat për studime të mëtejshme mbi kulturën dhe folklorin shqiptar. Më vonë u angazhua në politikë e akademi në Gjermani (në Leipzig), ku u emërua profesor dhe drejtor i Institutit të Gjuhëve Indo-Evropiane deri në pensionimin e tij në vitin 1957.

Ai u rikthye në Shqipëri në vitin 1954 dhe në 1957, duke ruajtur lidhjet akademike me vendin.

Lambertz ndërroi jetë më 26 gusht 1963 në Markkleeberg, pranë Leipzigut. Ai u varros në varrezat Döbling të Vjenës./KultPlus.com

↗

NĂ«nĂ« Tereza – Shenjtore e dashurisĂ« dhe shpresĂ«s pĂ«r njerĂ«zimin

✇KultPlus
By: Kult Plus

Më 26 gusht 1910, në Shkup, lindi Gonxhe Bojaxhiu, gruaja që bota do ta njihte si Nënë Tereza, shenjtorja e mirësisë, e cila i kushtoi jetën e saj shërbimit ndaj më të varfërve dhe më të braktisurve.

NĂ« moshĂ« tĂ« re, ajo vendosi t’i pĂ«rkushtohej jetĂ«s fetare dhe shĂ«rbimit humanitar, duke themeluar Misionaret e BamirĂ«sisĂ« nĂ« KalkutĂ«, Indi. PĂ«rmes kĂ«tij urdhri, NĂ«nĂ« Tereza ofroi ndihmĂ« mjekĂ«sore, ushqim dhe strehim pĂ«r njerĂ«zit e harruar nga shoqĂ«ria, transmeton KultPlus.

PĂ«r veprĂ«n e saj, ajo u nderua me Çmimin Nobel pĂ«r Paqe nĂ« vitin 1979, por mbi tĂ« gjitha fitoi dashurinĂ« dhe respektin e miliona njerĂ«zve anembanĂ« globit. Mesazhi i saj i thjeshtĂ«, “Jo tĂ« gjithĂ« mund tĂ« bĂ«jmĂ« gjĂ«ra tĂ« mĂ«dha, por mund tĂ« bĂ«jmĂ« gjĂ«ra tĂ« vogla me dashuri tĂ« madhe”, mbetet frymĂ«zim i pĂ«rjetshĂ«m.

Në këtë ditë përkujtimore, kujtojmë lindjen e saj si fillimin e një jete të shenjtëruar humanizmit, që vazhdon të prekë zemrat dhe ndërgjegjen e botës edhe sot./KultPlus.com

↗

Po, o nanë, po

✇KultPlus
By: Kult Plus

Poezi nga Havzi Nela

Po, o nanë, po,
N’emĂ«n tĂ« ligjit jam arrestue,
E duert m’i kthyen prapa policĂ«t e zi,
N’hekur me tutjus m’i kanĂ« ngujue!
Me gazin 69 u pamë sy ndër sy,
Si me keqardhje m’u ba se mĂ« vĂ«shtroi,
E kur lëshova kambën mbrenda me hy,
M’u ba se psherĂ«tiu, m’u ba se rĂ«nkoi!
Ndoshta e ndjeu veten fajtor,
Pse erdhi e më mori përsëri!
Ndoshta i gjori ishte lodhë,

Gjithkah n’udhtim nĂ«pĂ«r Shqipni.
Gjithkund tue shkue nëpër atdhe,
Sa djem nanash kështu po i merr!
Si nji kuçedĂ«r nĂ« “Shqipnin’ e re”
Emni i tij ka futun tmerr!
Ti mos u druej, o Nana ime,
Sido të bahet jam pa faj,
QĂ«ndro malsore, mbahu trime,
Mos e mbyll jetën me vaj!
Djali yt s’ka me t’turpnue,
Gjinin tand s’do ta tradhtojĂ«,
Shqiptar i ndershëm ka me qëndrue,
Po prehnin tand do ta kërkojë.
Ka me dasht me t’pasun pranĂ«,
Ta vështrosh, ta ledhatosh,
E nji fjalĂ« t’ambĂ«l me ia thanĂ«,
PlagĂ«t zemrĂ«s t’ia shĂ«rosh!
Pusho, mos qaj, o nanë e mjerë,
Ti me mue s’je kĂ«naqun kurrĂ«.
N’merak e mall ke qenĂ« pĂ«rherĂ«,
Qysh i vogël dhe sot burrë!
Qysh nand’ vjeç m’ke nxjerrĂ« prej shpie,
Jetim, pa babë, bukën me nxjerrë;
M’shkule nga prehni prej vorfnie,
Vetë jam rritun derë më derë!
Tri ditĂ« bashkĂ« s’i bamĂ« nĂ« votĂ«r,
Shtëpia jonë nuk qeshi kurrë;
KurrĂ« s’u ulĂ«m nĂ« nji sofĂ«r,
Kurrë, o Nana ime, kurrë! / KultPlus.com

↗

Akademia e Shkencave përkujton Hasan Cekën, themeluesin e arkeologjisë shqiptare

✇KultPlus
By: Kult Plus

Akademia e Shkencave kujtoi sot arkeologun Hasan Ceka, në 125-vjetorin e lindjes. Ai njëkohësisht njihet edhe si njeriu që vuri themelet e arkeologjisë shqiptare.

Hasan Ceka studioi në Vjenë dhe pas kthimit në Shqipëri, në vitin 1930, punoi në Bibliotekën Kombëtare. Ai krijoi një koleksion arkeologjik, të cilin edhe sot e trashëgon Biblioteka e Institutit të Arkeologjisë. Në të njëjtën kohë përfaqësoj Shqipërinë pranë misioneve të huaja në Apoloni e Butrint.

NĂ« vitin 1947 drejtoi ekspeditĂ«n e parĂ« arkeologjike nĂ« Apoloni si dhe punĂ«n pĂ«r krijimin e Muzeut Arkeologjik Etnografik nĂ« TiranĂ«. NĂ« 1956-tĂ« rikthehet nĂ« Apoloni dhe do t’i kushtonte qytetit antik tĂ«rĂ« veprimtarinĂ« e tij kĂ«rkimore e studimore. Prof. CekĂ«s i takon nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« edhe merita e zbulimit tĂ« njĂ« kompleksi arkitektonik nĂ« afĂ«rsi tĂ« ndĂ«rtesĂ«s sĂ« Agonoteteve, gjithashu edhen nimfeut tĂ« qytetit dhe e shumĂ« monumenteve tĂ« tjera.

Krahas gĂ«rmimeve nĂ« Apoloni prof. H. Ceka tregoi njĂ« kujdes tĂ« veçantĂ« pĂ«r grumbullimin dhe ruajtjen e trashĂ«gimisĂ« sonĂ« monetare antike e mesjetare. Ai ishte njĂ« specialist i studimit tĂ« monedhave antike, dhe kĂ«to studime ai i kurorĂ«zoi me botimin e veprĂ«s sĂ« njohur “Probleme tĂ« numizmatikĂ«s ilire” tĂ« botuar mĂ« 1965 si dhe gjithashtu ai pĂ«rgatiti edhe veprĂ«n “Monetat e Dyrrahut dhe ApollonisĂ«â€.

Prof. H. Ceka ishte njohĂ«s i mirĂ« i greqishtes sĂ« vjetĂ«r dhe latinishtes duke u bĂ«rĂ« kĂ«shtu njĂ« nga bashkautorĂ«t kryesorĂ« nĂ« pĂ«rkthimin dhe pĂ«rgatitjen nĂ« shqip tĂ« vĂ«llimit “IlirĂ«t dhe Iliria tek autorĂ«t antikĂ«â€.

Ai Ă«shtĂ« autor i shumĂ« artikujve, studimeve e kumtesave tĂ« botuara nĂ« revistat shkencore brenda e jashtĂ« vendit. KĂ«to studime janĂ« pĂ«rmbledhur e botuar nĂ« vĂ«llimin “NĂ« kĂ«rkim tĂ« historisĂ« ilire”.

Prof. Hasan Ceka u nda nga jeta më 2 nëntor 1998./KultPlus.com

↗

‘KalorĂ«si i BabunjĂ«s’, numĂ«r rekord vizitorĂ«sh nĂ« VjenĂ«

✇KultPlus
By: Kult Plus

NĂ« pĂ«rfundim tĂ« ekspozimit nĂ« Muzeun e HistorisĂ« Natyrore nĂ« VjenĂ«, objekti muzeor arkeologjik “KalorĂ«si i BabunjĂ«s” ka arritur tĂ« shihet nga 219.397 vizitorĂ« gjatĂ« tre muajve.

Lajmin për numrin e vizitorëve e ka deklaruar drejtoresha e këtij muzeu, prof. Katrin Vohland. Kalorësi i Babunjës, vepër arti me vlera unike, është pjesë e fondeve arkeologjike të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.

Ekspozimi u mundësua nga marrëveshja e nënëshkruar mes Institutit të Arkeologjisë, pjesë e ASHSH, dhe Muzeut të Historisë Natyrore të Vjenës. Krahas ekspozimit të Kalorësit të Babunjës, u organizua edhe një konferencë shkencore e përbashkët me palën austriake me fokus këtë zbulim unik 2600-vjeçar të arkeologjisë, ku morën pjesë mbi 120 studiues nga mbarë bota. Shqipëria u përfaqësua nga akad. Adem Bunguri, prof. Neritan Ceka, prof. Bashkim Lahi dhe prof. asoc. Eduard Shehi.

Objekti qĂ«ndroi i ekspozuar nĂ« “SallĂ«n e ArtĂ«â€ tĂ« Muzeut tĂ« HistorisĂ« Natyrore nĂ« VjenĂ« nga data 13 maj deri mĂ« 31 korrik 2025. Pas suksesit tĂ« ekspozitĂ«s, “KalorĂ«si i BabunjĂ«s” Ă«shtĂ« rikthyer nĂ« TiranĂ« mĂ« 4 gusht 2025 dhe do tĂ« vendoset pĂ«r ekspozim tĂ« pĂ«rhershĂ«m nĂ« Muzeun Arkeologjik, pjesĂ« e Institutit tĂ« ArkeologjisĂ« pranĂ« ASHSH./KultPlus.com

↗

Rama ndan pamje të rrugës panoramike Shëngjin-Velipojë

✇KultPlus
By: Kult Plus

Rruga Shëngjin-Velipojë është kthyer tashmë një nga akset më panoramike të vendit, me potencial për zhvillimin e turizmit.

PĂ«rmes rubrikĂ«s “Beautiful Albania”, Kryeministri Edi Rama ndau sot nĂ« rrjetet sociale pamje panoramike me perĂ«ndimin e diellit nga rruga e re, e cila lidh dy zonat bregdetare, ShĂ«ngjinin dhe VelipojĂ«n.

Nga porti i Shëngjinit rruga i ngjitet shpatit me një lartësi 100-120 metra mbi nivelin e detit dhe ruan të paprekur plazhin e Shëngjinit, Ranën e Hedhun dhe plazhet e tjera të zonës. Më pas lidhet me infrastrukturën e Velipojës. Kjo rrugë lidh dy qendrat kryesore turistike bregdetare.

Përmirësimi i infrastrukturës rrugore ekzistuese si dhe ndërtimi i rrugëve të reja, që lidhin më shpejt qytetet me zonat turistike bregdetare, janë prioritete të punës së qeverisë./atsh/KultPlus.com

↗

Karatistet e Kosovës fitojnë tri medalje në Europianin Universitar për sportet luftarake

✇KultPlus
By: Kult Plus

Karatistet e Kosovës kanë arritur të fitojnë tri medalje në Europianin Universitar për sportet luftarake, përcjell KultPlus.

Në vijim gjeni njoftimin e Komitetit Olimpik të Kosovës:

Karateistet fitojnë tri medalje në Evropianin Universitar për sportet luftarake.

Tri medalje të fituara, prej tyre një të argjendtë dhe dy të bronzta, është bilanci i shkëlqimit të karateisteve tona në Kampionatin Evropian Universitar për sportet luftarake, që u mbajt në Varshavë të Polonisë.

Behije Mustafa fitoi të argjendtën në kategorinë -68 kg. Në të njëjtën kategori, Vlera Qerimi u ngjit në podium me medaljen e bronztë. Sukses arriti edhe ekiporja, që fitoi medaljen e bronztë.

KOK përgëzon vajzat tona, trajnerin Nazmi Gashi dhe Federatën e Sportit Universitar të Kosovës për suksesin e arritur./KultPlus.com

↗

James Watt, një gjeni i revolucionit industrial

✇KultPlus
By: Kult Plus

Sot përkujtohet jeta dhe vepra e James Watt, një nga shpikësit më të mëdhenj të epokës së Revolucionit Industrial, i cili ndërroi jetë më 25 gusht 1819. Kontributi i tij në zhvillimin e makinës me avull ka pasur ndikim të jashtëzakonshëm në industrinë botërore dhe ka ndryshuar rrënjësisht mënyrën e prodhimit dhe transportit, transmeton KultPlus.

James Watt lindi më 19 janar 1736 në Greenock, Skoci. Ai ishte fëmija i katërt në një familje të thjeshtë. Nga mosha e re tregoi një interes të madh për mekanikën dhe zbulimet shkencore. Pas një periudhe punë si mjeshtër mekanik, ai u emërua si asistent në Universitetin e Glasgow, ku përballoi sfidën e përmirësimit të makinës ekzistuese me avull.

Më 1765, Watt shpiku një sistem të përmirësuar për makinën me avull, duke krijuar një kondensator të veçantë që i mundësonte makinës të punonte më me efikasitet dhe të konsumonte më pak karburant. Kjo shpikje solli revolucion në industrinë e kohës, duke përmirësuar ndjeshëm funksionimin e fabrikave, minierave dhe transportit.

NjĂ« tjetĂ«r kontribut i rĂ«ndĂ«sishĂ«m ishte futja e njĂ«sisĂ« matĂ«se “kali fuqi” (horsepower), qĂ« u bĂ« standard pĂ«r matjen e fuqisĂ« mekanike. BashkĂ«punimi i tij me biznesmenin Matthew Boulton ndihmoi nĂ« pĂ«rhapjen dhe komercializimin e makinĂ«s sĂ« tij nĂ« mbarĂ« BritaninĂ«.

Zhvillimi i makinës me avull nga James Watt është konsideruar themeli i Revolucionit Industrial, duke lehtësuar prodhimin masiv dhe industrializimin e shpejtë në shekullin e 18-të dhe 19-të. Pa dyshim, puna e tij ka ndikuar në ekonominë botërore dhe në jetën e përditshme të miliona njerëzve./KultPlus.com

↗

Friedrich Nietzsche: NjĂ« jetĂ« e realizuar kĂ«rkon t’u bĂ«sh ballĂ« dhe jo bisht vĂ«shtirĂ«sive

✇KultPlus
By: Kult Plus

Filozofi, poeti, kompozitori dhe shkrimtari Friedrich Nietzsche (15 tetor,1844-25 gusht,1900) Ă«shtĂ« burri mĂ« i qĂ«ndrueshĂ«m dhe me mĂ« shumĂ« ndikim nĂ« shoqĂ«rinĂ« njerĂ«zore. ËshtĂ« mjaft e njohur konsiderata qĂ« ai ka pĂ«r masĂ«n e filozofĂ«ve, ku ai ju referohet atyre si “kokĂ«-lakra“ dhe njĂ« herĂ« Ă«shtĂ« qarĂ« duke thĂ«nĂ«: ”ËshtĂ« fati im qĂ« tĂ« jem njeriu i parĂ« i denjĂ«. Kam njĂ« frikĂ« tĂ« tmerrshme se ndoshta njĂ« ditĂ« do tĂ« konsiderohem si i shenjtĂ«.”

NĂ« njĂ« letĂ«r, ai i konsideron brezat e ardhshĂ«m tĂ« begatĂ«, qĂ« i pĂ«rkasin njĂ« niveli tĂ« lartĂ« mirĂ«qenieje meqĂ« kanĂ« mundĂ«si tĂ« shijojnĂ« punĂ«n e tij: “Mua mĂ« duket se tĂ« marĂ«sh njĂ« nga librat e mi nĂ« dorĂ«, Ă«shtĂ« nderi mĂ« i madh qĂ« mund t’i bĂ«sh vetes. „

Një shekull e gjysmë më vonë, egoja e shëndetshme e Nietzsche-s është vërtetuar bindshëm, me një arsyetim çuditërisht mjaft modern: siguria me të cilën ai pohon se shpërblimet më të mëdha të jetës vijnë nga dora e mjerimit.

MĂ« shumĂ« se njĂ« shekull para “dhuratĂ«s sĂ« dĂ«shtimit” dhe fetishizmit ndaj dĂ«shtimit si njĂ« kanal drejt paturpĂ«sisĂ«, Nietzsche lavdĂ«roi kĂ«to vlera në  mĂ«nyrĂ« tĂ« barabartĂ«,  si pjesĂ«  tĂ« madhĂ«shtisĂ« dhe tĂ« qartĂ«sisĂ«.

NĂ« njĂ« nga shumĂ« aforizmat tij emblematike, tĂ« shkruara mĂ« 1887 dhe tĂ« botuar nĂ« pĂ«rzgjedhjen pas vdekjes nga fletoret e tij, “The Will to Power”, Nietzsche shkruan nĂ«n titullin kryesor: «Llojet e dishepujve tĂ« mi»:

“PĂ«r ato qenie njerĂ«zorĂ« qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« sadopak shqetĂ«sim pĂ«r mua, dĂ«shiroj dhe ju uroj vuajtje, shkatĂ«rrim, sĂ«mundje, keqtrajtim, fyerje dhe ofendim. DĂ«shiroj tĂ« mos mbeten tĂ« panjohur me vetĂ«pĂ«rbuzjen dhe torturĂ«n e dyshimit tĂ« personit tĂ« vet apo mjerimin e pasmposhtjes. Nuk kam as grimcĂ«n mĂ« tĂ« vogĂ«l tĂ« mĂ«shirĂ«s pĂ«r ta, sepse ju uroj tĂ« vetmen gjĂ« qĂ« mund tĂ« provojĂ« sot nĂ«se dikush ka sado pak vlera apo jo, nĂ« qoftĂ« se reziston.”/BrainPickings-Bota.al/KultPlus.com

↗

Osmani takohet me presidentin e Austrisë: Diskutime miqësore mbi forcimin e marrëdhënieve me një nga aleatët më të fortë të popullit tonë

✇KultPlus
By: Kult Plus

Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, është takuar sot me presidentin e Austrisë, Alexander Van der Bellen, si dhe Zonjën e Parë, Doris Schmidauer, përcjell KultPlus.

Nëpërmjet një postimi në Facebook, Osmani tha se në këtë takim diskutuan për forcimin e marrëdhënieve mes të dyja vendeve.

NĂ« vijim, KultPlus ua sjel postimin e presidentes Osmani:

Me Presidentin e Austrisë, Alexander Van der Bellen, si dhe Zonjën e Parë, Doris Schmidauer, në Alpbach-un e bukur.

Diskutime miqësore mbi forcimin e marrëdhënieve me Austrinë, një nga aleatët më të fortë të popullit tonë./KultPlus.com

↗

The Guardian: Britania në bisedime me OpenAI për rritjen e abonimit kombëtar me ChatGPT

✇KultPlus
By: Kult Plus

Drejtori ekzekutiv i kompanisĂ« qĂ« projektoi ChatGPT dhe njĂ« ministĂ«r britanik i teknologjisĂ« kanĂ« diskutuar njĂ« marrĂ«veshje pĂ«r t’i ofruar tĂ« gjithĂ« vendit akses ekskluziv dhe premium nĂ« modelin e inteligjencĂ«s artificiale.

The Guardian raporton se Sam Altman, bashkëthemelues i OpenAI, ka diskutuar një marrëveshje të mundshme me Peter Kyle.

Dy burime me njohuri të drejtpërdrejta të takimit i thanë gazetës se ideja u propozua si pjesë e një diskutimi më të gjerë në San Francisko rreth mundësive për bashkëpunim midis OpenAI dhe Mbretërisë së Bashkuar. Dihet që ata kanë darkuar në mars dhe prill. Megjithatë, njerëz pranë diskutimit thonë se Kyle nuk e mori kurrë seriozisht idenë, kryesisht sepse mund të kushtonte deri në 2 miliardë paund.

Megjithatë, shton botimi, bisedat tregojnë entuziazmin me të cilin ministri e rrethon fushën e inteligjencës artificiale , pavarësisht cilësisë së disa përgjigjeve ose implikimeve për privatësinë dhe të drejtat e autorit.

OpenAI aktualisht ofron versione falas dhe me abonim, me versionin premium, ChatGPT Plus, që kushton 20 dollarë në muaj. Ai u ofron përdoruesve kohë më të shpejta përgjigjeje dhe qasje prioritare në veçoritë e reja.

NĂ« korrik, Kyle nĂ«nshkroi njĂ« marrĂ«veshje me OpenAI pĂ«r tĂ« pĂ«rdorur IA-nĂ« nĂ« shĂ«rbimet publike tĂ« MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar. MarrĂ«veshja jo-detyruese mund t’i japĂ« OpenAI-sĂ« qasje nĂ« tĂ« dhĂ«nat qeveritare dhe tĂ« çojĂ« nĂ« pĂ«rdorimin e softuerit tĂ« saj nĂ« arsim, mbrojtje, siguri dhe sistemin e drejtĂ«sisĂ«.

Kyle është gjithashtu një avokat i fortë i IA-së brenda qeverisë dhe gjithashtu e ka përqafuar përdorimin e saj. Ai madje i kishte kërkuar ChatGPT këshilla për një numër pyetjesh që lidhen me punën e tij.

Nuk Ă«shtĂ« e vetmja qeveri qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« bisedime me OpenAI pĂ«r akses tĂ« veçantĂ«. Emiratet e Bashkuara Arabe kanĂ« nĂ«nshkruar njĂ« marrĂ«veshje pĂ«r tĂ« “aktivizuar ChatGPT nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin” dhe pĂ«r ta pĂ«rdorur atĂ« nĂ« sektorĂ« tĂ« tillĂ« si transporti, shĂ«ndetĂ«sia dhe arsimi./KultPlus.com

↗

Njeriu që qëndron pas The Beatles

✇KultPlus
By: Kult Plus

58 vite më parë, bota e muzikës humbi një nga figurat kyçe të saj: Brian Epstein, menaxheri i famshëm i Beatles, u gjet i vdekur në shtëpinë e tij në Londër më 27 gusht 1967. Vdekja e tij papritur la grupin e famshëm britanik të tronditur dhe u konsiderua një pikë kthese në karrierën e tyre, duke ndikuar drejtpërdrejt në shpërbërjen e grupit disa vite më vonë.

Epstein, i lindur në vitin 1934 në Liverpool, ishte djali më i madh i një familjeje hebreje që drejtonte një dyqan muzikor. Ai u dallua për aftësinë e tij të jashtëzakonshme për të parashikuar hite muzikore dhe talentin për të krijuar shfaqje tërheqëse, duke e transformuar dyqanin e familjes në një pikë referimi për adoleshentët. Ai zburi imazhin e Beatles, i udhëhoqi drejt kontratës me Parlophone dhe organizoi paraqitjet e tyre të para televizive, duke i ndihmuar të shndërrohen nga një grup lokal i Liverpulit në yje ndërkombëtarë.

Menaxheri gjithashtu mbështeti anëtarët e grupit në aspektet personale, duke krijuar një lidhje të ngushtë me John Lennon dhe duke u kujdesur për jetën e tij private, përfshirë martesën e parë të këtij të fundit. Epstein gjithashtu luajti një rol kyç në zëvendësimin e bateristit Pete Best me Ringo Starr, duke ruajtur dinamikën e grupit dhe vizionin artistik të tij.

MegjithatĂ«, suksesi i madh erdhi me sfida personale pĂ«r Epstein. Ai luftoi me varĂ«sinĂ« nga stimuluesit dhe qetĂ«suesit, ndĂ«rsa pĂ«rpiqej tĂ« menaxhonte karrierĂ«n nĂ« rritje tĂ« Beatles. Pak mĂ« shumĂ« se njĂ« muaj pas vdekjes sĂ« babait tĂ« tij, Epstein vdiq nga njĂ« mbidozĂ« aksidentale nĂ« moshĂ«n 32-vjeçare. Historiani Mark Lewisohn e pĂ«rshkruan rolin e tij: “Talenti ishte i tyre, por ai u dha atyre çdo mundĂ«si pĂ«r ta pĂ«rdorur atĂ«.”

Vdekja e Epstein konsiderohet një nga humbjet më të mëdha të industrisë muzikore, duke lënë pas një trashëgimi që ndikoi jo vetëm në Beatles, por në gjithë historinë e muzikës pop. John Lennon më vonë deklaroi se humbja e Epstein ishte fillimi i vështirësive që çuan në shpërbërjen e grupit.

Në përkujtim të 58-vjetorit të vdekjes së tij, kujtohet jo vetëm si menaxheri që bëri të mundur famën globale të Beatles, por edhe si një figurë kyçe që transformoi industrinë e muzikës, duke krijuar modelin e menaxherit modern të grupit muzikor./KultPlus.com

↗

‘VajzĂ« Fest’ mbyll edicionin e tretĂ«: Tri ditĂ« kĂ«ngĂ«, valle e art nĂ« zemĂ«r tĂ« Lumit tĂ« VlorĂ«s

✇KultPlus
By: Kult Plus

MbrĂ«mja e sĂ« dielĂ«s ka shĂ«nuar mbylljen e edicionit tĂ« tretĂ« tĂ« “VajzĂ« Fest”, njĂ« aktivitet artistik mbresĂ«lĂ«nĂ«s, qĂ« pĂ«r tri ditĂ« me radhĂ« mbushi me kĂ«ngĂ«, valle dhe art krahinor zonĂ«n e Lumit tĂ« VlorĂ«s.

NjĂ« edicion qĂ« i pĂ«rmbushi tĂ« gjitha pritshmĂ«ritĂ« sipas njĂ«rit prej organizatorĂ«ve regjisorit, Armand Bora. “Vendosim pritshmĂ«ritĂ« tona, por ato janĂ« tejkaluar. Pa dyshim falĂ« miqve qĂ« vijnĂ«, falĂ« popullatĂ«s sĂ« VajzĂ«s, por edhe tĂ« fshatrave pĂ«rreth,” tha z. Bora.

Festa bëri bashkë personalitete e banorë të shumtë, të cilët vlerësuan traditën e kësaj treve dhe përcjelljen e saj brez pas brezi.

Kryetari i Gjykatës së Lartë, Sokol Sadushi, bir i kësaj treve, thotë se vlera mbetet rrënja, e se vlerë mbi vlerë është përcjellja e kulturës e traditës së zonës ndër breza.

“NĂ« fakt ne e bĂ«jmĂ« pĂ«r herĂ« tĂ« tretĂ«. UnĂ« ndihem shumĂ« krenar pĂ«r mĂ«nyrĂ«n sesi zhvillohen aktivitetet nĂ« VajzĂ«. UnĂ« jap mbĂ«shtetjen pĂ«r ta, por sigurisht çdo gjĂ« varet nga kĂ«ta njerĂ«z, qĂ« e bĂ«jnĂ« me shumĂ« dashuri, me shumĂ« pĂ«rkushtim. MĂ« habit shumĂ« qĂ« kanĂ« dĂ«shirĂ« pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« kontribute, pĂ«r ta bĂ«rĂ« sa mĂ« mirĂ« njĂ« festĂ« tĂ« tillĂ«,” u shpreh z. Sadushi.

NĂ« organizim ka kontribuar edhe pushteti vendor, duke e parĂ« aktivitetin si njĂ« vlerĂ« tĂ« shtuar pĂ«r turizmin. “KĂ«to aktivitete qĂ« bĂ«jmĂ« sot nuk janĂ« takim brezash. JanĂ« aktivitete pĂ«r tĂ« promovuar polifoninĂ«, traditĂ«n, gastronominĂ«, sitet arkeologjike
” tha kryetari i BashkisĂ« SelenicĂ«, Nertil Bello.

Banorët, të ardhur edhe nga larg, e shijuan çdo detaj të kësaj feste të bukur.

Piktura, aktrimi, muzika dhe sporti ishin pjesë e mozaikut të gjerë që e bëri këtë edicion të paharrueshëm/rtsh/KultPlus.com

↗

‘KĂ«shtu foli Zarathustra’, fjali nga kryevepra e Niçes

✇KultPlus
By: Kult Plus

“Sa mĂ« lart qĂ« ngjitemi, aq mĂ« tĂ« vegjĂ«l u dukemi atyre qĂ« nuk mund tĂ« fluturojnĂ«â€.

“UnĂ« jam njĂ« pyll dhe njĂ« natĂ« pemĂ«sh tĂ« errĂ«ta: por ai qĂ« nuk ka frikĂ« nga errĂ«sira ime, do tĂ« gjejĂ« grumbuj me trĂ«ndafila nĂ«n selvitĂ« e mia”.
“Duhet tĂ« jesh gati qĂ« tĂ« digjesh nĂ« flakĂ«n tĂ«nde; si mund tĂ« ringrihesh, nĂ«se nuk je bĂ«rĂ« mĂ« parĂ« hi”?
“Heshtja Ă«shtĂ« mĂ« keq, tĂ« gjithĂ« tĂ« vĂ«rtetat qĂ« mbahen tĂ« heshtura bĂ«hen helmuese”.
“Njeriu i vetmuar ia shtrin dorĂ«n shumĂ« shpejt, kujtdo qĂ« takon”.
“Ti e shpĂ«rblen mĂ«suesin shumĂ« keq, nĂ«se mbetesh pĂ«rjetĂ« njĂ« nxĂ«nĂ«s”.
“Ka mĂ« shumĂ« urtĂ«si nĂ« trupin tĂ«nd, se sa nĂ« filozofinĂ« tĂ«nde mĂ« tĂ« thellĂ«â€.
“Dhe njĂ« herĂ« qĂ« zgjohesh, do tĂ« mbetesh zgjuar pĂ«rjetĂ«sisht”.
“Por armiku mĂ« i keq qĂ« mund tĂ« takosh do tĂ« jetĂ« gjithmonĂ« vetja jote; ti rri nĂ« pritje pĂ«r veten tĂ«nde, nĂ« shpella dhe pyje. I vetmuar, ti do tĂ« shkosh rrugĂ«s drejt vetes tĂ«nde! dhe rruga jote kalon nga vetja jote, dhe pĂ«rtej shtatĂ« djajve tĂ« tu! Ti do tĂ« jesh njĂ« heretik pĂ«r veten tĂ«nde dhe shtrigan dhe fallxhor dhe budalla dhe dyshues dhe mĂ«katar dhe i lig. Duhet tĂ« jesh gati tĂ« djegĂ«sh veten tĂ«nde nĂ« flakĂ«n tĂ«nde: si mund tĂ« bĂ«hesh i ri, nĂ«se nuk bĂ«hesh mĂ« parĂ« hi?”
“Por me njeriun Ă«shtĂ« njĂ«soj si me pemĂ«n. Sa mĂ« shumĂ« qĂ« kĂ«rkon tĂ« ngrihet lart dhe drejt dritĂ«s, aq mĂ« shumĂ« rrĂ«njĂ«t e tij e tĂ«rheqin poshtĂ«, nĂ« tokĂ«, drejt errĂ«sirĂ«s, thellĂ«sisĂ« – tĂ« keqes”.
“Duhet tĂ« jesh njĂ« det, qĂ« tĂ« presĂ«sh njĂ« rrĂ«ke tĂ« ndotur e tĂ« mos bĂ«hesh pis”.
“Ai qĂ« ngjitet nĂ« malet mĂ« tĂ« larta, qesh me tĂ« gjithĂ« tragjeditĂ«, tĂ« vĂ«rteta dhe tĂ« pavĂ«rteta”.
“Nga tĂ« gjithĂ« gjĂ«rat qĂ« janĂ« shkruar, mĂ« pĂ«lqejnĂ« ato qĂ« njeriu i ka shkruar me gjakun e vet”. / PĂ«rgatiti: Bota.al/KultPlus.com

↗

BE: LlakĂ«t gjysmë–tĂ« pĂ«rhershĂ«m pĂ«r thonj ndalohen qĂ« nga shtatori

✇KultPlus
By: Kult Plus

Nga 1 shtatori 2025, TPO, produkti qĂ« fshihet prapa thonjve gjysmĂ« – tĂ« pĂ«rhershĂ«m nuk do tĂ« mund tĂ« shitet mĂ«. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, tani Ă«shtĂ« vendosur nga inspektorati shĂ«ndetĂ«sor qĂ« produktet qĂ« pĂ«rmbajnĂ« TPO, tĂ« cilat ishin nĂ« qarkullim, nuk mund tĂ« pĂ«rdoren mĂ« as nga sallonet profesionale tĂ« thonjve. Ky ndalim i TPO Ă«shtĂ« pasojĂ« e klasifikimit tĂ« ri tĂ« tij si CMR kategori 1B, toksik pĂ«r riprodhim, transmeton KultPlus.

Ky klasifikim është përcaktuar nga rregullorja evropiane CLP (Klasifikimi, Etiketimi dhe Paketimi), e cila klasifikon kimikatet sipas rrezikut më të lartë, pavarësisht përdorimit të tyre.

Nuk do të ketë më prodhim, shitje apo përdorim. Drejtoria e Përgjithshme e Konkurrencës, Konsumatorëve dhe Sanksioneve për Mashtrime (DGCCRF) ka shpallur një ndalim të plotë. Madje edhe stoqet e mbajtura tashmë në sallone duhet të hidhen menjëherë.

Deri tani, TPO ishte sekreti i ruajtur mirĂ« i aplikimit perfekt: tharje e shpejtĂ«, shkĂ«lqim i lartĂ«, qĂ«ndrueshmĂ«ri e patĂ«metĂ« pĂ«r javĂ« tĂ« tĂ«ra
 Por pas kĂ«tij shkĂ«lqimi, fshihej ana e errĂ«t. E publikuar nĂ« maj 2025, rregullorja evropiane “Omnibus VII” vendos njĂ« goditje radikale ndaj substancave kancerogjene, mutagjene ose toksike nĂ« kozmetikĂ«.

Nga shtatori, të gjitha produktet që përmbajnë TPO do të tërhiqen nga tregu dhe do të ndalohen nga përdorimi, madje edhe nga profesionistët./KultPlus.com

↗

Kodrat e Dukagjinit

✇KultPlus
By: Kult Plus

Poezi nga Enver Gjerqeku

Po digjen flakĂ« n’zjarr t’blerimit 
KĂ«sulat e fushave t’arta gjiplote. 
Lumejt’ – udhĂ«tarĂ« t’palodhun n’mote 
Vrapojnë me i zanë rrezet e agimit. 

Si plis me nji sy në cikolet e veta 
E vejnë borën për lindje e për dekë, 
E s’guxon kush veç puhisĂ« m’i prekĂ«, 
Kur nata zbret n’to me krahĂ« t’le’ta. 

O ujdhesa t’kohĂ«s mbi liqej t’grunit, 
Që dënesni nën ortiqe, breshën e shi 
E trupin e çlodhni nĂ«n hije t’drunit, 

Në shputat e mia barin tuej e båj, 
NĂ«n gishtat e mi damar’t tuej i ndi’, 
Për ju bukë e krypë prore do të ndaj. / KultPlus.com

↗

‘New York Times’: ShqipĂ«ria vendi qĂ« tĂ« mahnit me bukuritĂ« natyrore dhe mikpritjen

✇KultPlus
By: Kult Plus

Plazhe mahnitĂ«se, natyrĂ« e paprekur, vende historike tĂ« pazakonta dhe çmime tĂ« ulĂ«ta e kanĂ« kthyer kĂ«tĂ« ish-shtet eremit nĂ« njĂ« nga destinacionet mĂ« tĂ« reja tĂ« EvropĂ«s, shkruan Valeriya Safronova pĂ«r prestigjiozen amerikane ”New York Times”.

Në jug të Shqipërisë, praktikisht shumë afër nga ishulli grek i Korfuzit, qyteti i Butrintit ka qëndruar për mijëra vjet. Rrënojat e tij janë një ëndërr për dashamirët e historisë. Një teatër në natyrë, një pagëzimore bizantine dhe një ujësjellës romak. Dhelpra, skifterë dhe shqiponja enden në parkun kombëtar prej 93 kilometrash katrorë që përfshin thesaret arkeologjike të Butrintit.

Dhjetë minuta me autobus larg Butrintit, në resortin modern bregdetar të Ksamilit, turistët shtrihen mbi shezlongë, vallëzojnë me muzikë elektronike dhe lëvizin me jet ski rreth një gjiri piktoresk, të bërë të famshëm nga influencerët e rrjeteve sociale, të cilët e krahasojnë pamjen e tij të harlisur me Maldivet.

Shqipëria është lloj destinacioni, ku një udhëtar mund ta nisë ditën me një shëtitje nëpër antikitet dhe ta mbyllë me një kërcim mbi rërë.

Kjo mund të jetë një arsye madhore pse kaq shumë njerëz po vijnë këtu.

Vitin e kaluar, 11,7 milionĂ« vizitorĂ« hynĂ« nĂ« vend nga 10 milionĂ« njĂ« vit mĂ« parĂ« dhe ata jo vetĂ«m qĂ« shkuan nĂ« plazhe dhe vende historike, por gjithashtu eksploruan malet dhe liqenet nĂ« veri, si dhe Parkun KombĂ«tar tĂ« Lumit tĂ« EgĂ«r VjosĂ«, njĂ« nga 52 vendet pĂ«r t’u vizituar nĂ« vitin 2023.

”ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« ende njĂ« vend ekzotik pĂ«r shumĂ« njerĂ«z”,  tha Frenkli Prengaj, i  cili merret me ture turistike pĂ«r “Discover Albania” dhe kaloi dy ditĂ« duke mĂ« shĂ«titur.

Vendi, që shtrihet mes Greqisë dhe Malit të Zi përgjatë deteve Adriatik dhe Jon, shpalli pavarësinë nga sundimi osman në vitin 1912 dhe duke filluar nga vitet 1940, kaloi dekada nën një diktaturë staliniste, i izoluar nga pjesa tjetër e botës deri në vitin 1990.

NĂ« fund tĂ« viteve ’90, ShqipĂ«ria pĂ«rjetoi njĂ« krizĂ« ekonomike tĂ« ndjekur nga njĂ« periudhĂ« trazirash, por vitet e fundit situata politike Ă«shtĂ« pĂ«rmirĂ«suar dhe turizmi, i nxitur pjesĂ«risht nga çmimet e ulĂ«ta, ka lulĂ«zuar.

Shqipëria e re

Resorti i gjallë i Ksamilit është një shembull i qartë i Shqipërisë së re.

”GjatĂ« dekadave tĂ« diktaturĂ«s, njĂ« numĂ«r i vogĂ«l vullnetarĂ«sh dĂ«rgoheshin nĂ« Ksamil pĂ«r tĂ« ngritur komunitete bujqĂ«sore”, shpjegon Dorina Dhima, njĂ« guidĂ« e pavarur.

”Zona, megjithatĂ«, mbetej e kufizuar, sepse njerĂ«zit mund tĂ« arratiseshin duke notuar deri nĂ« Korfuz. S’kishte mĂ« shumĂ« se katĂ«r pallate”, shton ajo.

Ajo epokĂ« ka marrĂ« fund prej kohĂ«sh. UnĂ« shijova njĂ« drekĂ« tĂ« qetĂ« me oktapod (1 800 lekĂ«, rreth 22 dollarĂ«) me pamje nga uji kristal dhe ishujt e gjelbĂ«r nĂ« njĂ« ”beach bar” tĂ« quajtur “Freskia e Jonit”.

Por, vizitorët që preferojnë një pushim më të qetë mund të zgjedhin destinacionet bregdetare si Jala, Borshi apo Dhërmiu, një deri në dy orë më në veri.

Kur udhĂ«tova nĂ« vitin 2023 nĂ« DhĂ«rmi pĂ«r festivalin e muzikĂ«s dhe mirĂ«qenies “Kala”, mbeta e mahnitur nga bukuria natyrore e peizazhit dhe mikpritja lokale.

Rreth 20 minuta larg Ksamilit ose 30 minuta me traget nga Korfuzi (bileta njĂ« drejtim nga 14 deri nĂ« 33 dollarĂ«), qyteti bregdetar i SarandĂ«s ofron njĂ« atmosferĂ« tĂ« ngjashme tĂ« qetĂ«, plazhe publike, njĂ« shĂ«titore tĂ« gjallĂ« qĂ« mbushet nĂ« mbrĂ«mje me vendas tĂ« veshur bukur nĂ« xhiro, si dhe shumĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« ngrĂ«nĂ« e pirĂ« me fruta deti tĂ« shkĂ«lqyera, si te ”Haxhi” dhe ”Marini”.

QĂ«ndrova nĂ« “LaFe Boutique Hotel” nĂ« qendĂ«r tĂ« qytetit dhe kalova njĂ« mbrĂ«mje tĂ« bukur duke parĂ« familje dhe miq.

ÇatitĂ« e kuqe dhe domatet gjithĂ« lĂ«ng

Shqipëria ka qenë prej kohësh një urë mes Lindjes dhe Perëndimit, Ballkanit dhe botës mesdhetare. Për shkak të shekujve të sundimit osman dhe pavarësisht dekadave të ateizmit zyrtar gati gjysma e popullsisë identifikohet si myslimane. Vendet historike të vendit pasqyrojnë këtë heterogjenitet historik.

Berati, një sit i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s rreth dy orë në jug të Tiranës, shtrihet përgjatë brigjeve të lumit Osum, me çatitë me tjegulla të kuqe të shtëpive që ngjiten në shpatet e buta të luginës, me qindra dritare që shohin jashtë si sy vigjilentë.

Kalaja e Beratit (hyrja falas), një kompleks i hapur mbi qytet, përfshin një kishë bizantine, rrënojat e një prej xhamive të para në Shqipëri dhe një lagje me shtëpi ende të banuara nga shekulli XVIII-XIX, disa prej të cilave janë bujtina.

Po ashtu, aty ndodhet muzeu ikonografik ”Onufri”, i cili ekspozon objekte fetare qĂ« datojnĂ« qĂ« nga vitet 1300, pĂ«rfshirĂ« njĂ« ikonostas tĂ« gdhendur nĂ« dru tĂ« stolisur (biletĂ« me audioudhĂ«zues 500 lekĂ«).

Kur e vizitova Beratin në fund të qershorit, qyteti ishte i heshtur deri në perëndim, kur rrugët papritur u mbushën me fëmijë me biçikleta, burra që luanin domino dhe shitës që ofronin kupa plastike të mbushura me rrush e qershi për rreth 100 lekë.

Bollëku i përbërësve të freskët e bënte ushqimin në Shqipëri një kënaqësi.

NĂ« “Amalia Homemade Food” nĂ« Berat, bĂ«ra njĂ« duzinĂ« fotosh tĂ« tryezĂ«s, e thjeshtĂ« dhe e bukur. Sallata me domate ishte aq e lĂ«ngshme dhe e gjallĂ«, sa ndjeva sikur kisha zbuluar njĂ« dije tĂ« humbur prej kohĂ«sh mbi shijen e vĂ«rtetĂ« tĂ« domates.

Pjesa tjetër e menusë përfshinte djathë dhe perime të pjekura në enë balte; speca të mbushur me oriz e barishte; patëllxhan me hudhër, spec dhe domate; byrek me spinaq dhe djathë; dhe biftek vjenez, mish i mbushur me djathë (menu me 11 pjata për dy persona, 28 euro ose 32 dollarë).

Siç është tipike në Shqipëri, vakti u mbyll me një gotë raki, një pije e fortë alkoolike e bërë nga frutat e fermentuara, versione të së cilës janë të zakonshme në gjithë Ballkanin.

“Ata qĂ« janĂ« mbi 40 vjeç e pinĂ« pothuajse çdo ditĂ«â€,  tha Andi Kallanxhi, punonjĂ«s i “Pupa Winery”, 20 minuta me makinĂ« nĂ« juglindje tĂ« Beratit.

”Dy gota tĂ« mĂ«dha nĂ« 5 ose 6 tĂ« mĂ«ngjesit, tĂ« shoqĂ«ruara me njĂ« cigare dhe kafe turke, dy teke rreth orĂ«s 10 ose 11, njĂ« tjetĂ«r pas punĂ«s me kafe, dhe pastaj edhe tre a katĂ«r tĂ« tjera pas punĂ«s me salcĂ« kosi e hudhĂ«r”, shton ai.

Rakia “te Amalia”, e zbutur me kanellĂ«, ishte njĂ« pĂ«rzierje ngrohtĂ« dhe e fortĂ« pĂ«r fytin dhe njĂ« fund i pĂ«rsosur i darkĂ«s sime.

Do ta pija për mëngjes? Më pyesni kur të kem mbushur 40 vjeçe.

Vizita në një bunker të Luftës së Ftohtë

Ismail Kadare, fitues i çmimit ”Booker International”, e pĂ«rshkruan  qytetin e GjirokastrĂ«s, rreth dy orĂ« e gjysmĂ« nĂ« jug tĂ« Beratit, si njĂ« “krijesĂ« parahistorike qĂ« ngjitet si me grep nĂ« shpatin e malit”.

Gjirokastra më dukej më shumë si diçka nga një libër me përralla, shtëpitë e saj prej guri të zbukuruara me gdhendje të hollësishme druri dhe të grumbulluara rreth rrugëve me kalldrëm. Por, ai është një libër me figura me një anë të errët pasi, në qendër të qytetit ndodhet një tunel i Luftës së Ftohtë, një nga mijëra bunkerët që diktatori Enver Hoxha ndërtoi në të gjithë vendin gjatë mbretërimit të tij, nga viti 1944 deri në vitin 1985, nga frika e një sulmi të huaj.

PĂ«r t’u bashkuar me njĂ« tur prej 200 lekĂ«sh, shkoni nĂ« agjencinĂ« turistike ”Experience Gjirokastra” nĂ« sheshin ӂerçiz Topulli”.

Nëse ngjiteni përtej qendrës historike të Gjirokastrës, mund të vizitoni një kështjellë shekullore (hyrja 400 lekë), pjesë të së cilës u përdorën si burg, së fundmi gjatë regjimit të Hoxhës.

Qelitë e burgut dhe dhomat e torturave janë lënë kryesisht të paprekura dhe janë një muze magjepsës (200 lekë).

Tarifa shtesë e hyrjes përfshin hyrjen në Muzeun e Armëve si dhe në Muzeun e Gjirokastrës, i cili ofron një histori kompakte, por të plotë të rajonit.

Disa nga muzetë më të papritura dhe interesante në Gjirokastër janë shtëpi të epokës osmane.

Në shtëpinë e Skendulajve, Edlira Skenduli, një pasardhëse e familjes së pasur tregtare që ndërtoi shtëpinë më shumë se 300 vjet më parë, na udhëhoqi në një tur (300 lekë).

“Ka 64 dritare, 44 dyer, gjashtĂ« banjo dhe katĂ«r hamame”, shpjegon ajo.

”Dhoma e sigurt e shtĂ«pisĂ«â€, tha ajo, ”funksiononte si strehĂ« pĂ«r 70 persona gjatĂ« LuftĂ«rave tĂ« ParĂ« dhe tĂ« DytĂ« BotĂ«rore. Pikat kryesore tĂ« tjera pĂ«rfshinin njĂ« frigorifer natyror, njĂ« hapĂ«sirĂ« ​​nĂ«ntokĂ«sore tĂ« ftohur nga njĂ« cisternĂ« ngjitur, dhe dhomĂ«n e dasmĂ«s, tĂ« dekoruar me dru shege, tĂ« pikturuara dhe tĂ« gdhendura, me njĂ« ballkon tĂ« mbrojtur tĂ« caktuar pĂ«r gratĂ« beqare qĂ« donin tĂ« shikonin ceremoninĂ«â€.

NdĂ«rsa zbrisja shpatin nga kĂ«shtjella drejt hotelit ”Rose Garden”, ku po qĂ«ndroja, mund ta shihja diellin duke filluar tĂ« perĂ«ndonte ngadalĂ« pas maleve, duke lĂ«nĂ« vija portokalli dhe rozĂ« tĂ« pluhurosura mbi qytetin prej guri.

Një thirrje melodike për lutje mbushi luginën, duke më kujtuar edhe një herë pasurin kulturore të Shqipërisë.

Vendpushimet e zhurmshme të plazhit, në anën tjetër të maleve, dukeshin shekuj larg./KultPlus.com

↗

Presidentja Osmani me të rinjtë shqiptarë në Alpbach: Një gjeneratë që nuk njeh kufij

✇KultPlus
By: Kult Plus

Në një pasdite të mbushur me energji pozitive në zemër të Alpeve austriake, Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, është takuar me të rinjtë shqiptarë pjesëmarrës në Forumin Evropian Alpbach, një prej ngjarjeve më prestigjioze ndërkombëtare që bashkon liderë të rinj, akademikë dhe vendimmarrës nga e gjithë bota.

PĂ«rmes njĂ« postimi, Presidentja u shpreh e frymĂ«zuar nga pĂ«rkushtimi dhe pasioni i tĂ« rinjve shqiptarĂ« qĂ« po ndjekin forumin, duke i cilĂ«suar ata si “njĂ« gjeneratĂ« qĂ« nuk njeh kufij”.

“Pasdite e bukur nĂ« zemĂ«r tĂ« Alpeve austriake, mes tĂ« rinjve tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m shqiptarĂ« nĂ« Forumin Evropian Alpbach. TĂ« gjithĂ« kanĂ« njĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t: dashurinĂ« pĂ«r vendin dhe vendosmĂ«rinĂ« pĂ«r ta bĂ«rĂ« KosovĂ«n mĂ« tĂ« mirĂ«,” ka shkruar Osmani./KultPlus.com

❌