StudentĂ«t e Fakultetit Juridik tĂ« Universitetit tĂ« PrishtinĂ«s kanĂ« arritur njĂ« sukses tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m, duke u renditur nĂ« vendin e 6-tĂ« nĂ« garĂ«n prestigjioze ndĂ«rkombĂ«tare âNuremberg Moot Court 2025â. Kjo Ă«shtĂ« njĂ« arritje mbresĂ«lĂ«nĂ«se pĂ«r ta, e cila tregon nivelin e lartĂ« tĂ« pĂ«rgatitjes dhe angazhimit tĂ« studentĂ«ve tĂ« juridikut tĂ« UP-sĂ« nĂ« fushĂ«n e sĂ« drejtĂ«s penale ndĂ«rkombĂ«tare.
Rundet finale të garës u zhvilluan në ambientet historike të Gjykatës së Nurembergut, në Sallën Nr.600, aty ku u gjykuan përgjegjësit nazistë për krimet e Luftës së Dytë Botërore, nga data 23-26 Korrik 2025, në Nuremberg, Gjermani. Nga 140 ekipe që morën pjesë në fazën e shkrimit të memorandumeve, vetëm 40 ekipe u kualifikuan për rundet finale me gojë, dhe ekipi i Fakultetit Juridik të Universitetit të Prishtinës ishte një ndër to.
Ky sukses i studentëve të Universitetit të Prishtinës është një dëshmi e qartë e përgatitjes akademike dhe profesionale në fushën e drejtësisë ndërkombëtare, duke simuluar praktikën e Gjykatës Penale Ndërkombëtare (ICC) përballë një jurie të përbërë nga juristë të njohur botërorë, përfshirë profesorë, prokurorë dhe gjyqtarë.
Ekipi i përfaqësuesve të Fakultetit Juridik të UP-së ishte përbërë nga studentët: Morea Pula, Liza Rexhepi, Enxhi Avdyli, Rea Hadri dhe Greta Spahiu.
Ky rezultat tregon se studentët e Universitetit të Prishtinës janë jo vetëm të përgatitur për sfida akademike, por gjithashtu për të kontribuar në fushën e së drejtës ndërkombëtare me një nivel të lartë profesional./KultPlus.com
Umberto Eco përveç veprave të tij autoriale, la pas vetes edhe një koleksion të madh librash.
Shkroi letërsi, kritikë letrare, tekste akademike mbi semiotikën, por edhe studime për gjithçka, nga estetika mesjetare deri te media moderne.
Shkroi shumë. Por edhe lexoi shumë. Hapeni cilindo kapitull vepreje të tij. Fanepseni nga dija, informacioni dhe formimi i gjithanshëm.
Umberto Eco dëshmoi një mendje të thellë, por një Mendja e tillë kërkon një bibliotekë ose biblioteka të pasura.
Mund të imagjinojmë sa kala të tilla dijeje ka vizituar Eco në udhëtimet e tij nëpër botë. Ndërsa atë që ai e ndërtoi vetë, mund ta shohim në videon e mësipërme.
Edhe pse jo e pafundme si biblioteka e të gjithë librave të mundshëm të imagjinuar nga Borges, biblioteka private e shtëpisë së Ecos duket, nga këndvështrime të caktuara, pothuajse po aq e madhe. Kamera e ndjek Umberto Econ teksa kalon raft pas rafti
Ata qĂ« reagojnĂ« me âUau! Z. Eco, çfarĂ« bibliotekĂ« keni! Sa prej kĂ«tyre librave keni lexuar?â dhe tĂ« tjerĂ«t â njĂ« pakicĂ« shumĂ« e vogĂ«l â tĂ« cilĂ«t kuptojnĂ« se njĂ« bibliotekĂ« private Ă«shtĂ« njĂ« mjet kĂ«rkimi. Librat e lexuar janĂ« shumĂ« mĂ« pak tĂ« vlefshĂ«m se ato tĂ« palexuara.
NĂ« faqet e librit tĂ« tij, âPse librat zgjasin jetĂ«nâ ai thotĂ« diçka proverbiale. âKush nuk lexon, nĂ« moshĂ«n 70-vjeçare do tĂ« ketĂ« jetuar vetĂ«m njĂ« jetĂ«: tĂ« vetĂ«n. Lexuesi do tĂ« ketĂ« jetuar 5000 vjet: qĂ« kur Kaini vrau Abelin, kur Renzo u martua me Lucian, kur Leopardi admironte pafundĂ«sinë⊠sepse leximi Ă«shtĂ« njĂ« pavdekĂ«siâ
NĂ« testamentin e tij, vetĂ« shkrimtari ka lĂ«nĂ« porosi qĂ« njĂ« pjesĂ« e librave tĂ« bibliotekĂ«s sĂ« tij tâi dĂ«rgohen Arkivit tĂ« Universitetit tĂ« BolonjĂ«s. Librat e literaturĂ«s klasike ia ka lĂ«nĂ« BibliotekĂ«s KombĂ«tare tĂ« Brera-s nĂ« Milano.
Pas tre vitesh në Adelaide Cottage në Windsor, Princi William dhe Princesha Kate Middleton, po mendojnë të transferohen në një rezidencë të re mbretërore.
Fort Belvedere përmendet si një nga opsionet e mundshme për një shtëpi të re një rezidencë historike gotike nga shekulli i 18-të, e vendosur në një pjesë të izoluar të Parkut Windsor. Kjo rezidencë është gjithashtu e famshme për faktin se dikur i përkiste Mbretit Edward VIII.
Fort Belvedere ka shumë ambiente të tilla si një pishinë e jashtme, fushë tenisi, serë, dy pellgje dhe tre shtëpi për stafin.
Sipas burimeve pranĂ« çiftit, William dhe Kate mendojnĂ« se Adelaide Cottage Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« shumĂ« e vogĂ«l pĂ«r nevojat e tyre dhe se Fort Belvedere mund tâu ofrojĂ« atyre privatĂ«sinĂ«, hapĂ«sirĂ«n dhe rehatinĂ« qĂ« u nevojitet pĂ«r tĂ« rritur fĂ«mijĂ«t e tyre.
Nga rruga, raportet e mëparshme të medias përmendën mundësinë e zhvendosjes në Lozhën Mbretërore, por kjo nuk u realizua sepse Princi Andrew nuk dëshiron të largohet nga ajo rezidencë. U fol edhe për zhvendosjen në një nga krahët e Kështjellës Windsor, por vendimi përfundimtar nuk është marrë ende.
ShtĂ«pia aktuale e çiftit mbretĂ«ror ndodhet nĂ« Windsor, nĂ« pronĂ«n Adelaide Cottage, ku ata jetojnĂ« me tre fĂ«mijĂ«t e tyre âPrincin George, PrinceshĂ«n Charlotte dhe Princin Louis./KultPlus.com
Molieri nuk i druhej asnjĂ« teme, dhe shpesh vuri nĂ« lojĂ« shtresat mĂ« tĂ« fuqishme tĂ« shoqĂ«risĂ« sĂ« kohĂ«s. NĂ« veprĂ«n âTartuffeâ, pĂ«r shembull, ai denoncoi rrezikun e fanatizmit fetar, duke shkaktuar zemĂ«rim nĂ« radhĂ«t e kishĂ«s, e cila arriti tĂ« ndalonte shfaqjen pĂ«r disa vite. Por Molieri nuk u tĂ«rhoq. Komedian nĂ« skenĂ« dhe autor i paharrueshĂ«m nĂ« letĂ«rsi, ai luajti shpesh vetĂ« nĂ« rolet kryesore tĂ« veprave tĂ« tij. Disa nga dramat mĂ« tĂ« njohura tĂ« tij janĂ«: âLe Misanthropeâ (Mizantropi), ku ironizon sinqeritetin e sĂ«murĂ« dhe pamundĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« jetuar nĂ« njĂ« botĂ« hipokrite; âLâAvareâ (Kopraci), ku personazhi Harpagoni Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« simbol i lakmisĂ« ekstreme; âLe Malade Imaginaireâ (I sĂ«muri i imagjinuar), qĂ« pĂ«rqesh mjekĂ«sinĂ« dhe frikĂ«n nga sĂ«mundja; dhe âLes Femmes Savantesâ (GratĂ« e ditura), ku kritikon feminizmin artificial tĂ« disa zonjave borgjeze. Gjuha qĂ« pĂ«rdor Molieri Ă«shtĂ« elegante, e pasur me rimĂ«, sarkazĂ«m dhe ritĂ«m dramatik. Ai solli njĂ« frymĂ« tĂ« re nĂ« teatĂ«r duke pĂ«rzier komedinĂ« tradicionale italiane me realitetin e jetĂ«s franceze, duke krijuar personazhe tĂ« gjalla dhe situata qĂ« nuk humbin asgjĂ« nga aktualiteti edhe sot. Ai ishte njĂ« shkrimtar qĂ« nuk u pĂ«rkul pĂ«rpara moralit zyrtar, dhe pĂ«r kĂ«tĂ« u dashurua nga publiku, por edhe u sulmua nga kundĂ«rshtarĂ«t.
Ironikisht, Molieri vdiq nĂ« skenĂ«, duke luajtur pikĂ«risht rolin e tĂ« sĂ«murit imagjinar, mĂ« 17 shkurt 1673. Thuhet se akti i fundit i jetĂ«s sĂ« tij ndodhi gjatĂ« shfaqjes sĂ« katĂ«rt tĂ« kĂ«saj komedie, kur, i sĂ«murĂ« dhe i rraskapitur, pĂ«soi njĂ« krizĂ« qĂ« do tâi merrte jetĂ«n pak orĂ« mĂ« pas. PĂ«r ironi, si aktor, Molieri nuk u lejua tĂ« varrosej nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« rregullt nga Kisha Katolike, sepse profesioni i tij nuk konsiderohej âi denjĂ«â. VetĂ«m ndĂ«rhyrja e mbretit bĂ«ri tĂ« mundur qĂ« ai tĂ« prehej nĂ« njĂ« varr modest, por gjithsesi me nderime. Sot, ai Ă«shtĂ« simboli i gjallĂ« i teatrit francez dhe njĂ« nga emrat qĂ« mishĂ«ron guximin e tĂ« vĂ«rtetĂ«s pĂ«rmes artit. Akademia Franceze e ka konsideruar Molieri, si âshkrimtari qĂ« i dha gjuhĂ«s franceze vetĂ«dijen e saj teatraleâ. TrashĂ«gimia e tij jeton nĂ« çdo skenĂ« ku qeshet me absurditetin njerĂ«zor. Ai mbetet njĂ« nga ata autorĂ« qĂ« nuk ka nevojĂ« pĂ«r pĂ«rkthim pĂ«r tĂ« kuptuar qĂ«llimin: tĂ« nxisĂ« tĂ« menduarit pĂ«rmes tĂ« qeshurĂ«s.
Katalogu muzikor i Ozzy Osbourne dhe Black Sabbath ka regjistruar njĂ« ngjitje tĂ« papritur nĂ« klasifikimet muzikore tĂ« BritanisĂ«, pas vdekjes sĂ« yllit tĂ« muzikĂ«s âHeavy Metalâ mĂ« 76-vjeç. Ky rikthim ka sjellĂ« njĂ« vĂ«mendje tĂ« re pĂ«r trashĂ«giminĂ« e tij dhe grupin legjendar, duke rikthyer disa nga kĂ«ngĂ«t dhe albumet mĂ« tĂ« njohura tĂ« tyre nĂ« top listat muzikore.
NjĂ« nga momentet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme Ă«shtĂ« âParanoidâ, kĂ«nga ikonike e Black Sabbath, qĂ« ka arritur tĂ« rikthehet nĂ« Top 40 pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« pas 45 vjetĂ«sh. KĂ«nga, e cila u rendit nĂ« vendin e katĂ«rt nĂ« vitin 1970, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« simbol i rrymĂ«s âHeavy Metalâ, dhe tani, pas kaq shumĂ« viteve, po vazhdon tĂ« prekej nga breza tĂ« rinj fansash.
Po ashtu, âThe Ultimate Collectionâ i Black Sabbath ka arritur tĂ« ngjitet nĂ« klasifikimin e albumeve, duke u pozicionuar nĂ« vendin e 22-tĂ«, pas njĂ« rritje prej 129 pozitaresh. Ky Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« nga gjashtĂ« albumet dhe compilations qĂ« janĂ« rikthyer kĂ«tĂ« javĂ« nĂ« Top 200, pĂ«rfshirĂ« albumin klasik tĂ« grupit âParanoidâ nĂ« vendin e 52-tĂ« dhe albumet e Osbourne si âMemoirs Of A Madmanâ (2014) nĂ« vendin e 60-tĂ« dhe âPrince of Darknessâ nĂ« vendin e 71-tĂ«.
Ozzy Osbourne, i njohur si âPrinçi i ErrĂ«sirĂ«sâ, ka lĂ«nĂ« njĂ« ndikim tĂ« madh nĂ« muzikĂ«n rock dhe metal, duke u bĂ«rĂ« njĂ« emĂ«r i njohur globalisht pĂ«r stilin e tij tĂ« veçantĂ« dhe performancat energjike. Ai vdiq pas njĂ« periudhe tĂ« gjatĂ« vuajtjesh shĂ«ndetĂ«sore, duke pĂ«rfshirĂ« sĂ«mundjen e Parkinsonit dhe komplikime tĂ« tjera pas njĂ« kolapsi nĂ« vitin 2019.
Në një periudhë kur muzika e tij po arrin një valë të re popullariteti, vlen të përmendet se Ozzy Osbourne dha koncertin e tij të fundit me Black Sabbath më 5 korrik, pas një periudhe 20-vjeçare pa performuar së bashku me grupin. Në këtë koncert të jashtëzakonshëm, që u zhvillua përpara 40,000 njerëzve në stadium dhe miliona të tjerëve në transmetim të drejtpërdrejtë, Osbourne dhe Black Sabbath interpretuan hite të paharrueshme të karrierës së tyre, duke lënë një kujtim të pashlyer në zemrat e fansave.
Po ashtu, Ozzy Osbourne ishte i martuar me Sharon Osbourne, qĂ« njĂ«kohĂ«sisht ishte menaxherja e tij, dhe sĂ« bashku kanĂ« ndarĂ« njĂ« karrierĂ« tĂ« suksesshme, qĂ« ka pĂ«rfshirĂ« edhe periudha tĂ« vĂ«shtira dhe triumfe tĂ« mĂ«dha. Rikthimi i kĂ«ngĂ«ve dhe albumeve tĂ« Osbourne dhe Black Sabbath nĂ« klasifikimet muzikore Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«shmi e ndikimit tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m qĂ« ai ka pasur nĂ« muzikĂ«n moderne, duke mbetur njĂ« figurĂ« kult e muzikĂ«s âHeavy Metalâ edhe pas largimit tĂ« tij fizik./KultPlus.com
Sheshi i Suvenireve u kthye mbrĂ«mjen e sĂ« dielĂ«s nĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« kulturore me hapjen zyrtare tĂ« edicionit tĂ« 24-t tĂ« Panairit tĂ« Librit âUlqini 2025â.
Kjo ngjarje letrare, që tashmë është bërë tradicionale në qytetin bregdetar, mblodhi shumë vizitorë, dashamirës të librit dhe personalitete të botës politike e kulturore, shkruan rtsh. Edicionin e 24-t e përshëndeti Ministri për Pakicat, Fatmir Gjeka, i cili e vlerësoi rëndësinë e këtij aktiviteti për pasurimin kulturor të komunitetit.
Kryetari i Komunës së Ulqinit, Genc Nimanbegu dhe organizatorja Irena Toçi u shprehën mbi ndikimin që ka ky panair në trevën shqiptare të Malit të Zi.
âĂshtĂ« njĂ« nga ngjarjet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme kulturore nĂ« qytetin tonĂ«, e cila tashmĂ« Ă«shtĂ« shndĂ«rruar nĂ« njĂ« traditĂ« tĂ« dashur, nĂ« njĂ« piketim tĂ« çmuar pĂ«r tĂ« gjithĂ« ata qĂ« besojnĂ« nĂ« fuqinĂ« e fjalĂ«s sĂ« shkruar,â deklaroi z. Nimanbegu.
âNĂ« çdo panair kam falĂ«nderuar pikĂ«sĂ«pari themeluesit e tij, z. [GĂ«zim] Hajdinaga dhe z. [Fatmir] Toçi. Pa Ă«ndrrĂ«n e tyre dhe pa atĂ« fillim aventuresk tĂ« para 24 viteve, ndoshta nuk do ta kishim sot kĂ«tĂ« event,â tha znj. Toçi.
Panairi do të qëndrojë i hapur deri më 31 korrik nga ora 18:00 deri në 24:00./rtsh/
Gonxhja thekson se ky projekt është pjesë e bashkëpunimit kulturor mes Shqipërisë dhe Francës dhe do të përfshihet gjithashtu në Komitetin Shkencor Francez, duke thelluar shkëmbimin mes institucioneve muzeale të të dy vendeve.
Ai shton se ekspozita mund të konsiderohet si një hap i rëndësishëm drejt ndërkombëtarizimit të artit shqiptar, që afirmon Korçën si një qendër kyçe të artit mesjetar në Europën Juglindore.
Me një fond prej mbi 8200 objektesh muzeale, prej të cilave 6400 janë ikona, MKAM është muzeu me koleksionin më të madh të ikonave në botë, një thesar i rrallë i trashëgimisë kulturore shqiptare dhe ndërkombëtare.
Ekspozita do të jetë e hapur për publikun nga maji deri në tetor të vitit 2026. Pas Chambery ekspozita do të zhvendoset në një tjetër qytet francez deri në mars 2027./atsh/
Lindur në vitin 1916 në një familje të dikurshme fisnike, por të varfëruar, Consuelo u rrit nën peshën e vështirësive, nga një nënë e ve me pesë fëmijë dhe pa pasuri. Që nga mosha 4 vjeçare, ajo nisi të studiojë muzikë, pa pushime dhe pa fundjavë. Babai i saj vdiq herët dhe nëna e saj, e dëshpëruar për të siguruar një të ardhme për të, e dërgoi në një shkollë manastiri. Disiplina e ashpër atje e mundoi shumë agjërime, lutje, ndëshkime deri sa nëna e saj e mori sërish në shtëpi.
âQĂ«llimi ishte njĂ« Ă«ndĂ«rr,â do tĂ« thoshte ajo mĂ« vonĂ«. âNjĂ« vizion se si mund tĂ« ndjehet dashuria.â PĂ«r tĂ« shmangur pasojat, Consuelo e dĂ«rgoi kĂ«ngĂ«n nĂ« njĂ« stacion radioje nĂ«n njĂ« pseudonim, duke u frikĂ«suar se njerĂ«zit do ta mendonin se ajo dinte shumĂ« pĂ«r njĂ« âvajzĂ« tĂ« virgjĂ«r tĂ« edukuar.â Por kĂ«nga shpĂ«rtheu. U dĂ«gjua nĂ« gjithĂ« vendin. Miliona zemra rrahĂ«n njĂ« ritĂ«m tĂ« ri.
NĂ«na e saj u trishtua. Fama nuk ishte nĂ« plan â manastiri ishte.
Por bota kishte ide të tjera.
Hollywood-i e thirri. Kontrata. Reflektore. Edhe Walt Disney e pëlqeu. Ajo mund të ishte një yll i kinemasë. Por Consuelo u kthye sërish në Meksikë pas një muaji. Ajo nuk donte famë, donte muzikë. Muzikë të vërtetë.
Ajo u bë një pianiste klasike e respektuar, kompozoi pothuajse 200 vepra, drejtoi Bashkimin e Kompozitorëve të Meksikës dhe shërbeu në Parlament. Por krijimi i saj më i famshëm mbeti gjithmonë ajo përshëndetje e butë nga një vajzë që nuk ishte puthur kurrë.
U interpretua nga The Beatles, Sinatra, Presley, Plåcido Domingo dhe shumë të tjerë.
Mbi 100 milion kopje të shitura.
Të gjitha nga shpirti i një vajze të qetë që besoi se dashuria edhe nëse kurrë nuk ishte prekur ishte muzikë. E butë. E lehtë. E përjetshme./KultPlus.com
Më 29 korrik të vitit 1890, bota humbi një nga artistët më të jashtëzakonshëm të historisë, Vincent van Gogh, i cili vdiq në moshën 37-vjeçare në Francë. Edhe pse gjatë jetës së tij ishte shpesh i panjohur dhe i keqkuptuar, trashëgimia e tij ka lënë një gjurmë të pashlyeshme në historinë e artit modern.
Van Gogh është autori i më shumë se 2,000 punimeve, përfshirë disa prej veprave më të njohura dhe ikonike në historinë e pikturës, si Starry Night, Sunflowers dhe The Bedroom. Nëpërmjet ngjyrave të ndritshme dhe brushave të tij, ai arriti të përçonte emocionet më të thella të shpirtit njerëzor, duke e bërë çdo pikturë një pasqyrë të brendshme të vuajtjes dhe pasionit të tij, shkruan KultPlus.
Jeta e Van Gogh-ut, e mbushur me vështirësi mendore, varfëri dhe vetmi, ka qenë një udhëtim i gjatë për të arritur njohjen që meritonte. Ai shpesh përjetonte një ndjenjë të fortë alienimi dhe ka kaluar shumë kohë në spitalet psikiatrike, ku ka krijuar disa nga veprat e tij më të njohura. Sot, këto vepra nuk janë thjesht një pasuri e artit, por janë bërë simbol i forcës së krijimtarisë dhe mundësisë së shprehjes artistike, edhe në kushte të ekstremeve.
Në përvjetorin e vdekjes së tij, Van Gogh mbetet një simbol i gjeniut të pakuptuar gjatë kohës së tij, dhe frymëzimi i një pasurie të pafundme për brezat e ardhshëm të artistëve dhe adhuruesve të artit. Pikturat e tij vazhdojnë të shprehin ndjeshmërinë dhe dhimbjen që ai përjetoi gjatë jetës, duke i dhënë ngjyrë dhe jetë gjithçkaje që ai prekte.
Në një botë ku shpesh është e vështirë të vlerësohen të gjitha dimensionet e një artisti, Van Gogh mbetet një përkujtues i fuqisë transformuese të artit dhe pasionit për jetën./KultPlus.com
KĂ«ngĂ«tarja me origjinĂ« shqiptare, Dua Lipa, ka arritur njĂ« tjetĂ«r sukses historik nĂ« karrierĂ«n e saj muzikore. Ajo Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« artistja e parĂ« femĂ«r nĂ« historinĂ« e Spotify qĂ« ka dy albume debutimin e saj âDua Lipaâ dhe superalbumin âFuture Nostalgiaâ qĂ« kanĂ« kapĂ«rcyer kufirin prej 14 miliardĂ« dĂ«gjimesh nĂ« total.
Ky lajm u shpërnda edhe nga vetë këngëtarja përmes rrjeteve sociale, duke e shoqëruar me katër zemra të kuqe dhe një foto të saj ikonike, në shenjë falënderimi për fansat që e kanë mbështetur në çdo hap të rrugëtimit të saj muzikor, transmeton KultPlus.
Ky sukses e përforcon edhe më tej pozitën e Dua Lipës si një ndër artistet më të dëgjuara dhe me ndikim në industrinë globale të muzikës./KultPlus.com
PoezitĂ« e mbledhura nĂ« kĂ«tĂ« vĂ«llim u morĂ«n nga nji fletore jo ma e madhe se nji kuti shkrepĂ«sesh, me pĂ«rmasa 45mm, 33mm dhe 20 mm. Kjo fletore me titullin âLyrika tĂ« zgjedhunaâ iu la amanet shokut tĂ« rinisĂ«, Ruzhdi Ăoba, nĂ« shtator tĂ« vjetit 1957, disa orĂ« para se tâarratisesha nĂ« Jugosllavi. Ruzhdiu â dhe familja e tij mbasi aj u burgos â e ruejtĂ«n kĂ«tĂ« fletore gjatĂ« plot nji breznie njerĂ«zish, tue ma dorĂ«zue nĂ« korrik tĂ« 1992-sĂ«, kur vizitova ShkodrĂ«n, qytetin ku linda dhe u rrita. Shkronjat me laps plumbi janĂ« ruejtĂ« mjaft mirĂ«.
Fletorja nĂ« fjalĂ« pĂ«rmban edhe nji parathĂ«nie, âMbi pĂ«rkthimet poetikeâ. Mendojsha atĂ«herĂ«, si mendoj edhe sot, se pĂ«rkthimi i vargjeve nĂ« prozĂ« asht punĂ« bjerrafate, tue qenĂ« se struktura e poezis dallohet prej asaj sĂ« prozĂ«s ashtu si nji tempull artistik dallohet prej nji banese sĂ« rĂ«ndomtĂ«. Struktura e poezisĂ« qĂ«ndron te theksimi i rregullshĂ«m i disa rrokjeve nĂ« vargun poetik dhe nĂ« radhitjen e vargjevet nĂ« strofa. NdĂ«rtohet kĂ«shtu nji strukturĂ« rythmike qĂ« ash fort e ndryshme prej strukturĂ«s diskurseve tĂ« prozĂ«s (diskurseve nĂ« vĂ«shtrimin litarel tĂ« fjalĂ«s: discursus, rendje tutje e tĂ«hu), baza e sĂ« cilĂ«s asht tĂ« folurit e zakonshĂ«m. Rythmi asht shpirti i poezisĂ«, pa tĂ« cilin poezia cvetnohet tue humbĂ« natyrĂ«n e vet⊠Me ndryshime minimale tĂ« pĂ«rcaktueme prej natyrĂ«s sĂ« metrikĂ«s shqipe, pĂ«rkthimet e ktij vĂ«llimi respektojnĂ« strukturĂ«n rythmike tâorigjinalit.
Auktori asht rrekĂ« me respektue edhe rimĂ«n, por jo pa lĂ«shime. PĂ«rshembull, nĂ« strukturĂ«n e tingĂ«llimit asht ndjekĂ« trajta angleze e rimĂ«s sĂ« reduktuese; vargu aleksandrin frĂ«ng asht dhanĂ« me shtatĂ«she tĂ« dyzueme; dhe ndonjiherĂ« nĂ« vend tĂ« rimĂ«s asht pĂ«rdorĂ« asonanca. Lexuesi tĂ« ketĂ« parasysh se zgjedhja e poezive asht subjektive nĂ« masĂ« tĂ« fortĂ«; poezitĂ« nĂ« fjalĂ« janĂ« caqe, gur kufini, nâedukimin poetik tâauktorit. Kriteri i rreshtimit tĂ« poezive asht gjeokronologjik. Aj nisĂ« me humanizmin italian (Dante, Petrarca) dhe sosĂ« me aventurĂ«n revolucionare tĂ« shekullit XIX tĂ« pĂ«rfaqsueme nga treshi freng Baudelaire, Verlaine, Rimbaud. PĂ«rkthimet janĂ« ba nĂ« dy gjuhĂ«t letrare shqipe: nĂ« gegĂ«nishten tradicionale tĂ« themelueme nga Bogdani dhe toskĂ«nishten e reformuese tĂ« KonicĂ«s. Tekstet origjinale janĂ« nĂ« pesĂ« gjuhĂ«: italisht, anglisht, rumanisht, dhe frĂ«ngjisht (mungon teksti rusisht, alfabeti i tĂ« cilit asht cirilik). /KultPlus.com
PĂ«r tĂ« dytin vit radhazi, sheshi i Dervicianit nĂ« Dropull u mbush me tinguj, ngjyra dhe emocione nĂ« ngjarjen folklorike âMĂ« ço nĂ« fshatin tĂ«ndâ, organizuar nga ShoqĂ«ria Kulturore âDROPULLIâ.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, bëri të ditur se ky aktivitet është kthyer në një pikëtakim të rëndësishëm kulturor, ku Shqipëria dhe Greqia bashkohen përmes traditave të përbashkëta.
âDropulli tregoi edhe njĂ« herĂ« se Ă«shtĂ« njĂ« vend ku kultura nuk njeh kufij dhe tradita bĂ«het gjuhĂ« e pĂ«rbashkĂ«tâ, u shpreh ministrja Kumbaro, duke vlerĂ«suar pjesĂ«marrjen dhe pĂ«rkushtimin e grupeve folklorike nga tĂ« dy vendet.
Festivali solli në skenë kostume tradicionale, valle popullore dhe këngë që mbajnë gjallë kujtesën kolektive, duke krijuar një atmosferë të veçantë për banorët dhe vizitorët e shumtë./atsh/KultPlus.com
Koncerti i reperit kanadez Drake nĂ« arenĂ«n âCo-Op Liveâ nĂ« Manchester Ă«shtĂ« anuluar pĂ«r shkak tĂ« problemeve tĂ« paparashikuara me udhĂ«timin.
Artisti 38-vjeçar, emri i plotĂ« i tĂ« cilit Ă«shtĂ« Aubrey Drake Graham, do tĂ« performonte sot  nĂ« Manchester, por koncerti Ă«shtĂ« shtyrĂ« pĂ«r mĂ« 5 gusht pĂ«r shkak tĂ« âproblemeve tĂ« paparashikuara me orarin e tragetit dhe logjistikĂ«n e udhĂ«timit.â
Lajmi u njoftua nĂ« faqen zyrtare tĂ« âCo-Op Liveâ, ku thuhej se âpĂ«r shkak tĂ« orarit tĂ« paparashikuar tĂ« tragetit dhe sfidave logjistike tĂ« udhĂ«timit, performanca  sot nĂ« Manchester Ă«shtĂ« shtyrĂ«.Lajmi i mirĂ« Ă«shtĂ« qĂ« Drake do tĂ« performojĂ« nĂ« Manchester mĂ« 5 gusht dhe pritet tĂ« jetĂ« njĂ« natĂ« e paharrueshme. TĂ« gjitha biletat mbeten tĂ« vlefshme pĂ«r datĂ«n e re, mezi presim tâju shohim atyâ!
Ky njoftim vjen pak ditĂ« pasi Drake publikoi kĂ«ngĂ«n e re âWhich Oneâ nĂ« bashkĂ«punim me reperin britanik Central Cee.
Më herët këtë muaj, ai performoi në Wireless Festival në Londër, pasi nënshkroi një kontratë me vlerë shumë milionëshe për të qenë artisti kryesor çdo natë gjatë tre netëve të festivalit.
Në njërën nga performancat e tij në Finsbury Park, ai surprizoi publikun duke sjellë në skenë artistë të njohur britanikë si Dave, Central Cee dhe J Hus. Në një nga netët, ai performoi edhe me Lauryn Hill.
Drake, fitues i pesĂ« çmimeve âGrammyâ, do tĂ« udhĂ«tojĂ« nĂ« EvropĂ«  nĂ« gusht, ku ka planifikuar koncerte nĂ« Amsterdam, Zyrih, Milano dhe Paris.
Ai Ă«shtĂ« i njohur pĂ«r kĂ«ngĂ« tĂ« suksesshme si âOne Dance,â âHold On Weâre Going Homeâ dhe âHotline Blingâ./KultPlus.com
Para luftës së fundit në Kosovë kanë ekzistuar plot grupe të njohura në estradën shqipe të rock&rollit dhe zhanreve tjera.
NjĂ« nga grupet mĂ« tĂ« famshme ka qenĂ« grupi TRIX si njĂ« ndĂ«r grupet e para tĂ« rock and rollit shqiptar qĂ« u formua nĂ« vitin 1974, vit ky nĂ« tĂ« cilin u formuan edhe disa rok grupe tĂ« tjera tĂ« njohura si Grupi MAK nga Mitrovica, grupi TNT nga Mitrovica, grupi LUNIAZĂT nga Prizreni, shkruan KultPlus.
Grupi Trix i cili u formua në pranverë të vitit 1974 në fillim përbëhej nga tre anëtarë: Veli Sahiti, Muhamet Bislimi, si dhe Nuredin Azemi. Po në këtë vit u bënë edhe ca ndryshime, në grup inkuadrohen edhe dy anëtarë, Hil Prenk Palaj (Daullist) si dhe Gjergj Prenk Palaj (Harmonike goje).
Sot po ju sjellim një nga hitet më të mëdha të këtij grupi muzikor, bashkangjitur gjeni edhe tekstin e këngës.
U ndamë në errësirë Atë natë kur binte shi Më puthe një herë Më the lamtumirë
Dy lotë më pikojnë O shpirti im Pse më len të vetëm Sa je e pamëshirë
Ato fjalë i kujtoj Zemra më vajton Te dua vashë, të dua Pa ty sŽmund të jetoj.
Dy lotë më pikojnë O shpirti im Pse më len të vetëm Sa je e pamëshirë. /KultPlus.com
Netflix thuhet se ka filluar tĂ« pĂ«rdorĂ« softuerĂ« tĂ« inteligjencĂ«s artificiale gjeneruese pĂ«r tĂ« rikrijuar efekte speciale nĂ« prodhimet e tij, me eksperimentin e parĂ« qĂ« thuhet se pĂ«rfshin serialin âThe Eternautâ.
Bloomberg raporton se mjetet e IA-së i kanë lejuar gjigantit të kursejë kohë dhe kosto krahasuar me metodat tradicionale.
Sipas këtij burimi, Netflix është përqendruar në Runaway AI, një startup që zhvillon një model videoje që konkurron me ato që tashmë janë vendosur nga OpenAI dhe Google.
Disney thuhet gjithashtu se ka testuar ujërat, duke zgjedhur Runaway AI për disa teste të kufizuara. Vetë Disney ngriti një padi në mesin e qershorit kundër Midjourney, një tjetër startup i IA-së, për shkelje të të drejtave të autorit në krijimin e imazheve bazuar në përmbajtje të licencuar, duke përfshirë Star Wars, The Simpsons, Shrek dhe Minions.
Përdorimi i IA-së nga Netflix thuhet se u konfirmua nga bashkë-CEO i kompanisë, Ted Sarandos, në fund të një takimi me aksionarët të enjten e kaluar.
Deri më sot, Runaway AI ka mbledhur 545 milionë dollarë nga investitorët, duke përfshirë një raund financimi prej 308 milionë dollarësh në fillim të këtij viti./KultPlus.com
Sot, nĂ« pĂ«rvjetorin e 137-tĂ« tĂ« lindjes sĂ« Marcel Duchamp, bota e artit kujton njĂ« nga figurat mĂ« tronditĂ«se dhe ndikuese tĂ« shekullit XX. Si njĂ« njeri qĂ« nuk u mjaftua me pikturĂ«n, Duchamp rrĂ«zoi gjithçka qĂ« konsiderohej âartâ nĂ« mĂ«nyrĂ«n tradicionale dhe hodhi themelet e artit konceptual modern. Ai nuk ishte vetĂ«m piktor e skulptor, por njĂ« provokator i vetĂ« mendimit estetik, njĂ« filozof pĂ«rmes formash.
Duchamp nuk kĂ«rkoi tâi kĂ«naqte sytĂ« e publikut, por mendjen. Ai e quajti artin e asaj kohe âretinalâ, domethĂ«nĂ« thjesht vizual, dhe kĂ«tĂ« e pĂ«rçmoi si njĂ« limitim tĂ« thellĂ« tĂ« qĂ«llimit tĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« artit. Me veprat e tij si âFountainâ (shatĂ«rvani, njĂ« pisoar i firmosur dhe paraqitur si vepĂ«r arti), âBicycle Wheelâ, apo âL.H.O.O.Q.â (parodia e Mona LizĂ«s), Duchamp i sfidoi konceptet klasike tĂ« bukurisĂ« dhe autorĂ«sisĂ«, duke e vendosur idenĂ« pĂ«rpara formĂ«s, pĂ«rcjellĂ« KultPlus.
Ai u lidh shpesh me lëvizjen e Dadaizmit megjithëse nuk u bë kurrë pjesë zyrtare e saj. Ndikimi i tij u ndje thellësisht në surrealizëm, pop art, minimalizëm, dhe artin bashkëkohor konceptual, duke frymëzuar emra si Andy Warhol, Joseph Beuys, e deri te Damien Hirst.
137 vite mĂ« pas, ai vazhdon tĂ« sfidojĂ«, tĂ« frymĂ«zojĂ« dhe tĂ« ngacmojĂ« pyetjen mĂ« thelbĂ«sore: âĂfarĂ« Ă«shtĂ« arti?â/KultPlus.com
Me përqafimin e njerëzimit, veprimi moral e ka kryer misionin e vet. Përtej kësaj pike ai nuk mund të shkojë. Në këtë drejtim, kufijtë janë mbyllur. Por, moraliteti nuk e shteron dinjitetin njerëzor. Dhe, kur njeriu pushon së vepruari, zbulon natyrën.
ĂâĂ«shtĂ« natyra? ĂshtĂ« mbretĂ«ria e ndjeshmĂ«risĂ«, Ă«shtĂ« tĂ«rĂ«sia e gjithçkaje qĂ« Ă«shtĂ« trup: Ă«shtĂ« kafsha, bima, fushat e lumenjtĂ«, pyjet e malet, e gjithĂ« toka; por edhe qielli e yjet. A nuk Ă«shtĂ« vetĂ« njeriu njĂ« trup? A nuk i jeton ai, nĂ« vetĂ« trupin e tij, aq tĂ« dashur pĂ«r tĂ«, ngjarjet e vetĂ« natyrĂ«s? Sapo tĂ« duket dallĂ«ndyshja e parĂ«, ai do tĂ« hovi menjĂ«herĂ« nga gĂ«zimi, njĂ« fije bari qĂ« mbin do ta mbushĂ« me habi, furtuna e detit do tâia trazojĂ« shpirtin dhe perĂ«ndimi i qetĂ« do tâi shkaktojĂ« njĂ« melankoli tĂ« Ă«mbĂ«l e tĂ« vagĂ«t. PĂ«rpara natyrĂ«s njeriu zbulon botĂ«n e tij tĂ« ndjenjave, pra ndĂ«rgjegjen e menjĂ«hershme tĂ« ndijimeve tĂ« tij: njĂ« gamĂ« tĂ« ndryshueshme, tĂ« nuancuar, shumĂ« tĂ« lĂ«vizshme, tĂ« papĂ«rqendrueshme, qĂ« polarizohet nĂ« kĂ«naqĂ«si dhe vuajtje; e para rrit tonalitetet e tĂ« jetuarit, e dyta i dobĂ«son ato.
MirĂ«po, a sâka qenĂ« tashmĂ« njeriu subjekt veprues nĂ« lidhje me natyrĂ«n? Po, por pĂ«r tĂ« vepruar mbi tĂ«, domethĂ«nĂ« pĂ«r ta pĂ«rdorur si njĂ« mjet pĂ«r qĂ«llimet e tij. Ai ka prerĂ« pemĂ«n pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« dru, ka vrarĂ« kafshĂ«n pĂ«r tâu ushqyer me mishin e saj. Ka konsideruar çdo gjĂ« qĂ« jeton, vetĂ«m ne raport me tĂ«, gati sikur gjĂ«rat tĂ« ishin krijuar pĂ«r pĂ«rdorimin e tij ekskluziv: ka lĂ«nĂ« pas dore tĂ« kĂ«rkuarit nĂ« to tĂ« njĂ« kuptimi tĂ« pavarur. Por, tashti qĂ« ai e sodit natyrĂ«n, kupton se ajo ka njĂ« vlerĂ« tĂ« sajĂ«n: ai nuk mund tĂ« mos e vĂ«rejĂ« kĂ«tĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« tĂ« thjeshtĂ«, mjaft tĂ« dĂ«gjojĂ« atĂ« qĂ« shfaqet nĂ« jetĂ«n e tij tĂ« ndjenjĂ«s. Pse shpirti i tij pĂ«rmallohet thjesht duke soditur kafshĂ«t e bimĂ«t? Pse ai dashuron tek ata atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e bukur dhe urren atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e shĂ«mtuar? A mund tĂ« ndiente ai kĂ«sisoj, sikur tĂ« mos e lidhte diçka me kĂ«to qenie, megjithĂ«se tĂ« ndryshme me tĂ«? NĂ«se ato janĂ« tĂ« ndryshme me tĂ« nĂ« disa drejtime, janĂ« tĂ« ngjashme me tĂ« nĂ« disa tĂ« tjera: njĂ« JetĂ« e njĂ«jtĂ« rrjedh nĂ« tĂ« gjitha ato, njĂ« parim mĂ« i gjerĂ« se mendimi, qĂ« pĂ«rmbledh sĂ« bashku gjithçka qĂ« jeton. Kafsha dhe bima e shfaqin farefisninĂ« e tyre, mĂ« shumĂ« apo mĂ« pak tĂ« largĂ«t me njeriun, nĂ« jetĂ«n e bĂ«rĂ« tĂ« ndĂ«rgjegjshme pĂ«r vetveten, nĂ« formĂ«n e vet tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« tĂ« ndjenjĂ«s. Njeriu e ndien errtas qĂ« u detyrohet pĂ«r diçka edhe atyre. Sigurisht, nuk Ă«shtĂ« kjo ndjenja qĂ« kemi ndeshur nĂ« jetĂ«n morale: njeriu ka detyrim vetĂ«m ndaj njerĂ«zimit. Si subjekt moral, unĂ« ndihem i detyruar tĂ« respektoj humanitetin e pĂ«rbashkĂ«t qĂ« gjendet nĂ« çdo njeri. Si subjekt estetik, unĂ« nuk ndiej detyrim ndaj asgjĂ«je: ndihem vetĂ«m i prirur tĂ« simpatizoj me jetĂ«n e çdo qenieje tĂ« gjallĂ«. VetĂ«m solidariteti njerĂ«zor Ă«shtĂ« detyrĂ«; solidariteti natyror Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« nevojĂ« sentimentale. Me anĂ« tĂ« ndjenjĂ«s, mĂ« fort se me anĂ« tĂ« arsyetimit, njeriu zbulon se ai Ă«shtĂ« prodhim i evolucionit natyror, se kafsha e bima janĂ« tashmĂ« pjesĂ« e tij, se njĂ« lidhje e pandashme e bashkon me ta dhe, nĂ«pĂ«rmjet tyre, me natyrĂ«n e tĂ«rĂ«.
Ndjenja e kulluar, pa problemet praktike, që na përshkon kur vihemi në pozicionin e spektatorit përpara natyrës, është ajo që quhet soditje. Derisa ne veprojmë, emocionet e shpirtit tonë janë pak a shumë të vrullshme. Këtu, përkundrazi, emocionet janë zbutur, nuk është më vala e shkumëzuar, është dridhja e saj. Kënaqësia këtu është e brishtë, fine, dhe po kështu është edhe dhimbja: gëzim në rastin e parë, melankoli në të dytin. Prandaj, gjatë soditjes shpirti është i prirur të njohë.
Cili Ă«shtĂ« objekti i soditjes? Vetja ime, sĂ« pari, dhe pastaj tĂ« ngjashmit e mi; por edhe ata tĂ« ndryshmit, bimĂ«t e kafshĂ«t, gjithçka qĂ« jeton nĂ« pĂ«rgjithĂ«si. Pastaj edhe çka nuk jeton. ĂshtĂ« kĂ«naqĂ«si tĂ« sodisĂ«sh kuqĂ«rrimin e agimit, pasqyrĂ«n e detit, llamburitjen e yjeve. Gjithçka qĂ« bie nĂ«n pushtetin e ndijimit mund tĂ« jetĂ« objekt soditje dhe do tĂ« shkaktojĂ« tek unĂ« gĂ«zim ose melankoli. Soditja Ă«shtĂ« qĂ«ndrimi karakteristik i ndĂ«rgjegjes para ndjeshmĂ«risĂ«, Ă«shtĂ« perceptimi qĂ« sâka lidhje me njĂ« qĂ«llim praktik, Ă«shtĂ« perceptim i çinteresuar.
Nga qëndrimi soditës lind arti. Të ndiesh natyrën, të jetosh në komunikim me të, kjo nuk i mjafton njeriut. A nuk është dhe ai vetë natyrë në thellësinë e vet? Prandaj, ai do të shtyhet të imitojë atë që bën natyra, dhe jo vetëm ta imitojë, por ta vazhdojë e ta përkryejë: sepse ai është gjithnjë shpirt që qëndron mbi natyrën.
ĂfarĂ« bĂ«n natyra? PĂ«r tĂ« nuk mund tĂ« themi me tĂ« vĂ«rtetĂ« se vepron, veprimi Ă«shtĂ« aktivitet qĂ« zhvillohet kur ka qĂ«llimshmĂ«ri, tĂ« cilat janĂ« nĂ« pĂ«rfytyrimin, nĂ« mendimin. Natyra nuk ka asnjĂ« qĂ«llimshmĂ«ri tĂ« vĂ«rtetĂ«: çka jeton, kĂ«rkon vetĂ«m tĂ« jetojĂ«.
Natyra krijon: të krijuarit është forma e saj e veçantë e të vepruarit. Krijimi është, së fundi, organizimi i materies bruto në një individ nga ana e spontanitetit jetësor. Krijimi është formimi i formave, duke qenë se materia është një e dhënë fikse e një sasie energjie.
Forma individuale riprodhon formën e species. Individët janë vetëm variacione më shumë ose më pak të theksuara mbi temën e species. Dhe speciet janë ato që shkenca tashmë i ka klasifikuar. Natyra nuk ka pushuar së krijuari specie të reja: por ritmi i saj është ngadalësuar shumë në periudhën e tanishme, në krahasim me kohën kur specia nuk ishte fiksuar ende, kur nga njëra specie te tjetra tranzicioni ishte i vazhdueshëm e shumë i lëvizshëm. Pasi krijoi speciet e ndryshme të gjalla, Jeta duket sikur është lodhur, shterur. Tashti ajo kufizohet te rikrijimi i asaj që është krijuar më parë. Njësoj si artisti që ka shterur damarin e tij krijues dhe që në moshën e tij më të pjekur përsërit vetveten.
Por, evolucioni ka krijuar njeriun. Dhe ja, njeriu Ă«shtĂ« spontaniteti qĂ« ka thyer rrethin. PĂ«rsa i pĂ«rket njeriut, qĂ« Ă«shtĂ« qenie shpirtĂ«rore, tĂ« krijuarit vazhdon: nuk Ă«shtĂ« mĂ« pĂ«rsĂ«ritja e asaj qĂ« Ă«shtĂ« krijuar tashmĂ«, Ă«shtĂ« tĂ« krijuarit e formave gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« reja qĂ« pasurojnĂ« jetĂ«n e shpirtit. Sigurisht, nuk Ă«shtĂ« ai qĂ« do tĂ« krijojĂ« forma tĂ« gjalla: njeriu sâĂ«shtĂ« Zoti. Por ai mund tĂ« imitojĂ« vazhdimin e jetĂ«s, duke i dhĂ«nĂ« trajtĂ« materies bruto. Mund tĂ« pĂ«rvijojĂ« linjat e lĂ«vizjes sĂ« saj, duke i shoqĂ«ruar me njĂ« asortiment tĂ« pasur ngjyrash. Mund tĂ« bĂ«jĂ« mĂ« shumĂ«: me anĂ« tĂ« tingujve, mund tâia japĂ« vetĂ« ritmin jetĂ«s, duke i kthyer modulimet e ndĂ«rgjegjes, dhe tĂ« asaj qĂ« qĂ«ndron poshtĂ« saj, nĂ« melodi tĂ« ndjeshme. Mundet, mĂ« nĂ« fund, tĂ« pĂ«rfaqĂ«sojĂ« veprimin njerĂ«zor nĂ« tĂ« gjithĂ« varietetin e koklavitur tĂ« tij, duke e bĂ«rĂ« tĂ« vetĂ«dijshĂ«m pĂ«r veten me anĂ« tĂ« lojĂ«s sĂ« ndjenjave dhe pasioneve.
Gjeniu artistik Ă«shtĂ« shpirti qĂ« vepron si natyrĂ«. Dhe ai Ă«shtĂ« natyrĂ«, sigurisht, pĂ«rderisa i bĂ«n tĂ« vetat zhvillimet e saj. Por nuk Ă«shtĂ« imitim vepra e tij, veçse pjesĂ«risht. Madje, nĂ« pjesĂ«n mĂ« tĂ« madhe, Ă«shtĂ« fryt i spontanitetit tĂ« vet. Duke e paraqitur natyrĂ«n, ai do ta transfigurojĂ«, domethĂ«nĂ« do ta ngrejĂ« nĂ« dinjitet njerĂ«zor. Bima qĂ« ai do tĂ« vizatojĂ«, kafsha qĂ« ai do tĂ« plazmojĂ«, do tĂ« jenĂ« shprehje tĂ« pĂ«rkryera tĂ« jetĂ«s, por do tĂ« jenĂ« edhe diçka mĂ« tepĂ«r. Ai do tâu shtojĂ« atyre diçka nga vetjaâŠ
âŠthe gleam The light that never was on sea or land The consacration, and the Poetâs dream [1]
NĂ«se Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ« se çdo gjĂ« qĂ« jeton, dĂ«shiron tejkalimin e vetvetes, duke pasur pothuajse njĂ« parandjenjĂ« pĂ«r formĂ«n superiore qĂ« Ă«shtĂ« specia njerĂ«zore, artisti do ta kapĂ« kĂ«tĂ« dĂ«shirĂ« dhe kĂ«tĂ« pĂ«rpjekje, duke theksuar nĂ« pĂ«rfytyrimin e tij disa tipare, pikĂ«risht ato qĂ« afrohen me tĂ«, si qenie shpirtĂ«rore qĂ« Ă«shtĂ«. KĂ«shtu natyra, me anĂ«n e artistit, qĂ« e ka bĂ«rĂ« si mish tĂ« vetin e si gjak tĂ« vetin, pĂ«rmbush nĂ« njĂ« farĂ« mĂ«nyre atĂ« qĂ« vetĂ« ajo sâka mundur ta bĂ«jĂ«: lartĂ«sohet nĂ« njerĂ«zoren.
Kjo kĂ«rkesĂ« ideale Ă«shtĂ« edhe mĂ« e theksuar kur objekti i paraqitur Ă«shtĂ« vetĂ« njeriu. Piktori qĂ« pikturon njĂ« fytyrĂ«, nuk kĂ«naqet duke shprehur mbi telajo fizionominĂ« e saj si njĂ« barazim tĂ« pĂ«rkryer: piktura nuk Ă«shtĂ« fotografi. Ai do tĂ« kĂ«rkojĂ« tĂ« verĂ« nĂ« dukje disa tipare, me anĂ« tĂ« tĂ« cilĂ«ve mund tĂ« shkĂ«lqejĂ« mĂ« mirĂ« forma individuale, qĂ« tĂ« japĂ« qartĂ«, gati tĂ« prekshĂ«m, atĂ« spiritualitet tĂ« ngulitur nĂ« tĂ«. Nuk ka artist qĂ« ta gjejĂ« natyrĂ«n pĂ«rsosmĂ«risht tĂ« pĂ«rshtatshme me kĂ«rkesat e tij: edhe te njĂ« HelenĂ«, ai do tĂ« dijĂ« tĂ« dallojĂ« njĂ« defekt tĂ« vogĂ«l. Kjo kĂ«rkesĂ« e thellĂ« e artistit pĂ«r ta korrigjuar e pĂ«rmirĂ«suar natyrĂ«n, Ă«shtĂ« nĂ« fund tĂ« fundit njĂ« kĂ«rkesĂ« morale. ĂshtĂ« shpirti qĂ« e modelon natyrĂ«n sipas vetes, prejse e gjen tĂ« papĂ«rshtatshme, Ă«shtĂ« tejkalimi i reales dhe pajtimi me idealen qĂ« Ă«shtĂ« tek ai. Dhe, po tĂ« ndodhĂ« ndonjĂ«herĂ«, shumĂ« rrallĂ«, qĂ« artisti tĂ« arrijĂ« tĂ« marrĂ« njĂ« qĂ«ndrim gati armiqĂ«sor ndaj natyrĂ«s (Leopardi, Vigny), le ta kuptojmĂ« kĂ«tĂ« si shenjĂ« qĂ« ka njĂ« domethĂ«nieje mĂ« tĂ« lartĂ«: nga dashuria e tepĂ«rt, e urrejmĂ«, sepse ajo nuk i pĂ«rgjigjet idealit tonĂ«, idealit qĂ« krijojmĂ« ne pĂ«r tĂ«.
Arti arrin kĂ«shtu, megjithĂ«se me anĂ« tĂ« ndjenjĂ«s, atĂ« formĂ« tĂ« veçantĂ« universaliteti, qĂ« Ă«shtĂ« e bukura artistike, superiore ndaj sĂ« bukurĂ«s natyrore. Ky Ă«shtĂ« njĂ« universalitet mĂ« i gjerĂ« se ai i arsyes, megjithĂ«se ky i fundit mĂ« i stĂ«rholluar. Universaliteti i arsyes imponohet me detyrim; ai i ndjenjĂ«s vetĂ«m sipas shijes: presupozon larushinĂ« e temperamentit dhe tĂ« humorit, qĂ« e kushtĂ«zojnĂ« shijen. Ădokush do tĂ« jetĂ« i prirur pĂ«r ta quajtur tĂ« bukur atĂ« qĂ« i pĂ«lqen atij vetĂ«. Por, nuk ndodh rrallĂ« â dhe kjo ndodh mĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« bukurĂ«n natyrore, sesa pĂ«r tĂ« bukurĂ«n artistike â qĂ« njĂ« lloj i sĂ« bukurĂ«s u pĂ«lqen pothuajse tĂ« gjithĂ«ve. Dhe Ă«shtĂ« ndoshta kjo arsyeja qĂ« shpjegon se pĂ«rse arti klasik Ă«shtĂ« mĂ« universal: sepse, nĂ«se nga njĂ«ra anĂ« u jep kĂ«naqĂ«si kĂ«rkesave ideale tĂ« njeriut, nga ana tjetĂ«r ai Ă«shtĂ« mĂ« afĂ«r natyrĂ«s se çdo art tjetĂ«r.
Jo tĂ« gjithĂ« njerĂ«zit janĂ« tĂ« gatshĂ«m ta pranojnĂ« tĂ« mirĂ«n me ndĂ«rmjetĂ«sinĂ« e sĂ« cilĂ«s vepron arsyeja: pĂ«r faktin e thjeshtĂ« se ata nuk arsyetojnĂ« gjithmonĂ«. Por ata do tĂ« jenĂ« gjithmonĂ« tĂ« gatshĂ«m ta pranojnĂ« tĂ« bukurĂ«n, tâi bĂ«jnĂ« jehonĂ« tĂ« menjĂ«hershme, sepse Ă«shtĂ« e bukura qĂ« e bĂ«n jetĂ«n, madje tĂ« gjithĂ« natyrĂ«n, qĂ« u flet dhe i thĂ«rret, e ata sâmund tĂ« qĂ«ndrojnĂ« tĂ« shurdhĂ«r ndaj thirrjes sĂ« jetĂ«s, sepse janĂ« tĂ« gjallĂ«.
Nga tĂ« gjitha aktivitetet shpirtĂ«rore, Arti Ă«shtĂ« ai mĂ« i afĂ«rti me jetĂ«n, Ă«shtĂ« mĂ« i pĂ«rshtatshmi, pra, qĂ« tâia zbulojĂ« kĂ«saj kuptimin. Dhe ja pĂ«rse: derisa jeta vazhdon tĂ« jetĂ« njĂ« sinol i trupit dhe i shpirtit, kulti i sĂ« bukurĂ«s do tĂ« pĂ«rbĂ«jĂ« gĂ«zimin mĂ« tĂ« lartĂ« tĂ« njerĂ«zimit, kurse priftĂ«rinjtĂ« e saj, artistĂ«t, do tĂ« rrethohen nga dashuria e pĂ«rgjithshme.
E mundur gati gjithmonĂ« nĂ« planin etik, natyra e kĂ«rkon shpagimin e tĂ« drejtave tĂ« saj nĂ« planin estetik. NĂ« planin etik shpirti e trupi rrallĂ« ishin dakord: dhe duhej qĂ« ligji moral ta bindte natyrĂ«n kundĂ«rshtuese, kokĂ«fortĂ«, duke e shtypur dhe ndĂ«shkuar: si njĂ« kalorĂ«s tĂ« cilit i duhet ta zbusĂ« njĂ« kalĂ« tĂ« egĂ«r, para se tĂ« mund ta pĂ«rdorĂ«. NĂ« planin estetik, pĂ«rkundrazi, ata janĂ« aleatĂ«. Atje ishte natyra qĂ« ngrihej nĂ« dinjitet tĂ« shpirtit, kĂ«tu Ă«shtĂ« shpirti qĂ« tkurret duke u ribĂ«rĂ« natyrĂ«. Dhe ja, tĂ« dy shkojnĂ« tashti si miq tĂ« mirĂ«. Por duhej qĂ« shpirti ta zbuste mĂ« parĂ« natyrĂ«n, duhej ta mundte, ta fitonte kĂ«tĂ« Brunhilde, kĂ«tĂ« Circe, duke rrezikuar tĂ« pĂ«rçudnohej, tĂ« humbiste. Nga superiorja tek inferiorja: kjo Ă«shtĂ« rruga e drejtĂ« nĂ« selinĂ« shpirtĂ«rore tĂ« vlerave. Me anĂ« tĂ« natyrĂ«s, nuk do ta arrijmĂ« kurrĂ« shpirtin: pĂ«rpjekjet e kota tĂ« natyralizmit janĂ« provĂ« e mjaftueshme. Duhet tĂ« nisemi nga subjekti â çdo nisje tjetĂ«r Ă«shtĂ« e dĂ«nuar tĂ« mos ketĂ« sukses â nga subjekti qĂ« vepron si sintezĂ« e shpirtit dhe e natyrĂ«s, pĂ«r tĂ« ndjekur zhvillimin e veprimit deri nĂ« maksimalen e shtrirjes dhe tĂ« vlerĂ«s sĂ« tij. Dhe, vetĂ«m pasi tĂ« ketĂ« arritur nĂ« kĂ«tĂ« pikĂ«, vlen tĂ« tĂ«rhiqet nĂ« vetvete, pĂ«r tĂ« zbuluar njĂ« formĂ« tjetĂ«r spiritualiteti, qĂ« tĂ« jetĂ« si njĂ« vazhdim i tij. NĂ« kĂ«tĂ« kuptim, arti Ă«shtĂ« plotĂ«suesi i nevojshĂ«m i moralit. Aty ku mbaron zotĂ«rimi i veprimit, aty fillon fuqia e krijimit.
KĂ«shtu, me anĂ«n e artit ne depĂ«rtojmĂ« nĂ« zotĂ«rimin e gjerĂ« tĂ« jetĂ«s, ku njeriu sâĂ«shtĂ« veçse njĂ« specie mes specieve tĂ« tjera. Me anĂ« tĂ« artit kemi kĂ«rkuar tĂ« gjejmĂ« kuptimin e jetĂ«s nĂ« pĂ«rgjithĂ«si. Pengesat janĂ« hapur nĂ« kĂ«tĂ« anĂ«: kemi provuar se jeta Ă«shtĂ« njĂ« parim mĂ« pĂ«rfshirĂ«s sesa arsyeja. NĂ«se kemi humbur nĂ« intensitet, kemi fituar nĂ« shtrirje. Arti plotĂ«son moralitetin me atĂ« qĂ« i mungon, njĂ« parfum thjeshtĂ«sie dhe natyrshmĂ«rie, njĂ« frymĂ« qĂ« e bĂ«n fĂ«rgĂ«lluese atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« shumĂ« e ngurtĂ« dhe e rreptĂ« nĂ« jetĂ«n morale. Natyralizmi, i mundur nĂ« planin etik, Ă«shtĂ« plotĂ«sisht i justifikuar nĂ« art. E kundĂ«rshtuam mĂ« parĂ« si tĂ« pamjaftueshĂ«m dhe tĂ« papĂ«rshtatshĂ«m. Por, tashti qĂ« kemi mĂ«suar tĂ« zbulojmĂ« me anĂ«n e artit njĂ« formĂ« solidariteti mĂ« tĂ« gjerĂ«, le tĂ« ndjekim rrymĂ«n natyraliste dhe tĂ« pĂ«rpiqemi tĂ« kapim tĂ« vĂ«rtetat e saj.
[1]âWordsworth: ââŠshkĂ«lqimin / DritĂ«n qĂ« sâqe kurrĂ« nĂ« tokĂ« as nĂ« det / ShenjtĂ«rimin dhe Ă«ndrrĂ«n e Poetit.â / KultPlus.com
Johann Sebastian Bach (1685â1750) Ă«shtĂ« njĂ« nga figurat mĂ« tĂ« mĂ«dha dhe mĂ« me ndikim nĂ« historinĂ« e muzikĂ«s klasike. Kompozitor, organist dhe mjeshtĂ«r kontrapunkti, ai pĂ«rfaqĂ«son kulmin artistik tĂ« epokĂ«s baroke dhe ka ndikuar thellĂ«sisht nĂ« zhvillimin e muzikĂ«s perĂ«ndimore, transmeton KultPlus.
Bach lindi më 31 mars 1685 në Eisenach, Gjermani, në një familje me traditë të pasur muzikore. I mbetur jetim në moshë të vogël, u rrit nën kujdesin e vëllait të tij më të madh, Johann Christoph Bach, i cili gjithashtu ishte muzikant dhe ndikoi në formimin e tij të hershëm.
I riu Bach tregoi shpejt talent të jashtëzakonshëm për muzikën, duke mësuar të luante në organo, violinë dhe klavikord. Ai studioi gjithashtu vepra të kompozitorëve të tjerë të mëdhenj të kohës, si Dieterich Buxtehude dhe Antonio Vivaldi, të cilët ndikuan në stilin e tij të mëvonshëm.
Bach mbajti njĂ« sĂ«rĂ« pozicionesh si organist dhe drejtues koral nĂ« qytete tĂ« ndryshme gjermane, pĂ«rfshirĂ« Arnstadt, MĂŒhlhausen, Weimar, Köthen dhe Leipzig. PikĂ«risht nĂ« Leipzig, ku shĂ«rbeu si kantor i ShkollĂ«s sĂ« ShĂ«n Thomait (Thomasschule) pĂ«r mĂ« shumĂ« se 25 vjet, ai krijoi shumicĂ«n e veprave tĂ« tij madhore.
Gjatë kësaj kohe, Bach kompozoi një numër të madh veprash sakrale dhe profane, duke përfshirë kantata, pasione, misa, fuga dhe suita orkestrale. Ndër më të njohurat janë:
âMisa nĂ« Si minorâ â njĂ« kryevepĂ«r monumentale e muzikĂ«s sakrale.
âPasioni sipas Mateutâ â njĂ« vepĂ«r dramatike dhe emocionale pĂ«r kor, solistĂ« dhe orkestĂ«r.
âFuga e ArtĂ«â (Die Kunst der Fuge) â njĂ« demonstrim brilant i teknikĂ«s sĂ« kontrapunktit.
âDas Wohltemperierte Klavierâ â dy libra me preludĂ« dhe fuga nĂ« tĂ« gjitha tonet, qĂ« shĂ«rbejnĂ« si bazĂ« pĂ«r edukimin muzikor edhe sot.
Stili i Bach-ut karakterizohet nga mjeshtĂ«ria teknike, simetria formale, pĂ«rmbajtja shpirtĂ«rore dhe thellĂ«sia emocionale. Ai ishte mjeshtĂ«r absolut i kontrapunktit â arti i kombinimit tĂ« zĂ«rave tĂ« pavarur muzikorĂ« â dhe kompozimet e tij shfaqin njĂ« ekuilibĂ«r tĂ« pĂ«rsosur midis strukturĂ«s logjike dhe ndjeshmĂ«risĂ« melodike.
Përkundër faktit se gjatë jetës së tij ai nuk gëzoi famën që meritonte përtej rretheve kishtare dhe muzikore, pas vdekjes së tij më 28 korrik 1750, figura e Bach-ut u rizbulua dhe u vlerësua thellësisht nga kompozitorë të mëvonshëm si Mozart, Beethoven, Mendelssohn dhe Brahms.
Sot, Johann Sebastian Bach njihet si një ndër gurët themeltarë të muzikës perëndimore. Muzika e tij vazhdon të interpretohet, studiohet dhe admirohet në të gjitha skenat e botës, nga kishat e vogla e deri te sallat më prestigjioze të koncertit.
PĂ«r shumĂ« muzikologĂ« dhe artistĂ«, Bach mbetet shembulli mĂ« i lartĂ« i pĂ«rkryerjes muzikore â njĂ« gjeni qĂ«, pĂ«rmes veprĂ«s sĂ« tij, lidhi natyrĂ«n njerĂ«zore me dimensionin hyjnor tĂ« artit./KultPlus.com
Sezoni i ri artistik i Teatrit Kombëtar premton emocione të forta dhe reflektime të thella përmes një përzgjedhjeje të kujdesshme të shfaqjeve që do të ngjiten në skenë gjatë muajve në vijim. Në qendër të programit që do të nisë këtë vjeshtë janë katër drama që ndërthurin klasikën me bashkëkohoren, dhe që prekin temat e dashurisë, drejtësisë, fuqisë dhe njeriut përballë fatit, përcjellë KultPlus.
Krah dy tragjedive tĂ« mĂ«dha tĂ« Shekspirit âOtelloâ dhe âSi ta doniâ, si dhe âDrejtĂ«si nĂ« Nurembergâ nga Abby Mann, njĂ« nga premierat mĂ« tĂ« shumĂ«pritura ne Teatrin Kombetar do tĂ« jetĂ« edhe âDet i thellĂ« bluâ e dramaturgut britanik Terence Rattigan, njĂ« vepĂ«r rrĂ«nqethĂ«se mbi dashurinĂ« e pakthyeshme dhe humbjen personale. Me njĂ« ndjeshmĂ«ri tĂ« hollĂ« psikologjike, drama sjell portretin e njĂ« gruaje tĂ« ndarĂ« mes pasionit tĂ« njĂ«anshĂ«m dhe realitetit tĂ« hidhur tĂ« vetmisĂ«.
Ky sezon i ri vjen si një thirrje për dialog me të kaluarën dhe të tashmen, një ftesë për të reflektuar mbi ndjenjat më të thella njerëzore dhe për të festuar fuqinë e teatrit për të prekur mendjen dhe zemrën./KultPlus.com
Shkrimtarja kosovare Vlora Konushevci do të jetë pjesë e një programeve më prestigjioze ndërkombëtarisht për shkrimtarët, International Writing Program në Universitetin e Iowa-s, përcjell KultPlus.
Lajmin e ka bĂ«rĂ« tĂ« ditur vetĂ« Konushevci nĂ«pĂ«rmjet njĂ« postimi nĂ« Facebook ku Ă«shtĂ« shprehur se pjesĂ« e kĂ«tij programi ndĂ«r vite kanĂ« qenĂ« edhe laureatĂ« tĂ« Ămimit Nobel, Pulitzer, Man Booker dhe shumĂ« çmimeve tĂ« tjera letrare.
NĂ« vijim KultPlus ua sjell njoftimin e Konushevcit:
Ka lajme qĂ« i mban pĂ«r vete me i shiju ma gjatĂ«, por ka edhe lajme qĂ« duhet me i nda me tĂ« tjerĂ«t. Nga kjo fundverĂ« e deri nĂ« fundvjeshtĂ« do tĂ« jem pjesĂ« e International Writing Program (IWP) nĂ« Universitetin e Iowa-s, njĂ« ndĂ«r programet mĂ« prestigjioze dhe mĂ« jetĂ«gjata nĂ« botĂ« pĂ«r shkrimtarĂ«. QĂ« nga viti 1967, IWP-ja, ka mirĂ«pritĂ« mbi 1,600 shkrimtarĂ« nga mĂ« shumĂ« se 160 vende, pĂ«rfshirĂ« laureatĂ« tĂ« Ămimit Nobel, Pulitzer, Man Booker dhe shumĂ« çmimeve tĂ« tjera letrare. PĂ«r mua Ă«shtĂ« nder, privilegj dhe pĂ«rgjegjĂ«si tĂ« jem pjesĂ« e kĂ«saj tradite./KultPlus.com
Login
