Kjo është një teori që po hetohet me intensitet nga komuniteti shkencor, ndërsa studimet po tregojnë lidhje midis glutenit dhe një sërë çrregullimesh mendore nga ADHD-ja te skizofrenia
Dina L. Kelly, profesore e psikiatrisë në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Maryland-it, ka kaluar 17 vitet e fundit duke drejtuar studime klinike mbi skizofreninë dhe sëmundje të rënda mendore, duke u angazhuar gjithashtu në kërkime mbi psikofarmakologjinë.
âDo tĂ« isha treguar skeptike nĂ«se dikush do mĂ« thoshte se do studioja kĂ«tĂ« lidhjeâ, thotĂ« Kelly. âMendoja se trajtimi ishte vetĂ«m çështje ilaçesh, nuk e dija qĂ« ushqimi dhe dieta mund tĂ« ishin nĂ« vetvete njĂ« lloj terapie.â
Rruga e saj kërkimore filloi kur analizoi të dhëna të ushtarëve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Rezultatet treguan se gjatë mungesës së grurit pati një rënie të ndjeshme të rasteve të shtrimeve për skizofreni.
MĂ« tej, ajo dhe kolegĂ«t e saj studiuan punĂ«n e psikiatrit Curtis Dohan nga vitet â70, i cili dokumentoi raste tĂ« pacientĂ«ve me skizofreni qĂ« u pĂ«rmirĂ«suan pasi lanĂ« dietĂ«n me grurĂ«. Ai gjithashtu vizitoi zona tĂ« izoluara nĂ« Papua GuinenĂ« e Re, ku gruri nuk ishte pjesĂ« e dietĂ«s, dhe zbuloi se nuk kishte fare raste tĂ« skizofrenisĂ«, ndryshe nga popullsitĂ« qĂ« konsumonin grurĂ«.
Kelly më pas pati mundësinë të realizojë një studim klinik në shkallë të gjerë, ku analizoi antitrupat që trupi prodhon si përgjigje ndaj glutenit. Gjetjet e saj treguan për nivele të larta antitrupash kundër glutenit tek njerëzit me skizofreni. Kjo e çoi drejt bindjes se ekziston një lidhje e fortë midis funksionimit të trurit dhe ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe nuk është e vetmja që mendon kështu, transmeton Telegrafi.
â New York Post (@nypost) July 24, 2025
Gluteni dhe shëndeti mendor
Dëshmitë tregojnë se ushqimet që përmbajnë gluten mund të lidhen me shumë simptoma psikiatrike, nëpërmjet një përgjigjeje imune, tek një në 17 persona.
NĂ« librin âLirohuni nga drithĂ«ratâ, ku Kelly Ă«shtĂ« bashkautore, paraqiten kĂ«rkimet mĂ« tĂ« fundit mbi kĂ«tĂ« temĂ«.
âEkziston njĂ« hendek midis gastroenterologjisĂ« dhe psikiatrisĂ«. Nuk i dimĂ« tĂ« gjitha, por kjo Ă«shtĂ« njĂ« hap mĂ« pranĂ« lidhjes sĂ« kĂ«tyre pikave.â
â Hugh Thomas (@justhugh_t) July 25, 2025
ĂfarĂ« Ă«shtĂ« ndjeshmĂ«ria ndaj glutenit?
Gluteni Ă«shtĂ« njĂ« grup proteinash qĂ« gjendet nĂ« grurĂ«, elb dhe thekĂ«r, pjesĂ« e zakonshme e bukĂ«s, makaronave, produkteve tĂ« brumit etj. Disa njerĂ«z janĂ« tĂ« ndjeshĂ«m ndaj glutenit, pra, sistemi i tyre imunitar e trajton si njĂ« âpushtuesâ tĂ« huaj.
Sëmundja celiake është forma më e njohur e ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe shoqërohet me dëmtime të traktit tretës, diare, fryrje barku, dhimbje, lodhje, humbje peshe dhe skuqje të lëkurës. Ka edhe një formë më të zakonshme, të quajtur ndjeshmëri joceliake ndaj glutenit (NCGS), që nuk diagnostikohet lehtësisht pasi analizat për celiaki shpesh rezultojnë negative.
Gluteni dhe inflamacioni
Gluteni është bërë pjesë e dietës njerëzore vetëm rreth 6.000 vjet më parë. Sipas Kelly, trupi ynë e ka të vështirë ta zbërthejë plotësisht. Nëse një person i ndjeshëm ndaj glutenit e konsumon, trupi prodhon antitrupa për ta luftuar, veçanërisht ndaj një pjese të glutenit të quajtur gliadin, e cila nxit inflamacion dhe dëmton zorrën, duke krijuar sindromën e zorrës së përshkueshme.
Kjo lejon që antitrupat të qarkullojnë në gjak dhe të ndikojnë edhe në tru, duke shkaktuar simptoma si mjegull mendore, mungesë përqendrimi, ankth, luhatje humori, halucinacione apo kriza epileptike.
âEkziston njĂ« sekuencĂ« specifike proteinike, e quajtur 33-mer, qĂ« gjendet te gruri dhe Ă«shtĂ« shumĂ« e ngjashme me njĂ« strukturĂ« tĂ« receptorĂ«ve nĂ« tru,â shpjegon Kelly. âSistemi imunitar mund tĂ« mos arrijĂ« ta dallojĂ« diferencĂ«n.â
Kjo mund të nënkuptojë se te disa persona, sistemi imunitar gabimisht sulmon trurin, duke e ngatërruar me glutenin.

Lidhja me depresionin dhe ankthin
Zona e trurit e quajtur amigdala luan një rol në përpunimin e frikës dhe ankthit. Studimet tregojnë se njerëzit me çrregullime ankthi kanë reagim më të lartë në këtë zonë. Gjithashtu, serotonina, një neurotransmetues i rëndësishëm për gjendjen shpirtërore, prodhohet në masën 95% nga zorrët. Balanca e baktereve në zorrë ndikon drejtpërdrejt në këtë proces.
âTĂ« gjithĂ« kĂ«ta çrregullime kanĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t inflamacionin si shkaktar,â thotĂ« Kelly. âSistemi imunitar i disa njerĂ«zve nuk funksionon siç duhet dhe kjo mund tĂ« lidhet edhe me glutenin.â
Simptomat më të zakonshme që Kelly vëren te pacientët janë: mjegull mendore, ankth, depresion, dhimbje koke, migrenë dhe dhimbje kyçesh.
Dieta pa gluten dhe përmirësimi i simptomave
Studimet tregojnë se njerëzit me ADHD kanë më shumë gjasa të kenë sëmundje celiake ose NCGS. Lidhja midis depresionit dhe celiakisë është e mirëdokumentuar, një studim me mbi 2.000 pacientë celiakë tregoi se 39% kishin pasur simptoma depresioni gjatë jetës.
âNjĂ« teori Ă«shtĂ« se depresioni vjen si pasojĂ« e pĂ«rballjes me njĂ« sĂ«mundje kronike,â shpjegon Kelly, âpor ka studime qĂ« tregojnĂ« edhe lidhje fiziologjike midis glutenit dhe depresionit.â
Ndërkaq, të dhënat janë edhe më të qarta për pacientët me skizofreni: dieta pa gluten mund të ndihmojë në menaxhimin e simptomave. /Telegrafi/
The post Sëmundjet mendore dhe ushqimi: Lidhja befasuese me produktet që përmbajnë gluten appeared first on Telegrafi.