Shtëpia botuese Faik Konica në Prishtinë pritet të botojë së shpejti romanin më të ri me titull “Dritë e burgosur”, nga autorja shqiptare me banim në Zvicër, Drita Ademi.
Romani trajton tema të ndjeshme dhe ngjarje që lidhen me përjetimet e vajzave dhe grave, duke sjellë një rrëfim të drejtpërdrejtë dhe emocional. Është një roman i sinqertë në trishtimin e vet, tronditës në subjektin që ka dhe ulëritës në fatin e vajzave dhe grave për të cilat shkruan. Pra, është roman për fatin e njeriut për të qenë ose për të mos qenë njeri; në fund të fundit ose je, ose nuk je i tillë.
“Është një roman i sinqertë në trishtimin e vet, tronditës në subjektin që ka dhe ulëritës në fatin e vajzave dhe grave për të cilat shkruan. Thënë shkurt, është roman për fatin e njeriut për të qenë ose për të mos qenë njeri. Është një prozë e spërkatur me vesë poezie, me ngjarje sa të thjeshta, po aq edhe tragjike, që të mbajnë deri në fjalën e fundit”, shkruan shkrimtari Namik Dokle në një reflektim për librin.
Drita Ademi është autore me origjinë nga Prishtina dhe jeton në Zvicër. Deri më sot ka botuar disa vëllime poetike në gjuhë të ndryshme, përfshirë:
Andrra e Gjethe (Toena, Tiranë, 2018)
Vesë mbi Dhimbje (Konica, Prishtinë, 2020)
Licht mit Regen (gjermanisht, Anthea Verlag, Berlin, 2023)
În lumina dorului / Në dritë të mallit (rumanisht, Haemus, Bukuresht, 2023)
Në vitin 2024, autorja u nderua me Çmimin “Azem Shkreli” për librin Me kënd fola. Romani “Dritë e burgosur” do të promovohet së shpejti edhe në Prishtinë./KultPlus.com
Prirja e saj për vijë blu mbi sy dhe hijet e krijuara nga dielli tregojnë se Diana, princesha e Uellsit e donte verën po aq sa ne të tjerët. Veshjet e saj të pushimeve u bënë ikonike, si rrobat e banjos me imazhe kafshësh ku ajo paraqitet duke u zhytur nga një jaht, meten të paharrueshme. Ajo gjithashtu vazhdon të mbetet një frymëzim për paraqitjet plot stil në një mot të nxehtë.
Flokët e theksuara në mënyrë të patëmetë, në ngjyrë të artë, ishin një nga pamjet më dashura për t’u parë në verë (dhe dimër). Ajo gjithashtu dinte t’i jepte shkëlqim dhe një pamje natyrale buzëve, vijë mbi sy në ngjyrë kafe dhe lëkurë të freskët, transmeton KultPlus.
Diana ishte modeste, por rrezatuese, me një shkëlqim nga i cili të gjithë mund të merrnim disa mësime bukurie. Më poshtë mund të shihni 11 herët kur ajo ishte muza e fundit e verës. / KultPlus.com
Malësia e Kelmendit, një nga zonat më të bukura të veriut të Shqipërisë, vitet e fundit falë investimeve në infrastrukturë po tërheq gjithnjë e më shumë vizitorë vendas, por edhe turistë të huaj.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale “copëza nga Malësia e Kelmendit” si një ftesë për t’i vizituar ato edhe në prag të vjeshtës.
Rruga deri në Tamarë e ka shkurtuar largësinë me këto mrekulli dikur thuajse të paarritshme. Shtigjet e hershme përmes malesh tanimë me sinjalistikat ndërkombëtare dhe guidat turistike që shoqërojnë turistët në vendet më mbresëlënëse të fshatrave e maleve të Kelmendit, i kanë bërë më të prekshme e më reale bukuritë e zonës.
Malësia e Madhe, pjesë e të cilës është edhe Kelmendi, ofron pamje të rralla në çdo stinë të vitit. Investimet në infrastrukturë kombinuar me investime në përmirësimin e peizazhit urban i kanë bërë disa prej njësive administrative, lehtësisht të arritshme, duke i dhënë vlerë peizazhit natyror.
Shpellat, kanionet, ujëvarat, rrjedhat e lumenjve, burimet, pllajat, peizazhet e magjishme i shoqërojnë turistët në udhëtimin e tyre në Malësinë e Kelmendit.
Kjo zonë ka potenciale për zhvillimin e sporteve dimërore, kampingje me çadra, si dhe struktura për shërbime gastronomike, të cilat janë miqësore me natyrën./atsh/KultPlus.com
Nga një tryezë poste që kurrë s’mbetet shkretë ku rrinë kujtimi, brenga zemra dhe heshtja vetë, posi pëllumba letrat degdisen që me natë. I ndiej tek flatrojnë për në shtegtim të gjatë.
Dhe ja, ku jam rrethuar me burra e me gra, plagosur nga mungesat, nga ndarjet e mëdha.
Letra, pusulla, fjalë: që nisen në hapësirë, ëndrra ende pa çelur, mendime ende pa gdhirë, të gjitha marrin rrugën drejt vatrës e drejt pragut, si ndjenjë dërguar ndjenjës, si gjak dërguar gjakut.
Dhe po të jem nën tokë, që vdiqa ti mos thuaj, më shkruaj dhe nën tokë, se unë do të të shkruaj. Një shtresë e trashë pluhuri mbulon letrat që s’duhen, aty u zverdhën faqet, aty germat u shuhen, aty humbasin radhët.
Ku mallet derdhur qenë, aty jep shpirt gëzimi. Pasi cepat u brenë,aty rropaten thellë (ç’varrezë e llahtarshme!) hem ndjenjat e kaluara, hem dashuritë e tashme
Dhe po të jem nën tokë, që vdiqa ti mos thuaj, më shkruaj dhe nën tokë, se unë do të të shkruaj.
Po kur të shkruaj unë do dridhet kallamari: do skuqet bojë e zezë, me flakërima zjarri. Se kur të shkruaj unë, do shkruajnë eshtrat e mia: do shkruaj gjaku im gjithë gulç nga dashuria
Do marrë letra udhë, si shpend në zjarr kalitur, me dy flatra të forta dhe një adresë të ndritur. Si zog që për fole qiell- ajër do të ketë, mishin, gishtërinjtë e tu dhe frymëmarrjen vetë. Do mbetesh ti e zhveshur tek dridhesh me ngadalë, e gatshme ta ndiesh letrën pas gjoksit tënd të valë.
Dhe po të jem nën tokë, që vdiqa ti mos thuaj, më shkruaj dhe nën tokë, se unë do të të shkruaj.
Një letër dje kam parë sesi mbeti pa zot, mbi sy tek i flatëronte dikujt që s’ngrihej dot. Letrat që mbesin gjallë dhe për të rënë tregojnë: që regëtijnë si njerëz, veç sy s’kanë të shikojnë.
Kur dhëmbëqenzit rriten, unë ndiej pranë veshit tim ërmimn’ e letrës sate tamam si një gjëmim. Dhe mos e marsha zgjuar, në gjumë do e marr atë letër./KultPlus.com
Princeshë Diana është një nga personazhet më të përfolura të familjes mbretërore, edhe pse sot ajo nuk jeton. Si sot 28 vite më parë lajmi i vdekjes së saj tronditi botën. Ajo vdiq në moshën 36-vjeçare, në një aksident rrugor në Paris, së bashku me të dashurin e saj Dodi Fayed dhe shoferin e tyre.
Diana vinte nga një familje fisnike dhe kishte një pasion të jashtëzakonshëm për baletin dhe pianon dhe gjithashtu adhuronte sportin më atletik, notin.
Historia e saj me Princ Charles nisi kur ajo ishte vetëm 16 vjeç. Që në takimin e parë Charles-i ishte magjepsur nga ajo, por mosha e Dianës mbetej një problem për dashurinë e tyre. Por historia do të vazhdonte vite më vonë dhe në vitin 1981 Diana dhe Charles kurorëzuan dashurinë e tyre me një ceremoni madhështore, që u ndoq nga 750 milionë njerëz nga e gjithë bota.
Ajo jo vetën që u bë pjesë e familjes mbetërore, por hyri në zemrën e të gjithë anglezëve. Bujare, e çiltër, humane dhe e palodhur, këto fjalë e identifikojë atë. Diana nuk ishte thjesht bashkëshortja e një princ, ajo arriti të tregonte vlerat që mbarte dhe të adhurohej nga e gjithë bota. Ajo ishte gjithmonë pranë popullit të saj, në të mirë dhe në të keqe dhe sot nga anglezët quhet “Princesha e Popullit”.
Diana dhe Charles sollën në jetë dy fëmijë, William dhe Harry-n, por përralla e tyre e dashurisë mbaroi. Ajo u divorcua nga Princ Charles në vitin 1996, por sërish ajo vazhdoi t’i shërbente popullit të saj.
Jo vetëm që e adhuronin, Diana ishte e rrethuar nga shumë njerëz që e kishin zili për bukurinë, zgjuarsinë dhe jetën e saj që i ngjante një skenari të një filmi.
Ajo e jetoi jetën plot pasion, por në 23 gusht të vitit 1997 erdhi fundi i jetës së saj. Ajo u përfshi në një aksident rrugor në tunelin në rrugën Pont de l’Alma,Paris, së bashku me të dashurin e saj, miliarderi Dodi Fayed. Dodi she shoferi vdiqën menjëherë pas aksidentit, ndërsa Diana u dërgua në spital në gjendje të rëndë dhe pavarësisht përpjekjeve të mjekëve ajo nuk arriti të shpëtonte. Mjekët konfirmuan vdekjen e saj rreth orës 4 të mëngjesit, ndërsa dëshmitarët treguan se“ O zot cfarë ka ndodhur” ishte fjala e fundit e Dianës.
Trupi i saj u dërgua në Londër nga dy motrat Lady Sarah McCorquodale dhe Lady Jane Felloëesdhe Princi i Wellsit. Ajo u varros me 6 shtator 1997, një varrim që u transmetua drejtpërdrejt në shumë media ndërkombëtare, ndërsa 3 milionë njerëz ishin të pranishëm në varrimin e saj.
Vdekja e saj u shoqërua me shumë mistere, hipoteza, aludime dhe dokumentarë, por edhe sot pas plot vitesh nuk dihet se çfarë ndodhi me saktësi atë natë në Paris. Diana sot nuk jeton, por gjithmonë do të ngelet si Princesha më e dashur në histori, si edhe një nga gratë më të vlerësuara në botë./ KultPlus.com
Në këtë ditë të veçantë, kujtojmë dhe nderojmë një nga figurat më të shquara të letërsisë botërore, Charles Baudelaire. Sot, përshëndesim 158-vjetorin e vdekjes së tij, duke i bërë homazhe trashëgimisë së tij të jashtëzakonshme letrare, që ka ndikuar thellësisht në krijimtarinë letrare moderne.
Charles Baudelaire (Sharle Bodler) lindi më 9 prill të vitit 1821 në Paris dhe vdiq më 31 gusht të vitit 1867, ishte veprimtar i shquar dhe ndër figurat kryesore të periudhës të romantizmit të vonë.
Pas vdekjes të së shoqit, nënë e tij u martua me një kolonel i cili duke qenë shumë i ashpër nxiti e provokoi urrejtjen e të birit. Marrëdhëniet me të ëmën nuk i kishte fort të mira dhe ky faktor shkaktoi te ai krizën ekzistenciale që e shoqëroi për tërë jetën.
Në 1833 njerku e regjistroi në “Kolezh Ruajal”. Sjellja e tij nuk ishte nga më të mirat kështu që njerku i zemëruar e detyroi të shkonte në Indi. Ky udhëtim ndikoi për mirë te Sharli, ku u njoh me kultura dhe njerëz të ndryshëm. Që këtu lindi dhe dashuria e tij për ekzotismin, që duket më së miri në kryeveprën e tij “Lulet e se Keqes”. Sidoqoftë 10 muaj më pas u kthye në Paris dhe duke qenë se ishte në moshë madhore mori pjesën që i takonte nga pasuria e të atit.
Në 1842, njohu poetet Gerard de Nerval, dhe Gautier; me këtë të fundit u afrua shumë pasi për më tepër shikonte tek ai një udhëheqës artistik dhe moral. Gjatë kësaj kohe njohu Jeanne Duval, me të cilen pati një marrëdhënie shumë pasionale. Ndryshe nga zakonisht, lidhja e tyre vazhdoi për një kohë të gjatë. Charles gjente frymëzim te Jeanne e cila i qëndroi pranë deri në ditën e fundit të jetës së tij.
Ndërkohë jeta që Bodleri bënte në Paris nuk ishte kushedi se çfarë. Kur e ëma zbuloi se ai kishte harxhuar gjysmën e trashëgimisë e hodhi në gjyq. Gjykata i caktoi një administrator të cilit Bodleri duhet ti kërkonte para për çdo gjë që i nevojitej.
Në 1845 publikoi krijimet e tij të para, ndërsa për të fituar disa para më shumë filloi punë nëpër disa revista si: “L’Art romantique” e “Kuriosite estetik”.
Në 1848 mori pjesë në lëvizjet revolucionare në Paris, ndërsa në 1857, publikoi në shtëpinë botuese Pule-Malassiz kryeveprën e tij “Lulet e se keqes”, që përmban rreth 100 poezi. Libri gjykohet për immoralitet, ndërsa botuesi, detyrohet të censurojë disa prej poezive.
Bodleri ra në depresion të thellë. Në 1861 u përpoq të vetëvritej. Në 1864, pasi nuk u pranua nga Akademia Fronsez, u largua nga Parisi për te shkuar në Bruksel, por edhe qëndrimi në kryeqytetin belg nuk i ndryshoi mendimet e tij për borgjezinë.
I sëmurë, kërkonte qetësinë te hashashi, opiumi dhe alkooli. Pas një paralize që e bllokoi në shtrat për disa vite ai vdiq në moshën 46 vjeçare. Eshtrat e tij prehen në varrezat Montparnasse, së bashku me ato të mamasë dhe njerkut. Në 1949 Gjykata Kasacionit e Francës vendosi që vepra dhe jeta e tij të kishin vendin e merituar në piedestalin e kulturës frënge. / KultPlus.com
Ti je kaq e bukur sa më jepet të pyes: “Çfarë më je ti? Njeri apo art?” Të shoh dhe vjershat e shkruara i gris se para teje zbehet çdo varg.
Ti je poezia. Të tjerat janë proza. Ti je poezia që s`bëhet dy herë, ti je frymëzimi që më dehu dhe bota më duket e tëra e larë me diell.
Kaq ditë ti ecën përkrahu me mua, ditë e përditë ne rrimë kaq pranë sa që më e dashura fjalë “Të dua” u bë e zakonshme si buka që hamë.
Kur më jepet e tëra qenia jote marr botën në dorë dhe të fshehtat ia di dhe puthja përsëritet e bëhet si kopje them gjëra të mençura që s`kanë poezi.
Prandaj ik e më ler deri në mbrëmje ose largohu një javë se vij e të marr unë dua të jetoj me mungesën tënde, të krijoj pa ty në vetvete një hall.
Më duhet një bosh që kërkon të mbushet, më duhet një gjemb që nga brenda më ther, më duhet të krijoj një dimër pa lule, më duhesh të të dua edhe një herë./KultPlus.com
Muzeu i Parfumeve Fragonard në Paris, i njohur si kryeqyteti i parfumeve, shpjegon aromat dhe shishet e parfumeve të përdorura gjatë shekujve dhe mënyrën se si prodhohen parfumet.
Gjithashtu tregon vendin e trëndafilit turk midis esencave që kontribuojnë në parfumet franceze nga e gjithë bota, raporton Anadolu.
Grasse, një qytet në Francën jugore ku rriten lule të ndryshme, është një vend i shquar në prodhimin e parfumeve. Muzeu i Parfumeve Fragonard në Paris, mirëpret vizitorët gjatë gjithë vitit në një udhëtim nëpër historinë e aromave.
Vizitorët në muze mund të mësojnë rreth llojeve të aromave dhe shisheve të parfumeve të përdorura në epoka të ndryshme, si dhe vajrave esencialë të përdorur për to.
Charlotte Urbain, menaxhere e Kulturës dhe Komunikimit e Shtëpisë së Parfumeve Fragonard (Maison Fragonard), dhe Nazan Özarslan, udhëzuese e Muzeut të Parfumeve Fragonard, folën për Anadolu rreth historisë së muzeut që nga themelimi i tij deri në ditët e sotme dhe evolucionit të kulturës së aromave me kalimin e kohës.
– Koleksioni më i vjetër në muze daton që nga 3.000 vjet para Krishtit
Urbain shpjegoi se Jean-François Costa, i cili hapi Muzeun e Parfumeve Fragonard në vitin 1983, ishte pronar i parfumerive Fragonard në Grasse dhe një koleksionist shishesh dhe objektesh arti të vjetra.
Ajo shpjegoi se Costa ka bashkuar objekte të shumta që tregojnë historinë e parfumerive pothuajse që nga fillimi i saj, dhe se vepra më e vjetër e ekspozuar në muze daton që nga afërsisht 3.000 vjet para Krishtit.
Menaxherja Urbain shpjegoi se banorët e Grasse erdhën në Paris në shekullin e 19-të për të prezantuar parfumet e tyre.
“(Për ata që vizitojnë muzeun), ne së pari ju prezantojmë historinë e Grasse, i cili ishte një qytet prodhuesish lëkure dhe më vonë evoluoi në një qytet parfumierësh. Pastaj, përmes shisheve të ndryshme të vjetra dhe autentike, ne paraqesim historinë e parfumit nga periudha e Egjiptit të Lashtë deri në shekullin e 20-të. Së fundmi, ne ju prezantojmë se si prodhohet parfumi, në të kaluarën dhe në të tashmen, përmes imazheve nga fabrikat tona në jug të Francës”, tha ajo.
– “Në të kaluarën besohej se aromat e këqija transmetonin sëmundje”
Urbain theksoi se muzeu pret vizitorë nga e gjithë bota çdo vit dhe se muzeu ka një koleksion të konsiderueshëm “pomanderësh” (topa parfumi) dhe se stafi flet gjithsej 20 gjuhë.
“Në të kaluarën, besohej se aromat e këqija transmetonin sëmundje, dhe për këtë arsye, për t’u mbrojtur nga aromat e këqija dhe sëmundjet, njerëzit duhet të mbanin objekte të quajtura ‘pomanders’ (topa parfumi) në rripat, kyçet e duarve ose qafën e tyre”, tha Urbain.
– “Trëndafili turk është gjithmonë tre hapa përpara”
Nazan Özarslan theksoi se Franca, e cila ka një klimë dhe kushte rajonale të ngjashme me Turqinë, gjithashtu ka nevojë për bimë, lule dhe erëza endemike nga pjesë të ndryshme të botës. Ajo tha se vanilja e përdorur në parfume në këtë vend vjen nga Madagaskari, geraniumet nga Egjipti dhe trëndafilat nga provinca Isparta e Turqisë.
“Ka edhe trëndafila të bukur në Rumani dhe Bullgari, por trëndafili turk është gjithmonë tre hapa përpara”, tha Özarslan.
– Parfumi shihej si “ilaç” në Mesjetë
Özarslan theksoi se Mesjeta ishte një epokë e ndriçuar kur bota islame ishte shumë e përparuar në shkencë, por e njëjta gjë nuk ishte në Evropë. Ajo deklaroi se disa besojnë se një e treta, dhe të tjerë besojnë se gjysma e popullsisë vdiqën në epideminë e Vdekjes së Zezë që ndodhi në Evropë gjatë kësaj periudhe.
“Njerëzit e përdornin parfumin si një ilaç mjekësor gjatë asaj periudhe sepse besonin se sëmundjet shkaktoheshin nga aromat e këqija”, tha Özarslan, duke shtuar se njerëzit në atë kohë besonin se mbroheshin nga sëmundjet duke mbajtur shishe parfumi me forma të ndryshme.
– Deri në shekullin e 19-të, nuk kishte dallim midis parfumeve për burra dhe gra
Özarslan theksoi se në vitet 1700 në Evropë pati një rikthim te higjiena dhe njerëzit laheshin përsëri. “Sigurisht, parfumet ishin jashtëzakonisht të përhapura në Evropën Mesjetare. Megjithatë, si rikthimi te higjiena ashtu edhe dashuria e Marie-Antoinette për lulet i dhanë formë parfumeve në formën e tyre aktuale, me lule, elegante dhe të lehtë”, tha ajo.
Duke shpjeguar se një bust i Marie-Antoinette, mbretëreshës së fundit të Francës, përshëndet vizitorët në hyrje të muzeut. ajo tha: “Marie-Antoinette është një zonjë që ndryshoi ndjeshëm modën e parfumeve”.
Nazan Özarslan theksoi se, në një kohë kur esencat shtazore si ambra e qelibarit ishin të njohura, Marie-Antoinette punësoi një parfumier për të krijuar aromën e saj karakteristike.
Gjithashtu tha se deri në shekullin e 19-të, të gjitha parfumet ishin unisex, duke shtuar: “Kur një burrë i një familjeje blinte një parfum dhe kthehej në shtëpi, e gjithë familja përdornin të njëjtin parfum”.
Özarslan theksoi se kolonja, një revolucion higjienik në Evropë, u zbulua gjithashtu gjatë kësaj periudhe, duke shpjeguar se Perandori Francez i lindur në Korsikë, Napoleon Bonaparti, përdorte 40 litra kolonjë në muaj sepse i kujtonte notat e agrumeve të fëmijërisë së tij.
Shtëpia në Los Anxhelos ku Marilyn Monroe kaloi ditët e fundit të jetës së saj, rrezikon të shembet.
Pronarët aktualë, Brinah Milstein dhe Roy Bank, e blenë pronën në vitin 2023 për 8.4 milionë dollarë dhe kanë kërkuar leje për ta rrënuar, me synim që ta bashkojnë me shtëpinë e tyre ngjitur.
Pas reagimeve, konservatorët kulturorë arritën që ndërtesa të shpallet monument historik, duke ndaluar përkohësisht shembjen. Çështja tani është në duart e Gjykatës së Lartë të Qarkut të Los Anxhelosit, e cila do të vendosë nëse planet e pronarëve do të realizohen.
Milstein dhe Bank kanë propozuar që ndërtesa të zhvendoset në një vend publik, për të shmangur shqetësimet nga vizitat e turistëve dhe përdorimi i dronëve që cenojnë privatësinë e tyre./KultPlus.com
Pas tetë viteve punë të palodhur, regjisori malazez Nikola Vukçeviq solli para publikut filmin e tij më të ri, “Obraz”, një rrëfim i fuqishëm mbi moralin, sakrificën dhe njerëzinë bazuar në kodin e kanunit te Lek Dukagjinit. Filmi u prit me ovacion dhe duartrokitje të pandërprera në premierën e tij kombëtare të mbajtur në kinemanë e hapur të Tivarit, ku u xhiruan edhe shumë skena kyçe – veçanërisht në Tivarin e Vjetër dhe në Xhaminë/Teqenë e Shkanajve.
Një rrëfim që lindi nga këmbëngulja
“Na u deshën tetë vjet që të rrëfejmë historinë e njeriut që guxoi t’i bëhej ballë forcës më të madhe – dhe të ndjekë rrugën më të vështirë: të mbrojë në shtëpinë e tij një fëmijë të një feje dhe kombi tjetër, duke rrezikuar jetët e familjes së vet, e kështu duke ruajtur jo vetëm atë fëmijë, por edhe nderin e shtëpisë së tij. Duke besuar se është e çmuar të rrëfehet kjo histori, sot, pas tetë viteve këmbëngulëse, jemi mbledhur në premierën kombëtare – një moment që për ne përfaqëson kulmin e emocioneve dhe përkushtimit,” – theksoi regjisori Nikola Vukçeviq.
Besa dhe trimëria – vlera të përjetshme
“Obraz”-Nderi nuk është vetëm rrëfimi për një njeri, por edhe për atë që na obligon të gjithëve – që në kohë të vështira të ruajmë njerëzinë, të mbrojmë më të dobëtin dhe të dëshmojmë se faqa e bardh është po aq e madhe sa edhe trimëria,” përfundoi Vukçeviq.
Filmi thërret për kapërcimin e ndarjeve dhe për gjetjen e një gjuhe të përbashkët në humanizëm, sepse kjo është e vetmja rrugë drejt paqes dhe përparimit të vërtetë.
Nga tregimi i Zuvdija Hoxhiqit te ekrani i madh
Inspirimi për filmin vjen nga tregimi antologjik “Obraz (Legjenda për Nur Dokën)” i akademikut Zuvdija Hoxhiq Ngjarja është vendosur në periudhën e Luftës së Dytë Botërore, e bazuar në një histori të vërtetë në një vend të vogël të paemërtuar në Mal të Zi.
Gjatë 36 orëve dramatike, një fëmijë ortodoks vllah i përndjekur, i cili humbi prindërit në një sulm të njësisë fashiste SS Skënderbeg dhe të Divizionit të Sanxhakut nga Novi Pazari, gjen strehim tek shqiptari Nur Doka. Ai përballet me një dilemë të rëndë morale – a ta dorëzojë fëmijën për të shpëtuar familjen, duke tradhtuar kodin e lashtë të Kanunit të Lekë Dukagjinit, apo të rrezikojë gjithçka për ta mbrojtur.
Interpretim i fuqishëm aktorial
Të gjithë aktorët, të udhëhequr nga Edon Rizvanolli dhe i riu Elez Axhoviq, sollën interpretime të fuqishme dhe të ndjeshme, që na kujtojnë se histori të tilla janë të mundshme dhe se duhet të dëgjohen.
Në veçanti, u theksua edhe roli i fundit i legjendarit Selman Jusufi, i cili portretizon babain bajraktar Nuredin Dokën. Në çdo skenë të filmit, ai lë një gjurmë të pashlyeshme të mjeshtërisë së tij aktoriale.
“Obraz” “Nderi “është një film që ngre pyetje të mëdha morale, por edhe na kujton se humanizmi, faqa e bardh besa nderi dhe trimëria janë vlera që kapërcejnë kohën, fenë dhe kombin.
Edicioni i 13-të i projektit ndërkombëtar NET/RRJET, i organizuar nga Expoart.40, ka nisur me një fazë të dedikuar artistëve të rinj.
Për disa ditë radhazi, hapësirat u shndërruan në një laborator idesh, ku arti u trajtua si hapësirë dialogu dhe eksperimentimi. Pyetje, ide dhe praktika të reja u ndërlidhën me teknologjinë, me kujtesën urbane dhe me dimensionet e brendshme të përjetimit artistik.
Masterclass-et dhe workshop-et e kësaj faze u zhvilluan si takime të hapura, ku arti nuk shihej vetëm si produkt final, por si proces i përbashkët i të menduarit dhe i fuqizimit personal. Kjo qasje e vendos themelet për rrugëtimin e mëtejshëm të këtij edicioni.
Pas kësaj etape, ekipi i Expoart.40 po përgatitet për kapitullin e radhës: kontaktet e drejtpërdrejta me artistë vendorë dhe ndërkombëtarë të artit bashkëkohor, që do të kulmojnë me ekspozitën multimediale ndërkombëtare të parashikuar për nëntor.
Që nga themelimi në vitin 2008, NET/RRJET ka shërbyer si një platformë ku takohen gjenerata të ndryshme dhe ku arti ndërton ura mes kulturash. Edhe këtë vit, projekti mbetet një ftesë e hapur për reflektim, dialog dhe përjetim të artit si gjuhë universale. /KultPlus.com
Filmi “Obraz”, i bazuar në një histori të vërtetë nga Lufta e Dytë Botërore, është nderuar me çmimin “Best Production Award” në Montenegro Film Festival, një nga ngjarjet më të rëndësishme të kinemasë në Mal të Zi.
Në qendër të filmit qëndron figura e Nur Dokës, një shqiptar që strehon një djalë të vogël dhe përballet me një dilemë morale: ta dorëzojë tek armiku për të shpëtuar familjen, apo ta mbrojë duke rrezikuar gjithçka.
Rolin kryesor e luan Edon Rizvanolli, i cili mori pjesë personalisht në festival për të përfaqësuar filmin. Ai u shpreh i emocionuar pas marrjes së çmimit:
“Faleminderit publikut malazez që e bëri premierën kaq të paharrueshme, dhe faleminderit festivalit për mikpritjen. Fitimi i çmimit ishte si qershia mbi tortë.”
Ky sukses e vendos filmin “Obraz” ndër projektet kinematografike shqiptare që po marrin vëmendje ndërkombëtare, duke sjellë në ekran histori që lidhen me sakrificën, nderin dhe sfidat njerëzore në kohë lufte./KultPlus.com
Këngëtarja shqiptare me famë ndërkombëtare, Bebe Rexha, ka festuar sot ditëlindjen e saj të 36-të. Artistja që ka rrëmbyer zemrat e miliona adhuruesve në mbarë botën, vjen pas një viti të mbushur me koncerte, projekte muzikore dhe arritje të rëndësishme në jetën profesionale dhe private.
Rrugëtimi i Rexhës në muzikë nisi me pop dhe muzikë alternative, por hapi i madh erdhi në vitin 2013 kur ajo ishte bashkëautore e hitit të famshëm “The Monster” të interpretuar nga Eminem dhe Rihanna – një sukses që i hapi dyert drejt njohjes globale.
Që atëherë, Bebe ka sjellë një sërë këngësh që kanë pushtuar listat botërore. Një ndër to është superhiti “Meant to Be”, i cili arriti majat e Billboard Hot 100, duke u bërë një ndër këngët më të dëgjuara dhe të suksesshme të karrierës së saj.
Me një stil unik, vokal të fuqishëm dhe bashkëpunime me emra të mëdhenj të muzikës, Bebe Rexha mbetet një ndër artistet më të dashura dhe më të suksesshme shqiptare në skenën ndërkombëtare./KultPlus.com
Të hënën, më 1 shtator, do të hapet zyrtarisht edicioni i 55-të i Festivalit të Teatrove në Ferizaj.
Është evident transformimi i plotë dhe tejet i nevojshëm i këtij festivali gjatë 4 viteve të fundit. Sigurisht, kjo është meritë e të gjithëve që kanë dhënë kontribut dhe vazhdojnë të japin në këtë festival. Fryma reformuese ka qenë domosdoshmëri e këtij festivali, ashtu si edhe ndërkombëtarizimi i tij brenda bërthamës ekzistuese të garës së shfaqjeve më të mira nga teatrot mbarëkombëtare.
Në qytetet jashtë kryeqytetit gjithçka duket të jetë më e vështirë; paragjykimet apriori sikur detyrojnë punë të shumfishtë nga organizatorët për të thyer barriera shpeshherë provinciale e nganjëherë të ngritura në shtratin e arrogancës.
Festivali i Teatrove në Ferizaj, pa modesti, ka krijuar frymën e një ngjarjeje të rëndësishme, ku tradita 55-vjeçare, sado e ndjeshme, sot është vetëm një nga shtyllat kryesore të saj. Si e tillë, nuk kemi lejuar që të bëhet justifikim i varfërisë së mundshme.
Çfarë po ndodh me këtë festival? Stresi i punës së gjithë stafit nuk qëndron te angazhimi profesional e organizativ, por te paqëndrueshmëria e plotë financiare. Për fajin e askujt, dyert e festivalit ngrohtësisht hapen më 1 shtator, por me ftohtësinë e fshehur me mend të një pasigurie financiare që përsëritet vit pas viti.
Një vlerë si Festivali i Teatrove do të duhej të ishte arenë gare mes institucioneve se kush e mbështet më shumë – jo një mbështetje e vonuar, jo e pjesshme, jo e përkohshme – që shkakton pasiguri të tmerrshme në realizimin e planeve të festivalit.
Megjithatë, le të jetë ky një rrëfim me nota të trishta para përqafimit të ngrohtë në 7 ditët fantastike që na presin.
Kalaja e Bashtovës është rihapur si një qendër kulturore falë programit “EU4Culture” të financuar nga Bashkimi Evropian.
E dëmtuar nga tërmeti i vitit 2019, restaurimi i kalasë së Bashtovës ka ruajtur elementët autentikë, ka sjellë hapësira të reja për vizitorët dhe ka zbuluar shtresa të reja historike, duke hapur një kapitull të ri për këtë monument.
Kryeministri Edi Rama ndau sot në rrjetet sociale, pamje nga kalaja e Bashtovës, duke e cilësuar atë si “një nga monumentet më të çmuara të trashëgimisë sonë historike”.
Rama u shpreh se kalaja e Bashtovës “ka rilindur duke hapur dyert për vizitorët, tashmë si një hapësirë moderne për kulturën, turizmin dhe zhvillimin e qëndrueshëm të komunitetit”.
Kalaja e Bashtovës, Monument Kulture i Kategorisë së Parë që nga viti 1948 dhe kandidate për Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, është një nga 23 sitet e trashëgimisë që po restaurohen përmes programit EU4Culture, një program prej 40 milionë eurosh i financuar nga Bashkimi Evropian dhe i zbatuar nga UNOPS në partneritet me Ministrinë e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit./atsh
Sulmuesi i kombëtares shqiptare dhe futbollisti nga Kosova, Mirlind Daku, ka shkëlqyer sot me dy gola në barazimin 2:2 që Rubin Kazan mori në transfertë ndaj Orenburgut, në kuadër të javës së shtatë të Premier League ruse.
Në qendër të vëmendjes ishte sidomos goli i parë i Dakut, i cili erdhi nga një goditje e fuqishme nga distanca. Por më shumë se bukuria e golit, emocionoi dedikimi i tij: ai ia kushtoi golin gjyshit të ndjerë, i cili ndërroi jetë vetëm një ditë më parë. Pas shënimit, Daku shpërtheu në lot në fushë, skenë që u pasqyrua gjerësisht në media.
Portali boshnjak Sportsport shkroi: “Lotët e shqiptarit udhëtojnë nëpër botë!”, duke theksuar momentin e veçantë të golit dhe dhimbjen e futbollistit.
Me këtë paraqitje, Daku konfirmoi edhe një herë formën e tij të lartë, duke qenë lojtari kryesor i ekipit në këtë ndeshje dhe një nga sulmuesit më premtues të kampionatit rus./KultPlus.com
Ky ditar është botuar së pari në tërësinë e tij në vëllimin XIII të The Collected Papers of Albert Einstein (CPAE), më 2012; dhe është njëri prej gjashtë ditarëve të udhëtimit të mbajtur nga ai. Ditarët e tjerë janë shkruar gjatë udhëtimit të tij në Afrikën e Jugut, nga marsi deri në majin e vitit 1925 dhe tri udhëtimeve të tij në Shtetet e bashkuara, kur vizitoi California Institute of Technology në Pasadena gjatë vizitave konsekutive dimërore të viteve 1930–1931, 1931–1932, dhe 1932–1933.
3 nëntor
Pas kafjallit, një udhëtim i këndshëm nëpër kodrat e plantacioneve të kauçukut deri te limani. Vegjetacion i mrekullueshëm; vila kineze të hareshme. Pamje mbi det me ishuj të vegjël. Erdhi edhe një grup tjetër besimtarësh hebrenj. Vetëm rreth orës 11 bëmë një udhëtim panoramik rreth ishujve të gjelbër.
Kinezët mund t’ia zënë vendin fare mirë çdo kombi tjetër përmes zellit të tyre, kursimit dhe bollëkut të burimeve. Singapori është pothuajse krejtësisht në duart e tyre. Ata gëzojnë respekt të madh si tregtarë, shumë më shumë se sa japonezët, të cilët konsiderohen të pabesueshëm. Mund të jetë e vështirë t’i kuptosh ata psikologjikisht, mëdyshem ta provoj duke qenë se këndimi japonez është plotësisht i pakuptueshëm për mua. Dje e dëgjova edhe një tjetër të këndojë aq sa ma neveriti.
7 nëntor
Ndërkohë, mot me shi me temperatura serre. Në Singapor, shoqëria në avullore u pasurua me dy oficerë gazmorë në moshë zviceranë dhe një biznesmen i ri gjerman. Nga mbrëmja e datës 5 deri në mbrëmjen e datës 6, tajfun me valë të mëdha, erë dhe shumë shi të rrëmbyeshëm. Anija lëkundej furishëm. Pamje e mrekullueshme nga bashi. Shumë peshq fluturues të trembur nga avullorja; lëvizje e fuqishme vertikale. Sot deti paraqet lë prapa vetes shumë vazhda. Mundim nga akti i përjetshëm i baraspeshimit. Gratë po i mundon deti shumë më shumë se sa burrat.
10 nëntor
Në mëngjesin e datës 9 arritëm në Hong Kong. Është peizazhi më i bukur që kam parë deri më tani gjatë gjithë udhëtimit. Ishull bjeshkor i shtrirë deri te kontinenti, po ashtu bjeshkor. Mes tyre, porti. Disa ishuj të vegjël të zhytur në ujë. E gjitha si një zonë gjysmë e tërhequr nga këmbët e Alpeve. Qyteti shtrihet si tarracë te këmbët e një bjeshke pakëz të pjerrët, rreth 500 metra të lartë. Ajri kënaqshmërisht i freskët1.
E refuzova me këndshmëri pritjen nga ana e komunitetit hebre2. Por dy biznesmenë hebrenj e kaluan gjithë ditën me ne3. Në mëngjes, filluam turin përreth ishullit me automobil. Pamje mbi det, limane si fjorde dhe pjerrtësi bjeshke pafundësisht të llojllojshme dhe të mahnitshme. Përgjatë rrugës drekuam në një restorant luksoz të stilit amerikan4, ku të dy udhërrëfyesit tonë jo vetëm që kuvenduan me mua gjallërisht rreth vendit dhe shkencës, por po ashtu treguan edhe një afinitet të madh për kënaqësitë tokësore. Gjatë kthimit pamë një fshat peshkimi kinez të përbërë nga anije lundruese, një funeral kinez që dukej njëmend i gëzueshëm dhe – njerëz të dërrmuar, burra e gra, që thyejnë gurë çdo ditë dhe duhet t’i ngarkojnë për pesë centë ditën. Në këtë mënyrë, kinezët janë të ndëshkuar rëndë për pjellorinë e tyre nga makina intensive ekonomike. Mendoj se ata zor se e vërejnë këtë në topitjen e tyre, por është e trishtshme ta shohësh. Mes të tjerash thuhet se e kanë reaylizuar me sukses një grevë për rrogë me një organizim jashtëzakonisht të mirë pak kohë më parë5. Pasdite vizituam një klub hebraik, që gjendet në kopshtin luksoz, në një lartësi bukur të madhe dhe ka një pamje të mrekullueshme mbi qytet dhe port6. Thuhet se këtu janë vetëm 120 hebrenj, për më tepër arabë, religjioziteti i të cilëve duket të jetë kristalizuar më shumë në formalitet se sa që ndodh në mesin e hebrenjve tonë ruso-evropianë. Në klub u shoqëruan me ne dy gra, e shoqja e njërit mikpritës dhe motra e saj. Tash jam i bindur se raca hebreje e ka ruajtur pastërtinë e saj në 1.500 vjetët e fundit, meqë hebrenjtë nga tokat e Eufratit dhe Tigrit janë shumë të ngjashëm me të tanët. Ndjesia e të qenit bashkë është po ashtu bukur e fortë. Ne po ashtu shkuam bashkë deri te maja e bjeshkës, në këmbët e së cilës shtrihet qyteti (me teleferik; kinezët dhe evropianët të ndarë). Në krye, pamje madhështore mbi liman, bjeshkë ishullore dhe det. Të parët e shumë ishjuve të vegjël që shquhen pjerrtazi tej detit ta kujton detin e mjegullës rrëzë Alpeve. Në mbrëmje pati një shtrëngatë që ma mori kapelën dhe ma hodhi në rrugë, kështu që m’u desh të vrapoja pasj saj me të gjitha fuqitë e mia që ta merrja.
Në mëngjes e vizitova lagjen kineze në pjesën kontinentale me Elsën. Njerëz të zellshëm, të përbaltur, letargjik. Shtëpi bukur formale, ballkone si qilarë kosheresh, gjithçka e ndërtar afër dhe monotone. Mbrapa limanit, asgjë tjetër veçse ngrënëtore në bankat e të cilave, përpara, kinezët nuk ulen derisa janë duke ngrënë, por rrinë galiç si evropianët kur shkarkohen në një pyll me gjethe. E gjithë kjo bëhet qetësisht dhe me seriozitet. Edhe fëmijët duken si pa shpirt dhe letargjik. Do të ishte gjynah nëse këta kinezë ua zënë vendin racave të tjera. Se për dikë si ne veç ta mendojmë këtë është e trishtë aa nuk thuhet dot me fjalë.
Dje mbrëma tre mësimdhënës portugezë të shkollës së mesme më vizituan, të cilët pohuan se kinezët nuk janë në gjendje të trajnohen që të mendojnë logjikisht dhe se specifikisht nuk kanë talent për matematikë. Vërejta se sa pak dallim ka mes burrave dhe grave; nuk e kuptoj çfarë lloj tërheqjeje fatale posedojnë gratë kineze që t’i magjepsin burrat korrespondues deri në atë derexhe sa janë të paaftë të mbrojnë veten nga bekimi i frikshëm i pinjollëve.
Në orën 11 Kitonu Maru u nis përmes detit të gjelbërt shkëlqyes mes bjeshkëve ishullore të gjelbërta që ishin të kënaqshme për syrin në formë dhe ngjyrë, por qerose, dmth pa drunj të rritur. Flora e tanishme e harlisur në Hong Kong supozohet të jetë mbjellë e tëra nga anglezët. Ata e kuptojnë për mrekulli qeverisjen. Forcat policore përbëhen nga indianë me shtat të hatashëm, kinezët nuk përdoren kurrë. Për këtë, anglezët kanë themeluar një universitet adekuat me qëllim që të mbajnë afër vetes ata kinezë që kanë prosperuar7. Kush mund t’u avitet atyre në këtë? Evropianë kontinentalë të shkretë, ju nuk e kuptoni se si ta zbusni kafshimin e lëvizjeve nacionaliste opozitare me anë të tolerancës.
Shënime:
1) Kreshta, në 552 metra, është lartësia më e madhe në ishullin e Hong Kongut.
2) Sipas raportimeve të shtypit, kur u përhap lajmi i i mbërritjes së pritshme të Einstenit në Hong Kong, ishin bërë aranzhime për një ligjëratë në Klubin hebre të rekreacionit. Sidoqoftë, pas mbërritjes, Einsteini kërkoi të mos mbante asnjë ligjëratë publike. Shtypi kishte spekuluar se një arsye e mundshme pse nuk donte të shfaqej në publik gjatë qëndrimit të tij të shkurtër ishte vizita e tij e afërt në Armistice Day.
3) Njëri prej biznesmenëve me gjasë quhej Gobin.
4) Me gjasë Repulse Bay Hotel.
5) Ka shumë të ngjarë t’i referohet grevës së suksesshme të detarëve kinezë në fillim të vitit 1922.
6) Pranimi informal ishe bërë në Klubin hebre të rekreacionit.
7) Universiteti i Hong Kongut, i themeluar më 1911.
/Marrë nga: “The Travel Diaries of Albert Einstein – The Far East, Palestine and Spain, 1922-23”, Princeton University press, 2018
Artistja me famë ndërkombëtare, Rihanna, ka shënuar 20-vjetorin e karrierës së saj në muzikë.
Këngëtarja e muzikës pop dhe R&B së fundmi ka emocionuar fansat e saj përmes një mesazhi prekës, ku përshkruhet rrugëtimi i saj 20 vjeçar. Ndër të tjera, në mesazh thuhet: Falënderoj Zotin, Ai ka qenë shumë bujar me mua dhe Lavdia i takon Atij!
Artistja e famshme gjithashtu ka falënderuar të gjithë ata që e kanë mbështetur gjatë këtyre dy dekadave, duke e përkrahur në çdo hap.
Më poshë gjenimesazhin e plotë tësaj:
20 vjet më parë, lashë vendin tim, kulturën time, ushqimin dhe familjen time për të nisur një udhëtim që filloi me publikimin e albumit tim të parë muzikor!
Shumë prej jush ishin pjesë e jetës dhe karrierës sime që nga fillimi, dhe disa prej jush i janë bashkuar aventurës gjatë rrugës. Jam përjetësisht mirënjohës ndaj të gjithëve ju.
Secili prej jush luajti një rol shumë të rëndësishëm në atë se ku më ka çuar ky udhëtim deri më tani!
Doja vetëm ta shfrytëzoja këtë moment për t’ju falënderuar! Faleminderit për 20 vitet e para më të mira ndonjëherë!
20 vjet me fansat më besnikë dhe të flaktë që nuk më bëjnë fare përshtypje, 20 vjet punë të palodhur dhe ekipe të palodhura përreth meje, 20 vjet mësime, 20 vjet përvoja dhe arritje të paharrueshme, 20 vjet që familja ime është sistemi im numër një i mbështetjes, dhe për të gjithë njerëzit që më thanë po dhe më dhanë një shans para se të bëhej “cool” për (drejtues ekzekutivë, DJ, shkrimtarë, producentë, valltarë, koreografë, regjisorë, stilistë mode, fotografë, glam, gazetarë, marka, mentorë, etj.) 20 vjet falënderime për ju!!
Falënderoj Zotin, Ai ka qenë shumë bujar me mua dhe Lavdia i takon Atij!/ KultPlus.com
Jezusi takohet me Dostojevskin. Ai i hedh atij një vështrim, dhe për një çast depërton thellë në tunelet e errëta të atyre syve të munduar, dhe kryen një ekzorcizëm të menjëhershëm. Shpejt, me guxim, pa bujë, në stilin e Jezusit: Festa mbaroi, djall i vogël. Dil jashtë! Një gumëzhimë e lehtë, dhe ja ku u bë.
Dhe Dostojevski, me dëbimin e demonit, është i lehtësuar nga hemorroidet, vesi i bixhozit, dhimbjet e forta të kokës, ethet, depresioni, hipokondria, intuitat dhe obsesionet e tij të tmerrshme futuristike. Ai lirohet nga “qelia“ e kafkës së tij dhe ai nuk shkruan më libra, kurrë.
Nga njëra anë, ju do të keni frikë nga qëndrueshmëria e tij si shkrimtar, nga përkushtimi i tij ndaj përvojës, besnikërisë së tij artistike, brishtësia/qëndrueshmëria e tij, imagjinata e tij e pambrojtur, etj. Nga ana tjetër, do të pyesni veten nëse një pjesë e mirë e “Krim dhe ndëshkim” mund të mos jetë patologji e pastër.
Atë nuk mund ta quani as edhe një: Tërësia e kësaj vepre përshkruan vetëm 1 minutë dhunë. Raskolnikovi, një student arrogant dhe i varfër që vërdallosej nëpër lagjet e varfra të Shën Petersburgut, vret brutalisht një plakë të keqe-një fajdexheshë dhe motrën e saj që u ndodh rastësisht aty.
Por pse e kryen ai atë krim? Pse e ngre sëpatën? Jo për para, dhe as për pasion. Ndoshta motivi qëndron pas pasionit ndaj ideve. Sepse përveç se është i çmendur, Raskolnikov është një lloj filozofi: Ai abstragon mbi vlerën (ose mungesën e saj) të një jete të vetme njerëzore; mbi gabueshmërinë e kriminelëve; dhe mbi fuqinë e një akti, të një goditje vendimtare, për ta transformuar realitetin.
“Të shohësh mbulesën mizore nën të cilën vuan Universi, ta dish se edhe një shpërthim i vetëm i vullnetit njerëzor mjafton për ta shkatërruar atë dhe bashkuar me përjetësinë, të njohësh veten dhe të jesh si krijesa e fundit… është e tmerrshme!”-i shkroi Dostojevski vëllait të tij Mikail para se të botonte “Krim dhe ndëshkim”.
Por a ishte ai krijesa e fundit, apo një nga të parët e një epoke të re? Biografia e tij është një sekuencë ngjarjesh për të cilat vetëm mbiemri “dostojevskian” mund t’i përshkruajë si duhet. E ëma i tij vdiq nga tuberkulozi kur ai ishte vetëm 15 vjeç.
Dy vjet më vonë, i vdes edhe babai në rrethana misterioze, me shumë gjasa i vrarë nga bujkrobërit. Me synimin për të nisur një karrierë letrare në Shën Petersburg, i riu Dostojevski zhytet në borxhe të mëdha. Ai u bë pjesë e politikave reformiste për të cilat po ziente në atë kohë e Rusia cariste: takime sekrete, manifeste të zjarrta.
Dënimi i tyre ulet. Jo vdekje, por internim në Siberi. Dostojevski kalon 4 vjet në punë të rëndë në kampin e të burgosurve në Omsk, dhe 5 vite të tjera si ushtar në ushtrinë siberiane.
Pastaj në moshën 38-vjeçare rikthehet në Shën Petersburg. Birmingem është i shkëlqyeshëm në përshkrimin e mjedisit intelektual që e pret atje shkrimtarin rus. Nihilizmi, egoizmi, materializmi … Njeriu që po rikonceptohet. Një fiziolog boton një libër me ndikim me titull “Reflekset e trurit”.
Dostojevski e kupton menjëherë se ku çonte e gjitha kjo: individi, i bllokuar në kokën e tij, i mbetur në mëshirën e neuroneve të tij. Ndërkohë truri i tij vazhdon t’i shkaktojë kriza – epilepsi të lobit temporal, atë që Dostojevski e quan “sëmundja e rënies”.
Dhe ka diçka tjetër. Ai lexoi një ditë mbi gjyqin e një vrasjeje të ndodhur në Francë, të kryer nga Pier-Fransua Lesnar. Ky ishte një tip në dukje i qetë, me një sjellje të përsosur në shoqëri, lexonte Rusonë; shkruante poezi, por në fakt ishte një sociopat i çmendur, një lloj i ri njeriu.
Gjyqet e vrasjeve, shkruan ai në një shënim hyrës, janë “më emocionuese se të gjitha romanet e mundshme. Pasi ato hedhin dritë mbi anët e errëta të shpirtit njerëzor, të cilave arti nuk pëlqen që t’i afrohet”. Ajo ngjarje çoi më pas në shkrimin e romanit “Krim dhe ndëshkim”, të cilin Dostojevski e nisi në shtatorin e vitit 1865, ndërsa ishte gjysmë i uritur dhe pa gjumë në një hotel në Vizbaden të Gjermanisë, pasi kishte humbur në ruletë të gjitha paratë e tij.
Është një roman me ndërtesa të rrënuara sikur kanë dalë nga lufta, me dyer plot blozë. Dhe me dhoma të vogla që mbajnë erë minjsh dhe lëkurësh. Halucinacionet përzihen me realitetin dhe anasjelltas. Të dehurit thonë gjëra shumë të zgjuara.
Ai është mbi të gjitha është një roman i subjektivizmit: i shtypjes së tij, i vetmisë ulëritëse të protagonistit. “Detajet tërësisht të panevojshme dhe të papritura duhet të lihen mënjanë në çdo moment në mes të tregimit”- shkroi Dostojevskin në ditarin e tij. Motivet e Raskolnikovit, shpengimi apo mungesa e tij, kthesat e komplotit.
Dashuria e gruas së tij, Sonja, arrin ta ngushëllojë dhe mendja e tij transformohet: “Tani ai nuk po vendoste asgjë me vetëdijen e tij; ai ndihej i vetmuar. Në vend të dialektikës, kishte mbërritur vetë jeta, dhe në vetëdijen e tij duhej të përpunohej diçka krejtësisht e ndryshme”. Siç ndodh në përgjithësi me Dostojevskin, Jezusi është diku këtu pranë, i buzëqeshur, i fshehtë. Raskolnikov i ka Ungjijtë nën jastëk, dhe ai kujton se si Sonja i lexoi dikur historinë e Llazarit. Dashuroni do të dilni nga gjendja e vdekjes. Po nëse nuk e bëni këtë?
Në të njëjtin epilog, Raskolnikov, i shtrirë në një spital të burgut në Siberi, sheh një ëndërr në mesin e etheve. Ai sheh një murtajë të madhe që vjen “nga thellësitë e Azisë”. Por prisni – është një plagë mendore. “Njerëzit që u prekën nga ajo, u bënë menjëherë të pushtuar nga djalli dhe të çmendur. Por asnjëherë këta njerëz nuk e konsideruan veten aq inteligjentë dhe aq të pagabueshëm ndaj së vërtetës sa kur ishin infektuar”.
Individualizmi ka arritur kulmin e tij; atomizimi është total. “Të gjithë ishin të shqetësuar, askush nuk kuptoi askënd tjetër. Secili mendoi se e vërteta qëndronte vetëm tek ai dhe në lidhje me të gjithë të tjerët, vuajti, rrahu kraharorin e tij, qau dhe shtrëngoi duart”. / “The Atlantic”
Presidentja e vendit, Vjosa Osmani, në Ditën Ndërkombëtare të Personave të Zhdukur me Dhunë, ka kujtuar 1584 qytetarët që ende i mungojnë Kosovës.
Në këtë ditë të shënuar, Presidentja Osmani ka thënë se mungesa e 1584 qytetarëve përbën një plagë të hapur të shoqërisë së Kosovës.
“Pas çdo numri është një jetë e ndërprerë, një familje e cila prej më shumë se dy dekadash pret drejtësinë për më të dashurit.
Varret e hapura janë dëshmi e gjallë e krimeve të luftës dhe krimit te përsëritur nga regjimi gjenocidal serb, si dhe kujtesë e përditshme se drejtësia nuk është vënë ende në vend. Për sa kohë sa mijëra qytetarë tanë mbesin të zhdukur, paqja mbetet e paplotë”, ka thënë Presidentja.
Presidentja Osmani u ka bërë thirrje partnerëve ndërkombëtar për të rritur presionin ndaj Serbisë për të zbardhur fatin e të zhdukurve.
Regjimi i Vuçiqit vazhdon të fle mbi varreza masive, duke mbajtur peng zbardhjen e fatit të të zhdukurve. Është koha që partnerët ndërkombëtarë ta rrisin presionin mbi Serbinë, sepse vetëm zbardhja e fatit të të zhdukurve si dhe drejtësia mund t’u japin familjeve qetësinë që meritojnë./ KultPlus.com
Login
