Jorge Luis Borges, një nga shkrimtarët më të mëdhenj të shekullit XX, ka lënë pas jo vetëm vepra të pavdekshme, por edhe mendime të thella për artin e shkrimit dhe fuqinë e librave. Në një rrëfim të veçantë, ai ndalet tek këshillat që do t’ua jepte të rinjve që duan të shkruajnë.

“Një i ri që dëshiron të shkruajë, duhet ta bëjë vetëm kur ndien një nevojë të brendshme e të domosdoshme për të shkruar, jo nga nxitimi për t’u botuar”, thoshte Borges, duke theksuar se leximi duhet të jetë i lirë, i sinqertë dhe i udhëhequr nga pasioni i vërtetë, jo nga fama apo mosha e një autori.

Për Borgesin, letërsia është një art i përjetshëm:
“Shkencat ndryshojnë dhe përditësohen, ndërsa Odiseja mbetet e njëjtë përgjithmonë. Kur diçka shkruhet në mënyrë të mrekullueshme, ajo nuk humb kurrë vlerën.”

Në lidhje me krijimtarinë e tij, ai pohonte se çdo gjë që ka shkruar është thellësisht biografike: “Nuk kam shpikur as personazhe, as situata. Gjithçka që gjendet në librat e mi, më ka ndodhur mua, ndonëse ndoshta jo aq dramatikisht.”

Ndërsa për poezinë, Borges e konsideronte si një nevojë universale dhe të përhershme:
“Gjithçka tjetër mund të ndryshojë – shtetet, planetët, përbërja e botës – por poezia do të mbetet gjithmonë një nevojë e njeriut.”

Ai besonte se edhe nëse të gjithë librat e botës do të digjeshin, njerëzimi do t’i shkruante sërish veprat më të mëdha, sepse thelbi i tyre është i pandashëm nga vetë natyra njerëzore./KultPlus.com

Këngëtarja britanike Emily Portman mbeti e tronditur kur fansat e uruan për një album të ri, ndonëse ajo nuk kishte publikuar asgjë. Albumi “Orca”, i shpërndarë në Spotify dhe iTunes, doli të ishte gjeneruar nga inteligjenca artificiale, duke imituar zërin dhe stilin e saj. Portman e përshkroi përvojën si “të frikshme” dhe “shenjë të diçkaje distopike”, pasi muzikës i mungonte çdo ndjenjë njerëzore.

Ky fenomen nuk ka prekur vetëm Portmanin. Edhe muzikantë të tjerë si Josh Kaufman, Jeff Tweedy, Iron & Wine, si dhe artistë të ndjerë si Blaze Foley, kanë parë këngë të rreme të ngarkohen në profilet e tyre. Kjo ngre shqetësime serioze për industrinë e muzikës, ku AI po përdoret për të gjeneruar përmbajtje mashtruese dhe për të përfituar nga emrat e artistëve pa leje.

Platformat si Spotify kanë hequr disa prej këtyre albumeve, por shpesh me vonesë, ndërsa artistët kërkojnë masa ligjore dhe teknologjike më të forta për mbrojtjen e identitetit të tyre muzikor. Analistët paralajmërojnë se përhapja e këtyre praktikave mund të dëmtojë besimin e publikut dhe të ulë vlerën e krijimtarisë origjinale.

Ndërkohë, Portman po punon për albumin e saj të parë solo pas dhjetë vitesh, duke theksuar: “Vetëm muzika e vërtetë, e krijuar nga njerëz, mund të prekë shpirtin e publikut.”/BBC/KultPlus.com

Pas më shumë se pesë vitesh punimesh dhe vonesash të shkaktuara nga tërmeti i vitit 2019, Muzeu Kombëtar Arkeologjik i Durrësit është drejt përfundimit të rikonstruksionit. Të premten u njoftua se mbi 2400 objekte arkeologjike do t’i rikthehen qytetit bregdetar, duke e shndërruar muzeun në një qendër moderne dhe tërheqëse për vizitorët.

Kryeministri Edi Rama ndau pamje nga punishtja e restaurimit, duke e quajtur projektin një hapësirë të re për turizmin kulturor në vend. Investimi prej 3.5 milionë eurosh është financuar nga programi i Bashkimit Evropian “EU4Culture”, transmeton KultPlus.com

Muzeu, i hapur për herë të parë më 1951, kishte pësuar dëmtime të mëdha nga tërmeti, ndaj u deshën ndërhyrje të thella në strukturë dhe rikonstruksion të plotë të fasadës e hapësirave të brendshme. Përveç ekspozitave, vizitorët do të gjejnë së shpejti edhe një ashensor panoramik, një kënd edukativ për fëmijët dhe një kafene me pamje, për ta bërë përvojën më të këndshme.

Në koleksionin e tij ruhen mbi 3200 artefakte që tregojnë historinë e Durrësit, nga lashtësia deri në Mesjetë. Ndër thesaret më të çmuara janë stelat e varrimit romak, sarkofagët prej guri dhe bustet e Venusit, që dëshmojnë rolin e qytetit si një qendër e hershme e adhurimit të perëndeshës.

Ky projekt synon jo vetëm të ruajë trashëgiminë kulturore, por edhe të kthejë Durrësin në një pikë referimi për turizmin kulturor në Mesdhe./KultPlus.com

Harta arkeologjike e rajonit të Shkodrës do të plotësohet shumë shpejt edhe me një sit arkeologjik, zonifikim të qartë dhe rregullore administrimi të zonës A.

Bëhet fjalë për qytetin antik në Bushat, ku gërmimet arkeologjike që kanë nisur që në vitin 2018, nga misioni kërkimor shqiptaro-polak drejtuar nga Piotr Dyczek dhe Saimir Shpuza po nxjerrin në dritë të tjera gjurmë dhe të dhëna për qytetin ilir në Bushat.

Gjatë këtyre fushatave kërkimore u zbuluan dy porta hyrëse të qytetit dhe u kuptua shtrirja e tij. Ndërsa gërmimet e fundit janë përqendruar në qytetin e sipërm dhe kanë për qëllim zbulimin e organizimit të brendshëm dhe urbanistikës së këtij qyteti.

Misioni kërkimor po nxjerr në dritë se kjo pjesë e qytetit të sipërm ka qenë e ndërtuar masivisht që në gjysmën e shek. IV para Krishtit, sipas datimeve paraprake, shkruan atsh.

Tashmë falë bashkëpunimit me IKTK, DRTK Shkodër dhe ndihmën e pakursyer të misionit arkeologjik me të dhënat shkencore dhe rezultatet e arritura u krye në terren rilevimi dhe përcaktimi qartë i zonifikimit të nevojshëm për ruajtjen dhe administrimin e këtij territori me potencial të lartë arkeologjik referuar dhe kuadrit ligjor për këtë qëllim.

Në historinë e shkencës dhe teknologjisë, pak figura janë aq mahnitëse dhe vizionare sa Ada Lovelace, një grua që, në shekullin XIX, arriti të imagjinonte atë që sot është zemra e botës moderne: kompjuterin.

Ada Lovelace, me emër të plotë Augusta Ada King, Kontesha e Lovelace, lindi më 10 dhjetor 1815 në Londër, Angli. Ajo ishte e bija e poetit të njohur Lord Byron dhe Annabella Milbanke, një grua me prirje për matematikë që u sigurua që vajza e saj të merrte një arsimim të fortë në shkenca ekzakte, diçka e pazakontë për vajzat në atë kohë, transmeton KultPlus.

Ada nuk e njohu kurrë të atin e saj, i cili u largua nga familja pak pas lindjes së saj dhe vdiq kur ajo ishte vetëm 8 vjeç. Megjithatë, trashëgimia artistike e Byron-it dhe logjika matematike e nënës së saj u bashkuan tek ajo për të krijuar një mendje të jashtëzakonshme.

Në moshë të re, Ada tregoi interes për mekanikën dhe matematikën. Ajo u edukua nga disa prej mësuesve më të mirë të kohës dhe, në moshën 17-vjeçare, u prezantua me Charles Babbage, një matematikan dhe shpikës i njohur për krijimin e një makinerie të quajtur Makina Analitike, një pajisje mekanike që mund të kryente llogaritje të ndryshme.

Ada u magjeps nga koncepti i Babbage dhe filloi të punonte me të. Në vitin 1843, ajo përktheu një artikull nga italishtja që përshkruante makinën e tij dhe i shtoi shënime të veta. Këto shënime ishin shumë më të gjata se vetë artikulli dhe përmbanin përshkrime të hollësishme se si makina mund të përdorej për qëllime përtej thjesht llogaritjes numerike, si për shembull për të krijuar muzikë apo për të përpunuar simbole.

Në këto shënime, Ada shkroi edhe një algoritëm të plotë për makinën, që konsiderohet programi i parë kompjuterik në histori. Kjo është arsyeja pse ajo njihet sot si programuesja e parë në botë.

Ajo që e bën Adën të jashtëzakonshme nuk është vetëm aftësia e saj teknike, por aftësia për të parashikuar të ardhmen. Ndërkohë që shumë bashkëkohës e shikonin makinerinë e Babbage si një pajisje vetëm për llogaritje matematikore, Ada e kuptoi se ajo kishte potencialin për të manipuluar çdo lloj informacioni, një ide që sot përfaqëson thelbin e teknologjisë kompjuterike.

Ajo e quajti veten një “analiste poetik”, një term që përmbledh në mënyrë të përkryer kombinimin e imagjinatës dhe logjikës që e karakterizonte.

Ada Lovelace vdiq shumë e re, në moshën 36-vjeçare, nga kanceri i mitrës në vitin 1852. Puna e saj, për shumë dekada, u la në harresë, por sot ajo është rikthyer në qendër të vëmendjes si një figurë frymëzuese për gratë në shkencë, teknologji, inxhinieri dhe matematikë (STEM).

“Dita e Ada Lovelace”, e cila shënohet çdo tetor, është një festë ndërkombëtare që synon të promovojë kontributin e grave në teknologji dhe inovacion.

Në një botë ku teknologjia po e drejton ritmin e jetës sonë, figurat si Ada Lovelace janë dëshmi se vizioni dhe imagjinata mund të jenë po aq të rëndësishme sa edhe shkenca dhe logjika. Ajo nuk ishte vetëm një programues, ishte një mendimtare që kuptoi fuqinë e informacionit për të ndryshuar botën.

Në fund të fundit, Ada Lovelace jo vetëm që shkroi kodin e parë kompjuterik, por kodoi të ardhmen./KultPlus.com

Reperi i njohur Mozzik ka zgjedhur të investojë në edukimin dhe mirëqenien e fëmijëve me hapjen e çerdhes moderne “HanaKids” në Ferizaj. Çerdhja fillon punën këtë të hënë, 25 gusht, dhe ofron një ambient të sigurt dhe kreativ për më të vegjëlit.

Sipas Mozzik, HanaKids nuk është thjesht një vend për kujdes, por një ambient ku fëmijët mund të mësojnë duke luajtur, të zhvillohen dhe të rriten të lumtur. Me një hapësirë prej 1300 m² brenda lagjes Panorama Residence, çerdhja synon të krijojë një atmosferë ku çdo fëmijë ndihet si në shtëpi, përcjellë KultPlus.

“Fëmijët janë e ardhmja jonë – ata nuk kanë nevojë vetëm për kujdes, por për dashuri, siguri dhe një ambient që i rrit me buzëqeshje e dituri. HanaKids është vendi ku ata mësojnë dhe luajnë, lulëzojnë duke mësuar dhe rriten të lumtur. Sepse çdo familje meriton më të mirën,” shkruan Mozzik në njoftimin e tij.

Ky hap i reperit përfaqëson një investim të rëndësishëm në edukimin e hershëm dhe përkushtimin ndaj komunitetit në Ferizaj./KultPlus.com

Gustav Klimt dhe Egon Schiele ishin dy figura të mëdha të artit vjenez që ndanë një miqësi të fortë dhe një liri të patundur artistike që tronditi shumë njerëz.

Në pamje të parë, duket se ka pak gjëra që i lidhin Klimt-in dhe Schiele-n. Klimt-i ishte sensualisti klasik, që portretizonte elitën vjeneze në shkëlqim të artë, ndërsa Schiele, afro tri dekada më i ri, ishte një egoist i munduar, pikturat e të cilit, me trupa njerëzorë të përdredhur, skandalizuan shikuesit e kohës. Megjithatë, të dy ndanë një miqësi të ndërsjellë dhe një vendosmëri për të ndjekur vizionet e tyre artistike me çdo kosto, derisa epidemia e gripit të vitit 1918 ua mori jetën të dyve.

Klimt u largua nga konvencionet e pikturës akademike. I zhgënjyer me kufizimet e shoqatës artistike Künstlerhaus, ai dhe disa artistë të tjerë krijuan Vienna Secession, një lëvizje që promovonte lirinë krijuese. Kjo qasje e re u përfaqësua qartë në pikturën e vitit 1899 “Nuda Veritas”, ku një grua nudo mban një pasqyrë të së vërtetës dhe në këmbët e saj shtrihet gjarpri i gënjeshtrës. Mbi kokë ka një thënie nga Schiller: “Nëse nuk mund t’i kënaqësh të gjithë me veprat e tua, kënaqi disa. Të kënaqësh shumë është e keqe.”

Kur Klimt pranoi të pikturonte tavanin e Sallës së Madhe të Universitetit të Vjenës, ai u përball me polemika të mëdha. Piktura e tij “Filozofia”, me figura nudo të rrëzuara dhe një kokë hënore të përgjumur, shkaktoi protestën publike të 87 anëtarëve të universitetit. Reagime edhe më të ashpra erdhën me “Mjekësinë”, ku një trup i zhveshur femëror me pjesë intime të dukshme nga poshtë u akuzua për pornografi.

Piktura “Goldfish” (1902), ku një grua shfaqet duke treguar prapanicën e saj, besohet se ishte përgjigjja e Klimt-it ndaj kritikëve të tij. Ai e mbrojti artin e tij me pasion, madje thuhet se një herë kërcënoi punëtorët me armë për të mos ia konfiskuar veprat. Fatkeqësisht, këto piktura u shkatërruan nga forcat naziste në vitin 1945 dhe ekzistojnë vetëm në foto bardh e zi.

Pas kësaj, Klimt nuk pranoi më komisione publike dhe iu përkushtua portreteve dhe peizazheve, shpesh duke e shfaqur realitetin e errët që fshihej pas shkëlqimit të jetës së lartë vjeneze – përfshirë tradhtinë, prostitucionin dhe hipokrizinë mashkullore. Edhe piktura e famshme “Puthja”, sipas kuratorit Diethard Leopold, përmban elementë erotikë të fshehur nën një pamje të butë dhe romantike.

Qasja e guximshme e Klimt-it e tërhoqi Egon Schiele-n, i cili e kërkoi atë në vitin 1907, kur ishte ende student dhe i zhgënjyer nga akademia. Me një talent të jashtëzakonshëm që në adoleshencë, duke skicuar motrën e tij lakuriq, Schiele tronditi prindërit dhe më vonë publikun me obsesionin e tij për trupat e rinj dhe pozat erotike.

Klimt e mbështeti, duke i ofruar modele dhe mundësi ekspozimi, por stili tronditës i Schiele-s nuk u pranua lehtë. Në qytetin Krumau, ku ai u largua me partneren e tij Wally (një ish-modele e Klimt-it), Schiele shkaktoi thashetheme dhe reagime të forta për shkak të vizatimeve të të rinjve nudo. Më vonë, në Neulengbach, ai u arrestua nën akuzën për rrëmbim të një të miture dhe për “shthurje”. Edhe pse akuza për rrëmbim u rrëzua, ai u dënua me tre ditë burg për faktin që pikturat ishin të dukshme për të rinjtë që e vizitonin.

Ky përvojë ishte një pikë kthese për Schiele-n, i cili pas kësaj ndaloi së pikturuari adoleshentë nudo. Falë ndërhyrjes së Klimt-it, ai mori porosi si portretist dhe me kalimin e kohës, gjatë luftës dhe martesës me Edith Harms, tregoi një pjekuri të re artistike dhe personale.

Pas Luftës së Parë Botërore, Schiele ëndërronte një shoqëri të re ku artistët do ndihmonin në rindërtimin e botës. Në pikturën e tij të papërfunduar “Miqtë” (1918), ai paraqiste veten dhe Klimt-in të ulur së bashku me artistë të tjerë, si një simbol i vëllazërisë artistike. Por vdekja e Klimt-it në shkurt 1918 shkatërroi këto shpresa. Schiele e skicoi Klimt-in në shtratin e vdekjes dhe e përfshiu këtë imazh në posterin për ekspozitën pranverore të lëvizjes Secession, duke lënë vendin e tij bosh.

Vetëm tetë muaj më vonë, edhe Schiele vdiq nga gripi spanjoll, në kulmin e suksesit të tij dhe me një të ardhme premtuese para. Humbja e të dyve në një kohë kaq të afërt mbetet një nga tragjeditë më të mëdha të artit evropian./BBC/KultPlus.com

wefwef

Hedy Lamarr është një nga figurat më intriguese të shekullit XX, një emër që mishëron njëkohësisht shkëlqimin e kinemasë klasike dhe frymën novatore të shkencës moderne.

E lindur në Vjenë më 1914 si Hedwig Eva Maria Kiesler, ajo u rrit në një mjedis intelektual ku që herët shfaqi prirje për artin dhe teknologjinë. Fama e saj ndërkombëtare shpërtheu në vitet ’30 dhe ’40, kur u bë një nga aktoret më të njohura të Hollywood-it. Filma si Algiers, Boom Town, Ziegfeld Girl dhe veçanërisht Samson and Delilah e shndërruan në ikonë të bukurisë dhe elegancës, duke e pozicionuar përkrah yjeve më të mëdhenj të epokës së artë të kinemasë amerikane, shkruan KultPlus.

Por historia e Lamarr-it nuk kufizohet tek glamuri i tapetit të kuq. Përtej fasadës së ekranit, ajo ushqente një kureshtje të thellë për shkencën dhe shpikjet teknologjike. Pikërisht gjatë viteve të Luftës së Dytë Botërore, në bashkëpunim me kompozitorin George Antheil, Lamarr konceptoi një sistem të komunikimit të koduar të bazuar në ndërrimin e shpeshtësive të radios. Qëllimi ishte të shmangej bllokimi i torpedove të telekomanduara, por në thelb shpikja përfaqësonte një ide revolucionare. Ajo u patentua në vitin 1942, por për një kohë të gjatë nuk u vlerësua. Vetëm dekada më vonë, kjo teknologji do të shërbente si bazë për zhvillimin e sistemeve të komunikimit që sot i marrim si të mirëqena: Wi-Fi, Bluetooth dhe GPS.

Ky dimension i dytë i jetës së Hedy Lamarr-it ka ndryshuar mënyrën se si ajo perceptohet sot. Në kohën e saj, mediat e reduktonin kryesisht në simbol bukurie, ndërsa inteligjenca dhe talenti i saj shkencor mbetën në hije. Por rivlerësimi i figurës së saj në dekadat e fundit e ka shndërruar në një ikonë të dyfishtë: yll i kinemasë dhe vizionare teknologjie. Në vitin 2014 ajo u nderua me futjen në National Inventors Hall of Fame, një njohje që e rikthen në vendin që i takon, si një nga mendjet krijuese më të veçanta të kohës së saj.

Hedy Lamarr mbetet një shembull i rrallë i ndërthurjes mes artit dhe shkencës, një figurë që sfidoi stereotipet e kohës duke provuar se bukuria dhe inteligjenca nuk përjashtojnë njëra-tjetrën. Trashëgimia e saj vazhdon të jetojë jo vetëm në kinemanë klasike, por edhe në çdo pajisje që mbështetet në teknologjitë moderne të komunikimit, duke e bërë një figurë të pavdekshme të kulturës dhe inovacionit./KultPlus.com

Nicole Scherzinger ka bërë që fansat të flasin sërish për një ribashkim të grupit legjendar The Pussycat Dolls, pasi u shfaq në një set fotografik me një varëse ari ku shkruhej emri i grupit.

Këngëtarja 47-vjeçare u duk në super formë me një veshje provokuese bardhë e zi, të kombinuar me pantallona dhe çizme të gjata lëkure, duke rikthyer kujtimet e stilit burlesk që e bëri grupin të famshëm në fillim të viteve 2000.

The Pussycat Dolls u shpërbënë në vitin 2010 pas një karriere të shkëlqyer me dy albume, ndërsa planet për një ribashkim në vitin 2020 u ndalën për shkak të pandemisë. Edhe pse mes Nicole dhe themelueses Robin Antin ka pasur mosmarrëveshje ligjore, këngëtarja ka lënë të hapur mundësinë për një rikthim.

Ndërkohë, Nicole po shkëlqen edhe në aktrim. Ajo fitoi çmimin prestigjioz Olivier për rolin e Norma Desmond në Sunset Boulevard dhe këtë vit po debuton me të njëjtin rol në Broadway, një arritje që e quan “ëndërr të bërë realitet”.

Përveç angazhimeve në teatër, Scherzinger ka konfirmuar se po punon për projekte të reja muzikore, duke lënë hapur derën që së shpejti fansat të dëgjojnë këngë të reja solo – ose ndoshta rikthimin e një prej grupeve më të njohura të vajzave në botë./KultPlus.com

Kisha e Shpërfytyrimit në Herbet të Dibrës e cila daton në shek. XI-XII po restaurohet.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja u shpreh sot Instituti Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore po vijon punimet intensive për restaurimin e Kishës së Shpërfytyrimit.

Ai shprehet se kjo është një nga kishat më të vjetra monument kulture në Shqipëri që daton në shek. XI-XII.

“Ringritja e kambanores dhe hajatit të jashtëm, restaurimi i çatisë, konsolidimi i muraturës, pastrimi i fasadës, si dhe punimet e brendshme do ta kthejnë këtë vend kulti në një nga perlat e trashëgimisë sonë”, theksoi Gonxhja në një postim në rrjetet sociale.

Gonxhja nënvizoi se kjo vepër e vyer e arkitekturës bizantine po i rikthehet komunitetit dhe historisë sonë kombëtare./atsh/KultPlus.com

Jo më larg se një vit më parë, gazetari dhe publicisti i ndjerë Artur Zheji, i cili u nda papritur nga jeta këtë të shtunë, kishte shkruar një reflektim të ndjerë për vdekjen.

Shkrimi, i publikuar më 3 tetor 2024, shquhet për gjuhën e tij letrare dhe tingëllon sot si një postulat profetik për fatin tragjik që e goditi autorin. Zheji e përshkruante vdekjen si një fenomen që vjen befas, një “Zonjë madhështore” që shfaqet pa paralajmërim, duke e vendosur njeriun përballë kufirit të pashmangshëm.

Në rreshtat e tij, ai e quante atë “Mbretëreshë të Zezë”, një figurë e heshtur dhe absolute që nuk pyet as për kohë, as për vend. Dhe pikërisht kjo “Mbretëreshë” e mori papritur gazetarin në udhëtimin e tij të fundit, duke lënë pas një boshllëk të madh në mediat dhe kulturën shqiptare.

Shkrimi i plotë:

Ka pak raste të rralla, ku njeriu i vogël, apo njeriu i vetëpandehur i madh, zhubroset, tkurret dhe vjen befas në vete!

Krenare dhe me vështrim të tejpërtejshëm, duke kërrusur në trup dhe në fytyrat e vrerosura, madhështitë e rreme të viktimave të saj të ardhshme.Dhe zagarët ndjehen zagarë dhe jo ndonjë kafshë tjetër.

Dhe kobrat ndjehen nëpërka tinzare e të pabesa, kokëulura dhe banuese të vrimave të fshehta ku thurrin planet e kafshimeve të ardhshme helmuese…

Dhe titullarët e pushtetit trullosen dhe ndjehen Askushi, kur shohin në sytë pa sy Mbretëreshën e Zezë.

Këtë Zonjë madhështore që një ditë vendos Drejtësi Hyjnore, mbi vampirët hipokritë të së përditshmes, ngjeshur dhe fshehur fort mirë, mbas kostumeve dhe kollareve të shtrenjta.

Ata, kinse të vrerosur, parakalojnë kokëulur, në funeral, buzë Zonjës Madhështore, Mbretëreshës së Zezë, me duart me unaza të arta, që ju fshehin paq njollat e gjakut që nuk ju lahen dot.

Ajo qëndron mbi krye të udhëtarit të rradhës për në Botën tjetër dhe i kqyr të gjithë si i kqyr Shqiponja, minjtë brejtës të Vendit tim.

Dhe Mbretëresha, që lodron si fllad në atë log të përzishëm, dëgjon lutjet e tyre të heshtura, që ta shtyjnë sa më shumë takimin me të, të Pakorruptueshmen Absolute!

Por Ajo, e Madhërishmja, vazhdon të lodrojë si fllad, mbi atë gumëzhitje milingonash, gjarpërinjsh e hienash dhe përkëdhel ëmbël veç ata, që njerëzisht vuajnë vërtetë për të ndjerin që Ajo ka ardhë të marrë me vete…

Këtë perceptim ndjeva kur sodisja Funeralin e Shtetit për Ismail Kadarenë në udhëtimin e tij ndërmjet dy Botëve.

Shkrimtari i mprehtë dhe ironik, virtuoz dhe vetmitar në më të shumtën e jetës së tij, vështroi së fundmi shumë nga personazhet që kishte qesëndisur dhe tallur, të mbanin rradhën në funeralin e tij.

Në të vërtetë, kjo është hakmarrja e tmerrshme e mikrobotës, ndaj atyre që i kanë shpërfillur së gjalli, ju vijnë në funeral, duke ja trazuar qetësinë që lipset në këto raste.

Ndaj dhe e mirëkuptova thellësisht Helena Kadarenë, që largoi turmën e Hiçave të shumtë, në çastet e shkurtra të ndarjes me Ismailin e saj.

Kush nuk kupton, nuk është më puna ime!

/KultPlus.com

Sue Tilley, një punonjëse e zakonshme e një zyre pune në Londër gjatë viteve ’90, u bë e pavdekshme në artin bashkëkohor falë Lucian Freud, një ndër portretistët më të rëndësishëm të shekullit të 20-të. Ai krijoi katër tablo të saj lakuriq, përfshirë veprën më të famshme “Benefits Supervisor Sleeping” (1995), e cila u shit për një rekord botëror në vitin 2008.

Freud ishte i njohur për mënyrën e tij të sinqertë, shpesh të ashpër, të portretizimit të trupit të njeriut. Në Tilley, ai gjeti një subjekt që nuk i përngjante normave tradicionale të bukurisë, ajo ishte një grua e madhe, por me prani të jashtëzakonshme. Nëpërmjet linjave të saj të trupit dhe shprehjes natyrale, Freud arrinte të kapte diçka thellësisht njerëzore dhe poetike. Ai thoshte se nuk e vendoste dikë në pikturë për t’ia bërë më të këndshme syrin shikuesit, por për të zënë hapësirën si një entitet i gjallë.

Tilley dhe Freud kaluan muaj të tërë së bashku gjatë pozimit, për më shumë se nëntë muaj për një portret. Ajo e përshkruan atë si një njeri kompleks: gazmor, i ndërlikuar, grykës për thashetheme, por edhe i vështirë. Përfundimisht, marrëdhënia e tyre u ndërpre pas një fyerjeje të lehtë që ai e mori për zemër. Edhe pse portretet e saj u shitën për miliona, Tilley mori vetëm pagesat e vogla ditore si modele, pa përfitime financiare nga shitjet.

Para se të bëhej e famshme si “Benefits Supervisor”, Tilley ishte pjesë e skenës underground të Londrës në vitet ’80, e rrethuar nga figura si Leigh Bowery, një ikonë e performancës dhe modës. Më pas, ajo vetë u bë shkrimtare, artiste dhe influencuese e kulturës alternative. Në vitet e fundit, është rikthyer te arti me një stil të saj origjinal dhe ka ekspozuar punimet në galeri prestigjioze.

Në një akt simbolik, Tilley ka pikturuar një autoportret lakuriq në një pjatë, me titullin “The Benefit Supervisor Has Woken Up”, një përgjigje e drejtpërdrejtë ndaj mënyrës se si ajo është portretizuar nga Freud: si një figurë në gjumë, pasive. Ky veprim e vendos atë jo më si muzë, por si krijuese. Tashmë, ajo është në kontroll të narrativës së saj.

Sue Tilley është më shumë se një trup në një kanavacë. Ajo është një grua me ndikim, një dëshmitare e skenave më ikonike të artit dhe kulturës queer të shekullit të kaluar, dhe një artiste më vete. Edhe pse nuk përfitoi financiarisht nga fama që solli figurës së saj, ajo ka fituar diçka tjetër: një vend të përhershëm në historinë e artit dhe një zë të fuqishëm si krijuese./BBC/KultPlus.com

Pas muajsh spekulimesh, drejtuesit e Amazon dhe MGM kanë ngushtuar listën e kandidatëve për aktorin që do të luajë James Bond-in e ri. Sipas raportimeve të Variety, në garë kanë mbetur vetëm tre emra: Jacob Elordi, Tom Holland dhe Harris Dickinson.

Edhe pse përzgjedhja fokusohet te aktorë britanikë nën moshën 30-vjeçare, Elordi – australian – mbetet në listë si përjashtim. Filmi i ri do të drejtohet nga regjisori i njohur Denis Villeneuve, i cili ka deklaruar se ky projekt është “një nder i madh dhe një përgjegjësi e shenjtë”, duke theksuar lidhjen e tij personale me këtë ekskluzivitet që prej fëmijërisë.

Pas marrëveshjes me producentët e mëparshëm Barbara Broccoli dhe Michael G. Wilson, Amazon mori kontrollin krijues të serisë, ndërsa producentët e rinj Amy Pascal dhe David Heyman pritet të përcaktojnë drejtimin e ardhshëm të agjentit legjendar 007.

Sipas raportimeve, xhirimet mund të zhvendosen nga Londra në Liverpool, për shkak të kufizimeve filmike në kryeqytet. Ekspertët e industrisë parashikojnë që filmi të dalë në fund të vitit 2026 ose 2027.

Ndërkohë, fansat kishin besuar se aktori Patrick Gibson do të ishte zgjedhja e re, sidomos pas lançimit të lojës së re “007: First Light”, ku ai jep zërin e një James Bond-i 26-vjeçar. Pamjet e para nga loja tregojnë agjentin në aksion klasik me Aston Martin, skena spiunazhi dhe humorin karakteristik, duke ndezur edhe më shumë debatet për të ardhmen e James Bond-it./KultPlus.com

Gazetari i njohur shqiptar, Artur Zheji, është ndarë nga jeta në moshën 64-vjeçare.

Sipas burimeve, Zheji ka pësuar një arrest kardiak teksa ndodhej në një restorant në rrugën “Butrinti” në Sarandë, ku po drekonte me bashkëshorten dhe djalin.

Ai u transportua me urgjencë me autoambulancë drejt spitalit “Petro Nako” në Sarandë, por fatkeqësisht mbërriti atje pa shenja jete.

Artur Zheji ishte një nga figurat më të spikatura të medias dhe opinionit publik në Shqipëri, me një karrierë të gjatë si gazetar dhe analist./panorama/KultPlus.com

Në një aktivitet të zhvilluar pranë Qendrës Kombëtare të Kinematografisë (QKK), janë shpallur tre projektet fituese që do të realizohen si filma artistikë me metrazh të gjatë, në kuadër të mbështetjes së QKK-së për kinematografinë kombëtare dhe bashkëprodhimet ndërkombëtare.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit Blendi Gonxhja, tha se “këto projekte të reja përfaqësojnë zëra të ndryshëm krijues dhe sjellin histori me potencial të lartë artistik dhe kulturor për ekranin shqiptar dhe ndërkombëtar”. Filmat fitues janë: “Diell i Ftohtë”, Produksioni: Artalb Film Productions, Regji & Skenar: Gentian Koçi, Producent: Blerina Hankollari. Filmi i dytë “E Bardhë… E Kuqe” me produksion ARTFILM P&D, Regji & Skenar: Pluton Vasi, Producent: Vjollca Dedei. Filmi i tretë fiturs u shpall, “Revoltë në Ferr” me produksion Mediavision, Regji: Namik Ajazi dhe skenar Visar Zhiti dhe producent Namik Ajazi.

Ministri Gonxhja, përgëzoi ekipet fituese dhe theksoi rëndësinë e mbështetjes së talenteve vendase, duke nxitur zhvillimin e industrisë së filmit dhe promovimin e Shqipërisë në skenën ndërkombëtare të kinemasë.

Projektet pritet të marrin jetë së shpejti dhe të sjellin në jetë histori që pasqyrojnë realitete, emocione dhe sfida të reja./atsh/KultPlus.com

Për vite me radhë, konsumatorët shqiptarë janë mashtruar nga produkte të prezantuara si “luksoze”, por që në realitet ishin thjesht imitime. Çanta, këpucë e rroba me logot e Gucci-t, Louis Vuitton-it apo Dior-it, janë shitur me çmime “të leverdishme”, por pa garanci dhe pa asnjë vlerë të vërtetë. Kjo ka kthyer tregun shqiptar, sidomos atë online, në një hapësirë të mbushur me reklama dhe produkte të falsifikuara.

Më 16 gusht hyn në fuqi ligji i ri për markat tregtare, i cili synon t’i japë fund këtij fenomeni. Sipas tij, çdo produkt që shkel të drejtat e pronësisë intelektuale do të ndalohet në dogana, duke parandaluar importin dhe eksportin e mallrave të falsifikuara.

Rregullat e reja prekin edhe udhëtarët: produktet e blera jashtë vendit që rezultojnë imitime të markave të njohura do të konfiskohen në pikat doganore. Në këtë mënyrë, synohet të garantohet që vetëm mallrat origjinale dhe brenda kufijve ligjorë të futen në Shqipëri.

Një tjetër risi ka të bëjë me mbrojtjen e markave ndërkombëtare. Pronari i një marke jo vetëm që mund të ngrejë padi kundër atyre që shesin imitime, por edhe të kërkojë dëmshpërblim. Neni 87 i ligjit parashikon qartë sanksione për përdorim të paautorizuar të markave dhe mundësi që pronarët të kërkojnë nisjen e hetimeve zyrtare nga Drejtoria e Pronësisë Industriale.

Vetëm në vitin 2024, Dogana shqiptare bllokoi mbi 40 mijë produkte të falsifikuara, shifër që tregon vetëm “majën e ajsbergut”. Pasojat e këtij tregu janë të mëdha: biznese të ndershme pësojnë humbje, ndërsa konsumatorët përballen me produkte të rrezikshme për shëndetin, veçanërisht në fushën e kozmetikës dhe këpucëve me materiale toksike.

Një Shqipëri pa mallra “fake” do të thotë një treg më transparent, më i sigurt dhe më i drejtë për konsumatorët. Por sfida kryesore mbetet zbatimi i ligjit: pa një kontroll të rreptë nga doganat, policia dhe Drejtoria e Pronësisë Industriale, rrugët alternative të kontrabandës nuk përjashtohen.

Megjithatë, hyrja në fuqi e këtij ligji përbën një goditje të fortë ndaj atyre që kanë përfituar për vite nga mashtrimi me logot e markave të njohura dhe një hap të rëndësishëm drejt pastrimit të tregut shqiptar./KultPlus.com