FOTO/ Shteti që po fundoset nga rritja e nivelit të Oqeanit!
Nga Sara Gandolfi, Corriere della Sera
Mbi 80 përqind e popullsisë së Tuvalusë, një komb i arkipelagut të Paqësorit, po kërkon një vizë të përhershme klimatike për të jetuar në Australi dhe për t’i shpëtuar rritjes së nivelit të detit të shkaktuar nga ndryshimet klimatike. Çdo vit, qeveria në Canberra ofron viza për qytetarët e Tuvalusë si pjesë e një marrëveshjeje për migrimin klimatik, e para e këtij lloji në botë. “Ne kemi marrë interes jashtëzakonisht të lartë, me 8,750 regjistrime”, tha Komisioneri i Lartë Australian për Tuvalunë në një deklaratë. Kjo përfaqëson 82% të 10,643 banorëve të vendit ishullor. Por këtë vit, vetëm 280 persona do të jenë të kualifikuar për viza.
Tuvalu është një nga vendet në botë më të kërcënuara nga efektet e ndryshimeve klimatike: dy nga nëntë atolet koralore të arkipelagut janë zhdukur kryesisht nën valë, dhe shkencëtarët vlerësojnë se të gjithë ishujt mund të bëhen të pabanueshëm brenda 80 viteve të ardhshme. Në vitin 2024, pjesërisht për të frenuar ndikimin në rritje të Kinës në rajonin e Paqësorit, Australia nënshkroi paktin e Unionit Falepili me Tuvalu-n, duke futur një kategori të re vizash “klimatike” posaçërisht për qytetarët e arkipelagut.
“Australia njeh ndikimin shkatërrues që ndryshimet klimatike po kanë në jetesën, sigurinë dhe mirëqenien e vendeve dhe njerëzve të prekshëm nga klima, veçanërisht në rajonin e Paqësorit”, tha Departamenti Australian i Punëve të Jashtme për Agence France Presse muajin e kaluar. “Kjo është marrëveshja e parë e këtij lloji në botë, që hap rrugën për lëvizshmëri dinjitoze në një kohë kur ndikimet klimatike vazhdojnë të përkeqësohen.” Viza do t’u ofrojë tuvaluanëve mundësinë për të jetuar, studiuar dhe punuar në Australi.
Pakti Falepili gjithashtu e angazhon Australinë të mbrojë Tuvalu-n nga fatkeqësitë natyrore, pandemitë shëndetësore dhe “agresioni ushtarak”. Për më tepër, marrëveshja i lejon Australisë të ketë një zë në të gjitha paktet e tjera të mbrojtjes që Tuvalu nënshkruan me vendet e tjera.
Tuvalu është një nga 12 shtetet që ende mbajnë marrëdhënie diplomatike zyrtare me Taipein, në vend të Pekinit, i cili prej kohësh ka kërkuar ta fusë qeverinë e arkipelagut në sferën e tij të ndikimit. Statistikat e azilit u publikuan pothuajse njëkohësisht me një vendim historik nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, organi më i lartë gjyqësor i Kombeve të Bashkuara. Gjyqtarët në Hagë vendosën se ndryshimi i klimës është “një kërcënim ekzistencial” dhe shtetet kanë “detyrime të qarta” për ta parandaluar atë. Shkeljet e këtyre detyrimeve përbëjnë një “akt të gabuar” dhe pasojat ligjore “mund të përfshijnë kompensim të plotë për dëmin e pësuar nga shtetet e dëmtuara në formën e dëmshpërblimit, kompensimit dhe kënaqësisë”.
“Dështimi i një shteti për të ndërmarrë veprime të përshtatshme për të mbrojtur sistemin klimatik nga emetimet e gazrave serrë, duke përfshirë prodhimin ose konsumin e lëndëve djegëse fosile, dhënien e licencave të eksplorimit ose ofrimin e subvencioneve për lëndët djegëse fosile, mund të përbëjë një veprim të gabuar ndërkombëtarisht që i atribuohet atij shteti”, sqaroi dje gjyqtari Iwasawa Yuji, President i Gjykatës së Hagës.
Opinioni prej 140 faqesh, megjithëse jo detyrues, prezanton një parim të së drejtës ndërkombëtare që shkon shumë përtej angazhimeve të marra nga qeveritë në vitin 2015 me Marrëveshjen e Parisit për të frenuar ngrohjen globale. Gjykata jo vetëm që konfirmon se përgjegjësitë e shteteve për të drejtat e njeriut përfshijnë respektimin e limitit prej 1.5°C, por gjithashtu përcakton detyrimin për të parandaluar dëme të konsiderueshme mjedisore dhe detyrimin për të kompensuar dëmet kur ato nuk janë më të riparueshme.
I kërkuar nga një grup studentësh nga arkipelagu i Vanuatusë, një komb i Paqësorit që, ashtu si Tuvalu, është në rrezik të zhduket nën ujë, mendimi do t’i japë shtysë të mëtejshme të ashtuquajturave “padi për klimën” të ngritura në vende të ndryshme nga qytetarët dhe OJQ-të mjedisore kundër qeverive ose kompanive të mbajtura përgjegjëse për krizën e vazhdueshme, qoftë përmes mosveprimit ose emetimeve të gazrave që ndryshojnë klimën.
