❌

Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Before yesterdayMain stream

Maska, individualizmi vs demokraci

✇Java News
By: Ben Andoni
15 July 2025 at 19:46

Nga Ben Andoni
UdhĂ«timi i kryetarit tĂ« qeverisĂ« Rama nĂ«pĂ«r disa bashki, kĂ«rkesat pĂ«r dorĂ«heqjet masive dhe kulmimi me mbledhjen e pushtetit vendor, superaksioni ndaj ndĂ«rtimeve nĂ« Theth, aksioni pĂ«r çertifikimet e bulmetrave, veç tĂ« tjerave çka mund tĂ« pasojnĂ« nĂ« ditĂ«t nĂ« vazhdim, kanĂ« treguar se ShqipĂ«ria nuk funksionon me institucione dhe struktura por me vullnete individuale. Ato pak ndĂ«rrimet e batutave tĂ« RamĂ«s me kryetarĂ«t e bashkive (dukshĂ«m nĂ« gjendjen e nxĂ«nĂ«sve nĂ« provime), na kanĂ« treguar se forca e ligjit dhe demokracia nĂ« vend janĂ« shumĂ« pak para njĂ« vullneti tĂ« vetĂ«m. PĂ«r fat tĂ« keq, zhvillimet mĂ« tĂ« strukturuara dhe institucionale nĂ« vend kanĂ« qenĂ« ato qĂ« lidheshin me regjime jo demokratike. I pari nĂ«n regjimin e pushtimit fashist dhe i dyti nĂ«n regjimin socialist, ku me gjithĂ« pĂ«rkorjen dhe izolimin pati njĂ« vetĂ«dije mĂ« tĂ« madhe pĂ«r ruajtjen e disa parametrave nĂ« vend. PĂ«r pak njohuri: InxhinierĂ«t dhe specialistĂ«t italianĂ« punuan qysh nga viti 1915 deri nĂ« vitin 1939 tĂ« shpĂ«rndarĂ« nĂ« zyrat teknike tĂ« qyteteve tĂ« ndryshme tĂ« ShqipĂ«risĂ«, gjithashtu nĂ« MinistrinĂ« e PunĂ«ve Botore dhe tek S.V.E.A (SocietĂ  di Sviluppo Economico dell’Albania-ShoqĂ«ria pĂ«r Zhvillimin Ekonomik tĂ« ShqipĂ«risĂ«). Kontributin e tyre e shikojmĂ« tĂ« shtrirĂ« duke filluar nga projektimi dhe ndĂ«rtimi i sistemit infrastrukturor, tek hartimi i Planeve Rregulluese dhe tek sistemimi i qendrave tĂ« qyteteve nĂ«pĂ«rmjet ndĂ«rtimit tĂ« godinave me interes publik, referon Selenica nĂ« “ShqipĂ«ria mĂ« 1927”. Faza e dytĂ« filloi me krijimin e zyrĂ«s Qendrore tĂ« ndĂ«rtimit dhe urbanistikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« vitin 1940-1943 me kapitullimin e ItalisĂ«. Puna e kĂ«tij enti pĂ«rqendrohej nĂ« kontrollin e veprimtarive ndĂ«rtimore publike dhe private, nĂ« hartimin e rregulloreve ndĂ«rtimore dhe urbanistike si edhe nĂ« fuqizimin dhe kontrollin e tĂ« gjithĂ« infrastrukturave dhe tĂ« impianteve pĂ«r njĂ« zhvillim organik tĂ« qyteteve dhe tĂ« territoreve pĂ«r rreth tyre. Çdo ndĂ«rhyrje apo planifikim urbanistik kalonte nĂ«pĂ«rmjet njĂ« studimi tĂ« detajuar tĂ« territorit nĂ« tĂ« cilin do tĂ« bĂ«hej ndĂ«rhyrja, shkruan studiuesi Emin Riza nĂ« njĂ« artikull te “Monumentet”. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye bĂ«heshin disa variante tĂ« ndryshme, tĂ« cilat konsistonin me njohjen historike, me pĂ«rshtatjen e qytetit ekzistues dhe me zhvillimin e tij pas ekspansionit tĂ« ri, shkruan studiuesja Dr. Ariola Prifti nĂ« “Ndikime tĂ« arkitekturĂ«s dhe artit italian nĂ« ShqipĂ«rinĂ« e viteve 1925-1943” nĂ« njĂ« studim interesant pĂ«r kĂ«tĂ« kohĂ«, referimet e tĂ« cilĂ«s kemi shfrytĂ«zuar. NdĂ«rkohĂ« centralizimi nĂ« kohĂ«n e komunizmit dhe planifikimi nga zyrat dhe komitetet kap çdo detaj dhe qytetet modelohen sipas njĂ« strukture, ku dominojnĂ« ndĂ«rtimet shtampĂ«, ndĂ«rsa forca e shtetit kalon mbi çdo iniciativĂ« private, pasi kjo e fundit mund tĂ« dĂ«nohej mirĂ«filli nĂ« rast se identifikohet. Socializmi si ideologji Ă«shtĂ« i ndarĂ« me privaten. ËshtĂ« kaq e kanonizuar çdo gjĂ« saqĂ« pothuajse disa qytete ngjajnĂ« identike me njĂ«ra-tjetrĂ«n, sa i pĂ«rket ndĂ«rtimeve. Individi e ka tĂ« vĂ«shtirĂ« nĂ« mungesĂ« tĂ« demokracisĂ« tĂ« shprehet, sepse shteti komunist ka tĂ« pĂ«rcaktuar planet urbanistike, kurse projektet zhvillimorĂ« turistike i ka tĂ« kufizuara, nĂ« njĂ« vend ku shumĂ« zona janĂ« tĂ« paprekshme dhe konsideroheshin si zona kufitare.
Ajo qĂ« po shikojmĂ« nĂ« ditĂ«t e fundit dhe qĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rsĂ«ritur disa herĂ« nĂ« rrokadat Parti Socialiste dhe Parti Demokratike Ă«shtĂ« panginja e individit shqiptar, anarkia, paqartĂ«sia e zhvillimit dhe makutĂ«ria e instancave tĂ« pushtetit lokal, mbi tĂ« cilin vigjilon pushteti kaotik qendror. ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« se marrĂ«dhĂ«nia mes individualizmit dhe demokracisĂ« Ă«shtĂ« komplekse, por nĂ« rastin shqiptar ka treguar se ato e pĂ«rjashtojnĂ« shumĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«n. Duke mos pasur shtetin e tĂ« gjithĂ«ve ose mĂ« saktĂ«, kur partitĂ« e kanĂ« shfrytĂ«zuar shtetin në  mĂ«nyrĂ« tĂ« paskrupullt ka ndodhur bathorizimi me rastin e PD-sĂ«, ndĂ«rsa prona private Ă«shtĂ« tjetĂ«rsuar ngado disa herĂ«. ShumĂ« prona janĂ« tĂ« mbivendosura ndĂ«rsa ende sot ka pronarĂ«, tokat dhe pronat e tĂ« cilĂ«ve i gĂ«zojnĂ« tĂ« tjerĂ«t. Kadastra Ă«shtĂ« njĂ« nga institucionet mĂ« problematikĂ« dhe tĂ« korruptuar tĂ« vendit. NĂ« rast se do kishte njĂ« libĂ«r turpi pĂ«r ShqipĂ«rinĂ«, faqet e tĂ« cilit do ndaheshin paqĂ«sisht nga politika me drejtĂ«sinĂ«. E para pĂ«r mungesĂ«n e vizionit dhe paqartĂ«sinĂ« pĂ«r zhvillimin, e dyta pĂ«r bastardimin e tĂ« DrejtĂ«s. ËshtĂ« e vĂ«rtetĂ« se nĂ« regjimin e tanishĂ«m prioritet janĂ« interesat individuale dhe individualizmi si filozofi e ka primar rĂ«ndĂ«sinĂ« e tĂ« drejtave, lirive dhe interesave vetanake. Por nĂ« ShqipĂ«ri interesat individuale kanĂ« prevaluar mbi tĂ« mirĂ«n kolektive dhe pĂ«rballja ka qenĂ« e hapur me parimet demokratike qĂ« synojnĂ« tĂ« balancojnĂ« tĂ« drejtat individuale me nevojat e komunitetit. Shikoni çfarĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« me parqet dhe mjediset kudo, terrenet sportive ca mĂ« keq. PĂ«r fat tĂ« keq numĂ«rohen mijĂ«ra viktima, shumĂ« mĂ« tepĂ«r sesa nĂ« komunizĂ«m prej kĂ«tij individualizmi tĂ« frikshĂ«m. Dhe, vimĂ« tek ajo qĂ« nĂ« literaturĂ« quhet: Pabarazia dhe fragmentimi shoqĂ«ror. Individualizmi i tepĂ«rt ka bĂ«rĂ« rritjen e pabarazisĂ« sociale dhe ekonomike, pasi vetĂ«m njĂ« pjesĂ« e individĂ«ve kanĂ« aksese nĂ« tĂ« mirat, kurse tĂ« tjerĂ«t vuajnĂ« dhe nĂ« bizneset mĂ« tĂ« thjeshta. NjĂ« grusht njerĂ«zish mbizotĂ«rojnĂ« nĂ« pasuri. Pasojat janĂ« se jo thjesht Ă«shtĂ« dĂ«mtuar situata shoqĂ«rore por janĂ« krijuar fragmentime duke e bĂ«rĂ« sfiduese qĂ« institucionet demokratike tĂ« funksionojnĂ« normal. Rama po e shikon vetĂ« atĂ« qĂ« ka mbjellĂ« me paraardhĂ«sin e tij Berisha, paçka se vĂ«shtirĂ« mund t’u bĂ«jĂ« pĂ«rshtypje pas VjeshtĂ«s kur do nisin tĂ« merren me pĂ«rditmĂ«rinĂ« e tyre dhe batutat nĂ« parlament.
Ky lloj individualizmi dhe forca mbi tĂ« mirĂ«n kolektive ka bĂ«rĂ« qĂ« publiku shqiptar tĂ« jetĂ« indiferent pĂ«r aktivitete qytetare, kurse votimi, vullnetarizmi ose pjesĂ«marrja nĂ« debate publike, gati ndihen si punĂ« angari. Dhe, mĂ« keq akoma, individualizmi ka bĂ«rĂ« qĂ« individi shqiptar tĂ« mbajĂ« thjesht idetĂ« e tij, shpesh tĂ« gabuara dhe kaotike pĂ«rballë  njĂ« shteti si yni, po kaq tĂ« paqartĂ«, ndĂ«rkohĂ« qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« pak i gatshĂ«m tĂ« bĂ«jĂ« kompromise ose tĂ« marrĂ« nĂ« konsideratĂ« perspektiva alternative. Me pak fjalĂ«, kĂ«tu gjendet njĂ« nga arsyet pse institucionet demokratike nuk funksionojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« efektive, kurse qoftĂ« edhe njerĂ«zit qĂ« duhet t’i shĂ«rbejnĂ« tĂ« mirĂ«s publike veprojnĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« individualiste. Me kĂ«tĂ« nivel yes-men qĂ« ka nĂ« demokracinĂ« tonĂ«, mĂ« sĂ« shumti nĂ« dy partitĂ« kryesore, ku dominon PS-ja pĂ«r shkak tĂ« pushtetit, individi zyrtar dhe ai privat se kuptojnĂ« dot qĂ« e drejta e individit duhet tĂ« harmonizohet me nevojat e  komunitetit. Demokracia po humbet nga individualizmi sepse shteti ynĂ« pĂ«r fat tĂ« keq s’bĂ«het dot aq demokratik sa ne aspirojnĂ« ose ka nevojĂ« pĂ«r njĂ« maskĂ«. Sak atĂ« qĂ« ka vendosur administrata Rama tani dhe bĂ«n sikur nuk e di. Por edhe  kjo e ka njĂ« logjikĂ«. Ciniku Oscar Wilde qĂ« jetoi nĂ« kohĂ«n e vet nĂ«n njĂ« tĂ« tillĂ« e thoshte mĂ« thukĂ«t: “Njeriu Ă«shtĂ« mĂ« pak vetvetja kur flet si vetja. Aman, jepini njĂ« maskĂ« dhe ai do t’ju tregojĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«n”. (Homo Albanicus)

 

The post Maska, individualizmi vs demokraci first appeared on JavaNews.al.

Rinumërimi, Andoni: Lëvizjet me mbi 800 vota për kandidatët janë shumë

✇Koha Jone
By: redi
2 July 2025 at 15:25

Analisti Ben Andoni, flet pĂ«r procesin e rinumĂ«rimit. Andoni tha se nĂ« procesin e rinumĂ«rimit u vĂ«rejt se ka tjetĂ«rsim vote. Ai u shpreh se lĂ«vizjet me mbi 800 vota pĂ«r kandidatĂ«t janĂ« shumĂ«. PĂ«r tĂ« shqetĂ«simet e BerishĂ«s pĂ«r zgjedhjet janĂ« tĂ« drejta. ”RinumĂ«rimi duket se nuk ka gabime njerĂ«zore, por ka tjetĂ«rsim vote. Mbi 800 vota janĂ« shumĂ« dhe kanĂ« tĂ« bĂ«jnĂ« me moralin e individit


Source

“Mosbindja civile” vs “Bindje e verbĂ«r”

✇Java News
By: Ben Andoni
1 July 2025 at 18:16

Nga Ben Andoni

Përballja e parë e çdo shqiptari me sistemin që kemi ndërtuar është dhe mbetet të jetë racionale. Anipse, kryetari i maxhorancës Rama mëton se do të iki nga pushteti kur të dojë ai!; kurse, kryetari i opozitës Berisha mohon nenin e statutit që e shkarkon pas humbjes, duke u justifikuar me parregullsitë e zgjedhjeve por edhe verdiktin e përjetshëm të Demokratëve pro tij! Edhe pse jemi me të varfrit bashkë me Kosovën në rajon, apo se zgjedhjet tek ne po kthehen në sfilitje me numërimin dhe rinumërimin e lodhshëm, askush nga politikanët nuk e ka idenë se edhe mund të tërhiqet dhe të lerë radhë, ashtu si mund të jetë më modest.

PĂ«rgjatĂ« pak muajve tĂ« shkuar, Partia Demokratike u mundua ta shpallĂ« disa herĂ« “Mosbindjen Civile” (M.C.), si moto tĂ« udhĂ«s sĂ« saj. Veçse, jo thjesht se nĂ« pak protesta ku e kĂ«rkoj M.C.-nĂ« zgjati nĂ« vetĂ«m pak orĂ« (saktĂ«sisht aq sa ishte leja e qeverisĂ«), por edhe se ishte pa ide qendrore, lĂ«vizja u kthye disi nĂ« qesharake dhe pĂ«r vetĂ« njerĂ«zit e PD-sĂ« nĂ« parlament qĂ« e shpalosnin si argument. NjĂ« pjesĂ« syresh qĂ« nuk e kuptonin as si koncept provuan ta mbronin nĂ« formĂ« patetike para medias, por duke e shtuar pjesĂ«n qesharake tĂ« sĂ« gjithĂ«s me mĂ«nyrĂ«n sesi e realizonin nĂ« realitet. Ku jo vetĂ«m gjetja e idesĂ« por edhe mĂ«nyra e mobilizimit tĂ« njerĂ«zve ishte e pamundur. Dhe, me atĂ« pĂ«rbĂ«rje dhe me ato ide qĂ« mĂ«ton, Partia Demokratike e ka realisht tĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« realizojĂ« njĂ« opozitĂ« bindĂ«se pĂ«r Mosbindjen Civile. NdĂ«rkohĂ« qĂ« pĂ«rveç protestave masive popullore tĂ« fillim viteve ’90, asnjĂ«ra syresh qĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« mĂ« pas (qoftĂ« dhe me pjesĂ«marrje masive kundĂ«r PS dhe PD) nuk ka krijuar njĂ« trashĂ«gimi, apo tĂ« ketĂ« mbetur si ndonjĂ« pikĂ« referimi si model. E vetmja, e cila u zhvillua pak vite mĂ« parĂ« nga studentĂ«t, u shua dhe ka qenĂ« njĂ« nga zhgĂ«njimet mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« qytetarĂ«ve pĂ«r mĂ«nyrĂ«n sesi u manipulua kjo fashĂ« e qashtĂ«r sociale dhe sesi u shuajt, por edhe pĂ«r ata qĂ« e pĂ«rçanĂ« duke nisur qysh nga grevĂ«thyesit &CO. AsnjĂ« nga partitĂ« tona nuk ka lĂ«nĂ« ndonjĂ« trashĂ«gimi demokratike dhe janĂ« plot xhelozi pĂ«r studentĂ«t qĂ« tashmĂ« i kanĂ« manipuluar frikshĂ«m. Jo thjesht duke i mikluar dhe u hapur portat e politikĂ«s pak syreshve, por duke u dhĂ«nĂ« dhe narracionin dhe mbi tĂ« gjitha duke u diktuar dhe metodologjinĂ«. Shtuar edhe mĂ«nyrĂ«n e mendimit dhe atĂ« tĂ« veprimit. Zgjedhjet e fundit e treguan kĂ«tĂ« trashĂ«gimi. Dhe pa njĂ« trashĂ«gimi tĂ« mirĂ« tĂ« kulturave tĂ« protestave (NĂ« EvropĂ«n e Lindjes ka kohĂ« qĂ« ka nisur ndĂ«rgjegjĂ«simi) qĂ« tĂ« gjitha partitĂ« tona politike nuk e kanĂ« lĂ«nĂ« ose e kanĂ« fashitur po tregon se nuk mund tĂ« ketĂ« njĂ« ndryshim tĂ« brendshĂ«m tĂ« kĂ«tij rendi problematik shoqĂ«ror, veshur me kanone demokratike. ËshtĂ« fat i keq qĂ« shumĂ« pĂ«rfaqĂ«sues tĂ« rinisĂ« sot mĂ« shumĂ« janĂ« tĂ« futur nĂ« hullitĂ« e partive kryesore sesa nĂ« realitetet e ndryshimit. E shton problemin edhe fakti se: nĂ« ShqipĂ«ri nuk ka traditĂ« tĂ« Mosbindjes Civile. Ashtu, si nuk ka traditĂ« tĂ« veprimit tĂ« organizuar politik, sĂ« pari nĂ« komunitete tĂ« vogla lokale dhe, pastaj edhe nĂ« komunitete mĂ« tĂ« mĂ«dha, pĂ«rtej autoritetit tĂ« ndonjĂ« partie apo shtetit. Bindja e verbĂ«r ndaj pushtetit ka zĂ«vendĂ«suar reagimin dhe gjetjen e ideve pĂ«r ndryshim.

Çdo protestĂ« qĂ« nis Ă«shtĂ« e lidhur kryesisht me interesat e partive tĂ« mĂ«dha, fara pak ato tĂ« vogla dhe shumĂ« mĂ« pak me iniciativa civile. Kulmon vetĂ«m ajo qĂ« lidhet me armĂ«t kimike dhe katrahura e vitit 1997, e para ku angazhimi qytetar i paparti ishte mbresĂ«lĂ«nĂ«s dhe i dyti pĂ«r sensin tonĂ« ndaj shkatĂ«rrimit, lidhur nĂ« fakt me humbjen e kursimeve nĂ« Piramida.

Mosbindja Civile nuk mund të bëhet pa ide të mira, drejtues vizionarë dhe një strukturë të zhvilluar dhe të pavarur bashkë me vullnetin e vetë njerëzve. E cila në këtë kohë lë shumë për të dëshiruar në Shqipëri. Përdorimi i administratës nga maxhoranca dhe puna e militantëve te PD është e lodhshme sepse nuk po e lëviz statusquo-në e lodhshme. Do të ishte një ndihmë e madhe ekzistenca e një sindikatë të fortë dhe të pakorruptueshme, por kjo nuk ndodh, sepse kjo lëvizje nuk ekziston, madje ishte një nga krenaritë e kryeministrit kur grishte investime të huaja para kolegëve të huaj. E mbi të gjitha morali i mbetur i gjithnjë e më pak njerëzve që nuk bëjnë pakte. Por fakti i pamohueshëm i papunësisë në sistemet hibride demokratike si ne, e bën atë një burim i qeverisë për shantazh, pasi një kontingjent i tërë pune është gati kur i duhet qeverisë!! Dhe, nëse nuk pranon të bësh atë që të kërkohet ka kush të zëvendëson, kurse kolegët thjesht të kthejnë krahët. Në shoqëritë demokratike, qenësia si grevëthyes apo si i përdorur nga administrata është ofendim dhe turp dhe askush nuk të flet dhe të mënjanon në shoqëri. Kurse tek ne, rastet e solidaritetit janë të ngurta, ndërsa kolegët pothuajse kurrë nuk u bashkohen atyre, me përjashtime të cilat duhen konsideruar si të lavdërueshme. Rasti i Serbisë dhe Hungarisë po na mësojnë shumë në demokraci, por më shumë se çfarë do të thotë vendosmëri përballë autokratëve Vuçiq& Orban dhe grevëthyesve jo të paktë. Megjithatë, edhe demokracia që kërkojnë ata në ato vende po duket e paqartë dhe akuzohen deri në ndërhyrje, ata vranë frikën dhe paqartësinë që po e mbyt protestën në Shqipëri.

NdĂ«rsa nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«rbĂ«nin momente tĂ« pakta, lĂ«vizjet e M. C.-sĂ« nĂ« EvropĂ«n Lindore, kishin mĂ« peshĂ« dhe ajo qĂ« i bashkoi si ide ishte pĂ«rballja me sfida tĂ« mĂ«dha. Regjimet Komuniste u mbijetuan dhe nĂ« fund tĂ« fundit nuk u pĂ«rmbysĂ«n ashtu si mund tĂ« mendohet. NdĂ«rsa disa lĂ«vizje si “Solidarnost” nĂ« Poloni, nĂ« kĂ«to regjime, arriti sukses tĂ« madh dhe duket se paratha ndryshimin pĂ«r kĂ«tĂ« vend, lĂ«vizje tĂ« tjera hasĂ«n mĂ« shumĂ« rezistencĂ« dhe shtypje nga autoritetet komuniste. PĂ«r teoricienĂ«t e demokracisĂ«, suksesi i M.C. mĂ« sĂ« shumti varej para RĂ«nies sĂ« Murit tĂ« Berlinit nga faktorĂ« si niveli i mbĂ«shtetjes popullore, gatishmĂ«ria e regjimit pĂ«r tĂ« negociuar dhe konteksti mĂ« i gjerĂ« ndĂ«rkombĂ«tar, veçanĂ«risht qĂ«ndrimi i ish-Bashkimit Sovjetik.

ShumĂ« dekada pas RĂ«nies sĂ« Murit ka shumĂ« segmente tĂ« shoqĂ«risĂ« qĂ« u intereson kjo statusquo, ashtu si regjimi i sotĂ«m hibrid demokratik nĂ« ShqipĂ«ri e sheh M.C.-nĂ« si kĂ«rcĂ«nim pĂ«r pushtetin e vet dhe e ka mbytur qĂ« nĂ« djep, qoftĂ« dhe me bashkĂ«punimin e vet opozitĂ«s. Jo mĂ« kot media raporton shpesh burime interesi tĂ« pĂ«rbashkĂ«ta dhe bashkĂ«punime tĂ« paskrupullta nĂ« biznes. Koncepti i tĂ« DrejtĂ«s qĂ« mund tĂ« rregullojĂ« shumĂ« nga paqartĂ«sitĂ« nuk zbatohet dhe mĂ« keq nuk ndjehet si i dobishĂ«m. Kurse, Bindja e VerbĂ«r nĂ« vend i Ă«shtĂ« kundĂ«rvĂ«nĂ« konceptit tĂ« sĂ« DrejtĂ«s, e cila duhet tĂ« ndihte ndryshimin. Kjo duhet ta alarmojĂ« sot individin shqiptar dhe DemokracinĂ«. “UnĂ« mendoj se ne duhet tĂ« jemi njerĂ«z sĂ« pari dhe mĂ« pas nĂ«nshtetas. Nuk Ă«shtĂ« e dĂ«shirueshme tĂ« kultivojmĂ« respekt pĂ«r ligjin, aq sa pĂ«r tĂ« drejtĂ«n. I vetmi detyrim qĂ« kam tĂ« drejtĂ« tĂ« marr pĂ«rsipĂ«r Ă«shtĂ« tĂ« bĂ«j nĂ« çdo kohĂ« atĂ« qĂ« mendoj se Ă«shtĂ« e drejtĂ«â€, shkruante nĂ« shekullin XIX Henry David Thoreau tek koncepti i tij pĂ«r “Mosbindjen Civile”, si respekt pĂ«r tĂ« DrejtĂ«n, kundĂ«r Bindjes sĂ« VerbĂ«r qĂ« po e asfikson demokracinĂ«. (Homo Albanicus)

 

 

The post “Mosbindja civile” vs “Bindje e verbĂ«r” first appeared on JavaNews.al.

“PĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« duart nĂ« kokĂ«â€/ Dosja ‘Partizani’, analisti ironizon sfidĂ«n e BerishĂ«s ndaj drejtĂ«sisĂ« sĂ« re

✇Sot News | Lajme
By: sara dervishi
30 June 2025 at 15:28

“Sfida qĂ« Sali Berisha i ka bĂ«rĂ« drejtĂ«sisĂ« sĂ« re Ă«shtĂ« pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« duart nĂ« kokĂ« dhe nga kjo drejtĂ«si nuk pritet mĂ« asgjĂ« e re”. KĂ«shtu u shpreh analisti dhe gazetari Ben Andoni, pas nisjes po me procedura zvarritjeje tĂ« gjyqit tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m mbi dosjen e aferĂ«s “Partizani”, ku i pandehur Ă«shtĂ« kreu i PD, Sali Berisha, dhĂ«ndri i tij JamarbĂ«r Malltezi dhe 3 persona tĂ« tjerĂ«.

NĂ« njĂ« lidhje direkte, Andoni kritikoi drejtĂ«sinĂ« e re me gjurmĂ«t qĂ« po lĂ«, sidomos me justifikimet mĂ« tĂ« fundit se nuk gjente dot edhe njĂ« adresĂ«, pĂ«r mĂ« tepĂ«r tĂ« ish-kryeministrit, pĂ«r ta njoftuar pĂ«r nisjen e procesit nĂ« GJKKO. Madje ai shkoi edhe mĂ« tej, duke theksuar se “ky Ă«shtĂ« njĂ« turp”.

“Ka pasur disa procese tĂ« forta apo tĂ« mĂ«dha qĂ« pas luftĂ«s sĂ« dytĂ« botĂ«rore dhe kryesisht ato pas vitit 1990, kemi pasur proceset ndaj Ramiz AlisĂ« dhe tĂ« tjerĂ«ve, apo ndaj ish-kryeministrit Fatos Nano. Por pĂ«rsa i pĂ«rket peshĂ«s specifike tĂ« zotit Berisha, besoj se Ă«shtĂ« mĂ« e madhja. Dyshoj te serioziteti i çështjes “Berisha”, se duheshin marrĂ« edhe masat proceduriale pĂ«r tĂ« mos ndodhur kjo me mosnjoftimin. TĂ« nisĂ«sh njĂ« çështje tĂ« tillĂ« kaq tĂ« madhe, nĂ« kohĂ«n e kibernetikĂ«s dhe teknologjisĂ« dhe tĂ« mos e gjesh dot apo tĂ« thuash nuk gjendet, ose nuk ka marrĂ« niftim, kjo Ă«shtĂ« e tepĂ«rt. Shtyrja me procedura ju e dini se subjekti me kohĂ« e relativizon çështjen, fiton kohĂ«, sa mĂ« shumĂ« tĂ« zgjasin dhe relativizohen kĂ«to, aq mĂ« shumĂ« bie rĂ«ndĂ«sia e çështjes”, tha analisti.

Por cili është mendimi i gazetarit për drejtësinë e re dhe në përgjithësi për të? Pesimist për atë që ka parë dhe po sheh nga drejtësia, ai shprehet se nuk pret asgjë prej saj dhe vetë rasti i ish-kryeministrit Berisha që e sfidoi publikisht, tregon se jo vetëm është për të vënë duart në kokë, por edhe si një turp.

“Por sa pĂ«r drejtĂ«sinĂ« mendoj se nuk presim ndonjĂ« gjĂ« nga ajo. NĂ«se ka njĂ« gjĂ« qĂ« mund tĂ« thuhet pĂ«r turp Ă«shtĂ« ai i drejtĂ«sisĂ«. Kjo qĂ« nga masa e dosjeve qĂ« rrinĂ« aty, edhe pse justifikohen me vettingun, por edhe me rastet e vendimeve tĂ« padrejta qĂ« janĂ« dhĂ«nĂ« ndĂ«r vite. Nuk pres asgjĂ« nga drejtĂ«sia, prisnim qĂ« pas vetimngut tĂ« ecte me norma e rregulla tĂ« tjera. Zoti Berisha meriton njĂ« proces gjyqĂ«sor tĂ« denjĂ«, sepse Ă«shtĂ« ish-kryeministĂ«r, por mĂ«nyra se si e sfidoi sistemin e drejtĂ«sisĂ«, Ă«shtĂ« pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« duart nĂ« kokĂ«â€, argumenton Andoni.

Analisti dha mendim edhe pĂ«r situatĂ«n politike nĂ« vend, veçanĂ«risht çështja mĂ« e lakuar e rinumĂ«rimit, qĂ« aktualisht po vijon me qarkun e Fierit. Andoni u shpreh se duket qartĂ« trendi se PD-ja po zhvlerĂ«sohet mĂ« shumĂ« nga ky proces, Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het do e ketĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« t’ia marrĂ« mandatin PS-sĂ«, kurse brenda socialistĂ«ve gara mbetet e fortĂ« dhe mund tĂ« ketĂ« ndryshim pĂ«r shkak tĂ« diferencĂ«s sĂ« ngushtĂ« tĂ« votave mes dy prej kandidatĂ«ve.

“Duhet pritur dy apo tre ditĂ« pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« njĂ« vlerĂ«sim pĂ«r Fierin. PĂ«rsa i pĂ«rket rinumĂ«rimit dhe mandatit, ku Nisma ShqipĂ«ria BĂ«het pretendon, edhe sikur tĂ« rikuperonte njĂ« votĂ« pĂ«r kuti, do ishte shumĂ« e vĂ«shtirĂ«, ndĂ«rsa trendi duket i tillĂ«. Por mendoj se beteja do jetĂ« te PS pasi diferenca Ă«shtĂ« e ngushtĂ«, por aktualisht me trendin qĂ« shohim deri tani, edhe kĂ«tu do mbetet e vĂ«shtirĂ«. Por nga ky rinumĂ«rim po shohim se duket sikur po kĂ«rkojnĂ« ta zhvlerĂ«sojnĂ« fare PD-nĂ«. Kemi parĂ« pakĂ«naqĂ«sitĂ« brenda PD-sĂ«, si tĂ« zotit Aulon Kalaja, pĂ«r vjedhje votash brenda partisĂ«, Ilir Alimehmeti qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« garĂ« me Jorida Tabakun, por tani duket se nuk ka mĂ« pakĂ«naqĂ«si, por njĂ« sens padrejtĂ«sie”, thotĂ« gazetari.

Ai kritikoi hapur strategjinĂ« qĂ« ka zgjedhur PD-ja nĂ« kulmin e vapĂ«s verore, pĂ«r tĂ« fituar kohĂ« apo pĂ«r t’iu shmangur analizĂ«s pas humbjes katastrofike tĂ« zgjedhjeve tâ™Ș7 11 majit dhe kĂ«tu fajtori kryesor mbetet Berisha, qĂ« po shmang pĂ«rgjegjĂ«sitĂ«, sipas tij. Ai ndau mendimin se PD duhet tĂ« kalojĂ« nĂ« analizĂ« dhe madje tĂ« kishte nisur punĂ«n pĂ«r zgjedhjet e pjesshme lokale.

“Me rinumĂ«rimin po bĂ«het njĂ« fitim kohe pĂ«r tĂ« zgjetur njĂ« narracion tĂ« ri ndoshta nĂ« shtator, me qĂ«ndrimin ndĂ«rkombĂ«tar. Por rinumĂ«rimi do e zhvlerĂ«sojĂ« fare PartinĂ« Demokratike. PD po kĂ«rkon t’i shmanget analizĂ«s, qĂ« nuk e ka bĂ«rĂ« dhe s’do e bĂ«jĂ«, por as pĂ«r ta lĂ«nĂ« partinĂ« qĂ« tĂ« bĂ«jĂ« atĂ« qĂ« duhet. Berisha po pĂ«rpiqet qĂ« t’i shmanget analizĂ«s. Opozita duhet t’i kursente kĂ«to tani dhe tĂ« mobilizohej pĂ«r bashkitĂ«, zgjedhjet e pjesshme lokale. Duhet tĂ« angazhohej mĂ« strukturat, pĂ«rzgjedhjen e emrave, cilĂ«t kandidatĂ« do e pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« nĂ« kĂ«to bashki apo edhe nĂ« TiranĂ« nĂ«se do tĂ« ketĂ« zgjedhje lokale”, pĂ«rfundoi Andoni.

The post “PĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« duart nĂ« kokĂ«â€/ Dosja ‘Partizani’, analisti ironizon sfidĂ«n e BerishĂ«s ndaj drejtĂ«sisĂ« sĂ« re appeared first on Sot News | Lajme.

E vetmja përvojë e politikanëve të Kosovës është borxhi ndaj saj

✇Java News
By: Ben Andoni
27 June 2025 at 19:02

Nga Ben Andoni

ËshtĂ« pjesĂ« dhe detyrim i studiuesve qĂ« t’i tregojnĂ« KosovĂ«s kalvarin e saj ekonomik, qysh prej qenĂ«sisĂ« nĂ«n RepublikĂ«n ish-Federative Jugosllave dhe tashmĂ« nĂ« pavarĂ«sinĂ« e merituar pas viteve ‘90. PĂ«r shkak tĂ« administrimit tĂ« saj dhe shfrytĂ«zimit, lexuesi do gjejĂ« nga ekonomia tĂ« gjithĂ« problematikat e saj. NĂ« vitin 1997 (kohĂ« kur ishin ende nĂ«n federatĂ«n e cunguar), rreth 65% e popullsisĂ« nĂ« moshĂ« pune konsiderohej “‘ekonomikisht joaktive’ — ose thjesht ‘e papunë’, referuar ekspertĂ«ve vendas, cituar nga Lajos HĂ©thy nĂ« artikullin “Employment and workers’ protection in Kosovo”. Sot ajo Ă«shtĂ« mĂ« e vogĂ«l, por sfiduese pĂ«r njĂ« vend nĂ« zhvillim. Shkalla e papunĂ«sisĂ« nĂ« KosovĂ« sot ka arritur nĂ« 11,5%, referuar Agjencia e Statistikave tĂ« KosovĂ«s (ASK) pĂ«r vitin 2023. Dy problemet mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« qytetarĂ«ve tĂ« KosovĂ«s e pĂ«rcjellin shqetĂ«simin te papunĂ«sia (16.3%) dhe varfĂ«ria (16.6). KĂ«to janĂ« gjetjet nĂ« raportin e “Pulsit Publik tĂ« Programit tĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara pĂ«r Zhvillim” (UNDP) nĂ« KosovĂ«, i cili u bĂ« publik mĂ« 25.07.2024.

A e lexon politika kosovare kĂ«tĂ« shqetĂ«simin? Duke pasur parasysh moskonstitutimin e parlamentit deri mĂ« tani pĂ«r 38 herĂ« rresht, duket se shqetĂ«simi ekonomiko-social nuk Ă«shtĂ« aq i veçantĂ« pĂ«r mirĂ«qenien e qytetarĂ«ve tĂ« tyre tek politikanĂ«t e KosovĂ«s. Jo thjesht se nĂ«n drejtimin e politikanĂ«ve tĂ« ndryshĂ«m dhe forcave politike, Kosova veçse pĂ«rball shqetĂ«sime nĂ« ngritje, porse jetesa e qytetarit po bĂ«het gjithnjĂ« e mĂ« sfiduese dhe nga ana tjetĂ«r shumĂ« mĂ« e paperceptueshme. Kur dĂ«gjon qĂ« debati nĂ« parlamentin e KosovĂ«s mbeti pĂ«r javĂ« tĂ« tĂ«ra tek forma e votimit dhe tek emri i pandryshuar kandidates pĂ«r kryetare tĂ« Kuvendit, atĂ«herĂ« trandesh, por edhe kupton se: nderin do e kishte ai qĂ« do tĂ« tĂ«rhiqej pĂ«r interes tĂ« sĂ« gjithĂ«s. NĂ« morinĂ« e shqetĂ«simeve tĂ« KosovĂ«s, nĂ« raportin e vitit 2024 shtohej veç dy tĂ« parave tĂ« lartpĂ«rmendura edhe se “çmimet pĂ«r furnizimet esenciale (12.7%) janĂ« identifikuar si tri problemet kryesore me tĂ« cilat po pĂ«rballet Kosova. Teksa shĂ«rbimet e kujdesit shĂ«ndetĂ«sor (7.8%) dhe mjedisi (5.6%)” mbeteshin pesĂ« problemet kryesore. TĂ« mjaftojnĂ« shifrat tĂ« besosh qĂ« para KosovĂ«s tĂ« gjithĂ« politikanĂ«t janĂ« humbĂ«s, veçanĂ«risht ata qĂ« kanĂ« drejtuar, ndaj duhet tĂ« ishin modestĂ« dhe nĂ« kĂ«to ditĂ« tĂ« na privoheshin me patetizmin e tyre dhe interesat meskine. Ish-presidenti Richard Niksoni me katrahurĂ«n amerikane qĂ« bĂ«ri e kuptoi shumĂ« mirĂ« dhe nĂ« njĂ« nga kthjellimet e tij do tĂ« shprehej: “Do tĂ« doja t’ju jepja shumĂ« kĂ«shilla, bazuar nĂ« pĂ«rvojĂ«n time nĂ« fitimin e debateve politike. Veçse se kam atĂ« pĂ«rvojĂ«. E vetmja pĂ«rvojĂ« qĂ« kam Ă«shtĂ« humbja e tyre”. A thua do tĂ« jenĂ« ndonjĂ«herĂ« kokulur politikanĂ«t e KosovĂ«s?! (Javanews)

 

The post E vetmja përvojë e politikanëve të Kosovës është borxhi ndaj saj first appeared on JavaNews.al.

Samiti i NATO-s në Tiranë, analisti Andoni: Me rëndësi të madhe pasi bota ka shumë konflikte

✇Koha Jone
By: redi
26 June 2025 at 15:42

Samiti i NATO-s do tĂ« mbahet nĂ« TiranĂ« nĂ« vitin 2027, dhe analisti Ben Andoni thotĂ« se kjo Ă«shtĂ« njĂ« ngjarje me rĂ«ndĂ«si tĂ« madhe pĂ«r ShqipĂ«rinĂ« dhe rajonin. Ai theksoi duhet tĂ« pritet fillimisht Samiti i vitit 2026, pĂ«r tĂ« parĂ« mĂ« qartĂ« se çfarĂ« do tĂ« ndodhĂ«. ”Samiti i NATO-s qĂ« u mbajt nĂ« HagĂ« ka rĂ«ndĂ«si pĂ«r EvropĂ«n. Samiti nĂ« TiranĂ« ka rĂ«ndĂ«si tĂ« madhe, por duhet tĂ« presim Samitin e vitit 2026”


Source

Modestia si hipokrizi e politikës

✇Java News
By: Ben Andoni
22 June 2025 at 11:56

Nga Ben Andoni

PĂ«r opozitĂ«n Ă«shtĂ« e pĂ«rcaktuar: Mohimi i moralit tĂ« zgjedhjeve tĂ« pĂ«rgjithshme Maj ’25 dhe denoncimi me çdo mjet i legjitimitetit tĂ« tyre. Veçse pjesĂ«marrja e demokratĂ«ve nĂ« parlament do t’ua bĂ«jĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« kauzĂ«n morale dhe shpotitĂ«se pĂ«rballĂ« ligjvĂ«nĂ«sve tĂ« rinj socialistĂ«, qĂ« me gjasĂ« do jenĂ« njĂ« klasĂ« tĂ« bindurish ndaj kryetarit Rama. PĂ«r socialistĂ«t ku mandat do tĂ« jetĂ« barok: Do flitet gjithĂ« kohĂ«n pĂ«r integrimin, modalitet evropiane dhe tĂ« ardhmen e ShqipĂ«risĂ«, si vendi i integruar, por edhe sfidat e luftrave. TĂ« pakĂ«t e tĂ« DjathtĂ«ve qĂ« ia dolĂ«n nga Listat e Hapura mund tĂ« flasin dhe madje tĂ« ngrihen pĂ«r kauza dhe mbi partinĂ« e tyre. Sa pĂ«r tĂ« MajtĂ«t dihet se pĂ«rveç njĂ«jtĂ«simit me kryetarin nuk do paraqesin gjĂ« ndryshe. Modestia e parlamentarĂ«ve tĂ« rinj Ă«shtĂ« njĂ« sens pĂ«r tĂ« parĂ« nĂ«nshtrimin e tyre. Dhe, provat na i kanĂ« dhĂ«nĂ« me diskutimet dhe kinse integritetin. “Me njerĂ«zit me aftĂ«si jo shumĂ« tĂ« mĂ«dha, modestia Ă«shtĂ« thjesht ndershmĂ«ri. Por me ata qĂ« kanĂ« talent tĂ« madh, Ă«shtĂ« hipokrizi”, shkruante dikur Arthur Schopenhauer.

Po pse luajnĂ« me modestinĂ« nĂ« politikĂ«? ËshtĂ« njĂ« sens pĂ«r tĂ« treguar sesa tĂ« afĂ«rt janĂ« politikanĂ«t me tĂ« vĂ«rtetĂ«n dhe pse vetĂ«m atyre duhet t’u besohet. Kjo ka bĂ«rĂ« qĂ« njĂ« grup i tĂ«rĂ« emrash qĂ« nuk prodhojnĂ« asgjĂ«, veç sherrnajĂ«s boshe nĂ« parlament dhe besnikĂ«risĂ« ndaj BerishĂ«s, sot pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« PD-nĂ«, ashtu si njĂ« masĂ« pa histori do pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« PS-nĂ«, lexo lidĂ«rshipin e paprakshĂ«m. Modestia e pĂ«rfaqĂ«simit Ă«shtĂ« sot ironia mĂ« e madhe para njĂ« klase politike qĂ« nĂ« pamundĂ«si pĂ«r tĂ« sjell ndryshime e prezanton atĂ« si virtyt. Mjaftoi lĂ«nia nĂ« lista tĂ« hapura e shumĂ« individĂ«ve, qĂ« njĂ« pjesĂ« nxori kthetrat dhe tashmĂ« po rreshton akuza dhe pretendime, duke treguar se modestia nuk tĂ« bĂ«n shumĂ« punĂ« kur je vetja, siç ishin pas zgjedhjeve politikanĂ«t; ndĂ«rsa kur je i sofistikuar e ke atĂ« si mjet hipokrizie pĂ«r tĂ« cilĂ«n politika jonĂ« shquhet. DĂ«shmi janĂ« akuzat brenda familjeve partiake por edhe vetĂ« zhvillimi i vendit tonĂ«, qĂ« lĂ« aq shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, kjo hipokrizi po duket nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare dhe mĂ«nyra sesi veprohet sot nĂ« botĂ«. Veçse politikanĂ«t tanĂ« nuk e bĂ«jnĂ« dot shtetin tonĂ« tĂ« duket me dinjitet, ashtu si nuk u thonĂ« dot shqiptarĂ«ve qĂ« aleancat tona dhe integrimi evropian ka kosto sociale dhe pĂ«rgjegjĂ«si tĂ« larta dhe nuk Ă«shtĂ« tallava. “Modestia” sesi na tregojnĂ« tĂ« ardhmen sot politikanĂ«t, po rrĂ«fen hipokrizinĂ« ku gjendemi dhe ku politika jonĂ« Ă«shtĂ« protagonistĂ« e pamohueshme. (Javanews)

The post Modestia si hipokrizi e politikës first appeared on JavaNews.al.

“ShoqĂ«ria Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« si njĂ« masĂ« veshtullore”

✇Java News
By: Ben Andoni
16 June 2025 at 19:15

Nga Ben Andoni

GjĂ«rat qĂ« nuk “kuptojmĂ«â€ sot me ndryshimet e shumta tĂ« ShqipĂ«risĂ« janĂ« ato qĂ« na bĂ«jnĂ« tĂ« marrim vesh sesi shoqĂ«ria jonĂ« nuk po orientohet e pĂ«rshtatet dot me kĂ«tĂ« masĂ« zhvillimi tĂ« pashoq e konfuz. Ikja nga vendi Ă«shtĂ« njĂ« nga pasojat.

NĂ« SocializĂ«m, propaganda theksonte se pushteti buron nga populli dhe i takonte aleancĂ«s sĂ« KlasĂ«s PunĂ«tore me atĂ« tĂ« FshatarĂ«sisĂ«, ndĂ«rsa Inteligjenca Popullore ishte shtresa, rrjedhur prej tyre dhe nĂ« funksion tĂ« kĂ«tyre dy shtresave. Asokohe antropologjia jonĂ« nuk kishte ndonjĂ« funksion tĂ« madh nĂ« dukje, sidomos nĂ« atĂ« qĂ« mori nĂ« dekadat e fundit. Krejt ndryshe, prodhimi i njohurive tĂ« kĂ«saj disipline nĂ« vendet e zhvilluara ndih shumĂ« nĂ« hartimin e politikave tĂ« qeverisĂ«. Antropologjia mund tĂ« kontribuojĂ« ndjeshĂ«m nĂ« tĂ« kuptuarit e kompleksitetit tĂ« ndĂ«rtimit tĂ« kombit dhe shtetbĂ«rjes, por nĂ«se ajo mund tĂ« ndryshojĂ« drejtpĂ«rdrejt njĂ« komb Ă«shtĂ« njĂ« çështje disi e nuancuar, referon literatura. ËshtĂ« e tepĂ«rt dhe jo objekt i kĂ«tij shkrimi sesi u punua pĂ«r raportin e shtresave sociale dhe sesi pak e nga pak Industrializimi i vendit bĂ«ri dhe zhvendosje tĂ« madhe jo thjesht konceptesh, por edhe politikash. Gjithsesi, si pasojĂ« u shuajt krejt borgjezia e para LuftĂ«s sĂ« DytĂ«, njerĂ«zit qĂ« pĂ«rfaqĂ«sonin pronat e mĂ«dha, intelektualĂ«t e njohur tĂ« para LuftĂ«s (veç atyre qĂ« e pĂ«suan prej kolaboracionizmit dhe tĂ« tjerĂ« kundĂ«r zgjidhjeve nga PKSH e PPSH) dhe eksperimenti social shkonte deri nĂ« Ă«ndrrĂ«n e barazisĂ« sublime, ku Diktatura e Proletariatit ishte njĂ« prag ku nuk kalohej aq lehtĂ«. PĂ«rballĂ« kĂ«tyre eksperimenteve, qindra-mijĂ«ra viktimat e kĂ«saj kohe do e kenĂ« tĂ« shĂ«njuar thellĂ« nĂ« fatin e tyre. ISKK (Instituti i Studimeve tĂ« Krimeve tĂ« Komunizmit) ka tĂ« identifikuar pushkatimin e 5.577 burrave dhe 450 grave, burgosjen pĂ«r arsye politike tĂ« 10.133 burrave dhe 7.367 grave (nga tĂ« cilĂ«t 1.065 kanĂ« vdekur gjithsej), humbjen e aftĂ«sive mendore nga torturat tĂ« 408 njerĂ«zve, internimin pĂ«r motive politike tĂ« 20.000 familjeve, nga tĂ« cilĂ«t 7.022 persona do vdisnin nĂ« zonat e internimit.

MegjithatĂ« pas nĂ« temĂ«n tonĂ«: shqetĂ«simi publik Ă«shtĂ« se nĂ« kĂ«tĂ« zhvillim kaq tĂ« madh, pse shoqĂ«ria jonĂ« po has probleme kaq tĂ« mĂ«dha nĂ« elementet e krijimit dhe forcimit tĂ« shtetit modern shqiptar. NĂ« ShqipĂ«ri nuk njihet meritokracia; korrupsioni Ă«shtĂ« gati ligj; nuk bĂ«hen zgjedhje normale, falĂ« edhe manipulimit tĂ« njerĂ«zve (lexo korrupsionin dhe nivelin gati infantil tĂ« demokracisĂ«); shtresat sociale janĂ« shumĂ« likuide; klasa e re tĂ« pasurve nuk njeh mĂ« asnjĂ« kufi; diktimi nĂ« pushtet i grupeve tĂ« ndryshme tĂ« interesit po tjetĂ«rson shumĂ« politika qĂ« mund ta ndihnin shtetin. Ky i fundit Ă«shtĂ« gati i pandjeshĂ«m pĂ«r grupet nĂ« nevojĂ«. Rasti i fundit qĂ« flitet me kufizimin e mbĂ«shtetjes sĂ« jetimĂ«ve, raste tĂ« tjera qĂ« lidhen mĂ« pasuritĂ« publike e bĂ«n problemin tĂ« adresohet deri diku te gjetjet e antropologjisĂ« tonĂ«. NĂ« ShqipĂ«ri ka ndodhur njĂ« ndryshim antropologjik i paimagjinueshĂ«m pas viteve ’90: ËshtĂ« krijuar njĂ« klasĂ« tĂ« pasurish, qĂ« pothuaj ndikojnĂ« nĂ« gjithçka; kurse barra qĂ« bie mbi shtresĂ«n e mesme po bĂ«het shpesh shumĂ« e vĂ«shtirĂ«; po humbet fshati; po zbrazen shumĂ« zona urbane dhe niveli i varfĂ«risĂ« Ă«shtĂ« i frikshĂ«m. Lista Ă«shtĂ« edhe mĂ« e gjatĂ«, por qĂ« kundrohet me njĂ« lloj indiference. “ShoqĂ«ria Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« si njĂ« masĂ« veshtullore”, e tregonte kĂ«tĂ« ndryshim nĂ« vendin e tij shkrimtari Claudio Magris dhe, po tĂ« shikosh ShqipĂ«rinĂ« Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«, pasi antropologjia nuk na ndih dot pĂ«rballĂ« pushtetit tĂ« sotĂ«m qĂ« e drejton shtetin. Jo se nuk do apo mbase nuk di, porse zhvillimi i vendit Ă«shtĂ« krejt paradoksal. Po tĂ« shikosh nĂ« renditjen e tĂ« pasurve tanĂ«, janĂ« rreth 20 kompani, qĂ« me pak pĂ«rjashtime kanĂ« fare pak kontribute nĂ« prodhimin kombĂ«tar. TĂ« paktĂ«n, njĂ« rishpĂ«rndarje e tĂ« ardhurave nĂ« njĂ« formĂ« sa mĂ« tĂ« drejtĂ« (TĂ« MajtĂ«t e kanĂ« nĂ« ideologji) do tĂ« ndihte uljen e kĂ«tij polarizimi pasuror qĂ« po i bĂ«n shqiptarĂ«t tĂ« ikin pa pasur mĂ«ndje tĂ« kthehen mĂ« kurrĂ«!! Partia Socialiste jo vetĂ«m nuk arriti ta bĂ«nte si duhej nĂ« tre mandate, por vetĂ«m tĂ« shikosh mĂ«nyrĂ«n sesi shpĂ«rndan lejet pĂ«r investitorĂ«t strategjikĂ« e kupton konceptin e sotĂ«m tĂ« saj tĂ« shtetit pĂ«r tĂ« ardhurat dhe menaxhimin, ndĂ«rkohĂ« qĂ« ka rritur koston e jetesĂ«s dhe lehtĂ«son disa grupime, qĂ« lĂ«nĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar.

Ta vendosësh këtë barrë shqyrtimi te antropologjia është pak e tepërt, porse gjithnjë e më shumë, kjo disiplinë duhet të vendosi gishtin në plagën e vërtetë të vendit tonë, ndryshimet sociale-politike që ndihmojnë politikat ku përfitojnë shpesh e më pak njerëz, ndërsa pjesa më e madhe e shqiptarëve të thjeshtë nuk e shikon dot dhe as nuk e beson ndryshimin.

NdĂ«rsa antropologjia mund tĂ« mos ndryshojĂ« drejtpĂ«rdrejt njĂ« komb, ajo mund tĂ« kontribuojĂ« ndjeshĂ«m nĂ« kuptimin tonĂ« tĂ« shteteve-kombe dhe tĂ« informojĂ« pĂ«rpjekjet pĂ«r tĂ« promovuar ndryshime pozitive. Duke ofruar njohuri tĂ« nuancuara mbi kompleksitetin e ndĂ«rtimit tĂ« kombit dhe ndryshimeve shoqĂ«rore, antropologjia mund tĂ« ndihmojĂ« politikĂ«bĂ«rĂ«sit, praktikuesit dhe komunitetet tĂ« zhvillojnĂ« strategji mĂ« efektive pĂ«r adresimin e sfidave dhe mundĂ«sive tĂ« botĂ«s sonĂ« tĂ« globalizuar, shkruan nĂ« konkluzionet e njĂ« studimi tĂ« tij Jean-Pierre Olivier de Sardan nĂ«Â â€œAnthropology and Development: Understanding Contemporary Social Change” (Antropologjia dhe Zhvillimi: Kuptimi i Ndryshimit Social BashkĂ«kohor).

TĂ« jemi tĂ« saktĂ«: NĂ« literaturĂ«, kufizimet e antropologjisĂ« pĂ«r tĂ« ndryshuar drejtpĂ«rdrejt njĂ« komb lidhen me Kompleksitetin e ndryshimeve shoqĂ«rore, qĂ« duhet thĂ«nĂ« se nĂ« ShqipĂ«ri kanĂ« qenĂ« tĂ« jashtĂ«zakonshme dhe kanĂ« mbushur vakume jo vetĂ«m tĂ« sistemit socialist dhe kĂ«tij tĂ« sotmit por edhe tĂ« paraardhĂ«sve; ndĂ«rsa njihet edhe ajo qĂ« konceptohet si Dinamika e pushtetit, ku antropologĂ«t e sotĂ«m pĂ«rballen me sfida nĂ« ndikimin e politikĂ«s ose praktikĂ«s, veçanĂ«risht nĂ« kontekstet ku pushteti Ă«shtĂ« i pĂ«rqendruar nĂ« duart e disa individĂ«ve ose grupeve, referuar literaturĂ«s. Rasti i ShqipĂ«risĂ« e pĂ«rshfaq hapur kĂ«tĂ«. Sfida duket e madhe, sepse e gjithĂ« struktura e shtetit tonĂ« Ă«shtĂ« e trandur, prej njĂ« politike qĂ« e shikon gjithnjĂ« e mĂ« pak mirĂ«qenien e shqiptarit tĂ« ardhshĂ«m, ndĂ«rsa ndih momentin e tĂ« pasuruarve jo normalisht dhe tĂ« fortĂ«t. KÇK-ja (Kap çfarĂ« tĂ« kapĂ«sh, qĂ« u pĂ«rmend kohĂ« mĂ« parĂ« nga kryeministri si motiv pĂ«r njĂ« shtresĂ« jo tĂ« vogĂ«l spekulantĂ«sh) Ă«shtĂ« tashmĂ« njĂ« lloj metafore e ekzistencĂ«s sĂ« shqiptarĂ«ve tĂ« sotĂ«m, ku antropologjia ka shumĂ« punĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ«. (Homo Albanicus)

 

The post “ShoqĂ«ria Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« si njĂ« masĂ« veshtullore” first appeared on JavaNews.al.

Midis trillimit dhe realitetit

✇Java News
By: Ben Andoni
13 June 2025 at 18:56

Nga Ben Andoni

A shpërdorohen rregullisht zgjedhjet tek ne?! Pse përdoret rëndom çdo aset i partisë në fuqi për të fituar? Pse nuk i pranon asnjëherë zgjedhjet PD-ja? Pse nuk kihet tashmë besim as tek numëruesit partiakë? Pse shqiptari nuk bën dot zgjedhje të mira?

NjĂ« varg pyetjesh qĂ«ndrojnĂ« sot mbi publikun. Por PD-ja i ka dalĂ« para dhe vazhdon tĂ« akuzojĂ« pĂ«r çdo ditĂ«. Me imazh, video dhe pĂ«rmes kryetarit Berisha, ajo nuk lĂ« moment pa treguar tĂ« gjithĂ« procesin e manipuluar, sipas tyre. Nga ana tjetĂ«r, nga PS-ja jo vetĂ«m qĂ« nuk ka pĂ«rgjigje, por shkohet njĂ« hap mĂ« tej: Po pĂ«rgatiten pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« trajnimin e ligjvĂ«nĂ«sve tĂ« tyre! NjĂ« shkollĂ« pĂ«r njerĂ«zit qĂ« do bĂ«jnĂ« dhe do kalojnĂ« ligjet e shtetit shqiptar! Po pse shteti shqiptar Ă«shtĂ« kaq i brishtĂ«?! Si mund t’u besosh rishtarĂ«ve tĂ« paprovuar dhe atyre qĂ« tek PD-ja ngacmojnĂ« votat e njĂ«ri-tjetrit?! Plot 35 vite pas rĂ«nies sĂ« Socializmit, ShqipĂ«ria haset me problematika tĂ« mĂ«dha nĂ« tĂ« gjitha anĂ«t. Dhe, njĂ« pyetje qĂ« vjen nĂ« formĂ« instiktive: Pse Ă«shtĂ« kaq i vĂ«shtirĂ« normaliteti nĂ« Demokraci?!

Mbase pĂ«rgjigja vjen me ndihmĂ«n e pĂ«rhertĂ« nga letĂ«rsia. Svevo thoshte se: “Besoj se jeta Ă«shtĂ« shumĂ« mĂ« origjinale sesa ajo qĂ« jam unĂ« nĂ« gjendje tĂ« trilloj”. Kurse Melville shkonte njĂ« hap mĂ« parĂ« “Jeta Ă«shtĂ« mĂ« e çuditshme sesa trillimi”. NĂ« fakt, jeta nĂ« ShqipĂ«ri dhe jo vetĂ«m po bĂ«het gjithnjĂ« e mĂ« e pabesueshme nĂ« realitetin e hidhur, sesa ajo ç’mund tĂ« sajojĂ« fantazia njerĂ«zore.

Dhe, fantazia e politikanĂ«ve shpesh tĂ« bĂ«n tĂ« ndalesh dhe tĂ« kuptosh se çfarĂ« po ndodh me vendin tonĂ« me ligjet e reja qĂ« imponon maxhoranca, e cila si flamur mban tashmĂ« integrimin dhe pĂ«r fat era evropiane po ia hap ShqipĂ«risĂ« grupkapitujt njĂ« e nga njĂ«. E paimagjinueshme as ta çoje ndĂ«rmend kĂ«tĂ« kohĂ« mĂ« parĂ«.  Ashtu si e lodhshme dhe po aq e paparĂ«, ajo qĂ« sjell opozita pĂ«r ditĂ«. A Ă«shtĂ« jeta qĂ« shikojnĂ« politikanĂ«t mĂ« e sofistikuar se trilli. Me sa duket po, pĂ«rderisa, njĂ«ra palĂ« i afrohet pareshtur nĂ« tĂ« gjithĂ« rrĂ«fimin e saj integrimit (me handikapĂ«t e pafund tĂ« shoqĂ«risĂ«), kurse tjera batĂ«rdisĂ« sĂ« vendit, qĂ« e shikon me zgjedhjet, korrupsionin dhe banditizmin
, tĂ« cilat ajo i rendit tĂ« detajuara dhe tĂ« shkoqura, sikur tĂ« jenĂ« krijuar enkas. A po jetojmĂ« nĂ« realitet apo nĂ« trillin politik?! Kur shikon, se situata nuk ndryshon prej mĂ« shumĂ« se njĂ« dekade, duhet tĂ« jemi nĂ« njĂ« trill, qĂ« e shikojmĂ« ne tĂ« gjymtuarit, ose çyrykĂ«t
 si realitet. (Javanews)

The post Midis trillimit dhe realitetit first appeared on JavaNews.al.

Ben Andoni: Kinse patriotizmi dhe qokat e biletave

✇Koha Jone
By: redi
9 June 2025 at 20:24

Nga Ben Andoni Pak para nisjes të ndeshjes të futbollit për eliminatoret e Botërorit të Shqipërisë kundër Serbisë, regjia u mundua të përfshinte në kuadër vajzat e stisura të ekranit (pa asnjë vlerë për qorrsokakun e sotëm të shoqërisë shqiptare), personalitetet dhe VIP-at shqiptarë, të cilët kishin zënë vendet kryesore në stadiumin Air Albania. E vetmja gjë që do të mbajnë mënd ishin se morën


Source

E pamundura

✇Java News
By: Ben Andoni
6 June 2025 at 21:52

Nga Ben Andoni

NĂ«se nuk do ishte pragndeshja e pĂ«rfaqĂ«sueses tonĂ« tĂ« futbollit kundĂ«r SerbisĂ«, atĂ«herĂ« çështja e rinumĂ«rimit tĂ« qindra kutive tĂ« votimit nĂ« TiranĂ« do tĂ« merrte tĂ« gjithĂ« vĂ«mendjen. Ose mĂ« saktĂ« do t’i jepej vĂ«mendja e medias. Paçka se çfarĂ« mendohet publiku Ă«shtĂ« shumĂ« i kujdesshĂ«m pĂ«r zgjedhjet qĂ« gjithsesi ende lĂ«nĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar sa i pĂ«rket standardeve por mĂ« shumĂ« amullisĂ« qĂ« krijojnĂ«. NĂ« çdo vĂ«shtrim, rinumĂ«rimi i 1282 kutive tĂ« TiranĂ«s, dhe 44 kutive tĂ« DibrĂ«s tregon hapur mungesĂ«n e besimit, qoftĂ« dhe brenda vetĂ« politikĂ«s dhe mbi tĂ« gjitha
konceptin e tĂ« pamundurĂ«s.

Dhe prej tre dekadash është: E pamundur të bëhen zgjedhje të pakontestueshme, e pamundur të respektohet fituesi, e pamundur të pranohet humbja me dinjitet, E pamundur të besosh edhe tek njerëzit e tu të numërimit zgjedhor, e pamundur të respektosh dhe kolegun kundërshtar (brenda partisë), e pamundur për të bërë Mea Culpa, e pamundur që të shikosh defektet e tua, e pamundur të ngrihesh për një analizë të qartë e të tjera shumë, E pamundur edhe të mos e teprosh në pushtet, E pamundur të mos përdorësh burimet


Ndaj, njĂ« minus i madh nĂ« kĂ«to zgjedhje i takon veçanĂ«risht maxhorancĂ«s, e cila edhe nĂ« kĂ«tĂ« gjendje ku gjendet opozita (Listat e saj e kishin tĂ« parashkruar humbjen) u pĂ«rpoq t’i marrĂ« gjithçka dhe me çdo lloj mundĂ«sie. Shtuar kĂ«tu me mefshtĂ«sinĂ« e organeve tĂ« DrejtĂ«sisĂ« dhe mungesĂ«n e autoritetit moral qĂ« tĂ« godasin.

Me pak fjalĂ«, njeriu shqiptar gjendet kĂ«tu para tĂ« pamundurĂ«s dhe mungesĂ«s sĂ« besimit pĂ«r ta kaluar atĂ«. E shikon kĂ«tĂ« tĂ« pamundur ndaj pafuqisĂ« sĂ« opozitĂ«s pĂ«r t’i riformatuar dhe pĂ«r tĂ« ngjallur besim. E shikon kĂ«tĂ« tĂ« pamundur pĂ«rballĂ« njĂ« pushteti si ai i RamĂ«s qĂ« tashmĂ« nuk njeh asnjĂ« barrierĂ«. Koncepti i Rilindjes, slogani kryesor i ardhjes sĂ« socialistĂ«ve tashmĂ« Ă«shtĂ« kthyer pak e nga pak nĂ« Pushtetokraci.

“Politika Ă«shtĂ« njĂ« mĂ«rziti e vazhdueshme dhe e ngadaltĂ« e stekave tĂ« forta. Duhet edhe pasion edhe perspektivĂ«. Sigurisht qĂ« e gjithĂ« pĂ«rvoja historike konfirmon tĂ« vĂ«rtetĂ«n – se njeriu nuk do tĂ« kishte arritur tĂ« mundshmen nĂ«se nuk do tĂ« kishte arritur herĂ« pas here pĂ«r tĂ« kaluar vetĂ« tĂ« pamundurĂ«n. Por pĂ«r ta bĂ«rĂ« kĂ«tĂ« njĂ« njeri duhet tĂ« jetĂ« njĂ« udhĂ«heqĂ«s dhe, jo vetĂ«m njĂ« i tillĂ«, por edhe njĂ« hero, nĂ« njĂ« kuptim shumĂ« tĂ« matur tĂ« fjalĂ«s. Dhe madje edhe ata qĂ« nuk janĂ« heronj, mund tĂ« pĂ«rballojnĂ« edhe shkatĂ«rrimin e tĂ« gjitha shpresave, e kjo Ă«shtĂ« e nevojshme pikĂ«risht tani, ku pĂ«rndryshe njerĂ«zit nuk do tĂ« jenĂ« nĂ« gjendje tĂ« arrijnĂ« as atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« fare e mundur sot”.

ËshtĂ« mirĂ« qĂ« njerĂ«zit tĂ« kthjellohen pĂ«r tĂ« pamundurĂ«n, e cila u pĂ«rshfaqet para syve por mbi tĂ« gjitha pĂ«r tĂ« ardhmen qĂ« nga dita nĂ« ditĂ« po bĂ«het mĂ« e pamundur pĂ«r njĂ« pjesĂ« bajagi tĂ« madhe, pĂ«rkundrejt tĂ« mundurĂ«s qĂ« Ă«shtĂ« e blatuar pĂ«r vetĂ«m pak njerĂ«z. (Javanews)

 

The post E pamundura first appeared on JavaNews.al.

Idealizimi fatkeq i demokracisë!

✇Java News
By: Ben Andoni
31 May 2025 at 17:40

Nga Ben Andoni

Po të shikosh me kujdes historinë e të Majtës shqiptare, formacionet e të cilës i mbijetuan më shumë zhvillimeve politike në Shqipëri, ke pasqyrimin real të kuptimit për demokracinë dhe sesi individi shqiptar e konceptoi\on atë. Përçarja dhe lufta për pushtet janë elementët kryesorë të saj. E Djathta ka ende nevojë për shqyrtime dhe një lloj evidentimi të personazheve të saj më të njohur dhe si e perceptonin ata Demokracinë. Historia i damkos shpesh me të drejtë e pa të drejtë. Anipse, të dyja vijat ideologjike i kanë borxh Shqipërisë me këtë ngarendje për pushtet absolut, kinse të pështjellë me demokraci.

Votimet e fundit kanĂ« sjellĂ« atĂ« qĂ« shumĂ« e parashihnin dhe paramendonin: fitoren e PS-sĂ« dhe ankesat e PD-sĂ«, ardhur nga pozicioni shumĂ« i fortĂ« i kundĂ«rshtarĂ«ve tĂ« tyre, tĂ« cilĂ«t pĂ«r hir tĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«s e pĂ«rdorĂ«n bujarisht. KQZ-ja dhe Apeli i saj i duhet tĂ« pĂ«rballĂ« tani ankesat pĂ«r vjedhje, deformime, rinumĂ«rime dhe akuza nga tĂ« gjitha anĂ«t. Deri nĂ« bezdi dhe banalitet. NĂ« njĂ« shfrim dhe shembull tĂ« pavetĂ«dijshĂ«m alla Frojd, kryetari i opozitĂ«s Sali Berisha ka pĂ«rmendur votimet e kohĂ«s sĂ« komunizmit nĂ« orĂ«t e fundit: “Administrimi mĂ« i pĂ«rsosur i zgjedhjeve bĂ«hej vetĂ«m nĂ« diktaturĂ«, po, ishte perfekt. Ishin tĂ« sinqertĂ« ata, flisnin vetĂ«m pĂ«r votim, votim. Se s’kishte garĂ«, ishin tĂ« ndĂ«rgjegjshĂ«m pĂ«r atĂ« ata. Por pĂ«r administrimin ishin tĂ« pĂ«rsosur ata. Me helikopter dhe ushtri, i çonin deri nĂ« pikat mĂ« tĂ« larta, i filmonin, qĂ« ja organizimi”, duke i lĂ«nĂ« me gojĂ«hapur gazetarĂ«t, shumĂ« syresh tĂ« lindur pas viteve ’90!

Në fakt, ka një të vërtetë për zgjedhjet në Shqipëri, pasi ato që u realizuan në vitin 1992 dhe u administruan nga PS-ja, e sapodalë nga PPSH-ja, i dhanë plot 92 mandate Demokratëve, krahasuar me 38 mandatet e PS-së, asokohe në fund të krediteve të saj.  Qysh atëherë, ky rezultat nuk është përsëritur përveç minimumit të mandateve që kapi PD-ja në vitin 1997, pas katrahurës së paimagjinueshme të Piramidave të Fajdeve, ku ishte protagoniste.

Po pse zgjedhjet tona nuk kanĂ« prodhuar dot asnjĂ«herĂ« njohje absolute nga humbĂ«si dhe pse ende nuk i lidhim si ushqyes pĂ«r demokracinĂ«?! ShqipĂ«ria nuk Ă«shtĂ« ndarĂ« dot nga e shkuara dhe kĂ«tĂ« e pĂ«rshfaq bindja e verbĂ«r e shumĂ« anĂ«tarĂ«ve ndaj kryetarĂ«ve aktualĂ« Berisha & Rama qĂ« Ă«shtĂ« e pamatĂ«. E tillĂ« ishte bindja nĂ« socializĂ«m qĂ« gjoja tashmĂ« e dĂ«nojnĂ«. “ËshtĂ« shumĂ« e lehtĂ« tĂ« dĂ«nosh njĂ« sistem, sidomos kur ai Ă«shtĂ« i shembur. Besoj se Ă«shtĂ« me interes mĂ« tĂ« madh tĂ« pĂ«rpiqesh qĂ« tĂ« perceptosh dhe tĂ« kuptosh mekanizmin njerĂ«zor tĂ« nĂ«nshtrimit”. JanĂ« fjalĂ«t e shkrimtarit tĂ« njohur rumun Norman Manea, njĂ« vlerĂ«sues i KadaresĂ« dhe mbase njĂ« nga njerĂ«zit qĂ« mundĂ«suan referatin e shkrimtarit tonĂ« nĂ« Bard College. Duke e njohur mirĂ« realitetin ballkanas nĂ« njĂ« intervistĂ« pĂ«r shkrimtarin e njohur grek Anteos Hrisostomidhis do t’i pĂ«rgjigjet hidhur, pasi e di qĂ« kjo Ă«shtĂ« e pamundur nĂ« Ballkan: â€œĂ‡â€™Ă«shtĂ« demokracia? Demokracia Ă«shtĂ« nĂ« thelb njĂ« strategji kompromisi. Demokracia nuk Ă«shtĂ« domosdo e dĂ«lirĂ«, as me çdo kusht mĂ« e lartĂ« nga pikĂ«pamja morale. Por ama ajo pĂ«rpiqet tĂ« gjejĂ« njĂ« zgjidhje tĂ« mesme midis dĂ«shirave tĂ« ndryshme, midis mendimeve tĂ« ndryshĂ«m”.

Realisht zgjidhjet e mesme janĂ« tĂ« parealizueshme nĂ« ShqipĂ«ri, pasi z. Berisha sot i jep vetes fuqi misionare!! Kurse z. Rama Ă«shtĂ« mĂ« “pragmatist”, teksa shprehet se do tĂ« largohet kur tĂ« dĂ«shirojĂ« vetĂ«!! NĂ« kurriz tĂ« kujt, luhet ky perceptim i tyre pĂ«r demokracinĂ«?! Cili po e vuan kĂ«tĂ« qasje tĂ« politikanĂ«ve tanĂ«, tĂ« cilĂ«t na dhuruan spektaklin e radhĂ«s, kur nĂ« sesionin e fundit “e nikoqirizuan” nĂ« harkun e vetĂ«m 15 minutave? ÇfarĂ« mbetet pĂ«r publikun dhe humbjen e shpresĂ«s?! Kjo Ă«shtĂ« dilema mĂ« e madhe, kur dĂ«gjon tashmĂ« ligjĂ«rimin anektodik dhe tĂ« rrallĂ« tĂ« RamĂ«s dhe ankimimet e stĂ«rlodhura tĂ« BerishĂ«s. Demokracia qĂ« s’ështĂ« demokraci?!!

“Demokracia Ă«shtĂ« njĂ« term qĂ« pĂ«rdoret mĂ« lehtĂ« sesa pĂ«rkufizohet. NĂ«se do tĂ« thotĂ« ‘sundim nga populli’, kjo e lĂ« tĂ« hapur se çfarĂ« forme duhet tĂ« marrĂ« ‘rregulli’, qĂ« mund tĂ« variojĂ« nga pjesĂ«marrja e drejtpĂ«rdrejtĂ« nĂ« vendimmarrje, deri te thjesht pĂ«rmbushja e interesave tĂ« dikujt (Lively, 1975). Po kĂ«shtu, shkalla e pĂ«rfshirjes sĂ« ‘popullit’ Ă«shtĂ« njĂ« çështje qĂ« kĂ«rkon debat. PĂ«r shkak se demokracia shihet se sjell barazi politike, se kufizimet e ‘popullit’ sipas pronĂ«s ose gjinisĂ« dĂ«nohen universalisht, ndĂ«rkohĂ« qĂ« kufizimet ndaj qytetarĂ«ve shpesh pranohen”, shkruan Chris Pickvance nga University i Kent nĂ« artikullin “Decentralization and Democracy in Eastern Europe: A Sceptical Approach”( Decentralizimi dhe Demokracia nĂ« EvropĂ«n Lindore: NjĂ« Qasje Skeptike).

Në këtë momente në Shqipëri, populli e ka mbaruar punën e tij të votimit dhe tashmë janë strukturat e zgjedhjeve që mbartin përballjen me ligjshmërinë e këtyre votimeve dhe mbi të gjitha të ardhmen, porse publiku nuk e ushtron dot më pushtetin e vet. Tashmë vota e tyre merret dhe administrohet nga kryetarët e partive që vendosin mbi deputetët dhe i detyrojnë në seanca për uniformimin e votimit, kurse votuesit e tyre janë këtej e tutje të pallogaritshëm. Kur mendon dhe pamundësinë e referendumit, sovranitetin në mënyrë të drejtpërdrejtë të publikut, atëherë bindesh se në këtë demokraci ka vetëm zhgënjim.

“Me pak fjalĂ«, njĂ« zgjidhje Ă«shtĂ« kufizimi i termit demokraci nĂ« njĂ« shtet ideal dhe tĂ« paarritur dhe futja e njĂ« termi tĂ« ri pĂ«r sistemet politike qĂ« ekzistojnĂ« aktualisht”. Kjo merr arsye pĂ«r kushtet e ShqipĂ«risĂ«, paçka se politologu Dahl, tĂ« cilit i atribuohet ky pĂ«rcaktim, e pĂ«rkufizoi demokracinĂ« tĂ« plotĂ«suar me tetĂ« tipare, lidhur pak a shumĂ« me zgjedhjet, institucionet dhe qytetarĂ«t. Por nĂ« ShqipĂ«ri, kjo demokraci shpĂ«rfaq fytyrĂ«n e saj mĂ« tĂ« hidhur tĂ« idealizimit, e cila nuk shkon asfare me njĂ« realitet qĂ« po e jetojmĂ« dhe po zhgĂ«njehemi pĂ«r ditĂ« me shumĂ«. E megjithatĂ«, thoshte shkrimtari Manea, demokracia nuk mund tĂ« krahasohet me asgjĂ« tjetĂ«r. Ku ta dish, mbase edhe pĂ«r fatin e idealizimit fatkeq tĂ« demokracisĂ« nga ne qĂ« jemi ende larg koncepteve bazike tĂ« saj. (Homo Albanicus)

Dahl, R., A. (1971). Polyarchy. (Yale University Press. New Haven. CT)

 Lively, J., (1975). Democracy (Basil Blackwell, Oxford).

The post Idealizimi fatkeq i demokracisë! first appeared on JavaNews.al.

Asi i BE dhe status quo e Serbisë për dialogun me Kosovën

✇Java News
By: Ben Andoni
20 May 2025 at 17:42

Nga Ben Andoni

Kosova e përfaqësuar nga presidentja Vjosa Osmani ka marrë mesazhet më të drejtpërdrejta për vazhdimin e dialogut me Serbinë në Samitin e Tiranës. Në të njëjtin aktivitet, Serbia me regjistër tjetër për integrimin e sfidoi hapur BE-në dhe e ka dribluar lehtë mu në Tiranë. Për ironi, Kosova me sovranizmin cinik të kryeministrit në detyrë, Albin Kurti, mban ende plot 150 milionë Euro të BE-së mbi kurriz si masa shtrënguese. Të mendosh se Serbia jo vetëm e snobon por edhe e sfidon BE-në, nga mosdorëzimi ende i kriminelit Raidoçiq apo vendimi i presidentit Vuçiq që bëri me shkuarjen në Moskë në paradën kushtuar përvjetorit të Fitores mbi Fashizmin, atëherë e kupton se diçka vërtetë nuk shkon më me dialogun.

“MĂ« parĂ« duhet tĂ« flasim pĂ«r heqjen e masave nga ana e BE-sĂ«, sepse kjo e dĂ«mton edhe vetĂ« kredibilitetin e BE-sĂ«â€, apeloi Osmani nĂ« samitin njĂ«ditor tĂ« Komunitetit Politik Evropian, ku shqetĂ«simi nuk ishte fare pĂ«r KosovĂ«n.

ÇfarĂ« mbeti pĂ«r KosovĂ«n?! AsgjĂ«. Veç durimit dhe mbi tĂ« gjitha mundĂ«sinĂ«, qĂ« klasa politike tĂ« konstituojĂ« parlamentin njĂ« orĂ« e mĂ« parĂ« dhe tĂ« ketĂ« njĂ« qasje shumĂ« mĂ« pragmatike. Kjo e fundit u kuptua nga PDK-ja dhe LDK-ja qĂ« bĂ«nĂ« fushatĂ« pĂ«r nevojĂ«n pĂ«r tĂ« pĂ«rmirĂ«suar marrĂ«dhĂ«niet me partnerĂ«t perĂ«ndimorĂ« dhe apelin ndaj ankthit tĂ« tyre pĂ«r izolimin e KosovĂ«s nĂ« njĂ« moment tĂ« rrezikshĂ«m gjeopolitik. Ajo qĂ« shpresohet Ă«shtĂ« qĂ« nĂ«se zoti Kurti arrin ta bĂ«jĂ« qeverinĂ« duhet t’i shmanget patetizmit nacionalist dhe tĂ« rikthejĂ« realisht Brukselin dhe Uashingtonin nĂ« interes tĂ« KosovĂ«s qĂ« tashmĂ« duket e largĂ«t.

“UdhĂ«rrĂ«fyesi Ă«shtĂ« shumĂ« i qartĂ« dhe kemi kaluar shumĂ« kohĂ« me dialogun KosovĂ«-Serbi. BE Ă«shtĂ« legjitime pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar qĂ« tĂ« ketĂ« avancime konkrete mbi çështjen politike, mbi zgjedhjet e komunave, pĂ«r çështjet e sigurisĂ«. Ekzigjenca nuk Ă«shtĂ« humbje besueshmĂ«rie. Duhet tĂ« dalĂ« nga kjo ballĂ« pĂ«rballje qĂ« bllokon situatĂ«n. Uroj qĂ« javĂ«t e ardhme tĂ« rifillojmĂ« dialogun me PrishtinĂ«n dhe Beogradin”, tha Macron nĂ« TiranĂ« duke iu pĂ«rgjigjur indirekt ankesave tĂ« presidentes Kosovare, por edhe atĂ« qĂ« dihet: ËshtĂ« humbur shumĂ« kohĂ«.

Por ky prononcim i kujdesshĂ«m i presidentit francez edhe pse i matur tregon se pĂ«r KosovĂ«n interesi s’ështĂ« mĂ« si mĂ« parĂ« dhe koha e dedikuar nuk do tĂ« jetĂ« njĂ«soj. Sfida e UkrainĂ«s, rritja e nacionalizmave, pĂ«rçarjet dhe marrĂ«dhĂ«niet e reja pas ardhjes sĂ« z. Trump po e trandin vĂ«mendjen e Brukselit, paçka se Kosova Ă«shtĂ« zyrtarisht brenda agjendave evropiane. Parlamenti Evropian, e njeh rrugĂ«timin e KosovĂ«s drejt BE-sĂ« si kandidate potenciale pĂ«r anĂ«tarĂ«sim dhe nĂ« agjendĂ« pĂ«r zgjerimin e ardhshĂ«m. Madje, Bashkimi Evropian mbĂ«shtet aktivisht perspektivĂ«n evropiane tĂ« KosovĂ«s dhe ofron kĂ«shilla dhe mbĂ«shtetje pĂ«r procesin e saj tĂ« anĂ«tarĂ«simit, duke pĂ«rfshirĂ« AgjendĂ«n e Reformave Evropiane. Zyrtarisht, BE-ja Ă«shtĂ« gjithashtu e pĂ«rfshirĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« aktive nĂ« lehtĂ«simin e Dialogut Beograd-PrishtinĂ«, i cili Ă«shtĂ« vendimtar pĂ«r integrimin e KosovĂ«s nĂ« Bashkimin Evropian. Veçse, nĂ«se Kosova Ă«shtĂ« e dedikuar ndaj EvropĂ«s, madje sipas referencave tĂ« vetĂ« Komisionit, kurse Serbia e sfidon hapur BE-nĂ« dhe po hap kapitull pas kapitulli projeksionet evropiane, çfarĂ« lloj integrimi duhet tĂ« kuptohet?! ÇfarĂ« kuptimi ka sensi demokratik dhe standardet e integrimit kur Kosova tregon me rrugĂ«timin e saj dhe me zgjedhjet e rregullta, se nĂ« praktikĂ« po vepron konform kĂ«saj politike, kurse Serbia me zgjedhjet, qĂ« nuk i pĂ«rshĂ«ndeti pjesa mĂ« e madhe e vendeve tĂ« BE-sĂ« dhe me trazirat nĂ« vend Ă«shtĂ« larg?!

Media e kaloi ftohtë por pak ditë më parë dhe për të dytin vit radhazi, Kosova nuk arriti të përmbyllë pengesat procedurale në mënyrë që të siguronte miratimin e Komitetit të Ministrave të Këshillit të Evropës për anëtarësim në organizatë. Dhe, më hidhur akoma kërkesa e Kosovës as nuk ishte fare në agjendën e takimit ministror. Fakt që për Beogradin zyrtar, konsiderohet i duhuri (!) sepse vetëm shtetet mund të jenë anëtarë të Këshillit të Evropës dhe Kosova nuk ka një status të tillë në Kombet e Bashkuara. Të mos harrohet se Serbia ka angazhim që nuk duhet ta pengojë Kosovën në integrimet e saj ndërkombëtare!

Ajo qĂ« mbron Serbia edhe pas verdiktit pro-pavarĂ«si tĂ« KosovĂ«s nga Gjykata e DrejtĂ«sisĂ« sĂ« HagĂ«s ka njĂ« argument qĂ« nĂ« dukje Ă«shtĂ« i qartĂ«: NĂ«se do njihet Kosova si shtet tĂ« pavarur, atĂ«herĂ« duhet tĂ« njihet e drejta pĂ«r tĂ« pasur shtetin e tyre pĂ«r çdo pakicĂ« nĂ« botĂ«!! Kjo ishte arsyeja qĂ« autoritetet e KosovĂ«s bĂ«nĂ« njĂ« veprim tĂ« mençëm, kur iu drejtuan GjykatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ«, e cila pĂ«rfaqĂ«son gjykatĂ«n e nivelit mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« OrganizatĂ«s sĂ« Kombeve tĂ« Bashkuara. PĂ«rgjigjen e saj ajo e publikoi pasditen e datĂ«s 22 korrik 2010 si opinion kĂ«shilldhĂ«nĂ«s lidhur me ligjshmĂ«rinĂ« e shpalljes sĂ« pavarĂ«sisĂ« sĂ« KosovĂ«s nĂ« vitin 2008. Fjala e Kryetarit tĂ« GjykatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« DrejtĂ«sisĂ«, z. Hisashi Owada mes tjerash ishte se: “Shpallja e PavarĂ«sisĂ« sĂ« KosovĂ«s mĂ« 17 shkurt tĂ« vitit 2008 nuk e ka shkelur tĂ« drejtĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare”.

Kosova e shpalli pavarësinë e saj në vitin 2008 pa shkelur të drejtën ndërkombëtare, në të njëjtën mënyrë që ndoqi çdo vend që ka shpallur pavarësinë e saj, si shprehje e vullnetit të qytetarëve të saj. Kolaterali i këtij vendimi ishte numri i frikshëm i 10,000 civilëve të vrarë, 800,000 të zhvendosurve me forcë vetëm në vitin 1999, ndaj edhe reagimi i forcave ndërkombëtare nuk pati rezistencë.

Paradoksalisht jemi nĂ« vitin 2025 dhe Kosova mban mbi shpatulla masa shtrĂ«nguese, besimin e SerbisĂ« se Kosova nuk do tĂ« jetĂ« asnjĂ«herĂ« shtet dhe pĂ«rballĂ« vetes njĂ« dialog qĂ« s’ka mĂ« as trase tĂ« sigurt. Premtimi i BE-sĂ« pĂ«r anĂ«tarĂ«sim nuk Ă«shtĂ« mĂ« ndonjĂ« grishje, pasi disa shtete anĂ«tare nuk e njohin pavarĂ«sinĂ« e KosovĂ«s. NdĂ«rsa qasja ‘neutrale ndaj statusit’ e BE-sĂ« ndaj KosovĂ«s po i pengon hapur perspektivat e saj dhe po ia mundĂ«son paq SerbisĂ« tĂ« ruaja status quo-nĂ«. Ka raste qĂ« Kosova ende paraqitet brenda hartĂ«s sĂ« RepublikĂ«s sĂ« SerbisĂ«. NĂ« ditĂ«t e ardhshme shefja e ri e punĂ«ve tĂ« jashtme ish-kryeministrja e EstonisĂ« Kaja Kallas do tĂ« jetĂ« nĂ« PrishtinĂ«, kurse i dĂ«rguar i ri special pĂ«r normalizimin e KosovĂ«s dhe SerbisĂ« nĂ« diplomatin danez Peter SĂžrensen, njĂ« specialist rajonal do tĂ« nisin ecejaket Beograd-PrishtinĂ«. Problemi i parĂ« Ă«shtĂ« se kĂ«shtu si Ă«shtĂ« duke u zhvilluar nuk mund tĂ« riniset dialogu KosovĂ«-Serbi. Asi nĂ«n mĂ«ngĂ«?! E kemi diçka pĂ«r palĂ«t, mĂ«ton Kallas, por deri tani thjesht po e shtojnĂ« agoninĂ« e pritjes nĂ« PrishtinĂ« dhe shtyrjen e dialogut nĂ« kalenda nĂ« Beograd. QĂ« do tĂ« thotĂ« se tashmĂ« mund tĂ« vijohet me politikĂ«n e kĂ«rbaçit, po pĂ«r kĂ«tĂ« duhet njĂ« EvropĂ« e bashkuar dhe jo kaq e ndarĂ«. Ndaj Asi, duket mĂ« shumĂ« si marifet prestigjiatori sesa njĂ« realitet pragmatik pĂ«r status quo-nĂ« qĂ« Serbia e ruan fort me PrishtinĂ«n
edhe me ndihmĂ«n e Brukselit tĂ« paqartĂ«. (Homo Albanicus)

The post Asi i BE dhe status quo e Serbisë për dialogun me Kosovën first appeared on JavaNews.al.

Po nuk ndryshuat, do jeni knock out me zgjedhjet e Tiranës!

✇Java News
By: Ben Andoni
17 May 2025 at 19:08

Nga Ben Andoni

Do jetĂ« e vĂ«shtirĂ« qĂ« kryeministri Rama pas kĂ«tij pushteti tĂ« madh tĂ« ardhur pas zgjedhjeve 2025 pĂ«r tĂ« ruajtur njĂ« status quo mungese me kreun e BashkisĂ«. QĂ« do tĂ« thotĂ« se nuk mund ta mbajĂ« tĂ« tillĂ« deri nĂ« vitin 2027 dhe pĂ«r mĂ« tepĂ«r inercia e fitores Ă«shtĂ« e tillĂ«, qĂ« i jep mundĂ«si ta turbullojĂ« opozitĂ«n me njĂ« sfidĂ« tĂ« re. Sak tani qĂ« janĂ« tĂ« dĂ«rrmuar moralisht dhe psikologjikisht. Logjikisht, zgjedhjet e TiranĂ«s janĂ« fare pranĂ«. Po ndĂ«rkohĂ« qĂ« me gjasĂ« pĂ«rgatitjet kanĂ« filluar pĂ«r TiranĂ«n nga kampi socialist, nga kampi demokrat po justifikohet humbja dhe shfryhet me inat ndaj çdo kritike dhe konstatimi. Teksa pĂ«r njĂ« parti qĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ«suar me humbje, kjo mund tĂ« quhej katastrofĂ«, pĂ«r PD-nĂ« kjo po kthehet nĂ« normalitet. PĂ«r njĂ« kohĂ« tĂ« gjatĂ«, i Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« apel tĂ« jetĂ« e kujdesshme dhe vizionare dhe tĂ« mendojĂ« me shumĂ« kujdes pĂ«rpara makinerisĂ« elektorale tĂ« PS-sĂ«. ËshtĂ« paralajmĂ«ruar, kĂ«shilluar, qortuar dhe nga njĂ« pjesĂ« qĂ« gjejnĂ« vetĂ«m tĂ« kĂ«qija edhe anatemuar, por fatkeqĂ«sisht ata nuk kanĂ« reaguar. U Ă«shtĂ« kĂ«rkuar tĂ« kooptohen njerĂ«z tĂ« ri, por edhe kjo ka rĂ«nĂ« nĂ« vesh tĂ« shurdhĂ«r. FolĂ«n pĂ«r qeverinĂ« teknike dhe se nuk do t’ua merrnin zgjedhjet, pavarĂ«sisht paralajmĂ«rimit, por bindja e njerĂ«zve tĂ« PD-sĂ« (lexo ata qĂ« janĂ« tĂ« sigurt nĂ« lista) ishte se nuk do guxonte kush t’i prekte. Diferenca (pĂ«rveç parregullsive qĂ« presin reagimin e drejtĂ« tĂ« tyre) ka treguar se janĂ« dhe fajtorĂ« 100% pĂ«r humbjen e tyre. Paradoksalisht, nĂ« ditĂ«t e fundit kanĂ« nisur edhe ankesat pĂ«r manipulime ndaj njĂ«ri-tjetrit. Ata qĂ« duan tĂ« ndryshojnĂ« bĂ«jnĂ« njĂ« plan dhe pĂ«rshkruajnĂ« me saktĂ«si anĂ«t e tyre pozitive dhe ato humbĂ«se. Kjo logjikĂ« Ă«shtĂ« e panjohur nga ana e PD-sĂ«. I gjithĂ« rrĂ«fimi i tyre Ă«shtĂ« njĂ«kahĂ«sh: Ne kundĂ«r atyre!

Ka tĂ« ngjarĂ« qĂ« nĂ« kampin socialist po punohet pĂ«r zgjedhjet e parakohshme tĂ« TiranĂ«s qĂ« mĂ« gjasĂ« do ndodhin para atyre tĂ« vitit 2027. Pra po punohet pĂ«r projeksionet statistikore bashkĂ« me pritshmĂ«ritĂ«. Shtuar edhe me justifikimet dhe Mea culpa-t, me anĂ« tĂ« sĂ« cilave do duan tĂ« fitojnĂ« empatinĂ« e munguar pĂ«r TiranĂ«n. Edhe pse rezultati i TiranĂ«s nĂ« zgjedhjet e pĂ«rgjithshme Ă«shtĂ« nĂ« nivel, ku mund tĂ« ndihen tĂ« qetĂ« numerikisht por jo moralisht. Dhe zgjedhjet e TiranĂ«s janĂ« paradhoma e suksesit nĂ« zgjedhjet e ardhshme, pĂ«r tĂ« cilat nuk Ă«shtĂ« çudi qĂ« tĂ« kenĂ« nisur tĂ« punojnĂ« socialistĂ«t. NdĂ«rkohĂ« gjendja e knock down te Partia Demokratike po pĂ«rjetohet me shumĂ« ashpĂ«rsi, inate dhe me justifikimet e zakonshme. PĂ«r kĂ«to tĂ« fundit, duhet ta konsiderojnĂ« veten fajtorĂ« dhe qĂ« si mbrojtĂ«n votat. TĂ« paktĂ«n kĂ«shtu krenoheshin deri nĂ« 11 Maj dhe ishin fare tĂ« bindur pĂ«r fitoren. Por koha po numĂ«ron mbrapsht dhe nuk Ă«shtĂ« çudi qĂ« Rama t’i kapi nĂ« kurth me frymĂ«n e krijuar qĂ« ta pĂ«rcjellĂ« nĂ« zgjedhjet e pjesshme lokale, qĂ« nuk do ishin mĂ« knock down i PD-sĂ« nĂ« rast humbje, por knock out i plotĂ«.

Duhet pak mĂ« shumĂ« respekt pĂ«r veten dhe bindje pĂ«r rikthimin. Plaku Gandi e thoshte sipas mĂ«nyrĂ«s sĂ« tij: “PĂ«r tĂ« mbrojtur demokracinĂ«, njerĂ«zit duhet tĂ« kenĂ« njĂ« ndjenjĂ« tĂ« mprehtĂ« pavarĂ«sie, vetĂ«respekti dhe uniteti tĂ« tyre”. MĂ«sim mĂ« i mirĂ« pĂ«r PD-nĂ« nuk mund tĂ« ketĂ«, qĂ« tĂ« shtojĂ« respektin pĂ«r pavarĂ«sinĂ« e individit nĂ« PD, veten e tyre dhe unitetin, i cili ka fluturuar krejtĂ«sisht. (Javanews)

 

 

 

 

The post Po nuk ndryshuat, do jeni knock out me zgjedhjet e Tiranës! first appeared on JavaNews.al.

ShqipĂ«ria “moderne” po shfaqet arkaike

✇Java News
By: Ben Andoni
13 May 2025 at 18:52

Nga Ben Andoni

Ndarja e palëve politike sa i përket zgjedhjeve të fundit të përgjithshme është një panoramë e zakonshme në mjedisin tonë kombëtar. Kurse leximi i raportit të parë të OSBE\ODHIR e shpjegon edhe më shumë mjerimin tonë politik, paçka gjuhës shumë të kursyer të këtij institucioni prestigji por jo ekzekutiv. Gjithsesi, zgjedhjet mbetën brenda standardeve të duhura, kurse përdorimi i papërshtatshëm nga kandidatët dhe aktorët politikë, që në disa qendra u tejkalua apo ushtruan dhunë, tregon se dyshimi dhe humbja e besimit janë Fe tek ne. Siç ndodh rëndom, gjatë procesit zgjedhor, palët politike nuk e besojnë kurrë njëra-tjetrën, të dyja bashkë e vendosin shpesh në turbulli KQZ-në; komisionerët presohen nga partitë; numëruesit nga të gjithë; kurse në fund politikanët vetëm sa ofendojnë dhe nuk dinë të pranojnë humbjen. Berisha mbetet një lloj rasti unik, por edhe e gjithë kultura e trashëguar prej tij.

Shqetësimi tjetër i madh është se edhe pas një procesi të tërë, realizuar me Vetting për sistemin e Drejtësisë, që nxori jashtë dhjetëra gjyqtarë dhe prokurorë, asnjëra nga palët politike, apo individët rreth tyre nuk besojnë se ka instanca përballë çdo problemi, ku mund të adresohesh. Ashtu si edhe me këto zgjedhje, ku shteti për politikën shqiptare është vetëm institucioni që ngrenë ata. Ndaj, në mes të këtij procesi, ku tashmë po ravijëzohet fituesi, humbësit po mundohen të nxjerrin çdo gjë që është e mundur ta ndyjnë si proces, kurse fituesi po përshfaqet me cinizëm në fitoren e tij që duket e tepruar edhe nga përdorimi i shumë aseteve të palejueshme moralisht.

NĂ« rrugĂ«n evropiane ShqipĂ«ria “moderne”, po shfaqet arkaike dhe e neveritshme, por edhe e papjekur prej vetĂ« njerĂ«zve tĂ« saj, kaq shumĂ« tĂ« etur pĂ«r pushtetin politik, qĂ« dihet mirĂ« se tĂ« jep mirĂ«qenie nĂ« vend tĂ« dinjitetit, supremaci nĂ« vend pastĂ«rtisĂ«, fuqi boshe nĂ« vend tĂ« njĂ« normaliteti. PlagĂ«t e vendit tonĂ« nĂ« demokraci vetĂ«m sa po shtohen, po kurrsesi nuk po lehtĂ«sohen. Berisha i shtoi edhe njĂ« kapitull udhĂ«s sĂ« tij problematike qĂ« e shpĂ«rbĂ«u krejt PD-nĂ« dhe besimin e shqiptarĂ«ve, kurse Rama i hoqi dhe njĂ« kapitull tjetĂ«r shprese shqiptarĂ«ve, qĂ« presin qĂ« vendi i tyre tĂ« jetĂ« thjesht
normal. (Javanews)

 

The post ShqipĂ«ria “moderne” po shfaqet arkaike first appeared on JavaNews.al.

9 Maji do tregojë mjerimin e politikës sonë

✇Java News
By: Ben Andoni
9 May 2025 at 13:56

Nga Ben Andoni

Rikthimi i shenjave të fashizmi në Evropë dhe kudo nëpër botë nuk po ndodh me trumpetat e dikurshme dhe me pogrone të tipit Kristallnacht, por po shfaqet me simptomat e para, të cilat paralajmërojnë kohë të këqija. Përfitimi vjen prej indiferencës dhe përbuzjes ndaj anti-fashizmit. Që nga SHBA-ja dhe duke vazhduar në kontinentin tonë, filozofë dhe historianë po mundohen të argumentojnë dhe paralajmërojnë për rreziqet e një totalitarizmi të frikshëm. Por si ndodh zakonisht para ndryshimeve të mëdha, popujt po dremisin. Dremitja e popujve zakonisht është paraardhësve e fatkeqësive. Historiani dhe filozofi Timothy Snyder po e tregon fenomenin për Amerikën dhe paralajmëroi qysh në mandatin e parë të Trump për kohët e vështira që na presin, duke e lidhur me bjerrjen e demokracisë në burim.
ShqipĂ«ria nuk mund t’i shmanget dot narrativave qĂ« tashmĂ« e kanĂ« pushtuar EvropĂ«n e Lindjes dhe atĂ« Qendrore sa i pĂ«rket fashizmit. Por nĂ« rastin tonĂ« ndjeshmĂ«ria e vĂ«zhguesve tĂ« kujdesshĂ«m rritet, kur mendon se jemi nĂ« prag tĂ« 9 Majit, datĂ«s qĂ« shĂ«non fundin e fashizmit dhe ku ShqipĂ«ria dha kontributin e saj tĂ« vogĂ«l material por tĂ« madh moral. Partia Socialiste dhe mĂ«tuesja pĂ«r vendin e saj, Partia Demokratike as nuk e panĂ« si arsye qĂ« t’iu drejtoheshin nĂ« kĂ«tĂ« fushatĂ« elektoratit tĂ« tyre me ndonjĂ« temĂ« pĂ«r antifashizmin. Zero. E para, sepse nĂ« llogarinĂ« mirĂ«filli pragmatike dhe me mĂ«nyrĂ«n sesi janĂ« sjellĂ« me pĂ«rkujtimin e tĂ« rĂ«nĂ«ve tĂ« shumtĂ«, politikanĂ«t tanĂ« e dinĂ« se nuk fitojnĂ« pikĂ« me tĂ« (s’kemi ende datĂ« tĂ« dakordĂ«suar çlirimi nĂ« vend!!!), kurse e dyta, fashizmi “nuk pĂ«rbĂ«n” mĂ« shqetĂ«sim pĂ«r shqiptarĂ«t!! Ca mĂ« shumĂ« akoma, pĂ«rmes mediave tona, kemi tashmĂ« nostalgjikĂ« qĂ« kanĂ« treguar se nuk kanĂ« reflektuar pĂ«rpos qĂ« pĂ«rpiqen tĂ« retushojnĂ« njĂ« histori tĂ« dhimbshme dhe tĂ« pashembullt kolaboracionizmi. Kujtesa e ngushtĂ« Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se mĂ«kat pĂ«r Ballkanin dhe shqiptarĂ«t. ShqiptarĂ«t e bashkuar kĂ«tej e andej kufirit kanĂ« ende kujtimin e Divizionit “SkandĂ«rbeg” qĂ« bĂ«ri raprezalje nĂ« vend; Kroacia, jo pak herĂ« pĂ«rballet me pinjollĂ«t e LĂ«vizjes Ustashe, qĂ« tĂ« udhĂ«hequr nga Ante Paveliq, jo thjesht bashkĂ«punuan me nazistĂ«t gjatĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore, por zbatuan ekstremisht politika nacionaliste dhe raciste, kulmuar me menaxhimin e njĂ«rit prej kampeve mĂ« tĂ« mĂ«dha tĂ« pĂ«rqendrimit nĂ« EvropĂ«; Serbia qĂ« ka kontribute tĂ« pamohueshme nĂ« L2B solli nĂ« skenĂ« para disa vitesh njĂ« monstĂ«r tĂ« tipit Sheshelj, i cili me PartinĂ« Radikale Ă«shtĂ« akuzuar sistematikisht pĂ«r promovimin e ideologjive fashiste dhe ultranacionaliste (Vuçiq Ă«shtĂ« pjellĂ« e kĂ«tij formacioni); Sllovenia me bashkĂ«punĂ«torĂ«t e saj proitalianĂ« mbetet cinike; Rumania me “GardĂ«n e Hekurt”, lĂ«vizjen e njohur fashiste, udhĂ«hequr nga Corneliu Zelea Codreanu, nĂ« periudhĂ«n ndĂ«rmjet dy luftĂ«rave u forcua dhe promovoi ideologjitĂ« antisemite dhe nacionaliste; Greqia fqinje me regjimin e 4 gushtit, i udhĂ«hequr nga Ioannis Metaksas, adoptoi karakteristika fashiste, kurse Partia Nacional Socialiste Greke, e cila identifikohej si lĂ«vizje fashiste, bashkĂ«punoi hapur me GjermaninĂ« naziste gjatĂ« LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore. Sot pinjollĂ«t e tyre tregohen krenarĂ«.
Po pse shmanget kjo ngritje qĂ« po ushqen ekstremet e politikĂ«s? Ajo qĂ« dihet mirĂ« Ă«shtĂ« se nĂ« tĂ« gjithĂ« EvropĂ«n, fuqia e tĂ« DjathtĂ«s Ekstreme Ă«shtĂ« realitet dhe narrativat historike po pĂ«rkrahin individĂ« apo lĂ«vizje qĂ« ndikojnĂ« dhe shfrytĂ«zohen nga politika jonĂ« shterpĂ« e vuajtur pĂ«r ide. Ashtu si pĂ«rjashtimi qĂ« po i bĂ«het kĂ«tyre forcave po tregon se Evropa qĂ« i ushqeu po e ndjen dihatjen e tyre fill pas vete. Nga ana e saj, ShqipĂ«ria ka njĂ« sentiment nacionalist arkaik, qĂ« rritet nĂ« momente incidentesh diplomatike ose pĂ«rplasje me fqinjĂ«t tĂ« cilat pĂ«rcjellin identitetin kombĂ«tar dhe sovranitetin nĂ« forma patetike dhe agresive. Po ashtu, problemet sociale dhe ekonomike, qĂ« nĂ« ShqipĂ«ri po shtohen, ka shumĂ« gjasa tĂ« bĂ«hen truall i mirĂ« pĂ«r ideologjitĂ« ekstreme. Identiteti kultural dhe politik, i cili indirekt pĂ«rdoret tek ne mund tĂ« pĂ«rfitojĂ« tĂ« shpalosĂ« ideologji ekstreme pĂ«r shkak tĂ« institucioneve tĂ« dobĂ«ta demokratike. NĂ« fakt nĂ« ShqipĂ«ri kemi ende simptoma qĂ« nuk po kthehen nĂ« dukuri, por shqetĂ«suese Ă«shtĂ« se polarizimi nĂ« vend Ă«shtĂ« i lartĂ« dhe ushqen narrativa tĂ« tilla, sidomos ndaj atyre qĂ« kĂ«rkojnĂ« vetĂ«m pushtet. Ajo qĂ« Ă«shtĂ« edhe mĂ« shqetĂ«suese Ă«shtĂ« se antifashizmi Ă«shtĂ« njĂ« lloj narrative qĂ« nuk pĂ«rmendet nga askush. “As nuk na ka shkuar ndĂ«rmend qĂ« tĂ« flasim pĂ«r tĂ«, por mund ta zgjidhim me njĂ« dakordĂ«si politike
”, iu pĂ«rgjigj autorit pak ditĂ« mĂ« parĂ« nĂ« njĂ« ballafaqim nĂ« media njĂ« politikan i lartĂ« i PD-sĂ«. PS-ja qĂ« dikur e pĂ«rdorte shumĂ« kartĂ«n e antifashizmit nĂ« kĂ«to zgjedhje as nuk e ka pĂ«rmendur, e para se pse Ă«shtĂ« shuar brezi i veteranĂ«ve dhe i njerĂ«zve tĂ« lidhur me kĂ«tĂ« trashĂ«gimi, e dyta sepse i duket “moderne” qĂ« tĂ« shkĂ«putet nga kjo traditĂ« me indiferencĂ«n e saj, e cila po e tregon formacion shumĂ« pa bosht. Anipse, nĂ« kontinent, fashizmi i shekullit XXI ka marrĂ« udhĂ« nga vetĂ« politikanĂ«t. “Ende nuk kemi pyetur: çfarĂ« Ă«shtĂ« fashizmi i shekullit 21? Ai i shekullit tĂ« 20-tĂ« u pĂ«rpoq tĂ« shkatĂ«rronte SovjetikĂ«t, nĂ« Rusi ose nĂ« ndonjĂ« pjesĂ« tjetĂ«r tĂ« botĂ«s ku mund tĂ« gjendeshin. Ku janĂ« bolshevikĂ«t sot? Padyshim qĂ« ato janĂ« fantazi. Por lodhja e neoliberalizmit nĂ« konsolidimin e vetvetes dhe krizat politike qĂ« u shtohen atyre ekonomike po ringjallin frikĂ«n e bolshevikĂ«ve. Kjo kĂ«mbĂ«ngulje Ă«shtĂ« befasuese”, shprehet studiuesi Antonio Negri tek ‘A 21st Century Fascist’. PĂ«r ShqipĂ«rinĂ« problemi ende s’lidhet me sjelljen e tĂ« DjathtĂ«s dhe ideologjinĂ« e saj, pasi paradoksalisht ky formacion Ă«shtĂ« i mbushur me elementĂ« tĂ« sĂ« MajtĂ«s, por me faktin se kjo e DjathtĂ« Ă«shtĂ« gati tĂ« bĂ«j çfarĂ«do lloj flirti symbyllur. Studiuesi Enzo Traverso shkon mĂ« tej pĂ«r fenomenin, kur vĂ«ren se ‘E Djathta e re Ă«shtĂ« nacionaliste, raciste dhe ksenofobe’, e cila e kĂ«rkon njĂ« udhĂ«heqje tĂ« tipit tĂ« fortĂ«, gjoja ‘karizmatike’, kurse e Majta, Ă«shtĂ« krejt e paqartĂ« ose si shprehet historiani Richard Wolin qĂ« ka pĂ«rdorur termin “fashizĂ«m i majtĂ«â€ : “disa intelektualĂ« evropianĂ« janĂ« dashuruar pas teorive post-moderniste ose anti-iluminizmit, duke hapur mundĂ«sinĂ« pĂ«r pozicione tĂ« ngjashme me mbajtjen e kultit, iracionalitetin, anti-demokracinĂ« qĂ« kombinojnĂ« tĂ« gjitha me karakteristikat e njĂ« lloj neo-fashizmi”.
Për Shqipërinë problemi qëndron jo vetëm në apatinë e strukturave që merren me të, por mbi të gjitha narrativave që kanë marrë pushtet prej ndershmërisë së paraqitjes së metodologjisë. Komplekset i kanë kaluar me kohë në Evropë. Kështu, studiuesi francez Bernard Lory, duke analizuar Ballkanin gjatë Luftës së Dytë Botërore, arrin në konkluzionin për karakterin e katërfishtë të ngjarjeve në këtë rajon të Evropës si: çlirimtar, fetar, etnik, civil. Edhe kaq mund të mjaftonte që në fushatën e vagullt politike të zinin vend dhe heronjtë e antifashizmit në këtë 9 Maj, kaq të thatë dhe pa identitet të Shqipërisë 2025. (Homo Albanicus)

The post 9 Maji do tregojë mjerimin e politikës sonë first appeared on JavaNews.al.

Lamtumira e modelit të Kosovës

✇Java News
By: Ben Andoni
3 May 2025 at 17:38

Nga Ben Andoni

Po mbushet muaji i tretĂ«, qysh kur u realizuan zgjedhjet nĂ« KosovĂ«, ndĂ«rsa vendi nuk ka konstituar ende strukturat, teksa njĂ« maratonĂ« seancash nuk arrin tĂ« japĂ« dot as emrin e kryetarit\res tĂ« saj. Kandidatura e Albulena Haxhiut, sjellĂ« nga VetĂ«vendosja dĂ«shton pĂ«r tĂ« dhjetĂ«n herĂ« rresht, ndĂ«rsa opozita e KosovĂ«s Ă«shtĂ« e bindur sesa herĂ« qĂ« emri i saj do jetĂ« si kandidaturĂ«, po aq do tĂ« dĂ«shtojĂ«. ËshtĂ« kandidatura mĂ« jo pĂ«rbashkuese nĂ« KosovĂ« me atĂ« narracion qĂ« ka pĂ«rdorur dhe mĂ«nyrĂ«n sesi Ă«shtĂ« sjellĂ«, referuar situatĂ«s nĂ« KosovĂ«. Z. Dehari, pĂ«rkohĂ«sisht nĂ« krye tĂ« Kuvendit, si bashkĂ«-kreu i saj, jo vetĂ«m s’ka qenĂ« nĂ« lartĂ«sinĂ« e detyrĂ«s por edhe tĂ« tagrit tĂ« moshĂ«s, duke flirtuar me partinĂ« e tij dhe duke e bĂ«rĂ« edhe mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« njĂ« proces, i cili Ă«shtĂ« bajagi nĂ« ngĂ«rç. E para prej lumit negativ tĂ« fjalĂ«ve tĂ« kryetarit tĂ« VetĂ«vendosjes Kurti, pas zgjedhjeve dhe e dyta prej numrave tĂ« munguar tĂ« partisĂ« fituese VV. Por, nĂ« kĂ«to kohĂ«, kur Kosova mbart nĂ« kurriz masat shtrĂ«nguese evropiane (tejet paradoksale po tĂ« marrĂ«sh parasysh se Serbia, pala tjetĂ«r e dialogut, Ă«shtĂ« shkaktarja e shumĂ« problemeve dhe mbetet e pandĂ«shkuar), ky nuk Ă«shtĂ« mĂ« luks respekti procedurash, por detyrĂ« urgjente zgjidhje.

Ligji pĂ«r QeverinĂ« nĂ« KosovĂ« e ka tĂ« saktĂ«suar pozicionin e qeveritarĂ«ve qĂ« zgjidhen si deputetĂ«, tĂ« cilĂ«t ua lĂ«nĂ« tagrin automatikisht zĂ«vendĂ«sve tĂ« tyre, ashtu si pĂ«r kryeministrin, posti kalon menjĂ«herĂ« tek zĂ«vendĂ«skryeministri i parĂ«. Me pak fjalĂ«, kjo siguron qĂ« vendi nuk mbetet pa qeveri, por edhe pĂ«r pak ditĂ« tĂ« kthjellon se nuk do ta marrĂ«sh pĂ«rjetĂ«sisht poltronin me vete. NĂ« kĂ«tĂ« rast, amullinĂ« e ka shtuar edhe bashkĂ«kryesuesi i Kuvendit tĂ« KosovĂ«s. “
Dehari e mori pĂ«r vete rolin e interpretuesit suprem tĂ« aktgjykimeve tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese dhe, nĂ« vazhdim, e uzurpoi edhe atributin e gardianit tĂ« KushtetutĂ«s”, cilĂ«son konstitucionalisti Enver Hasani.

Patjetër që do të ketë zgjidhje në ditët në vazhdim: pazari dhe blerja e deputetëve është mundësia e parë; e dyta janë zgjedhjet e parakohshme, por asnjëra nuk e bën Kosovën më të qetë dhe më demokratike.

Sido qĂ« tĂ« ndodhi, Kosova humbi njĂ« nga atributet mĂ« tĂ« mĂ«dha morale, tĂ« cilat i shpaloste edhe me mburrje para vendeve tĂ« tjera, pĂ«r mĂ«nyrĂ«n e zgjedhjeve dhe demokracinĂ«. Modeli i KosovĂ«s tashmĂ« me pak gjasĂ« mund tĂ« pĂ«rmendet si mĂ« parĂ« (pĂ«rveç pushtetarĂ«ve si Kurti apo bashkĂ«punĂ«torja e tij, GĂ«rvalla, qĂ« la aq shumĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«shiruar si ministre), po do mbetet nĂ« manuale pĂ«r mĂ«nyrĂ«n sesi respektohet shteti dhe ligjet e tij, nga vetĂ« ata qĂ« i kanĂ« hartuar. NĂ« ShqipĂ«ri militantĂ«t pro Kurti do tĂ« arratisen nĂ« hapĂ«sira ku bjerrja e ligjit u jep mundĂ«si tĂ« argumentojnĂ« tĂ« pamundurĂ«n nĂ« favor tĂ« interesave tĂ« njĂ« shpure politike, e cila e drobiti kaq shumĂ« KosovĂ«n. Dhe, jo vetĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« zgjatje tre mujore, por nĂ« narrativa, qĂ« do kĂ«rkojnĂ« vite t’u kthehen arsyeve. (Javanews)

 

The post Lamtumira e modelit të Kosovës first appeared on JavaNews.al.

Përtej moralit, çfarë mundësish ka lobimi i PD-së?

✇Java News
By: Ben Andoni
30 April 2025 at 22:01

Nga Ben Andoni

Ajo qĂ« Ă«shtĂ« e paqartĂ« nĂ« “dukje” Ă«shtĂ« si u arrit tĂ« realizohet kontrata e lobimit e PD-sĂ« me kompaninĂ« amerikane “Continental” qĂ« do tĂ« kapĂ« shifrĂ«n prej 6 milionĂ«sh nĂ« dy vjet. Nga ana tjetĂ«r, fakti se zyrtarĂ« tĂ« saj tashmĂ« kanĂ« vendosur firmĂ«n tregon se ndĂ«rmarrja e tyre Ă«shtĂ« e mirĂ«-menduar. Duhet tĂ« sqarojmĂ« se dihet deri mĂ« tashmĂ« qĂ« kontrata Ă«shtĂ« firmosur nga Flamur Noka, si pĂ«rfaqĂ«sues i koalicionit “ShqipĂ«ria MadhĂ«shtore”, por qĂ« paradoksalisht njerĂ«zit e aleancĂ«s ende nuk e dinĂ« si proces!! KĂ«tĂ« e tregoi pak orĂ« mĂ« parĂ« nĂ« njĂ« intervistĂ« tĂ« tijĂ«n njĂ« nga eksponentĂ«t e politikĂ«s shqiptare, z. Agron Duka. Energjia mĂ« e madhe e PD-sĂ« ka shkuar gjatĂ« tĂ« gjithĂ« kĂ«tyre kohĂ«ve pĂ«r kĂ«tĂ« akt, ndĂ«rkohĂ« qĂ« publiku ka pritur se mundimi do ishte mĂ« i madh pĂ«r terrenin dhe strukturat e rrĂ«nuara tĂ« saj. Kur kujton dhe e merr tĂ« mirĂ«qenĂ« faktin, se njĂ« pjesĂ« e njerĂ«zve tĂ« PD-sĂ« ankoheshin se do ta bĂ«nin fushatĂ« me diasporĂ«n me paratĂ« e tyre atĂ«herĂ« kupton tĂ« gjithĂ« kĂ«tĂ« paradoks qĂ« do tĂ« jetĂ« ushqim i fushatĂ«s pĂ«r RamĂ«n nĂ« pak ditĂ«t e mbetura. Dhe, beteja e tij Ă«shtĂ« me argument pĂ«r moralin, lidhur me paratĂ« e hedhura qĂ« deri tani kalojnĂ« tĂ« gjithĂ« lobimet e mĂ«parshme tĂ« politikanĂ«ve tanĂ«, pĂ«rfshirĂ« dhe socialistĂ«t dhe, na bĂ«jnĂ« sinqerisht qesharakĂ« pĂ«r shpenzime tej mundĂ«sive.

Deri mĂ« tani, nuk ka shembuj specifikĂ« qĂ« pĂ«rpjekje tĂ« tilla kanĂ« rezultuar fituese pĂ«r tĂ« hequr statusin non-grata. Dhe, mbi tĂ« gjitha: fuqia e angazhimeve pĂ«r tĂ« hequr statusin ose sanksionet non-grata mund tĂ« jetĂ« komplekse dhe shpesh pĂ«rfshin negociata diplomatike ndĂ«rmjet qeverive. NĂ« kĂ«tĂ« rast, aksioni mĂ«tohet se Ă«shtĂ« i shqiptarĂ«ve “patriotĂ«â€, qĂ« mezi arritĂ«n e mblodhĂ«n nĂ« momentet mĂ« tĂ« vĂ«shtira tĂ« ShqipĂ«risĂ« atĂ« tĂ« tĂ«rmetit, as 1\7 e kĂ«saj shumĂ«. Qeveria Rama pĂ«r PD-nĂ« Ă«shtĂ« arsyeja e vĂ«rtetĂ« e non-gratĂ«s sĂ« BerishĂ«s.

Duhet sqaruar se Ballkani Ă«shtĂ« i mbushur me persona non-grata. Serbia, Bosnja-Hercegovina, Maqedonia e Veriut, Kosova dhe ShqipĂ«ria duhet tĂ« jenĂ« “krenare” me kĂ«tĂ« listĂ« korrupsioni dhe si rrahin gjoksin njĂ« sĂ«rĂ« prej tyre. Madje, Kryemadhit, ish kryetares sĂ« LSI-sĂ«, nuk i bĂ«nte fare pĂ«rshtypje edhe pse Ă«shtĂ« nĂ« hetime. Larg terrenit shqiptar:

Nikolla Gruevski, ish-kryeministri i MaqedonisĂ« sĂ« Veriut, nuk ia doli tĂ« heqĂ« statusin e tij “non-grata” nĂ« SHBA. NĂ« fakt, Departamenti Amerikan i Shtetit futi nĂ« listĂ«n e zezĂ« Gruevskin dhe anĂ«tarĂ«t e familjes sĂ« tij tĂ« ngushtĂ« pĂ«r shkak tĂ« pĂ«rfshirjes sĂ« tyre nĂ« korrupsion tĂ« madh, duke pĂ«rmendur abuzimin e pushtetit, pĂ«rvetĂ«simin e fondeve publike dhe ndĂ«rhyrjen nĂ« procesin zgjedhor. Berisha ka njĂ« masĂ« gati tĂ« tillĂ« prej Departamentit tĂ« Shtetit, shtuar me ato tĂ« MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar. Gruevski jeton nĂ« Hungari qĂ« nga viti 2018, ku iu dha azil politik nĂ« Budapest. Ai pretendon se qeveria maqedone ka lobuar nĂ« administratĂ«n amerikane pĂ«r ta vendosur nĂ« listĂ«n e zezĂ«, njĂ«soj si Berisha pĂ«r qeverinĂ« Rama. PavarĂ«sisht pĂ«rpjekjeve tĂ« tij, Gruevski mbetet ende i papĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r tĂ« hyrĂ« nĂ« Shtetet e Bashkuara. Edhe pse nuk ka shembuj specifikĂ« tĂ« pĂ«rpjekjeve tĂ« suksesshme lobimi pĂ«r tĂ« hequr statusin jo-grata, disa zhvillime tĂ« fundit tregojnĂ« pĂ«rparime nĂ« fusha komplekse dhe jo pĂ«r individĂ« si: sanksionet pĂ«r punĂ« humanitare, reformat e ndihmĂ«s sĂ« huaj dhe pĂ«rpjekjet diplomatike. Tek kjo e fundit kemi pĂ«rpjekjet pĂ«r forcimin e marrĂ«dhĂ«nieve diplomatike dhe angazhimi me vendet e tjera, tĂ« cilat mund tĂ« ndihmojnĂ« nĂ« zgjidhjen e çështjeve qĂ« çojnĂ« nĂ« statusin non-grata. Senati i SHBA-sĂ« ka shqyrtuar legjislacionin pĂ«r tĂ« mbĂ«shtetur aleatĂ«t dhe pĂ«r tĂ« luftuar fuqitĂ« armiqĂ«sore, duke demonstruar rĂ«ndĂ«sinĂ« e pĂ«rpjekjeve diplomatike nĂ« marrĂ«dhĂ«niet ndĂ«rkombĂ«tare. Por pĂ«r individĂ«t mbetet realisht njĂ« udhĂ« e gjerĂ« dhe shumĂ« sfiduese, e cila trand nga ana tjetĂ«r tĂ« gjithĂ« institucionet deri nĂ« ato amerikane, ku skrupujt po bien. Kurse sa i pĂ«rket ShqipĂ«risĂ«, strukturat e drejtĂ«sisĂ« dhe zgjedhore janĂ« krejtĂ«sisht tĂ« paqarta, tĂ« mefshta dhe tĂ« kapura nĂ« grackat meskine e tinzare tĂ« politikanĂ«ve shqiptarĂ«. NĂ« kĂ«tĂ« rast, PD-ja me kĂ«tĂ« kontratĂ« tĂ« madhe ia doli tĂ« tregojĂ« se mbetet larg parimeve morale, sak ato qĂ« mĂ«ton se do sjellĂ« nĂ«se vjen nĂ« fuqi pas 11 Majit. (Javanews)

The post Përtej moralit, çfarë mundësish ka lobimi i PD-së? first appeared on JavaNews.al.

“Mallkimi i bukur” i ShqipĂ«risĂ«

✇Java News
By: Ben Andoni
28 April 2025 at 22:48

Nga Ben Andoni

NĂ« kĂ«to ditĂ« premtimesh tĂ« pafundme tĂ« pragzgjedhjeve ‘25, ofendimesh dhe sajesave, ku politikanĂ«t e vjetĂ«r e kanĂ« sofistikuar gjuhĂ«n e komunikimit, bashkĂ« me gafat e lapsuset e BerishĂ«s dhe shfrytĂ«zimit tĂ« lodhshĂ«m tĂ« çdo aseti nga Rama, apo mbroçkullave tĂ« shumĂ« prej kandidatĂ«ve, njĂ« pyetje e thjeshtĂ« bazike po i qĂ«ndron nĂ« kokĂ« çdo shqiptari qĂ« arrin tĂ« mendojĂ« pĂ«r tĂ« ardhmen. Pse ShqipĂ«ria e begatĂ« prej “KalasĂ«â€ sĂ« Enver HoxhĂ«s; e pasaportĂ«s evropiane tĂ« ‘30, e projektuar prej RamĂ«s dhe, e nesĂ«rmja “MadhĂ«shtore” e BerishĂ«s mbetet ende njĂ« nga vendet mĂ« tĂ« varfĂ«r nĂ« Ballkan?!

Pyetja Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« retorike sepse pĂ«rgjigjja dihet mirĂ« ose tĂ« themi merret me mĂ«nd. ËshtĂ« njĂ« fenomen, i cili quhet “mallkimi i burimeve natyrore” ose “paradoksi i bollĂ«kut”. Dhe, Ă«shtĂ« farĂ« e vĂ«rtetĂ« se: vendet me burime tĂ« bollshme natyrore, si ato qĂ« ka vendi ynĂ«: plot naftĂ« (kemi njĂ« nga fushĂ«mbajtĂ«set mĂ« tĂ« mĂ«dha nĂ« EvropĂ«), gazi ose mineralet e shumta, jo pak herĂ« kanĂ« rritje tĂ« ngadaltĂ« ekonomike, pĂ«rballen me korrupsion tĂ« madh, varfĂ«ri dhe mbi tĂ« gjitha i bashkon qeverisja e dobĂ«t. KĂ«tĂ« tĂ« fundit e kemi pĂ«rballĂ« prej dekadash ose mĂ« saktĂ« nĂ« gati 125 vitet e ekzistencĂ«s sĂ« shtetit shqiptar. Ky fenomen Ă«shtĂ« gati kanonik sot dhe qeveritarĂ«t e mirĂ« e kanĂ« si modul qĂ« tĂ« mos veprojnĂ« nĂ« atĂ« formĂ« qĂ« ta zhveshin vendin e tyre nga burimet por tĂ« krijojnĂ« module zhvillimi. Shembulli u dha hapur nga MargarĂ«t Thaçër, e cila nĂ« njĂ« Forum ndĂ«rkombĂ«tar, nĂ« fund tĂ« periudhĂ«s sĂ« saj tĂ« drejtimit, e adresoi kĂ«tĂ« shqetĂ«sim. “Vendet nuk janĂ« tĂ« pasura nĂ« raport me burimet e tyre natyrore. NĂ«se do tĂ« ishin, Rusia tani do tĂ« ishte vendi mĂ« i pasur nĂ« botĂ«. Angola do tĂ« ishte shumĂ« e pasur, dhe ka shumĂ« vende tĂ« tjera qĂ« kanĂ« shumĂ« burime natyrore, por nuk kanĂ« pasur njĂ« ekonomi ndĂ«rmarrjeje pĂ«r t’i zhvilluar ato burime.

Rusia ka gjithçka: naftë, gaz, diamante, platin, ar, argjend, lëndë druri, tokë të mrekullueshme, por ka qenë e varfër. Ajo gjithashtu ka një mjedis shumë të keq.

Janë vendet me sistem të gabuar që nuk kanë krijuar pasuri dhe nuk janë kujdesur për njerëzit.

Shikoni anĂ«n tjetĂ«r: Japonia – pa burime natyrore. Zvicra – pa burime natyrore. Tajvan – pa burime natyrore. Hong Kong – pa burime natyrore”. Lista vazhdon mĂ« pas nĂ« tĂ« dy drejtimet.

Dhe, pse ky fenomen kaq i njohur nuk i mobilizon ndryshe zyrtarët shqiptarë?! Jo më shumë si problem i pamundësive të burimeve për zhvillimin ekonomik por si mungesë e një modeli mirëfilli ekonomik, ai përbën esencën e zhvillimit tonë. Shpesh modeli ynë është krijuar dhe sajuar në një mënyrë për të përfituar pak veta. Të dhënat nga Agjencia e Sigurimit të Depozitave tregojnë se më shumë se gjysma, gati 739 miliardë lekë zotërohen sot nga vetëm 5 për qind e qytetarëve shqiptarë. Sot studiuesit e fushës ekonomike rendisin një sërë arsyesh që nga asimetria e zhvillimit dhe mbështetja te një industri e vetme; çmimet e paqëndrueshme të mallrave por që luhaten dhe prej pasigurive të sotme globale; korrupsioni dhe menaxhimi i dobët, fenomen mirëfilli shqiptar; e ashtuquajtura sëmundja holandeze, e cila si koncept përshkruan një fenomen ekonomik ku zhvillimi i shpejtë i një sektori të ekonomisë (veçanërisht burimet natyrore) precipiton si një rënie për sektorë të tjerë. Fenomeni karakterizohet edhe nga një mbiçmim i konsiderueshëm i monedhës vendase. (Shqipëria e ka dhe këtë fenomen dhe po e shikojmë këtë prej muajsh me një forcim aspak normal të Lekut); pamundësinë e difersifikimit ekonomik, faktor që i bën vendet shumë të varura ndaj luhatjeve në tregjet globale të mallrave.

Shqipëria ka luhatje të mëdha të elementëve të ndryshëm të ekonomisë të saj. Privatizimet gjatë 35 viteve janë shqetësuese por më shumë e kanë lënë shqiptarin e thjeshtë me gisht në gojë, teksa shikon që përfitimet e të ardhurave të tij i gëzojnë më së shumti ata që kanë pasur e mbajnë konjuktura të mira me qeverisjet dhe që befas gdhihen investitorë strategjikë. Sot, e kësaj dite, nga politikanët e të dy palëve ke të vështirë të dëgjosh artikulime të qarta për pasunarët e vendit, të pasuruar në mënyrë të rrufeshme. Shqipëria ka një përmirësim të lehtë në vitin 2023 me një pikë më shumë se vitin e mëparshëm në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit, duke shënuar 37 pikë dhe duke u radhitur në vendin e 98-të mes 180 vendeve, sipas organizatës Transparency International, një përmirësim që nga viti 2012 prej 4 pikësh. Anipse radhitet më poshtë sesa Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi, ndërsa ka respektivisht një pikë më shumë se Serbia dhe dy më shumë se Bosnja. Në raport me një punëtor të Bashkimit Evropian, produktiviteti i një punëtori shqiptar është sa 26% dhe ta kuptosh diferencën duhet të dish se punëtorët më produktivë të kontinentit si ata të Luksemburgut arrijnë me 170% të mesatares evropiane , Norvegjia me 146% etj.

ShqetĂ«simet e njĂ« modeli tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m ekonomik nuk u adresuan si duhet edhe nĂ« kĂ«tĂ« fushatĂ«, paçka se ShqipĂ«ria tĂ« eci do duhet njĂ« mirĂ«kuptim i madh mes politikĂ«s, ku tĂ« dakortĂ«sohet pĂ«r njĂ« sistem fiskal, i cili nuk do ta lĂ«vizĂ« pĂ«r njĂ« periudhĂ« tĂ« paktĂ«n 1 ose dy dekada. FatkeqĂ«sisht, edhe nĂ« kĂ«tĂ« fushatĂ« votohet pĂ«r kryetarĂ«t jo pĂ«r arsyen dhe mbi tĂ« gjitha ShqipĂ«rinĂ« pĂ«r t’i hequr tĂ« ashtuquajturin “mallkimin e bukur”. AtĂ« qĂ« na shoqĂ«ron nĂ« çdo diskutim, kur mĂ«tojmĂ« njĂ« ShqipĂ«ri ndryshe, por duke e penguar njĂ«ri-tjetrin. Nuk Ă«shtĂ« vendi pĂ«r tĂ« treguar se ku janĂ« sot vendet qĂ« i janĂ« dorĂ«zuar mallkimit tĂ« burimeve si Nigeria, Venezuela dhe Angola, por ia vlen tĂ« kujtosh menaxhimin e zgjuar tĂ« burimeve nga Norvegjia dhe Kanadaja dhe nivelin ku janĂ« sot. Dhe, receta e tyre Ă«shtĂ« e thjeshtĂ« por sfiduese dhe e gjen teorikisht dhe praktikisht nĂ« çdo manual: 1. Diversifikimi i ekonomive tĂ« tyre;2. Zbatimi i qeverisjes dhe transparencĂ«s efektive; 3. Investimi nĂ« kapitalin njerĂ«zor dhe infrastrukturĂ«n; 4. Promovimi i zhvillimit tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m. Sfida gati kanonike, ku vendet me burime natyrore mund t’i kthejnĂ« pasuritĂ« jo thjesht nĂ« zhvillim tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m ekonomik, por edhe nĂ« dashuri ndaj vendit tĂ« tyre. Ëndrra pĂ«r ta bĂ«rĂ« ShqipĂ«rinĂ« si gjithĂ« Evropa Ă«shtĂ« nĂ« ADN-nĂ« e tĂ« gjithĂ« shqiptarĂ«ve, kurse mĂ«nyra pĂ«r ta bĂ«rĂ« atĂ« na tregon sesa tĂ« pamundur e kemi. Dhe, kjo fushatĂ« po na e tregoi sĂ«rish kompleksin tonĂ« tĂ« frikshĂ«m pĂ«r shtetformimin, ku kompleksi i RozafĂ«s bashkĂ«jeton me Kanunin
modern. Apo ku “mallkimi i bukur” mbetet ligj edhe nĂ« mijĂ«vjeçarin III. (Homo Albanicus)

 

The post “Mallkimi i bukur” i ShqipĂ«risĂ« first appeared on JavaNews.al.

Kjo legjislaturë nuk e pastron dot kënetën

✇Java News
By: Ben Andoni
24 April 2025 at 19:08

Nga Ben Andoni

Ka njĂ« shprehje qĂ« e shoqĂ«ronte shpesh mençurinĂ« e tĂ« vjetĂ«rve tanĂ«: Moti i mirĂ« duket qĂ« nĂ« mĂ«ngjes. Ky Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rcaktim qĂ« nĂ« realitetin modern ka kohĂ« qĂ« nuk qĂ«ndron. Ndryshimet klimatike dhe sfida qĂ« po i bĂ«jnĂ« tĂ« “mĂ«dhenjtĂ«â€ e botĂ«s e sfidon edhe kĂ«tĂ«, ashtu si shumĂ« gjĂ«ra tĂ« tjera. Kurse nĂ« politikĂ«n tonĂ«, kjo po tregohet nga cilĂ«sitĂ« e kandidatĂ«ve qĂ« janĂ« nĂ« listat e mbyllura dhe qĂ« pĂ«rbĂ«jnĂ« gati 2\3 e legjislaturĂ«s sĂ« ardhshme.

Ndaj, le të qëndrojmë në vendin tonë ose moçalin, ku na kanë lënë realisht politikanët. Zgjedhjet e vitit 2025 besohej se do të bënin ndryshim të paktën në retorikën e kryeministrit Rama dhe sfiduesit të tij ish-kryeministrit Berisha për problemet e mëdha që rrethojnë vendin, por ata nuk po tregojnë asgjë nga dhe për ndryshimin e mirëkuptueshëm. Në vend të kësaj, kemi vetëm ofendime, shkelje të kodeve më të thjeshta morale dhe mllef. Pafund mllef. Nuk është argumenti i këtij shkrimi të tregojë detaje dhe leksikun e politikës sepse ato po kthehen në hite për të pasionuarit e rrjeteve sociale por pse vallë nuk duan të ndryshojnë?! Ka një fakt dhe kjo lidhet me atë që besojnë politikanët tanë kryesorë sikur vetëm ata mund të sjellin ndryshimin, kurse ata që i rrethojnë arrijnë të manipulojnë bukur zgjedhësit. Seç i bëri PD-së deri tani drejtimi dhe personalizimi i Berishës i ka dhënë rezultatet në përçarjen e madhe të partisë; ashtu si identifikimi i PS-së me Ramën (deri te slogani) po bëhet shqetësues për demokracinë dhe shuarjen e çdo alternative. Tek kjo e fundit si argument qëndron fitorja e tre mandateve, e cila fashit gjithçka.

Shkrimtari i madh rus Solzhenicini nĂ« anatominĂ« qĂ« i bĂ«ri shoqĂ«risĂ« ruse vuri re se nĂ« masĂ« njerĂ«zit mbeten tĂ« aftĂ« pĂ«r tĂ« keqen. Rasti shqiptar e pĂ«rforcon. Eksperimentet nga Milgram Experiment dhe Stanford Prison Experiment (studimi i 1971) konfirmuan atĂ« qĂ« ka shekuj qĂ« dihet se: “pushteti korrupton dhe pushteti absolut korrupton absolutisht”, Lord Acton e artikuloi kĂ«tĂ« shqetĂ«sim nĂ« njĂ« letĂ«r drejtuar peshkopit Creighton mĂ« 5 prill 1887, shumĂ« kohĂ« para kĂ«tyre. NjĂ« gjĂ« ka mbetur dhe Ă«shtĂ« e ditur: pushteti qĂ« tĂ« funksionojĂ« kĂ«rkon njerĂ«z tĂ« rinj dhe mandate tĂ« kufizuara. Demokratizimi i funksionit dhe strukturave tĂ« partive, mbajtja e parimeve morale dhe Mea Culpa-t e sinqerta (Rama nuk e njeh si faj paraqitjen pĂ«rballĂ« drejtĂ«sisĂ« sĂ« njerĂ«zve tĂ« tij; Berisha & Co e quajnĂ« padrejtĂ«si vetĂ« DrejtĂ«sinĂ« tonĂ«), balancimet e pushteteve, vetĂ«dija e individĂ«ve qĂ« i drejtojnĂ« dhe afatet e shkurtra tĂ« shĂ«rbimit bĂ«jnĂ« qĂ« korrupsioni tĂ« vuajĂ« ballĂ« digĂ«s sĂ« shtetit. Por njohĂ«sit mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« shtetit shtojnĂ« edhe diçka qĂ« hera-herĂ«s duhen disa individĂ« me karaktere tĂ« larta morale qĂ« tĂ« vijnĂ« pĂ«r tĂ« “pastruar kĂ«netĂ«n”. Me sa duket, ky nuk do tĂ« jetĂ« rasti i kĂ«saj kĂ«nete, artikuluar kaq shumĂ« nga politikanĂ«t e vitit 2025, sepse moti Ă«shtĂ« dukur qĂ« nĂ« mĂ«ngjes me listat dhe kandidatĂ«t kryesorĂ«, tĂ« cilĂ«t do tĂ« na pĂ«rfaqĂ«sojnĂ«. (Javanews)

The post Kjo legjislaturë nuk e pastron dot kënetën first appeared on JavaNews.al.

❌
❌