âFilmi i shtetitâ i Roland Sejkos, njĂ« ditar i diktaturĂ«s shqiptare
Nga Gian Antonio Stellaâ Pra, vendimi Ă«shtĂ«: âTĂ« pĂ«rjashtohet pas vdekjes nga partia Mehmet Shehu pĂ«r fajet e rĂ«nda nĂ« kundĂ«rshtim me vijĂ«nâ. Dhe mĂ« 17 dhjetor 1981, komiteti qendror i PartisĂ« sĂ« PunĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ«, para propozimit pĂ«r tĂ« dĂ«buar nga Olimpi komunist kryeministrin e sapovdekur dhe tĂ« nderuar pa reshtur  pĂ«r shtatĂ« qeveri e 27 vjet rresht, nuk kundĂ«rshton aspak.
Sigurisht, askush nuk kujton diçka tĂ« ngjashme qĂ« nga koha kur trupi i PapĂ«s Formoso, njĂ«mbĂ«dhjetĂ« shekuj mĂ« parĂ«, u nxor nga varri, u lidh nĂ« njĂ« karrige qĂ« tĂ« qĂ«ndronte drejt, u gjykua nga pasardhĂ«si Papa Stefano VI dhe u dĂ«nua me vdekje (njĂ« vendim absurd, mbi njĂ« kufomĂ«), e mĂ« pas u hodh nĂ« lumin TiberâŠ
Por si mund tâi thuhej âJoâ Enver HoxhĂ«s, diktatorit mĂ« jetĂ«gjatĂ« nĂ« botĂ«, tashmĂ« nĂ« pushtet prej 37 vjetĂ«sh , 4 mĂ« shumĂ« se Kim Il-Sung nĂ« Kore, 15 mĂ« shumĂ« se Fidel Kastro nĂ« KubĂ«, 21 mĂ« shumĂ« se Mobutu nĂ« Kongo? Lideri  Suprem vendosi: âVotojmĂ«: kush Ă«shtĂ« pro, ta ngrejĂ« dorĂ«nâ. TĂ« gjithĂ«. âKush Ă«shtĂ« kundĂ«r? Askush. RroftĂ« Partia!â.

TĂ« ngrin gjakun âFilmi i Shtetitâ i Roland Sejkos, prodhim i Istituto Luce-CinecittĂ , qĂ« do tĂ« prezantohet mĂ« 14 shtator gjatĂ« Festivalit tĂ« Filmit nĂ« Venecia. Pa zĂ« jashtĂ« kornizĂ«s, pa hyrje shpjeguese. VetĂ«m titra pĂ«r tĂ« ndihmuar ndjekjen e njĂ« parade tĂ« jashtĂ«zakonshme videosh propagandistike qĂ« flasin vetĂ«. Pamje tĂ« xhiruara pĂ«r dekada nga shĂ«rbĂ«torĂ« tĂ« bindur tĂ« regjimit pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar epopenĂ« e atij satrapi tĂ« egĂ«r, kĂ«ngĂ«tar i stalinizmit.
Mes kĂ«tyre shĂ«rbĂ«torĂ«ve, siç tregoi vetĂ« Sejko nĂ« filmin âMakina e imazheve e Alfredo C.â (fitues i âNastro dâArgentoâ si dokumentari mĂ« i mirĂ« nĂ« 2022), aty ishte edhe Alfredo Cecchetti, njĂ« kameraman italian i Institutit âLuceâ i dĂ«rguar nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«r tâi bĂ«rĂ« shĂ«rbimet Duçes italian, por pas 8 shtatorit dhe qĂ« nĂ« â44 kaloi nĂ« shĂ«rbim tĂ« Duçes sĂ« ri shqiptar.
Regjisori, që prej tridhjetë vitesh jeton në Itali, por i lindur dhe rritur në vendin e shqiponjave, nga ku u largua me anijen e parë që u nis nga Durrësi drejt Brindisit në mars të 91, i kujton fare mirë  ato imazhe që plazmojnë adhurimin për Enver Hoxhën.
LotĂ«t e dĂ«shpĂ«ruara pĂ«r vdekjen e despotit nĂ« 1985. Mercedesin e stĂ«rmadh tip 600, me 6 dyer qĂ« lĂ«vizte me perdet e mbyllura dhe i vetmuar (makina private zero, tĂ« ndaluara me rreptĂ«si) mes rrugĂ«ve tĂ« varfra, mes karrove, gomerĂ«ve dhe njerĂ«zve qĂ« ecnin nĂ« kĂ«mbĂ«, vetĂ«m nĂ« kĂ«mbĂ«. Apo marshimet festive me tĂ« rinj me kanotiere qĂ« mbanin nĂ« duar kazmat, simbolika tĂ« punĂ«s dhe ndoshta tĂ« kafkĂ«s sĂ« thyer tĂ« Lev Trockit. Apo stĂ«rvitjet e nxĂ«nĂ«sve me maskat kundragaz pĂ«r tâi shpĂ«tuar sulmeve toksike tĂ« kapitalistĂ«ve.
Pastaj gjimnastet tipike tĂ« Ballkanit qĂ« rrotullonin flamuj tĂ« kuq dhe pĂ«rkuleshin para komandĂ«s, duke shkruar me trupat e tyre urime adhuruese pĂ«r regjimin. MĂ«sueset qĂ« i mĂ«sonin fĂ«mijĂ«t, siç tregon dokumentari i Sejkos âAnijaâ qĂ« Partia Komuniste ishte njĂ« âkĂ«shtjellĂ« e pathyeshmeâ. Spektaklet teatrale qĂ« ngrinin lart, fillimisht mbĂ«shtetjen pĂ«r Bashkimin Sovjetik, pastaj miqĂ«sinĂ« pĂ«r KinĂ«n e Maos, me aktoret shqiptare qĂ« i kishin trukuar sytĂ« sipas modelit aziatik.

Eksperimente me eksplozivĂ« mbi qen, mace, ketra. UshtarĂ« qĂ« dilnin nga pusetat pĂ«r tĂ« indoktrinuar popullin. RrugĂ« plot njerĂ«z qĂ« bĂ«nin gjimnastikĂ« sipas shembullit tĂ« revolucionit kulturor kinez. Pastaj mijĂ«ra shqiptarĂ« nĂ« gjunjĂ« pĂ«r njĂ« lutje ateiste (Hoxha, nĂ« arabisht âi ditur i Islamitâ, por satrapi me origjinĂ« myslimane do tâi ndalonte tĂ« gjitha fetĂ«) pĂ«r vdekjen e Stalinit.
Dhe gjithmonĂ«, kudo, ai Lideri Suprem. Ai qĂ« bekon turmat. Ai nĂ« pishinĂ«. Ai nĂ« vizita nĂ« fabrika. Ai nĂ« gjueti rosash. Ai i lumtur me Josif Stalinin, me Nikita Hrushovin, me Zhou Enlain teksa, pas prishjes me Titon, ndryshonte aleanca pĂ«r tĂ« mbetur nĂ« pushtet. Gati tĂ« anatemonte âtradhtarĂ«tâ e radhĂ«s: âĂndrrat e liga tĂ« imperialistĂ«ve, titistĂ«ve, hrushovianĂ«ve dhe shĂ«rbĂ«torĂ«ve tĂ« tyre janĂ« pluhurosur. Ndarja e pashmangshme me revizionistĂ«t sovjetikĂ« dhe prova qĂ« partia jonĂ« nuk bĂ«n kompromis me tradhtarĂ«t e parimeve tĂ« marksizĂ«m-leninizmitâ.
âNuk bĂ«mĂ« aleancĂ« me KinĂ«n pĂ«r pesĂ« lecka, por pĂ«r njĂ« bashkim revolucionar.. Mao Tse Dungut dhe shefave tĂ« tjerĂ« kinezĂ« u dhamĂ« disa mendime. Kur pamĂ« se Kina po zhytej gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« nĂ« revizionizĂ«mâŠâ Dhe ja, nĂ« fund tĂ« viteve â70, mijĂ«ra teknikĂ« kinezĂ« u ngarkuan nĂ« autobusĂ« drejt aeroportit. Deng Xiaoping? âNjĂ« fashist i ndyrĂ«â. Objektivi: tĂ« lavdĂ«rohej âpastĂ«rtiaâ e komunizmit shqiptar,  nĂ« fakt, kulti i udhĂ«heqĂ«sit. NĂ«se dikush bezdisej. Edhe sikur tĂ« ishte krahu i djathtĂ« i tij: Mehmet Shehu u vetĂ«vra. Gabimi i tij mĂ« i madh politik ishte tĂ« aprovonte fejesĂ«n e tĂ« birit me njĂ« vajzĂ« qĂ« ka nĂ« fis, gjashtĂ« apo shtatĂ« armiq tĂ« shtetitâ.
Romeo dhe Zhuljeta ballkanas? Por prit: âU gjetĂ«n dokumenta dhe prova tĂ« pakundĂ«rshtueshme qĂ« tregojnĂ« se qĂ« nga fundi i luftĂ«s sĂ« parĂ« botĂ«rore, Shehu punonte pĂ«r shĂ«rbimet sekrete amerikane. PĂ«r mĂ« tepĂ«r: GjatĂ« luftĂ«s u rekrutua nga shĂ«rbimet sekrete jugosllave dhe nga shĂ«rbimi i KGBâ. Helmi i fundit: âU shĂ«rbeu tĂ« gjithĂ«ve me zellâ. Dhe ja ku u varros edhe shoku Mehmet, partizan qĂ« nga 36, me brigadat e Garibaldit nĂ« SpanjĂ«.

KĂ«shtu ishte Enver Hoxha, autor i 40 librave mbi marksizĂ«m-leninizmin, i cili pretendonte (rrejshĂ«m) se ishte diplomuar nĂ« Montpellier dhe ishte i fiksuar tĂ« ndĂ«rtonte âkomunizmin e vĂ«rtetĂ«â. E paharrueshme nĂ« âFilmin e Shtetitâ mbetet njĂ« skenĂ« ku ai dĂ«gjonte i zbehtĂ« raportet e ministrave pĂ«r mungesĂ«n e mallrave dhe rritjen e radhĂ«ve.
âDolĂ«n shumĂ« probleme komplekse dhe tĂ« pazgjidhura⊠Sasia e mallrave Ă«shtĂ« pakĂ«suar⊠RadhĂ«t nĂ« dyqane janĂ« shtuar⊠Disa produkte ushqimore shiten me triskaâŠâ
Plak dhe i sĂ«murĂ«, ndoshta i ndĂ«rgjegjshĂ«m se pĂ«rmendorja e tij do tĂ« shkatĂ«rrohej pas vdekjes mes revoltave plot urrejte, por ende padron i njĂ« regjimi qĂ« do tĂ« zgjaste edhe 6 vjet, e mbylli jetĂ«n nĂ« vilĂ«n e tij, nen kujdesin e bashkĂ«shortes  Nexhmije. I mbĂ«shtetur nĂ« kolltukun e tij, me flokĂ«t e shprishur dhe shallin e madh mbi qafĂ«, kishte diçka nga portreti i Aristide Bruant, i pikturuar nga Toulouse-Lautrec. NjĂ« mjek qĂ« e njihte qĂ« nga vitet e rinisĂ« nĂ« FrancĂ« tha: âGjithmonĂ« ka folur, menduar dhe Ă«ndĂ«rruar frĂ«ngjishtâ. Por njĂ« fjalĂ« nuk e mĂ«soi kurrĂ«: liriaâ.
Burimi: Corriere Della Sera
The post âFilmi i shtetitâ i Roland Sejkos, njĂ« ditar i diktaturĂ«s shqiptare appeared first on Gazeta Si.