Normal view

There are new articles available, click to refresh the page.
Today — 12 July 2025Main stream

Studimi: Ndryshimet klimatike po stresojnë lopët, nuk bëjnë më qumësht

12 July 2025 at 14:07

Një studim i ri ka zbuluar se nxehtësia ekstreme ul rendimentet e qumështit, dhe madje edhe ftohja me teknologji të lartë nuk mund ta zgjidhë plotësisht problemin.

Një ditë e vetme me nxehtësi ekstreme mund të ulë prodhimin e qumështit me 10 për qind. Dhe nuk ndalet këtu, pasi efektet e stresit të nxehtësisë te lopët e qumështit mund të zgjasin për më shumë se një javë.

Ky është zbulimi nga një vlerësim gjithëpërfshirës se si rritja e temperaturave globale ndikon në bagëti, botuar këtë javë në Science Advances.

Hulumtuesit u përqendruan në Izrael, i konsideruar si një nga vendet më inovative në botë për prodhimin e qumështit për shkak të prodhimit të lartë të qumështit për lopë dhe përdorimit të teknologjive të përparuara. Edhe atje, përdorimi i përhapur i ventilatorëve dhe sistemeve të spërkatjes me ujë zbuti vetëm gjysmën e humbjeve, dhe më pak në ditët më të nxehta.

“Edhe fermat më të teknologjisë së lartë dhe me burime të mira po zbatojnë strategji adaptimi që mund të jenë të pamjaftueshme për t’u përputhur me ndryshimet klimatike”, tha bashkautori Eyal Frank në një deklaratë

Çfarë u ndodh lopëve gjatë nxehtësisë së lartë?

Ekipi i kërkimit gjurmoi më shumë se 130,000 lopë gjatë 12 viteve, duke përdorur të dhëna të hollësishme të motit dhe studime të fermave. Pragu për stresin e nxehtësisë u bë shpejt i qartë. Kur temperaturat tejkalojnë 26°C, rendimentet e qumështit fillojnë të bien ndjeshëm.

Ndërsa pothuajse të gjitha fermat në studim kishin investuar në një formë ftohjeje, sistemet rezultuan vetëm pjesërisht efektive. Në një temperaturë të lagësht prej 20°C, ftohja i uli humbjet në gjysmë. Në 24°C, kjo shifër ra në 40 për qind.

Humbjet globale dhe ndikimet e pabarabarta

Duke përdorur të dhënat izraelite si pikë referimi, studiuesit modeluan humbjet e ardhshme në 10 vendet kryesore prodhuese të qumështit në botë.

Pa ftohje, rendimentet mesatare ditore të qumështit mund të bien me 4 për qind deri në mesin e shekullit të 21-të. Por India, Pakistani dhe Brazili pritet të shohin rënie më të mëdha.

Për fermerët dhe prodhuesit me të ardhura të ulëta në klimat e nxehta, kostot e përshtatjes mund të jenë të papërballueshme.

“Përshtatja është e kushtueshme dhe fermerët duhet të balancojnë me kujdes përfitimet që marrin kundrejt kostove. Kjo është arsyeja pse shohim disa investime në masat e ftohjes, por jo një izolim të plotë të lopëve nga mjedisi i tyre, gjë që do të ishte shumë e kushtueshme për t’u zbatuar”, thotë Ayal Kimhi, profesor i asociuar në Universitetin e Jerusalemit.

Dhe vetë qumështi nuk është shqetësimi i vetëm. Stresi nga nxehtësia ndikon në mirëqenien dhe sjelljen e kafshëve në disa mënyra, nga modelet e pjellorisë deri te aftësia e tyre për të mbijetuar.

Fermerët janë tashmë në vijën e parë.

Moti ekstrem nuk është më një kërcënim i largët për fermerët. Në të gjithë botën, prodhuesit tashmë po luftojnë përmbytje më të shpeshta, valë të nxehta dhe reshje të paparashikueshme.

Në Europë, fermerët ruralë kanë shprehur mbështetje për politikat e gjelbra, duke përmendur ndikimin që kanë parë në rendimentet e të korrave dhe jetën e tyre të përditshme. Disa e kanë përshkruar veten si “të parët e prekur” nga ndryshimet klimatike.

Çrregullimet e lidhura me klimën kanë vënë gjithashtu në rrezik disa nga kulturat e preferuara të Europës, duke përfshirë kakaon, kafenë dhe grurin. Edhe bananet, një element kryesor i kuzhinës globale, janë nën presion, pasi përmbytjet, nxehtësia dhe tokat e degraduara tkurrin rajonet e përshtatshme për kultivim.

Qumështi mund të jetë i radhës.

Edhe pse lopët janë veçanërisht të ndjeshme ndaj nxehtësisë, shumica e vendeve nuk po përgatiten në mënyrë të mjaftueshme për humbjet e bagëtive ose nuk po mbështesin fermerët më në rrezik, sipas autorëve të studimit.

Ata paralajmërojnë se prodhimi i qumështit për të ardhmen do të varet jo vetëm nga sisteme më të mira ftohjeje, por edhe nga reforma më të gjera, nga mirëqenia e përmirësuar e kafshëve deri te mbështetja e politikave që i ndihmon fermerët në rajonet e nxehta dhe me të ardhura të ulëta të përshtaten.

“Politikëbërësit duhet të shqyrtojnë më shumë strategji jo vetëm për të ftohur lopët, por edhe për të zvogëluar faktorët stresues, si mbyllja dhe ndarja e viçave”, thotë autorja kryesore Claire Palandri.

“Ndryshimi klimatik do të ketë ndikime të gjera në atë që hamë dhe pimë”, tha Frank. “Përfshirë atë gotë të ftohtë qumështi.”

The post Studimi: Ndryshimet klimatike po stresojnë lopët, nuk bëjnë më qumësht appeared first on Gazeta Si.

Hapi dyert e Ambasadës gjatë komunizmit, ndahet nga jeta ish-ambasadori gjerman Werner Daum

12 July 2025 at 14:05

Ish-ambasadori gjerman në Shqipëri, Werner Daum, ka ndërruar jetë në Shqipëri, vendin që e kishte në zemër dhe që e deshi thellësisht. Diplomati gjerman u nda nga jeta në moshën 82-vjeçare, ndërsa ndodhej në vendin tonë prej disa ditësh.

Sipas burimeve, ai u gjet i pajetë në dhomën e tij të hotelit, ndërsa kishte marrë pjesë pak ditë më parë në ceremoninë e inaugurimit të shtatores së dëshmorit të demokracisë, Josif Budo, në Kavajë.

Werner Daum shërbeu si ambasador i Gjermanisë në Tiranë nga viti 1987 deri në 1990, në një periudhë vendimtare për të ardhmen e vendit. Gjatë kësaj kohe, ai tregoi një guxim të jashtëzakonshëm, duke hapur dyert e ambasadës gjermane për shqiptarët që kërkonin arratisjen nga regjimi komunist, një veprim që e bëri në kundërshtim të plotë me udhëzimet zyrtare të qeverisë së tij.

Në një intervistë të mëvonshme, Daum rrëfeu se e kishte marrë këtë vendim me vetëdije të plotë, pasi e kuptonte që një eksod masiv i shqiptarëve do të përshpejtonte rënien e diktaturës.

The post Hapi dyert e Ambasadës gjatë komunizmit, ndahet nga jeta ish-ambasadori gjerman Werner Daum appeared first on Gazeta Si.

Operacioni i SPAK, lihen në burg 7 të arrestuarit për trafik ndërkombëtar droge

12 July 2025 at 13:28

Gjykata e Posaçme la në fuqi masat e arrestit në burg për 7 personat e arrestuar në kuadër një operacioni për goditjen e një grupi të strukturuar kriminal të trafikimit të tonaletave me kokainë, nga vendet e Amerikës Latine drejt vendeve të Bashkimit Europian.

Mes të dyshuarve është edhe ish-drejtuesi i policisë Erjon Dani, që akuzohet se ka nxjerrë të dhëna nga sistemi TIMS duke ua vënë në dispozicion anëtarëve të grupit kriminal.

Sipas SPAK, këta persona janë përgjegjës për trafikimin e rreth 3.8 ton kokainë, ndërsa janë të dyshuar edhe për disa raste të korrupsionit të zyrtarëve të drejtësisë.

Gjatë operacionit SPAK ushtroi 12 kontrolle banesash, automjetesh, dhe personash, ku sekuestroi 5 makina, 39 mijë Euro, 8 telefona celularë, kokainë, armë, dokumente etj.

The post Operacioni i SPAK, lihen në burg 7 të arrestuarit për trafik ndërkombëtar droge appeared first on Gazeta Si.

Hunda është një termometër vizual që na tregon për shëndetin tonë

12 July 2025 at 12:44

Hunda luan një rol të fuqishëm në mbrojtjen tonë nga sëmundjet dhe vetëm ngjyra e saj mund të ofrojë njohuri për atë që po ndodh në trupin tonë.

Në Greqinë e Lashtë, hunda mendohej të ishte një nga katër lëngjet trupore përgjegjëse për balancimin e shëndetit dhe personalitetit të njeriut.

Megjithëse askush nuk e pëlqen një hundë që rrjedh ose stërkalat gjatë një teshtitjeje, mukusi në kanalet tona të hundës është padyshim një nga mrekullitë e trupit të njeriut. Na mbron nga faktorë të jashtëm dhe ka një përbërje unike që mund të zbulojë njohuri të thella mbi atë që po ndodh brenda nesh. Tani shkencëtarët shpresojnë të përmirësojnë fuqitë e hundës për të diagnostikuar dhe trajtuar më mirë gjithçka, nga Covid-19 deri te sëmundjet kronike të mushkërive.

Substanca ngjitëse mbron pjesën e brendshme të hundës sonë, duke hidratuar kanalet nazale dhe duke bllokuar çdo bakter, virus, polen, papastërti, pluhur dhe ndotje që përpiqet të hyjë në trupin tonë përmes rrugëve të frymëmarrjes. I ndihmuar nga qindra qime të vogla, hundët janë një barrierë midis botës së jashtme dhe asaj të brendshme.

Trupi i të rriturve prodhon mbi 100 milimetra mukus hunde gjatë një dite, por fëmijët kanë tendencë të jenë shumë më të ngarkuar se të rriturit sepse trupat e tyre po mësojnë të përballen me ekspozimin ndaj të gjitha molekulave të botës për herë të parë, thotë Daniela Ferreira, profesoreshë e infeksioneve të frymëmarrjes.

Me një shikim të thjeshtë, ngjyra dhe konsistenca e hundës sonë mund të na ndihmojë të kuptojmë pak për atë që po ndodh: hunda mund të jetë si një termometër vizual. Një hundë e lëngshme me mukus të qartë sugjeron se trupi ka të ngjarë të nxjerrë diçka që i irriton sinuset e tij, si poleni ose pluhuri. Mukusi i bardhë do të thotë se një virus mund të ketë hyrë në ambientet e tij, pasi e bardha shkaktohet nga qelizat e bardha të gjakut të thirrura për të luftuar ndërhyrësit. Kur mukusi bëhet më i dendur dhe i verdhë-jeshil, është thjesht shumë qeliza të bardha të vdekura të gjakut që grumbullohen pasi janë mbledhur në numër të madh dhe janë nxjerrë jashtë. Nëse hunda juaj është e kuqërremtë ose rozë, mund të jetë pak e përgjakur: ndoshta e keni fryrë hundën shumë dhe e keni irrituar pjesën e brendshme të saj.

Por shikimi i hundës është vetëm hapi i parë.

Mikrobioma e hundës

Ndërsa mikrobioma e zorrëve, ekosistemi i baktereve, viruseve, kërpudhave dhe mikroorganizmave të tjerë që banojnë në trupin tonë është shumë në ndërgjegjen publike, shkencëtarët mendojnë se mikrobioma në hundën tonë është po aq e rëndësishme. Në fakt, shkencëtarët tani besojnë se është e lidhur ngushtë me shëndetin e njeriut dhe funksionimin e duhur të sistemit imunitar.

Secili ka një mikrobiomë unike të hundës. Ajo ndikohet nga seksi, mosha, vendndodhja, dieta dhe madje edhe nëse përdorni cigare elektronike. Përbërja e mikrobiomës është ajo që e ndihmon atë të mbrohet nga ndërhyrësit, dhe disa nga këto ndërveprime janë delikate. Hulumtimet e vitit 2024, për shembull, zbuluan se nëse bakteret Staphylococcus potencialisht të dëmshme mbijetojnë në hundë dhe infektojnë një person, duke shkaktuar ethe, varet nga mënyra se si bakteret e hundës mbajnë hekurin.

Ferreira po punon për të kuptuar saktësisht se si duket një mikrobiomë e shëndetshme e hundës, në mënyrë që të mund të futet në një sprej nazal të përditshëm për të përmirësuar shëndetin e hundës, si marrja e probiotikëve për shëndetin e zorrëve.

Meqenëse mikrobioma e hundës është e lidhur kaq ngushtë me sistemin imunitar, thotë Ferreira, ekspertët po e studiojnë atë edhe për të përmirësuar mënyrën e forcimit të sistemit imunitar dhe madje për ta bërë atë më të ndjeshëm ndaj vaksinave.

Hulumtimet sugjerojnë se mënyra se si një trup reagon ndaj një vaksine ndryshohet nga lloji i mikrobiomës që ka një person. Studimet mbi vaksinën Covid-19, për shembull, sugjerojnë se ajo ndikoi në mikrobiomën e hundës dhe, nga ana tjetër, mikrobioma ndikoi në efikasitetin e vaksinës.

Ndërsa puna e Ferreirës për të përcaktuar formulën e saktë për mikrobiomën perfekte të hundëve mund të zgjasë disa vjet, në Suedi, shkencëtarët kanë pasur një avantazh duke transplantuar sekrecionet e hundëve e njerëzve të shëndetshëm tek ata që janë të sëmurë me hundë të bllokuar kronikisht dhe ethe, simptoma të përditshme të rinosinuzitit.

Studiuesit u kërkuan 22 të rriturve që të fusin një shiringë të mbushur me sekrecione nga miqtë dhe partnerët e shëndetshëm çdo ditë për pesë ditë. Ata zbuluan se simptomat si kolla dhe dhimbja, për shembull, ranë me pothuajse 40% për deri në tre muaj tek të paktën 16 prej pacientëve.

“Ky ishte një lajm i shkëlqyer për ne dhe askush nuk raportoi ndonjë efekt anësor negativ”, thotë Anders Martensson, konsulent në otorinolaringologji.

Jennifer Mulligan, otorinolaringologe në Universitetin e Floridës, përdor sekrecionet e hundëve për të studiuar njerëzit me rinosinusit kronik dhe polipe nazale, një gjendje që prek rreth 5 deri në 12% të popullsisë globale.

Në vitet e para të karrierës së saj, ajo duhej të nxirrte kirurgjikalisht indet e hundës nga pacientët me rinosinusit, por kjo ishte invazive dhe kufizuese. Tani, hulumtimi i saj ka treguar se hundët mund të jenë një tregues i saktë për të shqyrtuar më nga afër se çfarë po ndodh brenda trupit kur dikush zhvillon rinosinusit.

Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta Si.

The post Hunda është një termometër vizual që na tregon për shëndetin tonë appeared first on Gazeta Si.

Moment historik për speleologjinë shqiptare: Zbulohet për herë të parë lidhja mes dy liqeneve me thellësi 11 metra

12 July 2025 at 12:41

Nga Gazeta Si- Për herë të parë, një skuadër tërësisht shqiptare realizoi zhytjen në liqenin e brendshëm të shpellës “Kusia e Nue Gjonit”, në fshatin Kurbnesh, duke zbuluar lidhjen midis dy liqeneve dhe duke arritur një thellësi deri në 11 metra.

“Moment historik për speleologjinë shqiptare! Për herë të parë, një skuadër tërësisht shqiptare realizoi një zhytje dhe eksplorim nënujor brenda një shpelle në Shqipëri”, thuhet në njoftimin e Shoqatës Speleologjike Shqiptare.

Ekspedita në shpellën ‘Kusia e Nue Gjonit’, shënoi një arritje të veçantë: për herë të parë, u krye një zhytje profesionale në liqenin e brendshëm të shpellës, duke zbuluar lidhjen midis dy liqeneve dhe një thellësi deri në 11 metra, një fillim për eksplorime edhe më të thella në të ardhmen.

Ekspedita, e udhëhequr nga Roland Doja dhe Alket Camaj, përbëhej nga një ekip speleologësh, zhytësish dhe personash të apasionuar për kërkimin dhe eksplorimin e mjediseve natyrore.

Ata realizuan një studim që nxjerr në pah potencialin e kësaj shpelle, jo vetëm si një vend për speleologji, por edhe si një hapësirë me vlera shkencore për studimin e mjedisit nënujor dhe strukturave gjeologjike.

“Kjo ekspeditë nuk është thjesht një arritje për shoqatën tone, është një hap gjigant për eksplorimin shkencor në Shqipëri, një shembull frymëzues për brezat e rinj dhe një dëshmi e përkushtimit ndaj natyrës dhe shkencës”, thuhet në njoftim.

The post Moment historik për speleologjinë shqiptare: Zbulohet për herë të parë lidhja mes dy liqeneve me thellësi 11 metra appeared first on Gazeta Si.

Shkak emigrimi / Popullsia e BE-së arrin rekordin prej 450 milion njerëz

12 July 2025 at 12:02

Nga Gazeta Si- Emigrimi drejt Bashkimit Europian e çoi popullsinë e bllokut në një rekord prej 450.4 milionë njerëzish vitin e kaluar, treguan të dhënat e Eurostat.

BE-ja ka regjistruar më shumë vdekje sesa lindje çdo vit që nga viti 2012, që do të thotë se emigrimi është i vetmi nxitës i rritjes së popullsisë.

“Rritja e popullsisë së vëzhguar mund t’i atribuohet kryesisht rritjes së lëvizjeve emigratore pas COVID-19,” thuhet në raportin e Eurostat.

Në vitin 2024, BE-ja shtoi 1.07 milionë banorë të rinj. Vdekjet vitin e kaluar, të regjistruara në 4.82 milionë, vazhduan të tejkalonin shkallën e lindjeve prej 3.56 milionë.

Ky trend i vë në qendër të vëmendjes sfidat demografike të Europës, ndërsa popullsia në plakje e kontinentit dhe normat e ulëta të lindjeve i tendosin sistemet e mirëqenies dhe krijojnë mungesë të fuqisë punëtore.

Franca, Gjermania dhe Italia ruajnë pozicionet e tyre si vendet e BE-së me popullsinë më të madhe, duke përbërë pothuajse gjysmën e të gjithë njerëzve që jetojnë në bllok me 47%.

Ndërsa 19 vende regjistruan një rritje të shifrave të popullsisë vitin e kaluar, tetë panë rënie.

Malta regjistroi shkallën më të lartë të rritjes me 19.0 për 1,000 banorë, e ndjekur nga Irlanda me 16.3 dhe Luksemburgu me 14.7.

Midis vendeve që raportuan një rënie të popullsisë, Letonia regjistroi rënien më të madhe me -9.9, e ndjekur nga Hungaria (-4.7) dhe Polonia dhe Estonia u renditën në vendin e tretë me -3.4.

Popullsia e BE-së ishte 354.5 milionë në vitin 1960.

The post Shkak emigrimi / Popullsia e BE-së arrin rekordin prej 450 milion njerëz appeared first on Gazeta Si.

Aksioni për ndërtimet pa leje në Theth, Tabaku: Po kriminalizohet turizmi

12 July 2025 at 11:55

Nga Gazeta Si- Deputetja demokratike Jorida Tabaku ka kritikuar aksionin e ndërmarrë prej disa ditësh të prishjes së objekteve pa leje në Theth. Në një reagim në rrjete sociale, deputetja thekson se ndërtimet e konsideruara pa leje janë ngritur në sytë e pushtetit vendor e qendror, por tani banorët përballen me goditje selektive e të njëanshme.

Sipas saj, situata e krijuar është pasojë direkte e “Paketës së Maleve”, që ajo e cilëson si Kali i Trojës i qeverisë për veriun e Shqipërisë.

“Pas kriminalizimit të ndërtimit tashmë e ka radhën kriminalizimi i turizmit. Ajo që po ndodh në Theth me bizneset e turizmit nuk ka as emër dhe as arsye e justifikim tjetër përveçse se Paketa e Maleve”, thotë Tabaku e cila shton se Paketa e Maleve erdhi me një propagandë dhe bujë të jashtëzakonshme. “Në mes të sezonit turistik, pa qenë nevoja t’i shkatërronte sezonin atyre banorëve por edhe veriut të vendit, qeveria është duke ndërmarrë aksion për të prishur ndërtime që janë kohë që janë atje, që janë ndërtuar nën hundën e pushtetit, lokal, të mazhorancës socialiste, të IKMT dhe u kujtuan tashmë në mes të sezonit që duhen prishur”.

The post Aksioni për ndërtimet pa leje në Theth, Tabaku: Po kriminalizohet turizmi appeared first on Gazeta Si.

Publikohet raporti paraprak i rrëzimit të avionit në Indi, një pilot pyet tjetrin: Pse i fikët motorët?

12 July 2025 at 11:08

Nga Gazeta Si- Menjëherë pas ngritjes nga aeroporti i Ahmedabad, motorët e Boeing 787 të Air India, i rrëzuar më 12 qershor, janë fikur, nuk janë ndalur për shkak të ndonjë defekti. Dhe kur kjo ndodhi, njëri nga pilotët i tha tjetrit: “Pse i ndale?”. Duke marrë përgjigjen: “Nuk e bëra unë”. Detaji gjendet në faqen 14 të raportit paraprak të hetimit që autoritetet indiane e publikuan në mbrëmjen e vonë të 11 korrikut. Një dokument që ngre shumë pikëpyetje, por që për herë të parë përqendron shkakun kryesor në atë që ka ndodhur në kabinën e pilotëve.

Paralajmërimet

Siç raporton Corriere, dy burime perëndimore që kanë dijeni për hetimet shpjegojnë se fikja është kryer nga “dikush brenda kabinës”. Sipas hetuesve vendas, sapo avioni u shkëput nga pista, regjistruesi i të dhënave të fluturimit, një nga dy kutitë e zeza, regjistroi se dy ndërprerësit që kontrollojnë rrjedhën e karburantit drejt motorëve u zhvendosën nga “Run” në “Cutoff” “me një interval prej një sekonde”, duke ndalur kështu rrjedhën e  vajgurit dhe duke fikur motorët.

Alarmi

Në atë moment një nga dy pilotët bëri atë pyetje, edhe pse raporti nuk specifikon se cila nga frazat u tha nga komandanti dhe cila nga zëvendëskomandanti, as se cili prej tyre dha sinjalin e emergjencës «Mayday, Mayday, Mayday».

Fluturimi AI171 i Air India u rrëzua në periferi të Ahmedabad rreth tridhjetë sekonda pas ngritjes. Avioni, i destinuar për Londër Gatwick, kishte në bord 242 persona dhe pati menjëherë probleme me fuqinë e motorëve. Nga përplasja humbën jetën 270 veta: 241 nga pasagjerët (vetëm një mbijetoi) dhe anëtarët e ekuipazhit, si dhe 29 të tjerë që ndodheshin në mensën universitare ku avioni u përplas.

The post Publikohet raporti paraprak i rrëzimit të avionit në Indi, një pilot pyet tjetrin: Pse i fikët motorët? appeared first on Gazeta Si.

UNAIDS paralajmëron rritje të vdekjeve nga HIV

12 July 2025 at 10:52

6 milionë infeksione të reja HIV dhe 4 milionë vdekje të lidhura me SIDA-n mund të ndodhin midis viteve 2025 dhe 2029 nëse shërbimet e trajtimit dhe parandalimit të HIV të mbështetura nga SHBA-të bien, sipas UNAIDS.

“Ky nuk është vetëm një boshllëk financimi. Është një bombë me sahat”, tha Drejtoresha Ekzekutive e UNAIDS, Winnie Byanyima, në përditësimin global të AIDS-it për vitin 2025.

“Kemi parë shërbime të zhduken brenda natës. Punonjësit e shëndetësisë janë dërguar në shtëpi. Dhe njerëzit, veçanërisht fëmijët dhe popullatat kryesore, po lihen mënjanë.”

“Popullatat kryesore” i referohen njerëzve më të prekshëm ndaj infeksionit HIV, duke përfshirë punonjësit e seksit, burrat që kryejnë marrëdhënie seksuale me burra, njerëzit që injektojnë drogë dhe gratë e reja.

Disa nga efektet e menjëhershme të tërheqjes së fondeve nga SHBA-të që kur Donald Trump mori presidencën në janar përfshijnë mbylljen e institucioneve shëndetësore, humbjet e vendeve të punës të punonjësve të shëndetësisë dhe ndërprerjen e shërbimeve të trajtimit, testimit dhe parandalimit.

Pavarësisht rënies në nivel global të infeksioneve dhe vdekjeve nga AIDS në vitin 2024, në nivelet më të ulëta në mbi 30 vjet, progresi ka qenë i pabarabartë: një rënie me 56% e rasteve në Afrikën Sub-Sahariane, por një rritje me 94% në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut.

Megjithatë, shpresat për një fitore të afërt kanë rënë. Në janar 2025, Donald Trump pezulloi thuajse menjëherë fondet e programit Pepfar, plani emergjent i SHBA për ndihmën kundër AIDS, duke lënë bosh një nga burimet kryesore të financimit për parandalimin e HIV në vendet e varfra.

Vetëm në Nigeri, numri i personave që marrin ilaçe parandaluese kundër HIV ra nga 43 mijë në nëntor 2024 në më pak se 6 mijë në prill 2025.

Vetë UNAIDS parashikon se, nëse fondet e Pepfar nuk zëvendësohen, deri në vitin 2029 mund të ketë 4 milionë vdekje dhe 6 milionë infeksione të reja nga HIV në shkallë globale.

The post UNAIDS paralajmëron rritje të vdekjeve nga HIV appeared first on Gazeta Si.

Flamingot ‘kërcënojnë’ italianët, u dëmtojnë rizoton

12 July 2025 at 10:48

Fermerët në Italinë verilindore po përballen me një problem të pazakontë: flamingot. Këta zogj të mëdhenj me ngjyrë rozë, të cilët janë vendosur kohët e fundit në fushat e përmbytura të orizit në provincën Ferrara, zonë e njohur për prodhimin e orizit për rizoto, po dëmtojnë ndjeshëm të mbjellat.

Ndryshe nga shpendët e tjerë që kërkojnë farat e orizit, flamingot nuk ushqehen me bimën, por trazojnë baltën me këmbët e tyre për të kapur molusqe, insekte dhe alga. Si pasojë, farat e orizit shkatërrohen dhe kulturat pësojnë dëme të mëdha.

Fermerët vendas kanë nisur të patrullojnë ditën dhe natën për të trembur zogjtë, duke përdorur boritë e kamionëve, kazanë metalikë dhe madje edhe topa gazi që shpërthejnë me zhurmë. Megjithatë, përpjekjet kanë rezultuar të pafrytshme, pasi flamingot thjesht fluturojnë në një arë tjetër aty pranë.

“Kam humbur deri në 90% të prodhimit në disa zona. Është si të të marrin një fëmijë të sapolindur. Ke investuar aq shumë punë dhe kujdes, dhe në fund mbetesh pa gjë” u shpreh Enrico Fabbri, një fermer 63-vjeçar në Jolanda di Savoia.

Sipas ekspertëve, flamingot kanë migruar drejt këtyre zonave pas thatësirave në Spanjën jugore dhe janë vendosur në lagunat e Comacchio-s që nga viti 2000. Deri më tani, nuk dihet pse ata po kërkojnë ushqim më në brendësi të tokës, por përmbytja e fushave për mbjelljen e orizit duket se i tërheq.

Massimo Piva, zëvendëspresident i konfederatës lokale të fermerëve, thekson se situata është e bukur për natyralistët, por dramatike për fermerët.

“Ata janë zogj të bukur, por dëmi që shkaktojnë është shumë i madh. Duhet të kufizohet prania e tyre”, tha ai.

Ornitologu Roberto Tinarelli ka sugjeruar disa masa parandaluese, si rrethimi i fushave me pemë apo shkurre dhe, sidomos, ulja e nivelit të ujit në arat e sapombjella në 5-10 centimetra. Sipas tij, kjo do të ishte e mjaftueshme për rritjen e orizit, por jo tërheqëse për flamingot që kërkojnë ujë të thellë për të ushqyer.

Për momentin, fermerët janë të shqetësuar për sezonin e këtij viti, me dëme që po rriten dita-ditës. Ndërkohë, autoritetet dhe ekspertët kërkojnë zgjidhje që të ruajnë edhe biodiversitetin, por edhe prodhimin bujqësor të një prej kulturave më të rëndësishme të Italisë.

The post Flamingot ‘kërcënojnë’ italianët, u dëmtojnë rizoton appeared first on Gazeta Si.

Rama kërkoi pezullimin e AKU-së, Denaj e ‘kursen’: Ngrihet një Komision vlerësimi

12 July 2025 at 10:29

Nga Gazeta Si- Edhe pse kryeministri Edi Rama kërkoi shkrirjen e AKU-së, duke thënë se ende nuk e kupton pse vazhdon të egzistojë, kur më shumë bën dëm sesa mirë, Ministrja e Bujqësisë Anila Denaj, e ka kursyer, duke vendosur vetëm forcimin e kontrollit dhe transparencës në aktivitetin e tij.

Ministrja ka urdhëruar pezullimin e të gjitha inspektimeve pa planifikim paraprak dhe të pa miratuara, si dhe ngritjen e një komisioni të posaçëm vlerësimi me 5 anëtarë, 3 prej të cilëve nga Universiteti Bujqësor i Tiranës.

Komisioni do të rivlerësojë trupën aktuale të inspektorëve të AKU-së, si dhe do të merret me përzgjedhjen e aplikantëve të rinj.

Prej kohësh, AKU është përfshirë në skandale të njëpasnjëshme me produktet që janë futur në Shqipëri dhe kanë dalë nga vendi.

The post Rama kërkoi pezullimin e AKU-së, Denaj e ‘kursen’: Ngrihet një Komision vlerësimi appeared first on Gazeta Si.

U ndaluan teksa lëviznin me ‘Porsche’ në Sarandë, njëri u hodh në det! Policia: Brenda çantës u gjet një armë, 3 të arrestuar

12 July 2025 at 10:18

Tre personat që lëviznin me një automjet tip Porsche që u ndalua nga policia mbrëmjen e djeshme në Sarandë janë arrestuar. Bëhet fjalë për E. D. 27-vjeç, I. G. 21-vjeç dhe E. C. 27-vjeç. Ky i fundit rezulton një person në kërkim për armëmbajtje pa leje dhe sigurim të kushteve për të kryer vrasje.

Automjeti u ndalua në rrugën “Butrinti”, dhe në atë moment, E. D. ka zbritur me vrap duke u hedhur në det për t’i shpëtuar policisë. Ai mbante me vete edhe një çantë, brenda së cilës u gjet një armë zjarri.

Brenda një kohe të shkurtër, u gjet edhe çanta që hodhi në det. Policia thotë se pistoleta, municioni luftarak dhe automjeti “Porsche” u sekuestruan në cilësinë e provës materiale.

Një nga të arrestuarit, Ervis Cukali është një emër i njohur për policinë, pasi rezulton pjesë e grupit të Albi Mecinit. Në gusht të atij vitit 2023, Mecini u kap me 23 kg plasëse në makinë, ku u gjet edhe karta e identitetit të Ervis Cukalit dhe dyshohej se do të bënte një atentat.

The post U ndaluan teksa lëviznin me ‘Porsche’ në Sarandë, njëri u hodh në det! Policia: Brenda çantës u gjet një armë, 3 të arrestuar appeared first on Gazeta Si.

Tiranë, 18-vjeçari humb kontrollin e mjetit, ndërron jetë shoku i tij! Plagoset një tjetër dhe drejtuesi

12 July 2025 at 09:13

Tragjedi në autostradën “Tiranë-Durrës”, me një aksident me pasojë një të vdekur dhe dy të plagosur.

Sipas policisë, rreth orës 00:40, në autostradën “Tiranë-Durrës”, në zonën e “Marikaj”, D. D., rreth 18 vjeç, dyshohet se ka humbur kontrollin mbi drejtimin e automjetit dhe për pasojë, automjeti ka dalë nga rruga.

Nga aksidenti ka humbur jetën pasagjeri në automjet, E. B., rreth 19 vjeç, ndërsa janë dëmtuar drejtuesi i mjetit dhe pasagjeri tjetër, të cilët ndodhen në spital, nën kujdesin e mjekëve.

The post Tiranë, 18-vjeçari humb kontrollin e mjetit, ndërron jetë shoku i tij! Plagoset një tjetër dhe drejtuesi appeared first on Gazeta Si.

Rriten temperaturat por nuk largohen vranësirat

12 July 2025 at 08:55

Masat ajrore nga Veriu i Afrikës do të depërtojë gradualisht sërish drejt brigjeve të Mesdheut me ndikim deri në Ballkan.

Kjo sjell edhe në vendin tonë mot të kthjellët dhe rritje të temperaturave, por herë pas here priten vranësira të lehta e kalimtare ku më të theksuara do të jenë në zonat lindore të Shqipërisë.

Parashikohet që pasditja dhe nata të vijojnë me kthjellime dhe vranësira të lehta në të gjithë territorin.

Temperaturat e ajrit do të rriten dukshëm në mëngjes, por lehtë në mesditë duke luhatur vlerat ditore nga 9°C vlera më e ulët në verilindje të vendit deri në 34 gradë Celcius pritet vlera maksimale në qytetin e Gjirokastrës dhe Kuçovës.

Era do të fryjë e lehtë deri mesatare me shpejtësi maksimale mbi 35 km/h nga drejtimi Perëndimor – Veriperëndimor; kjo do të bëjë që deti të jetë me dallgëzim të ulët.

The post Rriten temperaturat por nuk largohen vranësirat appeared first on Gazeta Si.

Yesterday — 11 July 2025Main stream

U nxorën nga deti në Vlorë në gjendje të rëndë/ Ndërron jetë turistja ukrainase, vajza në intubim

11 July 2025 at 14:23

Nënë e bijë, nga Ukraina janë nxjerrë ditën e sotme nga deti në Vlorë në gjendje të rëndë ndërkohë që disa orë pasi mbërriti në spital, nëna ka ndërruar jetë.

Trupi i saj do dërgohet drejt morgut të Tiranës për faktin se është shtetase e huaj.

Ndërsa vajza e saj ndodhet ende ne intubim.

Dy turistet ukrainase rrezikuar mbytjen në afërsi të zonës së “Ujit të Ftohtë”.

The post U nxorën nga deti në Vlorë në gjendje të rëndë/ Ndërron jetë turistja ukrainase, vajza në intubim appeared first on Gazeta Si.

Gramsh/ E zuri poshtë masivi i dheut teksa hapej një pus, humb jetën 58-vjeçari

11 July 2025 at 13:30

Një 58-vjeçar ka ndërruar jetë tragjikisht në Gramsh ditën e sotme, pasi është zënë poshtë nga një masiv dheu.

Policia bën me dije se ngjarja ka ndodhur në fshatin Tervol, ku gjatë punës me fadromë, për hapjen e një pusi, ka rrëshqitur një masiv dheu dhe ka rënë mbi H. D., 58 vjeç, i cili për pasojë ka humbur jetën. Ndërkohë, drejtuesi i fadromës, S. B., 51 vjeç, është shoqëruar në Komisariat.

The post Gramsh/ E zuri poshtë masivi i dheut teksa hapej një pus, humb jetën 58-vjeçari appeared first on Gazeta Si.

Trafik droge nga Amerika Latine/ SPAK aksion në Shkodër, 13 urdhër arreste, të përfshirë edhe policë

11 July 2025 at 13:01

Nga Gazeta Si- Prej mëngjesit të sotëm, SPAK po zhvillon një aksion në Shkodër, pas lëshimit të 13 urdhër arresteve.

Sipas burimeve për mediat, 8 persona janë arrestuar ndërsa 5 të tjerë janë në kërkim. Grupi kriminal dyshohet se trafikonte drogë nga Amerika Latine.

Ndërkohë në mes të të arrestuarve janë edhe zyrtarë policie. Ky operacion ka ardhur pas zbërthimit të komunikimeve në SKY ECC.

Në përditësim…

The post Trafik droge nga Amerika Latine/ SPAK aksion në Shkodër, 13 urdhër arreste, të përfshirë edhe policë appeared first on Gazeta Si.

Rama: Brenda pak ditësh dalin çmimet e reja të referencës! Taksa për shtëpinë e dytë do të jetë më e madhe se e para

11 July 2025 at 11:45

Nga Gazeta Si- Kryeministri Edi Rama theksoi se brenda pak ditësh do të bëhen me dije çmimet e reja të referencës.

Ai tha se do kenë dhe një element tjetër të ri, që taksa për shtëpinë e dytë do jetë më e madhe sesa për shtëpinë e parë.

“Kështu që, bashkitë, sidomos ato të bregdetit, do ketë një të ardhur të shtuar nga ky proces pasi shumë njerëz në bregdet kanë shtëpitë e dyta”.

Por, nga ana tjetër, tha Rama, një gjë duhet patur parasysh se në disa bashki “kemi taksa lokale eksesive, gjë që nuk na bën sens”.

Rama kërkoi nga ministria e Financave që të japë një ‘udhërrëfyes’ edhe për rastet në disa bashki ku ka taksa tavoline psh apo të tjera ndërkohë që taksa është zero për biznesin e vogël.

“Ka edhe raste ekstravagante fare ku këtyre që merren me miniera apo investime në energji iu vënë taksa lokale të çuditshme dhe kjo nuk bën sens”, tha Rama.

The post Rama: Brenda pak ditësh dalin çmimet e reja të referencës! Taksa për shtëpinë e dytë do të jetë më e madhe se e para appeared first on Gazeta Si.

Europol shkatërron rrjetin e trafikut të prostitucionit e lypjes! 158 të arrestuar, mbi 1000 viktima të shpëtuara, 3 në Shqipëri

11 July 2025 at 11:37

Nga Gazeta Si- Europol ka finalizuar një operacion ndërkombëtar në 43 shtete, përfshi edhe Shqipërinë, për shkatërrimin e një rrjeti të trafikut të qenieve njerëzore, prostitucionit dhe lypjes, ku 3 prej viktimave janë shpëtuar në Shqipëri.

Në këtë operacion janë arrestuar 158 trafikantë dhe janë shpëtuar 1194 viktima.

Operacioni me emrin e koduar “Zinxhiri Global” u zhvillua nga data 1 deri më datë 6 qershor dhe u përqendrua te trafikimi për shfrytëzim seksual, kriminalitet të detyruar dhe lypje të detyruar.

Viktimat e mundshme u raportuan nga 64 vende të ndryshme, me shumicën nga Rumania, Ukraina, Kolumbia, Kina dhe Hungaria. Shumë prej viktimave ishin trafikuar përtej kufijve dhe madje edhe kontinenteve, duke demonstruar natyrën globale të skemave të trafikimit të qenieve njerëzore. Hetimet tregojnë se shumica dërrmuese e viktimave të shfrytëzimit seksual janë femra dhe të rritur, ndërsa shfrytëzimi i viktimave të mitura është kryesisht i lidhur me lypjen e detyruar dhe aktivitetin kriminal të detyruar, siç është vjedhja. Në shumë nga këto raste, mbrojtja e viktimave mund të jetë sfiduese, pasi ato shpesh shfrytëzohen nga anëtarët e familjes.

Aksion pati edhe në vendin tonë, ku u godit një rast i trafikimit për prostitucion të grave kineze që shfrytëzoheshin në një qendër masazhi.

“Në Shqipëri u shpëtuan 3 gra kineze të shfrytëzuara seksualisht. Ato ishin rekrutuar në Dubai nga një rrjet kinez dhe ishin transferuar në Shqipëri për të punuar në një qendër masazhi. Një trafikant u arrestua dhe një tjetër është shpallur në kërkim”, nënvizon organizata.

Pikat kryesore të operacionit:

Austria: Policia arrestoi 7 trafikantë të dyshuar (1 hungarez dhe 6 rumunë) dhe shpëtoi 8 gra. U identifikua një grup kriminal familjar nga Rumania që vepronte në disa vende të BE-së. Gratë rekrutoheshin me metodën “lover-boy” dhe detyroheshin të prostituonin, të mashtronin klientët për para apo të vidhnin prej tyre.

Rumania: Policia kreu kontrolle në banesa, thirri 11 dëshmitarë dhe arrestoi 9 persona për trafikimin e 8 fëmijëve (mosha 7–15 vjeç) për lypje të detyruar.

Italia: Kontrolle në qendra masazhi; u identifikuan 75 viktima të mundshme nga Rumania, Kina dhe Kolumbia. U sekuestruan drogë dhe armë. U arrestua një italian për trafikim dhe 5 të tjerë për vepra të tjera penale.

Malta: U arrestua një trafikant dhe u shpëtuan 3 gra nga Kolumbia (2 motra dhe halla e tyre), të cilave iu ofrua punë si pastruese nga një shtetas italian, por pasi mbërritën në Maltë, iu morën pasaportat dhe u detyruan të prostituonin.

Shqipëria: U shpëtuan 3 gra kineze të shfrytëzuara seksualisht. Ato ishin rekrutuar në Dubai nga një rrjet kinez dhe ishin transferuar në Shqipëri për të punuar në një qendër masazhi. Një trafikant u arrestua dhe një tjetër shpallur në kërkim.

Greqia & Mali i Zi: U arrestuan persona që shfrytëzonin për lypje fëmijët e tyre apo të afërm të mitur, disa vetëm 2–3 vjeç.

Hungaria: Një vajzë 15-vjeçare u detyrua nga prindërit të prostituonte si burimi i vetëm i të ardhurave të familjes. Babai i saj u arrestua dhe ajo u dërgua në institucion për kujdesin e fëmijëve.

Bosnja dhe Hercegovina: Një vajzë e mitur u detyrua nga prindërit të martohej, pa pëlqimin e saj, për përfitime financiare. U shpëtua dhe vendosur në strehë të sigurt. Në një rast tjetër, 13 gra (9 kineze dhe 4 braziliane) ishin viktima të shfrytëzimit seksual; u arrestuan 3 trafikantë (2 boshnjakë dhe 1 kinez).

Ukraina: U zhvillua një operacion i fshehtë që zbuloi një rrjet që rekrutonte gra për shfrytëzim në Berlin. Një grua u arrestua dhe u zbuluan profile online për shërbime seksuale në Gjermani.

Brazili: Policia federale çmontoi një rrjet që rekrutonte viktima me premtime të rreme për punësim dhe i trafikonte në Myanmar për shfrytëzim seksual. Një viktimë u shpëtua përmes një njoftimi të INTERPOL-it.

Tajlanda: Policia çmontoi një rrjet prostitucioni me të mitur në një rrjet social të njohur. U arrestuan 12 persona (7 për trafikim), dhe u shpëtuan 2 viktima (14 dhe 17 vjeç).

The post Europol shkatërron rrjetin e trafikut të prostitucionit e lypjes! 158 të arrestuar, mbi 1000 viktima të shpëtuara, 3 në Shqipëri appeared first on Gazeta Si.

Rama kërkon shkarkimin e kryetarëve të Njësive Administrative, në gjithë Shqipërinë

11 July 2025 at 11:09

Nga Gazeta ‘Si’- Të gjithë kryetarët e njësive administrative të Shqipërisë duhet të shkarkohen.

Kryeministri Edi Rama gjatë takimit me kryebashkiakët tha se shpreson që deri të hënën të gjithë kryetarët e njësive administrative të jenë të shkarkuar.

Ai tha se duhet t’u jepet mundësia edhe të tjerëve që mund të jenë më të zotë se ata.

“Vota që kemi marrë më shumë se çdo herë tjetër, e kanë rritur diferencën mes sa jemi në anëtarët partie dhe sa janë ata që e duan këtë parti në krye. Tu japim mundësi të re njerëzve që të kontribuojnë për këtë vend, drejtorë dhe kryetarë njësish”, tha Rama, duke shtuar se mjafton të shohësh  si lulëzojnë barërat e këqijave për ta kuptuar që nuk janë në funksion.

The post Rama kërkon shkarkimin e kryetarëve të Njësive Administrative, në gjithë Shqipërinë appeared first on Gazeta Si.

❌
❌