❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Si ta mposhtni pagjumësinë? Këto dy lloje ushtrimesh janë më të efektshmet, sipas një studimi të ri

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Zgjidhja për netët pa gjumë mund të jetë më e thjeshtë se që mendoni

Nëse përballeni me vështirësi për të fjetur, zgjidhja nuk qëndron domosdoshmërisht te qetësuesit apo pilulat për gjumë.

Një studim i gjerë i publikuar në revistën shkencore BMJ Evidence-Based Medicine tregon se aktiviteti fizik i rregullt, në veçanti joga dhe tai chi, mund të përmirësojë ndjeshëm cilësinë e gjumit, shpesh më efektshëm sesa trajtimi me medikamente.

Joga dhe tai chi: të pazëvendësueshme për gjumë të thellë

Në këtë studim janë krahasuar 13 metoda të ndryshme për trajtimin e pagjumësisë, përfshirë teknika të ndryshme të ushtrimeve fizike.

Rezultatet treguan se joga dhe tai chi ishin ndër ndërhyrjet më efikase: joga ka ndihmuar në zgjatjen e gjumit me pothuajse dy orë dhe ka përmirësuar efikasitetin e tij, ndërsa tai chi ka reduktuar zgjimet e natës dhe kohën që nevojitet për të rënë në gjumë, me përfitime që mund të zgjasin deri në dy vjet, transmeton Telegrafi.

shutterstock

Si ndikon aktiviteti fizik në cilësinë e gjumit?

Shkencëtarët theksojnë se ushtrimet ndihmojnë në mënyra të shumëfishta: ulin ankthin, stimulojnë prodhimin e melatoninës (hormoni i gjumit), reduktojnë nivelin e kortizolit (hormoni i stresit) dhe rrisin fazën e gjumit të thellë. Edhe format më të lehta të aktivitetit, si ecja dhe vrapi i moderuar, kanë treguar rezultate pozitive, sidomos në lehtësimin e simptomave të pagjumësisë kronike.

A duhet të jetë ushtrimi zgjedhja e parë?

Megjithëse terapia kognitive-biheviorale për pagjumësinë (CBT-I) mbetet trajtimi më i suksesshëm në baza afatgjata, ushtrimet fizike ofrojnë një alternativë më të arritshme, më të lirë dhe pa efekte anësore të dëmshme. Autorët e studimit sugjerojnë që aktiviteti fizik të konsiderohet ndër trajtimet e para për pagjumësinë, e jo vetëm si një shtesë ndaj terapive të tjera. /Telegrafi/

The post Si ta mposhtni pagjumësinë? Këto dy lloje ushtrimesh janë më të efektshmet, sipas një studimi të ri appeared first on Telegrafi.

↗

Sëmundjet mendore dhe ushqimi: Lidhja befasuese me produktet që përmbajnë gluten

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Kjo është një teori që po hetohet me intensitet nga komuniteti shkencor, ndërsa studimet po tregojnë lidhje midis glutenit dhe një sërë çrregullimesh mendore nga ADHD-ja te skizofrenia

Dina L. Kelly, profesore e psikiatrisë në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Maryland-it, ka kaluar 17 vitet e fundit duke drejtuar studime klinike mbi skizofreninë dhe sëmundje të rënda mendore, duke u angazhuar gjithashtu në kërkime mbi psikofarmakologjinë.

“Do tĂ« isha treguar skeptike nĂ«se dikush do mĂ« thoshte se do studioja kĂ«tĂ« lidhje”, thotĂ« Kelly. “Mendoja se trajtimi ishte vetĂ«m çështje ilaçesh, nuk e dija qĂ« ushqimi dhe dieta mund tĂ« ishin nĂ« vetvete njĂ« lloj terapie.”

Rruga e saj kërkimore filloi kur analizoi të dhëna të ushtarëve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Rezultatet treguan se gjatë mungesës së grurit pati një rënie të ndjeshme të rasteve të shtrimeve për skizofreni.

MĂ« tej, ajo dhe kolegĂ«t e saj studiuan punĂ«n e psikiatrit Curtis Dohan nga vitet ’70, i cili dokumentoi raste tĂ« pacientĂ«ve me skizofreni qĂ« u pĂ«rmirĂ«suan pasi lanĂ« dietĂ«n me grurĂ«. Ai gjithashtu vizitoi zona tĂ« izoluara nĂ« Papua GuinenĂ« e Re, ku gruri nuk ishte pjesĂ« e dietĂ«s, dhe zbuloi se nuk kishte fare raste tĂ« skizofrenisĂ«, ndryshe nga popullsitĂ« qĂ« konsumonin grurĂ«.

Kelly më pas pati mundësinë të realizojë një studim klinik në shkallë të gjerë, ku analizoi antitrupat që trupi prodhon si përgjigje ndaj glutenit. Gjetjet e saj treguan për nivele të larta antitrupash kundër glutenit tek njerëzit me skizofreni. Kjo e çoi drejt bindjes se ekziston një lidhje e fortë midis funksionimit të trurit dhe ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe nuk është e vetmja që mendon kështu, transmeton Telegrafi.

— New York Post (@nypost) July 24, 2025

Gluteni dhe shëndeti mendor

Dëshmitë tregojnë se ushqimet që përmbajnë gluten mund të lidhen me shumë simptoma psikiatrike, nëpërmjet një përgjigjeje imune, tek një në 17 persona.

NĂ« librin “Lirohuni nga drithĂ«rat”, ku Kelly Ă«shtĂ« bashkautore, paraqiten kĂ«rkimet mĂ« tĂ« fundit mbi kĂ«tĂ« temĂ«.

“Ekziston njĂ« hendek midis gastroenterologjisĂ« dhe psikiatrisĂ«. Nuk i dimĂ« tĂ« gjitha, por kjo Ă«shtĂ« njĂ« hap mĂ« pranĂ« lidhjes sĂ« kĂ«tyre pikave.”

— Hugh Thomas (@justhugh_t) July 25, 2025

ÇfarĂ« Ă«shtĂ« ndjeshmĂ«ria ndaj glutenit?

Gluteni Ă«shtĂ« njĂ« grup proteinash qĂ« gjendet nĂ« grurĂ«, elb dhe thekĂ«r, pjesĂ« e zakonshme e bukĂ«s, makaronave, produkteve tĂ« brumit etj. Disa njerĂ«z janĂ« tĂ« ndjeshĂ«m ndaj glutenit, pra, sistemi i tyre imunitar e trajton si njĂ« “pushtues” tĂ« huaj.

Sëmundja celiake është forma më e njohur e ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe shoqërohet me dëmtime të traktit tretës, diare, fryrje barku, dhimbje, lodhje, humbje peshe dhe skuqje të lëkurës. Ka edhe një formë më të zakonshme, të quajtur ndjeshmëri joceliake ndaj glutenit (NCGS), që nuk diagnostikohet lehtësisht pasi analizat për celiaki shpesh rezultojnë negative.

Gluteni dhe inflamacioni

Gluteni është bërë pjesë e dietës njerëzore vetëm rreth 6.000 vjet më parë. Sipas Kelly, trupi ynë e ka të vështirë ta zbërthejë plotësisht. Nëse një person i ndjeshëm ndaj glutenit e konsumon, trupi prodhon antitrupa për ta luftuar, veçanërisht ndaj një pjese të glutenit të quajtur gliadin, e cila nxit inflamacion dhe dëmton zorrën, duke krijuar sindromën e zorrës së përshkueshme.

Kjo lejon që antitrupat të qarkullojnë në gjak dhe të ndikojnë edhe në tru, duke shkaktuar simptoma si mjegull mendore, mungesë përqendrimi, ankth, luhatje humori, halucinacione apo kriza epileptike.

“Ekziston njĂ« sekuencĂ« specifike proteinike, e quajtur 33-mer, qĂ« gjendet te gruri dhe Ă«shtĂ« shumĂ« e ngjashme me njĂ« strukturĂ« tĂ« receptorĂ«ve nĂ« tru,” shpjegon Kelly. “Sistemi imunitar mund tĂ« mos arrijĂ« ta dallojĂ« diferencĂ«n.”

Kjo mund të nënkuptojë se te disa persona, sistemi imunitar gabimisht sulmon trurin, duke e ngatërruar me glutenin.

Lidhja me depresionin dhe ankthin

Zona e trurit e quajtur amigdala luan një rol në përpunimin e frikës dhe ankthit. Studimet tregojnë se njerëzit me çrregullime ankthi kanë reagim më të lartë në këtë zonë. Gjithashtu, serotonina, një neurotransmetues i rëndësishëm për gjendjen shpirtërore, prodhohet në masën 95% nga zorrët. Balanca e baktereve në zorrë ndikon drejtpërdrejt në këtë proces.

“TĂ« gjithĂ« kĂ«ta çrregullime kanĂ« tĂ« pĂ«rbashkĂ«t inflamacionin si shkaktar,” thotĂ« Kelly. “Sistemi imunitar i disa njerĂ«zve nuk funksionon siç duhet dhe kjo mund tĂ« lidhet edhe me glutenin.”

Simptomat më të zakonshme që Kelly vëren te pacientët janë: mjegull mendore, ankth, depresion, dhimbje koke, migrenë dhe dhimbje kyçesh.

Dieta pa gluten dhe përmirësimi i simptomave

Studimet tregojnë se njerëzit me ADHD kanë më shumë gjasa të kenë sëmundje celiake ose NCGS. Lidhja midis depresionit dhe celiakisë është e mirëdokumentuar, një studim me mbi 2.000 pacientë celiakë tregoi se 39% kishin pasur simptoma depresioni gjatë jetës.

“NjĂ« teori Ă«shtĂ« se depresioni vjen si pasojĂ« e pĂ«rballjes me njĂ« sĂ«mundje kronike,” shpjegon Kelly, “por ka studime qĂ« tregojnĂ« edhe lidhje fiziologjike midis glutenit dhe depresionit.”

Ndërkaq, të dhënat janë edhe më të qarta për pacientët me skizofreni: dieta pa gluten mund të ndihmojë në menaxhimin e simptomave. /Telegrafi/

The post Sëmundjet mendore dhe ushqimi: Lidhja befasuese me produktet që përmbajnë gluten appeared first on Telegrafi.

↗

Kujdes çfarë varni në mur: Këto dy motive të pikturave mund të prishin energjinë e shtëpisë

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Muret e shtĂ«pisĂ« suaj i mbajnĂ« mend tĂ« gjitha, pĂ«rthithin emocione, fjalĂ« dhe ngjarje. NdĂ«rsa pikturat qĂ« vendosni mbi to nuk janĂ« vetĂ«m elementĂ« zbukurues, por edhe “spiranca” tĂ« fuqishme energjetike

Ato transmetojnĂ« njĂ« gjendje tĂ« caktuar gjatĂ« gjithĂ« ditĂ«s. Disa prej tyre mund tĂ« frymĂ«zojnĂ« dhe tĂ« tĂ«rheqin fat tĂ« mirĂ«, ndĂ«rsa tĂ« tjerat veprojnĂ« si “vampirĂ« tĂ« heshtur”, duke thithur pak nga pak energjinĂ« jetĂ«sore, duke shkaktuar tensione dhe njĂ« atmosferĂ« tĂ« rĂ«nduar nĂ« shtĂ«pi.

Shumë janë skeptikë ndaj kësaj ideje, por edhe psikologjia konfirmon se: ajo që shohim çdo ditë ndikon drejtpërdrejt në qëndrimet dhe emocionet tona të pavetëdijshme.

NjĂ« pikturĂ« bĂ«het njĂ« “shkaktues vizual”, mund tĂ« ruajĂ« brenda nesh gjendje ankthi, trishtimi apo agresiviteti, edhe kur nuk jemi plotĂ«sisht tĂ« vetĂ«dijshĂ«m pĂ«r kĂ«tĂ« ndikim.

Sipas filozofisë feng shui dhe psikologëve, disa tema të artit vizual përçojnë ngarkesë destruktive dhe nuk janë të përshtatshme për hapësirat personale.

Piktura me skena tragjedish, luftërash dhe dhune

Pikturat që përshkruajnë luftëra, beteja, dhunë apo vuajtje mbartin një përqendrim të energjisë negative. Edhe nëse janë realizuar mjeshtërisht, praninë e tyre të përditshme në mure e shoqëron një valë e vazhdueshme tensioni.

KĂ«to skena mund tĂ« nxisin nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pavetĂ«dijshme konflikte nĂ« familje, tĂ« rrisin nivelin e stresit dhe tĂ« krijojnĂ« ndjenjĂ«n e njĂ« “lufte” tĂ« pĂ«rhershme.

shutterstock

Piktura që shprehin vetmi, melankoli dhe trishtim

NjĂ« figurĂ« e vetmuar nĂ« njĂ« peizazh tĂ« shkretĂ«, njĂ« fytyrĂ« e pĂ«rlotur apo njĂ« shtĂ«pi e braktisur – kĂ«to motive nxisin ndjenja dĂ«shpĂ«rimi dhe humbjeje. Mund tĂ« pĂ«rkeqĂ«sojnĂ« gjendjet depresive dhe tĂ« pengojnĂ« ndĂ«rtimin e marrĂ«dhĂ«nieve harmonike, duke pĂ«rçuar ndjesinĂ« e izolimit.

Piktura me imazhe shkatërrimi, rrënimi apo vdekjeje

Skicat e rrënojave, objekteve të thyera apo luleve të vyshkura përçojnë një energji të ndalur dhe fundi.

Lulet e vyshkura nuk janĂ« vetĂ«m simbol i estetikĂ«s dekadente, por pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« jetĂ«n e pĂ«rfunduar – njĂ« motiv mjaft i dashur pĂ«r shumĂ« familje nĂ« trojet tona.

Një ambient me këso imazhesh mund ta bëjë më të vështirë fillimin e projekteve të reja, zhvillimin personal dhe ruajtjen e ndjesisë së gjallërisë.

Piktura të katastrofave natyrore

StuhitĂ«, shpĂ«rthimet vullkanike, pĂ«rmbytjet – ndonĂ«se vizualisht tĂ« fuqishme, kĂ«to motive pĂ«rfaqĂ«sojnĂ« forca shkatĂ«rruese dhe tĂ« pakontrollueshme. Ato mund tĂ« krijojnĂ« ndjesi pasigurie dhe ankthi tĂ« vazhdueshĂ«m nĂ« shtĂ«pi. NjĂ« shembull tipik Ă«shtĂ« piktura e njĂ« anijeje nĂ« mbytje – simbol i trazirĂ«s qĂ« ndikon nĂ« sjelljen dhe energjinĂ« e familjarĂ«ve.

Edhe disa vepra të mëdha botërore, për shkak të mesazhit të fortë emocional, mund të jenë të papërshtatshme për ambientet e jetesës.

PĂ«r t’u admiruar nĂ« galeri arti- po, por pĂ«r tĂ« bashkĂ«jetuar me to çdo ditĂ« – jo gjithmonĂ«.

Shembuj tĂ« tillĂ« janĂ« “BĂ«rtima” e Edvard Munch apo “Guernica” e Picassos, vepra tĂ« fuqishme kundĂ«r dhunĂ«s, por tepĂ«r ngarkuese pĂ«r njĂ« mjedis jetese tĂ« qetĂ«.

shutterstock

Si tĂ« zgjidhni art tĂ« “shĂ«ndetshĂ«m” pĂ«r shtĂ«pinĂ« tuaj?

Pyetja e natyrshme që lind është: çfarë duhet të vendosni atëherë në muret e shtëpisë? Përgjigjja është e thjeshtë: atë që ju mbush me ndjenja të mira, jo atë që ju lodh shpirtërisht. Zgjidhni me vetëdije, duke u lidhur me ndjenjat tuaja të brendshme. Disa sugjerime janë:

â–Ș Tema tĂ« rritjes dhe begatisĂ« – kopshtet me lule, pemĂ«t me fruta, peizazhe tĂ« gjera dhe tĂ« hapura, lindja e diellit.

â–Ș Abstraksione pozitive – linja tĂ« buta qĂ« ngrihen lart, kombinime ngjyrash harmonike qĂ« sjellin ndjesinĂ« e gĂ«zimit dhe dritĂ«s.

â–Ș Uji i qetĂ« – deti i kthjellĂ«t, lumi i pastĂ«r apo liqeni i qetĂ« simbolizojnĂ« rrjedhĂ«n e energjisĂ« dhe pastrimin e brendshĂ«m. Kujdes: shmangni skenat e ujĂ«rave tĂ« stuhishĂ«m.

â–Ș Arti me qĂ«llim tĂ« mirĂ« – veprat qĂ« janĂ« krijuar me mesazhe tĂ« vetĂ«dijshme dhe pozitive nga artisti. KĂ«to mbartin mĂ« shumĂ« harmoni dhe ndikim tĂ« mirĂ«. /Telegrafi/

The post Kujdes çfarë varni në mur: Këto dy motive të pikturave mund të prishin energjinë e shtëpisë appeared first on Telegrafi.

↗

BukĂ« me miell misri dhe miell pa gluten – Ideale pĂ«r dietĂ«n tuaj

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Me pak pĂ«rbĂ«rĂ«s tĂ« thjeshtĂ« dhe pa shumĂ« mundim, mund tĂ« pĂ«rgatisni njĂ« bukĂ« tĂ« shĂ«ndetshme qĂ« do t’i pĂ«lqejĂ« gjithĂ« familjes

MĂ« poshtĂ« gjeni udhĂ«zimet e detajuara pĂ«r t’u nisur menjĂ«herĂ« nĂ« kĂ«tĂ« aventurĂ« gatimi.

Përbërësit:

â–Ș 300 g Miell SchĂ€r Mix B (miell universal pa gluten)
â–Ș 100 g Miell misri (pa gluten)
â–Ș 1 pako (7 g) maja tĂ« thatĂ« SchĂ€r
â–Ș 1 lugĂ« çaji kripĂ«
â–Ș 1 lugĂ« çaji sheqer
â–Ș 350 ml ujĂ« tĂ« ngrohtĂ« (jo i nxehtĂ«)
â–Ș 3 lugĂ« gjelle vaj ulliri ekstra i virgjĂ«r
â–Ș 2 lugĂ« gjelle fara (susam, luledielli, kungulli ose njĂ« miks)
â–Ș 1 lugĂ« gjelle fara chia ose fara liri (opsionale, pĂ«r mĂ« shumĂ« shĂ«ndet)

Udhëzimet:

Në një tas të madh, përzieni miellin SchÀr Mix B dhe miellin e misrit.

Shtoni kripën dhe sheqerin dhe përzieni mirë.

Në një enë tjetër, shpërndani majanë e thatë në ujë të ngrohtë. Lëreni për 5 minuta derisa të aktivizohet dhe të formohet një shtresë shkumë në sipërfaqe.

Shtoni majanë e aktivizuar dhe vajin e ullirit në përzierjen e miellit.

Filloni të punoni brumin me lugë druri, pastaj me duar, deri sa të formohet një brumë i butë dhe pak i ngjitshëm. Nëse brumi është shumë i thatë, shtoni pak ujë; nëse është shumë i lagësht, shtoni pak miell SchÀr.

Mbulojeni tasin me një pecetë të pastër dhe lëreni të pushojë në një vend të ngrohtë për rreth 1 orë, derisa brumi të dyfishohet në masë.

Ngrohni furrën në 220°C (me ventilim).

Vendosni brumin në një tavë të mbuluar me letër pjekjeje, formoni një bukë ovale dhe spërkateni sipër me farat e përziera.

Piqni në furrë për 30-35 minuta, derisa buka të marrë një ngjyrë të artë dhe të jetë e fortë kur e trokitni poshtë.

Lëreni të ftohet plotësisht para se ta prisni.

Këshilla shtesë: Kjo bukë është e shkëlqyer për mëngjes me gjalpë kikiriku ose për sandviçë gjatë ditës.

Nëse dëshironi, mund të shtoni edhe 1 lugë gjelle fara chia ose fara liri për vlera më të larta ushqyese.

Për ta ruajtur më gjatë, mbajeni në një qese letre ose në një kuti bukë dhe mos e lini në frigorifer pasi tharjet janë më të shpejta aty.

Ju bĂ«ftĂ« mirĂ«, – transmeton Telegrafi.

The post BukĂ« me miell misri dhe miell pa gluten – Ideale pĂ«r dietĂ«n tuaj appeared first on Telegrafi.

↗

Duket e çuditshme, por funksionon: Shtrirja në dysheme mund të jetë ilaç për qëndrimin e gjatë ulur në punë

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Si qëndrimi i gjatë ulur dhe pozicioni i gabuar ndikojnë në dobësimin e trupit dhe ngurtësimin e muskujve

Ne kalojmĂ« orĂ« tĂ« tĂ«ra çdo ditĂ« ulur pĂ«rpara tavolinĂ«s sĂ« punĂ«s, nĂ« makinĂ«, apo nĂ« kolltuk. Edhe pse duket e padĂ«mshme, qĂ«ndrimi i gjatĂ« ulur sjell pasoja: ngurtĂ«si nĂ« kyçe, muskuj tĂ« dobĂ«suar dhe ulje tĂ« lĂ«vizshmĂ«risĂ« bĂ«hen probleme tĂ« zakonshme. MegjithatĂ«, ekziston njĂ« zgjidhje e thjeshtĂ«, falas dhe mjaft e papritur qĂ« mund tĂ« lehtĂ«sojĂ« kĂ«to shqetĂ«sime – shtrirja nĂ« dysheme.

Pse është e mirë shtrirja në dysheme

Nuk Ă«shtĂ« mit – shtrirja nĂ« dysheme, qoftĂ« nĂ« shpinĂ« apo nĂ« bark, ka mĂ« shumĂ« pĂ«rfitime sesa mund tĂ« mendoni. Nuk po flasim pĂ«r gjumĂ« tĂ« shkurtĂ«r me batanije pĂ«rpara televizorit, por pĂ«r njĂ« pushim tĂ« vetĂ«dijshĂ«m mbi njĂ« sipĂ«rfaqe tĂ« fortĂ« dhe tĂ« qĂ«ndrueshme qĂ« detyron trupin tuaj tĂ« pozicionohet ndryshe nga zakonisht.

“Muskujt fleksorĂ« tĂ« ijĂ«ve ngurtĂ«sohen kur ulem shumĂ«. Shtrirja nĂ« bark kundĂ«rshton kĂ«tĂ« pozicion“, shpjegon fizioterapistja Rachel Prusinski nga Shoqata Amerikane e TerapisĂ« Fizikale.

Kjo Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme sepse shumica prej nesh jo vetĂ«m qĂ« qĂ«ndrojmĂ« ulur pĂ«r kohĂ« tĂ« gjatĂ«, por e bĂ«jmĂ« kĂ«tĂ« nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ndikon pasivisht nĂ« tĂ«rĂ« trupin tonĂ« – ne ulemi duke mbĂ«shtetur shpinĂ«n nĂ« mbĂ«shtetĂ«sen e karriges, e lĂ«mĂ« trupin tĂ« pĂ«rkulet prapa, dhe muskujt tanĂ« tĂ« barkut nuk punojnĂ« fare. Me kalimin e kohĂ«s, kjo na dobĂ«son dhe çon nĂ« ngurtĂ«si, transmeton Telegrafi.

Sa e vështirë mund të jetë?

PĂ«rveç shtrirjes sĂ« muskujve, ulja dhe ngritja aktivizon tĂ« gjithĂ« trupin. “PĂ«rfshin kyçet, gjunjĂ«t, ijĂ«t, muskujt e barkut dhe shumĂ« mĂ« tepĂ«r. ËshtĂ« njĂ« test i mirĂ« i lĂ«vizshmĂ«risĂ« sepse pĂ«rdor thuajse çdo nyje nĂ« trup“, thotĂ« Prusinski.

NĂ«se po ju bĂ«het e vĂ«shtirĂ«, Ă«shtĂ« njĂ« sinjal i madh qĂ« diçka duhet tĂ« ndryshojĂ«. Ndoshta keni humbur ekuilibrin, forcĂ«n ose fleksibilitetin, qĂ« rrit rrezikun pĂ«r rrĂ«zime dhe dĂ«mtime me kalimin e moshĂ«s. Dhe kĂ«tu mund t’ju ndihmojnĂ« fizioterapistĂ«t, jo vetĂ«m pasi tĂ« ndodhĂ« diçka, por edhe si masĂ« parandaluese.

E rëndësishme për të moshuarit, por edhe për këdo që qëndron ulur shumë gjatë

“NĂ«se njĂ« person i moshuar rrĂ«zohet, duhet tĂ« dijĂ« si tĂ« ngrihet nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« sigurt. Dhe nuk do ta bĂ«jĂ« dot nĂ«se nuk ka provuar pĂ«r vite tĂ« tĂ«ra tĂ« ulet dhe tĂ« ngrihet vetĂ«â€œ, paralajmĂ«ron fizioterapistja Jennifer Kostik-Jonson nga Sistemi ShĂ«ndetĂ«sor i Universitetit tĂ« VirgjinisĂ« PerĂ«ndimore.

E njĂ«jta gjĂ« vlen pĂ«r kĂ«do qĂ« qĂ«ndron ulur dhjetĂ« ose mĂ« shumĂ« orĂ« nĂ« ditĂ« – trupi thjesht mĂ«sohet me lĂ«vizjet qĂ« dikur i kishte natyrale. Dhe pa lĂ«vizje vjen ngurtĂ«sia, dobĂ«sia dhe dhimbja.

Lajmi i mirĂ«? Nuk keni pse vuani me orĂ« ushtrime, thjesht ndryshoni pozicionet gjatĂ« ditĂ«s. Nuk ka njĂ« “pozicion ideal”, mĂ« i miri Ă«shtĂ« gjithmonĂ« ai qĂ« vjen mĂ« pas, thotĂ« Prusinski. Uluni pĂ«r njĂ« kohĂ«, pastaj ngrihuni, mbĂ«shtetuni nĂ« tryezĂ«, pastaj shtrihuni nĂ« dysheme pĂ«r disa minuta. E kĂ«shtu me radhĂ«.

MĂ« e keqja qĂ« mund tĂ« bĂ«ni Ă«shtĂ« tĂ« qĂ«ndroni tĂ« palĂ«vizur pĂ«r orĂ« tĂ« tĂ«ra, edhe nĂ«se mendoni se po ulni “saktĂ«â€œ.

Jini të kujdesshëm nëse keni probleme me lëvizshmërinë

Sigurisht, nĂ«se keni histori rrĂ«zimesh, probleme me gjunjĂ«t, qarkullimin ose nuk jeni shtrirĂ« nĂ« dysheme prej kohe, mos e provoni kĂ«tĂ« vetĂ«m. FizioterapistĂ«t rekomandojnĂ« qĂ« pĂ«rpjekjet e para t’i bĂ«ni me ndihmĂ«n e njĂ« personi tjetĂ«r ose me njĂ« karrige pĂ«r t’u mbajtur. Zbrisni ngadalĂ« dhe dĂ«gjoni trupin tuaj.

NĂ«se shtrirja nĂ« dysheme pĂ«r momentin nuk Ă«shtĂ« e mundur, synoni pĂ«r çdo lloj pĂ«rmirĂ«simi tĂ« lĂ«vizshmĂ«risĂ«. Ecja, zgjatjet, ushtrimet nĂ« karrige – çdo gjĂ« ndihmon. E rĂ«ndĂ«sishme Ă«shtĂ« tĂ« lĂ«vizni vazhdimisht dhe tĂ« mos qĂ«ndroni gjatĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtin pozicion. /Telegrafi/

The post Duket e çuditshme, por funksionon: Shtrirja në dysheme mund të jetë ilaç për qëndrimin e gjatë ulur në punë appeared first on Telegrafi.

↗

Historia e vilës që kushton 1 miliard euro: Dhurata skandaloze e mbretit për dashnoren e tij adoleshente

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Nga prostituta në princeshë: Një histori dashurie, skandali dhe luksi që të lë pa frymë

NĂ« RivierĂ«n Franceze, pĂ«rgjatĂ« bregdetit mahnitĂ«s mesdhetar, fshihet njĂ« nga rezidencat mĂ« tĂ« bukura dhe mĂ« tĂ« shtrenjta nĂ« botĂ« – Villa Leopolda. E rrethuar nga njĂ« pronĂ« prej afro 8 hektarĂ«sh, me 19 dhoma gjumi, fusha sportive, kinema private, restorante dhe pishina luksoze, kjo vilĂ« Ă«shtĂ« njĂ« shembull i vĂ«rtetĂ« i luksit tĂ« pakufizuar. Sipas portalit architecturehelper.com, ajo renditet si vila e katĂ«rt mĂ« e bukur nĂ« botĂ«.

Një histori e mbushur me luks dhe kontroversa

Emrin e saj, vila e mori nga mbreti belg Leopold II, i cili në fund të shekullit XIX ia dhuroi këtë pronë dashnores së tij, Blanche Zélia Joséphine Delacroix, e njohur si Caroline Lacroix. Në atë kohë, Blanche ishte vetëm 16 vjeçe dhe punonte si prostitutë në Paris, ndërsa mbreti ishte 65. Pas vdekjes së tij, ajo humbi të drejtën mbi vilën, që kaloi në pronësi të nipit të Leopoldit, mbretit Albert I.

Gjatë Luftës së Parë Botërore, vila u shndërrua në spital ushtarak. Më vonë, ajo u ble nga kontesha De Beauchamp, e cila ndërmori rikonstruksione të thella duke i dhënë formën moderne që ka sot, transmeton Telegrafi.

Një kryevepër arkitekturore

Ndryshimet më domethënëse u bënë në vitet 1929-1931, nën drejtimin e arkitektit dhe dizajnerit amerikan Ogden Codman Jr., i cili bashkoi 12 ndërtesa ekzistuese për të krijuar një kompleks të integruar luksoz, të rrethuar nga kopshte të mrekullueshme dhe me një stil që të lë pa fjalë.

Për ironi, vetë Codman nuk mundi ta përballonte jetesën në këtë vilë për shkak të kostove të larta, ndaj ajo u shndërrua në rezidencë me qira për klientë të pasur.

NjĂ« nga tentativat mĂ« tĂ« njohura pĂ«r ta marrĂ« me qira erdhi nga Duka dhe Dukesha e Windsor, tĂ« cilĂ«t deshĂ«n tĂ« bĂ«nin ndryshime tĂ« mĂ«dha nĂ« vilĂ«, por Codman refuzoi. “MĂ« vjen keq, por shtĂ«pia Codman nuk mund tĂ« bashkĂ«punojĂ« me shtĂ«pinĂ« Windsor”, ishte pĂ«rgjigjja e tij ironike.

Vila që kalon dorë pas dore

Pas vdekjes së Codman në vitin 1951, vila ndryshoi disa herë pronësi. Ndër pronarët e saj kanë qenë financieri kanadez Isaac Walton Killam, presidenti i Fiat-it Gianni Agnelli, dhe në fund të viteve 1980, bankieri libanez Edmond Safra dhe bashkëshortja e tij Lily, të njohur për pritjet madhështore që organizonin në këtë rezidencë.

NĂ« njĂ«rĂ«n prej festave tĂ« tyre, mysafireve femra u dhuruan kuti tĂ« dekoruara me portretin e vilĂ«s – njĂ« shembull tjetĂ«r i ekstravagancĂ«s sĂ« kĂ«saj prone.

Një çmim që të lë pa mend

Në vitin 2008, miliarderi rus Mikhail Prokhorov tentoi ta blinte vilën për 370 milionë euro, plus 19.5 milionë euro për mobilimin, por e tërhoqi ofertën pas krizës financiare globale. Kjo solli një betejë ligjore që përfundoi në vitin 2012, kur gjykata franceze vendosi në favor të trashëgimtarëve të Safra.

Përveç arkitekturës së mahnitshme, Villa Leopolda është e rrethuar nga kopshte botanikë në 15 hektarë, me mbi 1,500 lloje bimësh dhe 20 serra me bimë tropikale të rralla, duke e kthyer në një parajsë të vërtetë për dashamirësit e natyrës.

Në ambientet e saj përfshihen edhe një sallë balloje dhe stallë kuajsh që mund të strehojë deri në 30 kuaj.

Në vitin 2016, vila u vlerësua në treg me një çmim marramendës prej 1 miliard euro, duke e vendosur ndër pronat më të shtrenjta në planet. /Telegrafi/

The post Historia e vilës që kushton 1 miliard euro: Dhurata skandaloze e mbretit për dashnoren e tij adoleshente appeared first on Telegrafi.

↗

Edhe kapsllëku kronik mund të çojë në rrjedhje të pavullnetshme të jashtëqitjes: Si të përballoni simptomat

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Simptomat shfaqen si rrjedhje e papritur e jashtëqitjes apo pamundësi për ta mbajtur atë

Shkaqe të ndryshme, si diarreja, kapsllëku apo dëmtimi nervor, mund të çojnë në këtë problem.

Inkontinenca fekale, e njohur edhe si mospërmbajte e zorrëve apo rrjedhje e pavullnetshme e jashtëqitjes, është pamundësia për të kontrolluar jashtëqitjen. Në varësi të shkakut, ajo mund të ndodhë herë pas here ose të jetë një problem afatgjatë.

Shkaqet më të zakonshme përfshijnë dëmtime në nervat apo muskujt e rektumit ose anusit. Diarreja, kapsllëku ose gjendje të tjera mjekësore gjithashtu mund ta shkaktojnë, prandaj është thelbësore të vendoset diagnoza e saktë dhe të fillojë trajtimi i duhur.

Simptomat e inkontinencës fekale

Mospërmbajta fekale paraqet pamundësinë për të kontrolluar daljen e jashtëqitjes. Disa persona janë të vetëdijshëm për rrjedhjen, por nuk arrijnë ta ndalojnë, ndërsa të tjerët as nuk e vërejnë.

Simptomat përfshijnë:

â–Ș Nxitje e papritur pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« tualet
â–Ș Rrjedhje e papritur e jashtĂ«qitjes apo njolla nĂ« tĂ« brendshme
â–Ș PamundĂ«si pĂ«r tĂ« mbajtur gazrat ose jashtĂ«qitjen e lĂ«ngshme

Forma dhe shpeshtësia e inkontinencës ndryshon: nga raste të rralla deri te probleme të përhershme që shoqërohen me dhimbje barku, ndjesi të pakëndshme apo çrregullime të tjera, shkruan Health.com, përcjell Telegrafi.

Shkaqet kryesore të inkontinencës fekale

1. Diarreja

Kur jashtĂ«qitja Ă«shtĂ« e lĂ«ngshme dhe e shpeshtĂ«, ajo mund tĂ« vijĂ« papritur dhe tĂ« jetĂ« e vĂ«shtirĂ« pĂ«r t’u kontrolluar. Diarrea Ă«shtĂ« shkaku mĂ« i zakonshĂ«m i mospĂ«rmbajtes fekale tek personat jashtĂ« spitalit.

ShkaktarĂ«t pĂ«rfshijnĂ« infeksionet gastrointestinale ose konsumimi i ushqimeve qĂ« irritojnĂ« stomakun. NĂ« raste kronike (si tek sĂ«mundjet inflamatore tĂ« zorrĂ«ve – IBD apo sindroma e zorrĂ«s sĂ« irrituar – IBS), inkontinenca mund tĂ« jetĂ« afatgjatĂ«.

Simptoma shoqëruese:

â–Ș Dhimbje apo ngĂ«rçe nĂ« bark
â–Ș Nauze ose tĂ« vjella
â–Ș Marramendje

2. Kapsllëku

KapsllĂ«ku kronik mund tĂ« dobĂ«sojĂ« muskujt e rektumit, duke shkaktuar rrjedhje tĂ« jashtĂ«qitjes sĂ« akumuluar. NdonjĂ«herĂ« ndodh edhe “diarre e pĂ«rtejme”, ku jashtĂ«qitja e lĂ«ngshme rrjedh rreth bllokimit tĂ« fortĂ«.

Simptoma të tjera:

â–Ș JashtĂ«qitje e thatĂ« apo e fortĂ«
â–Ș MĂ« pak se tri jashtĂ«qitje nĂ« javĂ«
â–Ș Tendosje e tepĂ«rt gjatĂ« jashtĂ«qitjes
â–Ș Fryrje apo dhimbje nĂ« bark

Kapsllëku është shkaku më i shpeshtë i inkontinencës fekale tek fëmijët.

3. Dëmtime të muskujve ose nervave

Kur muskujt apo nervat e anusit, rektumit ose legenit dëmtohen, nuk arrijnë të ruajnë kontrollin. Kjo mund të ndodhë për shkak të:

â–Ș NdĂ«rhyrjeve kirurgjikale
â–Ș LĂ«ndimeve nĂ« tru ose shtyllĂ«n kurrizore
â–Ș Lindjes vagjinale

SĂ«mundjeve neurologjike si diabeti, skleroza multiple, Parkinsoni ose infarkti cerebral

4. Sëmundje të tjera

â–Ș SĂ«mundjet inflamatore tĂ« zorrĂ«ve (IBD) – si Koliti ulceroz apo sĂ«mundja e Kronit.
â–Ș Hemorroide – mund tĂ« pengojnĂ« mbylljen e plotĂ« tĂ« anusit.
â–Ș Prolapsi rektal – rrĂ«shqitje e rektumit jashtĂ« anusit.
â–Ș Kanceri anal – simptomĂ« e mundshme Ă«shtĂ« inkontinenca; edhe radioterapia mund tĂ« dĂ«mtojĂ« indet pĂ«rreth.
â–Ș Anomali kongjenitale – qĂ« prekin zorrĂ«n e trashĂ«, rektumin ose anusin.

Kur duhet të shkoni te mjeku?

Këshillohet të kërkoni ndihmë mjekësore nëse përjetoni ndonjërin nga këto simptoma:

â–Ș Irritim apo plagĂ« pĂ«rreth anusit
â–Ș Diarre tĂ« rĂ«ndĂ«
â–Ș Gjak nĂ« jashtĂ«qitje

Mjeku mund të bëjë një ekzaminim fizik dhe të rekomandojë teste si:

â–Ș Kolonoskopia
â–Ș Ultratingulli ose rezonanca magnetike (MRI)
â–Ș Manometria anorektale
â–Ș Elektromiografia (EMG)

Trajtimi i inkontinencës fekale

Qëllimi i trajtimit është përmirësimi i kontrollit mbi jashtëqitjen dhe parandalimi i incidenteve. Metodat përfshijnë:

â–Ș Ndryshime nĂ« dietĂ«: shmangia e ushqimeve qĂ« shkaktojnĂ« diarre ose shtimi i fibrave nĂ« rast kapsllĂ«ku
â–Ș Barnat: kundĂ«r diarresĂ«, fibra dietike ose laksativĂ«
â–Ș StĂ«rvitja e jashtĂ«qitjes: krijimi i njĂ« rutine tĂ« rregullt
â–Ș Ushtrime pĂ«r muskujt e legenit: forcojnĂ« sfinkterin anal dhe muskujt mbĂ«shtetĂ«s

Në raste më të ndërlikuara, mund të rekomandohen procedura mjekësore ose kirurgjikale dhe ndihma nga specialistë të gastroenterologjisë apo kirurgjisë kolorektale.

Si të parandaloni inkontinencën fekale

Megjithëse nuk është gjithmonë e mundur ta parandaloni, këto këshilla mund të ndihmojnë:

â–Ș Shmangni ushqimet dhe pijet irrituese (p.sh. kafeinĂ«, alkool, ushqime pikante)
â–Ș Hani vakte tĂ« vogla dhe tĂ« shpeshta
â–Ș Krijoni zakon tĂ« pĂ«rditshĂ«m pĂ«r jashtĂ«qitje nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«
â–Ș Trajtoni sĂ«mundjet kronike si IBD nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« rregullt

Komplikime të mundshme

Disa komplikime mund tĂ« zhvillohen si pasojĂ« e mospĂ«rmbajtjes fekale. ShumĂ« njerĂ«z raportojnĂ« stres emocional dhe mendor, si dhe ulje tĂ« cilĂ«sisĂ« sĂ« jetĂ«s. Simptomat e ankthit dhe depresionit mund tĂ« shfaqen nĂ« situata shoqĂ«rore pĂ«r shkak tĂ« frikĂ«s nga ndonjĂ« “incident”.

Gjithashtu, mund të ndodhë irritim i lëkurës për shkak të kontaktit të shpeshtë me jashtëqitjen. Zakonet si fshirja e tepruar apo pastrimi i shpeshtë i zonës së prekur, së bashku me ekspozimin e lëkurës ndaj rrjedhjeve, mund të çojnë në:

â–Ș irritim tĂ« vazhdueshĂ«m,
â–Ș plagĂ« tĂ« lĂ«kurĂ«s,
â–Ș infeksione bakteriale ose kĂ«rpudhore.

/Telegrafi/

The post Edhe kapsllëku kronik mund të çojë në rrjedhje të pavullnetshme të jashtëqitjes: Si të përballoni simptomat appeared first on Telegrafi.

↗

A Ă«shtĂ« noti pas ngrĂ«nies i dĂ«mshĂ«m? A shĂ«ron uji i kripur plagĂ«t mĂ« shpejt? Fakte qĂ« duhet t’i dini

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Nëse keni probleme me zemrën ose qarkullimin e gjakut, bëni kujdes, sepse çdo hyrje e papritur në ujë mund të shkaktojë probleme

Rekomandimet verore, si “mos notoni me stomak tĂ« mbushur” apo “lyeje plagĂ«n me ujĂ« tĂ« kripur qĂ« tĂ« shĂ«rohet mĂ« shpejt”, vazhdojnĂ« tĂ« jenĂ« rregulla tĂ« pathyeshme pĂ«r shumĂ« njerĂ«z gjatĂ« pushimeve. MegjithatĂ«, ekspertĂ«t hedhin poshtĂ« kĂ«to urtĂ«si popullore dhe mbĂ«shtet teoritĂ« qĂ«, nĂ«se na intereson shĂ«ndeti ynĂ«, janĂ« zgjedhje mĂ« tĂ« mençura.

A e shëron uji i kripur plagën më shpejt?

Ky është një këshillë që e dëgjojmë shpesh nga brezat më të vjetër, por që nuk është gjithmonë e saktë. E vërteta është se disa plagë, veçanërisht ato që janë të thella dhe të ndotura, mund të përfitojnë nga kontakti me ujin e kripur, sepse përshpejtohet procesi i shërimit. Por dëmtimet më të lehta, si ato nga rënia nga biçikleta, sidomos tek fëmijët, nuk është mirë të ekspozohen në ujë të kripur, sepse ai e përkeqëson plagën dhe e ngadalëson shërimin.

A është noti pas ngrënies i dëmshëm?

Për shumë kohë është besuar se hedhja në ujë pas ngrënies, sidomos në ujë të ftohtë, mund të shkaktojë dhimbje dhe ngërçe në stomak. Por shkenca e ka mohuar këtë teori të vjetër. Organizmi pas ushqimit është i angazhuar në tretje, çka vetëm e ngadalëson pak aktivitetin, por nuk përbën pengesë për të shijuar ujin në mënyrë të relaksuar.

Megjithatë, nëse keni probleme me zemrën apo me qarkullimin e gjakut, atëherë, pavarësisht nëse keni ngrënë apo jo, çdo hyrje e menjëhershme në ujë të ftohtë mund të shkaktojë probleme serioze. Nëse jeni i ri, i shëndetshëm dhe nuk keni ndonjë problem mjekësor, mund të notoni lirshëm edhe pas një vakti të lehtë, por shmangni mbingopjen, transmeton Telegrafi.

Faktor mbrojtës 30 nuk është dy herë më i fortë se faktori 15

Kjo është një ide krejtësisht e gabuar. Kremi me faktor mbrojtës 30 siguron mbrojtje pak më të gjatë në kohë sesa ai me faktor 15, dhe faktori 50 zgjat më shumë se 30, por duhet pasur parasysh se as kremi me SPF 50 nuk ofron mbrojtje të plotë. Prandaj, është e rëndësishme të shmanget ekspozimi në diell gjatë orëve më të nxehta të ditës, pavarësisht faktorit të përdorur,

Mos përdorni kremin e vjetër të verës së kaluar

Nëse ende keni një shishe kremi mbrojtës nga vera e kaluar, është më mirë ta hidhni. Afati i përdorimit të shumicës së produkteve për mbrojtje nga dielli është një vit nga momenti i hapjes, me kusht që të jenë ruajtur në vend të freskët dhe të thatë. Edhe nëse afati i përdorimit ende nuk ka skaduar, veprimi mbrojtës i disa kremrave dhe losioneve mund të jetë ndjeshëm i reduktuar. /Telegrafi/

The post A Ă«shtĂ« noti pas ngrĂ«nies i dĂ«mshĂ«m? A shĂ«ron uji i kripur plagĂ«t mĂ« shpejt? Fakte qĂ« duhet t’i dini appeared first on Telegrafi.

↗

A mund të qortoni fëmijën e dikujt tjetër? Ja si të shmangni situata të pakëndshme

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Fëmija i dikujt tjetër sillet keq. Ndoshta e shtyu dikë, përdori një fjalë të keqe ose kërceu në divanin tuaj të ri me atlete të pista. A duhet të reagoni dhe si të reagoni?

Kur bĂ«het fjalĂ« pĂ«r sfidimin e sjelljes sĂ« keqe te fĂ«mijĂ«t, ne priremi tĂ« reagojmĂ« nĂ« bazĂ« tĂ« ndjenjave. Shpesh ka arsye tĂ« panumĂ«rta pĂ«rse njĂ« fĂ«mijĂ« i vogĂ«l do tĂ« bĂ«jĂ« diçka “gabim”, e ndonjĂ«herĂ« ai as qĂ« e di se ka bĂ«rĂ« diçka “tĂ« keqe”.

Por Ă«shtĂ« shumĂ« e pavolitshme kur gjendesh nĂ« njĂ« situatĂ« ku duhet tĂ« reagosh pĂ«r shkak tĂ« sjelljes sĂ« keqe tĂ« fĂ«mijĂ«s sĂ« dikujt tjetĂ«r, kĂ«shtu qĂ« pyet veten – a Ă«shtĂ« pĂ«rgjegjĂ«sia ime tĂ« vendos njĂ« rregull te fĂ«mija i dikujt tjetĂ«r? NĂ« fund tĂ« fundit, unĂ« jam njĂ« i rritur dhe nĂ«se njĂ« prind nuk Ă«shtĂ« atje – a nuk Ă«shtĂ« detyra ime tĂ« vendos kufij?

Derek McCormack, ushtrues detyre i drejtorit ekzekutiv tĂ« Rrjetit tĂ« Rritjes sĂ« FĂ«mijĂ«ve ka dhĂ«nĂ« kĂ«shilla. KĂ«tu janĂ« rekomandimet e tij dhe disa ide qĂ« mund t’ju ndihmojnĂ«, transmeton Telegrafi.

1. Si do të ndiheshit nëse dikush do ta disiplinonte fëmijën tuaj?

Vajza ishte rreth tre vjeç, një mik i familjes i bërtiti shumë. Ajo vrapoi duke qarë drejt nënës së saj. Në atë kohë, babai i saj tha se ishte e përshtatshme, sepse ajo po bënte gjënë e gabuar. Mami nuk ishte dakord.

Problemi ishte se, sipas saj, disiplina nuk është të bërtasësh. Nuk duhet të përfshijë turp, frikë dhe zemërim. Disiplina po e drejton një fëmijë drejt sjelljes më të mirë.

Jo të gjithë e ndajnë këtë qasje ndaj disiplinës, kështu që nëse shihni një fëmijë duke bërë diçka që do të konsiderohej sjellje e keqe, duhet të supozoni se prindërit e tyre kanë idetë e tyre për atë që konsiderohet disiplinë.

2. Nëse kujdeseni për fëmijën e dikujt tjetër, mos supozoni se ai i njeh rregullat e familjes suaj

Të gjithë e dimë se çfarë ndodh kur supozoni. Derek thotë se duhet të jemi të vetëdijshëm se mund të keni rregulla të ndryshme në krahasim me familjen e një fëmije që ju shqetëson ose ju shkakton probleme.

“ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« fĂ«mijĂ«t e tjerĂ« qĂ« vijnĂ« nĂ« shtĂ«pinĂ« tuaj tĂ« respektojnĂ« rregullat e familjes qĂ« vizitojnĂ«. NĂ«se fĂ«mija po thyen rregullat e familjes, do tĂ« ishte e pĂ«rshtatshme qĂ« tĂ« informoni butĂ«sisht fĂ«mijĂ«n vizitues se çfarĂ« janĂ« rregullat nĂ« familjen tuaj. PĂ«r shembull, “nuk lejojmĂ« sharjet nĂ« kĂ«tĂ« shtĂ«pi” ose “nuk hidhemi nĂ« divan me kĂ«pucĂ« tĂ« pista”.

Dhe nëse ka diçka që vërtet nuk mund ta toleroni (si kërcimi në divan), bëni të njohur kufijtë përpara se të fillojë loja.

3. Nëse duhet të reagoni, bëjeni këtë me butësi

Derek thotë se ndonjëherë duhet të ndërhyjë një i rritur tjetër. Nëse mendoni se ndërhyrja është e domosdoshme, ekzistojnë disa mënyra për ta zgjidhur situatën.

“VarĂ«sisht nga mosha e fĂ«mijĂ«s, shpesh Ă«shtĂ« mĂ« mirĂ« tĂ« pĂ«rdorni shpĂ«rqendrimin ose humorin pĂ«r ta ndryshuar sjelljen, nĂ« vend qĂ« t’i ndaloni rreptĂ«sishtĂ« diçka”, shpjegon ai.

Nuk Ă«shtĂ« e nevojshme t’i lini gjĂ«rat tĂ« dalin nga kontrolli vetĂ«m sepse duhet tĂ« jeni tolerant, por kjo gjithashtu nuk do tĂ« thotĂ« se duhet tĂ« jeni tĂ« pasjellshĂ«m.”

4. Pyesni çfarë është në rregull sipas prindërve të tyre

NjĂ« nĂ«nĂ« shpjegoi si sillet me nipĂ«rit e saj: “UnĂ« dhe motra ime shpesh ndihmojmĂ« njĂ«ra-tjetrĂ«n me kujdesin pĂ«r fĂ«mijĂ«t. UnĂ« kujdesem pĂ«r fĂ«mijĂ«t e saj, dhe ajo pĂ«r tĂ« mitĂ«.

NĂ« shumicĂ«n e rasteve, tĂ« dyja i shohim ndryshimet nĂ« sjellje gjatĂ« kĂ«tyre ndĂ«rrimeve si njĂ« lloj lĂ«shimi ndaj fĂ«mijĂ«ve. Rregullat nuk janĂ« tĂ« njĂ«jta kur ajo kujdeset pĂ«r fĂ«mijĂ«t e mi. Nuk pres prej saj t’i çojĂ« nĂ« gjumĂ« nĂ« kohĂ«, dhe nuk mĂ« pengon nĂ«se u jep karamele apo i lĂ« tĂ« shikojnĂ« TV deri vonĂ«.

Por kur për herë të parë u kujdesa për fëmijët e saj, nuk e pyeta asgjë. Nuk pyeta në çfarë ore duan të flenë, nëse u lejohet të hanë dy porcione akullore me çokollatë apo nëse mund të shikojnë TV në shtratin e saj.

U ndjeva tmerrësisht, si të kisha zhgënjyer motrën dhe fëmijët e saj. Gjithashtu, isha pak më e ashpër me ta nga sa duhej, vetëm që të shkonin në shtrat.

Tani e di qĂ« motra ime nuk pret prej meje t’i disiplinoj fĂ«mijĂ«t e saj. Ajo Ă«shtĂ« e lumtur qĂ« unĂ« jam ‘hallĂ« argĂ«tuese’. E di qĂ« nuk pret prej meje t’i mbaj nĂ« rregull tĂ« hekurt, dhe kjo pĂ«r mua Ă«shtĂ« nĂ« rregull. Po ashtu, e di qĂ« Ă«shtĂ« e lumtur nĂ«se jam mĂ« e rreptĂ«, nĂ« rast se gjĂ«rat shkojnĂ« shumĂ« larg.

TĂ« gjitha kĂ«to janĂ« gjĂ«ra mjaft tĂ« qarta, por ndihem mĂ« mirĂ« kur e di qĂ« mund t’i kontrolloj kĂ«to gjĂ«ra nĂ«se ndonjĂ« nga fĂ«mijĂ«t e miqve bĂ«het i padisiplinuar.” /Telegrafi/

The post A mund të qortoni fëmijën e dikujt tjetër? Ja si të shmangni situata të pakëndshme appeared first on Telegrafi.

↗

Menopauza dhe koha e saj: A mund të ndikohet natyrshëm shtyrja e saj?

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Menopauza përcaktohet si faza kur një grua nuk ka pasur cikël menstrual për 12 muaj rresht, pa ndonjë ndërhyrje hormonale apo mjekësore

Kalimi drejt menopauzës nga cikle menstruale të rregullta ose të çrregullta drejt ndërprerjes së plotë, mund të zgjasë disa muaj ose edhe disa vite. Në disa raste, kjo periudhë tranzitore, e njohur si perimenopauzë, mund të shtrihet nga 8 deri në 10 vjet.

A mund të ndikohet koha e menopauzës?

Edhe pse nuk ekziston një mënyrë e sigurt për të vonuar menopauzën, studimet tregojnë se disa faktorë jetësorë dhe shëndetësorë lidhen me një fillim më të vonshëm të saj. Këta faktorë veprojnë kryesisht duke mbrojtur funksionin e vezoreve dhe balancën hormonale gjatë viteve riprodhuese.

Pavarësisht se gjenetika dhe historia familjare luajnë një rol të madh në përcaktimin e moshës së menopauzës, stili i jetesës, përfshirë një dietë të balancuar, aktivitet fizik të rregullt, shmangien e duhanit dhe menaxhimin e stresit, mund të ndihmojë në ruajtjen e shëndetit hormonal dhe ndoshta të shtyjë fillimin e menopauzës natyrale.

Shtatzënia dhe ushqyerja me gji

Studimet (American Journal of Clinical Nutrition) sugjerojnĂ« se gratĂ« qĂ« kanĂ« pasur mĂ« shumĂ« shtatzĂ«ni dhe qĂ« kanĂ« ushqyer me gji pĂ«r periudha mĂ« tĂ« gjata (7–12 muaj) mund tĂ« kenĂ« rrezik mĂ« tĂ« ulĂ«t pĂ«r menopauzĂ« tĂ« hershme (<45 vjeç).

Përdorimi i kontraceptivëve oralë

Pilulat e kontrollit të lindjes, duke frenuar ovulacionin për periudha të gjata, mund të ndihmojnë në ruajtjen e rezervës ovariane, çka lidhet me një menopauzë më të vonshme. Megjithatë, nevojiten më shumë kërkime për të kuptuar mekanizmin e saktë.

Edukimi dhe statusi socio-ekonomik

Një analizë ndërkombëtare e mbi 24 vendeve tregoi se gratë me arsimim më të lartë shpesh përjetojnë menopauzë në moshë më të vonshme. Kjo mund të lidhet me stil jetese më të qëndrueshëm, kujdes më të mirë shëndetësor dhe më pak stres afatgjatë, shkruan International Journal of Epidemiology.

Dieta e pasur me fruta, proteina dhe kalori të shëndetshme

Të ushqyerit mirë, sidomos konsumimi i frutave të freskëta, proteinave cilësore dhe ushqimeve të pasura me antioksidantë, mund të lidhet me një kohë më të gjatë të funksionit ovarian, sipas Journal of Nutrition.

Pirja e duhanit

Në anën tjetër, duhani është i lidhur ngushtë me fillim më të hershëm të menopauzës. Nikotina dëmton direkt funksionin e vezoreve dhe ul nivelin e estrogjenit.

ÇfarĂ« nĂ«nkupton menopauza e vonuar pĂ«r shĂ«ndetin?

PĂ«rfitimet:

â–Ș Rrezik mĂ« i ulĂ«t pĂ«r osteoporozĂ« dhe fraktura
â–Ș Mbrojtje kardiovaskulare mĂ« e gjatĂ«, pĂ«rfshirĂ« rrezik tĂ« ulĂ«t pĂ«r infarkt dhe arterosklerozĂ«
â–Ș JetĂ«gjatĂ«si e lidhur pozitivisht me menopauzĂ« mĂ« tĂ« vonshme

Rreziqet:

â–Ș Rritje e rrezikut pĂ«r disa lloje kanceri tĂ« ndjeshĂ«m ndaj estrogjenit, si ai i gjirit, mitrĂ«s dhe vezoreve

/Telegrafi/

The post Menopauza dhe koha e saj: A mund të ndikohet natyrshëm shtyrja e saj? appeared first on Telegrafi.

↗

Si të ktheni ventilatorin e vjetër në një kondicioner të fuqishëm pa shpenzuar shumë

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Si të përfitoni freski maksimale duke përdorur pajisjet që keni në shtëpi

Nëse nuk dispononi kondicioner në shtëpi, mos u shqetësoni! Me disa metoda të thjeshta dhe ekonomike mund ta bëni ambientin më të freskët dhe të përballoni më lehtë vapën, pa rritur shpenzimet për energji apo pajisje të reja.

Një nga mënyrat më efektive është ta ktheni ventilatorin tuaj të vjetër në një kondicioner të përkohshëm dhe shumë efikas, duke përdorur vetëm ujë të ngrirë dhe materiale të zakonshme që keni në shtëpi.

Ja tre truket më të mira për ta arritur këtë:

1. Freskimi me kube akulli para ventilatorit

Vendosni një enë të gjerë dhe të cekët plot me kube akulli përpara ventilatorit. Kur ventilatori të fryjë ajrin mbi akull, në dhomë do të përhapet një ftohje e këndshme dhe e freskët. Efekti vazhdon derisa akulli të shkrihet, dhe më pas mund të shtoni akull të ri për të vazhduar freskimin.

2. Përdorimi i shisheve me ujë të ngrirë për freskim më të gjatë

Në vend të kubeve të akullit, mbushni shishe plastike me ujë dhe ngrijini. Vendosni shishet para ventilatorit dhe ajri që del do të jetë më i ftohtë për një kohë më të gjatë, pasi akulli në shishe shkrihet më ngadalë se kube të vogla.

3. Akulli i mbështjellë me peshqir për freski efektive dhe të kontrolluar

Mund tĂ« pĂ«rdorni kube akulli ose shishe me ujĂ« tĂ« ngrirĂ«, por tĂ« mbĂ«shtjellĂ« nĂ« njĂ« peshqir tĂ« pastĂ«r. Lidhni skajet e peshqirit dhe vareni kĂ«tĂ« “paketĂ«â€ midis dy karrigeve, duke e vendosur pĂ«rpara ventilatorit. NĂ«n peshqir, vendosni njĂ« enĂ« pĂ«r tĂ« mbledhur ujin e akullit tĂ« shkrirĂ«, qĂ« tĂ« mos lagĂ« dyshemenĂ«, transmeton Telegrafi.

Pse funksionojnë këto metoda?

Kur ajri i ngrohtë përplaset mbi sipërfaqe të ftohta (akullin), ai ftohet dhe më pas ventilatori e shpërndan këtë ajër të freskët në ambient. Kjo është një formë e thjeshtë e kondicionimit të ajrit me anë të transferimit të nxehtësisë, e cila kursen energji dhe para.

Këshilla shtesë për freskim optimal në ditët e nxehta:

â–Ș Mbani dritaret dhe perde tĂ« mbyllura gjatĂ« orĂ«ve tĂ« vapĂ«s pĂ«r tĂ« parandaluar ngrohjen e ambientit.

â–Ș PĂ«rdorni ventilatorĂ« tavani pĂ«r tĂ« rritur qarkullimin e ajrit.

â–Ș Hidratohuni mirĂ« dhe shmangni pĂ«rdorimin e pajisjeve elektronike qĂ« nxjerrin nxehtĂ«si tĂ« tepĂ«rt.

â–Ș NĂ«se Ă«shtĂ« e mundur, hidhni ujĂ« tĂ« ftohtĂ« nĂ« dysheme ose pĂ«rdorni lagĂ«shtinĂ« pĂ«r tĂ« ulur temperaturĂ«n.

Me këto mënyra, jo vetëm që do të përfitoni freski më të madhe në ambient, por do të bëni edhe një kursim të konsiderueshëm në faturën e energjisë elektrike. Ky truk është i thjeshtë, i lirë dhe efikas, perfekt për muajt më të nxehtë të vitit! /Telegrafi/

The post Si të ktheni ventilatorin e vjetër në një kondicioner të fuqishëm pa shpenzuar shumë appeared first on Telegrafi.

↗

Shpëtim nga vala e të nxehtit: Kujdes i domosdoshëm për kafshët shtëpiake

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

NxehtĂ«sia nuk kursen askĂ«nd – ja si tĂ« parandaloni mbinxehjen dhe sĂ«mundjet verore tek kafshĂ«t shtĂ«piake

Temperaturat e larta verore janë një sfidë jo vetëm për njerëzit, por edhe për kafshët tona shtëpiake, të cilat janë të pambrojtura ndaj të nxehtit dhe shpesh nuk mund të shprehin shqetësimet e tyre në mënyrën që ne i kuptojmë.

Edhe pse nuk mund tĂ« flasin, qentĂ« dhe macet pĂ«rjetojnĂ« stres termik, dehidrim dhe pasoja tĂ« tjera serioze nĂ« trupin e tyre tĂ« ndjeshĂ«m. VetĂ«m ushqimi, strehimi dhe kujdesi veterinar nuk mjaftojnĂ« – pĂ«r tĂ« siguruar mirĂ«qenien e tyre gjatĂ« verĂ«s, nevojitet pĂ«rkujdesje e pĂ«rditshme dhe vĂ«mendje e shtuar ndaj sinjaleve qĂ« na dĂ«rgojnĂ«.

Njihni mikun tuaj që të dini si ta mbroni

Kujdesi i duhur fillon me njohjen e veçorive tĂ« secilĂ«s kafshĂ« – prejardhjen, racĂ«n, strukturĂ«n fizike dhe sjelljen. KafshĂ«t me qime tĂ« gjata, me hundĂ« tĂ« shtypur ose me lĂ«kurĂ« tĂ« ndjeshme janĂ« mĂ« tĂ« rrezikuara nga vala e tĂ« nxehtit. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, Ă«shtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« pĂ«rshtatni mĂ«nyrĂ«n e kujdesit ndaj kushteve tĂ« tyre specifike.

Shenjat e para të mbinxehjes dhe çfarë të bëni

Nëse qeni fillon të marrë frymë shpejt e me vështirësi, hap gojën vazhdimisht dhe nxjerr gjuhën, kjo është një shenjë e qartë e mbinxehjes. Veprimi i parë duhet të jetë lirimi i zinxhirit, ofrimi i ujit të freskët dhe zhvendosja në një ambient më të freskët. Nëse simptomat vazhdojnë, mos hezitoni ta çoni menjëherë te veterineri.

Ambienti dhe strehimi

Mos i lini kurrë kafshët në ambiente të mbyllura pa ajrim, në makina të parkuara apo në vende ku bien rrezet direkte të diellit. Kolibet e qenve duhet të vendosen në vende me hije natyrale, larg betonit të nxehtë apo pllakave që përthithin temperaturën. Edhe për macet, sigurohuni që të kenë hapësira të freskëta dhe të mbrojtura ku mund të strehohen.

Mos i shëtisni në vapën e mesditës

Orët më të rrezikshme janë nga ora 11:00 deri në 17:00. Shëtitjet duhet të bëhen herët në mëngjes ose në mbrëmje, kur toka është më e freskët dhe rrezet më të buta. Mos harroni: nëse asfalti djeg dorën tuaj, ai djeg edhe putrat e kafshëve!

Racat më të ndjeshme ndaj të nxehtit

â–Ș QentĂ« me qime tĂ« gjata dhe tĂ« dendura si husky dhe pastorĂ«t gjermanĂ« duhet tĂ« qethen para sezonit tĂ« nxehtĂ«, zakonisht nĂ« pranverĂ« dhe nĂ« fillim tĂ« vjeshtĂ«s. Mos i qethni totalisht, pasi qimet ofrojnĂ« mbrojtje natyrale nga dielli.

â–Ș Racat me hundĂ« tĂ« shtypur si bulldog, pug dhe shih tzu kanĂ« vĂ«shtirĂ«si nĂ« frymĂ«marrje nĂ« kushte tĂ« nxehta, prandaj duhen mbajtur nĂ« ambiente me ajĂ«r tĂ« kondicionuar ose tĂ« freskĂ«t.

â–Ș QentĂ« me qime tĂ« zeza ose tĂ« trasha, si Doberman apo Rottweiler, pĂ«rthithin mĂ« shumĂ« rreze UV, çka rrit rrezikun e mbinxehjes.

â–Ș QentĂ« e racĂ«s Holly janĂ« tĂ« ndjeshĂ«m ndaj dermatitit tĂ« shkaktuar nga dielli, sidomos nĂ« zonĂ«n e hundĂ«s.

Macet nuk janë më pak të rrezikuara

Edhe pse shpesh janë më të kujdesshme dhe kërkojnë vende të freskëta vetë, macet mund të preken nga djegiet e diellit, veçanërisht ato me qime të bardha dhe lëkurë të ndjeshme. Ato duhen mbajtur brenda gjatë orëve të nxehta dhe të kontrollohen rregullisht për ndonjë irritim në lëkurë.

Uji është shpëtim

KafshĂ«t duhet tĂ« kenĂ« gjithmonĂ« nĂ« dispozicion ujĂ« tĂ« pastĂ«r dhe tĂ« freskĂ«t – jo tĂ« ftohtĂ« si akulli, sepse mund tĂ« shkaktojĂ« kontraksione tĂ« stomakut. NdĂ«rroni ujin disa herĂ« nĂ« ditĂ« dhe vendoseni tasin nĂ« njĂ« vend tĂ« lehtĂ« pĂ«r t’u arritur, larg rrezeve tĂ« diellit.

Kujdesi për kafshët në moshë dhe parazitët

Kafshët në moshë janë më të prekshme nga diabeti, kolapsi termik dhe sëmundjet e zemrës gjatë temperaturave ekstreme. Prandaj, ato kërkojnë mbikëqyrje të vazhdueshme dhe ndoshta edhe frekuentim më të shpeshtë te veterineri. Gjithashtu, kontrolloni rregullisht për parazitë si pleshtat apo rriqrat, të cilët shumohen më shumë gjatë verës dhe mund të transmetojnë sëmundje.

Këshillë shtesë: Disa pronarë përdorin veshje të lehta freskuese për kafshët ose dyshekë që qëndrojnë të ftohtë përmes xhelit natyral, këto janë zgjidhje shumë të dobishme për ditët më të nxehta.

Kujdesi për qentë dhe macet nuk është luks, është përgjegjësi. Me disa hapa të thjeshtë, mund të siguroni një verë të qetë dhe të shëndetshme për miqtë tuaj të përkushtuar me katër putra. /Telegrafi/

The post Shpëtim nga vala e të nxehtit: Kujdes i domosdoshëm për kafshët shtëpiake appeared first on Telegrafi.

↗

Sallatë verore me pulë, avokado dhe salcë jogurti me limon

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Ky kombinim është i lehtë, freskues, proteinik dhe nuk rëndon barkun në ditët e nxehta. Salca e jogurtit me limon është e shkëlqyer edhe si salcë për perime të freskëta

Përbërësit (për 2-3 persona)

Për sallatën:

‱ 2 fileta gjoksi pule (rreth 300 gr)
‱ 1 lugĂ« vaj ulliri
‱ 1 lugĂ« çaji erĂ«za tĂ« thata (rigon, borzilok ose rozmarinĂ«)
‱ kripĂ« dhe piper sipas shijes
‱ 100 gr rukola ose spinaq i freskĂ«t
‱ 1 kokĂ« sallatĂ« jeshile (ose iceberg)
‱ 1 avokado e pjekur mirĂ«
‱ 1 kastravec mesatar
‱ 6-8 domate qershi (ose 2 domate mesatare)
‱ gjysmĂ« qepĂ« e kuqe e holluar hollĂ«
‱ 1 lugĂ« gjelle fara kungulli tĂ« pjekura (ose susam)

Për salcën me jogurt e limon:

‱ 150 gr kos i trashĂ« (grek ose natyral)
‱ 2 lugĂ« gjelle lĂ«ng limoni i freskĂ«t
‱ 1 lugĂ« gjelle vaj ulliri ekstra i virgjĂ«r
‱ 1 thelb hudhĂ«r i grirĂ« imĂ«t
‱ 1 lugĂ« çaji mjaltĂ« ose shurup panje
‱ pak kopĂ«r ose majdanoz i freskĂ«t (opsionale)
‱ kripĂ« & piper i zi

PĂ«rgatitja

1ïžâƒŁ PĂ«rgatitja e mishit tĂ« pulĂ«s

‱ Laji filetat dhe fshiji me letĂ«r kuzhine.
‱ Lyeji me vaj ulliri, kripĂ«, piper dhe erĂ«za.
‱ Ngrohe njĂ« tigan grill ose njĂ« tigan tĂ« zakonshĂ«m nĂ« temperaturĂ« mesatare tĂ« lartĂ«.
‱ Skuqi filetat pĂ«r 4-5 minuta nga secila anĂ«, derisa tĂ« marrin njĂ« ngjyrĂ« tĂ« artĂ« dhe tĂ« piqen plotĂ«sisht.
‱ LĂ«ri tĂ« ftohen pak dhe prit nĂ« feta tĂ« holla ose kubikĂ«.

2ïžâƒŁ PĂ«rgatitja e perimeve

‱ Laji tĂ« gjitha perimet.
‱ Prit sallatĂ«n jeshile nĂ« copa mesatare.
‱ Avokadon ndajeni nĂ« dysh, hiqe bĂ«rthamĂ«n, qĂ«roje dhe prite nĂ« feta.
‱ Kastravecin prite nĂ« rrathĂ« ose gjysmĂ«rrathĂ«.
‱ Domatet qershi ndajini pĂ«rgjysmĂ«.
‱ QepĂ«n prite hollĂ«, nĂ«se tĂ« shqetĂ«son shija e fortĂ«, mbaje 5 minuta nĂ« ujĂ« me uthull dhe kulloje.

3ïžâƒŁ PĂ«rgatitja e salcĂ«s

‱ NĂ« njĂ« tas, pĂ«rzieni kosin, lĂ«ngun e limonit, vajin e ullirit, hudhrĂ«n, mjaltin, kripĂ«n dhe piperin.
‱ Shto majdanoz ose kopĂ«r tĂ« freskĂ«t tĂ« grirĂ« imĂ«t nĂ«se dĂ«shiron.
‱ PĂ«rzieji mirĂ« derisa tĂ« bĂ«het njĂ« sos i butĂ« dhe aromatik.

4ïžâƒŁ Kombino sallatĂ«n

‱ NĂ« njĂ« tas tĂ« madh pĂ«rzieni rukolĂ«n, sallatĂ«n jeshile, kastravecin, domatet dhe qepĂ«n.
‱ SipĂ«r vendos copat e pulĂ«s sĂ« ngrohtĂ«, avokadon dhe spĂ«rkat me farat e kungullit.
‱ Hidhi sipĂ«r salcĂ«n e jogurtit me lugĂ« ose shĂ«rbeje nĂ« njĂ« tas anash.

Si të shërbehet

‱ Mund tĂ« shoqĂ«rohet me bukĂ« tĂ« thekur ose pite integrale.
‱ PĂ«r version mĂ« tĂ« pasur, shto copa djathi tĂ« bardhĂ« ose kaçkavall.
‱ PĂ«r mĂ« shumĂ« freski, mund tĂ« shtosh pak lĂ«ng limoni tĂ« freskĂ«t sipĂ«r para servirjes.

Ju bĂ«ftĂ« mirĂ«, – transmeton Telegrafi.

The post Sallatë verore me pulë, avokado dhe salcë jogurti me limon appeared first on Telegrafi.

↗

Shenjat mĂ« koprrace tĂ« horoskopit: Fatura nĂ« restorant? VetĂ«m kur s’kanĂ« ku tĂ« fshihen – ja pse!

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Këto shenja të Zodiakut e masin dy herë çdo shpenzim dhe rrallë e hapin kuletën për të tjerët

Disa njerëz e duan shpenzimin për vete, për të tjerët, për gjëra të vogla që u nxjerrin buzëqeshjen. Por ka edhe nga ata të tjerët
 Ata që e shikojnë tri herë faturën, kujtojnë se u detyroheni 2 euro që nga viti 2019 dhe që zhduken në mënyrë misterioze sapo vjen radha për të paguar pijen.

Pyesni veten pse dikush sillet kështu? Përgjigjja mund të fshihet te shenja e horoskopit.

NĂ«se e gjeni veten nĂ« kĂ«tĂ« pĂ«rshkrim, mos u shqetĂ«soni – kursimi Ă«shtĂ« virtyt, vetĂ«m mos e ktheni nĂ« koprraci!

Ja cilat janë shenjat që njihen si më koprracët e Zodiakut:

Gaforrja

Gaforret nuk e kanë qejf të shpenzojnë, jo se janë dorështrënguar, por sepse e duan rehatinë e shtëpisë më shumë se çdo gjë. Në vend të darkave të shtrenjta, ata zgjedhin të struken me një libër ose një film. Paratë i ruajnë për gjëra që i ngrohin emocionalisht, e kjo rrallëherë përfshin pagesën e kafes për të tjerët.

Bricjapi

Bricjapët duken seriozë dhe të tillë janë edhe me paratë. Logjika e tyre është e thjeshtë: paraja është fryt i mundit dhe nuk ka shans ta shpërdorojnë kot. Nuk harxhojnë asnjë cent pa parë një qëllim të qartë. Luks? Ndoshta. Por vetëm nëse ia vlen, transmeton Telegrafi.

Peshqit

Peshqit nuk janë koprracë, ata thjesht nuk dinë ku u zhduken paratë! Shpenzojnë impulsivisht, ndonjëherë nga dhembshuria, ndonjëherë thjesht për të kënaqur të tjerët. Por kur vjen fundi i muajit
 kuptojnë se e kanë tepruar dhe e kanë tejkaluar limitin në kartë.

Virgjëresha

Virgjëreshat i shënojnë të gjitha, edhe çdo cent të harxhuar. Janë të kursyera, të organizuara dhe dinë saktësisht sa kanë shpenzuar muajin e kaluar për ushqim, dhurata apo aplikacione. Për to, kontrolli mbi buxhetin është shenjë disipline personale.

Akrepi

Akrepat fshehin shumĂ« gjĂ«ra, pĂ«rfshirĂ« edhe llogarinĂ« e tyre bankare. Edhe pse e duan luksin, mĂ« mirĂ« udhĂ«tojnĂ« vetĂ«m se sa tĂ« ndajnĂ« shpenzimet me tĂ« tjerĂ«t. HarxhojnĂ« vetĂ«m kur janĂ« tĂ« sigurt qĂ« do t’u kthehet, ndĂ«rsa pĂ«r financat nuk tregojnĂ« as para mĂ« tĂ« afĂ«rmve.

Demi

Demi do tĂ« porosisĂ« pjatĂ«n mĂ« tĂ« shtrenjtĂ« nĂ« meny
 dhe do tĂ« zhduket sapo tĂ« vijĂ« fatura. Nuk e duan aspak qĂ« t’i bindĂ«sh tĂ« shpenzojnĂ«. MbajnĂ« mend çdo borxh dhe nuk harrojnĂ« as gjĂ«rat mĂ« tĂ« vogla. NĂ«se dikur keni harruar t’u ktheni kusurin – besoni, e mbajnĂ« mend mirĂ«. /Telegrafi/

The post Shenjat mĂ« koprrace tĂ« horoskopit: Fatura nĂ« restorant? VetĂ«m kur s’kanĂ« ku tĂ« fshihen – ja pse! appeared first on Telegrafi.

↗

Kjo enigmĂ« domino do t’ju sfidojĂ« seriozisht: A mund t’i zbuloni numrat e radhĂ«s pĂ«r 20 sekonda?

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Zbulo modelin e fshehtë dhe testo shpejtësinë e mendjes!

A jeni gati të sfidoni veten në këto lojëra enigmash? Kjo do të jetë një nga detyrat më interesante që mund të zgjidhni, dhe ju vetëm duhet të përqendroheni dhe të shihni se cili është sekreti.

Në këtë imazh shohim domino me numra të caktuar mbi to. Ju duhet të zbuloni se cilët numra duhet të jenë në domino tjetër, ose duhet të zbuloni se sa pika duhet të jenë në dominon tjetër. Duhen më pak se 20 sekonda për të gjetur zgjidhjen.

Nëse kjo ju duket si një detyrë e vështirë, dijeni që nuk është ashtu, thjesht duhet të sforconi veten dhe të përdorni trurin tuaj, transmeton Telegrafi.

Cili është çelësi për zgjidhjen e kësaj enigme?

ÇelĂ«si pĂ«r zgjidhjen e kĂ«tij ushtrimi qĂ«ndron nĂ« aftĂ«sinĂ« tuaj pĂ«r tĂ« analizuar hollĂ«sisht numrat e shkruar nĂ« pjesĂ«t e enigmĂ«s.

Duke studiuar me kujdes domino, duhet tĂ« shfaqet njĂ« model dhe t’ju udhĂ«heqĂ« te pjesa qĂ« plotĂ«son figurĂ«n. Duke parĂ« radhĂ«t e numrave nĂ« pjesĂ«n e sipĂ«rme dhe tĂ« poshtme tĂ« dominove, do tĂ« vini re njĂ« logjikĂ«.

Numrat e sipërm rriten gradualisht, ndërsa ata më të ulëtit zvogëlohen, apo jo? Nëse e keni vënë re këtë, atëherë keni gjetur trukun. Dominoja tjetër është ajo që do të kishte një numër më të madh se 5 dhe një numër më të vogël se 2. /Telegrafi/

The post Kjo enigmĂ« domino do t’ju sfidojĂ« seriozisht: A mund t’i zbuloni numrat e radhĂ«s pĂ«r 20 sekonda? appeared first on Telegrafi.

↗

Ngjyra qĂ« bien nĂ« sy, freski qĂ« zgjat – pedikyr perfekt pĂ«r ditĂ«t e nxehta

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Këto janë ngjyrat më të bukura që dominojnë sezonin

Pedikyri nuk Ă«shtĂ« mĂ« vetĂ«m njĂ« shtesĂ« – Ă«shtĂ« njĂ« detaj kyç bukurie, veçanĂ«risht kur kombinohet me lĂ«kurĂ« tĂ« nxirĂ« nga dielli dhe stil veror.

Këtë verë, dominojnë nuancat e sofistikuara dhe të lehta pedikyri që i shkojnë çdo ngjyre. Ja ngjyrat e thonjve që janë një hit absolut këtë sezon:

E errët, e kuqe qershie

NjĂ« nuancĂ« e errĂ«t dhe e butĂ« e sĂ« kuqes me nuanca tĂ« sĂ« zezĂ«s – elegante dhe e fuqishme, e pĂ«rkryer pĂ«r raste mbrĂ«mjeje.

Pedikyri francez

NjĂ« kombinim delikat i toneve bezhĂ« dhe rozĂ« me njĂ« majĂ« tĂ« bardhĂ«. Diskrete, e rregullt dhe gjithmonĂ« nĂ« trend – ideale pĂ«r ata qĂ« pĂ«lqejnĂ« njĂ« pamje natyrale me njĂ« prekje luksi.

Rozë çamçakëzi

Vjollcë e thellë

Një nuancë pothuajse ngjyrë vere shton një prekje dramaticiteti dhe misteri, duket shkëlqyeshëm me lëkurë të nxirë dhe sandale elegante.

Jargavan

Një ngjyrë pastel dhe plot gjallëri që shkon mirë me fustanet me lule të verës. Jep një dozë freskie dhe feminiteti.

E kuqja klasike e qershisë

E ndritshme, verore dhe e përjetshme, një ngjyrë që fton diell, kokteje dhe relaks.

Ngjyrë kafe çokollate

E ngrohtë, elegante dhe e përkryer për dashamirësit e toneve neutrale. Shkon mirë me bizhuteri ari dhe nuanca natyrale të rrobave.

E bardha

Mbretëresha e pedikyrëve të verës! Nxjerr në pah një lëkurë të nxirë dhe duket e freskët dhe e pastër. Ideale për ato që pëlqejnë një pamje tërheqëse, por të thjeshtë.

Korali

NjĂ« pĂ«rzierje energjike e rozĂ«s, portokallit dhe sĂ« kuqes – e gĂ«zueshme dhe e pĂ«rkryer pĂ«r tĂ« ngritur humorin e verĂ«s. /Telegrafi/

The post Ngjyra qĂ« bien nĂ« sy, freski qĂ« zgjat – pedikyr perfekt pĂ«r ditĂ«t e nxehta appeared first on Telegrafi.

↗

Si ta mbani shallin prej mëndafshi verës? Kombinohet lehtë dhe ju kthen në një divë filmash

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Shalli prej mëndafshi do të jetë aksesorët më i bukur i verës dhe sipas tutorialeve virale, mund ta mbani në më shumë se 5 mënyra të ndryshme

NĂ«se kĂ«tĂ« verĂ« po kĂ«rkoni njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« thjeshtĂ«, por efektive, pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« stilit tuaj njĂ« prekje elegante, shalli prej mĂ«ndafshi Ă«shtĂ« pĂ«rgjigjja pĂ«r tĂ« gjitha dilemat tuaja tĂ« modĂ«s.

Në TikTok qarkullojnë video-udhëzues viral që zbulojnë mënyra të zgjuara dhe, më e rëndësishmja, shumë të lehta, se si ta vishni këtë klasik veror.

Nga modele flokësh që të kujtojnë Sofi Loren deri tek ide kreative që e kthejnë një shall të vetëm në 5 veshje të ndryshme, ja si të përfitoni maksimumin nga ky detaj elegant, transmeton Telegrafi.

Bishti romantik me shall

Filloni duke ndarĂ« flokĂ«t: tufat para veshĂ«ve lĂ«reni pĂ«rpara, pjesa tjetĂ«r qĂ«ndron mbrapa. Mblidhni pjesĂ«n e pasme tĂ« flokĂ«ve, lidhni rreth saj njĂ« shall tĂ« hollĂ« mĂ«ndafshi dhe bĂ«ni njĂ« nyjĂ« poshtĂ«. MĂ« pas kaloni skajet e shallit pĂ«rpara, sipĂ«r supeve. NĂ« fund, bashkoni tufat e pĂ«rparme me bishtin dhe lidhini sĂ«rish me shallin. Rezultati? NjĂ« bisht romantik, si nga njĂ« film italian i viteve ’60.

 Pretty Little Baby – Connie Francis

Stili italian i shallit

E dini atĂ« pamje klasike: shalli vendoset mbi kokĂ«, lidhet poshtĂ« mjekrĂ«s, syze dielli dhe njĂ« shikim qĂ« thotĂ«: “Jam duke shkuar pĂ«r njĂ« espresso me Marcello nĂ« Portofino“. Ky stil Ă«shtĂ« njĂ« homazh i vĂ«rtetĂ« pĂ«r Sofi Loren, perfekt pĂ«r ditĂ«t kur flokĂ«t nuk bashkĂ«punojnĂ«, ose kur do njĂ« mbrojtje elegante nga dielli, era apo sytĂ« kureshtarĂ«. Provoni edhe mĂ«nyra tĂ« tjera se si mund ta pĂ«rdorni shallin pĂ«r flokĂ«t.

 ♬ La Dolce Vita – Fausto Papetti

3 mënyra për ta lidhur shallin në kokë

â–Ș Klasik, mbi ballĂ« – efekt boho pĂ«r ditĂ«t buzĂ« detit
â–Ș Gjysma flokĂ«, gjysma shall – atmosferĂ« festive, ideale pĂ«r festivale verore
â–Ș Si lidhĂ«se bishti tĂ« lartĂ« – e thjeshtĂ« dhe me stil.

WHY IS MY SOUND POPULAR WHAT – đŸ«¶đŸ»

Truk i vogĂ«l pĂ«r t’u siguruar qĂ« shalli nuk rrĂ«shqet: vendosni disa kapĂ«se flokĂ«sh nĂ« formĂ« X poshtĂ« shallit dhe fiksoni me pak llak pĂ«r flokĂ«.

 ♬ Pretty Little Baby – Connie Francis

5 mënyra për të veshur një shall të vetëm

â–Ș Si bluzĂ« – lidheni si shirit ose rrip i ngushtĂ«
â–Ș Si rrip nĂ« bel – njĂ« shall i lidhur mbi pantallona, pamje menjĂ«herĂ« mĂ« shik
â–Ș Mbi xhaketĂ« si rrip – luani me kontrastet dhe krijoni stil tĂ« veçantĂ«
â–Ș Si pjesĂ« e sipĂ«rme + varĂ«se – lidhni nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« duket si top dhe aksesor njĂ«kohĂ«sisht
â–Ș Si trĂ«ndafil nĂ« qafĂ« – lidheni nĂ« njĂ« nyjĂ« dekorative anash qafĂ«s.

 Sevdaliza & Pabllo Vittar & Yseult

/Telegrafi/

The post Si ta mbani shallin prej mëndafshi verës? Kombinohet lehtë dhe ju kthen në një divë filmash appeared first on Telegrafi.

↗

ParazitĂ«t nĂ« trup: Si t’i dalloni dhe si tĂ« mbroni veten

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Shumë njerëz nuk janë të vetëdijshëm që mund të bartin parazitë në organizëm, madje edhe për vite me radhë pa simptoma të qarta

Parazitët janë mikroorganizma që jetojnë brenda ose mbi trupin e njeriut, duke shfrytëzuar ushqyesit dhe dobësuar imunitetin. Infektimi mund të ndodhë shumë më lehtë se sa mendohet: mjafton larja jo e duhur e duarve, pirja e ujit të pasigurt, konsumimi i mishit ose peshkut të pagatuar mirë, apo pickimi nga insektet bartëse.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), infeksionet parazitare janë më të zakonshme në zona me higjienë të dobët dhe ujë të ndotur, por nuk përjashtojnë as vendet e zhvilluara.

Simptomat që nuk duhen neglizhuar

Shenjat që mund të tregojnë për praninë e parazitëve janë shpesh të paqarta dhe shpesh ngatërrohen me probleme të tjera shëndetësore. Disa simptoma të mundshme janë:

â–Ș Çrregullime tĂ« zorrĂ«ve (diarre, kapsllĂ«k i pĂ«rsĂ«ritur, fryrje barku)
â–Ș Kruajtje anale, sidomos natĂ«n
â–Ș Akne dhe skuqje tĂ« shpeshta tĂ« lĂ«kurĂ«s
â–Ș RĂ«nie e flokĂ«ve dhe dobĂ«sim i thonjve
â–Ș Lodhje e vazhdueshme dhe dobĂ«si e imunitetit
â–Ș ErĂ« e keqe e gojĂ«s
â–Ș Infeksione tĂ« shpeshta tĂ« rrugĂ«ve urinare
â–Ș Humbje peshe pa arsye tĂ« qartĂ«

Sipas Centers for Disease Control and Prevention, CDC, burimet më të zakonshme të infeksionit përfshijnë mishin e gjallë ose të pagatuar mirë (sidomos derri dhe peshku), frutat dhe perimet e palara, ujin e ndotur, si dhe kontaktin e drejtpërdrejtë me kafshë ose udhëtimet në zona tropikale, transmeton Telegrafi.

Si diagnostikohen?

Metodat moderne të diagnostikimit përfshijnë ekzaminimin e mostrave të jashtëqitjes në laborator (coprograma), teste të gjakut për disa lloje parazitësh, si dhe teste më të avancuara molekulare në rastet kur dyshohet për infeksione më të rralla. Megjithatë, për disa parazitë, identifikimi mund të jetë sfidues dhe kërkon herë pas here përsëritje të analizave.

Mbrojtja dhe trajtimi natyral

Përveç terapive mjekësore që mund të përshkruajë mjeku, disa ushqime dhe bimë mund të ndihmojnë organizmin të luftojë parazitët, nëse përdoren me kujdes dhe si mbështetje:

Hudhra – konsiderohet njĂ« nga agjentĂ«t natyralĂ« mĂ« tĂ« fuqishĂ«m kundĂ«r parazitĂ«ve. Studime tĂ« ndryshme kanĂ« treguar se pĂ«rbĂ«rjet si alicina pengojnĂ« zhvillimin e parazitĂ«ve (Journal of Helminthology, Cambridge University Press).

Një thelb hudhre i grimcuar mund të përzihet me qumësht të ngrohtë dhe të konsumohet esëll disa herë në javë.

Vaji i kokosit – pĂ«rmban acid laurik, qĂ« mund tĂ« ketĂ« efekt antibakterial dhe antiparazitar. Mund tĂ« pĂ«rdoret nĂ« kuzhinĂ« ose tĂ« merret 1-2 lugĂ« nĂ« ditĂ« pĂ«r njĂ« periudhĂ« tĂ« kufizuar.

Shafrani i IndisĂ« (turmeric) – ka veti tĂ« fuqishme anti-inflamatore dhe mund tĂ« ndihmojĂ« nĂ« mbĂ«shtetjen e zorrĂ«ve. Kombinohet mirĂ« me kos natyral.

Kanella dhe rigoni – vaji esencial i rigonit dhe kanellĂ«s ka treguar veti antimikrobike nĂ« disa studime (Frontiers in Microbiology). Duhet tĂ« pĂ«rdoren me kujdes (2-3 pika vaj rigoni tĂ« holluar nĂ« ujĂ«, jo mĂ« shumĂ« se disa ditĂ«).

Farat e linit, farat chia, panxhari i kuq – kĂ«to pĂ«rmbajnĂ« fibra qĂ« ndihmojnĂ« pastrimin e zorrĂ«ve dhe mund tĂ« kontribuojnĂ« nĂ« largimin mekanik tĂ« disa parazitĂ«ve.

Vitamina C – njĂ« sistem imunitar i fortĂ« Ă«shtĂ« mbrojtja mĂ« e mirĂ« natyrale kundĂ«r shumĂ« infeksioneve, pĂ«rfshirĂ« ato parazitare. Frutat e freskĂ«ta, sidomos agrumet, kivi, specat dhe manaferrat janĂ« burime tĂ« shkĂ«lqyera.

shutterstock

Si të parandaloni infeksionet?

â–Ș Lani duart shpesh me sapun, sidomos pas tualetit dhe para gatimit.
â–Ș Konsumoni mish dhe peshk tĂ« gatuar mirĂ«.
â–Ș ShpĂ«lani frutat dhe perimet me ujĂ« tĂ« bollshĂ«m.
â–Ș Pini ujĂ« tĂ« filtruar ose tĂ« sigurt.
â–Ș Kujdesuni pĂ«r higjienĂ«n e kafshĂ«ve shtĂ«piake.

Kujdes!

Metodat natyrore janë ndihmëse, por në rast të dyshimit për infeksion serioz, gjithmonë konsultohuni me një mjek. Vetëtrajtimi mund të mos jetë i mjaftueshëm për të zhdukur disa lloje parazitësh.

Për më tepër informacione të besueshme, mund të vizitoni faqet zyrtare të OBSH-së (www.who.int) dhe CDC-së (www.cdc.gov). /Telegrafi/

The post ParazitĂ«t nĂ« trup: Si t’i dalloni dhe si tĂ« mbroni veten appeared first on Telegrafi.

↗

Mos e rrezikoni fshesĂ«n me rrymĂ«: GjĂ«rat qĂ« nuk duhet t’i thithni kurrĂ« me tĂ«

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Jo çdo mbeturinë është për fshesën e pluhurit 

Përdorimi i fshesës me rrymë është një nga mënyrat më praktike për ta mbajtur shtëpinë të pastër dhe të rregullt. Por, ndonëse na kursen kohë dhe mund, kjo pajisje nuk është e përshtatshme për të mbledhur çdo lloj mbeturine.

Nëse nuk e përdorni siç duhet, mund të merrni erë të keqe, të bllokoni tubat ose filtrin, të dëmtoni motorin, madje edhe të rrezikoni ndonjë goditje elektrike.

Një nga rreziqet më të shpeshta janë gjethet e thata, flokët apo qimet e kafshëve, të cilat mund të grumbullohen lehtë në tubin ose filtrin e fshesës dhe të pengojnë qarkullimin normal të ajrit. Si pasojë, motori i fshesës mbingarkohet, nxehet tepër dhe në raste të caktuara ndalon së punuari krejtësisht.

Prandaj, para se tĂ« merrni fshesĂ«n pĂ«r tĂ« “marrĂ« me vete” gjithçka nga dyshemeja apo oborri, mendoni dy herĂ« se çfarĂ« Ă«shtĂ« e sigurt pĂ«r tĂ« – dhe pĂ«r pajisjen tuaj, transmeton Telegrafi.

ÇfarĂ« nuk do tĂ« duhej tĂ« pastroni me thithĂ«se pluhuri?

Shtresat e kafes mund tĂ« krijojnĂ« myk nĂ« thithĂ«se, sepse janĂ« tĂ« njoma, madje edhe nĂ«se nuk ju duket ashtu. Veç kĂ«saj, grimcat e saj ngjiten shpejt nĂ« pjesĂ«t e brendshme tĂ« aparatit, kĂ«shtu qĂ« Ă«shtĂ« e pamundur t’i pastroni.

Edhe kafja, edhe kakaoja janë shumë të rrezikshme për thithësen, sepse grimcat e tyre të vogla mund të bllokojnë filtrin, të depërtojnë në motor të thithëses së pluhurit dhe ta prishin.

Dheun dhe fletët e luleve tuaja të dhomës gjithashtu kurrë mos i pastroni me thithëse. Dheun nuk do ta pastroni mirë, por do ta shtypni gjithnjë e më thellë në tepih, nëse është i njomë, mund të shkaktoni edhe ndonjë problem teknik.

Edhe pse ndonjĂ«herĂ« mendojmĂ« qĂ« qimet Ă«shtĂ« mĂ« e thjeshtĂ« t’i grumbullojmĂ« me thithĂ«se pluhuri, kĂ«tĂ« nuk duhet ta bĂ«ni sepse ato shpejt mbyllin filtrin, ndĂ«rsa forca e thithĂ«ses zvogĂ«lohet dukshĂ«m.

Pudra e bebeve, edhe pse duket e thatë, pikërisht përmban vajra të ndryshme të cilat fillojnë të shkrihen nën ndikimin e ajrit të nxehtë.

Kozmetika konsiderohet njĂ« ndĂ«r armiqtĂ« mĂ« tĂ« rrezikshĂ«m tĂ« thithĂ«ses dhe filtrave. AtĂ« pastaj Ă«shtĂ« e pamundshme ta pastroni andaj do tĂ« detyroheni t’i zĂ«vendĂ«soni filtrat.

Mielli mund ta shkatĂ«rrojĂ« thithĂ«sen, prandaj mĂ« mirĂ« Ă«shtĂ« ta mblidhni me dorĂ«. NĂ« tĂ« kundĂ«rtĂ«n do t’i mbyllni filtrat dhe pastaj thithĂ«sja do tĂ« nxehet tepĂ«r, ndĂ«rkaq motori do tĂ« prishet.

Mos pastroni dyshemenë e lagësht! Mund të shkaktoni goditje nga rryma elektrike, mirëpo në rastin më të mirë thithësja mund të krijojë aromë të keqe.

Shumica e njerĂ«zve, kur thyejnĂ« diçka, pĂ«rdorin thithĂ«sen, mirĂ«po kĂ«tĂ« assesi nuk bĂ«n ta bĂ«ni. Xhami lehtĂ« mund t’i shkatĂ«rrojĂ« gypat e thithĂ«ses, filtrat dhe qesen nĂ« tĂ« cilĂ«n grumbullohet pluhuri. /Telegrafi/

The post Mos e rrezikoni fshesĂ«n me rrymĂ«: GjĂ«rat qĂ« nuk duhet t’i thithni kurrĂ« me tĂ« appeared first on Telegrafi.

↗

Mban erë të pakëndshme dhe lulëzon vetëm një herë në disa vite: Lulja më e madhe në botë ndodhet në Berlin

✇Telegrafi
By: Gazmend Kajtazi

Lulja qĂ« mashtron insektet me erĂ«n e saj tĂ« rĂ«ndĂ« pĂ«r t’u pllenuar

E ardhur nga pyjet tropikale tĂ« shiut nĂ« Sumatra, Indonezi, lulja “Titan arum” mund tĂ« arrijĂ« mbi tre metra lartĂ«si, duke e bĂ«rĂ« atĂ« lulen mĂ« tĂ« madhe nĂ« botĂ«. Por nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m madhĂ«sia ajo qĂ« e bĂ«n kĂ«tĂ« bimĂ« kaq spektakolare – ajo lulĂ«zon jashtĂ«zakonisht rrallĂ« dhe lulĂ«zimi zgjat vetĂ«m tre ditĂ«. DitĂ«n e parĂ« tĂ« lulĂ«zimit, bima lĂ«shon njĂ« erĂ« tĂ« fortĂ« qĂ« i ngjan mishit tĂ« kalbur. Ky aromĂ« tĂ«rheq insekte qĂ« ushqehen nĂ« mishin e kalbur dhe pikĂ«risht ato ndihmojnĂ« nĂ« pllenimin e lules.

ÇfarĂ« Ă«shtĂ« Titan arum?

Titan arum u përshkrua shkencërisht për herë të parë në vitin 1878 nga botanisti italian Odoardo Beccari. Meqë në natyrë rritet vetëm në Sumatra, ekzistenca e saj është e rrezikuar për shkak të shkatërrimit të pyjeve tropikale.

Titan arum lulëzon gjatë natës. Ky proces fillon pasdite, kur struktura gjethore gjigante në bazë të bimës, e quajtur spata, hapet ngadalë duke zbuluar majën qendrore të lartë, të njohur si spadiks. Në mbrëmje, bima është në lulëzim të plotë. Natën e parë, Titan arum lëshon një aromë intensive që i ngjan mishit të kalbur. Kjo aromë e fortë zbehet natën e dytë, ndërsa spata fillon të mbyllet gradualisht. Ditën e tretë lulëzimi përfundon, pasi lulja nis të vyshket dhe të kalbet. Pas këtij cikli, bima hyn në një fazë pushimi. Më pas zhvillon një gjethe gjigante që mund të arrijë disa metra dhe ngjan me një pemë të vogël. Kjo gjethe grumbullon energji për dy vite, para se të vyshket përsëri, transmeton Telegrafi.

Era e pakëndshme

Era karakteristike e Titan arum ka një rol të rëndësishëm në strategjinë e saj të pllenimit. Bima lëshon aromën e një kafshe të dekompozuar për të tërhequr insekte që zakonisht kërkojnë mish të kalbur si një vend për të hedhur vezë. Por, në vend se të gjejnë një vend të përshtatshëm për vezë, këto insekte futen brenda strukturës së lules dhe pa e kuptuar ndihmojnë në pllenim. Natën e parë të lulëzimit, vetëm lulet femërore, të fshehura thellë brenda kurorës së lules, janë gati të marrin polenin. Natën e dytë, hapen lulet mashkullore dhe lëshojnë polenin.

E rrallë dhe e rrezikuar

Titan arum (Amorphophallus titanum) Ă«shtĂ« njĂ« bimĂ« shumĂ«vjeçare qĂ« i pĂ«rket familjes Araceae. Ajo formon njĂ« rizomĂ« nĂ«ntokĂ«sore qĂ« mund tĂ« arrijĂ« deri nĂ« 100 kg peshĂ«. Kur rizoma arrin madhĂ«sinĂ« e duhur, gjĂ« qĂ« mund tĂ« zgjasĂ« disa vite, bima zhvillon lulĂ«zimin, njĂ« grup lulesh mbi njĂ« kĂ«rcell qĂ« mund tĂ« arrijĂ« deri nĂ« tre metra lartĂ«si. Libri i Rekordeve Guinness i ka dhĂ«nĂ« lulĂ«zimit tĂ« Titan arum titullin “lulja mĂ« e lartĂ« nĂ« botĂ«â€.

Kjo bimë gjendet në serën me begonja në Kopshtin Botanik të Berlinit, ku temperatura mesatare është 30 gradë Celsius dhe lagështia arrin 80%. Megjithëse këto kushte janë ideale për bimën, për vizitorët mund të jenë sfiduese dhe të pakëndshme, për shkak të nxehtësisë së lartë dhe aromës së rëndë.

/Telegrafi/

 

The post Mban erë të pakëndshme dhe lulëzon vetëm një herë në disa vite: Lulja më e madhe në botë ndodhet në Berlin appeared first on Telegrafi.

❌