Studentët e Fakultetit Juridik të Universitetit të Prishtinës kanë arritur një sukses të jashtëzakonshëm, duke u renditur në vendin e 6-të në garën prestigjioze ndërkombëtare “Nuremberg Moot Court 2025”. Kjo është një arritje mbresëlënëse për ta, e cila tregon nivelin e lartë të përgatitjes dhe angazhimit të studentëve të juridikut të UP-së në fushën e së drejtës penale ndërkombëtare.

Rundet finale të garës u zhvilluan në ambientet historike të Gjykatës së Nurembergut, në Sallën Nr.600, aty ku u gjykuan përgjegjësit nazistë për krimet e Luftës së Dytë Botërore, nga data 23-26 Korrik 2025, në Nuremberg, Gjermani. Nga 140 ekipe që morën pjesë në fazën e shkrimit të memorandumeve, vetëm 40 ekipe u kualifikuan për rundet finale me gojë, dhe ekipi i Fakultetit Juridik të Universitetit të Prishtinës ishte një ndër to.

Ky sukses i studentëve të Universitetit të Prishtinës është një dëshmi e qartë e përgatitjes akademike dhe profesionale në fushën e drejtësisë ndërkombëtare, duke simuluar praktikën e Gjykatës Penale Ndërkombëtare (ICC) përballë një jurie të përbërë nga juristë të njohur botërorë, përfshirë profesorë, prokurorë dhe gjyqtarë.

Ekipi i përfaqësuesve të Fakultetit Juridik të UP-së ishte përbërë nga studentët: Morea Pula, Liza Rexhepi, Enxhi Avdyli, Rea Hadri dhe Greta Spahiu.

Ky rezultat tregon se studentët e Universitetit të Prishtinës janë jo vetëm të përgatitur për sfida akademike, por gjithashtu për të kontribuar në fushën e së drejtës ndërkombëtare me një nivel të lartë profesional./KultPlus.com

Umberto Eco përveç veprave të tij autoriale, la pas vetes edhe një koleksion të madh librash.

Shkroi letërsi, kritikë letrare, tekste akademike mbi semiotikën, por edhe studime për gjithçka, nga estetika mesjetare deri te media moderne.

Shkroi shumë. Por edhe lexoi shumë. Hapeni cilindo kapitull vepreje të tij. Fanepseni nga dija, informacioni dhe formimi i gjithanshëm.

Umberto Eco dëshmoi një mendje të thellë, por një Mendja e tillë kërkon një bibliotekë ose biblioteka të pasura.

Mund të imagjinojmë sa kala të tilla dijeje ka vizituar Eco në udhëtimet e tij nëpër botë. Ndërsa atë që ai e ndërtoi vetë, mund ta shohim në videon e mësipërme.

Edhe pse jo e pafundme si biblioteka e të gjithë librave të mundshëm të imagjinuar nga Borges, biblioteka private e shtëpisë së Ecos duket, nga këndvështrime të caktuara, pothuajse po aq e madhe.
Kamera e ndjek Umberto Econ teksa kalon raft pas rafti

Ata që reagojnë me “Uau! Z. Eco, çfarë bibliotekë keni! Sa prej këtyre librave keni lexuar?” dhe të tjerët – një pakicë shumë e vogël – të cilët kuptojnë se një bibliotekë private është një mjet kërkimi.
Librat e lexuar janë shumë më pak të vlefshëm se ato të palexuara.

Në faqet e librit të tij, “Pse librat zgjasin jetën” ai thotë diçka proverbiale.
“Kush nuk lexon, në moshën 70-vjeçare do të ketë jetuar vetëm një jetë: të vetën. Lexuesi do të ketë jetuar 5000 vjet: që kur Kaini vrau Abelin, kur Renzo u martua me Lucian, kur Leopardi admironte pafundësinë… sepse leximi është një pavdekësi”

Në testamentin e tij, vetë shkrimtari ka lënë porosi që një pjesë e librave të bibliotekës së tij t’i dërgohen Arkivit të Universitetit të Bolonjës. Librat e literaturës klasike ia ka lënë Bibliotekës Kombëtare të Brera-s në Milano.

Pas tre vitesh në Adelaide Cottage në Windsor, Princi William dhe Princesha Kate Middleton, po mendojnë të transferohen në një rezidencë të re mbretërore.

Fort Belvedere përmendet si një nga opsionet e mundshme për një shtëpi të re një rezidencë historike gotike nga shekulli i 18-të, e vendosur në një pjesë të izoluar të Parkut Windsor.
Kjo rezidencë është gjithashtu e famshme për faktin se dikur i përkiste Mbretit Edward VIII.

Fort Belvedere ka shumë ambiente të tilla si një pishinë e jashtme, fushë tenisi, serë, dy pellgje dhe tre shtëpi për stafin.

Sipas burimeve pranë çiftit, William dhe Kate mendojnë se Adelaide Cottage është bërë shumë e vogël për nevojat e tyre dhe se Fort Belvedere mund t’u ofrojë atyre privatësinë, hapësirën dhe rehatinë që u nevojitet për të rritur fëmijët e tyre.

Nga rruga, raportet e mëparshme të medias përmendën mundësinë e zhvendosjes në Lozhën Mbretërore, por kjo nuk u realizua sepse Princi Andrew nuk dëshiron të largohet nga ajo rezidencë. U fol edhe për zhvendosjen në një nga krahët e Kështjellës Windsor, por vendimi përfundimtar nuk është marrë ende.

Shtëpia aktuale e çiftit mbretëror ndodhet në Windsor, në pronën Adelaide Cottage, ku ata jetojnë me tre fëmijët e tyre –Princin George, Princeshën Charlotte dhe Princin Louis./KultPlus.com

Molieri, emri artistik i Jean-Baptiste Poquelin, është një nga figurat më të ndritura të teatrit francez dhe letërsisë botërore.

I lindur në Paris më 15 janar 1622, ai erdhi në jetë në një familje borgjeze, ku i ati ushtronte zanatin e tapicierit dhe kishte lidhje me pallatin mbretëror. Megjithatë, Molieri zgjodhi një rrugë krejt tjetër nga ajo që familja kishte parashikuar për të: rrugën e teatrit, një zgjedhje e guximshme për kohën. Pas studimeve të filozofisë dhe drejtësisë, ai themeloi trupën teatrore L’Illustre Théâtre, e cila do të përballej fillimisht me vështirësi ekonomike. Pavarësisht këtyre pengesave, pas një dekade turnesh në provincat franceze, ai u kthye në Paris dhe fitoi vëmendjen e oborrit mbretëror. Mbretit Luigji XIV i pëlqeu stili i tij i gjallë, dhe Molieri gëzoi mbështetjen e tij në shumë nga veprat e mëvonshme, edhe kur ato krijonin polemika. Ai është i njohur për një sërë komedish të mprehta që godasin hipokrizinë, mashtrimet, shtirjet fetare dhe veset e klasës borgjeze.

Molieri nuk i druhej asnjë teme, dhe shpesh vuri në lojë shtresat më të fuqishme të shoqërisë së kohës. Në veprën “Tartuffe”, për shembull, ai denoncoi rrezikun e fanatizmit fetar, duke shkaktuar zemërim në radhët e kishës, e cila arriti të ndalonte shfaqjen për disa vite. Por Molieri nuk u tërhoq. Komedian në skenë dhe autor i paharrueshëm në letërsi, ai luajti shpesh vetë në rolet kryesore të veprave të tij. Disa nga dramat më të njohura të tij janë: “Le Misanthrope” (Mizantropi), ku ironizon sinqeritetin e sëmurë dhe pamundësinë për të jetuar në një botë hipokrite; “L’Avare” (Kopraci), ku personazhi Harpagoni është bërë simbol i lakmisë ekstreme; “Le Malade Imaginaire” (I sëmuri i imagjinuar), që përqesh mjekësinë dhe frikën nga sëmundja; dhe “Les Femmes Savantes” (Gratë e ditura), ku kritikon feminizmin artificial të disa zonjave borgjeze. Gjuha që përdor Molieri është elegante, e pasur me rimë, sarkazëm dhe ritëm dramatik. Ai solli një frymë të re në teatër duke përzier komedinë tradicionale italiane me realitetin e jetës franceze, duke krijuar personazhe të gjalla dhe situata që nuk humbin asgjë nga aktualiteti edhe sot. Ai ishte një shkrimtar që nuk u përkul përpara moralit zyrtar, dhe për këtë u dashurua nga publiku, por edhe u sulmua nga kundërshtarët.

Ironikisht, Molieri vdiq në skenë, duke luajtur pikërisht rolin e të sëmurit imagjinar, më 17 shkurt 1673. Thuhet se akti i fundit i jetës së tij ndodhi gjatë shfaqjes së katërt të kësaj komedie, kur, i sëmurë dhe i rraskapitur, pësoi një krizë që do t’i merrte jetën pak orë më pas. Për ironi, si aktor, Molieri nuk u lejua të varrosej në mënyrë të rregullt nga Kisha Katolike, sepse profesioni i tij nuk konsiderohej “i denjë”. Vetëm ndërhyrja e mbretit bëri të mundur që ai të prehej në një varr modest, por gjithsesi me nderime. Sot, ai është simboli i gjallë i teatrit francez dhe një nga emrat që mishëron guximin e të vërtetës përmes artit. Akademia Franceze e ka konsideruar Molieri, si “shkrimtari që i dha gjuhës franceze vetëdijen e saj teatrale”. Trashëgimia e tij jeton në çdo skenë ku qeshet me absurditetin njerëzor. Ai mbetet një nga ata autorë që nuk ka nevojë për përkthim për të kuptuar qëllimin: të nxisë të menduarit përmes të qeshurës.

Veset e Molierit dhe komedia që shndërroi në zhanër elitar
Pak e njohur është se Molieri ishte një njeri jashtëzakonisht i përpiktë në punën e tij dhe kërkonte disiplinë të madhe nga aktorët e trupës. Ai jo vetëm që shkruante dhe interpretonte, por edhe drejtonte shfaqjet, përgatiste kostumet dhe merrej me aspektet financiare të trupës. Ai kishte një marrëdhënie shumë të veçantë me mbretin Luigj XIV, i cili e kishte përzemër dhe shpesh e mbronte nga kritikat e kishës apo të moralistëve të kohës. Molieri madje konsiderohet si “dramaturgu i oborrit”, pasi shfaqjet e tij ishin shpesh pjesë e festivaleve mbretërore. Një fakt pak i ditur është se ai ishte gjithashtu një bashkëpunëtor i muzikantit Jean-Baptiste Lully, me të cilin krijoi një seri komedish me muzikë, që do të ishin pararendëset e operetave franceze. Veprat e tyre ishin të njohura si “comédie-ballet”, një risi për kohën.

Martesa e Molierit që shkaktoi zhurmë dhe largimi nga oborri i mbretit
Molieri, emri i vërtetë i të cilit ishte Jean-Baptiste Poquelin, kishte një jetë private që shpesh përplasej me konvencionet shoqërore të kohës. I lindur në një familje borgjeze të Parisit, ai u edukua në shkolla të njohura dhe pritej të ndiqte gjurmët e të atit, i cili punonte në pallatin mbretëror. Por Molieri e braktisi këtë rrugë për të ndjekur teatrin një zgjedhje e konsideruar e turpshme për kohën. Zgjedhja e jetës si aktor e largoi nga familja për shumë vite. Vetë arti i teatrit shihej me dyshim nga shoqëria dhe kisha, dhe kjo ndikoi edhe në imazhin e tij personal. Molieri kaloi një pjesë të mirë të jetës në turne me trupën e tij, gjë që e bëri të jetonte një jetë më tepër nomade, larg stabilitetit dhe familjes së gjerë. Jeta e tij dashurore ishte po aq e diskutuar sa edhe veprat që shkruante. Në vitin 1662, Molieri u martua me Armande Béjart, një aktore shumë më e re në moshë, gjë që shkaktoi shumë thashetheme në Paris.

Një pjesë e publikut madje aludoi se ajo mund të ketë qenë bija e dashnores së tij së mëparshme, Madeleine Béjart, e cila gjithashtu ishte aktore dhe bashkëthemeluese e trupës së tij teatrore. Martesa me Armande nuk ishte e lehtë. Thuhet se ajo ishte kokëfortë, e pavarur dhe vazhdoi të luante në skenë edhe pas martesës, diçka që shoqëria franceze nuk e pranonte lehtësisht për një grua të martuar. Për më tepër, pati dyshime për pabesinë e saj, gjë që la gjurmë edhe në shfaqjet e Molierit, ku shpesh shfaqen martesa problematike dhe figura femrash manipuluese. Molieri kishte tre fëmijë me Armande, por vetëm njëri prej tyre arriti të mbijetojë. Ai ishte shumë i lidhur me familjen e vet të ngushtë, por nuk pati kurrë një jetë të qetë familjare./panorama/

Katalogu muzikor i Ozzy Osbourne dhe Black Sabbath ka regjistruar një ngjitje të papritur në klasifikimet muzikore të Britanisë, pas vdekjes së yllit të muzikës “Heavy Metal” më 76-vjeç. Ky rikthim ka sjellë një vëmendje të re për trashëgiminë e tij dhe grupin legjendar, duke rikthyer disa nga këngët dhe albumet më të njohura të tyre në top listat muzikore.

Një nga momentet më të rëndësishme është “Paranoid”, kënga ikonike e Black Sabbath, që ka arritur të rikthehet në Top 40 për herë të parë pas 45 vjetësh. Kënga, e cila u rendit në vendin e katërt në vitin 1970, është bërë një simbol i rrymës “Heavy Metal”, dhe tani, pas kaq shumë viteve, po vazhdon të prekej nga breza të rinj fansash.

Po ashtu, “The Ultimate Collection” i Black Sabbath ka arritur të ngjitet në klasifikimin e albumeve, duke u pozicionuar në vendin e 22-të, pas një rritje prej 129 pozitaresh. Ky është vetëm një nga gjashtë albumet dhe compilations që janë rikthyer këtë javë në Top 200, përfshirë albumin klasik të grupit “Paranoid” në vendin e 52-të dhe albumet e Osbourne si “Memoirs Of A Madman” (2014) në vendin e 60-të dhe “Prince of Darkness” në vendin e 71-të.

Ozzy Osbourne, i njohur si “Prinçi i Errësirës”, ka lënë një ndikim të madh në muzikën rock dhe metal, duke u bërë një emër i njohur globalisht për stilin e tij të veçantë dhe performancat energjike. Ai vdiq pas një periudhe të gjatë vuajtjesh shëndetësore, duke përfshirë sëmundjen e Parkinsonit dhe komplikime të tjera pas një kolapsi në vitin 2019.

Në një periudhë kur muzika e tij po arrin një valë të re popullariteti, vlen të përmendet se Ozzy Osbourne dha koncertin e tij të fundit me Black Sabbath më 5 korrik, pas një periudhe 20-vjeçare pa performuar së bashku me grupin. Në këtë koncert të jashtëzakonshëm, që u zhvillua përpara 40,000 njerëzve në stadium dhe miliona të tjerëve në transmetim të drejtpërdrejtë, Osbourne dhe Black Sabbath interpretuan hite të paharrueshme të karrierës së tyre, duke lënë një kujtim të pashlyer në zemrat e fansave.

Po ashtu, Ozzy Osbourne ishte i martuar me Sharon Osbourne, që njëkohësisht ishte menaxherja e tij, dhe së bashku kanë ndarë një karrierë të suksesshme, që ka përfshirë edhe periudha të vështira dhe triumfe të mëdha.
Rikthimi i këngëve dhe albumeve të Osbourne dhe Black Sabbath në klasifikimet muzikore është një dëshmi e ndikimit të jashtëzakonshëm që ai ka pasur në muzikën moderne, duke mbetur një figurë kult e muzikës “Heavy Metal” edhe pas largimit të tij fizik./KultPlus.com

Sheshi i Suvenireve u kthye mbrëmjen e së dielës në një hapësirë kulturore me hapjen zyrtare të edicionit të 24-t të Panairit të Librit “Ulqini 2025”.

Kjo ngjarje letrare, që tashmë është bërë tradicionale në qytetin bregdetar, mblodhi shumë vizitorë, dashamirës të librit dhe personalitete të botës politike e kulturore, shkruan rtsh.
Edicionin e 24-t e përshëndeti Ministri për Pakicat, Fatmir Gjeka, i cili e vlerësoi rëndësinë e këtij aktiviteti për pasurimin kulturor të komunitetit.

Kryetari i Komunës së Ulqinit, Genc Nimanbegu dhe organizatorja Irena Toçi u shprehën mbi ndikimin që ka ky panair në trevën shqiptare të Malit të Zi.

“Është një nga ngjarjet më të rëndësishme kulturore në qytetin tonë, e cila tashmë është shndërruar në një traditë të dashur, në një piketim të çmuar për të gjithë ata që besojnë në fuqinë e fjalës së shkruar,” deklaroi z. Nimanbegu.

“Në çdo panair kam falënderuar pikësëpari themeluesit e tij, z. [Gëzim] Hajdinaga dhe z. [Fatmir] Toçi. Pa ëndrrën e tyre dhe pa atë fillim aventuresk të para 24 viteve, ndoshta nuk do ta kishim sot këtë event,” tha znj. Toçi.

Panairi do të qëndrojë i hapur deri më 31 korrik nga ora 18:00 deri në 24:00./rtsh/

Mbi 45 vepra ikonografike të Muzeut Kombëtar të Artit Mesjetar do të udhëtojnë nga Korça drejt qytetit historik Chambery në Francë.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja deklaroi sot se “ekspozita unike do të zhvillohet në Muzeun e Arteve të Bukura në Chambéry, ku ikonat e përzgjedhura nga koleksioni i Muzeut Kombëtar të Artit Mesjetar në Korçë do të prezantohen për publikun francez dhe ndërkombëtar”.

Gonxhja thekson se ky projekt është pjesë e bashkëpunimit kulturor mes Shqipërisë dhe Francës dhe do të përfshihet gjithashtu në Komitetin Shkencor Francez, duke thelluar shkëmbimin mes institucioneve muzeale të të dy vendeve.

Ai shton se ekspozita mund të konsiderohet si një hap i rëndësishëm drejt ndërkombëtarizimit të artit shqiptar, që afirmon Korçën si një qendër kyçe të artit mesjetar në Europën Juglindore.

Me një fond prej mbi 8200 objektesh muzeale, prej të cilave 6400 janë ikona, MKAM është muzeu me koleksionin më të madh të ikonave në botë, një thesar i rrallë i trashëgimisë kulturore shqiptare dhe ndërkombëtare.

Ekspozita do të jetë e hapur për publikun nga maji deri në tetor të vitit 2026. Pas Chambery ekspozita do të zhvendoset në një tjetër qytet francez deri në mars 2027./atsh/

Një nga këngët më ikonike të shekullit të 20-të, “Bésame Mucho”, nuk u shkrua nga një artist i njohur, por nga një vajzë 16-vjeçare, e rritur në një shkollë katolike të rreptë, ku edhe fjala “puthje” konsiderohej mëkat. Ajo quhej Consuelo Velázquez, por atëherë ishte thjesht një vajzë e ëndërruar me emrin Consuelita, një vajzë e ndrojtur nga Meksika me gishta të përshtatshëm për tastierën e pianos.

Lindur në vitin 1916 në një familje të dikurshme fisnike, por të varfëruar, Consuelo u rrit nën peshën e vështirësive, nga një nënë e ve me pesë fëmijë dhe pa pasuri. Që nga mosha 4 vjeçare, ajo nisi të studiojë muzikë, pa pushime dhe pa fundjavë. Babai i saj vdiq herët dhe nëna e saj, e dëshpëruar për të siguruar një të ardhme për të, e dërgoi në një shkollë manastiri. Disiplina e ashpër atje e mundoi shumë agjërime, lutje, ndëshkime deri sa nëna e saj e mori sërish në shtëpi.

Por fati kishte tjetër plan. Një pianist që ndoqi një recital në shkollë, vuri re mënyrën se si gishtat e vogla të Consuelës luanin në piano dhe i ofroi mësime falas. Kështu ajo u pranua në Konservatorin Kombëtar të Meksikës dhe nisi udhëtimin e saj të mundimshëm për t’u bërë një muzikante klasike.
Në moshën 16 vjeçare, pa patur asnjëherë një puthje, ajo kompozoi “Bésame Mucho”.

“Qëllimi ishte një ëndërr,” do të thoshte ajo më vonë. “Një vizion se si mund të ndjehet dashuria.”
Për të shmangur pasojat, Consuelo e dërgoi këngën në një stacion radioje nën një pseudonim, duke u frikësuar se njerëzit do ta mendonin se ajo dinte shumë për një “vajzë të virgjër të edukuar.” Por kënga shpërtheu. U dëgjua në gjithë vendin. Miliona zemra rrahën një ritëm të ri.

Nëna e saj u trishtua. Fama nuk ishte në plan – manastiri ishte.

Por bota kishte ide të tjera.

Hollywood-i e thirri. Kontrata. Reflektore. Edhe Walt Disney e pëlqeu. Ajo mund të ishte një yll i kinemasë. Por Consuelo u kthye sërish në Meksikë pas një muaji. Ajo nuk donte famë, donte muzikë. Muzikë të vërtetë.

Ajo u bë një pianiste klasike e respektuar, kompozoi pothuajse 200 vepra, drejtoi Bashkimin e Kompozitorëve të Meksikës dhe shërbeu në Parlament. Por krijimi i saj më i famshëm mbeti gjithmonë ajo përshëndetje e butë nga një vajzë që nuk ishte puthur kurrë.

Consuelo u martua vetëm një herë, pa dashuri, siç dëshironte nëna me Mariano Rivera Conde, redaktorin e radios që e shpërndau për herë të parë “Bésame Mucho”. Ata patën dy djem, por Consuelo nuk u martua më. Jetoi në qetësi dhe vdiq si një thesar kombëtar.

Dhe kënga e saj?
U përkthye në 120 gjuhë.

U interpretua nga The Beatles, Sinatra, Presley, Plácido Domingo dhe shumë të tjerë.

Mbi 100 milion kopje të shitura.

Të gjitha nga shpirti i një vajze të qetë që besoi se dashuria edhe nëse kurrë nuk ishte prekur ishte muzikë. E butë. E lehtë. E përjetshme./KultPlus.com

Më 29 korrik të vitit 1890, bota humbi një nga artistët më të jashtëzakonshëm të historisë, Vincent van Gogh, i cili vdiq në moshën 37-vjeçare në Francë. Edhe pse gjatë jetës së tij ishte shpesh i panjohur dhe i keqkuptuar, trashëgimia e tij ka lënë një gjurmë të pashlyeshme në historinë e artit modern.

Van Gogh është autori i më shumë se 2,000 punimeve, përfshirë disa prej veprave më të njohura dhe ikonike në historinë e pikturës, si Starry Night, Sunflowers dhe The Bedroom. Nëpërmjet ngjyrave të ndritshme dhe brushave të tij, ai arriti të përçonte emocionet më të thella të shpirtit njerëzor, duke e bërë çdo pikturë një pasqyrë të brendshme të vuajtjes dhe pasionit të tij, shkruan KultPlus.

Jeta e Van Gogh-ut, e mbushur me vështirësi mendore, varfëri dhe vetmi, ka qenë një udhëtim i gjatë për të arritur njohjen që meritonte. Ai shpesh përjetonte një ndjenjë të fortë alienimi dhe ka kaluar shumë kohë në spitalet psikiatrike, ku ka krijuar disa nga veprat e tij më të njohura. Sot, këto vepra nuk janë thjesht një pasuri e artit, por janë bërë simbol i forcës së krijimtarisë dhe mundësisë së shprehjes artistike, edhe në kushte të ekstremeve.

Në përvjetorin e vdekjes së tij, Van Gogh mbetet një simbol i gjeniut të pakuptuar gjatë kohës së tij, dhe frymëzimi i një pasurie të pafundme për brezat e ardhshëm të artistëve dhe adhuruesve të artit. Pikturat e tij vazhdojnë të shprehin ndjeshmërinë dhe dhimbjen që ai përjetoi gjatë jetës, duke i dhënë ngjyrë dhe jetë gjithçkaje që ai prekte.

Në një botë ku shpesh është e vështirë të vlerësohen të gjitha dimensionet e një artisti, Van Gogh mbetet një përkujtues i fuqisë transformuese të artit dhe pasionit për jetën./KultPlus.com

Këngëtarja me origjinë shqiptare, Dua Lipa, ka arritur një tjetër sukses historik në karrierën e saj muzikore. Ajo është bërë artistja e parë femër në historinë e Spotify që ka dy albume debutimin e saj “Dua Lipa” dhe superalbumin “Future Nostalgia” që kanë kapërcyer kufirin prej 14 miliardë dëgjimesh në total.

Ky lajm u shpërnda edhe nga vetë këngëtarja përmes rrjeteve sociale, duke e shoqëruar me katër zemra të kuqe dhe një foto të saj ikonike, në shenjë falënderimi për fansat që e kanë mbështetur në çdo hap të rrugëtimit të saj muzikor, transmeton KultPlus.

Ky sukses e përforcon edhe më tej pozitën e Dua Lipës si një ndër artistet më të dëgjuara dhe me ndikim në industrinë globale të muzikës./KultPlus.com

Nga: Arshi Pipa

Poezitë e mbledhura në këtë vëllim u morën nga nji fletore jo ma e madhe se nji kuti shkrepësesh, me përmasa 45mm, 33mm dhe 20 mm. Kjo fletore me titullin “Lyrika të zgjedhuna” iu la amanet shokut të rinisë, Ruzhdi Çoba, në shtator të vjetit 1957, disa orë para se t’arratisesha në Jugosllavi. Ruzhdiu – dhe familja e tij mbasi aj u burgos – e ruejtën këtë fletore gjatë plot nji breznie njerëzish, tue ma dorëzue në korrik të 1992-së, kur vizitova Shkodrën, qytetin ku linda dhe u rrita. Shkronjat me laps plumbi janë ruejtë mjaft mirë.

Fletorja në fjalë përmban edhe nji parathënie, “Mbi përkthimet poetike”. Mendojsha atëherë, si mendoj edhe sot, se përkthimi i vargjeve në prozë asht punë bjerrafate, tue qenë se struktura e poezis dallohet prej asaj së prozës ashtu si nji tempull artistik dallohet prej nji banese së rëndomtë. Struktura e poezisë qëndron te theksimi i rregullshëm i disa rrokjeve në vargun poetik dhe në radhitjen e vargjevet në strofa. Ndërtohet kështu nji strukturë rythmike që ash fort e ndryshme prej strukturës diskurseve të prozës (diskurseve në vështrimin litarel të fjalës: discursus, rendje tutje e tëhu), baza e së cilës asht të folurit e zakonshëm. Rythmi asht shpirti i poezisë, pa të cilin poezia cvetnohet tue humbë natyrën e vet…
Me ndryshime minimale të përcaktueme prej natyrës së metrikës shqipe, përkthimet e ktij vëllimi respektojnë strukturën rythmike t’origjinalit.

Auktori asht rrekë me respektue edhe rimën, por jo pa lëshime. Përshembull, në strukturën e tingëllimit asht ndjekë trajta angleze e rimës së reduktuese; vargu aleksandrin frëng asht dhanë me shtatëshe të dyzueme; dhe ndonjiherë në vend të rimës asht përdorë asonanca.
Lexuesi të ketë parasysh se zgjedhja e poezive asht subjektive në masë të fortë; poezitë në fjalë janë caqe, gur kufini, n’edukimin poetik t’auktorit. Kriteri i rreshtimit të poezive asht gjeokronologjik. Aj nisë me humanizmin italian (Dante, Petrarca) dhe sosë me aventurën revolucionare të shekullit XIX të përfaqsueme nga treshi freng Baudelaire, Verlaine, Rimbaud. Përkthimet janë ba në dy gjuhët letrare shqipe: në gegënishten tradicionale të themelueme nga Bogdani dhe toskënishten e reformuese të Konicës. Tekstet origjinale janë në pesë gjuhë: italisht, anglisht, rumanisht, dhe frëngjisht (mungon teksti rusisht, alfabeti i të cilit asht cirilik). /KultPlus.com

Për të dytin vit radhazi, sheshi i Dervicianit në Dropull u mbush me tinguj, ngjyra dhe emocione në ngjarjen folklorike “Më ço në fshatin tënd”, organizuar nga Shoqëria Kulturore “DROPULLI”.

Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, bëri të ditur se ky aktivitet është kthyer në një pikëtakim të rëndësishëm kulturor, ku Shqipëria dhe Greqia bashkohen përmes traditave të përbashkëta.

“Dropulli tregoi edhe një herë se është një vend ku kultura nuk njeh kufij dhe tradita bëhet gjuhë e përbashkët”, u shpreh ministrja Kumbaro, duke vlerësuar pjesëmarrjen dhe përkushtimin e grupeve folklorike nga të dy vendet.

Festivali solli në skenë kostume tradicionale, valle popullore dhe këngë që mbajnë gjallë kujtesën kolektive, duke krijuar një atmosferë të veçantë për banorët dhe vizitorët e shumtë./atsh/KultPlus.com

Koncerti i reperit kanadez Drake në arenën “Co-Op Live” në Manchester është anuluar për shkak të problemeve të paparashikuara me udhëtimin.

Artisti 38-vjeçar, emri i plotë i të cilit është Aubrey Drake Graham, do të performonte sot  në Manchester, por koncerti është shtyrë për më 5 gusht për shkak të “problemeve të paparashikuara me orarin e tragetit dhe logjistikën e udhëtimit.”

Lajmi u njoftua në faqen zyrtare të “Co-Op Live”, ku thuhej se “për shkak të orarit të paparashikuar të tragetit dhe sfidave logjistike të udhëtimit, performanca  sot në Manchester është shtyrë.Lajmi i mirë është që Drake do të performojë në Manchester më 5 gusht dhe pritet të jetë një natë e paharrueshme. Të gjitha biletat mbeten të vlefshme për datën e re, mezi presim t’ju shohim aty”!

Ky njoftim vjen pak ditë pasi Drake publikoi këngën e re “Which One” në bashkëpunim me reperin britanik Central Cee.

Më herët këtë muaj, ai performoi në Wireless Festival në Londër, pasi nënshkroi një kontratë me vlerë shumë milionëshe për të qenë artisti kryesor çdo natë gjatë tre netëve të festivalit.

Në njërën nga performancat e tij në Finsbury Park, ai surprizoi publikun duke sjellë në skenë artistë të njohur britanikë si Dave, Central Cee dhe J Hus. Në një nga netët, ai performoi edhe me Lauryn Hill.

Drake, fitues i pesë çmimeve “Grammy”, do të udhëtojë në Evropë  në gusht, ku ka planifikuar koncerte në Amsterdam, Zyrih, Milano dhe Paris.

Ai është i njohur për këngë të suksesshme si “One Dance,” “Hold On We’re Going Home” dhe “Hotline Bling”./KultPlus.com

Para luftës së fundit në Kosovë kanë ekzistuar plot grupe të njohura në estradën shqipe të rock&rollit dhe zhanreve tjera.

Një nga grupet më të famshme ka qenë grupi TRIX si një ndër grupet e para të rock and rollit shqiptar që u formua në vitin 1974, vit ky në të cilin u formuan edhe disa rok grupe të tjera të njohura si Grupi MAK nga Mitrovica, grupi TNT nga Mitrovica, grupi LUNIAZËT nga Prizreni, shkruan KultPlus.

Grupi Trix i cili u formua në pranverë të vitit 1974 në fillim përbëhej nga tre anëtarë: Veli Sahiti, Muhamet Bislimi, si dhe Nuredin Azemi. Po në këtë vit u bënë edhe ca ndryshime, në grup inkuadrohen edhe dy anëtarë, Hil Prenk Palaj (Daullist) si dhe Gjergj Prenk Palaj (Harmonike goje).

Sot po ju sjellim një nga hitet më të mëdha të këtij grupi muzikor, bashkangjitur gjeni edhe tekstin e këngës.

U ndamë në errësirë
Atë natë kur binte shi
Më puthe një herë
Më the lamtumirë

Dy lotë më pikojnë
O shpirti im
Pse më len të vetëm
Sa je e pamëshirë

Ato fjalë i kujtoj
Zemra më vajton
Te dua vashë, të dua
Pa ty s´mund të jetoj.

Dy lotë më pikojnë
O shpirti im
Pse më len të vetëm
Sa je e pamëshirë. /KultPlus.com

Netflix thuhet se ka filluar të përdorë softuerë të inteligjencës artificiale gjeneruese për të rikrijuar efekte speciale në prodhimet e tij, me eksperimentin e parë që thuhet se përfshin serialin “The Eternaut”.

Bloomberg raporton se mjetet e IA-së i kanë lejuar gjigantit të kursejë kohë dhe kosto krahasuar me metodat tradicionale.

Sipas këtij burimi, Netflix është përqendruar në Runaway AI, një startup që zhvillon një model videoje që konkurron me ato që tashmë janë vendosur nga OpenAI dhe Google.

Disney thuhet gjithashtu se ka testuar ujërat, duke zgjedhur Runaway AI për disa teste të kufizuara. Vetë Disney ngriti një padi në mesin e qershorit kundër Midjourney, një tjetër startup i IA-së, për shkelje të të drejtave të autorit në krijimin e imazheve bazuar në përmbajtje të licencuar, duke përfshirë Star Wars, The Simpsons, Shrek dhe Minions.

Përdorimi i IA-së nga Netflix thuhet se u konfirmua nga bashkë-CEO i kompanisë, Ted Sarandos, në fund të një takimi me aksionarët të enjten e kaluar.

Menaxheri, siç raporton Bloomberg, përdorimi teknologjinë për të përshkruar shembjen e një ndërtese në serialin argjentinas “The Eternaut”.

Deri më sot, Runaway AI ka mbledhur 545 milionë dollarë nga investitorët, duke përfshirë një raund financimi prej 308 milionë dollarësh në fillim të këtij viti./KultPlus.com

Sot, në përvjetorin e 137-të të lindjes së Marcel Duchamp, bota e artit kujton një nga figurat më tronditëse dhe ndikuese të shekullit XX. Si një njeri që nuk u mjaftua me pikturën, Duchamp rrëzoi gjithçka që konsiderohej “art” në mënyrën tradicionale dhe hodhi themelet e artit konceptual modern. Ai nuk ishte vetëm piktor e skulptor, por një provokator i vetë mendimit estetik, një filozof përmes formash.

Duchamp nuk kërkoi t’i kënaqte sytë e publikut, por mendjen. Ai e quajti artin e asaj kohe “retinal”, domethënë thjesht vizual, dhe këtë e përçmoi si një limitim të thellë të qëllimit të vërtetë të artit. Me veprat e tij si “Fountain” (shatërvani, një pisoar i firmosur dhe paraqitur si vepër arti), “Bicycle Wheel”, apo “L.H.O.O.Q.” (parodia e Mona Lizës), Duchamp i sfidoi konceptet klasike të bukurisë dhe autorësisë, duke e vendosur idenë përpara formës, përcjellë KultPlus.

Ai u lidh shpesh me lëvizjen e Dadaizmit megjithëse nuk u bë kurrë pjesë zyrtare e saj. Ndikimi i tij u ndje thellësisht në surrealizëm, pop art, minimalizëm, dhe artin bashkëkohor konceptual, duke frymëzuar emra si Andy Warhol, Joseph Beuys, e deri te Damien Hirst.

137 vite më pas, ai vazhdon të sfidojë, të frymëzojë dhe të ngacmojë pyetjen më thelbësore:
“Çfarë është arti?”/KultPlus.com

Nga Arshi Pipa

Domethënia e artit

Me përqafimin e njerëzimit, veprimi moral e ka kryer misionin e vet. Përtej kësaj pike ai nuk mund të shkojë. Në këtë drejtim, kufijtë janë mbyllur. Por, moraliteti nuk e shteron dinjitetin njerëzor. Dhe, kur njeriu pushon së vepruari, zbulon natyrën.

Ç’është natyra? Është mbretëria e ndjeshmërisë, është tërësia e gjithçkaje që është trup: është kafsha, bima, fushat e lumenjtë, pyjet e malet, e gjithë toka; por edhe qielli e yjet. A nuk është vetë njeriu një trup? A nuk i jeton ai, në vetë trupin e tij, aq të dashur për të, ngjarjet e vetë natyrës? Sapo të duket dallëndyshja e parë, ai do të hovi menjëherë nga gëzimi, një fije bari që mbin do ta mbushë me habi, furtuna e detit do t’ia trazojë shpirtin dhe perëndimi i qetë do t’i shkaktojë një melankoli të ëmbël e të vagët. Përpara natyrës njeriu zbulon botën e tij të ndjenjave, pra ndërgjegjen e menjëhershme të ndijimeve të tij: një gamë të ndryshueshme, të nuancuar, shumë të lëvizshme, të papërqendrueshme, që polarizohet në kënaqësi dhe vuajtje; e para rrit tonalitetet e të jetuarit, e dyta i dobëson ato.

Mirëpo, a s’ka qenë tashmë njeriu subjekt veprues në lidhje me natyrën? Po, por për të vepruar mbi të, domethënë për ta përdorur si një mjet për qëllimet e tij. Ai ka prerë pemën për të bërë dru, ka vrarë kafshën për t’u ushqyer me mishin e saj. Ka konsideruar çdo gjë që jeton, vetëm ne raport me të, gati sikur gjërat të ishin krijuar për përdorimin e tij ekskluziv: ka lënë pas dore të kërkuarit në to të një kuptimi të pavarur. Por, tashti që ai e sodit natyrën, kupton se ajo ka një vlerë të sajën: ai nuk mund të mos e vërejë këtë të vërtetë të thjeshtë, mjaft të dëgjojë atë që shfaqet në jetën e tij të ndjenjës. Pse shpirti i tij përmallohet thjesht duke soditur kafshët e bimët? Pse ai dashuron tek ata atë që është e bukur dhe urren atë që është e shëmtuar? A mund të ndiente ai kësisoj, sikur të mos e lidhte diçka me këto qenie, megjithëse të ndryshme me të? Nëse ato janë të ndryshme me të në disa drejtime, janë të ngjashme me të në disa të tjera: një Jetë e njëjtë rrjedh në të gjitha ato, një parim më i gjerë se mendimi, që përmbledh së bashku gjithçka që jeton. Kafsha dhe bima e shfaqin farefisninë e tyre, më shumë apo më pak të largët me njeriun, në jetën e bërë të ndërgjegjshme për vetveten, në formën e vet të drejtpërdrejtë të ndjenjës. Njeriu e ndien errtas që u detyrohet për diçka edhe atyre. Sigurisht, nuk është kjo ndjenja që kemi ndeshur në jetën morale: njeriu ka detyrim vetëm ndaj njerëzimit. Si subjekt moral, unë ndihem i detyruar të respektoj humanitetin e përbashkët që gjendet në çdo njeri. Si subjekt estetik, unë nuk ndiej detyrim ndaj asgjëje: ndihem vetëm i prirur të simpatizoj me jetën e çdo qenieje të gjallë. Vetëm solidariteti njerëzor është detyrë; solidariteti natyror është vetëm një nevojë sentimentale. Me anë të ndjenjës, më fort se me anë të arsyetimit, njeriu zbulon se ai është prodhim i evolucionit natyror, se kafsha e bima janë tashmë pjesë e tij, se një lidhje e pandashme e bashkon me ta dhe, nëpërmjet tyre, me natyrën e tërë.

Ndjenja e kulluar, pa problemet praktike, që na përshkon kur vihemi në pozicionin e spektatorit përpara natyrës, është ajo që quhet soditje. Derisa ne veprojmë, emocionet e shpirtit tonë janë pak a shumë të vrullshme. Këtu, përkundrazi, emocionet janë zbutur, nuk është më vala e shkumëzuar, është dridhja e saj. Kënaqësia këtu është e brishtë, fine, dhe po kështu është edhe dhimbja: gëzim në rastin e parë, melankoli në të dytin. Prandaj, gjatë soditjes shpirti është i prirur të njohë.

Cili është objekti i soditjes? Vetja ime, së pari, dhe pastaj të ngjashmit e mi; por edhe ata të ndryshmit, bimët e kafshët, gjithçka që jeton në përgjithësi. Pastaj edhe çka nuk jeton. Është kënaqësi të sodisësh kuqërrimin e agimit, pasqyrën e detit, llamburitjen e yjeve. Gjithçka që bie nën pushtetin e ndijimit mund të jetë objekt soditje dhe do të shkaktojë tek unë gëzim ose melankoli. Soditja është qëndrimi karakteristik i ndërgjegjes para ndjeshmërisë, është perceptimi që s’ka lidhje me një qëllim praktik, është perceptim i çinteresuar.

Nga qëndrimi soditës lind arti. Të ndiesh natyrën, të jetosh në komunikim me të, kjo nuk i mjafton njeriut. A nuk është dhe ai vetë natyrë në thellësinë e vet? Prandaj, ai do të shtyhet të imitojë atë që bën natyra, dhe jo vetëm ta imitojë, por ta vazhdojë e ta përkryejë: sepse ai është gjithnjë shpirt që qëndron mbi natyrën.

Çfarë bën natyra? Për të nuk mund të themi me të vërtetë se vepron, veprimi është aktivitet që zhvillohet kur ka qëllimshmëri, të cilat janë në përfytyrimin, në mendimin. Natyra nuk ka asnjë qëllimshmëri të vërtetë: çka jeton, kërkon vetëm të jetojë.

Natyra krijon: të krijuarit është forma e saj e veçantë e të vepruarit. Krijimi është, së fundi, organizimi i materies bruto në një individ nga ana e spontanitetit jetësor. Krijimi është formimi i formave, duke qenë se materia është një e dhënë fikse e një sasie energjie.

Forma individuale riprodhon formën e species. Individët janë vetëm variacione më shumë ose më pak të theksuara mbi temën e species. Dhe speciet janë ato që shkenca tashmë i ka klasifikuar. Natyra nuk ka pushuar së krijuari specie të reja: por ritmi i saj është ngadalësuar shumë në periudhën e tanishme, në krahasim me kohën kur specia nuk ishte fiksuar ende, kur nga njëra specie te tjetra tranzicioni ishte i vazhdueshëm e shumë i lëvizshëm. Pasi krijoi speciet e ndryshme të gjalla, Jeta duket sikur është lodhur, shterur. Tashti ajo kufizohet te rikrijimi i asaj që është krijuar më parë. Njësoj si artisti që ka shterur damarin e tij krijues dhe që në moshën e tij më të pjekur përsërit vetveten.

Por, evolucioni ka krijuar njeriun. Dhe ja, njeriu është spontaniteti që ka thyer rrethin. Përsa i përket njeriut, që është qenie shpirtërore, të krijuarit vazhdon: nuk është më përsëritja e asaj që është krijuar tashmë, është të krijuarit e formave gjithnjë e më të reja që pasurojnë jetën e shpirtit. Sigurisht, nuk është ai që do të krijojë forma të gjalla: njeriu s’është Zoti. Por ai mund të imitojë vazhdimin e jetës, duke i dhënë trajtë materies bruto. Mund të përvijojë linjat e lëvizjes së saj, duke i shoqëruar me një asortiment të pasur ngjyrash. Mund të bëjë më shumë: me anë të tingujve, mund t’ia japë vetë ritmin jetës, duke i kthyer modulimet e ndërgjegjes, dhe të asaj që qëndron poshtë saj, në melodi të ndjeshme. Mundet, më në fund, të përfaqësojë veprimin njerëzor në të gjithë varietetin e koklavitur të tij, duke e bërë të vetëdijshëm për veten me anë të lojës së ndjenjave dhe pasioneve.

Gjeniu artistik është shpirti që vepron si natyrë. Dhe ai është natyrë, sigurisht, përderisa i bën të vetat zhvillimet e saj. Por nuk është imitim vepra e tij, veçse pjesërisht. Madje, në pjesën më të madhe, është fryt i spontanitetit të vet. Duke e paraqitur natyrën, ai do ta transfigurojë, domethënë do ta ngrejë në dinjitet njerëzor. Bima që ai do të vizatojë, kafsha që ai do të plazmojë, do të jenë shprehje të përkryera të jetës, por do të jenë edhe diçka më tepër. Ai do t’u shtojë atyre diçka nga vetja…

…the gleam
The light that never was on sea or land
The consacration, and the Poet’s dream [1]

Nëse është e vërtetë se çdo gjë që jeton, dëshiron tejkalimin e vetvetes, duke pasur pothuajse një parandjenjë për formën superiore që është specia njerëzore, artisti do ta kapë këtë dëshirë dhe këtë përpjekje, duke theksuar në përfytyrimin e tij disa tipare, pikërisht ato që afrohen me të, si qenie shpirtërore që është. Kështu natyra, me anën e artistit, që e ka bërë si mish të vetin e si gjak të vetin, përmbush në një farë mënyre atë që vetë ajo s’ka mundur ta bëjë: lartësohet në njerëzoren.

Kjo kërkesë ideale është edhe më e theksuar kur objekti i paraqitur është vetë njeriu. Piktori që pikturon një fytyrë, nuk kënaqet duke shprehur mbi telajo fizionominë e saj si një barazim të përkryer: piktura nuk është fotografi. Ai do të kërkojë të verë në dukje disa tipare, me anë të të cilëve mund të shkëlqejë më mirë forma individuale, që të japë qartë, gati të prekshëm, atë spiritualitet të ngulitur në të. Nuk ka artist që ta gjejë natyrën përsosmërisht të përshtatshme me kërkesat e tij: edhe te një Helenë, ai do të dijë të dallojë një defekt të vogël. Kjo kërkesë e thellë e artistit për ta korrigjuar e përmirësuar natyrën, është në fund të fundit një kërkesë morale. Është shpirti që e modelon natyrën sipas vetes, prejse e gjen të papërshtatshme, është tejkalimi i reales dhe pajtimi me idealen që është tek ai. Dhe, po të ndodhë ndonjëherë, shumë rrallë, që artisti të arrijë të marrë një qëndrim gati armiqësor ndaj natyrës (Leopardi, Vigny), le ta kuptojmë këtë si shenjë që ka një domethënieje më të lartë: nga dashuria e tepërt, e urrejmë, sepse ajo nuk i përgjigjet idealit tonë, idealit që krijojmë ne për të.

Arti arrin kështu, megjithëse me anë të ndjenjës, atë formë të veçantë universaliteti, që është e bukura artistike, superiore ndaj së bukurës natyrore. Ky është një universalitet më i gjerë se ai i arsyes, megjithëse ky i fundit më i stërholluar. Universaliteti i arsyes imponohet me detyrim; ai i ndjenjës vetëm sipas shijes: presupozon larushinë e temperamentit dhe të humorit, që e kushtëzojnë shijen. Çdokush do të jetë i prirur për ta quajtur të bukur atë që i pëlqen atij vetë. Por, nuk ndodh rrallë – dhe kjo ndodh më shumë për të bukurën natyrore, sesa për të bukurën artistike – që një lloj i së bukurës u pëlqen pothuajse të gjithëve. Dhe është ndoshta kjo arsyeja që shpjegon se përse arti klasik është më universal: sepse, nëse nga njëra anë u jep kënaqësi kërkesave ideale të njeriut, nga ana tjetër ai është më afër natyrës se çdo art tjetër.

Jo të gjithë njerëzit janë të gatshëm ta pranojnë të mirën me ndërmjetësinë e së cilës vepron arsyeja: për faktin e thjeshtë se ata nuk arsyetojnë gjithmonë. Por ata do të jenë gjithmonë të gatshëm ta pranojnë të bukurën, t’i bëjnë jehonë të menjëhershme, sepse është e bukura që e bën jetën, madje të gjithë natyrën, që u flet dhe i thërret, e ata s’mund të qëndrojnë të shurdhër ndaj thirrjes së jetës, sepse janë të gjallë.

Nga të gjitha aktivitetet shpirtërore, Arti është ai më i afërti me jetën, është më i përshtatshmi, pra, që t’ia zbulojë kësaj kuptimin. Dhe ja përse: derisa jeta vazhdon të jetë një sinol i trupit dhe i shpirtit, kulti i së bukurës do të përbëjë gëzimin më të lartë të njerëzimit, kurse priftërinjtë e saj, artistët, do të rrethohen nga dashuria e përgjithshme.

E mundur gati gjithmonë në planin etik, natyra e kërkon shpagimin e të drejtave të saj në planin estetik. Në planin etik shpirti e trupi rrallë ishin dakord: dhe duhej që ligji moral ta bindte natyrën kundërshtuese, kokëfortë, duke e shtypur dhe ndëshkuar: si një kalorës të cilit i duhet ta zbusë një kalë të egër, para se të mund ta përdorë. Në planin estetik, përkundrazi, ata janë aleatë. Atje ishte natyra që ngrihej në dinjitet të shpirtit, këtu është shpirti që tkurret duke u ribërë natyrë. Dhe ja, të dy shkojnë tashti si miq të mirë. Por duhej që shpirti ta zbuste më parë natyrën, duhej ta mundte, ta fitonte këtë Brunhilde, këtë Circe, duke rrezikuar të përçudnohej, të humbiste. Nga superiorja tek inferiorja: kjo është rruga e drejtë në selinë shpirtërore të vlerave. Me anë të natyrës, nuk do ta arrijmë kurrë shpirtin: përpjekjet e kota të natyralizmit janë provë e mjaftueshme. Duhet të nisemi nga subjekti – çdo nisje tjetër është e dënuar të mos ketë sukses – nga subjekti që vepron si sintezë e shpirtit dhe e natyrës, për të ndjekur zhvillimin e veprimit deri në maksimalen e shtrirjes dhe të vlerës së tij. Dhe, vetëm pasi të ketë arritur në këtë pikë, vlen të tërhiqet në vetvete, për të zbuluar një formë tjetër spiritualiteti, që të jetë si një vazhdim i tij. Në këtë kuptim, arti është plotësuesi i nevojshëm i moralit. Aty ku mbaron zotërimi i veprimit, aty fillon fuqia e krijimit.

Kështu, me anën e artit ne depërtojmë në zotërimin e gjerë të jetës, ku njeriu s’është veçse një specie mes specieve të tjera. Me anë të artit kemi kërkuar të gjejmë kuptimin e jetës në përgjithësi. Pengesat janë hapur në këtë anë: kemi provuar se jeta është një parim më përfshirës sesa arsyeja. Nëse kemi humbur në intensitet, kemi fituar në shtrirje. Arti plotëson moralitetin me atë që i mungon, një parfum thjeshtësie dhe natyrshmërie, një frymë që e bën fërgëlluese atë që është shumë e ngurtë dhe e rreptë në jetën morale. Natyralizmi, i mundur në planin etik, është plotësisht i justifikuar në art. E kundërshtuam më parë si të pamjaftueshëm dhe të papërshtatshëm. Por, tashti që kemi mësuar të zbulojmë me anën e artit një formë solidariteti më të gjerë, le të ndjekim rrymën natyraliste dhe të përpiqemi të kapim të vërtetat e saj.

[1] Wordsworth: “…shkëlqimin / Dritën që s’qe kurrë në tokë as në det / Shenjtërimin dhe ëndrrën e Poetit.” / KultPlus.com

Johann Sebastian Bach (1685–1750) është një nga figurat më të mëdha dhe më me ndikim në historinë e muzikës klasike. Kompozitor, organist dhe mjeshtër kontrapunkti, ai përfaqëson kulmin artistik të epokës baroke dhe ka ndikuar thellësisht në zhvillimin e muzikës perëndimore, transmeton KultPlus.

Bach lindi më 31 mars 1685 në Eisenach, Gjermani, në një familje me traditë të pasur muzikore. I mbetur jetim në moshë të vogël, u rrit nën kujdesin e vëllait të tij më të madh, Johann Christoph Bach, i cili gjithashtu ishte muzikant dhe ndikoi në formimin e tij të hershëm.

I riu Bach tregoi shpejt talent të jashtëzakonshëm për muzikën, duke mësuar të luante në organo, violinë dhe klavikord. Ai studioi gjithashtu vepra të kompozitorëve të tjerë të mëdhenj të kohës, si Dieterich Buxtehude dhe Antonio Vivaldi, të cilët ndikuan në stilin e tij të mëvonshëm.

Bach mbajti një sërë pozicionesh si organist dhe drejtues koral në qytete të ndryshme gjermane, përfshirë Arnstadt, Mühlhausen, Weimar, Köthen dhe Leipzig. Pikërisht në Leipzig, ku shërbeu si kantor i Shkollës së Shën Thomait (Thomasschule) për më shumë se 25 vjet, ai krijoi shumicën e veprave të tij madhore.

Gjatë kësaj kohe, Bach kompozoi një numër të madh veprash sakrale dhe profane, duke përfshirë kantata, pasione, misa, fuga dhe suita orkestrale. Ndër më të njohurat janë:

“Misa në Si minor” – një kryevepër monumentale e muzikës sakrale.

“Pasioni sipas Mateut” – një vepër dramatike dhe emocionale për kor, solistë dhe orkestër.

“Kantatat kishtare” – mbi 200 kantata të kompozuara për përdorim liturgjik.

“Fuga e Artë” (Die Kunst der Fuge) – një demonstrim brilant i teknikës së kontrapunktit.

“Das Wohltemperierte Klavier” – dy libra me preludë dhe fuga në të gjitha tonet, që shërbejnë si bazë për edukimin muzikor edhe sot.

Stili i Bach-ut karakterizohet nga mjeshtëria teknike, simetria formale, përmbajtja shpirtërore dhe thellësia emocionale. Ai ishte mjeshtër absolut i kontrapunktit – arti i kombinimit të zërave të pavarur muzikorë – dhe kompozimet e tij shfaqin një ekuilibër të përsosur midis strukturës logjike dhe ndjeshmërisë melodike.

Përkundër faktit se gjatë jetës së tij ai nuk gëzoi famën që meritonte përtej rretheve kishtare dhe muzikore, pas vdekjes së tij më 28 korrik 1750, figura e Bach-ut u rizbulua dhe u vlerësua thellësisht nga kompozitorë të mëvonshëm si Mozart, Beethoven, Mendelssohn dhe Brahms.

Sot, Johann Sebastian Bach njihet si një ndër gurët themeltarë të muzikës perëndimore. Muzika e tij vazhdon të interpretohet, studiohet dhe admirohet në të gjitha skenat e botës, nga kishat e vogla e deri te sallat më prestigjioze të koncertit.

Për shumë muzikologë dhe artistë, Bach mbetet shembulli më i lartë i përkryerjes muzikore – një gjeni që, përmes veprës së tij, lidhi natyrën njerëzore me dimensionin hyjnor të artit./KultPlus.com

Sezoni i ri artistik i Teatrit Kombëtar premton emocione të forta dhe reflektime të thella përmes një përzgjedhjeje të kujdesshme të shfaqjeve që do të ngjiten në skenë gjatë muajve në vijim. Në qendër të programit që do të nisë këtë vjeshtë janë katër drama që ndërthurin klasikën me bashkëkohoren, dhe që prekin temat e dashurisë, drejtësisë, fuqisë dhe njeriut përballë fatit, përcjellë KultPlus.

Krah dy tragjedive të mëdha të Shekspirit “Otello” dhe “Si ta doni”, si dhe “Drejtësi në Nuremberg” nga Abby Mann, një nga premierat më të shumëpritura ne Teatrin Kombetar do të jetë edhe “Det i thellë blu” e dramaturgut britanik Terence Rattigan, një vepër rrënqethëse mbi dashurinë e pakthyeshme dhe humbjen personale. Me një ndjeshmëri të hollë psikologjike, drama sjell portretin e një gruaje të ndarë mes pasionit të njëanshëm dhe realitetit të hidhur të vetmisë.

Ky sezon i ri vjen si një thirrje për dialog me të kaluarën dhe të tashmen, një ftesë për të reflektuar mbi ndjenjat më të thella njerëzore dhe për të festuar fuqinë e teatrit për të prekur mendjen dhe zemrën./KultPlus.com

Shkrimtarja kosovare Vlora Konushevci do të jetë pjesë e një programeve më prestigjioze ndërkombëtarisht për shkrimtarët, International Writing Program në Universitetin e Iowa-s, përcjell KultPlus.

Lajmin e ka bërë të ditur vetë Konushevci nëpërmjet një postimi në Facebook ku është shprehur se pjesë e këtij programi ndër vite kanë qenë edhe laureatë të Çmimit Nobel, Pulitzer, Man Booker dhe shumë çmimeve të tjera letrare.

Në vijim KultPlus ua sjell njoftimin e Konushevcit:

Ka lajme që i mban për vete me i shiju ma gjatë, por ka edhe lajme që duhet me i nda me të tjerët.  Nga kjo fundverë e deri në fundvjeshtë do të jem pjesë e International Writing Program (IWP) në Universitetin e Iowa-s, një ndër programet më prestigjioze dhe më jetëgjata në botë për shkrimtarë. Që nga viti 1967, IWP-ja, ka mirëpritë mbi 1,600 shkrimtarë nga më shumë se 160 vende, përfshirë laureatë të Çmimit Nobel, Pulitzer, Man Booker dhe shumë çmimeve të tjera letrare. Për mua është nder, privilegj dhe përgjegjësi të jem pjesë e kësaj tradite./KultPlus.com