Nisi si punë vullnetare, por, më vonë u kthye në biznes kjo falë mbështetjes së Bashkimit Europian. Në Fushë-Krujë, është ngritur qendra e parë e grumbullimit dhe riciklimit të qelqit, si projekt i parë pilot në vend, e cila do të shërbejë në uljen e ndotjes nga plastika dhe qelqi, jo vetëm në zonë, por, mbarë vendin. Një prej iniciatoreve tregon se tashmë falë punës dhe përkushtimit projekti është kthyer në një motor të mirëfilltë për përpunimin e këtyre mbetjeve.
“Ne e nisëm këtë iniciativë si aktivistë , filluam duke studiuar lumin e Ishmit, i cili është një ndër lumejt më të ndotur në Europë. Menduam të bënim diçka edhe për komunitet pranë këtij lumi, duke mos u bërë vetëm thirrje që mos të hedhin mbeturinat në lum. Arritëm të ndërtonim këtë qendër, e cila është vetëm 200 m larg lumit të Ishmit. Më pas ishim të fokusuar në pjesën e plastikës, por pamë që kishte produkte edhe nga qelqi. Me prezantimin e projektit u futëm për të ricikluar qelqin, normalisht studiuam edhe tregun se ku do e gjejm qelqin. Në shtëpit e tyre mbledin qelsin edhe na e sjellin, prodiket edhe i pastër.”, tha Bleona Zela nga Parku i Ekonomise Qarkulluese.
Nga mbetjet plastike e të qelqit përmes këtij projekti krijohen produkte për pastrimin e pishinave apo dekore të ndryshme për zbukurim.
“Në rastin e plastikës jemi në fazën që e grumbullojm dhe e dërgojm tek një partner tjetër i joni që është po me afërsin tonë e riciklon dhe krijojn vazo për lulet, por zakonisht ka dhe mënyra tjera që e transportojn për përdorim në shtrimin e asfalteve në një pjesë të rrugës, ndërsa në procesin e xhamit, me mbetjet e tyre riciklojm vetë, duke sjell produkte për filtrimin e pishinave, dhe produkti tjetër është teraco përfshihet pjesa e dekorit për mure, tavolina, etj.”
Bezhë, është një tjetër prej start upeve, një atelier me seli në Tiranë, ku mbetjet e materialeve të ndërtimit, kthehen në produkte dizanjimi, si në rastin e ambazhureve të krijuara nga gurët e bregdetit.
“Unë dhe partneri jemi arkitekt, duke qenë të fushës dijm se para se të bëhen ndërtimet bëhen disa sonda dhe studiohet terreni, të gjithë këto gurë që janë bërë ambazhurë, sonda të marra nga shkëmbijtë ku ndërtohet pra edhe palasa. Pasi testohen këto shkëmbonj, këto materiale nuk përdoren më, dhe ne ndërhyjmë dhe marrim ato copë që nuk janë shkaktuar kompletë…”, tha Samuela Hidri arkitekte.
Zbatuesit e këtij projekti, riprodhimin e materialeve të ndërtimit, nuk e shohin vetëm si rigjenerim të këtyre mbetjeve, por, edhe si një promovim të vendit, pasi sipas tyre, këto produkte lakmohen shumë nga të huajt.
“Duam nëpërmjet tyre të theksojm bukurinë dhe pasurinë e materialeve vendore shqiptare, gjest i vogël, por japim një kontribut jo vetëm nga pasurimi por edhe në ripërdorimit të mbetjeve të rigjeneruara nga ndërtimi.”
Vetëm pak metra larg kryeqytetit, në Baldushk, Bashkimi Europian ka financuar ngritjen e një laboratori biologjik për prodhimin e kërpudhave, ndërsa qëllimi mbetet i njëjtë: ripërdorimi i mbetjeve bujqësore duke përdorur parimet e ekonomisë qarkulluese.
“Prej 1 viti siç shihet këtu ka qenë një pjesë rurale, e pazhvilluar. Ne e kemi përshtatur për fermë të kërpudhës.
Tani kemi filluar për pjesën e përgaditjes së substratit për kultivimin e kërpudhës. Ne si variatet kemi filluar me oister ose plurotus, i cili prodhohet nga substrati i kashtës. Këtu kemi disa monstra, pasi aktualishtë jemi në fazë testimi, ambicia jonë është si lëndë të parë zë përdorim lëndët bujqëspre si lashra dhe punësimi i të rinjëve. Ambicia për tregub vendas, pastaj edhe në rajon dhe BE. Janë të rëndësishme, kemi zgjedh zonën urbane dhe nga kemi impakt mjedisi dhe punësimi i të rinjëve.”, tha Meivis Struga, Inxhinier Mjedisi.
Në kuadër të Kapitullit 27 të BE-së, Mjedisi dhe Ndryshimet Klimatike janë çështjet më të rëndësishme të negocimit të Shqipërisë me Bashkimin Europian. Projektet e treguara më sipër janë vetëm disa prej investimeve të financuara nga mbështetja e unionit. Vlera e të cilave shkon rreth 100 mijë euro. Qëllimi i EU4GreenGen, është mbrojtja e mjedisit dhe e biodiversitetit duke përdorur parimet e ekonomisë qarkulluese. / abcnews.al