Në rrjedhën e jetës, fjalët e urta popullore mbeten një udhërrëfyes i vyer i diturisë dhe përvojës së brezave të kaluar. Ato pasqyrojnë mendimin, përvojën dhe filozofinë e thellë të popullit shqiptar, duke shërbyer si mësime të vyera për jetën dhe marrëdhëniet ndërnjerëzore.
KultPlus sjell për lexuesit e vet një përzgjedhje të disa prej fjalëve më të njohura të urta shqiptare, që jo vetëm pasurojnë gjuhën tonë, por edhe na mësojnë vlera të përjetshme:
“Më mirë një shok i vjetër se sa dy të rinj.” – Një kujtesë për vlerën e miqësisë së vërtetë dhe besnike.
“Kush punon me zemër, nuk lodhet kurrë.” – Puna me pasion dhe përkushtim është burim i kënaqësisë.
“Fjala e mirë ngroh më shumë se dielli.” – Fuqia e fjalës së butë dhe mirëkuptimit në marrëdhënie.
“Pema e mirë mban fryt të mirë.” – Në thelb të vlerave të mira qëndron karakteri i pastër dhe i sinqertë.
Fjalët e urta janë shpesh një pasqyrë e gjallë e historisë dhe mënyrës së të jetuarit të shqiptarëve, duke kaluar brez pas brezi si trashëgimi e çmuar kulturore.
Në një botë që ndryshon me shpejtësi, rikthimi te këto thënie të mençura është një mënyrë për të mbajtur gjallë identitetin dhe për të nxjerrë mësime që vlerësojnë miqësinë, punën, respektin dhe dashurinë./KultPlus.com
Edicioni i 15-të i Mitrovica Green Fest, festivalit që prej një dekade e gjysmë sjell së bashku artistë, qytetarë, aktivistë dhe profesionistë të mjedisit për të promovuar zhvillimin e qëndrueshëm përmes artit dhe veprimit qytetar, këtë vit rikthehet me një temë tronditëse dhe thellësisht aktuale: “Toxicity” (Toksiciteti).
Në një kohë kur dëmi ndaj mjedisit shpesh ndodh në mënyrë të padukshme dhe graduale, tema “Toxicity” vjen si një përpjekje për të eksploruar dhe ekspozuar jo vetëm ndotjen që prekim fizikisht, por edhe format më të holla e sistematike të toksicitetit – ato që helmojnë marrëdhëniet tona me natyrën, njëri-tjetrin dhe vetveten.
“A gjendet toksiciteti vetëm në lumenjtë e ndotur e tokën e helmatisur, apo edhe në sistemet që lejuan të bëhet kështu? A e mbajti gjallë toksicitetin fryma jonë, apo ne ishim indiferentë dhe nuk deshëm ta shohim?” – pyesin organizatorët në deklaratën e tyre.
Toksiciteti, në thelb, është shkalla e dëmit që një substancë, sjellje apo strukturë mund të shkaktojë mbi organizmat e gjallë dhe mbi ekosistemet. Por Green Fest këtë vit e zgjeron këtë përkufizim, duke e parë si një prani që shkon përtej ndotjes fizike: si një dhunë e ngadaltë dhe e padukshme që, siç thotë studiuesi Rob Nixon, grumbullohet me kohë dhe prek më të pambrojturit – duke lënë gjurmë të përhershme në ujërat tona, në qytetet tona, në trupat dhe jetët tona.
Pikërisht për ta bërë këtë të padukshme të dukshme, Green Fest 15 do të përdorë artin si medium reflektimi dhe reagimi. Përmes një programi të larmishëm që përfshin ekspozita, performanca muzikore, art vizual, dokumentarë mjedisorë, punëtori kreative, aktivitete për fëmijë dhe debate publike, festivali do të krijojë hapësira për të pyetur, për të reflektuar dhe për të ndërtuar kolektivisht rrugët drejt një detoksifikimi të brendshëm dhe të jashtëm.
“Toksiciteti helmon jo vetëm natyrën, por edhe mënyrën si jetojmë, vendimet që i pranojmë si normale dhe pabarazitë që i bëjmë sikur nuk ekzistojnë. Green Fest këtë vit sfidon këtë normalitet të helmatisur – jo për të tronditur, por për të ndërgjegjësuar. Jo për të dëshpëruar, por për të pyetur: Çfarë do të thotë të shërohesh? Si individ, si komunitet, si planet?”
Green Fest XV do të mbahet në qytetin e Mitrovicës nga 13 deri më 17 gusht 2025, dhe do të vazhdojë misionin e tij për të krijuar ndërveprim kuptimplotë mes artit dhe qëndrueshmërisë, duke përfshirë publikun e të gjitha moshave dhe prejardhjeve. Në zemër të festivalit qëndron ideja se arti mund të jetë jo vetëm pasqyrë e së vërtetës, por edhe mjet i shërimit – një mënyrë për të parë më qartë, për të ndjerë më thellë, dhe për të vepruar më me guxim.
Në një kohë kur planeti, shoqëritë dhe individët përballen me forma të reja e të rrezikshme të ndotjes – jo vetëm mjedisore, por edhe shpirtërore e strukturore – Mitrovica Green Fest ngre një pyetje të guximshme: A është Toka toksike, apo jemi bërë ne toksik për Tokën?/KultPlus.com
Për edicionin e 24-të, DokuNights rikthehet jo vetëm si program muzikor, por si një përvojë e pandashme e DokuFest-it – një ritëm që pulson përtej natës, përtej muzikës. Çdo mbrëmje në skenën Sonar, në kalanë e Prizrenit, shndërrohet në një udhëtim mes gurëve të lashtë dhe tingujve modernë, duke shënuar një magji të përbashkët që zgjat deri në lindje të diellit.
Kuruar nga Nita Deda dhe Leart Rama, programi i këtij viti përfshin një spektër të gjerë artistësh – nga këngë ceremoniale shekullore, te tinguj bashkëkohorë që shtyjnë kufijtë e muzikës dhe ndjesisë. Mes artistëve të ftuar janë Byron Yeates, dyshja australiane IN2STELLAR, kuarteti ukrainas Dakha Brakha, dhe emra të tjerë të skenës ndërkombëtare si Cinna Peyghamy, YAAND, urbau dhe upsammy me performancën e saj audio-vizuale “Strange Meridians”.
Në skenë ngjiten edhe artistë vendorë që e ndriçojnë kalanë me shpirtin e vendit: Ylli Limani me balada që bashkojnë brezat, Shkodra Elektronike me tingujt retro-futuristë të këngëve tradicionale, si dhe një rikthim i veçantë nga Ibadet Ramadani, që prezanton albumin e saj të ri në vendlindje.
Festivali kulmon me performancën e Orkestrës së Beratit, që sjell tingujt e pasur të muzikës tradicionale shqiptare, ndërsa nata vazhdon me një festë të pafund në kalanë e Prizrenit për të shënuar 10-vjetorin e Sound Metaphors dhe mbylljen e DokuFest 2025 me një udhëtim muzikor nga Sleep D dhe i vetmi Genc Elezaj.
Tri shtigje, një destinacion. Një andërr kolektive që na bashkon çdo natë – deri sa dritat të ndizen sërish për edicionin e 25-të./KultPlus.com
Produksioni kosovar ‘Buka’ do të jetë për here të dytë pjesë e Festivalit të Filmit në Sarajevë, këtë here në konkurencën kryesore për film të gjatë artistik.
Filmi ‘’Vidra’’(Otter), një bashkëprodhim ndërkombëtar i Malit të Zi, Kosovës, Bosnjës,Kroacisë dhe Italisë, me regji nga Srdan Vuletić, do të ketë premierën botërore më 16 gusht 2025 në këtë festival të njohur ballkanik, përcjellë KultPlus
Kosova përfaqësohet nga Buka Production me producentin Fatmir Spahiu, ndërsa pjesë e ekipit janë edhe Pëllumb Ballata si production sound mixer dhe Nok Selmani si boom operator. Në ekip përfshihen emra të njohur nga rajoni si:
– Filip Tot (drejtor fotografie, Kroaci) – Ognjen Smolović (skenograf, Mali i Zi) – Andrea Samardžić (kostumografi, Mali i Zi) – Nataša Sevčnikar (grimi, Slloveni) – Vlado Gojun (montazhi, Kroaci)
Filmi është përkrahur nga Qendra Kinematografike e Kosovës, Qendra e Filmit të Malit të Zi, Ministria e Kulturës së Italisë, Apulia Film Commission, HAVC (Kroaci), si dhe institucione kulturore të Bosnjës. Produksioni Buka falënderon nga zemra të gjithë bashkëpunëtorët dhe ekipin që e bëri të mundur këtë projekt, përfshirë: Pëllumb Ballata, Nok Selmani, Aurita Agushi, Edona Reshitaj, dhe shumë të tjerë./KultPlus.com/
Sa mirë, atëherë, o mite, kur isha fëmi; i lodhur prej lodrimesh gjithë ditën, nën hije të një shelgu bija këputur gjumi:
ëndrra gjithfarë, plot ndriçime. I pezmatuar tash vetëm ndrydhi, e nata, e ditës lubi, shpirtin ndër helme përkundë, e arsyeja brehet panda, e brenë. E në agim shiroku, një mbas një, sy lotues ngulitë mbi xhame; bie ora pesë: unë kryqin marr në krah e më pak frymë fillohen për Kalvar.
Eci. Dhe me ngadalë e lehtë një këngë sajohet ndër dej: “ad adiuvandum me festina”. E këmba përmbi baltë len gjurmë të thella. /KultPlus.com
Edicioni i nëntë i ZA Fest do të vijë për publikun përsëri nga Shkodra në datat 24, 25, dhe 26 korrik. Zëri që kumbon prej kalasë së Shkodrës për tri net do të sjellë artistët më në zë të momentit duke bashkuar arti modern me traditën, në një skenë plot emocione, intimitet e energji shpërthyese njëherësh.
Pjesë e këtij festivali do të jenë emra si Armend Rexhepagiqi, Rednex, MC Kresha & Lyrical Son, Casadilego, Petrit Çarkaxhiu, Arbër Agalliu, Lorik Cana, Rafael Hoxhaj etj.
ZA Fest është aktivitet kulturor i përvitshëm, krijuar nga pasioni i artistit Vlashent Sata.
Skenë e këtij eventi është bërë Kalaja e Rozafës, shtëpitë muze në Shkodër, lugina e Thethit etj. “A jeni gati të përjetuar kujtime të paharrueshme në netët plot art, muzikë të mirë dhe ju, publiku më zemërbardhë?”, thotë drejtuesi i festivalit, Vlashent Sata nga Kalaja e Rozafës, në videon promovuese të aktivitetit./atsh/
Charles Dickens (Carls Dikens), është një ndër shkrimtarët anglez më të njohur që zhvilloi romanin shoqëror.
Fëmijëria e tij e mjerueshme, varfëria dhe puna që në moshë të re janë motivet që e kanë shtyrë shkrimtarin të krijojë personazhe fëmijërorë. Ngjarjet e jetës së tij ndoshta përbëjnë edhe çelësin e suksesit në veprat ku ai pasqyroi dhe rishkroi fëmijërinë e tij duke i dhënë një fund të lumtur. Njihet për vepra si: “David Koperfild”, “Oliver Tuist” etj. Ai krijoi disa nga personazhet imagjinar më të njohur në botë dhe konsiderohet nga shumë si romancieri më i madh i epokës viktoriane. Veprat e tij gëzonin popullaritet të paparë gjatë jetës së tij dhe, në shekullin e 20-të, kritikët dhe studiuesit e kishin njohur atë si një gjeni letrar.
Romanet dhe tregimet e tij të shkurtra lexohen gjerësisht sot. I lindur në Portsmouth, Dickens la shkollën në moshën 12 vjeçare për të punuar në një fabrikë çizmesh kur babai i tij u burgos në një burg të borxhlinjve. Pas tre vjetësh ai u kthye në shkollë, para se të fillonte karrierën e tij letrare si gazetar. Dikens botoi një revistë javore për 20 vjet, shkroi 15 romane, pesë novela, qindra tregime të shkurtra dhe artikuj jo-fiktive, ligjëroi dhe lexoi gjerësisht, ishte një shkrues i palodhur letrash dhe bëri fushatë energjike për të drejtat e fëmijëve, për arsimin dhe për reforma të tjera sociale.
SUKSESI Suksesi letrar i Dikens filloi me botimin serial të “The Pickwick Papers” në vitin 1836, një fenomen botues – falë prezantimit të personazhit Sam Weller në episodin e katërt – që ndezi mallrat dhe spin-off të Pickwick. Brenda pak vitesh Dickens ishte bërë një personazh i famshëm letrar ndërkombëtar, i famshëm për humorin, satirën dhe vëzhgimin e mprehtë të karakterit dhe shoqërisë. Romanet e tij, shumica e tyre të botuara në këste mujore ose javore, ishin pionierët e botimit serial të trillimeve narrative, i cili u bë mënyra dominuese viktoriane për botimin e romaneve. Përfundimet e Cliffhanger në botimet e tij serike i mbanin lexuesit në pezullim. Formati i kësteve i lejoi Dikensit të vlerësonte reagimin e audiencës së tij, dhe ai shpesh e modifikonte komplotin e tij dhe zhvillimin e karakterit bazuar në reagime të tilla. Për shembull, kur kiropodisti i gruas së tij shprehu shqetësimin se si Miss Mowcher në David Copperfield dukej se pasqyronte aftësitë e saj të kufizuara, Dickens e përmirësoi karakterin me karakteristika pozitive. Komplotet e tij u ndërtuan me kujdes dhe ai shpesh gërsheti elemente nga ngjarjet aktuale në narrativat e tij. Masat e të varfërve analfabetë do të paguanin individualisht një gjysmë qindarke për t’u lexuar çdo episod të ri mujor, duke hapur dhe frymëzuar një klasë të re lexuesish. Novela e tij e vitit 1843 A Christmas Carol mbetet veçanërisht popullore dhe vazhdon të frymëzojë përshtatje në çdo zhanër artistik. Oliver Tëist dhe Great Expectations gjithashtu përshtaten shpesh dhe, si shumë prej romaneve të tij, ngjallin imazhe të Londrës së hershme viktoriane. Romani i tij i vitit 1859 A Tale of Two Cities (i vendosur në Londër dhe Paris) është vepra e tij më e njohur e trillimeve historike. I famshëm më i famshëm i epokës së tij, ai ndërmori, në përgjigje të kërkesës së publikut, një seri turne leximi publik në pjesën e mëvonshme të karrierës së tij. Termi Dikensian përdoret për të përshkruar diçka që të kujton Dikensin dhe shkrimet e tij, të tilla si kushtet e këqija sociale ose të punës, ose personazhet komikisht të neveritshëm.
VEPRA Gjatë gjithë jetës së tij artistike bie në sy apo del në pah njëfarë ambicie për të botuar botime të shumanshme; një suazë e madhe për mjaft tablo; një sistem rrëfenjash që përmbajnë tregime si “Netët Arabe”. Pikërisht është ambicia që e shtyn më pas të bëhet botues i dy revistave, “Bota shtëpiake” dhe “Një vit plot”. Te këto revista bie në sy kuptimi fillimor i ndjesisë së shitores; dhe aluzioni tjetër i dëshirës së pafre për të mbajtur një tregtore në të cilën të shitet gjithçka. Dikensi bëri emër me romanin “Nikolas Nikëllbi”. Ndërsa plani tjetër që do të quhej “Sahati i pronarit Hamfri”, do të përbëhej nga histori të ndryshme treguar nga një tokicë miqsh. Me mendimin për t‘i bërë ato sa më miqësore ai i ktheu disa prej tyre në miq të vjetër; duke rifutur zotin Pikuik dhe dy uellërët, ndonëse këto personazhe vështirë se mund të quheshin të punuar mjeshtërisht, autori e kishte përqendruar vëmendjen në gjëra krejt të tjera. Njëra prej këtyre qe një roman historik, ngjizur mbase më shumë sipas stilit të Skotit se sa stilit prozaik të Smolletit6, stil të cilin Dikensi zakonisht ndoqi. Romani në fjalë quhej “Barnabi Ruxh” (1840) dhe ajo që ngjallte më shumë interes tek ai ishin Rrëmujat e Gordonit dhe turma e prishësve të rendit e qetësisë na udhëhiqej nga një i marrë, i cili kishte një hajmali dhe një dell për letërsi të lirë të bujshme që e shfrytëzonte për ta zbavitur veten. Por romani i sipërpërmendur ka gjithashtu një fabul, që ndonëse është e ndërlikuar, prapëseprapë është më e qartë se subjekti i “Oliver Tuistit”; një intrigë që i ngjalli së tepërmi interesin mendjes hetuese të Pouit. Asgjëmangut, Barnabi Ruxhi s‘është edhe aq dikensian sa romani që e parapriu apo romani tjetër që e pasoi.
Romani i dytë, shtrënguar pasigurtshëm në kornizën e “Sahatit të mjeshtërit Hamfri”, ishte “Shitorja me gjëra të vjetra, të rralla” (1841), siç kuptohet vagullisht nga ndoca prej përmendjeve të historisë. Pritja botore e këtij romani sqaron tej mase qartë çka është thënë për tiparin e dyfishtë të suksesit të tij. Në njërën anë qëndronte suksesi i tij i përnjëmendtë si mjeshtër në gdhendjen e figurave të personazheve të ndryshme, përgjithësisht groteske dhe fort shëmtaraqe. Ndërsa në anën tjetër qëndronte suksesi i tij më i vogël si mjeshtër për gjithçka që prirej të kthehej më së shumti në një tregtar shëtitës (që shet mallra të lira). Në të vërtetë, romani “Shitorja me gjëra të vjetra, të rralla”, përmban humorin më tërheqës e më të përfytyruar në të gjithë veprat e tij argëtuese; në asnjë vend tjetër s‘gjejmë një shërbim më të përkryer se sa ai që i bën zoti Suivwl kusarit ose fjalimi që zoti Bras mban në varrimin e picingulit.
GODITJA Më 8 qershor 1870, Dikens pësoi një goditje tjetër në shtëpinë e tij pas një pune të plotë në Edwin Drood. Ai kurrë nuk u rikthye në vetëdije, dhe të nesërmen, pesë vjet deri në ditën pas rrëzimit të hekurudhës Staplehurst, ai vdiq në Gads Hill Place. Biografi Claire Tomalin ka sugjeruar se Dikens ishte në të vërtetë në Peckham, kur ai pësoi goditje, dhe zonja e tij Ellen Ternan dhe shërbëtoret e saj e kishin kthyer atë në Gadin Hill kështu që publiku nuk do të dinte të vërtetën rreth marrëdhënies së tyre. Ndryshe nga dëshira e tij për t’u varrosur në Katedralen e Rochester “në një mënyrë të lirë, të paqëndrueshme dhe rreptësisht private”, ai u preh në Poets’ Corner të Westminster Abbey. Një epitaf i shtypur që qarkulloi në kohën e varrimit thotë: Në kujtim të Çarls Dikens (autori më popullor i Anglisë) i cili vdiq në rezidencën e tij, Higham, afër Rochester, Kent, 8 qershor 1870, në moshën 58-vjeçare.
Ai ishte një simpatizant i të varfërve, të vuajturve dhe të shtypurve; dhe me vdekjen e tij, një nga shkrimtarët më të mëdhenj të Anglisë humbet në botë. Një letër nga Dikens drejtuar Nëpunësit të Privy Council në mars tregon se atij i ishte ofruar dhe kishte pranuar një baronetizëm, i cili nuk ishte marrë parasysh përpara vdekjes së tij. Fjalët e tij të fundit ishin “Në tokë”, në përgjigje të kërkesës së kunatës së tij Georgina që ai të shtrihej. Të dielën, 19 qershor 1870, pesë ditë pasi Dickens u varros në Abbey, Dekani Arthur Penrhyn Stanley mbajti një elegji përkujtimore, duke lavdëruar “humoristin gjenial dhe të dashur për të cilin ne tani vajtojmë”, sepse tregoi me shembullin e tij “se edhe në trajtimin e skenave më të errëta dhe personazheve më të degraduar, gjeniu mund të ishte ende i pastër, dhe gëzimi mund të jetë i pafajshëm”. Duke treguar lulet e freskëta që stolisnin varrin e romancierit, Stanley siguroi të pranishmit se “vendi do të ishte që tani një vend i shenjtë si me Botën e Re ashtu edhe me të Vjetër, si ai i përfaqësuesit të letërsisë, jo vetëm të këtij ishulli, por të të gjithë ata që flasin gjuhën tonë angleze.”
TESTAMENTI Në testamentin e tij, të hartuar më shumë se një vit para vdekjes së tij, Dikens ia la kujdesin e pasurisë së tij prej £80,000 (£8,143,500 më 2021) kolegut të tij të vjetër John Forster dhe “mikut të tij më të mirë dhe më të vërtetë” Georgina Hogarth, së bashku me dy djemtë e Dikensit, morën, gjithashtu, një shumë pa taksa prej 8,000 £ (ekuivalente me 814,000 £ në 2021). Megjithëse Dikens dhe gruaja e tij ishin ndarë për disa vite në kohën e vdekjes së tij, ai i siguroi asaj një të ardhur vjetore prej £600 (£61,100 në 2021) dhe i bëri asaj pagesa të ngjashme në testamentin e tij. Ai, gjithashtu, la trashëgim £19 19s (£2,000 në 2021) për çdo shërbëtor në punësimin e tij në kohën e vdekjes së tij./Konica.al/
Christina Aguilera është rikthyer në mënyrë magjepsëse, duke dëshmuar se është ende “e bukur në çdo kuptim”, sipas E! News
22 vjet pas fushatës ikonike të Versace për vjeshtën 2003, këngëtarja e “Genie in a Bottle” u shfaq me të njëjtin stil në premierën londineze të “Burlesque: The Musical” më 21 korrik. Me një fustan pa rripa, korse të kryqëzuar dhe fund me volane, ajo e kompletoi pamjen me çizme të zeza të gjata dhe buzë të errëta, ndërsa flokët biond platin i la të rrjedhin natyrshëm — një homazh i qartë për dukjen e dikurshme
Christina, producente e shfaqjes skenike të filmit të vitit 2010 ku luajti me Cher, riktheu jo vetëm stilin, por edhe frymën krijuese. Donatella Versace, e cila e zgjodhi atë për fushatën e vitit 2003, u shpreh: “Zëri i saj është i jashtëzakonshëm. Doja të ishim mikesha, kjo ishte më e rëndësishmja”.
Christina tha atëherë se ishte e emocionuar për të eksploruar një fushë të re, dhe ky vizion i saj vazhdon: “Jam më e përqendruar se kurrë në atë që dua të bëj”, tha ajo për Vogue. “Gjithmonë kam dashur të zbuloj pjesë të reja të vetes”./KultPlus.com
Njeriu bëhet më së shumti vetvetja kur arrin seriozitetin e një fëmije që është duke lozur.
Askush nuk mund ta kalojë të njëjtin lum dy herë, sepse ai rrjedh, dhe nuk është i njëjti lumë, dhe ai vetë ndryshon, nuk është më i njëjti njeri.
Nuk ka asgjë të përhershme, përveç ndryshimit.
Koha është një lojë që fëmijët e luajnë bukur.
Bollëku i informacionit nuk garanton urtësinë te njeriu.
Karakteri yt o njeri, është fati yt!
Është nëpërmjet ndryshimit që ne gjejmë qëllimin.
Shpirti është pikturuar me ngjyrat e mendimeve të tij.
Heshtja, shëron.
Çfarë është ndarë do të bashkohet, dhe çfarë është bashkuar do të shpërthejë.
Të zgjuarit ndajnë të njëjtën botë, ndërsa të fjeturit janë secili në botën e vet.
Rruga për t’u ngjitur dhe rruga për të zbritur është një dhe e njëjta.
Të gjitha gjërat vijnë në ekzistencë si konflikt midis dy të kundërtave.
Sytë dhe veshët janë dëshmitarë të këqinj për njeriun me shpirt barbar.
Historia është një fëmijë që bën kështjella prej rëre në breg të detit, ndërsa ai fëmija është gjithë madhështia e pushtetit të njeriut.
Nuk është asnjëherë tepër vonë për të kërkuar një botë të re.
Zjarri jeton për shkak të vdekjes së Tokës, ajri jeton për shkak të vdekjes së zjarrit, uji jeton prej vdekjes së ajrit, dhe Toka jeton prej vdekjes së ujit.
Natyrës i pëlqen të fshihet.
Njerëzit duhet t’i mbrojnë ligjet ashtu siç mbrohen muret e qytetit.
E kam ba nji prej mëkateve ma t’mëdhá që nji njeri mundet me ba: s’kam qenë i lumtun. Akullnajat e harresës m’gjejnë, m’zvarrisin e pamëshirshëm m’lânë me ra.
Prindët m’lindën që ta lu’j Nji lojë t’rrezikshme e t’bukur në këtë botë, për tokë, ajër, zjarm e ujë. I mashtrova. S’qeshë i lumtun.
Qe e kotëdëshira e tyne e rinisë. Trunin tim ia fala me vullnet e këmbëngulje simetrive t’artit gjithë lajlelule. Ata m’lanë trashëgim vlerat. Unë s’kam qenë trim.
Nuk më braktis kurrë, gjithmonë më rri pran’ hija e të qenit nji mjeran.
Parku Kombëtar i Butrintit njoftoi vizitorët e tij, përmes rrjeteve sociale, për hapjen e dy prej mozaikëve të tij.
Mozaikët e hapur rishtazi për publikun janë: mozaiku i Termës Romake dhe mozaiku i Gjimnazit. Të dy këta mozaikë, të cilët u hapën dje (22 korrik) do të qëndrojnë të hapur deri më datën 15 gusht dhe më pas mbulohen përsëri për t’u ruajtuar. Parku Kombëtar i Butrintit fton të zbuloni nga afër bukurinë dhe historinë që fshehin këto mozaikë të rrallë, të cilët gjatë një pjese të vitit qëndrojnë të mbyllur, mbuluar me rërë, për t’i ruajtur. Kjo ndodh edhe për shkak të nivelit të lartë të ujit të liqenit.
Butrinti është një nga qendrat arkeologjike dhe natyrore më të vizituara të Shqipërisë, që mbrohet nga UNESCO. Ritmi i turistëve këtë vit vlerësohet të jetë më i lartë se vitet pararendëse.
Butrinti, ashtu si shumë qendra të tjera të rëndësishme arkeologjike në Shqipëri, u shpall Monument Kulture, që në vitin 1948 me një Akt të Parë rregullues për Monumentet e Kulturës. Në vitin 1981, zona e pyllëzuar përreth Butrintit u shpall gjithashtu Monument Kulture sipas ligjeve ekzistuese, për mbrojtjen e zonave arkeologjike me rëndësi mjedisore. Në rrafshin ndërkombëtar, rëndësia e qytetit antik u njoh dhe u konfirmua si e tillë në vitin 1992, kur ai u përfshi në Listën e pasurive Botërore të UNESCO-s./atsh/KultPlus.com
Aristoteli lindi në vitin 384 p.e.s. në qytetin Stageira të Maqedonisë, në Greqinë e lashtë. Ishte biri i Nikomakut, një mjek oborri i mbretit të Maqedonisë, gjë që i dha Aristotelit qasje të hershme në rrethin e dijes dhe elitës.
Në moshën 17-vjeçare u dërgua në Athinë për të studiuar në Akademinë e Platonit, ku qëndroi për rreth 20 vjet. Megjithëse ishte nxënës i devotshëm, Aristoteli shpesh nuk pajtohej me mësuesin e tij, duke zhvilluar një qasje më empirike ndaj dijes në kontrast me idealizmin e Platonit. Pas vdekjes së Platonit, Aristoteli u largua nga Athina dhe u thirr nga mbreti Filipi II i Maqedonisë për të qenë mësuesi i djalit të tij, Aleksandrit të Madh. Kjo periudhë pati ndikim të madh në mendimin e Aristotelit, por edhe në përhapjen e ideve të tij më vonë, përmes ekspeditave të Aleksandrit. Pas kthimit në Athinë, ai themeloi shkollën e tij filozofike, Liceun, ku ligjëroi dhe shkroi për gati 13 vjet. Aristoteli kontribuoi në mënyrë madhore në një gamë të gjerë fushash: filozofi, logjikë, etikë, politikë, metafizikë, fizikë, biologji, retorikë dhe estetikë.
Ai është i njohur si themeluesi i logjikës formale përmes sistemit të silogjizmave dhe për trajtimin e lëndëve shkencore me metodë sistematike e të bazuar në vëzhgim. Ndryshe nga Platoni që mbështeste ekzistencën e botës së ideve, Aristoteli këmbëngulte se realiteti duhet studiuar në formën e tij konkrete. Në “Etika Nikomake”, një nga veprat e tij më të njohura, ai zhvillon konceptin e “mesit të artë”, duke theksuar se virtyti qëndron në ekuilibrin ndërmjet dy ekstremeve. Ndërkohë, në “Politika”, ai analizoi sistemet e qeverisjes, duke e përkufizuar njeriun si një “qenie politike” që lulëzon vetëm në shoqëri. Ai e shihte shtetin si mjetin kryesor për realizimin e të mirës së përbashkët. Në biologji, Aristoteli ishte një nga të parët që përshkroi me saktësi shumë specie kafshësh dhe hodhi themelet e klasifikimit natyror, një gjë e jashtëzakonshme për kohën, shkruan panorama.
Ai studioi gjithashtu letërsinë dhe në “Poetika”, ai dha një analizë të thellë të tragjedisë, duke prezantuar terma kyç si “katharsis”, “mimesis” dhe struktura dramatike. Pas vdekjes së Aleksandrit, klima politike në Athinë u bë armiqësore ndaj maqedonasve. I përballur me kërcënime, Aristoteli u largua në Kalkidë, ku vdiq në vitin 322 p.e.s. Trashëgimia e Aristotelit është monumentale. Veprat e tij u ruajtën pjesërisht nga nxënësit e tij dhe u rishfaqën në Europë gjatë Mesjetës përmes përkthimeve arabe. Ai u bë figura më e rëndësishme për mendimin mesjetar, duke ndikuar thellësisht në filozofinë islame dhe atë perëndimore. Qasja e tij empirike mbeti bazë e kërkimit shkencor deri në epokën moderne. Aristoteli mbetet një nga mendimtarët më me ndikim të historisë, një figurë që ndryshoi mënyrën se si njerëzimi e sheh vetveten, botën dhe dijen.
Ka çaste kur një vepër arti bëhet më shumë se një dritare mbi të shkuarën; ajo kthehet në një rit të gjallë, një këngë pa zë që rreh në zemrën e kujtesës. “Dasma shkodrane”, kjo kryevepër e Kol Idromenos e vitit 1924, është një prej atyre mrekullive ku historia dhe arti bashkëjetojnë në një përqafim të rrallë. Një kanavacë ku ngjyrat janë të rrahura nga drita e një qyteti që mbartte mbi supe peshën e traditës dhe hijeshinë e një elegance qytetare, që e shndërron momentin e dasmës në një ikonë të shpirtit kombëtar. Vështroni këtë peizazh të gjallë: oborri me kalldrëm, muret e larta, portiku që hapet si një skenë teatri, aty ku përplasen zërat e këngëve dhe hapa të veshjeve të trasha, të gjera e të hijshme. Femrat me çitjane të zeza e përparëse të bardha, me shallin e mbështjellë rreth kokës, ecin në një ritëm solemn, një koreografi e lashtë që përçon rregulla dhe krenari. Fëmijët e vegjël, të veshur me rroba festive, mbahen prej dore nga nënat apo qëndrojnë kureshtarë në skaj, duke marrë pjesë pa e ditur në një liturgji të përjetshme. Në sfond, një minare e hollë përshëndet qiellin dhe tingujt e largët të qytetit.
Idromeno nuk e pikturoi thjesht një dasmë; ai ngriti një monument të një qytetërimi të tërë, një kod të heshtur zakonesh e marrëdhëniesh që merr formë përmes veshjes, qëndrimit dhe hapit. Dhe kjo tablo, e veshur me atë tejdukshmërinë e kujtesës që na bën të ndjehemi sikur jemi të fshehur pas xhamit të një dritareje, ose hipur mbi një pemë të lagjes, është një dëshmi e rrallë se si arti shndërrohet në dokument dhe rit njëherësh. Në të vërtetë, kjo nuk është vetëm një pikturë, por një mjet për të eksploruar shpirtin e një bashkësie. Në fjalët e antropologut Clifford Geertz, një vepër arti është një mekanizëm që forcon rregullat, vlerat, lidhjet shoqërore. Dhe “Dasma shkodrane” bën pikërisht këtë, na lejon të lexojmë kodin e heshtur të një shoqërie ku familja, nderi dhe riti janë të shenjtë. Nga kjo tablo mësojmë se si ndërtohej marrëdhënia midis fiseve, si peshoheshin rolet gjinore, si merreshin vendimet që mbartnin peshën e një fisi të tërë. Dhe ndonëse sot emocionet tona janë të tjera, ndonëse syri ynë modern sheh më shumë folklor se sa kod social, fuqia e kësaj vepre është se ajo i tejkalon kohët, ajo na lidh me një identitet që, edhe pse i kaluar, është ende i gjallë në rrënjët e shpirtit shqiptar. Kështu, Kol Idromeno nuk na la thjesht një pikturë; ai na la një rrëfim të përjetshëm, një akt solemn dashurie ndaj qytetit të tij dhe kulturës që e ushqeu. Dhe çdo herë që sytë tanë ndalen mbi këtë kryevepër, ne bëhemi pjesë e asaj dasme, dëgjues të këngëve të vjetra, pjesëmarrës në një vallëzim që nuk resht kurrë. “Dasma shkodrane” mbetet kështu një dritare drejt një kohe kur arti, tradita dhe jeta ishin një, dhe ku çdo hap i nuseve e çdo vështrim i burrave ishte një poezi e shkruar me ngjyrë e dritë.
Muzeu Historik Kombëtar kujtoi sot papa Klementin XI (1649-1721) me rastin e përvjetorit të 376- të të lindjes, duke e cilësuar atë si një simbol të urtësisë, besimit, kulturës dhe diplomacisë evropiane.
Papa Klementi XI lindi më 23 korrik 1649, në Urbino (Itali), në një familje fisnikësh me origjinë shqiptare nga Laçi i Kurbinit. Emri i pagëzimit ishte Xhovani Françesko Albani.
U emërua kardinal nga papa Inocenti XI në vitin 1690, dhe u zgjodh papë më 23 nëntor 1700, rreth dy muaj pas vdekjes së Inocentit XII. Papa Klementi luftoi kundër nepotizmit brenda Kishës Katolike. Gjatë viteve 1715–1718, ai mbështeti Republikën e Venedikut dhe perandorin Karl VI në luftën kundër Osmanëve.
Ideoi dhe mbështeti projektin Illyricum Sacrum, një vepër monumentale historike me qëllim dokumentimin tërësor të historisë kishtare të trevave ilire përfshirë Shqipërinë dhe rajonin e Ballkanit.
Gjatë pontifikatit të tij, nën drejtimin e kryeipeshkvit të Tivarit, Vinçenc Zmajeviq, u mblodh Kuvendi i Arbërit në vitin 1703, dhe procesverbali i tij u botua më 1706, në shqip dhe latinisht.
Ky dokument me vlerë të dyfishtë, shërben si burim historik i rëndësishëm për traditën kishtare shqiptare dhe si dëshmi e hershme e përpjekjeve për ruajtjen e gjuhës amtare, arsimimin dhe vetëdijen kombëtare.
Papa Klementi XI i ashtuquajturi papë Albani, krenohej vazhdimisht me origjinën e tij kur pohonte se “me gjak ishte shqiptar”. Ai u nda nga jeta më 19 mars 1721, në Romë./atsh/KultPlus.com
Ozzy Osbourne, vokalisti legjendar i grupit ikonik të heavy metal Black Sabbath, ka ndërruar jetë në moshën 76-vjeçare. Lajmi i hidhur ka tronditur botën e muzikës, ndërsa yje të shumtë, fansa dhe ish-anëtarë të grupit i kanë bërë homazhe figurës së pazëvendësueshme të skenës rok.
“Ne humbëm vëllain tonë,” u shpreh me dhimbje Tony Iommi, bashkëthemelues i grupit. Basisti Geezer Butler kujtoi me mall koncertin e fundit të tyre, ndërsa bateristi Bill Ward ndau një fotografi të vjetër që i tregonte së bashku në ditët e lavdisë, transmeton KultPlus.
Vdekja e ikonës së muzikës erdhi më pak se tri javë pas koncertit të lamtumirës në qytetin e tij të lindjes, Birmingham, ku Black Sabbath u rikthyen në skenë për herë të fundit. “Ai e donte muzikën dhe e jetonte skenën. Jam mirënjohës që u ribashkuam për t’i dhënë atij lamtumirën që e meritonte,” shtoi Iommi.
Grupi Metallica reagoi gjithashtu me një deklaratë emocionale në rrjetin X, ku e përshkruan Osbourne si “hero, ikonë, pionier, frymëzim, mentor dhe, mbi të gjitha, mik”.
Black Sabbath ishin pionierë të zhanrit heavy metal, me këngë të paharrueshme si Paranoid, War Pigs dhe Iron Man. Pas largimit nga grupi në vitin 1979 për shkak të mosmarrëveshjeve, Osbourne nisi një karrierë të suksesshme solo, ku kënga e tij e parë Crazy Train mbetet ndër më të famshmet.
Në vitet 2000, publiku e njohu ndryshe përmes reality-show-t të MTV-së The Osbournes, ku ai u portretizua si një baba i dashur dhe shpesh i hutuar, duke fituar zemrat e një brezi të ri fansash. Ozzy Osbourne la pas gruan e tij Sharon Osbourne dhe gjashtë fëmijë nga dy martesat e tij. Muzika e tij do të jetojë gjatë, ndërsa trashëgimia që la pas do të frymëzojë breza të tërë artistësh./KultPlus.com
Orkestra Simfonike e Radio Televizionit Shqiptar do të japë një koncert të veçantë në parkun “Rinia”.
Repertori i zgjedhur me këtë rast do të jetë me pjesë nga kolonat zanore të filmave më të dashur të kinematografisë shqiptare. Mjedisi, muzika dhe interpretimi “live” premtojnë për një mbrëmje magjike me “Retro Film”.
Orkestra Simfonike e RTSH-së ftoi artdashësit të përjetojne emocionet e kinemasë përmes muzikës në zemër të Tiranës.
Orkestra Simfonike e RTSH-së u themelua më 16 maj të vitit 1962. Ajo mban titullin e lartë “Nderi i Kombit”, akorduar nga Presidenti i Shqipërisë. Në radhët e saj marrin pjesë instrumentistë virtuozë.
Këtë sezon veror, një tjetër angazhim i rëndësishëm për këtë orkestër do të jetë koncerti i datës 2 gusht, në sheshin “Skënderbej”, në kuadër të edicionit të pestë të Ramë Lahaj & Friends Concert, ku do të jenë të ftuar interpretues të mirënjohur të muzikës klasike nga vendi dhe bota./atsh/KultPlus.com
(Fragment nga një letër e pabotuar e Lasgush Poradecit)
As një detyrë qoftë ajo sado e vështirë, sado kundërshtonjëse s’mund të na ndalojë – s’DUHET të na ndalojë në qëllimin t’onë. Mos harro, se qëllimi jonë, – (ne, të cilët pat qënë shkruar të jemi fatosët mistikë në tempullin e IDESË, të IDESË që shpirtëzon… përmban… dhe rilind jetën e gjithësisë), – është: DESTINI jonë. DESTINI jonë na URDHËRON, me një urdhër IMPERIOS, t’i çfaqim botës idenë t’onë. T’i-a çfaqim, dyke i-a IMPOZUAR me dy mënyra të njëshme. Ata, që janë para-lindur ose pàs-edukuar për kuptimin e idesë s’onë, e kanë pranuar impozimin vetvetiu, pá e ndjerë si një element të TË RI të vetëvetes; po atyre, të cilët, – të greminë-udhëhequr (jo të udhë-hequr!) gjithënjë as prej paralindjes ose pasedukimit, po vetëm prej GJYSMALAKËRISË së qënjes së tyre së mos-qënur, d.m.th. prej mëndjes së tyre të cekët, prej zemrës së tyre së cekët, prej vullnetit të tyre të cekët, prej trupit të tyre të cekët, mendje, zemër, vullnet dhe trup ku VEGJETON (jo JETON) një shpirt PA DASHURI për idenë, PA DASHURI për jetën, PA DASHURI PËR DASHURINË VETË…, – atyre, ne do t’i-a u IMPOZOJMË idenë… IMPOZIMËRISHT, do t’i-a u ngulim në shpirt me fuqinë mposhtëse të saj, do t’i RILINDIM me gjeniun rilindës të DRITËS SË MADHE ku po përvëlohemi. Gjeniu jonë, është gjeniu i racës shqipëtare. Raca shqipëtare, për ne, është gja ku që na këndon nër dej, dyke na falur IMPULSIN E VEPËRIMIT. Impulsi i vepërimit t’onë është REALIZIMI I IDESË s’onë. IDEJA JONË, është MUNDIMI dhe PËRPJEKJA jonë e palodhur, e pa dëshpëruar, e padëshpëruarshme…për të bërë VETËVETEN dhe për të bërë TË TJERËT dita-me-ditën MË TË MIRË… MË TË PASTËR… MË TË NDRITUR… QËLLIMI FUNDOR (FINAL) I IDESË S’ONË, ËSHTË DRITA E PËRJETËSISË! Për këtë DRITË GAZMORE, na duhet – e di ç’na duhet??? Studentërija, d .m.th. STUDIMËRIJA e përjetëshme! Ja, kjo është UDHA – Udha e ZOTIT – së CILËS duhet t’i bjemë PAS! Në KËTË udhë DO MË KESH, SHOK TË SHPIRTIT! “Janë të pakë ata që na kuptojnë” thua në poshtallkën t’ënde të 14 Janarit??? Ha!!, i dashuri im!! Të pakët qofshin, ose të shumë, ne do t’i-u rrëfejmë IDENË t’onë, UDHËN t’onë, të gjithëve!! Ata, që do na kuptojnë “para-lindursisht” ose “pas-edukimërisht”, janë T’ANËT!!; ata që s’do na kuptojnë “gjysmalakërisht” ose “vegjetimërisht” janë T’ANËT!!: t’anët, Ha!!. IMPOZIMËRISHT!! Sepse ZOTI, kur s’”dashuron” – IMPOZON. Dhe kur impozon ZOTI, domethënë se ZOTËRON ZOTËRIJA. Dhe zotërija, domethënë: ZOTËSIJA!!
*Marrë nga faqja në Facebook e bijës së Lasgushit, Marie Lasgush Poradeci
Do të vijë koha kur me një gëzim të papërshkruar do të përshëndesësh veten teksa mbërrin tek dera jote, në pasqyrën tënde dhe secili do të buzéqeshë për ardhjen e tjetrit
dhe të thuash, ulu këtu. Ha, pi. Dhe ta duash përsëri té panjohurin që ishte vetja jote. T’i japësh verë, bukë. T’i japësh zemrën tënde kësaj vetje, të panjohurit që të ka dashur.
të gjithë jetën, të cilin e ke shpërfillur për një tjetër, ai që të njeh përmendësh Merri letrat e dashurisë nga rafti,
fotografitë, shënimet e dëshpërimit, qëroje imazhin tënd nga pasqyra. Ulu. Gëzoju jetës tënde!/ KultPlus.com
Sot shënohet përvjetori i ndarjes nga jeta e Amy Winehouse, një prej zërave më të veçantë dhe më të dhimbshëm të muzikës bashkëkohore. Më 23 korrik 2011, bota humbi jo vetëm një këngëtare të talentuar, por edhe një shpirt të trazuar që me muzikën e saj la gjurmë të pashlyeshme në zemrat e miliona fansave.
E lindur në Londër më 14 shtator 1983, Amy Winehouse shpërtheu në skenën ndërkombëtare me albumin e saj të dytë “Back to Black”, i cili u shndërrua në një sukses global dhe i solli asaj pesë çmime Grammy, një rekord i rrallë për një artiste britanike në atë kohë. Këngë si “Rehab”, “You Know I’m No Good”, dhe “Tears Dry on Their Own” nuk ishin thjesht hite, por rrëfime të sinqerta të shpirtit të saj, të mbushura me dhimbje, dashuri, vuajtje dhe ndjeshmëri të thellë. Vokali i saj i pasur me ndikime soul, jazz dhe R&B e bëri të dallueshme menjëherë dhe e shndërroi në një ikonë kulturore të papërsëritshme, shkruan KultPlus.
Por fama dhe suksesi u shoqëruan me beteja të ashpra personale. Lufta e Amy-t me varësinë, vështirësitë emocionale dhe presioni i jashtëzakonshëm i medias krijuan një rreth vicioz nga i cili ajo nuk arriti të çlirohej. Vdekja e saj në moshën 27-vjeçare e bëri pjesë të asaj që shpesh quhet “Klubi 27”, një listë tragjike artistësh të mëdhenj që u ndanë nga jeta në të njëjtën moshë. Megjithatë, trashëgimia që ajo la pas vazhdon të jetojë.
Çdo vit, në këtë datë, fansat në mbarë botën ndezin qirinj, dëgjojnë këngët e saj dhe e kujtojnë me mall, por edhe me mirënjohje për artin që na dhuroi. Amy Winehouse ishte më shumë se një këngëtare – ajo ishte një shpirt i trazuar që përdori muzikën për të folur për të vërtetat që shumë të tjerë i fshehin. Në këtë përvjetor, nuk kujtojmë vetëm fundin e saj tragjik, por mbi të gjitha jetën dhe artin e saj të pavdekshëm. Në skenën e përjetshme të muzikës, zëri i Amy-t nuk do të shuhet kurrë./KultPlus.com
Sonte, më 23 korrik nga ora 20:30, në hapësirën e jashtme të Bibliotekës Kombëtare në Prishtinë, ngrihet sipari i edicionit të pestë të Festivalit Ndërkombëtar të Operës “Rame Lahaj”, një nga ngjarjet më të rëndësishme kulturore në vend dhe rajon. Nën moton inspiruese “Ëndrra pa kufi, Opera pa mure”, festivali hapet me një koncert të veçantë, dedikuar ikonës së pavdekshme të muzikës shqiptare, Nexhmije Pagarusha, shkruan KultPlus
Publiku do të ketë mundësinë të përjetojë një mbrëmje të jashtëzakonshme artistike ku emocionet dhe nderimi ndërthuren në mënyrë të paharrueshme. Në skenë do të ngjiten emra të mëdhenj të muzikës operistike dhe moderne, përfshirë mezzosopranon e njohur egjiptiane Gala El Hadidi, e cila për herë të parë do të këndojë në gjuhën shqipe, një moment historik dhe emocionues për artdashësit vendas. Ajo do të shoqërohet nga artistë të afirmuar shqiptarë si Edona Reshitaj, Adhurim Grezda dhe A R B Ë R E SH Ë, nën përcjelljen muzikore të Gent Rushi Group.
Ky koncert i parë do të sjellë në skenë interpretimet e disa prej këngëve më të dashura të Nexhmije Pagarushës, duke ringjallur frymën, pasionin dhe artin e saj përmes një qasjeje të re muzikore që bashkon traditën me modernitetin.
Pas Prishtinës, festivali do të vazhdojë më 24 korrik në Pejë dhe më 25 korrik në Mitrovicë, duke përhapur emocionin e operës dhe muzikës shqiptare në qytete të ndryshme të Kosovës.
Edicioni i këtij viti do të zgjasë deri më 2 gusht, kur do të përmbyllet me një natë të madhe gala “Rame Lahaj & Friends – Gala Night”, një mbrëmje kulmore që premton interpretim të nivelit ndërkombëtar dhe një përvojë muzikore që nuk duhet humbur. Prishtinë – Pejë – Mitrovicë | 23 korrik – 2 gusht Opera shqiptare jeton, frymon dhe ndërton ura pa kufij, pa mure./KultPlus.com
Login
