❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

8 gusht 1974 – Richard Nixon njofton dorĂ«heqjen

✇Gazeta Fjala
By: Leonard Veizi

Presidenti i parë dhe i vetëm që largohet nga Shtëpia e Bardhë nëpërmjet dorëheqjes

Më 8 gusht 1974, Presidenti i 37-të i Shteteve të Bashkuara, Richard M. Nixon, doli në një fjalim televiziv drejtuar kombit, për të njoftuar një akt pa precedent në historinë amerikane: dorëheqjen nga detyra, efektive në mesditën e 9 gushtit. Ai është i vetmi president amerikan që ka dhënë dorëheqjen, një vendim dramatik që erdhi pas një krize të thellë kushtetuese të njohur si Skandali Watergate.

ÇfarĂ« ishte Watergate?

Skandali Watergate filloi mĂ« 17 qershor 1972, kur pesĂ« burra u arrestuan duke hyrĂ« me forcĂ« nĂ« selinĂ« e PartisĂ« Demokratike, qĂ« ndodhej nĂ« ndĂ«rtesĂ«n “Watergate” nĂ« Uashington D.C. Ajo qĂ« fillimisht dukej si njĂ« thyerje ordinere, u shndĂ«rrua nĂ« njĂ« spirale hetimesh qĂ« zbuluan pĂ«rfshirjen e drejtpĂ«rdrejtĂ« tĂ« administratĂ«s Nixon nĂ« spiunazh politik, mbulime tĂ« paligjshme dhe abuzim tĂ« pushtetit ekzekutiv.

GazetarĂ«t e “The Washington Post”, Bob Woodward dhe Carl Bernstein, luajtĂ«n njĂ« rol kyç nĂ« ndriçimin e çështjes, pĂ«rmes njĂ« hetimi kĂ«mbĂ«ngulĂ«s qĂ« ekspozoi lidhjet mes grabitĂ«sve dhe Komitetit pĂ«r Rizgjedhjen e Presidentit (CREEP). Burimi misterioz i njohur si “Deep Throat” (i identifikuar dekada mĂ« vonĂ« si Mark Felt, zĂ«vendĂ«sdrejtor i FBI-sĂ«) dha informacione thelbĂ«sore qĂ« çuan te ShtĂ«pia e BardhĂ«.

Përshkallëzimi dhe kriza politike

Me kalimin e kohës, doli në dritë se Nixon kishte regjistruar fshehurazi bisedat në Zyrën Ovale, dhe kur Kongresi kërkoi kasetat si provë, ai refuzoi, duke shkaktuar një krizë institucionale.

Në korrik 1974, Gjykata e Lartë e SHBA-së urdhëroi dorëzimin e kasetave, të cilat provuan se Nixon kishte urdhëruar ndërprerjen e hetimeve të FBI-së, një veprim që u interpretua si pengim i drejtësisë.

Komisioni Juridik i Dhomës së Përfaqësuesve kishte përgatitur akuza për shkarkim (impeachment) kundër tij, dhe mbështetja për Nixon kishte rënë thellë, madje edhe brenda partisë së tij, Republikanëve. U bë e qartë se ai do të shkarkohej nëse nuk jepte dorëheqjen.

Fjalimi historik i dorĂ«heqjes – 8 gusht 1974

Në një fjalim solemn dhe emocional, transmetuar nga televizionet kombëtare, Nixon deklaroi:

“GjatĂ« gjithĂ« jetĂ«s sime politike, kam luftuar pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« e mirĂ« pĂ«r kombin
 MegjithatĂ«, pĂ«rballĂ« zhvillimeve tĂ« fundit, mĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« e qartĂ« se nuk kam mĂ« bazĂ«n e nevojshme politike pĂ«r tĂ« vazhduar tĂ« udhĂ«heq me efektivitet
 Prandaj, do tĂ« jap dorĂ«heqjen nga posti i Presidentit tĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara, efektive nĂ« mesditĂ«n e nesĂ«rme.”

Ai e mbylli fjalimin duke shprehur shpresĂ«n se dorĂ«heqja do t’i shĂ«rbente unitetit kombĂ«tar dhe do tĂ« shmangte njĂ« betejĂ« tĂ« gjatĂ« qĂ« do tĂ« dĂ«mtonte mĂ« tej institucionet amerikane.

Pasojat dhe trashëgimia

Më 9 gusht 1974, Nixon u largua nga Shtëpia e Bardhë me helikopterin presidencial, ndërsa zëvendëspresidenti i tij, Gerald Ford, u betua si presidenti i 38-të.

MĂ« 8 shtator 1974, Presidenti Ford i dha njĂ« falje tĂ« plotĂ« Nixonit pĂ«r çdo krim federal qĂ« ai mund tĂ« kishte kryer si president – njĂ« akt i shumĂ«diskutuar qĂ« ndau opinionin publik.

Nixon u tërhoq nga jeta politike, por më vonë botoi libra dhe ofroi analiza politike deri në vdekjen e tij në 1994.

Një precedent i rrezikshëm dhe një mësim për demokracinë

Dorëheqja e Nixonit u pa si një fitore për shtetin e së drejtës dhe pavarësinë e institucioneve demokratike amerikane. U dëshmua se asnjë president nuk është mbi ligjin, dhe se shtypi i lirë, drejtësia dhe Kongresi luajnë rol thelbësor në ruajtjen e ekuilibrave të pushtetit.

PĂ«rgatiti: L.Veizi

↗

Rritet inflacioni krahasuar me një vit më parë! INSTAT: Ja si kanë lëvizur çmimet

✇Gazeta Fjala
By: el da

Inflacioni në Shqipëri ka shënuar rritje krahasuar me një vit më parë. INSTAT thotë se ndryshimi vjetor i indeksit të çmimeve të konsumit në muajin korrik 2025 është 2,5%, teksa një vit më parë ky ndryshim ishte 2,1%.

Rritja vjetore e çmimeve nĂ« muajin korrik Ă«shtĂ« ndikuar kryesisht nga grupi “Ushqime dhe pije joalkoolike” me +1,08 pikĂ« pĂ«rqindje, pasuar nga grupi “Qira, ujĂ«, lĂ«ndĂ« djegĂ«se dhe energji” me +0,61 pikĂ« pĂ«rqindje.

Krahasuar me muajin Korrik 2024, rritja mĂ« e madhe e çmimeve vĂ«rehet nĂ« grupin “ArgĂ«tim dhe kulturĂ«â€ me 7,7 %, pasuar nga grupet “Pije alkoolike dhe duhan” me 3,4 %, “Ushqime dhe pije joalkoolike” me 3,2 %.

Indeksi i Çmimeve tĂ« Konsumit (IÇK) Ă«shtĂ« matĂ«si zyrtar i inflacionit nĂ« ShqipĂ«ri, Indeksi mat ndryshimet relative tĂ« çmimeve tĂ« mallrave dhe shĂ«rbimeve tĂ« pĂ«rdorura nga familjet pĂ«r konsum vetjak dhe llogaritet duke pĂ«rdorur strukturĂ«n e konsumit final tĂ« familjeve shqiptare. Burimi kryesor i informacionit pĂ«r shpenzimet Ă«shtĂ« Anketa e Buxhetit tĂ« Familjeve./kb

↗

Kushtetuesja e Kosovës merr vendimin: Kreu i ri i Kuvendit të zgjidhet me votim të hapur

✇Gazeta Fjala
By: el da

Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka shpallur të pavlefshme të gjitha seancat e Kuvendit të mbajtura nga 27 qershori deri më 26 korrik 2025, pasi nuk është zbatuar aktgjykimi i mëparshëm

Gjykata konstatoi se kryesuesi i seancës konstituive dhe deputetët e zgjedhur kanë vepruar në kundërshtim me Kushtetutën.

Kushtetuesja i ka dhënë afat edhe 30 ditë Kuvendit për konstituim, pasi kryesuesi i seancës nuk e ka respektuar aktgjykimin e kaluar.

Gjykata urdhëron që kryeparlamentari të zgjidhet me votim të hapur deri në 3 herë për të njëjtin kandidat dhe nëse dështon 3 herë nuk ka te drejtë të kandidojë meë.

Gjykatat thekson se deputetët janë të detyruar të marrin pjesë dhe të votojnë dhe procesi i zgjedhjes duhet të përfundojë brenda 30 ditëve nga hyrja në fuqi e aktgjykimit;

Njoftim për vendim në rastin KO193/25 dhe KO196/25

Gjykata Kushtetuese e RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, mĂ« 7 gusht 2025 vendosi lidhur me kĂ«rkesat KO193/25 dhe KO196/25, nĂ« lidhje me vlerĂ«simin e kushtetutshmĂ«risĂ« së  “Vendimit tĂ« Kuvendit pĂ«r votimin e Komisionit pĂ«r votim tĂ« fshehtĂ«, nĂ« kuadĂ«r tĂ« vazhdimit tĂ« seancĂ«s konstituive tĂ« LegjislaturĂ«s IX tĂ« Kuvendit, tĂ« mbajtur sipas transkriptit tĂ« datĂ«s 29 qershor 2025.”, tĂ« parashtruar nga KO193/25, Memli Krasniqi dhe 12 (dymbĂ«dhjetĂ«) deputetĂ« tĂ« tjerĂ« tĂ« Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s dhe KO196/25, Hykmete Bajrami dhe 10 (dhjetĂ«) deputetĂ« tĂ« tjerĂ« tĂ« Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, bazuar nĂ« paragrafin 5 tĂ« nenit 113 [Jurisdiksioni dhe PalĂ«t e Autorizuara] tĂ« KushtetutĂ«s sĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s.

Gjykata, vendosi:

TË DEKLAROJË, njĂ«zĂ«ri, kĂ«rkesĂ«n tĂ« pranueshme;

TË KONSTATOJË, njĂ«zĂ«ri, qĂ« deputetĂ«t e zgjedhur tĂ« Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s nuk kanĂ« zbatuar Aktgjykimin e 26 qershorit 2025, tĂ« GjykatĂ«s Kushtetuese tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s nĂ« rastin KO124/25, dhe rrjedhimisht tĂ« gjitha seancat e mbajtura nga data 27 qershor deri mĂ« 26 korrik 2025 shpallen tĂ« pavlefshme;

TË KONSTATOJË, njĂ«zĂ«ri, qĂ« Kryesuesi i SeancĂ«s Konstituive tĂ« Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, nuk ka vepruar nĂ« pajtueshmĂ«ri me  Aktgjykimin e GjykatĂ«s Kushtetuese tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s nĂ« rastin KO124/25, tĂ« 26 qershorit 2025 dhe rrjedhimisht veprimet e tij janĂ« nĂ« papajtueshmĂ«ri me paragrafin 1 tĂ« nenit 116 [Efekti Juridik i Vendimeve] tĂ« KushtetutĂ«s sĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s;

TË URDHËROJË, me 6 (gjashtĂ«) vota pĂ«r dhe 1 (njĂ«) kundĂ«r, Kryesuesin e SeancĂ«s Konstituive tĂ« Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s tĂ« vazhdojĂ« me pikĂ«n 3 tĂ« rendit tĂ« ditĂ«s sĂ« SeancĂ«s Konstituive, tĂ« miratuar mĂ« 8 prill 2025, dhe nĂ« pajtim  me paragrafin 2 tĂ« nenit 67 [Zgjedhja e Kryetarit dhe NĂ«nkryetarĂ«ve] tĂ« KushtetutĂ«sĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, tĂ« ftojĂ« pĂ«rfaqĂ«suesin e grupit mĂ« tĂ« madh parlamentar pĂ«r tĂ« propozuar kandidatin/en pĂ«r Kryetar/e tĂ« Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, i/e cili/cila zgjedhet pĂ«rmes votimit tĂ« hapur, votimi i cili mund tĂ« realizohet vetĂ«m deri nĂ« 3 (tre) herĂ« pĂ«r kandidatin/en e njĂ«jtĂ«;

TË URDHËROJË, njĂ«zĂ«ri tĂ« gjithĂ« deputetĂ«t e zgjedhur tĂ« Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, qĂ« nĂ« pajtim me nenin 4 [Forma e Qeverisjes dhe Ndarja e Pushtetit], nenin 7 [Vlerat] dhe nenin 74 [Ushtrimi i Funksionit] tĂ« KushtetutĂ«s sĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s gjatĂ« procedurĂ«s sĂ« zgjedhjes sĂ« Kryetarit/es dhe nĂ«nkryetarĂ«ve tĂ« Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s tĂ« jenĂ« tĂ« pranishĂ«m dhe tĂ« votojnĂ«;

TË URDHËROJË, me 6 (gjashtĂ«) vota pĂ«r dhe 1 (njĂ«) kundĂ«r deputetĂ«t e zgjedhur tĂ« Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, nĂ« pajtim me paragrafĂ«t 2, 3 dhe 4 tĂ« nenit 67 [Zgjedhja e Kryetarit dhe NĂ«nkryetarĂ«ve] tĂ« KushtetutĂ«s sĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s tĂ« zgjedhin Kryetarin/en dhe nĂ«nkryetarĂ«t e Kuvendit tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s sipas pikave 3 dhe 4 tĂ« rendit tĂ« ditĂ«s tĂ« SeancĂ«s Konstituive brenda 30 (tridhjetĂ«) ditĂ«ve nga dita e hyrjes nĂ« fuqi tĂ« kĂ«tij Aktgjykimi;

TË VAZHDOJË, njĂ«zĂ«ri, masĂ«n e pĂ«rkohshme tĂ« vendosur mĂ« 24 korrik 2025 deri nĂ« hyrjen nĂ« fuqi tĂ« kĂ«tij Aktgjykimi;

T’UA KUMTOJË kĂ«tĂ« Aktgjykim palĂ«ve;

TA PUBLIKOJË kĂ«tĂ« Aktgjykim nĂ« GazetĂ«n Zyrtare tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, nĂ« pajtim me paragrafin 4 tĂ« nenit 20 (Vendimet) tĂ« Ligjit Nr. 03/L-121 pĂ«r GjykatĂ«n Kushtetuese tĂ« RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s;

TË KONSTATOJË qĂ« ky Aktgjykim hyn nĂ« fuqi nĂ« ditĂ«n e publikimit tĂ« tij nga Gjykata Kushtetuese e RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s dhe njoftimit tĂ« palĂ«ve./kb

↗

Kultivonte kanabis në oborrin e shtëpisë, arrestohet një person në Lazarat

✇Gazeta Fjala
By: el da

Policia e Gjirokastrës arrestoi në flagrancë shtetasin P. Gj., pasi në oborrin e banesës së tij në fshatin Lazarat u gjetën të kultivuara 48 bimë të dyshuara narkotike të llojit Cannabis Sativa.

Një pjesë e bimëve u sekuestrua si provë materiale, ndërsa pjesa tjetër u asgjësua me djegie. Materialet procedurale i kaluan Prokurorisë së Gjirokastrës për veprime të mëtejshme. Kontrollet në të gjithë qarkun vijojnë me intensitet.

Njoftimi i Policisë Gjirokastër

VijojnĂ« kontrolle intensive, nĂ« zbatim tĂ« planit operacional anticannabis, tĂ« koduar “Koordinata”.

Arrestohet 1 shtetas që kishte kultivuar 48 bimë narkotike, në oborrin e banesës së tij, në fshatin Lazarat.

Si rezultat i shtimit të kontrolleve në të gjithë territorin e qarkut, shërbimet e Komisariatit të Policisë Gjirokastër, në bashkëpunim me shërbimet e DVP Gjirokastër, goditën një tjetër rast të kultivimit të bimëve narkotike, për të cilin u arrestua në flagrancë shtetasi P. Gj..

Në oborrin e banesës së tij në fshatin Lazarat, u gjetën të kultivuara 48 bimë të dyshuara narkotike Cannabis Sativa.

Një pjesë e vogël e bimëve u sekuestrua në cilësinë e provës materiale, ndërsa pjesa tjetër u asgjësua nëpërmjet djegies.

Materialet procedurale iu referuan Prokurorisë pranë Gjykatës së Shkallës së Parë të Juridiksionit të Përgjithshëm Gjirokastër, për veprime të mëtejshme./kb

↗

Booking.com përballet me padinë e mijëra hoteleve europiane

✇Gazeta Fjala
By: el da

Booking.com po përballet me një padi nga më shumë se 10 mijë hotele europiane që thonë se platforma ka çrregulluar tregun në dëm të tyre gjatë 20 viteve, raporton The Guardian.

Shoqata e Hoteleve, Restoranteve dhe Kafeneve nĂ« EuropĂ« (Hotrec) e cila pĂ«rfaqĂ«son industrinĂ« brenda BE dhe po ngre çështjen ligjore, sĂ« fundmi zgjati afatin deri mĂ« 29 gusht qĂ« pronarĂ«t e hoteleve t’i bashkoheshin padisĂ« pĂ«r shkak tĂ« kĂ«rkesĂ«s sĂ« lartĂ«.

Padia pritet të jetë një nga më të mëdhatë në sektorin e shërbimit europian dhe po mbështetet nga 30 shoqata kombëtare hotelesh.

“Mbi 10 mijĂ« hotele i janĂ« bashkuar iniciativĂ«s europiane pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar dĂ«mshpĂ«rblim pĂ«r humbjet financiare tĂ« shkaktuara nga klauzolat e pĂ«rdorimit tĂ« paligjshĂ«m tĂ« ‘çmimit mĂ« tĂ« mirë’ nga Booking.com”, tha Hotrec nĂ« njĂ« deklaratĂ«.

Sipas saj, klauzola e “çmimit mĂ« tĂ« mirĂ«â€ nĂ« Booking.com u mor me detyrim nga hotelet pĂ«rmes presionit tĂ« madh pĂ«r tĂ« mos ofruar dhoma me çmime mĂ« tĂ« ulĂ«ta nĂ« platformat e tjera, pĂ«rfshirĂ« faqet  e tyre.

Industria e hoteleve thotë se platforma me bazë në Holandë i përdori klauzolat për të ndaluar klientët që të kryenin rezervime duke përdorur shërbimet e saj për të gjetur hotelin, por më pas të prenotonin direkt, pa nevojën e Booking.com.

“Regjistrimi nĂ« padinĂ« ligjore vazhdon tĂ« rritet dhe reagimi deri mĂ« tani tregon vullnetin e fortĂ« tĂ« industrisĂ« sĂ« shĂ«rbimit pĂ«r tĂ« kundĂ«rshtuar praktikat e padrejta nĂ« tregun digjital”, tha Hotrec.

Padia, pĂ«r tĂ« cilĂ«n ekspertĂ«t thonĂ« se do tĂ« jetĂ« njĂ« betejĂ« e vĂ«shtirĂ«, kĂ«rkon dĂ«mshpĂ«rblim pĂ«r  periudhĂ«n 2004-2024 kur Booking.com pĂ«rdori  klauzolĂ«n pĂ«r t’iu pĂ«rshtatur Aktit tĂ« BE pĂ«r Tregjet Digjitale.

Booking.com e quajti  Hotrec dhe deklaratat e shoqĂ«rive tĂ« tjera hoteliere si “tĂ« pasakta dhe keqinformuese” duke shtuar se nuk kishte marrĂ« “njĂ« njoftim zyrtar pĂ«r padi ligjore.”

Sipas saj, vendimi i GjykatĂ«s Europiane tĂ« DrejtĂ«sisĂ« nuk vendos se klauzolat e “çmimit mĂ« tĂ« mirĂ«â€ ishin kundĂ«r konkurrencĂ«s “, por “thjesht shprehu se klauzola tĂ« tilla pĂ«rfshihen nĂ« ligjin e BE pĂ«r  konkurrencĂ«n dhe ndikimet e tyre duhet tĂ« hetohen rast pas rasti.”

Kompania iu referua njĂ« deklarate pĂ«r “pĂ«rkushtimin e saj ndaj konkurrencĂ«s sĂ« drejtĂ«â€ ku tha e “klauzolat e mĂ«parshme tĂ« barazisĂ« shĂ«rbyen pĂ«r ta pĂ«rkrahur çmimin konkurrues dhe jo ta kufizonin.”

Pavarësisht situatës, Booking.com duket të jetë i pashmangshëm për hotelet për shkak të pranisë dhe shikueshmërisë online që strukturat e vogla dhe të  pavarura e kanë të vështirë ta arrijnë.

Korporata vlen 170 miliardë dollarë, tri herë më shumë sesa Volkswagen./kb

↗

8 gusht 1793 – Revolucionit Francez, shpĂ«rthen Kryengritja e Lyonit

✇Gazeta Fjala
By: Leonard Veizi

Revolta kundër Konventës Kombëtare

MĂ« qershor 1793, nĂ« kulmin e Revolucionit Francez, shpĂ«rtheu nĂ« qytetin Lyon njĂ« nga kryengritjet mĂ« tĂ« fuqishme kundĂ«r pushtetit jakobin nĂ« Paris. Kryengritja mori njĂ« kthesĂ« vendimtare mĂ« august, kur qyteti u deklarua haptazi nĂ« revoltĂ« kundĂ«r KonventĂ«s KombĂ«tare – organi drejtues i RepublikĂ«s Franceze. Kjo ngjarje hyri nĂ« histori si Kryengritja e Lyonit, njĂ« kapitull tragjik i luftĂ«s civile franceze, qĂ« pĂ«rfundoi me njĂ« shtypje brutale dhe gjakderdhje masive.

Sfondi politik dhe shkaqet e kryengritjes

Pas rrëzimit të monarkisë më 1792 dhe shpalljes së Republikës, Franca hyri në një fazë të trazuar politike. Konventa Kombëtare, që drejtonte vendin, u nda në fraksione rivale: Jakobinët (radikalët e majtë) dhe Girondinët (më të moderuar). Në maj-qershor 1793, jakobinët, me mbështetjen e Komunës së Parisit dhe sanskulotëve, margjinalizuan dhe përjashtuan girondinët nga Konventa, duke marrë kontrollin total.

Në shumë qytete të Francës, përfshirë Lyonin, ky zhvillim u pa si grusht shteti dhe filloi të ngjallte zemërim lokal ndaj autoritetit qendror. Lyon, një qytet i madh, tregtar dhe konservator, kishte lidhje të forta me girondinët dhe nuk pranoi hegjemoninë jakobine. Qyteti u bë simbol i kundërshtimit ndaj radikalizmit revolucionar.

Fillimi i kryengritjes – qershor 1793

Në qershor, banorët e Lyonit dhe udhëheqësit lokalë rrëzuan autoritetet jakobine dhe morën kontrollin e qytetit. Ata krijuan një këshill të përkohshëm, të përbërë kryesisht nga moderatë dhe të djathtë, që kundërshtonin diktaturën jakobine dhe terrorin politik të Robespierre-it.

Qyteti i Lyonit u deklarua në revoltë kundër Konventës Kombëtare, e cila tashmë po përforconte regjimin e saj përmes Komitetit të Sigurisë Publike, organi që do të shpinte në Terrorin e Madh.

Reagimi i Parisit dhe rrethimi i qytetit

Konventa Kombëtare nuk mund të toleronte sfida të tilla ndaj autoritetit të saj. Në gusht 1793, ajo urdhëroi një ushtri revolucionare të marshonte drejt Lyonit për të shtypur kryengritjen. Gjatë shtatorit dhe tetorit, Lyon u rrethua, ndërsa brenda qytetit shpërthyen tensione dhe mungesa të ushqimeve. Pas një rrethimi të gjatë dhe bombardimesh të rënda, më 9 tetor 1793, Lyon u dorëzua.

DĂ«nimi dhe hakmarrja – Lyon duhet tĂ« zhduket

Në Paris, jakobinët ishin të vendosur të jepnin një shembull brutal. Robespierre dhe Komiteti i Sigurisë Publike deklaruan:

“Lyon ka bĂ«rĂ« krim kundĂ«r lirisĂ«. Lyon nuk ekziston mĂ«!”

U urdhĂ«rua qĂ« qyteti tĂ« çmontoheshin simbolikisht, tĂ« shembej pjesĂ«risht dhe tĂ« quhej “Ville-affranchie” (Qyteti i Çliruar).

Pas dorëzimit, filloi një spastrimi i egër. Midis dhe 2,000 njerëzve u arrestuan, shumë prej të cilëve u ekzekutuan. Ekzekutimet ndodhnin shpesh me pushkatime masive në sheshin Brotteaux, ose me gijotinë. Vrasjet ishin aq të shumta dhe brutale, sa vetë Danton dhe më vonë Robespierre filluan të shqetësoheshin për imazhin e terrorit.

Pasojat e kryengritjes

Lyon u dëmtua rëndë ekonomikisht, politikisht dhe moralisht.

Terrori i ushtruar mbi banorët e qytetit u bë një nga shembujt më të errët të dhunës së shtetit revolucionar kundër popullsisë së vet.

Kryengritja tregoi se Revolucioni Francez nuk ishte vetëm përplasja e popullit kundër aristokracisë, por edhe një luftë civile midis fraksioneve dhe klasave brenda vetë revolucionit.

Kur Terrori përfundoi më 1794 pas rënies së Robespierre-it, disa nga të mbijetuarit e Lyonit u rehabilituan pjesërisht, por plagët e konfliktit mbetën për dekada.

Kryengritja e Lyonit është një nga ngjarjet më të errëta dhe dramatike të Revolucionit Francez, që dëshmon sesi idealet e lirisë, barazisë dhe vëllazërisë u përplasën me realitetin e luftës politike dhe hakmarrjes sistematike. Lyon nuk u zhduk, por mbijetoi për të kujtuar se edhe revolucioni mund të kthehet në shtypje.

PĂ«rgatiti: L.Veizi

↗

Në paradhomën e play-off-it

✇Gazeta Fjala
By: el da

Nga ERVIN BAKU

Egnatia dhe Dinamo City, dy skuadra shqiptare, dy prova karakteri në Europë.
Egnatia, nĂ« njĂ« transfertĂ« shumĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« si Ljubljana, nuk u tremb as nga kundĂ«rshtari, as nga gjyqtari, duke marrĂ« njĂ« barazim me vlerĂ« fitoreje. Faleminderit skocezit Donald Robertsonit qĂ« anulloi penalltinĂ« e dytĂ« tĂ« dhĂ«nĂ« menjĂ«herĂ« dhe me shumĂ« bujari nga kryesori Beaton. QĂ« ia “nxiu jetĂ«n” gjatĂ« gjithĂ« 96 minutave kampionĂ«ve tanĂ«. Dinamo City, me njĂ« trajner gjeni nĂ« stol, humbi vetĂ«m minimalisht nĂ« njĂ« transfertĂ« “ferri”, duke lĂ«nĂ« tĂ« hapur çdo shans. Eurogoli spektakolar i Dejvi Bregut na mban fort nĂ« lojĂ«. Edhe nĂ« kĂ«tĂ« sfidĂ«, faleminderit holandezit Richard Martens qĂ« anulloi penalltinĂ« e dhĂ«nĂ« po menjĂ«herĂ« dhe po me shumĂ« bujari nga kryesori kazak Karabayev. KĂ«to nuk ishin thjesht ndeshje futbolli, por demonstrim force, inteligjence dhe besimi. Dy skuadra qĂ« nuk u dorĂ«zuan, qĂ« ditĂ«n tĂ« pĂ«rballojnĂ« presionin, qĂ« luajtĂ« si tĂ« barabarta. Duke treguar identitet dhe personalitet europian.
Të Enjten e ardhshme, kthimi në shtëpi nuk është vetëm një sfidë sportive, por edhe një mision kombëtar
 Të tregojmë se Shqipëria nuk shkon më në Europë për të bërë numër, por për të shkruar histori.
Prandaj, le t’i mbushim stadiumet, nĂ« RrogozhinĂ« dhe nĂ« TiranĂ«. Le tĂ« bĂ«hemi lojtari i 12-tĂ«, le tĂ« krijojmĂ« atmosferĂ«n elektrizuese qĂ« i shtyn skuadrat drejt play-off-it. Sepse, kur zemra rreh fort dhe besimi nuk shitet, mrekullitĂ« nuk janĂ« çështje fati, por vullneti. Kur zemra nuk njeh kufij, fusha nuk ka asgjĂ« tĂ« pamundur.

↗

Trump i ulëriti Netanjahut: Mos gënjeni për urinë në Gaza

✇Gazeta Fjala
By: el da

Presidenti amerikan Donald Trump i ulëriti në një telefonatë të fundit kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu për krizën humanitare në Rripin e Gazës.

Sipas NBC News, e cila citoi zyrtarë të lartë amerikanë të paidentifikuar, biseda e ndezur telefonike u zhvillua më 28 korrik, pasi Netanyahu tha në një aktivitet se, pavarësisht raporteve të përhapura për urinë në Rripin e Gazës, njerëzit atje në fakt nuk po vuajnë për bukë.

Trump u pĂ«rgjigj publikisht tĂ« nesĂ«rmen se “nuk ishte shumĂ« i bindur” pĂ«r deklaratat e Netanyahut. Ai u shpreh se nĂ« enklavĂ« ka “njĂ« uri tĂ« vĂ«rtet”, dhe kjo Ă«shtĂ« diçka qĂ« nuk mund tĂ« falsifikohet. Pas kĂ«tyre komenteve tĂ« Trumpit, Netanyahu sipas tĂ« njĂ«jtave burime kishte kĂ«rkuar njĂ« telefonatĂ« me shefin e ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«, e cila nuk shkoi megjithatĂ« ashtu sic kishte shpresuar ai. GjatĂ« telefonatĂ«s, kreu i ekzekutivit izraelit i tha Trumpit se raportet pĂ«r urinĂ« nĂ« Gaza ishin “fabrikuar” nga Hamasi dhe se uria nuk Ă«shtĂ« e pĂ«rhapur realisht nĂ« territor.

Trump, sipas NBC-sĂ« e ndĂ«rpreu dhe filloi tĂ« bĂ«rtiste, duke thĂ«nĂ« se ndihmĂ«sit e tij i kishin paraqitur prova qĂ« dĂ«shmonin se fĂ«mijĂ«t nĂ« Gaza po vuajnĂ« vĂ«rtet nga uria dhe se ai nuk donte tĂ« dĂ«gjonte informacione “tĂ« rreme”. Sipas raportit, biseda ka qenĂ« shumĂ« e e drejtpĂ«rdrejtĂ«, dhe e fokusuar tek situata e ndihmĂ«s humanitare, ndĂ«rsa pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe ka qenĂ« Trumpi ai qĂ« fliste, e Netanyahu dĂ«gjonte nĂ« heshtje.

Zyra e kĂ«tij tĂ« fundit megjithatĂ« e hodhi poshtĂ« kĂ«tĂ« pretendim si “fake news”, duke mos pranuar ngritjen e toneve tĂ« presidentit amerikan ndaj kryeministrit izraelit. Fakti mbetet qĂ« pas telefonatĂ«s, Trumpi nisi tĂ« dĂ«rguarin e tij tĂ« posacĂ«m Steve Witkoff pĂ«r tĂ« inspektuar vendet e shpĂ«rndarjes sĂ« ndihmave nĂ« Gaza./kb

 

↗

Ndërkombëtaristë, lum qeveria që ju ka!

✇Gazeta Fjala
By: el da
Nga Ylli Manjani
Ndërkombëtaristët nuk më zhgënjejnë asnjëherë. More edhe kur thua që kopjimi i neneve të caktuara nga ligje të vendeve të tjera është majmunizëm, ata prap zgjedhin majmunin.

ShkodranĂ«t bĂ«jnĂ« humor me fenĂ« “tigli i majmunit”.

Nejse, po rikthimi në kodin penal i tradhëtisë ndaj atdheut, në Shqipërinë tonë me 3 fé ose pa asnjë fé, përbën as më pak e as më shumë rikthim tek praktika komuniste e dënimit politik.

Kujdes, pĂ«r disa qĂ« ngatĂ«rrojnĂ« termat, nxjerrja e sekreteve apo shitja e tyre tek agjensitĂ« e huaja quhet spiunazh, ose thjesht nxjerrje sekreti.  Gjithashtu, shitja apo dhurimi i territorit tĂ« shtetit njĂ« shteti tjetĂ«r Ă«shtĂ« vepĂ«r penale mĂ« vete


Tradhëtia është koncept moral që shpesh bëhet politik. Ajo nuk është një akt konkret, por një gjykim moral mbi aktin. Tani, përsa kohë që drejtësia penale dënon aktin/veprimin që sjell pasojën, dënimi mbi gjykimet përbën dënim politik.

Dhe nuk Ă«shtĂ« se s’na ka ndodhur kjo gjĂ« nĂ« tĂ« shkuarĂ«n.

Si ka mundësi që nuk zëmë mend?!

Tani, argumenti i ndërkombëtaristëve, që i pastë qeveria me jetë, se këtë nenin e tradhërisë na e kërkon NATO është më i hollë se dhalla. Hirrë fare.

Po mirë more shokë internacionalistë, kur NATO na pranoi anëtarë, si thoni ju nuk e dinte që në Kodin tonë Penal nuk gjendet tradhëtia ndaj ardheut si vepër penale?!

Se kur hymë në NATO nuk e kishim, as sot madje nuk e kemi këtë nen, ore. Atëherë si na pranuan?!

Pra NATOs nuk i qetheshka fare për këtë nen. Atëherë përse tani?!

Jo vetëm NATO po as Këshilli i Europës, OSBE ku jemi anëtarë, as BE ku jemi kandidatë nuk ka interes të dijë e dënojmë njëri-tjetrin ne për tradhëti ndaj atdheut tonë.

E kuptoni apo jo ore!?

Për të gjitha këto organizma gjigandë ndërkombëtarë rëndësi ka që Shqipëria të plotësojë një kuadër ligjor brenda shinave të akteve ndërkombëtare, po se si këto zbërthehen në ligjet vendase çdo shtet e bën në mënyrën dhe kulturën e vet.

Dhe këtu, me këtë rast, dua të trajtoj edhe shqetësimin e disa juristëve që thonë se disa nene na i diktokan konventat që kemi nënshkruar. Konventat, miqtë e mi kanë gjuhë përgjithsuese që duhet të lidhinkulturën nordike me kulturën afrikane. Nuk ka asnjë kuptim që ligji vendas të marrë nenin siç është në konventë e ta bëjë kod penal. Po të ishte kështu, pse na duhet ligi vendas?! E dënojmë njëri-tjetrin me ligjet e botës!!!

Por të kthehem prap te dashnorët e NATOs, BE, Amerikës a ku e di unë.  Argumenti se na e do NATO apo BE apo të huajt nuk pi ujë askund. Përkundrazi çon ujë në burimin e qeverisë, e cila ka gjithnjë interes të natyrshëm të ketë sa më shumë ligje ndëshkuese.

Në daç pranojeni në daç jo, po kjo punë kështu është.

Ne bëjmë kode për vete e jo për qejf apo inat të komshiut.

***

Le pastaj se çështë një nen tjetër aty te projektkodi penal që mbron NATOn. Hahahahahaha

O njerëz, ne hymë në NATO që të na mbrojë ajo ne dhe jo ne atë.

Hahahahahha

Hajde bye tani dhe mendjen këtu jo të punët e dynjasë!/kb

 

↗

E rëndë në Dukat, qëllohen me armë 22 kuaj

✇Gazeta Fjala
By: el da

22 kuaj janĂ« qĂ«lluar me armĂ« tip çifte nĂ« zonĂ«n Dukat–Llogara nĂ« afĂ«rsi tĂ« zonĂ«s Gropat e Pirit, ku disa prej tyre kanĂ« marrĂ« plagĂ« nĂ« pjesĂ« tĂ« ndryshme tĂ« trupit.

Ngjarja ka ndodhur katër ditë më parë dhe është bërë e ditur edhe policia.

Sipas pronarit të këtyre kuajve Foni Konomi i cili nëpërmjet telefonit shprehet se nuk mund ta imagjinojë se si mund të qëllosh me armë zjarri një kafshë si kali.

Sipas dyshimeve të para, autorët mund të jenë gjuetarë të paligjshëm, që kanë vepruar gjatë natës. Nga të shtënat, jo të gjithë kuajt kanë ngordhur; disa janë ende të plagosur, ndërsa tre prej tyre po marrin trajtim mjekësor. Pjesa tjetër nuk është gjetur ende dhe vijojnë kërkimet neper malit te Karaburunit.

Burime nga zona bĂ«jnĂ« me dije se motivi mund tĂ« lidhet me konkurrencĂ«n ose konflikte mes pronarĂ«ve qĂ« zhvillojnĂ« guida me kuaj. Disa prej kafshĂ«ve tĂ« qĂ«lluara ishin tĂ« lira nĂ« pyjet e LlogarasĂ« pĂ«r t’u parĂ« nga turistĂ«t, ndĂ«rsa tĂ« tjera pĂ«rdoren pĂ«r shĂ«titje dhe guida turistike.

Policia po vijon hetimet për identifikimin e autorëve./kb

↗

Rrëfehet Edita Tahiri: Amerikanët më ofruan postin e presidentes, Haradinaj më pengoi

✇Gazeta Fjala
By: el da

Ish-zv/kryeministrja Edita Tahiri në një intervistë për Klan News hodhi dritë mbi një episod të paditur më parë, ku asaj iu ofrua posti i presidentes nga përfaqësues amerikanë. Sipas saj, gjëja dështoi për shkak të një ndërhyrjeje nga ana e ish-kryeministrit Ramush Haradinaj, që kërkoi ndihmë për të dalë nga gjykata në këmbim të votës për të.

Sipas Tahirit, kjo u refuzua menjëherë nga SHBA-të, që respektojnë ndarjen e pushteteve dhe nuk ndërhyjnë në drejtësi.

KĂ«tĂ« episod Tahiri e zbuloi pasi u pyet nĂ«se kishte shpresĂ« qĂ« Amerika do tĂ« ndĂ«rhynte nĂ« procesin e drejtĂ«sisĂ« nĂ« favor tĂ« ish-liderĂ«ve tĂ« UÇK-sĂ«.

“Jo. AsnjĂ«ra prej tyre nuk qĂ«ndron. Amerika Ă«shtĂ« lider nĂ« botĂ« i demokracisĂ«, qĂ« i ka tĂ« ndara pushtetet. DrejtĂ«sinĂ«, pushtetin ekzekutiv dhe Kongresin. ËshtĂ« i njohur parimi amerikan i qeverisjes Check and Balance. Kur Ă«shtĂ« çështje e drejtĂ«sisĂ« nuk ndĂ«rhyjnĂ«.

Kam me ta dhanĂ« njĂ« shembull nĂ«se kemi kohĂ«. Ishte njĂ« kohĂ« nĂ« vitin 2010, isha ministre. Ka qenĂ« ambasadori amerikan Christopher Dell bashkĂ« me Peter Fay, nĂ« atĂ« kohĂ« ka qenĂ« pĂ«rfaqĂ«suesi special, dhe mĂ« thanĂ« qĂ« nĂ«se jam e gatshme tĂ« pranoj postin e presidentes. Biseduam dhe unĂ« i dhashĂ« pĂ«rgjigjen dhe iu thashĂ« jam e gatshme. Pastaj mĂ« erdhi ambasadori amerikan, hera e parĂ« po e them. MĂ« tha Edita nuk kemi mundĂ«si me e shty pĂ«rpara sepse njĂ« prej politikanĂ«ve, nuk Ă«shtĂ« kĂ«tu por Ă«shtĂ« nĂ« gjykatĂ« jashtĂ«, edhe ka kĂ«rkuar nga amerikanĂ«t, ju mĂ« ndihmoni tĂ« dal nga Gjykata dhe unĂ« votoj Edita Tahirin. Edhe mĂ« tha ambasadori: A e di Edita se çfarĂ« Ă«shtĂ« pĂ«r AmerikĂ«n qĂ« tĂ« prekim ligjin apo tĂ« ndĂ«rhyjmĂ« nĂ« gjykatĂ«? Ne pĂ«r interestat tona Ă«shtĂ« vijĂ« e kuqe. ÇfarĂ« flet Grenell rrugĂ«ve janĂ« deklarata. Haradinaj ka qenĂ«. E qĂ«llove por nuk po dua tĂ« them mĂ« shumĂ«.”, tha Tahiri pĂ«r gazetarin Besard Jacaj./kb

↗

Protesta në Kosovë, jo për emra, por për vlera!

✇Gazeta Fjala
By: el da

Nga Fejzo Subashi

Protesta nĂ« KosovĂ« Ă«shtĂ« kĂ«rkesa dhe kĂ«mbĂ«ngulja, e njĂ« populli tĂ« tĂ«rĂ« nĂ« tĂ« katĂ«r anĂ«t e BotĂ«s kudo qĂ« ndodhet,  qĂ« kĂ«rkon tĂ« mos harrojĂ«  Ajo qĂ« ndodhi dje nĂ« KosovĂ« nuk ishte thjeshtĂ« njĂ« protestĂ« pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar emra politikĂ«, por njĂ« ngritje dinjitoze e qytetarĂ«ve tĂ« KosovĂ«s brenda dhe jashtĂ« vendit  nĂ« mbrojtje tĂ« njĂ« trashĂ«gimie tĂ« pĂ«rbashkĂ«t: LuftĂ«s Çlirimtare tĂ« UÇK-sĂ«, e cila nuk ishte, aq mĂ« pak tĂ« jetĂ« apo tĂ« behet  njĂ« pronĂ« e partive, as e individĂ«ve, apo individi kushdo qoftĂ« ky  Protesta dje ishte  por njĂ« pĂ«rpjekje mbarĂ« kombĂ«tare qĂ« bashkoi zemrĂ«n e KosovĂ«s, shpirtin e ShqipĂ«risĂ« dhe veçanĂ«risht fuqinĂ« e diasporĂ«s nĂ« mĂ«rgatĂ«. Protesta ishte mĂ« shumĂ« se njĂ« kundĂ«rshtim ndaj padrejtĂ«sisĂ«: ajo ishte njĂ« refuzim i turpit qĂ« po mundohet t’i vishet njĂ« lufte tĂ« pastĂ«r, pĂ«rmes njĂ« narrative qĂ« po ndĂ«rtohet nĂ« zyrat e huaja dhe po pĂ«rthithet pa rezistencĂ« nga njĂ« klasĂ« politike qĂ« e ka humbur busullĂ«n morale. Ishte zĂ«ri i qytetarit tĂ« ndershĂ«m – qĂ« kurrĂ« nuk kĂ«rkoi pushtet, por qĂ« gjithmonĂ« ka mbajtur mbi supe barrĂ«n e lirisĂ« dhe tĂ« shtetit. Qytetari kosovar, ndryshe nga politika e vet, nuk ka asgjĂ« pĂ«r tĂ« fshehur. Ai nuk ka blerĂ« prona pas lufte, nuk ka kthyer kontributin nĂ« privilegj, dhe nuk ka nĂ«nshkruar marrĂ«veshje qĂ« zhbĂ«jnĂ« fitoren e tij. Ai ka dhĂ«nĂ« gjithçka: djemtĂ« nĂ« luftĂ«, lekĂ«t nga mĂ«rgimi, mbĂ«shtetjen morale, dhe sot po jep edhe durimin. Por durimi nuk Ă«shtĂ« pafuqi. ËshtĂ« pĂ«rballje nĂ« pritje tĂ« njĂ« drejtĂ«sie qĂ« s’duhet tĂ« jetĂ« vetĂ«m e huaja. Mos tĂ« harrojmĂ«: roli i diasporĂ«s nuk ka qenĂ« vetĂ«m financiar. Ishte diaspora ajo qĂ« mbajti gjallĂ« idenĂ« e KosovĂ«s kur ajo rrezikonte tĂ« pĂ«rmbytej nga dhuna dhe harresa. JanĂ« ata qĂ« ndihmuan nĂ« armĂ«t e para, nĂ« mobilizimin e opinionit ndĂ«rkombĂ«tar, nĂ« sigurimin e ndihmĂ«s humanitare. Sot, ironikisht, shumĂ« prej tyre ndihen tĂ« tradhtuar jo nga bota, por nga vetĂ« Kosova institucionale qĂ« nuk i pĂ«rfaqĂ«son mĂ«. Gjykata Speciale, me gjithĂ« retorikĂ«n e drejtĂ«sisĂ«, Ă«shtĂ« kthyer nĂ« njĂ« arenĂ« ku gjykohet historia jonĂ« me sy tĂ« huaj, me dĂ«shmitarĂ« tĂ« importuar dhe me standarde qĂ« nuk do guxoheshin tĂ« aplikoheshin pĂ«r ndonjĂ« fuqi tĂ« madhe perĂ«ndimore. E pĂ«r mĂ« keq, kjo ndodh me miratimin e heshtur tĂ« njĂ« elite qĂ« ka ndĂ«rtuar rehatinĂ« e saj mbi harresĂ«n e popullit dhe mbi pĂ«ruljen pĂ«rballĂ« çdo kĂ«rkese qĂ« vjen “nga jashtĂ«â€. Kjo elitĂ« nuk ka as fisnikĂ«ri pĂ«r tĂ« pĂ«rfaqĂ«suar, as kurajĂ« pĂ«r tĂ« reaguar. NdĂ«rsa qytetari reagon. QoftĂ« edhe me njĂ« pankartĂ«, me njĂ« qĂ«ndrim, me njĂ« fjalĂ« tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ«: “Mjaft mĂ«!” E keqja nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m padrejtĂ«sia ndaj liderĂ«ve qĂ« sot ndodhen nĂ«n gjykim – Ă«shtĂ« zhveshja e KosovĂ«s nga dinjiteti, nga kujtesa, dhe nga e drejta pĂ«r ta pĂ«rfaqĂ«suar veten. Dhe kur pĂ«rfaqĂ«simi kalon nga pĂ«rulja te servilizmi institucional, shteti nuk Ă«shtĂ« mĂ« njĂ« ideal, por njĂ« ndĂ«rmarrje e zhbĂ«rĂ« nĂ« duar tĂ« kujtdo qĂ« pranon tĂ« heshtĂ« mjaftueshĂ«m gjatĂ«. Sot nuk jemi nĂ« njĂ« betejĂ« pĂ«r tĂ« ndaluar drejtĂ«sinĂ«, por pĂ«r tĂ« ndalur shkatĂ«rrimin e sĂ« vĂ«rtetĂ«s. Dhe mĂ« shumĂ« se kurrĂ«, kjo Ă«shtĂ« detyrĂ« e qytetarit tĂ« ndershĂ«m, e diasporĂ«s me dinjitet, dhe e çdo shqiptari qĂ« beson se shteti nuk ndĂ«rtohet mbi gjunjĂ«, por mbi kĂ«mbĂ«./kb

↗

Kam parë se si Rusia torturon të burgosurit e luftës

✇Gazeta Fjala
By: Leonard Veizi

Nga Alice Edwards*

Një nga pak sukseset që kanë dalë nga negociatat e fundit të paqes midis Ukrainës dhe Rusisë kanë qenë marrëveshjet për shkëmbime të të burgosurve. Në fund të majit, ndodhi shkëmbimi më i madh që nga fillimi i luftës, me të dyja palët që dorëzuan mbi 300 ushtarë dhe civilë. Këtë javë, Presidenti Volodymyr Zelensky shkroi në Telegram se po bëhen përgatitje për të shkëmbyer edhe 1,200 të tjerë.

Por mijĂ«ra ushtarĂ« dhe civilĂ« ukrainas — pĂ«rfshirĂ« gazetarĂ«, aktivistĂ« dhe banorĂ« tĂ« territoreve tĂ« pushtuara — vazhdojnĂ« tĂ« mbahen nĂ« kushte tĂ« mbingarkuara dhe tĂ« papastra nĂ« njĂ« rrjet qendrash paraburgimi nĂ« territore tĂ« pushtuara nga Rusia nĂ« UkrainĂ«, nĂ« Bjellorusi dhe nĂ« vetĂ« RusinĂ«. Ata mbahen shpesh nĂ« izolim, nĂ« ambiente tĂ« mbipopulluara ku torturohen fizikisht dhe psikologjikisht, nuk ushqehen mjaftueshĂ«m dhe u mohohet pĂ«rfaqĂ«simi ligjor dhe kujdesi mjekĂ«sor. Disa janĂ« kthyer nĂ« shtĂ«pi nĂ« arkivole.

TĂ« burgosur nga tĂ« dyja palĂ«t e kĂ«tij konflikti kanĂ« raportuar pĂ«r abuzime, ndonĂ«se ligji ndĂ«rkombĂ«tar kĂ«rkon trajtim njerĂ«zor pĂ«r tĂ« burgosurit e luftĂ«s. Nga tĂ« dhĂ«nat e mia, vetĂ«m njĂ«ra palĂ« e pĂ«rdor torturĂ«n si pjesĂ« integrale tĂ« strategjisĂ« sĂ« saj ushtarake: Rusia. Edhe pse Rusia e mohon pĂ«rdorimin e torturĂ«s, natyra e pĂ«rsĂ«ritur dhe e pĂ«rhapur e dĂ«shmive tĂ« tĂ« mbijetuarve — sĂ« bashku me mungesĂ«n e vullnetit tĂ« MoskĂ«s pĂ«r ta adresuar kĂ«tĂ« çështje — mĂ« kanĂ« çuar nĂ« pĂ«rfundimin se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« praktikĂ« sistematike, tĂ« miratuar nĂ« nivelet mĂ« tĂ« larta tĂ« shtetit. Kjo e minon thellĂ«sisht besimin nĂ« Rusi si njĂ« partner negociues.

Që nga fillimi i pushtimit të plotë tre vite më parë, kam dokumentuar akuza për rrahje të zgjatura nga forcat ruse dhe autoritete të tjera mbi të burgosur ukrainas të luftës dhe civilë, dhunë seksuale ekstreme, elektroshokë, mbytje, privim nga gjumi dhe ekzekutime të simuluara. Kequshqyerja është e zakonshme, dhe të mbijetuarit raportojnë se janë varur përmbys ose janë mbajtur në pozicione stresuese për periudha të gjata, ndërkohë që janë rrahur. Shumë nga gjetjet e mia janë mbështetur edhe nga autoritete të tjera ndërkombëtare, përfshirë Komisionin e Hetimeve të OKB-së.

Tregimet janë tronditëse. Oleksandr Kharlats, një veteran ukrainas që u arrestua dy herë në fillim të luftës, më tregoi se ishte mbajtur në një qeli të vogël me rreth tetë burra të tjerë. Ai tha se ishte marrë në pyetje gjashtë ose shtatë herë, ndonjëherë natën, me të njëjtën metodë: i vendosnin elektroshokë ndërkohë që i detyrohej të mbante duart ngjitur me trupin për të rritur dhimbjen. Kur rrëzohej në tokë duke pësuar konvulsione, ushtarët e godisnin me fundet e armëve automatike ose e rrihnin me shkopinj gome.

Anatoliy Tutov mĂ« tha se ishte marrĂ« nĂ« pyetje katĂ«r herĂ« gjatĂ« paraburgimit, pĂ«rfshirĂ« elektroshokĂ« tĂ« pĂ«rsĂ«ritur, rrahje dhe torturĂ« seksuale, pĂ«rfshirĂ« kĂ«rcĂ«nime pĂ«r t’i prerĂ« organin gjenital dhe pĂ«r ta dhunuar. Pas lirimit, mjekĂ«t i diagnostikuan mavijosje nĂ« organet e brendshme, dy brinjĂ« tĂ« thyera dhe tĂ« çara nĂ« disa tĂ« tjera.

Një grua civile nga një rajon i pushtuar i Khersonit, për të cilën po përpiqem të siguroj lirimin, u arrestua papritur në rrugë teksa shkonte në punë në fillim të vitit të kaluar. Ajo raportoi se ishte përdhunuar dhe i ishin dhënë elektroshokë që në ditën e parë në paraburgim. Që prej asaj kohe, është zhvendosur vazhdimisht nëpër qendra të ndryshme dhe tani ndodhet në një burg në Rusi.

Rusia pĂ«rdor torturĂ«n pĂ«r tĂ« nxjerrĂ« informacione strategjike ose ushtarake, si ndĂ«shkim ndaj atyre qĂ« janĂ« besnikĂ« ndaj UkrainĂ«s dhe pĂ«r tĂ« pĂ«rhapur frikĂ« e nĂ«nshtrim nĂ« territoret e pushtuara. Raportet forensike nga Bucha dhe Irpin, periferitĂ« e Kievit tĂ« pushtuara herĂ«t nga Rusia, kanĂ« dokumentuar trupa me shenja traume tĂ« ndodhur rreth momentit tĂ« vdekjes — nĂ« pĂ«rputhje me torturĂ«n.

Përmasat e gjera të këtij trajtimi nuk mund të relativizojnë faktin se tortura është një krim i ndaluar nga ligji ndërkombëtar. Nuk ka përjashtime, falje apo afat parashkrimi për të. Hetimi dhe ndëshkimi i torturës është një detyrim ligjor, jo një zgjedhje diplomatike apo çështje për negociata.

Marrëveshjet e mëparshme të paqes, si Marrëveshja e Dayton-it që i dha fund luftës në Bosnjë dhe Hercegovinë, vendosën si kusht bashkëpunimin për hetimin e krimeve të luftës. Drejtësia, sado e paplotë të jetë, nuk mund të mungojë fare.

Mbledhja e provave nuk do tĂ« jetĂ« e lehtĂ«. Ka pasur pĂ«rpjekje pĂ«r tĂ« dokumentuar torturat me prova fizike dhe dĂ«shmi, por Rusia ka bĂ«rĂ« gjithçka pĂ«r t’i fshehur krimet. NĂ« intervistat e mia me tĂ« liruar nga shkĂ«mbimet, tĂ« mbijetuarit kanĂ« treguar se ishin paralajmĂ«ruar tĂ« mos flisnin, pĂ«rndryshe tĂ« tjerĂ«t do tĂ« ndĂ«shkoheshin. Disa janĂ« zhvendosur nĂ« vende tĂ« tjera pak para shkĂ«mbimeve dhe janĂ« mbajtur aty sa tĂ« zhduken gjurmĂ«t nĂ« trup. Ka gjithashtu sfida tĂ« mĂ«dha pĂ«r ekspertĂ«t forensikĂ« nĂ« sigurimin e trupave dhe pĂ«rcaktimin e shkakut tĂ« vdekjes. NĂ« disa raste, mungojnĂ« organet e brendshme ose trupat janĂ« dekompozuar.

Ka pasur gjithashtu raporte për shkelje të kryera nga ukrainas ndaj robërve rusë, të cilat gjithashtu duhet të hetohen në mënyrë të pavarur. Disa luftëtarë rusë kanë raportuar rrezik më të lartë të keqtrajtimit menjëherë pas kapjes, gjatë marrjes në pyetje ose gjatë transportit. Ukraina, megjithatë, më ka lejuar të vizitoj kampet e saj të të burgosurve të luftës, dhe gjatë një inspektimi të papritur në një kamp në Lviv, vura re përpjekje të sinqerta për të trajtuar më shumë se 300 të burgosur me dinjitet. Vigjilenca nga të dyja palët është e domosdoshme. Kërkesat e mia për të vizituar objektet e kontrolluara nga Rusia janë refuzuar në mënyrë të përsëritur.

MijĂ«ra persona tĂ« burgosur ose tĂ« rrĂ«mbyer nga Rusia nuk janĂ« “monedhĂ« shkĂ«mbimi”. NĂ«se do tĂ« ketĂ« njĂ« paqe tĂ« drejtĂ« dhe tĂ« qĂ«ndrueshme pĂ«r luftĂ«n nĂ« UkrainĂ«, duhet njĂ« marrĂ«veshje armĂ«pushimi qĂ«, pĂ«rveç çështjeve tĂ« territorit dhe garancive tĂ« sigurisĂ«, tĂ« kĂ«rkojĂ« rikthimin e menjĂ«hershĂ«m tĂ« tĂ« gjithĂ« tĂ« burgosurve tĂ« mbetur. AsnjĂ« qytetar ukrainas nuk mund tĂ« lihet nĂ« duart e torturuesve tĂ« njohur dhe viktimat duhet tĂ« kenĂ« mundĂ«sinĂ« tĂ« kĂ«rkojnĂ« drejtĂ«si pĂ«r abuzimin mizor qĂ« kanĂ« pĂ«rjetuar.

Çdo marrĂ«veshje paqeje duhet gjithashtu tĂ« mundĂ«sojĂ« kthimin e tĂ« paktĂ«n 19,000 fĂ«mijĂ«ve ukrainas qĂ«, sipas qeverisĂ« sĂ« UkrainĂ«s, janĂ« zhvendosur me forcĂ« nĂ« Rusi, territore tĂ« pushtuara ose nĂ« Bjellorusi, shumĂ« prej tĂ« cilĂ«ve janĂ« dhĂ«nĂ« pĂ«r birĂ«sim. Duhet tĂ« ketĂ« dĂ«mshpĂ«rblime dhe rehabilitim pĂ«r tĂ« mbijetuarit, si dhe akses tĂ« pakufizuar pĂ«r monitorĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ«, pĂ«rfshirĂ« Komitetin NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Kryqit tĂ« Kuq.

Alternativa — njĂ« paqe e nxituar qĂ« varros tĂ« vĂ«rtetĂ«n — rrezikon tĂ« bĂ«het shkaku i luftĂ«s sĂ« ardhshme.

* Alice Edwards është raportuese speciale e Kombeve të Bashkuara për çështjen e torturës. Ajo ka mbledhur dëshmi nga viktima dhe përfaqësuesit e tyre dhe ka zhvilluar misione faktmbledhëse në Ukrainë.

 Publikuar nga New York Times / Përgatiti për botim: L.Veizi

↗

“Mirror”: ShqipĂ«ria, destinacioni i bekuar me klimĂ« mesdhetare

✇Gazeta Fjala
By: el da

E bekuar me njĂ« klimĂ« mesdhetare dhe temperatura tĂ« ngrohta qĂ« arrijnĂ« deri nĂ« 30 gradĂ« Celsius, ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« njĂ« parajsĂ« pĂ«r adhuruesit e diellit, shkruan Milo Boyd nĂ« njĂ« artikull tĂ« botuar nĂ« tĂ« pĂ«rditshmen britanike “Mirror”.

Kompania ajrore “Wizz Air” ka lançuar njĂ« itinerar tĂ« ri, duke lidhur BritaninĂ« e Madhe me destinacionin e ri evropian tĂ« lirĂ« dhe me diell.

ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« quajtur “Maldivet e EvropĂ«s” falĂ« brigjeve tĂ« saj tĂ« pacĂ«nuara me rĂ«rĂ« tĂ« bardhĂ« dhe ujĂ«rave tĂ« kristalta qĂ« zbukurojnĂ« RivierĂ«n e saj spektakolare.

Me njĂ« numĂ«r nĂ« rritje tĂ« pushuesve qĂ« zbulojnĂ« rajonin – kjo perlĂ« ende ofron vlera tĂ« jashtĂ«zakonshme krahasuar me vendet e tjera evropiane.

Vizitorët mund të kënaqen me akomodime luksoze pa shtrënguar buxhetin e tyre, me apartamente buzë detit të disponueshme për vetëm 20 paund në natë.

Ushqimi është i shijshëm dhe një vakt i bollshëm me pije, zakonisht kushton rreth 15 paund.

Falë një mori videosh në TikTok që shfaqin ujërat e saj të kristalta dhe rërën e bardhë të pastër, Shqipëria është bërë një pikë e nxehtë për pushuesit që kërkojnë një përvojë të ngjashme me ato në Maldive.

E bekuar me një klimë mesdhetare dhe temperatura verore që arrijnë deri në 30 gradë Celsius, Shqipëria është një parajsë për adhuruesit e diellit.

Linja e re e “Wizz Air” lidh Aeroportin Gatwick tĂ« LondrĂ«s me TiranĂ«n, kryeqytetin e ShqipĂ«risĂ«. Biletat mĂ« tĂ« lira kushtojnĂ« vetĂ«m 19,99 paund.

NĂ«se nuk jeni afĂ«r Aeroportin Gatwick tĂ« LondrĂ«s, atĂ«herĂ« “Ryanair” ofron gjithashtu fluturime pĂ«r nĂ« TiranĂ« nga Birmingham, Bristol, Mançester, Edinburgu dhe Aeroporti Stansted i LondrĂ«s.

Shqipëria krenohet me koston e ulët të jetesës në Evropë, me dhoma hoteli në qendër të Tiranës që kushtojnë më pak se 30 paund, përfshirë mëngjesin.

Apartamentet buzë detit përgjatë bregdetit Adriatik janë edhe më të përballueshme.

Një tjetër rrugë e përballueshme për në bregdetin e shkëlqyer të Shqipërisë është të fluturosh për në Korfuz dhe pastaj të hipësh në një traget për afërsisht 15 paund në çdo drejtim.

Ju mund të ngrini një kamping në Dhërmi, dhe të eksploroni një plazh të ri çdo ditë. Një drekë e këndshme buzë detit në zonë do të kushtojë vetëm rreth 10 paund për person.

Ekspertja e udhëtimeve, Laura Hewson, e cila eksploroi Shqipërinë vjeshtën e kaluar, ndau përvojën e saj.

“NĂ« atĂ« kohĂ«, se bashku me shoqen time, Farrell Modd po planifikonim tĂ« shkonim nĂ« Kroaci. Por, njĂ« nga miqtĂ« tanĂ« qĂ« kishte qenĂ« nĂ« ShqipĂ«ri tha se duhej tĂ« shkonim me patjetĂ«r. Ai tha se ishte si Greqia dhe Kroacia, por mĂ« e lirĂ« dhe shumĂ« mĂ« e bukur pasi nuk kishte dyndje turistĂ«sh”, tha Laura Hewson.

Ajo shtoi se nĂ« ShqipĂ«ri, mund tĂ« pĂ«rballonin njĂ« hotel me katĂ«r yje – me mĂ«ngjesin e pĂ«rfshirĂ« – me tĂ« njĂ«jtin çmim qĂ« kishin paguar pĂ«r qĂ«ndrimet nĂ« hostele nĂ« Itali dhe SpanjĂ«.

Farrell Modd, zbuloi se rrjetet sociale kishin luajtur njĂ« rol nĂ« zgjedhjen e ShqipĂ«risĂ« si destinacionin e tyre – duke shtuar se ajo ishte mahnitur nga videot ku shfaqeshin peizazhe magjepsĂ«se nga vendi.

Farrell ishte e entuziazmuar kur zbuloi se vendi i vogĂ«l mesdhetar ofronte ujĂ«ra tĂ« pastra kristal dhe vendpushime tĂ« shumta pĂ«r not – tĂ« gjitha me çmime miqĂ«sore me buxhetin pĂ«r turistĂ«t./ata/kb

↗

Takimi Putin-Trump, blofi i ri i Kremlinit për të vazhduar avancimin në luftë?

✇Gazeta Fjala
By: el da

Me entuziazmin e tij tĂ« zakonshĂ«m, kreu i Fondit Rus pĂ«r Investime tĂ« DrejtpĂ«rdrejta dhe njĂ«kohĂ«sisht pĂ«rfaqĂ«sues i posaçëm i presidentit rus pĂ«r bashkĂ«punimin ekonomik me vendet e huaja, Kirill Dmitriev, parashikoi se samiti i paralajmĂ«ruar mes Vladimir Putin dhe Donald Trump “mund tĂ« hyjĂ« nĂ« histori”.

Kjo, nĂ«se do tĂ« mbahet dhe nĂ« çfarĂ« forme. Ka nga ata qĂ« frikĂ«sohen se mund tĂ« bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« tjetĂ«r manovĂ«r pĂ«r tĂ« vĂ«nĂ« UkrainĂ«n me shpatulla pas murit dhe tĂ« tjerĂ« qĂ« parashikojnĂ« pĂ«rsĂ«ritjen e dĂ«shtimit tĂ« samitit tĂ« Hanoit nĂ« vitin 2019 mes Trump dhe Kim Jong-un, qĂ« pritej tĂ« ishte njĂ« “takim shkrirjeje”, por pĂ«rfundoi para kohe dhe pa asnjĂ« deklaratĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t.

VetĂ«m njoftimi pĂ«r njĂ« samit tĂ« afĂ«rt SHBA-Rusi, i pari qĂ« nga viti 2021, ka mjaftuar pĂ«r t’u ofruar njĂ« dalje tĂ« pĂ«rkohshme nga bllokada tĂ« dy liderĂ«ve, nĂ« prag tĂ« ultimatumit amerikan ndaj RusisĂ« pĂ«r tĂ« ndalur luftĂ«n nĂ« UkrainĂ«, pĂ«rndryshe do tĂ« pĂ«rballet me sanksione tĂ« reja. Hipoteza e samitit i ka dhĂ«nĂ« Trump mundĂ«sinĂ« tĂ« flasĂ« pĂ«r “pĂ«rparime”, pa qenĂ« i detyruar tĂ« zbatojĂ« kĂ«rcĂ«nimet me tarifa tĂ« reja qĂ« nuk do tĂ« kishin shumĂ« efekt, dhe Putinit njĂ« mĂ«nyrĂ« pĂ«r tĂ« mos ndĂ«rprerĂ« lidhjet me Uashingtonin, pa iu nĂ«nshtruar ultimatumit tĂ« tij. ËshtĂ« edhe njĂ« herĂ« njĂ« “lepur i nxjerrĂ« nga cilindri” nga lideri i Kremlinit, ashtu si armĂ«pushimet e pjesshme apo rifillimi i bisedimeve tĂ« drejtpĂ«rdrejta me UkrainĂ«n muajt e fundit, qĂ« i kanĂ« lejuar atij tĂ« ruajĂ« njĂ« lloj dialogu me administratĂ«n e re amerikane, pa ndalur ofensivĂ«n ushtarake.

Putin gjithashtu ka arritur tĂ« refuzojĂ« idenĂ« e njĂ« takimi trepalĂ«sh me presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky, tĂ« cilin nuk e konsideron njĂ« bashkĂ«bisedues legjitim dhe qĂ«, nĂ« çdo rast, do ta takonte vetĂ«m pĂ«r tĂ« nĂ«nshkruar njĂ« marrĂ«veshje pĂ«rfundimtare. MĂ« sĂ« shumti, ai ka arritur tĂ« pĂ«rjashtojĂ« edhe EuropĂ«n nga procesi. Kremlini po pĂ«rqendron gjithçka te pĂ«rballja me Trump, duke shpresuar tĂ« pĂ«rfitojĂ« nga admirim i fshehtĂ« i liderit amerikan pĂ«r imazhin e tij si “njeri i fortĂ«â€ dhe nga dĂ«shira e tij pĂ«r tĂ« shĂ«nuar njĂ« tjetĂ«r “sukses paqĂ«sor” qĂ« do ta detyronte tĂ« pranonte njĂ« marrĂ«veshje sipas kushteve tĂ« RusisĂ«, me fjalĂ« tĂ« tjera, dorĂ«zimin e UkrainĂ«s.

QĂ«llimi i Putinit Ă«shtĂ« tĂ« bindĂ« Trump se e vetmja rrugĂ« drejt paqes Ă«shtĂ« memorandumi rus i paraqitur nĂ« Stamboll nĂ« qershorin e kaluar, dhe ta shtyjĂ« atĂ« tĂ« ushtrojĂ« presion mbi Zelensky-n qĂ« ta pranojĂ«. Sipas Sam Greene, drejtor i Russia Institute nĂ« King’s College nĂ« LondĂ«r, kĂ«tu duhet tĂ« hyjĂ« nĂ« lojĂ« diplomacia europiane.

“Pranimi i faktit qĂ« nuk je nĂ« tryezĂ« nuk do tĂ« thotĂ« domosdoshmĂ«risht qĂ« po heq dorĂ« nga pĂ«rgjegjĂ«sitĂ«. NĂ« fund tĂ« fundit, Ă«shtĂ« nĂ« lojĂ« siguria europiane. Mungesa e masave parandaluese siguron pothuajse me siguri qĂ« Ukraina do tĂ« mbetet njĂ« zonĂ« lufte”, ka shkruar ai nĂ« platformĂ«n X.

NdĂ«rsa pĂ«r Tatiana Stanovaya, themeluese e think tank-ut R.Politik dhe analiste e Carnegie Russia Eurasia Center, nuk duket asnjĂ« shenjĂ« ndryshimi nĂ« horizont. Edhe nĂ«se takimi do tĂ« ndodhte dhe edhe nĂ«se do tĂ« pĂ«rsĂ«ritej suksesi i samitit tĂ« Helsinkit nĂ« vitin 2018, ku Trump mbĂ«shteti hapur Putinin pĂ«rballĂ« FBI-sĂ« dhe madje edhe nĂ«se Putin do tĂ« pranonte tĂ« takonte Zelensky-n, gjĂ« qĂ« e ka refuzuar shumĂ« herĂ«, “skenari mĂ« i mundshĂ«m Ă«shtĂ« qĂ« pĂ«rpjekja pĂ«r paqe do tĂ« dĂ«shtojĂ« sĂ«rish”, sepse “pala ruse mund ta paraqesĂ« nĂ« dhjetĂ« mĂ«nyra tĂ« ndryshme veten si tĂ« gatshme pĂ«r koncesione dhe negociata serioze, por nĂ« realitet qĂ«ndrimi i saj bazĂ« mbetet i pandryshuar: Ajo dĂ«shiron qĂ« Kievi tĂ« dorĂ«zohet”.

Sipas Stanovaya-s, Moska do të vazhdojë fushatën ushtarake me shpresën se pas disa muajsh do të mund të rifillojnë negociatat, këtë herë me një Ukrainë më të dobësuar. Këtë e kanë bërë të qartë edhe disa anëtarë të Komisionit për Mbrojtjen në Dumen ruse.

“Detyra e ushtrisĂ« Ă«shtĂ« tĂ« vazhdojĂ« operacionet dhe tĂ« avancojĂ«, nĂ« asnjĂ« mĂ«nyrĂ« nuk duhet tĂ« ndalet vrulli ofensiv”, ka deklaruar deputeti Andrej Kolesnik.

NĂ« çdo rast, vetĂ« njoftimi pĂ«r njĂ« samit Ă«shtĂ« njĂ« lajm i mirĂ« pĂ«r RusinĂ«, siç dĂ«shmon rritja prej 4.6% e bursĂ«s sĂ« MoskĂ«s. PĂ«r Putinin, fakti qĂ« do tĂ« takohet me presidentin amerikan pas mĂ« shumĂ« se tre vitesh izolim, do tĂ« ishte njĂ« fitore e madhe diplomatike. NĂ«se do tĂ« arrinte edhe tĂ« vononte sanksionet apo tĂ« zbuste qĂ«ndrimin e Kievit, do tĂ« ishte njĂ« fitore e dyfishtĂ«. MĂ« pak e mundshme mbetet qĂ« kjo tĂ« çojĂ« drejt paqes. “Konflikti,– parashikon Stanovaya,– duke alternuar mes lufte tĂ« hapur dhe tensioni latent, duket se do tĂ« vazhdojĂ« edhe nĂ« tĂ« ardhmen e afĂ«rt”.

Shkrim nga La Repubblica/kb

↗

Zjarret në Jug, rëndësia e sigurimeve dhe SIGAL si aleati i rikthimit në normalitet

✇Gazeta Fjala
By: el da
Pavarësisht paralajmërimeve të Emergjencave Civile, Jugu i vendit nuk u shpëtoi dot flakëve.

Pyje, kultura bujqësore, blegtori, dhjetra banesa, struktura agroturizmi dhe dy objekte kulti mbi 150-vjeçare u shkrumbuan. Jozyrtarisht, dëmet llogariten në miliona euro.

Nga politika po kërkohet zhdëmtim i plotë nga qeveria, por ekspertët e sigurimeve dhe të financave publike theksojnë se kjo qasje është e rrezikshme, jo e qëndrueshme dhe as përfundimtare për sektorët prioritarë.

Zgjidhja e vetme, sipas modeleve tanimë të standardizuara në Perëndim, që të jetë e qëndrueshme, afatgjatë, është sigurimi.

Në Shqipëri operojnë kompani si SIGAL INSURANCE GROUP, që ofrojnë:

‱ Mbulim pĂ«r çdo risk;
‱ PĂ«rvojĂ« kombĂ«tare dhe ndĂ«rkombĂ«tare;
‱ Kombinimin mĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« produkteve tĂ« sigurimit;
‱ Risigurim nga gjigantĂ«t botĂ«rorĂ« si Hannover Re, Munich Re, Lloyds, Allianz, AIG etj.

Çdo investim nĂ« Jug, nga bujqĂ«sia dhe blegtoria te turizmi dhepronat, mund tĂ« ishte mbrojtur me kosto minimale sigurimi.

Pronat, bizneset bujqësore dhe blegtorale që janë marrë nësigurim, pas verifikimit të dëmeve, do të zhdëmtohen plotësisht.

Falë këtyre pagesave të demit, në rast se kanë qenë të siguruara, ato do të kthehen në gjendjen e mëparshme financiare të përparadëmit. Po ashtu, do të mund të rikthehen në aktivitet në kohërekord.

Në raste si zjarret e stërmëdha e të pandalshme të Jugut, pronatmbrohen me sigurimin e pronës. Mbrojtja nga zjarri, sipaskoeficientit në zonat e bashkisë së Delvinës, për 100 m2, kushton vetëm 26 euro. Ky është sigurimi standard që përfshinedhe mbrojtjen nga rrufeja dhe eksplozioni.

Bujqësia mund të ishte mbrojtur me paketën e sigurimit tëbujqësisë.

Blegtoria mund të ishte mbrojtur me paketën e sigurimit tëblegtorisë.

Thuajse 1 euro pĂ«r 250 euro investim, do tĂ« mjaftonin pĂ«r ta marrĂ« nĂ« mbrojtje bujqĂ«sinĂ« dhe blegtorinĂ« e atyre zonave dherisku i dĂ«meve nga zjarret do t’i transferohej SIGAL, gjigantitsigurues.

Praktikisht, gjithçka!, për një prim sigurimi shumë të ulët.

E veçanta është se kjo vlen edhe për objektet e kultit që u shkatërruan nga zjarret. Dy monumentet e kulturës që u shkrumbuan mund të ishin siguruar. SIGAL bashkëpunon me ekspertë ndërkombëtarë të trashëgimisë kulturore për vlerësime të pavarura dhe të certifikuara. Në bazë të tyre, përllogaritet primi vjetor dhe, në rast dëmi gjatë periudhës së sigurimit, kompensimi do të ishte i plotë.

Në 6-mujorin e parë të vitit 2025, sipas raportit zyrtar të AMF-së, SIGAL ka paguar më shumë dhe më shpejt dëme se kushdo tjetër në treg: 9 milionë euro vetëm në 6 muaj.

📞 Telefono pa pagesĂ«: 0800 31 31
💬 WhatsApp: 068 60 62 829
🌐 Porosit online paketĂ«n qĂ« tĂ« duhet: sigal.com.al

↗

“Porta e Ferrit” do tĂ« shuhet: Nga katastrofĂ« mjedisore nĂ« atraksion

✇Gazeta Fjala
By: el da

NĂ« zemĂ«r tĂ« shkretĂ«tirĂ«s sĂ« Karakumit nĂ« Turkmenistan, flakĂ« tĂ« dobĂ«ta pĂ«rshkojnĂ« muret e njĂ« krateri gjigant prej 70 metrash diametĂ«r dhe 20 metra thellĂ«si, i njohur si “Porta e Ferrit”. Pas mĂ« shumĂ« se 50 vitesh zjarr tĂ« pandĂ«rprerĂ«, autoritetet turkmene kanĂ« premtuar se ky zjarr, qĂ« lĂ«shon metan, njĂ« gaz qĂ« pĂ«rshpejton ngrohjen globale, do tĂ« shuhet sĂ« shpejti.

Krateri i Darvazës, siç njihet zyrtarisht, është bërë simbol i një katastrofe mjedisore. Edhe pse kontributi i tij në ndotjen globale është minimal, ai mbetet një burim i vazhdueshëm i çlirimit të metanit. Sipas Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë, Turkmenistani mban rekordin botëror për numrin më të madh të çlirimeve të mëdha të metanit në vitin 2024, të zbuluara përmes të dhënave satelitore.

NĂ« vitin 2022, ish-presidenti Gurbanguly Berdymukhamedov urdhĂ«roi zyrtarisht shuarjen e kraterit, duke deklaruar se “sasia e madhe e gazit ndikon negativisht nĂ« mjedis dhe nĂ« shĂ«ndetin e popullsisĂ«â€. PĂ«r njĂ« vend si Turkmenistani, i mbĂ«shtetur ekonomikisht te rezervat e tij tĂ« mĂ«dha tĂ« gazit natyror, ky vendim Ă«shtĂ« gjithashtu njĂ« çështje financiare. “Po humbasim lĂ«ndĂ« tĂ« parĂ« tĂ« çmuar qĂ« mund tĂ« eksportohen dhe tĂ« sjellin pĂ«rfitime pĂ«r popullin tonĂ«â€, pati thĂ«nĂ« ai.

Përpjekjet për të shuar kraterin përballen me vështirësi teknike të mëdha për shkak të strukturës komplekse të nëntokës. Një specialist i kompanisë shtetërore Turkmengaz, që foli në kushte anonimiteti, shpjegon se formacionet gjeologjike përbëhen nga shtresa të shumta gazi të ndërthurura me shtresa uji, gjë që i jep flakëve jetëgjatësi të pazakontë.

“Nuk kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me njĂ« qese tĂ« vetme gazi qĂ« shteron, por me njĂ« proces tĂ« ndĂ«rthurur qĂ« ushqehet vazhdimisht nga shtresa tĂ« ndryshme”, tha ai.

Sipas Turkmengaz, intensiteti i djegies në Darvaza është ulur më shumë se trefish dhe kontrolli i fluksit të gazit është përmirësuar ndjeshëm. Megjithatë, objektet e kompanisë janë të mbyllura për vizitorët dhe të dhënat zyrtare janë të pakta e të paverifikueshme.

Zjarri në Darvaza nisi në vitin 1971, kur një grup gjeologësh sovjetikë shpuan aksidentalisht një xhep gazi, duke shkaktuar shembjen e platformës dhe çlirimin e gazit toksik. Për të shmangur një katastrofë shëndetësore, ata i vunë flakën, me shpresën se do të shuhej për pak ditë. Por pas më shumë se pesë dekadash, flakët vazhdojnë ende të digjen.

“Ky incident tĂ« paktĂ«n na ndihmoi tĂ« kuptojmĂ« mĂ« mirĂ« rezervat e gazit nĂ« kĂ«tĂ« zonĂ«â€, shprehet shkencĂ«tari 90-vjeçar turkmen, Anatoly Bushmakin.

PavarĂ«sisht simbolikĂ«s sĂ« zymtĂ« mjedisore, Darvaza Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« nga atraksionet e rralla turistike nĂ« kĂ«tĂ« vend tĂ« mbyllur. Por flakĂ«t e zbehura zhgĂ«njejnĂ« shumĂ« vizitorĂ« qĂ« bĂ«jnĂ« udhĂ«time tĂ« gjata pĂ«r tĂ« parĂ« “mrekullinĂ«â€.

“Jemi disi tĂ« zhgĂ«njyer”, thotĂ« njĂ« turiste nga Ashgabati, qĂ« kishte udhĂ«tuar pesĂ« orĂ« pĂ«rmes rrugĂ«ve tĂ« shkatĂ«rruara tĂ« shkretĂ«tirĂ«s.

Agjencitë vendase të udhëtimeve janë të shqetësuara.

“Shumica e turistĂ«ve qĂ« marrin vizĂ« pĂ«r tĂ« hyrĂ« nĂ« Turkmenistan vijnĂ« vetĂ«m pĂ«r tĂ« parĂ« DarvazĂ«n. NĂ«se zjarri do tĂ« shuhet plotĂ«sisht, shumĂ« agjenci do tĂ« humbasin tĂ« ardhura”, thotĂ« Ovez Muradov, njĂ« punonjĂ«s i njĂ« agjencie turistike lokale.

Me gjithë përpjekjet për ta shuar, Darvaza mbetet ende një vend i ndezur, si simbol i një trashëgimie sovjetike, një burim ndotjeje, por edhe një atraksion që mban gjallë shpresat për një industri turistike në një nga vendet më të izoluara të botës./kb

↗

Cilat vende kanë pagat minimale më të larta dhe më të ulëta në Evropë?

✇Gazeta Fjala
By: el da

Miliona punëtorë në të gjithë BE-në vazhdojnë të fitojnë pagë minimale. Pragjet kanë për qëllim të sigurojnë një standard bazë jetese për punëtorët, megjithëse nivelet shpesh nuk kanë arritur të rriten me inflacionin. Në një analizë të Euronews, i cili i referohet të dhënave të Eurostat, që nga korriku i vitit 2025, paga minimale mujore para zbritjeve në BE varionte nga 551 euro në Bullgari në 2,704 euro në Luksemburg.

Kur përfshihen vendet kandidate për në BE, ku bën pjesë edhe Shqipëria, rezulton se Ukraina ka pagën minimale më të ulët, me vetëm 164 euro.

Pesë vende të BE-së; Italia, Danimarka, Suedia, Austria dhe Finlanda, nuk kanë fare pagë minimale kombëtare.

Edhe pse Luksemburgu renditet në krye dhe Ukraina në fund, kur rregullohet për fuqinë blerëse, si krahasohet paga minimale në të gjithë Evropën, vend pas vendi?

Siç tregon grafiku më poshtë, ka dallime të konsiderueshme në pagat minimale në të gjithë Evropën, dhe Eurostat i grupon vendet në tre nivele page.

Euronews ka shtuar një kategori të katërt që grupon vendet me paga minimale nën 600 euro dhe përfshin vendet kandidate për në BE.

Cilat vende kanë pagat minimale më të larta dhe më të

1- Grupi mĂ« i lartĂ«: Mbi 1,500 €

Përveç Francës, e cila ofron 1,802 euro, të gjitha vendet e tjera në grupin më të lartë paguajnë mbi 2,000 euro në pagë minimale mujore. Përveç Luksemburgut, këto përfshijnë Irlandën (2,282 euro), Holandën (2,246 euro), Gjermaninë (2,161 euro) dhe Belgjikën (2,112 euro).

2- Grupi i mesĂ«m: Midis 1,000 dhe 1,500 €.

Disa vende në grupin e mesëm janë pak mbi pragun prej 1,000 eurosh.

3- Grupi i ulĂ«t: Midis 600 dhe 999 €

4-Grupi shumĂ« i ulĂ«t: NĂ«n 600 €

Disa vende, përfshirë një anëtar të BE-së, kanë paga minimale nën 600 euro. Ky grup më i ulët përbëhet kryesisht nga vendet kandidate për në BE. Ai përfshin Maqedoninë e Veriut (584 euro), Turqinë (558 euro), Bullgarinë (551 euro), Shqipërinë (408 euro), Moldavinë (285 euro) dhe Ukrainën (164 euro).

Cilat vende kanë pagat minimale më të larta dhe më të

Pagat minimale pasqyrojnë ndarjen Lindje-Perëndim

Siç tregon harta më poshtë, ekziston një ndarje e fortë gjeografike në pagat minimale nominale në të gjithë Evropën. Kjo është më e dukshme midis Evropës Perëndimore dhe Lindore. Në përgjithësi, katër grupet e pagave pasqyrojnë rajone të ndryshme të BE-së.

Vendet në grupin më të lartë janë kryesisht në Evropën Perëndimore dhe Veriore. Grupi i mesëm përfshin disa vende nga Evropa Jugore dhe Qendrore. Grupet e ulëta dhe shumë të ulëta përbëhen kryesisht nga vendet e Evropës Lindore, Ballkanit dhe vendet kandidate për në BE./kb

↗

Dustin Hoffman, mjeshtri i ndjeshmërisë së thellë në ekran

✇Gazeta Fjala
By: Leonard Veizi

Nga Leonard Veizi

Në panteonin e artit të kinemasë, ka aktorë që thjesht luajnë një rol, dhe ka artistë që e transformojnë atë, duke e shkrirë veten deri në thellësitë e shpirtit njerëzor. Dustin Hoffman është një prej këtyre të fundit. Me një karrierë që shtrihet përtej gjysmë shekulli, ai sfidoi pamjen e yllit tradicional të Hollivudit, duke ndërtuar një reputacion si mishërimi i antiheroit, njeriut të zakonshëm me të gjitha brishtësinë, tensionin e brendshëm dhe kompleksitetin e thellë që e bën një personazh të vërtetë. Nëpërmjet rolit, ai shndërroi të zakonshmen në art, duke na dëshmuar se fuqia e një aktori nuk qëndron te bukuria apo fiziku, por te shpirti që arrin të përçojë.

Nga pianoja në skenë

Më 8 gusht 1937, në Los Anxhelos, lindi Dustin Lee Hoffman, një djalë nga një familje hebreje me origjinë nga Ukraina dhe Rumania. Prindërit e tij e nxitën fillimisht drejt muzikës klasike, duke e orientuar të bëhej pianist koncertesh. Por, pas një shkëputjeje nga kolegji, rruga e tij u nda, duke marrë kthesën artistike. Ai vendosi të ndjekë aktrimin, duke studiuar në Pasadena Playhouse dhe më vonë në shkollën e famshme të aktrimit në Nju Jork, Actors Studio, ku u zhyt në metodën revolucionare të Lee Strasberg. Këtu, brenda mureve të kësaj shkolle, nisi të formësohej artisti që do të sfidonte konvencionet.

Roli që ndryshoi gjithçka

Pas disa roleve tĂ« vogla nĂ« teatĂ«r dhe televizion, ylli i Hoffman u ndez fuqishĂ«m me filmin The Graduate (1967). Ai luajti rolin e Benjamin Braddock, njĂ« i ri i hutuar qĂ« bie nĂ« njĂ« lidhje tĂ« ndaluar me gruan e moshuar tĂ« njĂ« miku tĂ« familjes. Ky personazh ishte njĂ« kundĂ«rshtim i plotĂ« me modelin e aktorit hollivudian tĂ« kohĂ«s: Hoffman nuk ishte i gjatĂ«, as muskuloz, as me fytyrĂ« klasike pĂ«r njĂ« yll. MegjithatĂ«, ishte pikĂ«risht intensiteti emocional dhe inteligjenca e brendshme e interpretimit tĂ« tij qĂ« ishin befasuese. Filmi u kthye nĂ« njĂ« fenomen kulturor dhe e bĂ«ri Hoffman njĂ« emĂ«r tĂ« madh, njĂ« zĂ« tĂ« ri pĂ«r brezin e viteve ’60.

Rrugëtimi i artë

Pas The Graduate, Dustin Hoffman ndërtoi një karrierë të jashtëzakonshme duke zgjedhur role sfiduese, që shmangnin klishetë dhe thellonin psikologjinë e personazhit. Ai gjithmonë ishte në kërkim të njerëzve të thjeshtë, me plagë të dukshme ose të fshehura, që përfaqësonin njeriun e zakonshëm në një botë kaotike. Ai nuk ishte një yll që imponohej mbi personazhin, por zhdukej brenda tij. Përmes kësaj shkrirjeje, ai na dhuroi disa nga rolet më të paharrueshme:

-Midnight Cowboy (1969) – si Ratso Rizzo, njĂ« mashtrues i sĂ«murĂ« dhe i dĂ«shpĂ«ruar nĂ« rrugĂ«t e Nju Jorkut.

-Lenny (1974) – si komediani tragjik Lenny Bruce.

-Kramer vs. Kramer (1979) – pĂ«r tĂ« cilin fitoi Oscar-in e parĂ«, si njĂ« baba i vetĂ«m qĂ« pĂ«rballet me dhimbjen e divorcit dhe dashurinĂ« e tij tĂ« thellĂ« pĂ«r djalin.

-Tootsie (1982) – si njĂ« aktor qĂ« vishet si grua pĂ«r tĂ« gjetur punĂ«, nĂ« njĂ« komedi tĂ« mprehtĂ« pĂ«r identitetin dhe seksizmin.

-Rain Man (1988) – ku fitoi Oscar-in e dytĂ« pĂ«r rolin e njĂ« burri me autizĂ«m, tĂ« portretizuar me njĂ« ndjeshmĂ«ri tĂ« jashtĂ«zakonshme dhe pa asnjĂ« klishe.

-Wag the Dog (1997) – njĂ« satirĂ« politike ku ai luan rolin e njĂ« producenti hollivudian qĂ« ndihmon pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar njĂ« president nga njĂ« skandal.

PĂ«rtej kamerave

Përveç karrierës së shkëlqyer si aktor, Dustin Hoffman ka bërë edhe regji, duke debutuar në një moshë të vonë me filmin Quartet (2012). Ai është gjithashtu një zë i fuqishëm për artin, duke folur hapur për sfidat e aktorëve që nuk i përkasin modeleve tradicionale të industrisë. Me qindra role të luajtura dhe dy çmime Oscar, ai mbetet një ikonë e kinemasë moderne amerikane.

Trashëgimia

TrashĂ«gimia e Dustin Hoffman Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«shmi e guximit artistik. Ai e bĂ«ri tĂ« pranueshme qĂ« heroi i filmit tĂ« ishte i çrregullt, i ndjeshĂ«m, i frikĂ«suar, dhe pikĂ«risht pĂ«r kĂ«tĂ«, i thellĂ« dhe i vĂ«rtetĂ«. Filozofia e tij e aktrimit pĂ«rmblidhet bukur nga vetĂ« ai: “NĂ«se nuk ndihesh i pasigurt, nuk po rrezikon mjaftueshĂ«m.” Kjo frazĂ« thekson njĂ« eksplorim tĂ« pandĂ«rprerĂ« tĂ« njeriut pĂ«rmes maskave tĂ« jetĂ«s, duke na lĂ«nĂ« njĂ« galeri tĂ« pasur personazhesh qĂ« jetojnĂ« pĂ«rtej ekranit.

↗

Hëngrën panine me salsiçe dhe brokoli, një i vdekur dhe 9 të shtruar në spital

✇Gazeta Fjala
By: el da

Një person ka vdekur dhe nëntë të tjerë janë shtruar në kujdes intensiv në Kozenca të Italisë për helmim nga ushqimi. Medita italiane bëjnë të ditur se bëhet fjalë për dy 17-vjeçarë, dy gra 40-vjeçare dhe tre persona të tjerë nën 40 vjeç, të cilët filluan të ndiheshin keq pasi hëngrën një sanduiç me salçiçe dhe brokoli nga një shitës ambulant në Diamante, një vendpushim turistik në bregdetin Tirren pranë Kozencës.

I ndjeri është një burrë 52-vjeçar nga Kampania, i cili u sëmur pranë Lagonegro (Potenza) ndërsa kthehej në Napoli pasi kishte ngrënë një sanduiç me salçiçe dhe rrepë në Diamante (Cosenza). Familja e tij kërkoi ndihmë, por ai vdiq pak para se të mbërrinte në spital. Trupi i tij është në morgun e spitalit, duke pritur një autopsi.

Autoriteti Shëndetësor Provincial i Kozencës nisi menjëherë një hetim epidemiologjik, ku u morën mostra ushqimore nga kamioni i ushqimit në Diamante, vendi ku u ble ushqimi.

Ndërkohë raste të tjera të dyshuara janë raportuar nga e njëjta zonë gjeografike, duke paraqitur simptoma të ngjashme me ato të pacientëve të shtruar në spital.

“Nuk kemi prova qĂ« sugjerojnĂ« se helmimi Ă«shtĂ« shkaktuar nga njĂ« biznesmen qĂ« punon nĂ« zonĂ«n e Diamantes, i cili aktualisht Ă«shtĂ« identifikuar si i tillĂ« vetĂ«m bazuar nĂ« deklaratat e pacientĂ«ve”, tha kryebashkiaku i Diamantes, Achille Ordine, duke komentuar mbi shtrimet nĂ« spital.

“Po presim rezultatet e testeve tĂ« kryera nga autoriteti lokal shĂ«ndetĂ«sor. Kontrollet janĂ« nĂ« vazhdim”, theksoi ai.

Ndërkohë, kryetari i bashkisë siguron solidaritetin dhe afërsinë e tij me familjet e pacientëve, për të cilët mendojmë se këto janë orë ankthi. Ne nuk kemi ndërmarrë asnjë veprim, por i kemi kërkuar Policisë së Shtetit të na informojë menjëherë mbi rezultatet e hetimeve në vazhdim, në mënyrë që të ndërmarrim çdo veprim të nevojshëm./kb

❌