Promovim i librit â Memorie lufteâ Koncert recital i Gjejlan Tacit âZĂ«ri i rrĂ«njĂ«veâ Shfaqja âStreha e nemunâ e Ilir Bokshit Grupi âJerichoâ Etno neja
Agron GĂ«rguri
Lufta Ă«shtĂ« sĂ«mundje dhe se pasojat e kĂ«saj sĂ«mundjeje mund tĂ« shĂ«rohen edhe pĂ«rmes artit tĂ« poezisĂ« tha midis tjerash Halil Matoshi pĂ«r librin hulumtues âMemorie lufteâ e autores Blerina Gaxha â Rugova e cilĂ«suar si stidiuese e ftoht pa patos emocional duke pĂ«rfillur maksimen se âmemoria letrare i plakĂ« shekujt si njĂ« proces i riprodhimit tĂ«Â kujtesĂ«s pĂ«r mos me e lĂ«nĂ« tĂ« vĂ«rteten me vdekĂ«. NĂ« librin e studimit tĂ« dhembjes ku kurohet trauma e luftĂ«s Blerina ka trajtuar mbi 40 autorĂ« kosovar kryesisht poet. NĂ« kĂ«tĂ« kontekst tĂ« trajtimit tĂ« pasojave tĂ« luftĂ«s Fadil Hysaj shtroj se mos jemi vonuar me trajtimin e rrĂ«njĂ«ve identitare qofshin edhe tĂ« dhimshme rrjedhimisht kĂ«saj mos jemi vonuar nĂ« riparimin e asaj qĂ« Ă«shtĂ« identitet i ynĂ«. Sigurisht se trajtimit objektiv historik tĂ« luftĂ«s i duhet njĂ« distancĂ« kohore porse kjo distancĂ« do duhej tĂ« shkurtohet kur flasim pĂ«r kurimin e traumave tĂ« luftĂ«s tĂ« cilat nganjĂ«herĂ« eklipsohen nga narrativa e heroizmit ndĂ«rsa zĂ«ri i viktimave nuk dĂ«gjohet. Autorja nĂ« libĂ«r ka trajtuar disa autorĂ« qĂ«Â pĂ«rmbajtshĂ«m tematizojnl traumat e luftĂ«s. LetĂ«rsia nĂ« kĂ«tĂ« rast pĂ«rveçse njĂ« akt i rezistencĂ«s bĂ«het edhe proces i kurimit tĂ« pasojave tĂ« luftĂ«s. Skender Boshtrakaj akcentoi çështjen e ndjeshme tĂ« grave tĂ« dhunuara nĂ« luftĂ« dhe procesin e vĂ«shtirĂ« tĂ« gjetjes dhe rehabilimit tĂ« pasojave duke nxjerr njĂ« rrĂ«fim prekĂ«s tĂ« njĂ« puntoreje sociale e cila tinĂ«z opinionit kishte mbushur notesin me emra e rrĂ«fime grash tĂ« dhunuara qĂ« mbaheshin larg opinionit.
Nga debati pĂ«r dhimbjen dolĂ«m tek pasqyrimi i asaj dhimbje pĂ«rmes poezisĂ« dhe kĂ«ngĂ«s nĂ« koncertin âZĂ«ri i rrĂ«njĂ«veâ i Gjejlan Tacit e cila rrugĂ«timi saj identitar si njĂ« jehonĂ« e mallit pĂ«r rrĂ«njĂ«t u tha me kĂ«ngĂ«. Familja e saj kishte ikur nĂ« Turqi pasta nga atje nĂ« BelgjikĂ« me baule plotĂ« rrĂ«fime tĂ« cilat aq ndjeshĂ«m i tregoj pĂ«rmes kĂ«ngĂ«s Gjejlane Taci.      Secila kĂ«ngĂ« sikur nxirrej nga thellĂ«si tĂ« shpirtit, si ndjesi tĂ« ndrydhura qĂ« dolnin pĂ«rmes zĂ«rit tĂ« saj plotĂ« ndjenja qĂ«Â prodhonin vibrime emocionesh pĂ«rshpirtĂ«ruese te spektatorĂ«t. Nuk mundesh me u largu askund pa u takuar me vehten me botĂ«n shpirtnore aty ku rrinĂ« e vĂ«rteta shpesh e ndrydhur dhe e frikuar si njĂ« Ă«ndĂ«rrĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e jona por dikush tjetĂ«r e tregon shumĂ« para nesh.   Programi i kĂ«ngĂ«tares Gjejlane Taci ishte nĂ« fonin e debatit pĂ«r librin e Bletina Gaxha Rugova me fuqinĂ« qĂ« zien brenda e do tĂ« shprehet pĂ«r tĂ« treguar rrĂ«njĂ«t e dhembjes aty ku dashuria e gjenĂ« vehten dhe bĂ«het identitet. KĂ«tĂ« bukuri komunikimi e solli nĂ«Â Etno Fest artistja Gjejlane Taci duke e fuqizuar ndjenjĂ«n e pĂ«rkatĂ«sisĂ« deri nĂ« lot qĂ« e kĂ«thjellin kujtesen dhe ne themi po e gjeta kuptimin se çka Ă«shtĂ« identiteti. Transmetimun e fuqishĂ«m tĂ« ndjenjave tĂ« estetizuara nĂ« art e ndihmuan me instrumentimin e tyre Adorel Haxhijaj, Astrit Stafaj dhe Xhemil Gjini.Â
Shfaqja e Ilir Bokshit âStreha e nemunâ tragjikomedi bazuar nĂ« veprĂ«n âLiza nĂ« Majâ nga Zsolt Pozgaj
Kryepersonazhi Liza(Albulena Kryeziu Bokshi) nĂ« kĂ«rkim tĂ« kuptimit tĂ« jetĂ«s: PjepĂ«ri nĂ« supĂ«, peshku, pija, rubineti i prishur, tjetĂ«rsimi dhe sistem i prishur i vlerave qĂ« pret riparim njohje e rinjohje pikĂ«sĂ«pari tĂ« vetevetes, njĂ« grua e cila kĂ«rkon njĂ« burrĂ« tĂ« munguar ideal i cili nuk ekziston andaj asaj tĂ« gjithĂ« mĂ«tonjĂ«sit âaksidentalishtâ i vdesin apo ajo i vret nĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r ta vrarĂ« pakĂ«naqĂ«sinĂ« me jetĂ«n. Kur trupi mbetet e vetmja shprehje e dashurisĂ« atĂ«herĂ« ajo Ă«shtĂ« nĂ« dhimbjet e saj tĂ« vdekjes. Liza Ă«shtĂ« njĂ« produkt i jetĂ«s me njĂ« ritĂ«m tĂ« pabĂ«rballueshĂ«m qĂ« prodhon stres andaj nĂ« ato kushte nuk mbinĂ« dashuria. Dhe ate e lĂ« edhe vetja ⊠KĂ«tĂ« rrĂ«fim skenik Ilir Bokshi kishte zbĂ«rthyer me elemente tĂ« humor tĂ« zi dhe ironisĂ« sĂ« fatit edhe psr secila skenĂ« pĂ«rfundonte nĂ« vrasje sado nĂ« dukje aksidentale situatat ishin tĂ« besueshme ngase zbĂ«rtheheshin domethĂ«nĂ«shĂ«m pĂ«rmes lojĂ«s sĂ« aktorĂ«ve me mizanskenĂ« tĂ« organizuar mirĂ« dhe veprime miniaturiale qĂ« fuqizonin reagimin e publikut. Loja e aktorĂ«ve dhe regjisura zbĂ«rthyese deri nĂ« detaje miniaturale e karakterizonin rrĂ«fimin skenik plotĂ« ritĂ«m dhe dinamikĂ« pĂ«r tĂ« nxjerr fuqishĂ«m mesazhin se tĂ« vĂ«rtetĂ«n martesore apo martesen ideale e gjenĂ« vetĂ«m nĂ« vdekjeâŠ.NĂ« kĂ«tĂ« shfaqje luajnĂ« aktorĂ«t: Albulena Kryeziu Bokshi, Ledion Zoi dhe Adrian Morina. Pas ilaritetit qĂ« provokoj shfaqja spektatorĂ«t u mblodhĂ«n tek âqilimi fluturues i gjyshesâ nĂ« koncertin e grupit âJerichoâ qĂ« ishin nikoqir tĂ« mbrĂ«mjes duke kĂ«naqur mysafirĂ«t me kĂ«ngĂ« rok me bazĂ« etnike duke krijuar atmosferĂ« festive, hare dhe vallĂ«zim.
Etno fest po përmbushë përmbajtësisht pritshmërit e audiencës me programe të koncipuara të cilat plotësojnë njëra tjetren në rrëfimin për identitetin dhe poashtu japin kontribut të jashtëzakonshëm në krijimin e një sistemi vlerash pa të cilin nuk ka as identitet të konsoliduar/ KultPlus.com
NĂ« NatĂ«n e tretĂ« tĂ« Etno Fest 2025 u prezantuan: Vjosa Robelli Mripa, kĂ«ngĂ«tare âSarakassi dancerâ grup i vallĂ«zimit nga Keni âMelodia e vjetĂ«râ i Nezafete ShalĂ«s
Agron GĂ«rguri
NatĂ«n e tretĂ« tĂ« Etno Fest 2025 e nisi kĂ«ngĂ«tarja Vjosa Robelli â Mripa me kĂ«ngĂ« tĂ« njohura tĂ« pĂ«rpunuara nĂ« jazz. ShumĂ« kĂ«ngĂ« tĂ« mia janĂ« investim nĂ« identitet dhe vijnĂ« nga trashĂ«gima e pasur e identitetit tonĂ«Â kulturor tha nĂ« nisje tĂ« koncertit tĂ« saj kĂ«ngĂ«tarja Vjosa Robelli. KĂ«ngĂ«t e pĂ«rpunura nĂ«Â jazz preknin thellĂ«sin e vlerave tĂ« etnosit dhe pĂ«rpikshmĂ«risht intehrohesjin nĂ« ambientet dhe frymen e Etno Fest-it i cili po bĂ«het vendakim jo vetĂ«m i artistĂ«ve dhe traditĂ«s por tashmĂ« edhe me artistĂ« e arye tĂ« kombeve tjera KĂ«ngĂ«tarja me njĂ«.zĂ«.tĂ« Ă«mbĂ«l tĂ« cilĂ«n e pĂ«rcillte trio e instrumentistĂ«ve:Nikos Ziarkas (gitarĂ«), Theodoros Ziarkas (kontrabas), Gizem Altınordu (perkusion) pĂ«rveç tjerash solli njĂ« rrĂ«fim pĂ«r vitet e 90 â ta kur pĂ«suan shumĂ« fĂ«mijĂ« me njĂ«Â kĂ«nga dedikuar atyre qĂ« shkaktojĂ«Â emocione tĂ« fuqishme. Vjosa kĂ«ndoj pĂ«r NĂ«nĂ«n si mbretĂ«reshĂ« e jetĂ«s, vajzĂ«rinĂ« e dashurinĂ« duke pĂ«rmbushĂ« kĂ«naqĂ«sin e spektatorĂ«ve tĂ« cilĂ«t disa nga kĂ«ngĂ«t i kĂ«nduan bashkĂ« me VjosĂ«n.
SpektakĂ«l i vallĂ«zimit dhe akrobacioneve mahnitĂ«se tĂ« grupit â Sarkassi dancerâ nga Kenia
NĂ« skenĂ«n e re tĂ« Etno Festit nĂ« platon e sĂ« cilĂ«s dominon piktura âQilimi fluturues i gjyshesâ u paraqiten dance grupi âSarakassi Dancerâ nga Kenia tĂ« cilĂ«t me vallĂ«zim e akribacione mahnitĂ«se rrĂ«fyen pĂ«r jetĂ«n, dashurinĂ«, vdekjen, lirinĂ«, gĂ«zimin, pikĂ«llimin tĂ« gjitha me njĂ« ritĂ«m.tĂ« âçmendurâ si shprehje fundamentale e mundĂ«sive fizike, duke krijuar figura tĂ« kuptueshme qĂ« prodhonin emocione dhe krahasueshĂ«m shtrohej pyetja njerĂ«zit gjithĂ«andej kanĂ« kaluar nĂ«pĂ«r shumĂ« ravgime e krajata pĂ«r ta dĂ«shmuar identitetin dhe se ky pikĂ«takim sonte nĂ« etno fest ishte madhĂ«shtor. PĂ«rveçse njĂ« spektakĂ«l i lĂ«vizjes harmonisĂ« ritmit dhe shprehjes plotĂ« ndjenja pĂ«rmes vallĂ«zimit dhe akrobaconeve nĂ« fund vallĂ«zuan bashkĂ« me grupin tĂ« gjithĂ« spektatorĂ«t qĂ« ishinĂ« sonte nĂ« Etno Fest, edicioni i 25 -tĂ«. NjĂ« pamje madhĂ«shtore qĂ« krijoj emocione gĂ«zimi e hareje e cila e pĂ«rligjte thĂ«nien â ate qĂ« sâta them dot me fjalĂ« ta tregoj me vallĂ«zimâ.Â
PĂ«r tĂ« vazhduar etno nejen me grupin e Nezafete ShalĂ«s âMelodia e vjetĂ«râ tĂ« cilĂ«t e kapen emocionin aty ku e la danc grupi nga Keni, vallĂ«zimi e kĂ«nga vazhduan duke u bĂ«rĂ« njĂ« me dĂ«shirat e shumĂ« spektatorĂ«ve tĂ« etnofestit i cili sivjet po prek dimensione tĂ« reja tĂ« vlerave tĂ« etnosit si urĂ« komunikimi midis popujve nĂ« shĂ«rbim tĂ« identitetit njerĂ«zor ku dashuria dhe respekti pĂ«r tjetrin bĂ«hen mĂ«nyrĂ« e komunikimit.  KonstatojmĂ« se nĂ« natĂ«n e tretĂ«Â tĂ« Etno Festit pĂ«rmes muzikĂ«s, vallĂ«zimit dhe zĂ«rit dhe gjuhĂ«s sĂ« trupit dhe melodisĂ« u prekĂ«n rrĂ«njĂ«t e identitetit njerĂ«zor./ KultPlus.com
Tre shekuj pas shfaqjes së tyre të parë, klubet tradicionale elitare për burra në Londër, që vazhdojnë të frekuentohen nga anëtarë të familjes mbretërore dhe figura të fuqishme politike apo ekonomike, jo vetëm që kanë mbijetuar, por edhe janë përshtatur me kohën.
NdĂ«rsa debatet vazhdojnĂ« pĂ«r lejimin e grave nĂ« klubin e famshĂ«m âThe Garrickâ, njĂ« libĂ«r i ri hedh dritĂ« mbi kĂ«tĂ« fenomen unikisht britanik dhe historinĂ« e tij tĂ« gjatĂ«.
Për më shumë se 300 vjet, Londra ka qenë epiqendra botërore e klubeve private për anëtarë të përzgjedhur. Askund tjetër në botë nuk kanë ekzistuar kaq shumë hapësira të mbyllura e ekskluzive, që shpesh funksionojnë larg syve të publikut. Sot, me 133 klube në funksion, kryeqyteti britanik lë pas me shumë diferencë edhe rivalin më të afërt, New York-un, ku ndodhen vetëm 53 klube të tilla.
ShumĂ« prej klubeve historike vetĂ«m pĂ«r burra nĂ« LondĂ«r kanĂ« ecur me kohĂ«n dhe tashmĂ« pranojnĂ« edhe gra si anĂ«tare.Por ndoshta mĂ« i njohuri nĂ« botĂ«n tradicionale tĂ« âklubeve tĂ« zotĂ«rinjveâ, The Garrick Club, i themeluar nĂ« vitin 1831, u bĂ« pjesĂ« e lajmeve vitin e kaluar kur vendosi mĂ« nĂ« fund tĂ« heqĂ« rregullin qĂ« lejonte vetĂ«m burra.
Megjithatë, që atëherë vetëm një numër shumë i vogël grash është pranuar si anëtare, dhe muajin e kaluar, gazetarja e njohur britanike Julie Etchingham tërhoqi kandidaturën e saj. Sipas raportimeve, disa kandidate potenciale ndihen të pazgjedhura përballë një procesi të gjatë verifikimi dhe një klime të ftohtë e mospranuese nga shumë prej anëtarëve ekzistues.
Ndërkohë, klubi Savile votoi më herët këtë vit për të vazhduar përjashtimin e grave, duke treguar se qëndrimet konservatore ende qëndrojnë të ngulitura thellë në disa prej këtyre institucioneve.
Sipas autorit, klubet kanë qenë të detyruara të ndryshojnë për të mbijetuar, dhe ata që vazhdojnë të funksionojnë sot, zakonisht i shërbejnë një grupi të veçantë dhe të përzgjedhur anëtarësh.
Fortesa Trekëndore, një nga strukturat më madhështore dhe domethënëse të trashëgimisë historike të Butrintit, po përballet me nevojën urgjente për ndërhyrje konservuese. E pozicionuar në bregun jugor të Kanalit të Vivarit, kjo kala e veçantë jo vetëm që përfaqëson trashëgiminë veneciane në rajon, por është edhe një pikë strategjike e sistemit fortifikues të Butrintit, që lidh pjesën fushore me atë detare përmes kanalit.
E ndërtuar në formën e një trekëndëshi, prej të cilës merr edhe emrin, fortesa përfshin tre kulla rrethore, ndër të cilat ajo në këndin jugperëndimor është ruajtur në lartësinë e saj të plotë. Struktura përfshin elementë arkitektonikë të ndërtuar në faza të ndryshme, përfshirë mure të fuqishme, frëngji me mbulesë pllakash dhe një kullë dykatëshe, duke dëshmuar mjeshtërinë ndërtimore të periudhave pas-klasike.
Për të arritur te Fortesa Trekëndore, vizitorët dhe stafi i parkut udhëtojnë me lundër përmes Kanalit të Vivarit, duke e bërë atë një përvojë të veçantë dhe autentike. Lundra mbetet mjeti i vetëm i aksesit, duke shtuar magjinë e këtij vendi historik.
Sipas Planit të Menaxhimit të Integruar të Butrintit, Fortesa Trekëndore është përfshirë në ndërhyrjet e rekomanduara për konservim, për të siguruar ruajtjen afatgjatë të saj dhe rritjen e potencialit për aktivitete kulturore dhe komunitare, që mund të zhvillohen në oborrin e brendshëm të saj të gjerë.
Kalaja përfaqëson një dëshmi të gjallë të ndikimit venecian dhe të rolit të Butrintit si një pikë strategjike ushtarake dhe tregtare në shekuj. Si pjesë e Parkut Kombëtar të Butrintit, ajo është jo vetëm një objekt historik, por edhe një pasuri e çmuar që duhet mbrojtur me përkushtim.
Autoritetet bëjnë thirrje për rëndësinë e ruajtjes së saj, jo vetëm si pjesë e trashëgimisë kombëtare shqiptare, por edhe si një atraksion i rëndësishëm për turizmin kulturor në jug të vendit./ KultPlus.com
Ne nje kohe kur informacioni i pasakte shpesh ngjall pasiguri, eshte e rendesishme qe studentet dhe prinderit te kene fakte te qarta perpara se te marrin vendime te rendesishme per te ardhmen akademike . Nje nga pyetjet me te shpeshta qe na behet eshte: âA eshte UNI i akredituar?â Jo vetem qe UNI eshte i akredituar, por eshtee edhe i pari institucione private ne Kosove qe ka marre akreditimin institucional per periudhen maksimale prej 5 vitesh, ashtu siç parashikohet nga rregulloret e Agjencise se Kosoves per Akreditim.
Ky akreditim nuk eshte thjeshte simbolik. Ai bazohet ne nje proces te nderlikuar dhe plotesisht te pavarur, i cili udhehiqet nga eksperte nderkombetare me eksperience te gjere ne vleresimin e arsimit te larte. Keta eksperte analizojne me kujdes nje sere fushash, duke filluar nga misioni dhe vizioni i institucionit, perberja dhe kualifikimi i stafit akademik, struktura e menaxhimit dhe proceset e brendshme, e deri te infrastruktura fizike dhe dixhitale qe u ofrohet studenteve. Me rendesi te vecante eshte fakti se vleresimi nuk fokusohet vetem ne dokumente, por ne meryren se si institucionet krijojne nje pervoje arsimore dhe domethenese per studentin. Qellimi i ketij procesi eshte te siguroje qe studenti te marre jo vetem njohuri teorike, por edhe aftesite praktike, mendimin kritik, dhe kompetencat e nevojshme per te pasur sukses ne jete dhe karriere.
 Per me teper, akreditimi institucional i UNI-te forcohet edhe me shume nga partneriteti strategjik me Arizona State University (ASU), nje nga universitetet publike me te medha dhe me me reputacion ne SHBA. Ky bashkepunim transformon pervojen studentore ne UNI, duke i mundesuar studenteve te ndjekin nje edukim me standarde amerikane, pa u larguar nga Kosova. Nepermjet planprogrameve te harmonizuara, qasjes ne teknologjine dhe metodologjine e ASU, si dhe me trajnime te stafit nga ekspertet amerikan, studentet perjetojne nje arsim bashkekohor, interaktiv dhe te orientuar drejt zhvillimit te aftesive praktike. Per me teper, studentet kane mundesi reale te vazhdojne studimet ne SHBA dhe te marrin nje diplome amerikane nga Arizona State University, duke u bere konkurues global ne tregun e punes.
UNI â Universum International College Ă«shtĂ« i menaxhuar dhe fuqizuar nga Arizona State University (ASU) â Universiteti Nr.1 nĂ« SHBA pĂ«r inovacion dhe njĂ« nga mĂ« tĂ« mĂ«dhenjtĂ« nĂ« botĂ«!
 Krijo suksesin tĂ«nd me edukim amerikan â nĂ« KosovĂ«!  Apliko tani dhe fillo rrugĂ«n drejt njĂ« karriere tĂ« sigurt dhe ndĂ«rkombĂ«tare!
E fshehur nĂ« qytetin e qetĂ« Spilimbergo, nĂ« rajonin verilindor tĂ« Friuli-Venezia Giulia, ndodhet njĂ« nga institucionet mĂ« tĂ« veçanta tĂ« artit nĂ« botĂ«, âScuola dei Mosaicisti del Friuliâ, shkolla e vetme nĂ« botĂ« e pĂ«rkushtuar plotĂ«sisht artit tĂ« mozaikut. PĂ«r mĂ« shumĂ« se njĂ« shekull, kjo shkollĂ« ka ruajtur e zhvilluar njĂ« traditĂ« qĂ« shkon pas nĂ« kohĂ« deri te Mesopotamia, Roma e LashtĂ«, Bizanti dhe bota islame, duke edukuar breza tĂ« krijuesve tĂ« mozaikĂ«ve me mjeshtĂ«ri tĂ« rrallĂ«.
Sot, ajo Ă«shtĂ« institucioni i vetĂ«m akademik nĂ« botĂ« qĂ« i Ă«shtĂ« kushtuar plotĂ«sisht artit tĂ« mozaikut. StudentĂ« tĂ« tĂ« gjitha moshave, nga maturantĂ« e deri te artistĂ« nĂ« mes tĂ« karrierĂ«s, vijnĂ« nga e gjithĂ« bota pĂ«r tâu regjistruar nĂ« programin e saj intensiv trevjeçar. GjatĂ« kĂ«saj kohe, ata mĂ«sojnĂ« teknikat historike tĂ« mozaikut, nga modelet e ndĂ«rlikuara greko-romake deri te kompozimet ndriçuese byzantine, pĂ«rpara se tĂ« eksperimentojnĂ« me dizajne mĂ« bashkĂ«kohore dhe tĂ« lira nĂ« formĂ«.
Në vitet e fundit, shkolla është shndërruar edhe në një destinacion më vete, duke tërhequr udhëtarë të apasionuar pas dizajnit që ngelen të mahnitur nga bota unike e mozaikëve. Të interesuarit mund të vizitojnë ambientet e saj përmes tureve publike apo private. Rreth 40,000 vizitorë e bëjnë këtë çdo vit, duke e kthyer Scuola Mosaicisti në një nga vendet më të vizituara në rajonin e Friulit.
Ndërsa rreth 40 studentë pranohen çdo vit në programin trevjeçar, jo më shumë se 15 prej tyre e përfundojnë të gjithë kurrikulën, duke fituar titullin maestri mosaicisti (mjeshtër mozaiku). Nga këta, vetëm një grup i përzgjedhur prej gjashtë vetash vazhdojnë një vit të katërt  një lloj masteri për të përmirësuar edhe më tej aftësitë e tyre dhe për të thelluar mjeshtërinë në këtë art të veçantë.
Në të vërtetë, krijimi i mozaikut është një mjeshtëri jashtëzakonisht precize. Ai kërkon që artisti të vendosë me kujdes qindra, e madje mijëra, copëza të vogla të quajtura tesserae (që mund të jenë të vogla deri në 0.5 cm), për të formuar modele të ndërlikuara dhe skena me pamje të gjallë. Të punuara nga mermeri, xhami, smalto (pllaka xhami të errëta dhe të padepërtueshme) dhe madje edhe nga guaskat, këto inkrustime të vogla kërkojnë mjeshtëri të hollë dhe një ndjeshmëri intuitive ndaj ritmit dhe vendosjes.
Siç vuri nĂ« dukje edhe Brovedani, kjo Ă«shtĂ« gjithashtu njĂ« punĂ« thellĂ«sisht bashkĂ«punuese. MozaikistĂ«t zakonisht punojnĂ« individualisht nĂ« pjesĂ« tĂ« veçanta tĂ« njĂ« kompozimi tĂ« madh, por efekti i vĂ«rtetĂ« i punĂ«s sĂ« tyre shfaqet vetĂ«m kur shihet nĂ« tĂ«rĂ«si. âĂshtĂ« njĂ« zanat qĂ«, nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ«, tĂ« kĂ«rkon tĂ« âzhdukĂ«shâ veten,â tha Cristina de Leoni, mĂ«suese nĂ« vitin e tretĂ«. âNjĂ« pllakatĂ« e vetme nuk thotĂ« shumĂ«, por sĂ« bashku me tĂ« tjerat, ajo krijon njĂ« vepĂ«r arti. Nuk ka vend pĂ«r ego nĂ« krijimin e mozaikut.â
Duke hedhur një vështrim mbi historinë e pasur të këtij arti  që daton që nga Mesopotamia në mijëvjeçarin e 3-të p.e.s. dhe shtrihet përtej kombeve e kulturave, nga grekët te majat, nga Perandoria Bizantine te bota islame, bëhet e qartë ajo që tha Cristina de Leoni. Në artin e mozaikut nuk ka Giotto apo Raphael, as Mona Lisa të vetme. Ky formë shprehjeje ka qenë gjithnjë e mbështetur mbi mjeshtëri anonime, duke ecur në një vijë të hollë mes artit dhe artizanatit.
Kjo është edhe më e vërtetë në Friuli-Venezia Giulia, ku mozaikistët nuk pushuan kurrë së zhvilluari mjeshtërinë, edhe pse ajo doli nga vëmendja që nga periudha e Rilindjes. Me bollëkun e gurëve nga Tagliamento (lumit kryesor të Friulit) dhe lidhjet e ngushta kulturore me Venecian, një qytet që për shekuj me radhë ka qenë në epiqendër të artit dhe mjeshtërisë europiane, rajoni u bë në mënyrë të heshtur një bastion i traditës së mozaikut, me artistë të kërkuar në mbarë kontinentet.
Që prej atëherë, mozaikistët friulanë, shumica e të cilëve janë formuar në Spilimbergo, kanë lënë gjurmë në mbarë botën: nga kompleksi sportiv ikonik Foro Italico në Romë, te stacioni i metrosë në Qendrën Botërore të Tregtisë në New York, nga kupola e Kishës së Varrit të Shenjtë në Jeruzalem, deri te galeritë e Tokios. Këto vepra janë dëshmi e një tradite që vazhdon të evoluojë, pllakatë pas pllakatë.
âDyshimi qĂ« mbart mozaiku e bĂ«n atĂ« pafundĂ«sisht magjepsĂ«s,â thotĂ« Purnima Allinger, njĂ« studente e vitit tĂ« tretĂ« qĂ« la pas njĂ« karrierĂ« nĂ« marketing nĂ« Berlin pĂ«r tâiu pĂ«rkushtuar mozaikut. âĂshtĂ« njĂ« zanat i saktĂ« dhe meditativ, por njĂ«kohĂ«sisht shprehĂ«s dhe emocional si arti. GjithmonĂ« kalon nga njĂ«ra gjendje nĂ« tjetrĂ«n â dhe kjo tĂ« mban tĂ«rĂ«sisht tĂ« pĂ«rfshirĂ«.â
Amos Carcano, njĂ«Â maestro mosaicista nga Zvicra, e konfirmon kĂ«tĂ« ndjesi. âPunon me duar, por njĂ«kohĂ«sisht je gjithmonĂ« nĂ« proces shpikjeje, luan me teksturĂ«n, ngjyrat dhe modelet. Mozaiku bashkĂ«kohor i shtyn kĂ«to kufij edhe mĂ« tej. ĂshtĂ« traditĂ«, por njĂ«kohĂ«sisht e hapur dhe e lirĂ«.â
Aktualisht, Carcano është një nga 10 ish-studentët që po punojnë në një nga veprat më ambicioze të shkollës deri më sot: një dysheme mozaiku prej 1,265 metrash katrorë në oborr, që paraqet florën dhe faunën karakteristike të Friulit, një projekt që pritet të zgjasë më shumë se një vit.
Nuk janĂ« vetĂ«m maestri-t qĂ« krijojnĂ« pĂ«r shkollĂ«n. TĂ« gjithĂ« ata mozaikĂ« qĂ« pashĂ« gjatĂ« vizitĂ«s sime? JanĂ« vepra tĂ« studentĂ«ve tĂ« mĂ«parshĂ«m dhe atyre aktualĂ«. âNe e mendojmĂ« shkollĂ«n si njĂ«Â bottega â njĂ« punishte,â thotĂ« Danila Venuto, pedagoge e historisĂ« sĂ« mozaikut. âDhe nĂ« njĂ« punishte, mĂ«son duke punuar. ĂshtĂ« krejtĂ«sisht e natyrshme qĂ« studentĂ«t tĂ« vihen nĂ« punĂ« sapo fillojnĂ« tĂ« mĂ«sojnĂ« ABC-nĂ« e mozaikut. Ky Ă«shtĂ« njĂ« zanat qĂ« mĂ«sohet dhe mbahet gjallĂ« vetĂ«m pĂ«rmes praktikĂ«s.â
Dhe gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ«, mozaiku mund tĂ« mĂ«sohet edhe nga vizitorĂ«t. Shkolla ofron corsi brevi,  kurse tĂ« shkurtra qĂ« variojnĂ« nga intensive katĂ«rditore deri nĂ« programe njĂ«javore, pĂ«r tâu dhĂ«nĂ« udhĂ«tarĂ«ve njĂ« hyrje praktike nĂ« artin e mozaikut.
 âNjerĂ«zit nga Spilimbergo,  dhe nga i gjithĂ« Friuli, janĂ« shumĂ« krenarĂ« pĂ«r kĂ«tĂ« traditĂ« shekullore,â thotĂ« Danila Venuto. âBĂ«rja e mozaikut Ă«shtĂ« pjesĂ« e ADN-sĂ« sonĂ« kulturore, njĂ« trashĂ«gimi e vĂ«rtetĂ« friuliane.â/ KultPlus.com
Kate Middleton, Princesha e Uellsit, bĂ«ri dy paraqitje tĂ« njĂ«pasnjĂ«shme dhe tĂ«rheqĂ«se nĂ« Wimbledon 2025, duke treguar edhe njĂ« herĂ« pĂ«rkushtimin e saj si patrone e All England Lawn Tennis and Croquet Club. PjesĂ«marrja e saj mĂ« 12 korrik NjĂ« ditĂ« para finales sĂ« meshkujve, mĂ« 12 korrik, Middleton mori pjesĂ« nĂ« Finalen e Femrave e veshur me âWimbledon whitesâ ,njĂ« fustan tĂ« bardhĂ« elegant me mĂ«ngĂ« tĂ« shkurtra nga marka Self-Portrait, me fund tĂ« palosur midi dhe korse me rrip nĂ« bel. Si pjesĂ« e rolit tĂ« saj zyrtar, ajo mbante gjithashtu edhe simbolin e  famshĂ«m tĂ« Wimbledon , njĂ« gjilpĂ«rĂ« me ngjyrĂ« vjollcĂ« dhe jeshile. GjatĂ« finales, Princesha e Uellsit pati nderin tĂ« dorĂ«zonte trofetĂ« pĂ«r fituesen Iga Swiatek dhe nĂ«nkampionen Amanda Anisimova. Pas njĂ« humbjeje tĂ« rĂ«ndĂ« pa fituar asnjĂ« set, Anisimova shpĂ«rtheu nĂ« lot nĂ« fund tĂ« ndeshjes. MĂ« vonĂ«, ajo tregoi pĂ«r gazetarĂ«t se Middleton e kishte inkurajuar duke i thĂ«nĂ«: âMbaje kokĂ«n lartâ. âAjo mĂ« tha disa fjalĂ« qĂ« mĂ« emocionuan edhe mĂ« shumĂ«,â shtoi tenistja amerikane. Rikthimi familjar mĂ« 13 korrik TĂ« nesĂ«rmen, mĂ« 13 korrik, Kate Middleton u rikthye nĂ« tribunĂ«n mbretĂ«rore pĂ«r Finalen e Meshkujve, kĂ«tĂ« herĂ« e shoqĂ«ruar nga Princi William dhe dy fĂ«mijĂ«t e tyre, Princi George dhe Princesha Charlotte. Ajo veshi njĂ« fustan tĂ« kaltĂ«r mbretĂ«ror me mĂ«ngĂ« me detaje nĂ« formĂ« fjongosh, duke mbajtur me vete njĂ« kapelĂ« kashte tĂ« gjerĂ« me fjongo tĂ« zezĂ« dhe taka ngjyrĂ« kafe. VathĂ«t e vegjĂ«l rrethorĂ« dhe njĂ« varĂ«se e artĂ« me medalion rrumbullak plotĂ«sonin pamjen e saj elegante, ndĂ«rsa flokĂ«t i kishte tĂ« lĂ«shuara me onde natyrale dhe ndarje anĂ«sore. Familja mbretĂ«rore u koordinua nĂ« mĂ«nyrĂ« perfekte: William me njĂ« xhaketĂ« blu tĂ« errĂ«t dhe pantallona krem, Charlotte me njĂ« fustan tĂ« bardhĂ« me rruffle nĂ« supe dhe George me njĂ« kostum blu tĂ« errĂ«t. NjĂ« kthim me emocione tĂ« veçanta Middleton ka munguar vetĂ«m njĂ« herĂ« nĂ« Wimbledon qĂ« nga martesa e saj nĂ« vitin 2011 â nĂ« vitin 2013, kur ishte shtatzĂ«nĂ« me Princin George. Vitin e kaluar, nĂ« 2024, ajo kishte bĂ«rĂ« njĂ« paraqitje shumĂ« tĂ« ndjerĂ« nĂ« turne, vetĂ«m katĂ«r muaj pas shpalljes publike tĂ« diagnozĂ«s sĂ« saj me kancer. âAjo ka kaluar diçka shumĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« dhe Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« ketĂ« momente pĂ«r tĂ« cilat mund tĂ« gĂ«zohet, ky ishte njĂ« prej tyre,â tha njĂ« burim pĂ«r revistĂ«n People. PĂ«rmes stilit, forcĂ«s dhe ndjeshmĂ«risĂ« sĂ« saj, Kate Middleton vazhdon tĂ« jetĂ« njĂ« figurĂ« frymĂ«zuese nĂ« jetĂ«n publike britanike  dhe Wimbledon mbetet njĂ« nga skenat ku ajo shfaqet mĂ« e afĂ«rt me publikun./ KultPlus.com
Po afrohet momenti i shpalljes zyrtare tĂ« nominimeve pĂ«r Ămimet Emmy, edicioni i 77-tĂ«. Ceremonia e zbulimit tĂ« emrave do tĂ« mbahet tĂ« martĂ«n, nĂ« orĂ«n 11:30 paradite me orĂ«n lokale tĂ« SHBA-ve (ET), dhe do tĂ« transmetohet drejtpĂ«rdrejt nĂ« kanalet zyrtare tĂ« AkademisĂ« sĂ« Televizionit, si dhe nĂ« platformat e mediave kryesore.
Kjo ngjarje shĂ«non njĂ« nga kulmet e sezonit televiziv nĂ« SHBA, duke nderuar arritjet mĂ« tĂ« spikatura nĂ« seriale dramatike, komedi, miniseriale dhe programe tĂ« ndryshme televizive nga viti i kaluar. Pas rifillimit tĂ« plotĂ« tĂ« prodhimeve, pas grevĂ«s sĂ« skenaristĂ«ve dhe aktorĂ«ve mĂ« 2023, gara e kĂ«tij viti pritet tĂ« jetĂ« mĂ« e fuqishme dhe mĂ« e larmishme se kurrĂ« mĂ« parĂ«. NdĂ«r pretendentĂ«t mĂ« tĂ« pĂ«rfolur pĂ«r nominimet nĂ« kategoritĂ« kryesore janĂ« tituj tĂ« njohur si âSuccessionâ, âThe Bearâ, âThe Crownâ, âShĆgunâ dhe âThe Last of Usâ. NĂ« kategorinĂ« e komedisĂ«, vĂ«mendje tĂ« veçantĂ« pritet tĂ« marrĂ« sezoni i fundit i âAbbott Elementaryâ, si dhe prodhime tĂ« reja premtuese si âPalm Royaleâ dhe âHacksâ. Nominimet do tĂ« pasohet nga ceremonia zyrtare e ndarjes sĂ« çmimeve, e planifikuar tĂ« mbahet mĂ« 14 shtator 2025, nĂ« Los Angeles, nĂ« njĂ« event glamuroz qĂ« do tĂ« mbledhĂ« yjet mĂ« tĂ« mĂ«dhenj tĂ« televizionit dhe do tĂ« pĂ«rmbyllĂ« sezonin televiziv me njĂ« festĂ« tĂ« madhe artistike./ KultPlus.com
Liza Laska, e lindur mĂ« 6 shkurt tĂ« vitit 1926 nĂ« VlorĂ« tĂ« ShqipĂ«risĂ«, ishte aktore shqiptare qĂ« mbajti titullin âArtiste e merituarâ.
Veçantia e punës së Liza Laskës nuk qëndron vetëm te rolet e pavdekura që krijoi por edhe te krijimi i ndjeshmërisë kolektive dhe formimi i figurës së vetes si një figurë kombëtare.
Liza kujtohet si një ndër figurat më të çmuara dhe më mbresëlënëse në fushën e filmit dhe kinemasë. Ajo ka qenë një aktore që ka përcjellë thellësisht emocionin njerëzor, pa e tepruar, pa e zbukuruar. Figura e saj artistike është ndërtuar mbi ndershmëri, përkushtim dhe thjeshtësi, virtyte që e kanë bërë të dashur për publikun shqiptar. Ajo përfaqëson brezin e aktoreve që punuan me pasion të madh për artin dhe për edukimin estetik të shoqërisë përmes ekranit dhe skenës.
Në një kohë kur figura femërore në kinemanë shqiptare shpesh përkufizohej nga modele të ngurta ideologjike, Laska arriti të sjellë në jetë një tjetër dimension të gruas shqiptare: atë të gruas që bart peshën e jetës me dinjitet, që nuk dorëzohet, të nënës që përkund dhimbjen me forcë të brendshme.
Roli i saj në ekran nuk ishte vetëm interpretim, ishte një akt përfaqësimi i mijëra grave të zakonshme shqiptare, që jetonin mes sakrificës dhe shpresës. Me një prani të përmbajtur por të fuqishme, Liza Laska nuk luante personazhin, ajo bëhej personazhi.
Ajo nuk i dha zë vetëm një brezi grash, por krijoi një urë ndjeshmërie mes ekranit dhe jetës reale. Roli i saj femëror ishte gjithmonë i rrënjosur në njerëzoren: ndjeshmëria nuk i binte në sentimentalizëm, forca nuk i shndërrohej në ashpërsi. Ishte një ekuilibër i rrallë që e dallonte mes të tjerave.
Puna e Liza LaskĂ«s nĂ« ekran Ă«shtĂ« dĂ«shmi e asaj qĂ« arti i mirĂ« nuk ka nevojĂ« pĂ«r zhurmĂ«, mjafton tĂ« jetĂ« i vĂ«rtetĂ«.Â
Liza tashmë ka lënë një trashëgimi të pasur të saj, me gjurmë në zhvillimin kultural artistik kinematografik shqiptar:
âMalet me blerim mbuluarâ (1971);
âBrazdatâ (1973);
âShtigje lufteâ (1974);
âDimri i funditâ (1976);
âLulĂ«kuqet mbi mureâ (1976);
âGunat mbi telaâ (1977);
âLiri a vdekjeâ (1979);
âPlumba pĂ«randoritâ (1980);
âNĂ« prag tĂ« lirisĂ«â (1981);
âDritat e qytezĂ«sâ (1983);
âVendimiâ (1984);
âGurĂ«t e shtĂ«pisĂ« simeâ (1985);
âDhe vjen njĂ« ditĂ«â (1986);
âFamilja imeâ (1987);
âKthimi i ushtrisĂ« sĂ« vdekurâ (1989);
âVdekja e burritâ (1991);
âNjĂ« ditĂ« e mrekullueshmeâ (2002)./ KultPlus.com
Mohamed Azizi, një shitës librash 72-vjeçar nga Rabati i Marokut, dhe një nga shitësit e librave më të fotografuar në botë.
Në një vend ku 26% e popullsisë ende nuk di shkrim e lexim, përkushtimi i Azizit për të shitur libra është një akt dashurie, për qytetin e tij, për letërsinë, për fuqinë e dijes dhe formimin e vetes edhe në një moshë aq të shtyer.
Jetim që në moshën gjashtëvjeçare, Aziz ka pasur një fëmijëri të vështirë. Ai nuk mundi të përfundonte shkollën e mesme sepse tekstet ishin shumë të shtrenjta. Por në moshën 15-vjeçare, ai nisi rrugëtimin si shitës librash, duke filluar me vetëm nëntë libra dhe një qilim të thjeshtë nën një pemë në vitin 1963.
Sot, libraria e tij Ă«shtĂ« e mbushur me mijĂ«ra libra dhe ai kalon ditĂ«t i zhytur nĂ« tregime. Lexon nga gjashtĂ« deri nĂ« tetĂ« orĂ« nĂ« ditĂ«, duke ndalur vetĂ«m pĂ«r tĂ« ngrĂ«nĂ«, pĂ«r tâu falur, pĂ«r tĂ« pirĂ« duhan dhe pĂ«r tĂ« ndihmuar klientĂ«t. Kur nuk Ă«shtĂ« nĂ« dyqan, ai endet rrugĂ«ve duke kĂ«rkuar libra tĂ« rinj pĂ«r koleksionin e tij.
PĂ«r Azizin, librat janĂ« hakmarrja e tij ndaj varfĂ«risĂ« dhe vĂ«shtirĂ«sive tĂ« fĂ«mijĂ«risĂ«. Ai thotĂ« me krenari: âKam lexuar mbi 4,000 libra nĂ« arabisht, frĂ«ngjisht, anglisht dhe spanjisht, pra kam jetuar mĂ« shumĂ« se 4,000 jetĂ«. TĂ« gjithĂ« duhet tĂ« kenĂ« kĂ«tĂ« mundĂ«si! Mjafton tĂ« kem dy jastĂ«kĂ« dhe njĂ« libĂ«r pĂ«r ta shijuar ditĂ«n.â
Ideja e Mohamed Aziz mbi librat, shenjon edhe idenë kyçe të vetë letërsisë, atë që jeta imiton artin, idenë e të jetuarit më shumë se një jetë, më shumë se një realitet.
Pas më shumë se 43 vitesh në të njëjtin vend, ai mbetet shitësi i librave më jetëgjatë i Rabatit duke e pasuruar edhe vendin me një bazë kulturalisht të fortë të letërsisë.
Kur u pyet pse i lĂ« librat pa mbikĂ«qyrje jashtĂ«, ai thjesht u pĂ«rgjigj: âAta qĂ« nuk dinĂ« tĂ« lexojnĂ«, nuk vjedhin libra, dhe ata qĂ« dinĂ« nuk janĂ« hajdutĂ«.â/ KultPlus.com
Vajzat dhe djemtë e Orkestrës Simfonike të Forcave të Armatosura, dhuruan emocione dhe spektakël me performancën e tyre në kalanë e Porto Palermos, duke e bërë eksperiencën e pushuesve vendas, por edhe turistëve të huaj më të paharrueshme.
Kryeministri Edi Rama tha nĂ« njĂ« postim nĂ« rrjetet sociale, qĂ« âPorto Palermo, pikĂ«takimi mĂ« i veçantĂ« i pasurisĂ« natyrore me trashĂ«giminĂ« kulturore qĂ« zbukurohet edhe mĂ« shumĂ« nga tingujt e spektaklit tĂ« dhuruar nga Orkestra Simfonike e Forcave tĂ« Armatosuraâ.
Në kuadër të sezonit turistik, Porto Palermo ishte ndalesa e radhës e formacionit të OSFA-së, shkruan atsh.Ky aktivitet përfaqëson një angazhim konkret të Forcave të Armatosura në mbështetje të jetës komunitare dhe nxitjes së turizmit kulturor në qytetet shqiptare.
Përmes këtij formacioni, Forcat e Armatosura kontribuojnë në gjallërimin e jetës sociale dhe kulturore, duke sjellë një produkt artistik të aksesueshëm për publikun vendas dhe vizitorët.
KĂ«tĂ« vit, manifestimi shtetĂ«ror âVera e Ohritâ, i financuar nga institucionet publike tĂ« vendit, po zhvillohet pa asnjĂ« pĂ«rfaqĂ«sim tĂ« kulturĂ«s shqiptare nĂ« programin zyrtar. NĂ« njĂ« shtet ku shqiptarĂ«t pĂ«rbĂ«jnĂ« njĂ« pjesĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« popullsisĂ« dhe tĂ« jetĂ«s kulturore, pĂ«rjashtimi i plotĂ« i çdo elementi shqiptar nga njĂ« festival kombĂ«tar Ă«shtĂ« i papranueshĂ«m dhe shqetĂ«sues.
Programi zyrtar i âVerĂ«s sĂ« Ohritâ pĂ«rfshin koncerte, shfaqje teatrore dhe mbrĂ«mje tĂ« veçanta kushtuar kulturave evropiane, por asnjĂ« ngjarje muzikore, teatrale apo ekspozitĂ« nuk pĂ«rfaqĂ«son trashĂ«giminĂ« e pasur kulturore shqiptare. Kjo heshtje kulturore Ă«shtĂ« nĂ« vetvete njĂ« mesazh pĂ«rjashtues dhe dĂ«shmi se qasja ndaj kulturĂ«s shqiptare nĂ« institucionet shtetĂ«rore nuk Ă«shtĂ« pĂ«rfaqĂ«suese, por margjinalizuese.
Ironikisht, festivali u hap në prani të Presidentit të Republikës së Shqipërisë, z. Bajram Begaj, por as kjo nuk mjaftoi që organizatorët të reflektojnë mbi përfshirjen e gjuhës dhe kulturës shqipe në program. Jo vetëm që nuk ka asnjë përfaqësim të artistëve shqiptarë, por mungon plotësisht çdo pikë që do pasqyronte identitetin, traditën apo krijimtarinë bashkëkohore shqiptare në Maqedoninë e Veriut.
Kultura shqiptare është dhe duhet të jetë pjesë e natyrshme e çdo ngjarjeje kulturore të nivelit kombëtar. Mungesa e saj në një manifestim të tillë nuk është çështje organizative, por tregues i një politike përjashtuese që po zë rrënjë në sistemin institucional të kulturës./ KultPlus.com
Andon Zako Ăajupi, (27 mars 1866 â 11 korrik 1930), ishte poet i shquar, veprimtar patriot dhe demokrat revolucionar shqiptar. Andon Zako Ăajupi lindi nĂ« Sheper tĂ« ZagorisĂ«. Jetoi dhe vdiq ne Egjipt. Mbiemri i tij i mesem i vĂ«rtetĂ« ishte ĂAKO mirepo per arsye te panjohura me kohe i mbeti ZAKO.
NĂ« Nivan kreu mĂ«simet gjysmĂ« tĂ« mesme, tĂ« cilat i plotĂ«soi nĂ« njĂ« lice francez nĂ« Egjipt, ku jetonte i ati. MĂ« 1887, pasi bĂ«ri njĂ« vizitĂ« nĂ« Sheper, qĂ« ishte e fundit pĂ«r tĂ«, Ăajupi shkoi nĂ« ZvicĂ«r, atje kreu studimet e larta dhe mori titullin e doktorit tĂ« drejtĂ«sisĂ«.
Nga fundi i shek. XIX mori pjesĂ« gjallĂ«risht nĂ« lĂ«vizjen patriotike shqiptare dhe mbajti krahun e saj mĂ« tĂ« pĂ«rparuar. NĂ« rrethet e gjera atdhetare u bĂ« i njohur me njĂ« artikull qĂ« shkroi nĂ« kuadrin e diskutimit rreth çështjes sĂ« alfabetit nĂ« tĂ« cilin doli kundĂ«r adoptimit tĂ« alfabetit grek pĂ«r gjuhĂ«n shqipe. MĂ« 1919 u zgjodh kryetar i shoqĂ«risĂ« âVĂ«llazĂ«riaâ me qendĂ«r nĂ« Kajro.
Qe frymĂ«zuesi dhe njĂ«ri nga hartuesit e memorandumit qĂ« shqiptarĂ«t e Egjiptit i dĂ«rguan KonferencĂ«s sĂ« Paqes mĂ« 1919 nĂ« mbrojtje tĂ« tĂ«rĂ«sisĂ« territoriale tĂ« ShqipĂ«risĂ«. MĂ« 1920 themeloi âShoqĂ«rinĂ« e Miqveâ, e cila nĂ« vitin 1928 e ngriti zĂ«rin kundĂ«r shpalljes sĂ« monarkisĂ« nga Ahmet Zogu.
Vepra letrare e Ăajupit njihet si ndĂ«r tĂ« parat vepra satirike me botimin e âBaba Musa Lakuriqâ. MĂ« 1902 botoi librin âBaba Tomorriâ, njĂ« nga veprat mĂ« tĂ« shquara tĂ« letĂ«rsisĂ« sĂ« Rilindjes KombĂ«tare. Me kĂ«tĂ« pĂ«rmbledhje qĂ« dallohet nga fryma luftarake patriotike, demokratike dhe fryma popullore nĂ« brendi dhe nĂ« formĂ«, Ăajupi solli njĂ« ndihmesĂ« tĂ« çmuar nĂ« pasurimin e letĂ«rsisĂ« kombĂ«tare. NĂ« pjesĂ«n e parĂ« dhe tĂ« dytĂ« tĂ« librit janĂ« vendosur me radhĂ« vjershat patriotike dhe ato me temĂ« dashurie; vjershat me karakter shoqĂ«ror dhe fabulat e shqipĂ«ruara janĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« pjesĂ«n e tretĂ« tĂ« librit, qĂ« pĂ«rmbyllet me komedinĂ« e njohur âPĂ«rrallĂ« nga e kaluaraâ.
NĂ« historinĂ« e letĂ«rsisĂ« shqiptare Ăajupi zuri vend edhe si dramaturg. RĂ«ndĂ«si tĂ« veçantĂ« kanĂ« sidomos komeditĂ« e tij: PĂ«rralle nga e kaluara, Pas vdekjes dhe âKatĂ«rmbĂ«dhjetĂ« vjeç dhĂ«ndĂ«rrâ, me tĂ« cilat solli njĂ« ndihmesĂ« me vlerĂ« nĂ« zhvillimin e kĂ«tij lloji nĂ« letĂ«rsinĂ« tonĂ«./ KultPlus.com
Shkruan: Vera Pelaj ( Ky shkrim qĂ« Ă«shtĂ« realizuar mĂ« herĂ«t, botohet me shkas, pĂ«r shĂ«nimin e 90-tĂ« vjetorit tĂ« lindjes sĂ« shkrimtarit Agim Gjakova)Â
Fotografia: Sevdail Sulejmani
Kush (cili) është Agim Gjakova?
U lind mĂ« 1935. Bir i dy mĂ«suesve gjakovarĂ«, i Demushit, oficer demokrat nĂ« ushtrinĂ« e Fan Nolit si kryeministĂ«r, drejtor didaktik arsimor i tri nĂ«nprefekturave, GjakovĂ«s, MalĂ«sisĂ« dhe Podrimjes, kryetar i KĂ«shillit Nacional Ălirimtar, i burgosur nga Italia fashiste, i torturuar dhe pas demonstratĂ«s qĂ« u bĂ« nĂ« GjakovĂ« pĂ«r lirimin e tij, gjatĂ« sĂ« cilĂ«s u vra Shani Nushi, u plagosĂ«n tĂ« tjerĂ«, u rrahĂ«n e gjakosĂ«n njerĂ«zit, u lirua nga burgu qĂ« tĂ« vdiste nĂ« shtĂ«pi nĂ« vitin 1943. E Ă«ma Emine Gjakova â Shehdula e rriti nĂ« frymĂ«n atdhetare, kur spikati edhe axha i tij Haki Taha qĂ« vrau Milladin Popoviqin.
Agim Gjakova mbaroi shkollĂ«n Normale nĂ« GjakovĂ« dhe shkoi student nĂ« Beograd nĂ« fakultetin filozofik. Fryma atdhetare nuk e la tĂ« qetĂ« edhe atje dhe bashkĂ« me shokĂ«t formoi shoqatĂ«n e studentĂ«ve shqiptarĂ« nĂ« Beograd, âPĂ«rpjekjaâ, nĂ« gojĂ«n e ujkut, nĂ« kohĂ«n kur sundonte Rankoviqi dhe torturoheshin e vriteshin shqiptarĂ«t e KosovĂ«s nĂ« reprezaljen e ashtuquajtur aksioni pĂ«r mbledhjen e armĂ«ve.
U burgos tri herĂ«. Me gjithĂ« torturat ku ia thyen edhe dhĂ«mbĂ«t, nuk pranoi asgjĂ«]. I thanĂ« âTi je i ndĂ«rgjegjshĂ«m politikisht dhe me ty nuk bĂ«n fajde dajaku. Duhet tĂ« ta shkatĂ«rrojmĂ« sistemin nervor qĂ« tĂ« dorĂ«zohesh. Kishte metoda edhe pĂ«r kĂ«tĂ«. Por Agim Gjakova nuk firmosi asnjĂ« shkresĂ«.
MegjithĂ«kĂ«tĂ« Agim Gjakova u tha se nuk ishte dhe nuk do tĂ« jetĂ« pĂ«r JugosllavinĂ«, se Jugosllavia nuk u ka bĂ«rĂ« strehĂ« tĂ« barabartĂ« shqiptarĂ«ve dhe pĂ«r trajtimi e familjes sĂ« tij dhe vetĂ« atĂ« pa bursë⊠Po theksoj, se studenti Agim Gjakova pothuajse nuk dinte çâishte tĂ« hante mĂ«ngjes se nuk kishte. Paguante vetĂ«m drekĂ«n dhe konviktin dhe darkĂ«n herĂ« me bukĂ« e herĂ« pa bukĂ«.
Pasi ia hoqĂ«n shtetĂ«sinĂ« me arsyetimin se kishte lindur jashtĂ« JugosllavisĂ«, herĂ«n e tretĂ« e arrestuan dhe e dĂ«rguan nĂ« kampin e pĂ«rqendrimit dhe i thanĂ« se âNuk del mĂ« kurrĂ« i lirĂ« nĂ« tokĂ«n e JugosllavisĂ«â. MorĂ«n pĂ«rgjigjen se ânuk mĂ« ka marrĂ« malli pĂ«r tokĂ«n e JugosllavisĂ«, por pĂ«r KosovĂ«n time.â Dhe me 27 maj tĂ« vitit 1960 vetĂ« zyrtarĂ«t e UDB-sĂ« e nxorĂ«n fishek nĂ« kufirin shqiptar si person tĂ« padĂ«shirueshĂ«m pĂ«r JugosllavinĂ«. Ky ishte shkau.
Po si e priti atdheu si tĂ« riatdhesuar? Duke dashur tâi bĂ«jnĂ« luftĂ« nervash e lanĂ« pĂ«r tre muaj e gjysmĂ« pa punĂ« dhe pa pagĂ«. Familjes (nĂ«na dhe njĂ« teze qĂ« u dĂ«buan bashkĂ« me tĂ«) i dhanĂ« njĂ« ndihmĂ« tre mijĂ« lekĂ« pĂ«r gjithĂ« atĂ« kohĂ«, qĂ« ishte sa gjysma e rrogĂ«s mesatare nĂ« ShqipĂ«ri nĂ« atĂ« kohĂ«. QĂ«lloi qĂ« nĂ« tre katĂ«r ditĂ« nĂ« javĂ« tĂ« hante bukĂ« me dhallĂ« nĂ« gjendje shĂ«ndetĂ«sore tĂ« pasburgurt. Por stoicizmi i Agim GjakovĂ«s, nĂ« pĂ«rballje me buzĂ«qeshje dhe humor, aq karakteristike pĂ«r tĂ« gjatĂ« gjithĂ« jetĂ«s edhe sot e kĂ«saj dite, e pĂ«rballoi edhe atĂ« sfidĂ«. KĂ«rkoi tĂ« vazhdonte studimet. MĂ« nĂ« fund pas dy vjetĂ«sh i dhanĂ« mundĂ«sinĂ« tĂ« vazhdonte studimet pĂ«r gjuhĂ«n angleze dhe shqipe nĂ« TiranĂ«.
Kam nĂ« kompjuter dosjen e Sigurimit tĂ« Shtetit pĂ«r Agim GjakovĂ«n. Drejtoresha e Autoritetit tĂ« trajtimit tĂ« dosjeve tĂ« Sigurimit tĂ« Shtetit i tha kur po ia dorĂ«zonin se âJuve do tĂ« jua japim dosjen tĂ« plotĂ«, pasi nuk keni pisllĂ«qe vetĂ«, por tĂ« tjerĂ«t kanĂ« pĂ«r ju. Dhe bashkĂ« me dy tĂ« tjerĂ«t ju keni qenĂ«, siç themi, gjak e lak me Sigurimin.â
Dhe çfarë dosje se! Për pothuajse mbi njëzet e sa vjet u mbikëqyr, u vëzhgua, u përgjua, u hetua në Shkodër, Kukës, Berat, Lushnjë e Fier, Mirditë, Durrës, Kavajë etj. për ndonjë lidhje të këtij agjenti të rrezikshëm. Një dosje prej njëmijenjëqindenjëzetetetë faqe.
Në dosje figurojnë njëqind e katër emra: drejtorë të Sigurimit të Shtetit, drejtorë drejtorish, oficerë dhe operative, dy ministra, dy zëvendësministra, të cilët janë marrë drejtpërdrejtë apo tërthorazi me Agim Gjakovën, si armik i rrezikshëm kundër partisë e pushtetit, si agjent i mundshëm i UDB-së.
E çka sâka nĂ« kĂ«tĂ« dosje! NĂ« njĂ« anĂ« Agim Gjakova e nĂ« anĂ«n tjetĂ«r njĂ« ushtri e tĂ«rĂ«. Sfida e buzĂ«qeshjes, nĂ«se pĂ«r miq e shokĂ« tejet e pĂ«rzemĂ«rt, pĂ«r kĂ«tĂ« ushtri edhe sfiduese dhe ironike. E pyetĂ«m Agim GjakovĂ«n se si kanĂ« qenĂ« mbikĂ«qyrja, vĂ«zhgimi, pĂ«rgjimi. âIshin tĂ« egra, banale, vulgare, me presion psikologjik.â Dhe siç thonĂ« u mbush kupa. NĂ« vitet shtatĂ«dhjetĂ« i shkroi letĂ«r ministrit tĂ« brendshĂ«m ku trajtoi çështje kombĂ«tare, tĂ« marrĂ«dhĂ«nieve me KosovĂ«n dhe me vĂ«llezĂ«rit kosovarĂ«. Kur e lexon atĂ« letĂ«r njeriu i bĂ«n pyetje vetes: ĂfarĂ« guximi vetĂ«vrasĂ«s Ă«shtĂ« ky?
Po citoj pak nga shĂ«nimi i ministrit tĂ« brendshĂ«m, Kadri Hazbiu, qĂ« ia dĂ«rgon drejtorit tĂ« Sigurimit tĂ« Shtetit, Rexhep Kolli: âE studiova me vĂ«mendje letrĂ«n qĂ« mĂ« dĂ«rgon sh. Agim Gjakova. Mendoj se shqetĂ«simi i tij⊠ështĂ« legjitim. Por mĂ« duket se ky ka njĂ« sĂ«rĂ« pakjartĂ«sish⊠Po ashtu tregohet i ngutur e jo me respekt ndaj shokĂ«ve qĂ« e kanĂ« kĂ«shilluar e skjaruar â siç thotĂ« ai vetĂ«. Me sa duket nuk kupton mirĂ« se kĂ«to çështje i trajton â si gjithnjĂ« partia dhe organet pĂ«rkatĂ«se tĂ« pushtetit nĂ« njĂ« gamĂ« tĂ« gjerĂ«âŠâ
Po çfarë shkruan, ndër të tjera, në atë letër, Agim Gjakova:
Se politika e ShqipĂ«risĂ« nuk ka qenĂ« nĂ« mbrojtje tĂ« KosovĂ«s nĂ« vitet 1944. VetĂ«m tani kur ndryshuan rrethanat filloi ShqipĂ«ria tĂ« interesohet pĂ«r KosovĂ«n ⊠Shoku Enver nuk Ă«shtĂ« interesuar aq sa duhet pĂ«r popullin e KosovĂ«s deri tani ⊠nĂ« rast tĂ« krijimit tĂ« situatĂ«s sĂ« pĂ«rleshjeve nĂ« Jugosllavi nuk besojmĂ« se ShqipĂ«ria do tĂ« na vijĂ« nĂ« ndihmë⊠sikur mungon vullneti, kjo u pa mĂ« katĂ«rdhjetekatrĂ«n â si mund tĂ« pretendohet tĂ« krijohet afiniteti, afĂ«rsia shpirtĂ«rore me kosovarĂ«, kur nuk Ă«shtĂ« krijuar me ne qĂ« ndodhemi kĂ«tu â se kosovarĂ«t nĂ« ShqipĂ«ri nuk trajtohen mirĂ« e tjerĂ« e tjerĂ«âŠ
Natyrisht se Agimi nuk i kuptonte kĂ«to, as ministrin as Enverin, por lĂ«shon batutĂ«n ironike se âNuk mund tĂ« lejoj qĂ« fjalĂ«t e shokut Enver tĂ« kthehen nĂ« demagogjiâ. O tempora o mores!
Agim Gjakova nuk kupton kur shtron pyetjen se çâduhet bĂ«rĂ« pĂ«r KosovĂ«n. Kjo i vĂ« nĂ« siklet se si tâi pĂ«rgjigjen. Dhe nĂ« bisedĂ« me drejtorin e Sigurimit tĂ« Shtetit, zĂ«vendĂ«sministĂ«r i brendshĂ«m, Rexhep Kolli nuk merr asnjĂ« pĂ«rgjigje, por rrotullime fjalĂ«sh. Dhe Agim Gjakova, megjithĂ«se e dinte, me buzĂ«qeshjen e tij kupton se Enver Hoxha u ka dhĂ«nĂ« urdhĂ«r qĂ« vetĂ«m tĂ« bĂ«het ndonjĂ« farĂ« propagande pĂ«r KosovĂ«n dhe asgjĂ« mĂ« shumĂ«.
Agim Gjakova nuk kupton kur ua pĂ«rplasĂ« nĂ« fytyrĂ« qĂ«ndrimet partiake e shtetĂ«rore se âKosova nuk Ă«shtĂ« pjesĂ« e atdheut, kosovarĂ«t janĂ« tĂ« gjithĂ« nacionalistĂ« borgjezĂ«â etj.
Dhe i mĂ«shon pohimit: âE them haptazi se ka pasur individĂ« qĂ« kanĂ« thartuar fytyrat kur mĂ« kanĂ« parĂ« me shokĂ«t kosovarĂ«. UnĂ« kam guximin ta them, ashtu siç e kam thĂ«nĂ« edhe mĂ« parĂ«, tĂ« gjitha pakĂ«naqĂ«sitĂ« apo padrejtĂ«sitĂ« e shkaktuara nga qĂ«ndrimi i personave tĂ« ndryshĂ«m ndaj mejeâ. E thĂ«rrasin dhe ministri i thoĂ« se âje shprehur pa respekt pĂ«r oficerĂ«t e sigurimitâ, dhe ky u pĂ«rgjigjet â jo pĂ«r tĂ« gjithĂ«, jua jap emratâ.
Ku e ka marrë gjithë këtë guxim që të provokojë deri në sferat më të larta të diktaturës!
E pyesim: Si ke guxuar ta provokosh njĂ« shtet diktatorial me aq e aq krime? âPlatforma e mbrojtjes sime ka qenĂ« âqĂ«ndroj dhe nisem nga pozicioni qĂ« ShqipĂ«ria tĂ« zhvillohet, tĂ« ecĂ« pĂ«rpara, duke theksuar si vĂ«rejtjet e mangĂ«sitĂ«, si shtrembĂ«rimet e tendencat negative, si edhe provokimet, pĂ«r tĂ« cilat kisha pĂ«rgatitur edhe kundĂ«rpĂ«rgjigje nĂ« rast se do tĂ« mĂ« akuzonin, tĂ« paktĂ«n mos tĂ« mĂ« zinin nĂ« fjalĂ«, pasi dihej se e kishin dorĂ«n e gjatĂ« shtatĂ« pash pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« çâiu tekej e çâtĂ« doninâ.
Po bĂ«rtas edhe njĂ« herĂ«: O tempora, mores! Siç thonĂ« nĂ« ShqipĂ«ri tĂ« gjithĂ« kĂ«ta po bĂ«nin njĂ« vĂ«rĂ« nĂ« ujĂ«. E kishin nga ethet pĂ«r karrierĂ«, pĂ«r pĂ«rfitime partiake dhe nga urrejtja, qĂ«, siç janĂ« shprehur nĂ« ministrinĂ« e brendshme, âpo na duket toka rĂ«ndĂ« kah po shkel ai nĂ« TiranĂ«!â.
Sfida ironike bĂ«het edhe mĂ« e mprehtĂ« e Agim GjakovĂ«s. MĂ« lejoni tĂ« tregoj vetĂ«m njĂ« rast: NĂ« hotel âDajtiâ nĂ« TiranĂ«, qĂ« ishte vetĂ«m pĂ«r tĂ« huajt, ku nuk guxonin kurrsesi tĂ« hynin vendĂ«sit, Agim Gjakova nuk ka pyetur pĂ«r Sigurimin. Ka takuar vĂ«llezĂ«rit e tij. NjĂ« rast tek po priste pranĂ« sportelit qĂ« tĂ« zbriste nĂ« holl nga dhoma njĂ« shok i tij i ardhur nga Kosova, i afrohet njĂ« operativ i Sigurimit dhe zhvillohet kjo bisedĂ«:
â Kosovar je ti? â Po. â Ke ardhur nga Ăerma? (Vend ku ndodhej kampi i kosovarĂ«ve) â Po. (Agim Gjakova nuk ka qenĂ« atje). â Sa ke nĂ« ĂermĂ«? â GjashtĂ« muaj. â E paske mĂ«suar mirĂ« gjuhĂ«n shqipe. â Po. UnĂ« jam gjeni dhe e mĂ«soj njĂ« gjuhĂ« tĂ« huaj shumĂ« mirĂ« pĂ«r gjashtĂ« muaj.
Pas raportimit tĂ« kĂ«tij e thĂ«rrasin dhe i thonĂ«: âPse tallesh me oficerĂ«t e Sigurimit?â âNuk tallem unĂ«, por ata me vetveten.â
Hiç më mirë edhe ministrin e dytë, Hekuran Isai, dhe drejtorin e dytë të Sigurimit të Shtetit, Zylyftar Ramizi, një kriminel sadist.
Agim Gjakova kĂ«rkon tĂ« shkojĂ« nĂ« Gjermani pĂ«r temĂ«n e njĂ« romani me subjekt nga jeta e shqiptarĂ«ve tĂ« KosovĂ«s. Dhe ku se? KĂ«rkon nga regjimi i njĂ« shteti qĂ« e kishte mbyllur vendin nĂ« karantinĂ«. Por natyrisht shĂ«nohet: âKjo kĂ«rkesĂ« mund tĂ« jetĂ« njĂ« tentativĂ« pĂ«r tĂ« matur pulsin e organeve tona ndaj tij⊠shpreson se duke shkuar jashtĂ« shtetit edhe mund tĂ« mos kthehet mĂ« kĂ«tu.â
E pyesim Agim pĂ«r kĂ«tĂ« nĂ«se vĂ«rtetĂ« besonte se do ta linin. Si zakonisht buzĂ«qesh dhe pĂ«rgjigjet: âAta nuk i linin as anĂ«tarĂ«t e partisĂ«, madje edhe me pĂ«rgjegjĂ«si, pa le mua! Por edhe sikur tĂ« mĂ« lĂ«shonin nuk e kisha ndĂ«rmend tĂ« largohesha nga ShqipĂ«ria.â Dhe kĂ«tĂ« provokim e bĂ«n edhe nĂ« ByronĂ« Politike, letĂ«r drejtuar Ramiz AlisĂ«, e cila Ă«shtĂ« nĂ« dosjet e Komitetit Qendror tĂ« PPSH-sĂ«. Dhe i vjen pĂ«rgjigja qĂ« aparati i ByrosĂ« Politike i kishte dĂ«rguar kĂ«rkesĂ«n MinistrisĂ« sĂ« Brendshme, e cila. nĂ«pĂ«rmjet tĂ« Zylyftar Ramizin, i thuhet Agimit se ânuk kemi siguri pĂ«r tĂ«â, pra insinuata se Agimi do ta tradhtojĂ« ShqipĂ«rinĂ«, kurse ia interpretojnĂ« se mund ta eliminojĂ« UDB-ja. Kjo e dyta pĂ«rgjigje ironike. Pra, dhe dyshohet si agjent i saj edhe paskan frikĂ« se ajo ta eliminojĂ«.
Por sfida e Agim GjakovĂ«s, njĂ« sfidĂ« qĂ« mund tĂ« karakterizohet pĂ«rsĂ«ri guxim vetĂ«vrasĂ«s, sido qĂ« tĂ« jetĂ« kuptohet edhe nga Sigurimi. Po citoj drejtorin e Sigurimit: âKuptohet se qĂ«llimi i tij ishte pĂ«r tĂ« matur pulsin, pĂ«r tĂ« mĂ«suar nĂ«se qĂ«ndrimi i shokĂ«ve tĂ« DegĂ«s sĂ« VeçantĂ« ishte si individĂ«, apo qĂ«ndrim i instancave mĂ« tĂ« larta.â
Renditen pseudonimet e dyzetekatĂ«r spiunĂ«ve, tĂ« ashtuquajtur bashkĂ«punĂ«torĂ«. Disa prej tyre Agim Gjakova i njihte dhe nĂ«pĂ«rmjet tyre bĂ«nte edhe lojĂ« me Sigurimit. se ata kishin frikĂ« nga ndonjĂ« farĂ« organizimi jashtĂ« partisĂ« dhe jashtĂ« strukturave shtetĂ«rore dhe Agim Gjakova i sfidon me atĂ« guximin vetĂ«vrasĂ«s, duke iu thĂ«nĂ« se âdĂ«gjojeni shefin juâ pĂ«r veten, se duhet kĂ«shtu e ashtu e tĂ« tjera qĂ« tâua çonin fjalĂ«t e tij Sigurimit, por nĂ« disa raste shĂ«nimi Ă«shtĂ« se Agim Gjakova e ka kuptuar spiunin.
Por hiç mĂ« lehtĂ« nuk e ka pasur edhe nĂ« botĂ«n letrare: me refuzime pĂ«r botim, me akuza deri nĂ« tĂ« pĂ«rbindshmet qĂ« mund ta çonin nĂ« pushkatim ose burgim dhjetĂ«vjeçar. Dhe pĂ«rsĂ«ri buzĂ«qeshja sfiduese, hera herĂ« ironike. NĂ« plenumin e Lidhjes sĂ« ShkrimtarĂ«ve dhe ArtistĂ«ve tĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« vitin 1967 Agim Gjakova diskutoi pĂ«r trajtimin nĂ« letĂ«rsi me subjekt nga jeta e shqiptarĂ«ve tĂ« KosovĂ«s, pĂ«r tĂ« cilĂ«n jetĂ« ju e dini se si ka qenĂ«. Iu ndĂ«rpre fjala, sepse Agim Gjakova shtroi para tĂ« pranishmĂ«ve tezĂ«n se âatdheu Ă«shtĂ« mĂ« i madh se shtetiâ. U prit me kĂ«naqĂ«si e miratim tĂ« heshtur nĂ« sall se â kush guxonte ndryshe â por u sulmua nga elita partiake se âshfaqte dyshimeâ ndaj politikĂ«s sĂ« partisĂ« dhe se kufijtĂ« e shtetit, pra edhe tĂ« atdheut, i paskĂ«sh pĂ«rcaktuar saktĂ« Stalini.
NĂ« njĂ« mbledhje nĂ« Lidhjen e ShkrimtarĂ«ve ku duhej tĂ« kritikohej Agim Gjakova pĂ«r veprĂ«n âNĂ« kĂ«rkim tĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«sâ, ku u tha, ndĂ«r tĂ« tjera,âTi do ta gjesh tĂ« vĂ«rtetĂ«n? TĂ« vĂ«rtetĂ«n e ka gjetur Partiaâ, etj. njĂ«ri prej kolegĂ«ve e krahasoi veprĂ«n e tij me mullarĂ« tĂ« kashtĂ«s qĂ« i merr era dhe Agimi iu pĂ«rgjigj: âAta nuk janĂ« mullarĂ« kashte tĂ« MyzeqesĂ«, por tĂ« KosovĂ«s.â Kjo vepĂ«r u akuzua nĂ« plenumin e Lidhjes sĂ« ShkrimtarĂ«ve si ahistorike dhe qĂ« nxin realitetin.
NĂ« kĂ«tĂ« vazhdĂ« pĂ«r pĂ«rmbledhjen me poezi âRrĂ«njĂ«t pĂ«rtĂ«rihenâ sĂ« cilĂ«s iu ndalua botimi, me porosi tĂ« Plenumit tĂ« Komitetit tĂ« PartisĂ« sĂ« PunĂ«s tĂ« ShqipĂ«risĂ«, me porosi tĂ« Sektorit ideologjik tĂ« ByrosĂ« Politike tĂ« KQ tĂ« PPSH, u organizua njĂ« takim i ngushtĂ« prej tetĂ« vetash, ku u akuzua se Ă«shtĂ« kundĂ«r ideologjisĂ« sĂ« PartisĂ«, politikĂ«s sĂ« PartisĂ«, ndĂ«rtimit tĂ« socializmit, si edhe pĂ«r hermetizĂ«m e luftĂ«nxitĂ«s, se paska dashur qĂ« ShqipĂ«rinĂ« ta shtinte nĂ« sherr me JugosllavinĂ«, siç iu tha, dhe Agim Gjakova u pĂ«rgjigj: Ăudi se si qenkam kaq i fortĂ« qĂ« tĂ« shti nĂ« sherr dy shtete!
E çâtĂ« ju them, e çâtĂ« ju them! TĂ« pĂ«rballĂ«sh me njĂ« ushtri tĂ« tĂ«rë⊠Ăâi thuhet kĂ«saj!?
Agim Gjakovës i pëlqen të pijë kafe të fortë, na ka ndaluar që në tavolinë të bëjmë biseda serioze, se thotë se i kanë ardhur në maje të hundës, pasi për tridhjetë vjet çdo muaj ka dëgjuar shtatë tetë mbledhje gjoja serioze, për të mos përmendur aksion e të tjera edhe ditën e diele.
ĂshtĂ« njĂ« hazerxhevap i madh, nuk di tĂ« shajĂ«, nuk merr nĂ«pĂ«r gojĂ« askĂ«nd, bĂ«n humor mirĂ«dashĂ«s me shokĂ«t e shoqet, tregon anekdota qĂ« i di me thes e tĂ« tjera. Nuk i dhimbsen paret qĂ« shpenzon me shoqĂ«rinĂ«.
UnĂ« nuk mund tâia shpĂ«rblej kurrĂ« ndihmĂ«n qĂ« mĂ« ka dhĂ«nĂ«, vetĂ«m se kur shkoj nĂ« katund nĂ« shtĂ«pinĂ« time, mĂ« porositĂ« qĂ« tâi sjell bukĂ« kallamoqe tĂ« gatuar mirĂ«. Ky Ă«shtĂ« shpĂ«rblimi qĂ« ia bĂ«j. E them me mburrje qĂ« kam nderin dhe kĂ«naqĂ«sinĂ« qĂ« tĂ« jem nĂ« shoqĂ«ri me tĂ«. / KultPlus.com
Piktura, bashkë me muzikën dhe artet përgjithësisht, është një nga mrekullitë më të mëdha të shpirtit njerëzor. Sa i përket pikturës secili dëshiron ta kuptojë atë, jo vetëm për të vënë në spikamë qëndrimin e tij  ndaj së bukurës dhe estetikës, por shpesh edhe për  të dëshmuar shijen e vet fine ndaj pikturës. Se kjo i bënë ata të  duken më të avancuar kulturalisht  dhe  më të edukuar në sytë e të tjerëve. Secili njeri flet për të, e interpreton në mënyrën e vet, duke gjetur diç esenciale, shpirtërore në të. Por, në këtë rast, unë dua të kaloj përtej një identifikimi, vlerësimi dhe shijimi të një vepre apo të disa veprave të vetme arti që do të mund të më pëlqenin dhe që mund ta bëjë çdo kush. Fare  lehtë do të zgjidhja një a  dy piktura të njohura dhe  do të thosha: ja kjo është shija ime⊠Dhe,  ato do  të mund të ishin vepra të shtrenjta të pikturës botërore, apo vepra të mëdha të piktorëve tanë⊠Përtej kësaj, kam pritur shumë gjatë për një rast  që të shpreh respektin e merituar për një plejadë të tërë piktorësh tanë, në Kosovë, të mjeshtërve dhe emrave të shquar të një plejade të tërë artistësh figurativë të këtij trualli që lanë gjurmët e tyre në artin tonë figurativ
NĂ« vitet e nĂ«ntĂ«dhjeta tĂ« shekullit tĂ« kaluar, nĂ« kuadĂ«r tĂ« rezistencĂ«s sĂ« gjerĂ« shoqĂ«rore nĂ« KosovĂ«, ishte edhe ai qĂ« quhej âart i rezistencĂ«sâ qĂ« pĂ«rfshinte angazhimin e pothuajse tĂ« gjithĂ« artistĂ«ve dhe piktorĂ«ve tĂ« KosovĂ«s, tĂ« njohur e mĂ« pak tĂ« njohur, qĂ« pĂ«rmes  artit tĂ« tyre figurativ u bĂ«nĂ« pjesĂ« e kĂ«tij manifestimi tĂ« hapur estetik tĂ« protestĂ«s si formĂ« e kundĂ«rshtimit dhe refuzimit tĂ« realitetit qĂ« i ishte imponuar KosovĂ«s. Si dukej dhe si qe e mundur pĂ«rthyerja e  njĂ« arti tĂ« tillĂ« nĂ« atĂ« atmosferĂ« ngulfatĂ«se pĂ«r artet dhe pĂ«r tĂ«rĂ« jetĂ«n kulturore nĂ« KosovĂ«? Dhe, cili ishte  efekti?
Arti qe kultivoi kjo plejadĂ« ekspozuese e artistĂ«ve tanĂ« ishte i kuptueshĂ«m, i shprehur kryesisht pĂ«rmes tablove realiste ku dominonte ngjyra e zezĂ«, pa avangardizmin abstrakt qĂ« nganjĂ«herĂ« rezulton me shpĂ«rthime tĂ« rastĂ«sishme. Ishte art me preokupim dhe tematikĂ« tĂ« njohur pĂ«r ne, artikulim i identitetit tonĂ« nĂ« kĂ«to hapĂ«sira, i kĂ«ndimit artistik shpirtĂ«ror tĂ« njeriut tonĂ« nĂ« ecjen e tij nĂ«pĂ«r histori dhe aktualitet. Kishim tĂ« bĂ«nim me personalitete te ndryshme artistike, qasjesh e stilesh, por me njĂ« vijĂ«zim tĂ« identitetit tonĂ« etnik, historik, kulturor. Por qĂ« tani reflektohej si revolt. Si tek veprat e Rexhep Ferrit tĂ« torzove domethĂ«nĂ«se, Muslim Mulliqit, tĂ« EngjĂ«ll BerishĂ«s, tek Gjelosh Gjoka, Shyqri Nimani, Zake Prelvukuaj, Nebih Muriqi, me imazhet e lashtĂ«sisĂ« shqiptare-pellazgiane nĂ« ciklin e tij âPellazgetâ, tek Hysni Krasniqi, Mustafa Ferizi, Hajrush Fazliu, Esat Valla, Eshref Qahili, Gani Gashi, Mehmet Behluli, e  tĂ« tjerĂ«. AtĂ«botĂ« disa prej piktorĂ«ve tĂ« shquar ishin âstrehuarâ nĂ«n ciklin e âDardanĂ«veâ ku bĂ«hej trajtimi i identitetit historik, kulturor, mitologjik, gjenetik i qenies sonĂ«, qĂ« ishte nĂ« atĂ« kohĂ« njĂ« angazhim plotĂ«sisht patriotik i artistit tonĂ« mes dyzimesh qĂ« cytnin dellin dhe talentin artistik krijues dhe dĂ«shirĂ«s pĂ«r tĂ« kontribuar si ndĂ«rgjegje dhe zĂ« patriotik. Dhe, kĂ«tĂ« e shprehnin jo nĂ« institucionet e tyre tĂ« zakonshme por nĂ«pĂ«r kafe-galeri, nĂ« holle dhe hapĂ«sira tĂ« hapura korridoreshâŠÂ Â
GjatĂ« luftĂ«s shumĂ« prej kĂ«tyre piktorĂ«ve iu shkatĂ«rruan veprat jetĂ«sore. Punime tĂ« tĂ«ra tĂ« famshme u dogjĂ«n, u grisĂ«n, u demoluan, apo u hodhĂ«n nĂ«pĂ«r koshĂ« mbeturinash. Shqiptari nuk duhej tĂ« ishte piktor! (Por, jo vetĂ«m piktorĂ«t humbĂ«n veprat e tyre â mĂ« kujtohet skulptori nga Drenica, Aziz Islami, i cili arriti nĂ« PrishtinĂ« kur nisi lufta nĂ« DrenicĂ« dhe pikĂ«llimi i tij mĂ« i  madh ishte se si skulpturat me portretet e personaliteteve tĂ« njohura kombĂ«tare, qĂ« kishte  bĂ«rĂ« ai vetĂ«, kishin mbetur tani tĂ« hedhura dhe tĂ« rrĂ«zuara nĂ«pĂ«r arat dhe pĂ«rrenjtĂ« e vendlindjes sĂ« tij, pasi ishin shkatĂ«rruar nga pushtuesi!)âŠ
Kam menduar qĂ« ky tĂ« jetĂ« njĂ« dorĂ«shtrĂ«ngim pĂ«r piktorĂ«t kosovarĂ« tĂ« paraluftĂ«s, ndĂ«rkohĂ« qĂ« korifenjtĂ« e mĂ«dhenj tĂ« pikturĂ«s shqiptare janĂ« nĂ« qĂ« ty anĂ«t e kombit, sidomos nĂ« ShqipĂ«ri. MirĂ«njohja pĂ«r ta ka  tĂ« bĂ«jĂ« me  vlera tĂ«Â Â vĂ«rteta arti. Emrat e tyre janĂ« tĂ« shumtĂ« dhe  ata paraqesin njĂ« dĂ«shmi tĂ« pasurisĂ« sĂ«Â Â qytetĂ«rimit shqiptar.Â
NĂ« njĂ« aspekt mĂ« tĂ« gjerĂ«, ndĂ«rkaq, piktura shqiptare nĂ« pĂ«rgjithĂ«si ka pasur njĂ« traditĂ« dhe vlerĂ« tĂ« paçmuar. E kam fjalĂ«n si pĂ«r emrat e lashtĂ«sisĂ«Â Â sĂ« pikturĂ«s shqiptare, si Onufri i Korçës, Viktor Karpaçi i shkollĂ«s veneciane, etj. E deri nĂ« piktorĂ«t modernĂ«. Por ajo qĂ« mĂ« ka intriguar  gjithmonĂ« nĂ« kĂ«tĂ« aspekt Ă«shtĂ« ajo se si piktorĂ« tĂ« njohur tĂ« huaj, qĂ« nga  Renesanca, kanĂ« pasur shqiptarĂ«t si objekt tĂ« pashmangshĂ«m tĂ« brushĂ«s  sĂ« tyre? Si ndodhi qĂ« piktorĂ« si francezi L. Zherom, qĂ« pikturonte âarnautĂ«tâ me fustanellĂ«, Hobhaus i pasionuar me peizazhet shqiptare  dhe Thomas Filips, qĂ« bĂ«ri portretin e Bajronit nĂ« kostum shqiptar, tĂ« bĂ«nin disa  prej portreteve mĂ« tĂ« mira  tĂ« shqiptarĂ«ve qĂ« stolisin muzetĂ« europiane? Apo, se si bĂ«n qĂ« gruaja shqiptare ishte objekt i pothuajse çdo portretuesi europian qĂ« nga shekulli shtatĂ«mbĂ«dhjetĂ« e deri tek ai nĂ«ntĂ«mbĂ«dhjetĂ«? QĂ«Â Â tĂ«Â Â gjithĂ« kĂ«ta piktorĂ« i referohen bukurisĂ« sĂ« gruas shqiptare, portretet e  sĂ« cilĂ«s dekoronin salonet dhe shtĂ«pitĂ« aristokrate anembanĂ« EuropĂ«s.Â
Sa mirĂ« do  tĂ« ishte qĂ« tĂ« mblidhen tĂ« gjitha kĂ«to âMonalizaâ shqiptare nĂ« njĂ« botim tĂ« vetĂ«m reprezentativ dhe tĂ« ruhej nĂ« çdo shtĂ«pi tĂ« shqiptaritâŠ
U botua vĂ«llimi âKrijimtaria e ShtjefĂ«n Gjeçovit â 150 vjetori i lindjesâ, qĂ«Â pĂ«rfaqĂ«son njĂ« kontribut tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m shkencor e kulturor nĂ« nderim tĂ« figurĂ«s sĂ« jashtĂ«zakonshme tĂ«Â ShtjefĂ«n Gjeçovit, nĂ« 150-vjetorin e lindjes sĂ« tij. Ky botim pĂ«rmbledh kumtesat e mbajtura nĂ«Â KonferencĂ«n Shkencore NdĂ«rkombĂ«tare, organizuar mĂ«Â 14 tetor 2024 nga Akademia e Shkencave dhe e Arteve e KosovĂ«s, e cila kishte pĂ«r qĂ«llim tĂ« ndriçonte dhe rishikonte me qasje bashkĂ«kohore veprimtarinĂ« shumĂ«dimensionale tĂ« kĂ«tij kolosi tĂ« kulturĂ«s shqiptare.
Në konferencë morën pjesë emra të njohur të botës akademike shqiptare akademikë, profesorë dhe studiues të njohur nga Shqipëria, Kosova, Maqedonia e Veriut dhe diaspora, përfshirë: Sabri Hamiti, Mehmet Kraja, Gëzim Hoxha, Shaban Sinani, Vitor Demaj, Neritan Ceka, Nysret Krasniqi, Mark Marku, Kujtim Shala, Persida Asllani, Dhurata Shehri, Muhamet Hamiti, Gëzim Gurga, Agron M. Camaj, Arsim Bajrami, Arbnora Dushi, Edmond Malaj, Evalda Paci, Zana Hoxha, Kujtim Mani, Femi Cakolli, Tomi Treska dhe Lush Culaj. Këta studiues sollën qasje të ndryshme, duke trajtuar trashëgiminë krijuese, shkencore dhe kombëtare të Gjeçovit në një gamë të gjerë fushash.
Veprën fetare të Gjeçovit, kontributin e tij letrar dhe gjuhësor, punën e tij në etnografi dhe folkloristikë, përkushtimin në fushën e arkeologjisë dhe historisë, kontributin kombëtar dhe shpirtin atdhetar, ku vepra e tij shihet në funksion të ruajtjes së vetëdijes kombëtare në një kohë të rrezikshme për identitetin shqiptar.
Ky botim sjell edhe risi kërkimore, pasi përfshin hulumtime mbi dorëshkrime e dokumente, që hedhin dritë mbi dimensione të reja të figurës dhe veprimtarisë së Gjeçovit. Studiuesit zbulojnë aspekte të paeksploruara të jetës së tij intelektuale dhe ndikimin e gjerë që ai pati në formësimin e mendimit kulturor shqiptar.
Ky vëllim përbën një kontribut të çmuar për albanologjinë, duke dëshmuar rëndësinë që ka Gjeçovi në themelimin e një identiteti kulturor, juridik dhe gjuhësor kombëtar. Ai është një dëshmi se trashëgimia e tij mbetet e gjallë dhe thellësisht e rëndësishme për kuptimin e vetvetes si komb./ KultPlus.com
âNdryshim jeteâ pĂ«r disa, e âurrejtshmeâ pĂ«r tĂ« tjerĂ«t, romani erotik All Fours i Miranda July, qĂ« trajton pĂ«rvojĂ«n femĂ«rore nĂ« mes tĂ« jetĂ«s, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« fenomen dhe ka dominuar diskutimet kulturore.
Ădo vit sjell me vete libra qĂ« bĂ«jnĂ« bujĂ«: ato qĂ« kryesojnĂ« listat âpĂ«r tâu lexuarâ, qĂ« pĂ«rhapen rrallĂ« pa u parĂ« nĂ« rrjete sociale, dhe qĂ« pĂ«rmenden nĂ« pafund lista tĂ« librave mĂ« tĂ« mirĂ«. Por rrallĂ« ndodh qĂ« njĂ« roman jo vetĂ«m tĂ« kapĂ«rcejĂ« botĂ«n letrare pĂ«r tĂ« pushtuar diskutimin mĂ« tĂ« gjerĂ« kulturor, por edhe tĂ« vazhdojĂ« tĂ« bĂ«jĂ« jehonĂ« njĂ« vit pas botimit.
Ky Ă«shtĂ« rasti i All Fours tĂ« Miranda July, njĂ« libĂ«r i çuditshĂ«m, erotik dhe befasues pĂ«r njĂ« grua qĂ« e kthen pĂ«rmbys jetĂ«n e saj nĂ« tĂ« dyzetat e mesme. QĂ« nĂ« pranverĂ«n e kaluar, kur u botua, ai u kthye shpejt nĂ« njĂ« sensacion qĂ« u pĂ«rhap nga goja nĂ« gojĂ«, dhe zhurma vetĂ«m sa Ă«shtĂ« shtuar. July ka qenĂ« nĂ« kopertina fundjave dhe ka dhĂ«nĂ« intervista nĂ« programe tĂ« rĂ«ndĂ«sishme televizive. Revista TIME e pĂ«rfshiu atĂ« nĂ« listĂ«n e 100 njerĂ«zve mĂ« me ndikim tĂ« vitit 2025. NdĂ«rkohĂ«, libri Ă«shtĂ« pĂ«rzgjedhur pĂ«r njĂ« serial televiziv dhe Ă«shtĂ« nominuar pĂ«r disa çmime, pĂ«rfshirĂ«Â National Book Awards dhe Womenâs Prize for Fiction.
MegjithatĂ«, ndoshta ndikimi mĂ« i madh i romanit ka qenĂ« bisedat qĂ« ka nxitur. GratĂ«, veçanĂ«risht, ia kanĂ« dhĂ«nĂ« me pasion librin motrave, mikeshave, nĂ«nave, madje edhe tĂ« panjohurave, duke i nxitur ta lexojnĂ«. ShumĂ« e kanĂ« quajtur âlibĂ«r qĂ« ta ndryshon jetĂ«nâ. Disa e kanĂ« urryer. Por askush nuk e lexon pa pasur diçka pĂ«r tĂ« thĂ«nĂ«.
NĂ« roman, rrĂ«fimtarja e pa emĂ«ruar, njĂ« artiste 45-vjeçare, gjysmĂ« e famshme (ashtu si vetĂ« Miranda July), nĂ«nĂ« dhe e martuar, nis njĂ« udhĂ«tim me makinĂ« nga Los Anxhelosi drejt Nju Jorkut, si njĂ« dhuratĂ« pĂ«r veten pasi njĂ« kompani uiski i paguan 20,000 dollarĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rdorur njĂ« frazĂ« tĂ« saj nĂ« njĂ« reklamĂ«. Ajo shpreson qĂ« ky udhĂ«tim ta shndĂ«rrojĂ« nĂ« âatĂ« lloj gruaje tĂ« qetĂ« dhe tĂ« ekuilibruar qĂ« gjithmonĂ« kisha dashur tĂ« ishaâ. Por ajo nuk arrin kurrĂ« nĂ« Manhattan. Madje, mezi del nga Los Anxhelosi, duke ndaluar pĂ«r karburant nĂ« njĂ« qytet tĂ« quajtur Monrovia. Atje, njĂ« takim me njĂ« djalĂ« mĂ« tĂ« ri, Davey, e shtyn qĂ« tĂ« rezervojĂ« njĂ« dhomĂ« nĂ« njĂ« motel pĂ«r njĂ« natĂ«, ku pĂ«rfundon duke qĂ«ndruar pĂ«r tri javĂ« rresht (dhe shpenzon gjithĂ« shumĂ«n qĂ« fitoi duke e transformuar dhomĂ«n nĂ« stilin e njĂ« hoteli parizian).
UdhĂ«timi i saj fizik zĂ«vendĂ«sohet nga njĂ« udhĂ«tim emocional. NjĂ« dĂ«shirĂ« e fuqishme pĂ«r Davey-n nxit jo vetĂ«m njĂ« rizgjim seksual, por edhe njĂ« rishikim tĂ« plotĂ« tĂ« jetĂ«s sĂ« saj nĂ« mesin e rrugĂ«timit. NĂ« shtĂ«pi, mjeku i saj i thotĂ« se ndodhet nĂ« periudhĂ«n e perimenopauzĂ«s, faza tranzitore para menopauzĂ«s, ku ndryshimet hormonale mund tĂ« sjellin njĂ« sĂ«rĂ« simptomash fizike dhe emocionale. Kur mĂ«son se, sipas biologjisĂ«, dĂ«shira e saj seksuale Ă«shtĂ« gati âtĂ« bjerĂ« nga njĂ« shkĂ«mbâ, ajo vendos tâi ndjekĂ« me forcĂ« dĂ«shirat e saj, duke kuptuar se duhet tĂ« zgjedhĂ« mes ânjĂ« jete me mall pĂ«r mĂ« shumĂ«â ose ânjĂ« jete qĂ« Ă«shtĂ« vazhdimisht befasueseâ.
Përveç dëshirës, rrëfimtarja dhe vetë libri, trajton tema si plakja, ambicia, krijimtaria, vdekshmëria, nëna dhe martesa, duke vënë në pikëpyetje rrugën e zakonshme që pritet të ndjekin gratë në gjysmën e dytë të jetës së tyre. Nëse duket si temë serioze, e tillë është, por është edhe plot humor.
Me publikimin e saj, All Fours mori kryesisht vlerĂ«sime entuziaste. The New York Times e quajti atĂ« âromani i parĂ« i madh pĂ«r perimenopauzĂ«nâ. New York Magazine e pĂ«rshkroi si ânjĂ« histori jashtĂ«zakonisht e zjarrtĂ« pĂ«r ndjekjen e lirisĂ« seksuale dhe krijueseâ. NdĂ«rkohĂ«, The Washington Post nĂ« recensionin mbi libtin u tregua profetik, duke shkruar: âdiçka tek All Fours â seksualiteti i guximshĂ«m qĂ« bart, humori i çuditshĂ«m, kĂ«rkimi i sinqertĂ« pĂ«r ndryshim, mund tĂ« ngjallĂ«, kush e di, njĂ« brez tĂ« tĂ«rĂ« grash.â
Sa i pĂ«rket motivimit tĂ« saj pĂ«r tĂ« shkruar kĂ«tĂ« libĂ«r, Miranda July foli pĂ«r mungesĂ«n e artit qĂ« i kushtohet kĂ«saj faze tĂ« jetĂ«s.Â
âNĂ«se burrat do tĂ« kalonin njĂ« ndryshim kaq tĂ« madh, do tĂ« konsiderohej monumental! Do tĂ« kishte rite, festa, tĂ« drejta dhe madje edhe feâ, tha ajo pĂ«r The Guardian.
All Fours ka qenĂ« njĂ« sukses i padiskutueshĂ«m. NĂ« faqen Substack tĂ« Miranda July, Ă«shtĂ« krijuar njĂ« komunitet grash qĂ« jo vetĂ«m shprehin dashurinĂ« pĂ«r librin, por tregojnĂ« se si ai u ka ndryshuar jetĂ«n. Ato flasin pĂ«r ndjesinĂ« se janĂ« parĂ«, kuptuar dhe çliruar pas leximit; se libri i ka bĂ«rĂ« tĂ« ndihen mĂ« pak tĂ« vetmuara, mĂ« pak tĂ« çmendura, mĂ« tĂ« guximshme. PĂ«r disa, ai ka qenĂ« shtysa pĂ«r tĂ« mbyllur marrĂ«dhĂ«nie, pĂ«r tĂ« lĂ«nĂ« punĂ« apo pĂ«r tâu pĂ«rballur me njerĂ«z tĂ« afĂ«rt.
Grupet janë shpërbërë në nën-grupe që kanë organizuar takime në jetën reale. Në Paris, Los Anxhelos, Londër, Teksas, Seattle dhe më shumë, gra janë mbledhur për të zhvilluar biseda të frymëzuara nga libri./ KultPlus.com
Po zgjohem, po ngrihem, po rritem â Dje e sod: dy botna nĂ« kundĂ«rshtim. -O, dita qĂ« me kohĂ« e pritĂ«m agoi⊠Qe â po ecim nĂ« shpĂ«tim!
D j e â tĂ« shkelun me shekuj, nârobni (pa gjuhĂ«, pa shkollĂ«, pa dritĂ«!); s o t â gĂ«zohem, punojmĂ« nâliri⊠Agoi edhe pĂ«r ne! Asht ditĂ«./ KultPlus.com
Turneu âRadical Optimismâ i Dua LipĂ«s shĂ«non njĂ« moment kyç nĂ« karrierĂ«n e saj si yll i muzikĂ«s pop, duke dĂ«shmuar aftĂ«sinĂ« e saj pĂ«r tâu lidhur me audiencĂ«n nĂ« shkallĂ« globale. I nisur nĂ« fund tĂ« vitit 2024, ky turne ambicioz tashmĂ« ka thyer rekorde, duke pĂ«rfituar mbi 112 milionĂ« dollarĂ«Â nga 44 shfaqjet e para, dhe pritet tĂ« vazhdojĂ« me sukses nĂ« muajt nĂ« vijim teksa zhvendoset drejt AmerikĂ«s sĂ« Veriut dhe AmerikĂ«s Latine.
Turneu âRadical Optimismâ ështĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« seri koncertesh, Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«shmi e rritjes sĂ« saj si artiste globale dhe njĂ« arritje e jashtĂ«zakonshme financiare.
Turneu nisi më 5 nëntor 2024, me 11 koncerte në Azi, duke shënuar kthimin e parë të Lipës në këtë rajon që nga viti 2018. Rritja e përmasave të skenave është domethënëse: në Singapor, ajo kaloi nga 5,000 spektatorë në Star Theater në dy net të shitura në Indoor Stadium me kapacitet prej 18,800 vetash. Në Tokio, nga 2,700 vende në Zepp Tokyo, u zhvendos në Saitama Super Arena me 38,300 vende, duke fituar 21 milionë dollarë nga 166,000 bileta.
Nga 17 marsi deri më 4 prill 2025, Lipa mbajti 10 koncerte në Australi dhe Zelandën e Re, duke siguruar 17.2 milionë dollarë nga 139,000 bileta.
Pjesa europiane e turneut përbën suksesin më të madh deri më tani, dhe dy netët në Wembley Stadium i sollën asaj 19.1 milionë dollarë, duke u kurorëzuar kështu, si shfaqja më fitimprurëse në karrierën e saj.
Turneu paraqet gjithashtu njĂ« evolucion nĂ« performancat live tĂ« Dua LipĂ«s. Nga sallat e vogla ku filloi karrierĂ«n e saj, ajo tani dominon stadiume tĂ« mĂ«dha me shfaqje energjike, koreografi tĂ« sofistikuara dhe skena vizualisht tĂ«rheqĂ«se. Ădo koncert Ă«shtĂ« konceptuar si njĂ« pĂ«rjetim i plotĂ« tematik me mesazhin qendror tĂ«Â optimizmit dhe shpresĂ«s.
Para pjesës tjetër të turneut, Dua Lipa, do të performojë edhe në Kosovë, në natën e parë të festivalit Sunny Hill, më 1 gusht 2025. Para publikut vendas, kjo do të jetë një ndër paraqitjet dhe performancat më të veçanta të verës.
Turnetë globale sjellin sfida, nga koordinimi logjistik deri te përshtatja me normat kulturore lokale, por Lipa ka treguar se është një artiste që kupton kompleksitetin e tregut dhe kërkesën për përvojë të thellë artistike.
âRadical Optimismâ ështĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« turne, Ă«shtĂ« njĂ« lĂ«vizje artistike dhe ekonomike qĂ« ripozicionon Dua LipĂ«n nĂ« majat e industrisĂ« botĂ«rore tĂ« muzikĂ«s. / KultPlus.comÂ
Login
 Krijo suksesin tĂ«nd me edukim amerikan â nĂ« KosovĂ«!
 Apliko tani dhe fillo rrugën drejt një karriere të sigurt dhe ndërkombëtare!
