Më 5 gusht 2025, në Amfiteatrin e Madh të Bibliotekës Kombëtare të Kosovës, do të mbahet një ngjarje kulturore kushtuar autorëve të letërsisë shqiptare në diasporë.

Ky aktivitet organizohet në bashkëpunim mes Bibliotekës Kombëtare të Kosovës dhe OJQ-së “Lidhja Krijuese e Mërgatës” dhe do të fokusohet në promovimin e librave të rinj nga autorë shqiptarë që jetojnë dhe krijojnë jashtë trojeve shqiptare, nga ora 11:00 – 13:00.

Ngjarja synon të forcojë lidhjet kulturore ndërmjet Kosovës dhe mërgatës shqiptare, duke krijuar hapësirë për njohjen dhe vlerësimin e krijimtarisë letrare të diasporës. Në promovim pritet të marrin pjesë autorë, studiues, përfaqësues të institucioneve dhe lexues të apasionuar pas letërsisë shqipe.

Ambasadori i Mbretërisë së Bashkuar në Kosovë, Jonathan Hargreaves, mori pjesë dje në ceremoninë solemne të dhënies së shtetësisë kosovare për këngëtaren me famë botërore, Dua Lipa.

Artistja e njohur, e lindur në Londër dhe me prejardhje nga Kosova, është tashmë edhe shtetase e Republikës së Kosovës, përveçse e Mbretërisë së Bashkuar – vend ku ajo nisi dhe zhvilloi karrierën e saj ndërkombëtare, transmeton KultPlus.

“Mbretëria e Bashkuar dhe Kosova janë krenare ta quajnë Dua Lipën të tyren. Faleminderit Presidente Osmani që më ftuat në një ceremoni të veçantë për dhënien e shtetësisë së Kosovës Dua Lipës. “Pata nderin të takohesha me Dua Lipën dhe të festonim këtë talent të jashtëzakonshëm britaniko-kosovar”, ka shkruar ai.

Ai gjithashtu u shpreh se mezi pret të ndjekë performancën e Dua Lipës sonte në Sunny Hill Festival.

“Ejani dhe vizitoni British Corner tonë në festival!”, shkruan Ambasadori./KultPlus.com

Eklipset diellore gjithmonë kanë ndezur imagjinatën e njerëzimit, që nga kohët e lashta kur shiheshin si shenja hyjnore, deri tek sot ku janë ngjarje madhështore astronomike që tërheqin miliona sy drejt qiellit. Por së fundmi, kjo magjepsje është kthyer në konfuzion, pas përhapjes së një lajmi të rremë në rrjetet sociale: se më 2 gusht 2025, do të ndodhë një eklips total diellor që do ta zhysë të gjithë Tokën në errësirë për gjashtë minuta.

Sipas këtyre postimeve, ky eklips thuhet të jetë i fundit i këtij lloji për njëqind vjet dhe pritet të jetë një nga më dramatikët në histori. Disa faqe madje kanë sugjeruar që njerëzit të përgatiten për “errësirë totale”, si një ngjarje pothuaj apokaliptike.

Por çfarë thotë NASA dhe ekspertët e astronomisë?

NASA dhe astronomët e institucioneve ndërkombëtare kanë sqaruar qartë se më 2 gusht 2025 nuk do të ndodhë asnjë eklips diellor, as i pjesshëm dhe as total. Kjo datë është pjesë e një keqinformimi që ngatërron ngjarjen e vërtetë që do të ndodhë më 2 gusht 2027, një eklips total, dhe një nga më të gjatët e këtij shekulli.

Ky eklips do të jetë i dukshëm në disa vende të botës si: Spanja jugore, Afrika veriore (përfshirë Marokun, Algjerinë, Tunizinë, Libinë, Egjiptin), Lindja e Mesme (pjesë të Arabisë Saudite, Jemenit), Afrika Lindore (Sudani dhe Somalia). Në qytetin e Luxor, Egjipt, eklipsi total do të zgjasë deri në 6 minuta e 23 sekonda, duke e bërë një nga më të gjatët që do të ndodhin gjatë gjithë shekullit XXI.

Megjithatë, errësira do të ndodhë vetëm në një korridor të ngushtë, afërsisht 160 kilometra i gjerë, ku kalon hija e Hënës. Pjesa tjetër e botës, përfshirë Europën dhe Azinë, do të përjetojë eklips të pjesshëm, ndërsa shumica e Tokës nuk do ta vërejë fare./TheEconomicTimes/KultPlus.com

Qyteti i Prishtinës do të më duket gjithmonë si shtëpia ime. Është vendi ku kalova pjesën më të madhe të fëmijërisë, ku vrapoja me miqtë e mi, thithja muzikën vendase dhe nisa të ëndërroja për llojin e artistes që mund të bëhesha një ditë. Është një vend që formësoi jo vetëm atë që jam si person, por edhe atë që jam si muzikante, shkruan Dua Lipa në platformën e saj Service95.

Dhe Prishtina është gjithashtu shtëpia e diçkaje shumë të dashur për mua: Sunny Hill Festival – tani në vitin e tij të gjashtë. Festivali ynë i muzikës, i drejtuar nga familja jonë dhe i ëndërruar nga babai im, i njohur ndryshe si “Dadager” – Dugi, rikthehet këtë fundjavë dhe pritet të jetë festa jonë më e madhe deri tani. Ajo që filloi si një ide e guximshme për të sjellë muzikë ndërkombëtare në Kosovë, tani është kthyer në një moment kulturor. Ende e mbaj mend emocionin e edicionit tonë të parë, ku unë isha një nga artistet kryesore së bashku me emra të mëdhenj si Martin Garrix dhe Grace Carter – jam pafundësisht mirënjohëse ndaj tyre që besuan në vizionin tonë që nga fillimi.

Këtë vit, mirëpresim një formacion vërtet ndërkombëtar, me emra kryesorë si Shawn Mendes, Peggy Gou dhe Fatboy Slim. Është një fundjavë me muzikë të jashtëzakonshme dhe energji elektrizuese, por Sunny Hill ka qenë gjithmonë shumë më tepër sesa thjesht një festival. Është një festë e shpirtit krijues të Kosovës, një reflektor për talentin në zhvillim dhe një ftesë e ngrohtë për të zbuluar kulturën, kuzhinën dhe komunitetin e bukur të Prishtinës.

Nga kafenetë dhe baret plot gjallëri deri te libraritë e pavarura, galeritë e artit dhe monumentet historike, Prishtina është një qytet që meriton të shihet dhe të ndjehet; përmes muzikës, po, por edhe përmes të gjitha pjesëve të tjera që e bëjnë aq të veçantë. Dua që të gjithë ata që vizitojnë Sunny Hill, apo Kosovën në çdo kohë tjetër të vitit, të dashurohen me këtë qytet ashtu si unë.

Në stilin e vërtetë të Service95, kam përgatitur udhëzuesin tim personal për tre ditë në Prishtinë: një përzgjedhje personale e vendeve, njerëzve dhe përvojave që mendoj se do t’i doni po aq sa unë. Shpresoj ta shijoni…

Dita 1

Hapi i parë është… Të regjistrohesh në hotelin e duhur. Për ata që kërkojnë luks dhe relaks, Hotel Swiss Diamond ose Courtyard Marriott ofrojnë elegancë klasike në zemër të qytetit. Nëse kërkon diçka më moderne dhe me dizajn të veçantë, Hotel Manami është zgjedhje e shkëlqyer (dhe është brenda distancës në këmbë nga shumë prej bareve më të mira!).

Pasi të jeni sistemuar… Bëni një shëtitje në qendër të qytetit dhe ndaloni te Soma Book Station. Një vend që është pjesërisht kafene, pjesërisht bar dhe pjesërisht librari – një hapësirë shumë e këndshme ku mund të pini kafe (ose koktej!), të shfletoni librat dhe të hyni në ritmin e qytetit.

Për të ngrënë… Provoni Sonder në rrugën Ukë Bytyçi, një nga restorantet më moderne të Prishtinës. Është vend i relaksuar dhe stil, që tërheq një publik vendas kreativ. Sanduiçi me gjeldeti të ëmbël dhe lëngu i portokallit të freskët duhet të jenë pjesë e porosisë tuaj.

Më pas shkoni te… Libraria Dukagjini, vetëm 15 minuta larg. Një nga libraritë më të mira të qytetit për gjithçka që ka të bëjë me letërsinë – edhe nëse nuk planifikoni të blini ndonjë libër, do të dilni me një në dorë.

Në mbrëmje… Darkoni te Renaissance në rrugën Musine Kokalari 35, një vend elegant që shërben kuzhinë tradicionale kosovare. Unë do të rekomandoja çdo pjatë mishi me kërpudha.

Kur bie nata… Shkoni te Monroe në rrugën Fehmi Agani, një bar koktej retro me atmosferë të ftohtë dhe muzikë fantastike. Prisni ndenjëse me kadife, ndriçim të ngrohtë dhe një publik që mban gjallë energjinë deri vonë.

Dita 2

Filloje ditën te… Seven Sundays në Icon Tower, një kafene e ngrohtë dhe mikpritëse që bën brunch me gjithë zemër. (Palaçinkat me boronica janë të domosdoshme!) Më pas, eksploroni qendrën e Prishtinës: ndaluni te Monumenti Newborn, shëtisni në Bulevardin Nënë Tereza dhe, nëse keni kohë, hyni në Galerinë Kombëtare të Kosovës.

Për drekë… Provoni Baba Ghanoush, me pjata vegane dhe vegjetariane me shije të Lindjes së Mesme. Hapësira është aq e rehatshme, sa ndiheni sikur jeni në shtëpinë e dikujt.

Ndaluni te… Biblioteka Kombëtare e Kosovës, vetëm 10 minuta në këmbë nga restoranti. Ndërtuar nga arkitekti kroat Andrija Mutnjaković në vitet ’80 – është një nga ndërtesat më unike në qytet dhe pikë referimi për Universitetin e Prishtinës. Vërtet ia vlen ta vizitoni.

Rezervoni një tavolinë te… Salt Prishtina, në rrugën Fehmi Agani. Një nga vendet më të mira për darkë – i përsosur për një vakt festiv! Ofrojnë sushi dhe fruta deti të mrekullueshme.

Në mbrëmje, bëni një tur bare… Filloni te Churchill, ku dekorimi vintage dhe menytë me whisky e nisin natën me stil. Pastaj shkoni te Servis Fantazia, një bar me muzikë që luan disqe vinili dhe kokteje të shkëlqyera – gjithmonë me DJ të rinj vendas.

Dita 3

Filloje ditën e fundit me… Mëngjes në hotel – sepse nëse ka një luks të vërtetë kur je në hotel, është shërbimi në dhomë. Pse mos ta shfrytëzoni?

Pastaj vizitoni… Pazarin e Vjetër të Gjelbër, që ju jep një pamje të jetës së përditshme tradicionale të Prishtinës. Do të gjeni stenda me fruta dhe perime të freskëta, si dhe butikë aty pranë që shesin produkte dhe artizanale vendase. Mos e humbni edhe Muzeun Etnografik aty pranë: një monument kulturor i ruajtur nga shekulli i 18-të që sjell në jetë historinë dhe trashëgiminë e Kosovës.

Për drekë, shkoni te… Tat’s në rrugën Simon Shiroka, një vend tjetër me ushqim me bazë bimore. I shpejtë dhe i lehtë – ideal kur je në lëvizje. Ende mendoj për burgerin me kërpudha të tërhequra…

Kthehuni në hotel për… Një pushim të shpejtë. Nëse jeni në Swiss Diamond, shfrytëzoni spa-në. Ose bëni një “disco nap” apo pini një kafe të fundit në sallonin e katit përdhe të Hotel Manami dhe shikoni qytetin që lëviz rreth jush.

Darkën e fundit hani te… Tiffany në rrugën Enver Zymberi, një institucion lokal i njohur për kuzhinë tradicionale me shpirt, të përgatitur me mjeshtëri të vërtetë. Porosisni tavën e Elbasanit dhe japrakët – një shije e përsosur për të përmbyllur qëndrimin tuaj me diçka të pasur, të ngrohtë dhe 100% Prishtinë./Service95/KultPlus.com

Ndre Mjeda (20 nëntor 1866 – 1 gusht 1937) ishte një filolog, poet, prift, rilindas, përkthyes dhe shkrimtar shqiptar i periudhës së Rilindjes Kombëtare.

Në formimin dhe krijimtarinë e tij letrare, Mjeda u ndikua nga shkrimtari jezuit Anton Xanoni dhe poeti françeskan Leonardo De Martino.

Në përvjetorin e 88-të të ndarjes së tij nga jeta, kujtojmë Ndre Mjedën si një nga zërat më të rafinuar të poezisë shqipe dhe një figurë të përkushtuar në përpjekjet për zhvillimin e gjuhës shqipe dhe identitetit kombëtar. Vepra e tij mbetet një pasuri e çmuar në historinë kulturore të Shqipërisë.

Në vijim KultPlus sjell disa nga pjesët e poemës më të njohur të Ndre Mjedës, “Andrra e jetës”:

Trina

 I

 Molla t’kputuna nji deget,

dy qershia lidhë n’nji rrfanë,

ku fillojnë kufijt’ e Geget,

rrijnë dy çika me nji nanë.

Kreskë e bre perzie me lisa

rriten rrotull, me çetinë,

plepa t’but’ e qiparisa

mbëlojnë e veshin at’ ledinë.

S’ushton mali prej baktie,

s’fryn murrlani me duhi;

paq i kthelltë prej perendie,

paq prej njerit e qeti.

Gurra e lugut veç ushtonte

si lahutë me kangë kreshnike;

e ndër pemë bylbyli këndonte

valle dasmet e fisnike.

Ngreh, bylbyl, n’at’ hije valle,

ushto, gurrë trimneshë, n’shkambije;

bulk i natës kungallë, qi talle

nëpër gemba e për lamie,

këndoni, këndoni. Veç prej stanit

t’ardhmen Trina mbramje n’shpi,

tue blegrue nji kij mbas zanit

t’deles nanë keni me ndi.

Veç prej plehut gjel-kokoti

me njat za që s’nd’rron kurr-herë,

ka me gjegjë se a tue ndërrue moti

se a tue çue nji tjetër erë.

Zoga

III

Vijnë dallëndyshat porsi era

përte’ det te çerdhja e vet;

vijnë bylbylat ku pranvera

n’pyje t’veshuna po i thrret.

Se qe pemët kan’ endun lulet,

e u vesh fusha me blerim;

lehtas prroni malit ulet

da prej borës që i nep ushqim.

E, i dish’ruem, bje për fushore

me rritë bimën për gjith’ vend,

ku ‘j erë akullit mizore

kishte hupë lul’zim e shend.

Edhe ti prej asaj që t’rriti

daju, vash’, e mos vajto;

me nji veshë, që kurr s’ta shndriti

paras, shtatin hijesho.

Bashkë me lule len dashtnija,

me kangë t’shpendit që galdon;

e pranverës bukuria

bashkë prej gjumit t’tan’ i zgjon.

Del, o bij’, prej shpisë sate,

del prei t’vorfënit katund;

njajo flakë që n’zemër pate

do t’përvjellin tjetërkund.

T’pret nji zemër flak’ e shkëndija,

pret me tanden m’u ba nji;

sa jetë t’apin Perëndia

mos m’u damun kurr prej ‘si.

T’lypë nji bes’ e ta nep t’ndershme

dora e unazaqë t’ven n’gisht;

e ndërmjet pr’at besë t’gjithhershme

a dorzan’ i lumi Krisht.

Sogjetarë, porsi furia

e nji rrfes’ që qetat shpon,

janë të qiellit nalt ushtria

e n’dorë shpata iu veton.

E din idhun regj Davidi,

e dinë lott që pa pra qet,

kur sheh morten se kositi

an’ e mb’an krajlninë e vet.

Lokja

II

U shty vjeshta e krisantemi

vetun vorreve lul’zon;

landët e pyje, gjith’ ku kemi,

tue fry veri po i cungon.

Nd’rron prej dimnit landa veshën,

e lëshon gjeth’t qe para pat;

e, për mëshirë, duhitë qi ndeshen,

ia çojnë t’vorfnit me i ba shtrat.

Binte bor’ e frynte veri

tue çue akull për gjith’ vis;

nalt orteku ushton për mneri

tue fundue çetin’ e lis.

Me dy cokla n’votër plaka

rri gjith’ natën e vajton;

rri me duer kah ndezet flaka

porsi njeri kur uron.

E shikjon nji dritë t’venitun,

vron pasqyrën e jetës s’vet:

e larg morten tue kositun

e kujton e pran’ e thrret.

E ndie ‘j frymë përmbrenda shpie

porsi erë qe vjen pa shkas;

e, n’at muzg, nji vegim hije

Lokes n’votër leht’ iu qas;

përmbi plakën krahët i uli

e ngryk t’shuemen e shtrëngoi;

buzët t’shpulpueme n’ball’ ia nguli;

u ndal drita e ajo mbaroi./KultPlus.com

Më 31 korrik 2025, në Tiranë, u nda nga jeta Drita Ivanaj, një figurë e njohur në fushën e kulturës dhe trashëgimisë shqiptare, e bija e patriotit dhe juristit të shquar Dr. Martin Ivanaj dhe mbesa e Mirash Ivanajt, një nga figurat më të ndritura të arsimit dhe historisë shqiptare të shekullit XX.

Me ndarjen nga jeta të saj, Shqipëria humbi një zë të rrallë që ia kushtoi jetën ruajtjes dhe promovimit të trashëgimisë së familjes Ivanaj, si dhe vlerave të çmuara kombëtare. Drita Ivanaj u përkushtua me përulësi dhe dinjitet në mbajtjen gjallë të kujtesës së brezave të mëparshëm, në një kohë kur shumë figura të historisë shqiptare mbetën në harresë.

Ajo ishte bijë e Dr. Martin Ivanajt, jurist dhe studiues i së drejtës zakonore shqiptare, i cili la një kontribut të çmuar në fushën akademike. Me rastin e 100-vjetorit të mbrojtjes së doktoratës së tij në Romë (1921–2021), Drita botoi tezën e doktoraturës së tij në tri gjuhë: shqip, anglisht dhe italisht, duke e vënë në dispozicion të studiuesve dhe juristëve të rinj. Ky botim përfaqësonte jo vetëm një akt përkujtimor, por edhe një kontribut akademik e patriotik me vlerë të qëndrueshme.

Në hyrjen e këtij botimi, ajo kishte përshkruar me kujdes rrugëtimin jetësor të të atit, të gjyshit dhe të xhaxhait të saj, Mirash Ivanaj, i cili u burgos dhe vdiq nën regjimin komunist për shkak të bindjeve të tij atdhetare dhe lirisë së fjalës.

Drita Ivanaj ishte themeluese dhe Presidente e Fondacionit “Martin & Mirash Ivanaj”, një institucion kulturor dhe arsimor që u shndërrua nën drejtimin e saj në një qendër me mision identitar e kombëtar, me seli në Tiranë dhe në New York. Nën drejtimin e saj, ky fondacion nuk ishte thjesht një institucion formal, por një hapësirë frymëzuese ku përkujtohej historia, çmohej kultura, edukoheshin të rinjtë dhe nderoheshin figurat e ndritura të kombit.

Një nga momentet më të paharrueshme ishte organizimi i një mbrëmjeje solemne në sallën qendrore të Fondacionit, ku Drita Ivanaj prezantoi bashkë me miqtë e saj veprën kushtuar Charles Telford Erickson, mikut të shqiptarëve, përpara një audience të përzgjedhur të përbërë nga personalitete të shumta. Një tjetër veprimtari domethënëse ishte promovimi i novelës “Naltësimi i Iskanderit” të Benjamin Disraelit, në kuadër të përkujtimit të 552-vjetorit të vdekjes së Heroit Kombëtar, Gjergj Kastrioti – Skënderbeu.

Ajo gjithashtu nuk harroi të nderonte figurën e Herman Bernstein, ambasadorit amerikan në Shqipëri në vitet ’30, i cili kontribuoi në forcimin e lidhjeve diplomatike dhe kulturore mes SHBA-së dhe Shqipërisë.

Për shumë nga bashkëkohësit e saj, Drita Ivanaj ishte një rojëtare e kujtesës kombëtare, një grua që e jetoi jetën me përkushtim ndaj dijes, drejtësisë dhe atdheut.

Në fjalët e njërit prej bashkëpunëtorëve dhe miqve të saj të afërt:
“Unë humba një mike të dashur, një intelektuale që më frymëzoi, një shqiptare që nuk lodhej së luftuari për të vërtetën, atdheun, dijen dhe nderin.”

Trashëgimia e saj, si një urë mes brezash, do të vazhdojë të jetojë përmes veprës dhe vizionit që ajo la pas./KultPlus.com

Universal Pictures ka njoftuar zyrtarisht se filmi i katërt i serisë “Meet the Parents” do të titullohet “Focker In-Law” dhe do të publikohet në Ditën e Falënderimeve në vitin 2026.

Ben Stiller, Robert De Niro, Blythe Danner, Teri Polo dhe Owen Wilson do të rikthehen për të interpretuar rolet e tyre ikonike. Kësaj here, kastit do t’i bashkohet edhe këngëtarja Ariana Grande, megjithëse ende nuk janë zbuluar detaje mbi rolin e saj.

Në njoftimin e shpërndarë në Instagram nga Universal Pictures, i cili u ripostua edhe nga vetë Stiller dhe Grande, shkruhej: “Familja Focker po zgjerohet.”

Filmi i parë “Meet the Parents” u publikua në vitin 2000, i ndjekur nga “Meet the Fockers” në 2004 dhe “Little Fockers” në 2010. Historia ndjek Greg Focker (Stiller), një infermier nga Çikago, dhe partneren e tij Pam (Polo), ndërsa përballen me situata të sikletshme dhe humoristike për shkak të babait të saj mbrojtës dhe ish-agjentit të CIA-s, Jack (De Niro).

Detajet e ngjarjes së “Focker In-Law” nuk janë zbuluar ende, por dihet që regjinë do ta bëjë John Hamburg, producent i “Little Fockers”. Në kast do të jenë gjithashtu edhe Beanie Feldstein dhe Skyler Gisondo.

Në qershor, Ben Stiller, Robert De Niro dhe Teri Polo u ribashkuan në një shfaqje speciale të “Meet the Parents” në Festivalin e Filmit Tribeca, për të festuar 25-vjetorin e filmit origjinal. Gjatë këtij eventi, Stiller ndau disa detaje rreth vazhdimit të ardhshëm: “Ajo që na shtyu drejt idesë është fakti që tani unë jam në moshën që kishte Bob kur bëmë filmin e parë. Ndjehej si një pasqyrim i asaj historie, ku një nga fëmijët e mi po mendon të prezantojë partnerin e tij me familjen.”

Edhe pse nuk u dhanë shumë informacione shtesë, De Niro konfirmoi se e kishte lexuar skenarin dhe e përshkroi atë si “shumë argëtues”.

“Focker In-Law” pritet të sjellë një tjetër kapitull të ngarkuar me humor, përplasje brezash dhe situata të paharrueshme, që e kanë bërë këtë seri të dashur për miliona shikues në mbarë botën./CNN/KultPlus.com

“Omari i Madh”, një libër i rrallë dhe i jashtëzakonshëm i zbukuruar me gurë të çmuar, u nis nga Londra për në Nju-Jork në prill të vitit 1912, por përfundoi në fund të Oqeanit Atlantik pas fundosjes së Titanikut. Ky libër, një përpunim i veçantë i “Rubairat” të Omar Khajam, mbetet një nga veprat më tragjike dhe misterioze të historisë së botimit.

Në vitin 1911, mjeshtri britanik Francis Sangorski përfundoi një punim që i kishte kushtuar mbi dy vjet përkushtim intensiv. Libri ishte me përmasa 40 cm me 35 cm dhe ishte i zbukuruar me 1050 gurë të çmuar, përfshirë rubinë dhe smeraldë. U përdorën rreth 9 metra katrorë fletë ari dhe rreth 5000 copë lëkure për përfundimin e tij. Punimi përfshinte elemente të tilla si gjethe, shpendë, kafka njerëzore, bimë dhe ornamente persiane që simbolizonin jetën dhe vdekjen, transmeton KultPlus.

Sangorski e perfeksionoi çdo detaj të librit, duke përfshirë përdorimin e kafkës së një njeriu për të realizuar me saktësi një vizatim anatomik. Madje i dha ryshfet një rojtari të kopshtit zoologjik të Londrës që t’i lejonte të shihte një gjarpër duke gëlltitur një mi të gjallë, vetëm për të mundësuar përshkrimin sa më real të skenës që do të pikturonte në libër.

Ideja për këtë projekt filloi në vitin 1907, kur Sangorski takoi John Stonehouse, menaxherin e librarisë Sotheran, e themeluar në vitin 1761 dhe ende aktive sot. Sipas Sangorskit, qëllimi ishte të krijonte një vepër të zbukuruar “me gurë të tillë që nuk ishin parë kurrë më parë” në botën e botimeve. Shtëpia botuese e përshkroi librin si “ekzemplarin më të mirë dhe më të shquar të projektuar ose të prodhuar ndonjëherë, në çdo periudhë ose në çdo vend”.

Vepra u nxor në shitje për një çmim që në vlerat e sotme do të ishte rreth 120,000 paundë. Megjithatë, nuk u shit. Aristokratët dhe koleksionistët britanikë e refuzuan, pjesërisht për shkak të paragjykimeve ndaj veprës së Omar Khajamit, i cili nuk vlerësohej aq shumë asokohe. Sir John Fortescue, menaxher i bibliotekës mbretërore në Kështjellën Windsor, e refuzoi duke e quajtur “një vepër të papërshtatshme, të paefektshme dhe të parëndësishme”.

Një tregtar nga Nju-Jorku, Gabriel Wells, ofroi 800 paundë për librin në verën e vitit 1911, por oferta u refuzua. Më vonë, për shkak të mungesës së interesit në Britani, u vendos që libri të dërgohej në Amerikë, ku tregu i librave ishte më i zhvilluar. Pas shumë përpjekjesh të pasuksesshme, më 29 mars 1912, libri iu shit sërish Gabriel Wells për 405 paundë dhe më 6 prill u nis për në Amerikë me anijen Titanic.

Katastrofa e Titanikut, ku humbën jetën më shumë se 1500 njerëz, shënoi edhe fundosjen e librit të famshëm. “Omari i Madh” u konsiderua si një nga thesaret më të vlefshme të humbura në fundin e oqeanit. Sir John, menaxher i Bibliotekës Kombëtare asokohe, do të deklaronte se “fundi i Atlantikut ishte padyshim vendi më i mirë për të”.

Vetëm dhjetë javë pas fundosjes së Titanikut, tragjedia vazhdoi. Francis Sangorski, mjeshtri i veprës, u mbyt në bregdetin e Sussexit në Angli. Sipas raportimeve, ai u rrëzua aksidentalisht dhe u tërhoq nga rryma e fortë e detit. Në epitafin e varrit të tij shkruhet: “Jeta për të si një mjeshtër sapo ka filluar”.

Në vitin 1924, nipi i George Sutcliffe, botuesit origjinal të librit, gjeti vizatimet origjinale të Sangorskit dhe vendosi të rikrijojë veprën. Stanley Bray, trashëgimtari i kësaj trashëgimie, punoi për vite me radhë për të realizuar botimin e dytë. Kur Lufta e Dytë Botërore shpërtheu, libri u ruajt në një kasafortë të sigurt në Londër. Pas një bombardimi gjerman, ndonëse kasaforta u gjet e paprekur, faqet e librit ishin djegur nga nxehtësia e madhe.

Pas përfundimit të luftës, Bray nisi përpjekjet për ta realizuar një herë të tretë librin. Përdori bizhuteritë e mbijetuara nga versioni i mëparshëm dhe pas 4000 orësh punë, më në fund e përfundoi. Ai nuk e bëri këtë për fitim, por për nderim, sepse “Omari i Madh” ishte shndërruar tashmë në një simbol të qëndrueshmërisë, përkushtimit dhe pasionit për artin e bukur të librit./KultPlus.com

Kisha e Shën Pjetrit dhe Shën Pavlit, e njohur ndryshe si Kisha e Shën Apostujve në Hoshtevë të Zagorisë (Gjirokastër), është një nga monumentet më të veçanta të trashëgimisë kulturore në Shqipëri. E ndërtuar në zemër të një prej zonave më piktoreske të jugut, kjo kishë është shndërruar vitet e fundit në një destinacion turistik për vizitorët që kërkojnë të njohin historinë përmes arkitekturës dhe artit.

Presidenti Bajram Begaj ndau sot në rrjetet sociale pamje nga kjo kishë historike, duke e përshkruar me fjalët: “E pikturuar e gjitha me afreske, shfaqet si një befasi e bukur pas malit Dhëmbel”. Në postimin e tij, Begaj thekson më tej: “Ajo i ka mbijetuar pushtimeve dhe regjimit nga kujdesi dhe dashuria e banorëve të zonës, pavarësisht besimeve të tyre fetare”.

Kisha e Apostujve është një prej monumenteve më të rralla të kultit dhe të artit bizantin ortodoks në vend, e njohur për afresket e saj të gjalla, të cilat datojnë rreth vitit 1843. Përveç vlerës së saj artistike dhe shpirtërore, ajo përfaqëson një simbol të qëndresës kulturore dhe përkushtimit të komunitetit vendas për ruajtjen e trashëgimisë./KultPlus.com

Pianistet dhe profesoreshat universitare Elizabeta dhe Artemida Qarri, të njohura për përkushtimin e tyre në artin dhe shkencën e muzikës, kanë ndërmarrë një projekt unik, i cili premton të lërë gjurmë jo vetëm në Kosovë, por edhe më gjerë.

Në qendër të këtij projekti qëndrojnë dy vepra me peshë të jashtëzakonshme historike dhe kulturore:
“O VENDI IM – MALËNGJIMI” nga Rashid Krasniqi, si dhe muzika e filmit “SKËNDERBEU”, e kompozuar nga Çesk Zadeja. Të dyja këto vepra, tashmë të ngulitura në kujtesën kolektive shqiptare, janë rikrijuar në një formë të re, si risi muzikore për dy piano dhe orkestër, falë orkestrimit mjeshtëror të kompozitorit dhe profesorit Valton Beqiri.

Ky projekt novator është më shumë se një interpretim, ai është një dëshmi e gjallë e mënyrës sesi muzika klasike shqiptare mund të riimagjinohet dhe të komunikojë fuqishëm me publikun e sotëm. Ai gjithashtu paraprin një album dhe një koncert të madh, ku dy pianot dhe orkestra do të flasin në një gjuhë të përbashkët emocioni dhe profesionalizmi.

I mbështetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit (MKRS), ky projekt shënon një hap të rëndësishëm drejt afirmimit të trashëgimisë muzikore kombëtare në një dimension bashkëkohor dhe ndërkombëtar.

Sipas njoftimit të Prokurorisë aktakuza ndaj F.K. dhe N.S. për veprën penale “Kanosja” është dorëzuar në Gjykatën Themelore në Prishtinë.

“Sipas aktakuzës, më 29.08.2023, i pandehuri F.K., me qëllim që ta frikësojë dhe ta detyrojë personin zyrtar tani të dëmtuarin A.K., në cilësinë e tij si kryeministër i Republikës së Kosovës, që të ndërmarrë ose të mos ndërmarrë veprime të caktuara në kuadër të ushtrimit të detyrës së tij zyrtare, e ka kanosur atë përmes profilit të tij personal në rrjetin social ‘Facebook’, duke postuar shkrime me përmbajtje kërcënuese”, ka njoftuar Prokuroria.

Pas reagimeve të opinionit publik lidhur me kërcënimin e përmendur, më 30.08.2023, i pandehuri F.K. thuhet se ka përsëritur një postim me përmbajtje të njëjtë kërcënuese ndaj të dëmtuarit, ku thuhet “… Prapë po e përsëris, nëse ju duket skandaloz postimi i mëhershëm: Më parë e vras A.K. sesa t’ia lëshoj rrugën dhe të iki nga Kosova”.

Ndërkohë, i pandehuri tjetër, N.S., thuhet se e ka kanosur me vrasje Kurtin përmes postimeve publike në rrjetin social “Facebook”, për shkak të funksionit të tij, siç thuhet ”duke iu referuar postimit kërcënues të bërë nga i pandehuri F.K”./KultPlus.com

Kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, ka bërë të ditur se Qeveria ka vendosur të heqë taksën doganore prej 10% për produktet e importuara nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Kurti ka thënë se nga sot, tarifa doganore për produktet amerikane do të jetë zero.

Në mbledhjen e sotme të kabinetit qeveritar, Kurti tha se ky është një nga vendimet më të rëndësishme që po merren.

“Tjetër vendim i rëndësishëm që po marrim sot është largimi i tarifës doganore për SHBA-në. Kështu nga tani e tutje të gjitha produktet e tyre do të kenë tarifë zero përqind kur të hyjnë në territorin tonë”, deklaroi ai./KultPlus.com

Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ka nënshkruar një urdhër ekzekutiv që vendos tarifa më të larta për dhjetëra vende anembanë botës për të “ristrukturuar tregtinë globale në dobi të punëtorëve amerikanë”, njoftoi Shtëpia e Bardhë.

Tarifat e reja variojnë nga 10 deri në 41 përqind, me tarifën më të lartë për Sirinë. Bashkimi Evropian, Japonia dhe Koreja e Jugut do t’i nënshtrohen tarifave prej 15 përqind. Serbia do të përballet me tarifa prej 35 përqind dhe Bosnja dhe Hercegovina prej 30 përqind.

Shtëpia e Bardhë tha  se tarifat synojnë “ristrukturimin e tregtisë globale në dobi të punëtorëve amerikanë” dhe do të hyjnë në fuqi më 7 gusht, jo më 1 gusht siç ishte njoftuar më parë. Tarifat për mallrat kanadeze po rriten nga 25 në 35 përqind, por ato do të hyjnë në fuqi të premten./KultPlus.com

Këngëtari amerikan Justin Timberlake ka zbuluar se po jeton me sëmundjen Lyme. Artisti 44-vjeçar tha se ishte “i tronditur” kur mori diagnozën, por kjo i shpjegoi simptomat si dhimbje nervore të forta gjatë performancave në skenë, lodhje ekstreme dhe ndjesi të vazhdueshme sëmundjeje.

Këngëtari i “Cry Me A River” ndau lajmin në Instagram, pasi përfundoi turneun e tij botëror “Forget Tomorrow”.

Sëmundja Lyme është një infeksion bakterial që mund të transmetohet te njerëzit nga pickimi i rriqrave të infektuar. Edhe pse shumica e pacientëve të diagnostikuar dhe të trajtuar në fazat e hershme shërohen plotësisht me antibiotikë, disa mund të përjetojnë simptoma afatgjata si lodhje, dhimbje dhe mungesë energjie.

Timberlake tha se përballë këtyre vështirësive, kishte menduar të ndalonte turneun përpara kohe, por në fund vendosi ta vazhdonte.

Në një postim në Instagram të enjten, ai shkroi:
“Ashtu siç e dini shumë prej jush, jam një person mjaft privat. Por ndërsa po reflektoj për turneun dhe festivalet, dua t’ju tregoj pak për çfarë kam kaluar. Ndër të tjera, kam qenë duke luftuar me disa probleme shëndetësore dhe më është diagnostikuar sëmundja Lyme, nuk e them këtë që të ndiheni keq për mua, por për të hedhur dritë mbi atë me të cilën jam përballur pas kuintave. Nëse keni kaluar këtë sëmundje ose njihni dikë që ka, atëherë e dini: të jetosh me këtë mund të jetë pafundësisht rraskapitëse, si mendërisht, ashtu edhe fizikisht.”

Sipas Qendrës për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC) në SHBA, pacientët që trajtohen në fazat e hershme zakonisht shërohen shpejt dhe plotësisht. Megjithatë, pacientët që trajtohen më vonë mund të përjetojnë pasoja të qëndrueshme në sistemin nervor ose nyje.

Justin Bieber, Shania Twain dhe Avril Lavigne janë ndër artistët e tjerë që janë përballur me sëmundjen Lyme.

“Por Timberlake tha se ‘gëzimi që sjell performanca’ e tejkaloi stresin fizik që po përjetonte dhe ai ishte ‘i lumtur që vazhdova’. Turneu i tij dyvjeçar, i cili nisi në prill 2024, përfundoi në Turqi të mërkurën.”

“Jo vetëm që i provova vetes forcën time mendore, por tani kam kaq shumë momente të veçanta me ju që nuk do t’i harroj kurrë,” shtoi ai, duke theksuar se po përpiqej të ishte “më transparent” për sfidat e tij që të mos keqinterpretoheshin.

Ylli i muzikës pop kishte marrë kritika nga disa fansa në rrjetet sociale për performanca të dobëta gjatë turneut. Zbulimi i diagnozës vjen pas disa viteve të vështira për këngëtarin.

Në shtator të vitit 2024 ai u shpall fajtor për drejtim mjeti nën ndikimin e alkoolit si pjesë e një marrëveshjeje për të mbyllur çështjen e tij ligjore për drejtim në gjendje të dehur.

“Ky është një gabim që e kam bërë, por shpresoj që kushdo që është duke më parë dhe dëgjuar tani të mësojë nga kjo. E di që unë sigurisht kam mësuar,” tha ai në atë kohë.

Këngëtari është përballur gjithashtu me reagime të ashpra pas zbulimeve për marrëdhënien e tij me ish-të dashurën Britney Spears, të cilat u trajtuan si në kujtimet e saj ashtu edhe në një dokumentar të veçantë për të.

Timberlake, i njohur fillimisht si frontmeni i grupit NSYNC, ka fituar 10 çmime Grammy si artist solo dhe është një nga artistët më të shitur të të gjitha kohërave. Ai është i martuar me aktoren Jessica Biel./BBC/KultPlus.com

Maria Mitchell lindi më 1 gusht 1818 në Nantucket, Massachusetts. Ajo ishte astronomja amerikane e parë profesionalisht e njohur, bibliotekare, dhe edukatore.

Që në fëmijëri, prindërit e saj i siguruan një arsim të barabartë dhe mbështetën interesin e saj për astronominë, kur në vetëm 12 vjeç ndihmoi në llogaritjen e një eklipsi diellor. Nga viti 1836 deri në 1856 ajo punoi si bibliotekare në Nantucket Atheneum, ndërkohë që netëve operonte teleskopin e vogël në oborr për të vëzhguar yjet.

Më 1 tetor 1847 ajo zbuloi kometën që do të njihej si “Miss Mitchell’s Comet” (C/1847 T1), duke përdorur një teleskop Dollond me aperture 2 inç. Për zbulimin ajo mori medaljen e artë nga Mbreti Kristian VIII i Danimarkës në 1848, çmimi që u dha për çdo zbulues të parë të kometave teleskopike. Me këtë ngjarje ajo u bë astronomia e parë profesionale amerikane dhe ndër gratë e para në botë që zbuloi një kometë.

Në vitin 1848 u zgjodh për herë të parë grua anëtare e American Academy of Arts and Sciences, ndërsa në 1850 u bë anëtare e American Association for the Advancement of Science. Ajo gjithashtu ishte një nga gratë e parat të pranuara në American Philosophical Society.

Në 1865 u ftoi Vassar College në New York për të qenë profesor i astronomisë dhe drejtoreshë e observatorit, duke bërë histori si gruaja e parë me këtë pozicion në SHBA. Ajo refuzoi të pranonte punë me pagë më të ulët se kolegët burra më të rinj dhe kërkoi rritje, që u plotësua nga administrata. Në mësimdhënie ajo theksonte rëndësinë e vëzhgimit praktik dhe krijoi filozofi ku studentët studiojnë yjet vetë dhe nuk mbështeten vetëm te librat.

Mitchell u angazhua edhe në avokimin për arsim të barabartë për vajzat dhe të drejta të grave. Në 1873 ajo bashkëthemeloi Association for the Advancement of Women dhe shërbeu si presidente e saj.

Pas pensionimit në vitin 1888, ajo jetoi në Lynn derisa ndërroi jetë më 28 qershor 1889. Trashëgimia e saj vazhdoi përmes institucioneve që mbajnë emrin e saj, si Maria Mitchell Association, Observatori Maria Mitchell dhe akuariumi në Nantucket.

Emri i saj është nderuar gjithashtu në Holografinë e Grave të SHBA-së dhe në Hall of Fame for Great Americans pas vdekjes. Një kratër hënor dhe një anije e Luftës II Botërore (SS Maria Mitchell) mbajnë emrin e saj.

Maria Mitchell ishte një pioniere e vërtetë e saj kohe, duke sfiduar stereotipet gjinore dhe duke sjellë bukurinë dhe imagjinatën në shkencë. Ajo na mëson se përmes pasionit, vëzhgimit dhe drejtësisë, edhe yjet mund të jenë të arritshme./KultPlus.com

Kalaja e Gjirokastrës është një nga monumentet më të vizituara të trashëgimisë sonë kulturore.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, ndau në rrjetet sociale një album fotografik nga një ditë e zakonshme, gjatë së cilës kalaja është e mbushur plot me vizitorë nga e gjithë bota. Ata ndalen për të përjetuar historinë, arkitekturën dhe shpirtin që kalaja ruan prej shekujsh. Me gjithë vlerat që posedon, ajo është tejet atraktive për turistët nga mbarë bota.

“Një nga monumentet më të vizituara të trashëgimisë sonë kulturore, ku vizitorë nga e gjithë bota ndalen për të përjetuar historinë, arkitekturën dhe shpirtin që ajo ruan prej shekujsh”, shkruan ministri Gonxhja.

Kalaja e Gjirokastrës e arriti shifrën prej 100 mijë vizitorësh që në 6-mujorin e parë të vitit. Në përfundim të 2024-ës, ajo ishte kalaja më e vizituar në rang vendi, pasi priti një numër të madh grupesh turistike të tërhequr nga pamja që ofron qyteti mijëravjeçar.

Panorama nga kalaja e Gjirokastrës është një pamje që ngjall kureshtje te vizitorët, të interesuar për historinë dhe kulturën që ky qytet mbart.

Gjirokastra, apo siç njihet ndryshe “qyteti i gurtë”, është ndër qytetet më të bukura në jug të Shqipërisë. Me vlera të shumëfishta që ka ky qytet-muze është pranuar ndër të parët qytete në UNESCO. Simboli kryesor i qytetit është Kalaja. Ajo është e vendosur mbi një kodër pak të shkëputur nga Mali i Gjerë, e ngritur në një pikë vrojtuese rreth 370 m mbi nivelin e detit./atsh/KultPlus.com

Kayak Fest Kosova mbahet këtë vit nga data 8 deri më 10 gusht 2025 në Liqenin e Batllavës. Festivali u zhvillua për herë të parë në vitin 2024, dhe mbajti gara, trajnim fillestarësh, aktivitet për fëmijë dhe ambient festiv pranë ujërave të qeta të liqenit.

Programi përfshin gara kajaku për konkurrentë të shkallëve të ndryshme, muzikë live, kamping në natyrë, ekspozita pajisjesh, demonstrime të teknika dhe sigurisë dhe zona argëtuese për fëmijë. I gjithë organizimi është realizuar nga Federata e Kajakimit të Kosovës, përcjellë KultPlus.

Festivali ka për qëllim promovimin e kajakimit dhe sporteve ujore si relaks dhe aktivitet rekreative për të gjitha grupmoshat, forcimin e komunitetit dhe rritjen e ndërgjegjësimit për konservimin e natyrës. Vizitorëve u ofrohen hapësira për kamping, infrastruktura e duhur dhe një mjedis i sigurt me ndihmën e vullnetarëve dhe instruktorëve të licencuar.

Liqeni i Batllavës është ndër liqenet më të mëdha të Kosovës, me sipërfaqe rreth 3.29 km² dhe thellësi deri në 48 metra. Ai ndodhet rreth 13 km larg Podujevës dhe 30 km nga Prishtina, dhe njihet për peizazhet e bukura dhe ujërat e qeta që e bëjnë vendin ideal për sporte ujore./KultPlus.com

Aleksandër Prosi, i njohur edhe si Sandër Prosi mbetet një nga figurat më të mëdha të artit shqiptar, si në teatër ashtu edhe në kinematografi. Me një karrierë që përfshin më shumë se 100 role në skenë dhe mbi 30 filma, Prosi është konsideruar një nga ikonat e pavdekshme të kulturës shqiptare.

Kur ishte 14 vjeç, familja e tij u shpërngul në Tiranë, ku ai mbaroi shkollën e mesme “Qemal Stafa”. Fillimisht ai ndoqi studimet për stomatologji në Vjenë, por i ndërpreu për t’iu përkushtuar artit. Në vitin 1947 fitoi konkursin për aktor pranë Teatrit Kombëtar, duke hedhur hapat e parë në një rrugë që do ta bënte të pavdekshëm në kujtesën e publikut.

Prosi u bë i njohur për interpretimet e tij të thella dhe të natyrshme në skenë dhe film. Ai krijoi figura të paharrueshme si Vuksani në “Fytyra e dytë”, Horacio në “Hamleti”, Otello në “Otello”, Milleri në “Intrigë dhe dashuri”, Dhaskal Todri në “Udha e shkronjave”, dhe veçanërisht rolin historik të Ismail Qemalit në filmin “Nëntori i Dytë” (1982), i cili mbetet një ndër interpretimet më të arrira në kinemanë shqiptare.

Nga viti 1962 deri në 1975, Sandër Prosi dha mësim si pedagog në Akademinë e Arteve të Shqipërisë, duke ndihmuar në formimin e shumë aktorëve të rinj. Për kontributin e tij të jashtëzakonshëm, ai u nderua me titullin “Artist i Popullit”, ndërsa pas vdekjes, në vitin 2010, u dekorua me “Nderi i Kombit” nga Presidenti i Republikës.

Vdekja e tij në vitin 1985 mbeti e mbuluar me heshtje dhe zëra të pakonfirmuar për rrethana të paqarta. Megjithatë, ajo që mbeti pa diskutim ishte madhështia e veprës që la pas. Trashëgimia e Sandër Prosit vazhdon të jetojë jo vetëm përmes roleve të tij në ekran, por edhe përmes ndikimit që pati në edukimin artistik dhe në historinë e artit skenik shqiptar.

Sot, Aleksandër Prosi kujtohet si një nga figurat më të ndritura të kulturës kombëtare. Ai ishte dhe mbetet një simbol i përkushtimit ndaj artit, një aktor që e bëri publikun të reflektojë, të ndjejë dhe të kujtojë./KultPlus.com

Prishtina mirëpret sot mijëra vizitorë për Sunny Hill Festival, që do të zgjasë nga 1 deri më 3 gusht 2025 në lokacionin, Sunny Hill Festival Park, pranë fshatit Bërnicë e Poshtme.

Nata e parë hapet me një performancë të shumëpritur nga Dua Lipa, e cila rikthehet në vendlindjen e saj si pjesë e turneut botëror “Radical Optimism”. Pas saj, skena e muzikës elektronike “C4” do të ndizet nga legjenda britanike Fatboy Slim, duke garantuar një natë plot ritëm dhe energji.

Gjatë tre netëve të festivalit, publiku do të ketë mundësinë të shijojë performanca nga artistë të mëdhenj si dhe shumë emra ndërkombëtarë dhe vendorë.

Me skena të mëdha, produksion modern dhe atmosferë festive, Sunny Hill Festival 2025 është shndërruar në një nga ngjarjet më të rëndësishme kulturore në rajon. Prishtina është e rezervuar thuajse plotësisht, duke treguar impaktin dhe rëndësinë që ky festival ka fituar në skenën ndërkombëtare./KultPlus.com

Imazhet me rezolucion të lartë të tatuazheve të gjetura në trupin e një “mumjeje akulli” siberiane 2,500-vjeçare kanë zbuluar dekorime kaq të komplikuara, saqë edhe një artist modern tatuazhesh do ta kishte të vështirë t’i riprodhonte, sipas studiuesve.

Tatuazhet e hollësishme që përshkruajnë leoparde, një drer, një pulë, si dhe një krijesë mitologjike gjysmë-luan dhe gjysmë-shqiponje, zbulojnë më shumë rreth një kulture të lashtë luftëtarësh.

Arkeologët punuan ngushtë me një artist tatuazhesh, i cili riprodhon dekorime të lashta në lëkurën e tij, për të kuptuar saktësisht procesin e realizimit të tyre.

Gruaja e tatuazhuar, e moshës rreth 50 vjeç, ishte nga populli nomad Pazyryk, një shoqëri kalorësish që jetonte në stëpinë e gjerë midis Kinës dhe Evropës.

Skanimet zbuluan tatuazhe “të hollësishme, të qarta dhe të njëtrajtshme” që nuk mund të vihen re me sy të lirë.

“Ky zbulim më bën të kuptoj sa të sofistikuar ishin këta njerëz,” tha drejtori i studimit, Dr. Gino Caspari nga Instituti Max Planck i Gjeoantropologjisë dhe Universiteti i Bernës.

Është e vështirë të zbulohet informacion i detajuar për praktikat sociale dhe kulturore të lashta, pasi shumica e dëshmive shkatërrohen me kalimin e kohës. Më e vështirë është të afrohet njeriu tek detajet e jetës së një personi të vetëm.

“Mumjet e akullta” të Pazyryk-ut u gjetën në varre akulli në malet Altai të Siberisë në shekullin e 19-të, por tatuazhet kanë qenë të vështira për t’u parë qartë.

Tani, falë fotografisë digjitale me afër-infrarodhe në Muzeun Hermitage në Shën Petersburg, Rusia, ekspertët krijuan për herë të parë skanime me rezolucion të lartë të këtyre dekorimeve.

“Kjo më bëri të ndjehesha sikur po afrohesha më shumë me njerëzit pas artit, si ata punonin dhe mësonin. Imazhet u gjallëruan,” tha Dr. Caspari.

Në parakrahun e djathtë, gruaja Pazyryk kishte imazhin e leopardëve rreth kokës së një dreri. Në krahun e majtë, krijesa mitologjike e grifinit, me trup luani, kokë dhe krahë shqiponje, duket sikur po luftonte me një drer.

“Trupat e përkulur nga pas dhe skenat e forta të betejave midis kafshëve të egra janë tipike për këtë kulturë,” tha Dr. Caspari.

Gjithashtu, gruaja kishte një pulë të tatuazhuar në gishtin e madh, një simbol që paraqet “një stil intrigues me një unikalitet të caktuar,” shton ai.

Ekipi punoi me studiuesin Daniel Riday, i cili riprodhon dizajne të lashta tatuazhesh në trupin e tij duke përdorur metoda historike.

Në bazë të analizës së tij, ata arritën në përfundimin se cilësia e tatuazheve ndryshonte midis dy krahëve, duke sugjeruar se tatuazhet i kishin bërë persona të ndryshëm ose ishin bërë gabime gjatë procesit.

“Po të kisha për të bërë një vlerësim, do të thoja se për gjysmën e poshtme të krahut të djathtë janë dashur katër orë e gjysmë, dhe për pjesën e sipërme rreth pesë orë,” tha Riday.

“Është një angazhim i fortë nga personi që i bëri. Kjo duhet të jetë kryer nga dikush që e di shëndetin dhe sigurinë, dhe rreziqet që sjell depërtimi i lëkurës,” shton ai më tej.

Duke analizuar shenjat në lëkurën e gruas, ekipi beson se tatuazhet janë skicuar fillimisht në lëkurë para se të tatuazhoheshin.

Mendohet se janë përdorur vegla me maja shumëfish të vogla, të bëra nga brirë ose kocka kafshësh, si dhe një mjet me majë të vetme. Pigmenti ka qenë i përbërë kryesisht nga materie e djegur bimore ose sope.

Dr. Caspari, i cili nuk ka tatuazhe vetë, thotë se ky studim hedh dritë mbi një praktikë të lashtë që sot është shumë e rëndësishme për shumë njerëz në mbarë botën.

“Qysh atëherë ishte një praktikë shumë profesionale ku njerëzit investonin shumë kohë, përpjekje dhe praktikë për të krijuar këto imazhe shumë të sofistikuara,” përfundon ai.

Disa nga tatuazhet duket se janë prerë ose dëmtuar gjatë përgatitjes së trupit për varrim.

“Kjo tregon se tatuazhet ishin të rëndësishme për jetën, por nuk luanin një rol të madh në jetën pas vdekjes,” shpjegon Dr. Caspari./BBC/KultPlus.com