❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Pse në filmat amerikanë nuk përshëndesin në fund të telefonatave?

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – NĂ« filma dhe seriale televizive, veçanĂ«risht nĂ« ato amerikane, Ă«shtĂ« shumĂ« e zakonshme qĂ« dy personazhe nĂ« telefon ta pĂ«rfundojnĂ« bisedĂ«n duke e mbyllur papritur telefonin, pa u pĂ«rshĂ«ndetur.

ËshtĂ« njĂ« konventĂ« shumĂ« e zakonshme kinematografike dhe madje edhe kontraverse: nĂ« mediat sociale, veçanĂ«risht nĂ« Reddit, shumĂ« shikues thonĂ« se e gjejnĂ« tĂ« çuditshme dhe se, sapo fillojnĂ« ta vĂ«nĂ« re, nuk mund tĂ« mos e pikasin çdo herĂ«.

Arsyeja nuk ka të bëjë fare me zakonet e ndryshme që njerëzit mund të kenë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës: edhe atje, mbyllja e një telefonate pa përshëndetje ose mbyllje përgjithësisht, konsiderohet e pahijshme. Skenaristi amerikan, Michael Jamin ofroi një shpjegim të mundshëm në një video të vitit 2022 në TikTok.

Jamin citon konceptin e “lĂ«kurĂ«s sĂ« kĂ«pucĂ«ve”: Ă«shtĂ« njĂ« term i pĂ«rdorur pĂ«r tĂ« treguar veprime rutinĂ« qĂ« njerĂ«zit kryejnĂ«, tĂ« tilla si tĂ« ngrĂ«nit, tĂ« shkuarit nĂ« banjo ose thjesht tĂ« lĂ«vizurit nga njĂ« vend nĂ« tjetrin, tĂ« cilat rrallĂ« pĂ«rfshihen nĂ« skenarĂ«, sepse nuk shtojnĂ« asnjĂ« vlerĂ« argĂ«timi.

PĂ«rkundrazi, ato rrezikojnĂ« tĂ« mĂ«rzitin shikuesin dhe tĂ« ulin tensionin dhe ritmin e filmit ose serialit. Jamin shpjegon se pĂ«rshĂ«ndetjet nĂ« fund tĂ« telefonatave janĂ« pikĂ«risht “lĂ«kurĂ« kĂ«pucĂ«sh” – domethĂ«nĂ«, ato janĂ« veprime realiste qĂ« nuk i shtojnĂ« asgjĂ« historisĂ« dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye shkurtohen.

Një aspekt tjetër që Jamin përmend, janë rregullat e kohëzgjatjes që duhet të respektohen kur bëhet një film ose serial televiziv: heqja e rreshtave të panevojshëm nga dialogu, kursen disa sekonda.

Jamin shpjegon se për të gjitha këto arsye, me kalimin e kohës, autorët e kanë bërë zakon të mos shkruajnë as përshëndetje në fund të telefonatave në skenarët e tyre, duke e ditur se ato do të shkurtohen gjithsesi gjatë fazës së rishikimit ose redaktimit.

NĂ« njĂ« intervistĂ« tĂ« vjetĂ«r me “Washington Post”, skenaristja amerikane Jennie Ayers konfirmoi gjithashtu se Ă«shtĂ« çështje kohe, veçanĂ«risht nĂ« sitcom-e: “NjĂ« episod sitcom-i, zgjat rreth 22 minuta. Çdo shaka duhet tĂ« jetĂ« baza pĂ«r njĂ« shaka, tĂ« jetĂ« vetĂ« njĂ« shaka, ose tĂ« çojĂ« pĂ«rpara ngjarjen”.

MegjithatĂ«, efekti ndonjĂ«herĂ« Ă«shtĂ« kundĂ«rproduktiv, sepse shumĂ« njerĂ«z thonĂ« se e gjejnĂ« kaq jorealiste saqĂ« pĂ«rfundojnĂ« tĂ« shpĂ«rqendruar nga filmi dhe pĂ«rpiqen tĂ« rifitojnĂ« pezullimin e mosbesimit – atĂ« marrĂ«veshje tĂ« nĂ«nkuptuar me anĂ« tĂ« sĂ« cilĂ«s shikuesi pranon tĂ« lĂ«rĂ« mĂ«njanĂ« gjykimin kritik dhe tĂ« besojĂ« atĂ« qĂ« po i thuhet.

Shumë video humoristike qarkullojnë në mediat sociale që përshkruajnë se si do të reagonim në jetën reale nëse, për shembull, pasi të pranojmë një ftesë për një takim, personi tjetër e mbyllte papritur telefonin, siç ndodh në filma.

Në shumicën e rasteve, reagimi do të ishte të telefononim menjëherë për të pyetur nëse linja kishte rënë, ose për të kuptuar arsyen e një gjesti kaq të pazakontë dhe në dukje të vrazhdë.

Disa vite mĂ« parĂ«, njĂ« lexues i “The Guardian”, raportoi se po pĂ«rpiqej tĂ« imitonte kĂ«tĂ« praktikĂ« nĂ« telefonatat e tij nĂ« jetĂ«n reale dhe njerĂ«zit nĂ« anĂ«n tjetĂ«r do ta telefononin menjĂ«herĂ« duke menduar se linja ishte ndĂ«rprerĂ«.

Situata është e ndryshme për dramat, filmat aksion ose situatat, ku telefonata ndodh midis dy personave në një atmosferë të tensionuar.

NĂ« ato momente, ndĂ«rprerja e menjĂ«hershme e telefonatĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« element funksional qĂ« pasqyron gjendjen emocionale tĂ« personazheve: njĂ« “pĂ«rshĂ«ndetje” ose çdo frazĂ« tjetĂ«r pĂ«rmbyllĂ«se do tĂ« ulte intensitetin emocional tĂ« skenĂ«s dhe do ta bĂ«nte gjithçka mĂ« pak tĂ« besueshme nga pikĂ«pamja narrative.

NjĂ« shembull shumĂ« i famshĂ«m Ă«shtĂ« skena nĂ« filmin “Taken” (viti 2008), nĂ« tĂ« cilĂ«n, pas telefonatĂ«s kĂ«rcĂ«nuese tĂ« Liam Neeson, do tĂ« ishte e pamundur tĂ« pĂ«rfshihej njĂ« “pĂ«rshĂ«ndetje” pa prishur tensionin e skenĂ«s.

Sigurisht, kjo nuk vlen për të gjithë filmat dhe serialet: është e zakonshme në kinemanë amerikane, por është shumë më pak e zakonshme, për shembull, në filmat evropianë ose prodhimet e pavarura, të cilat ndjekin qasje dhe stile narrative më pak konvencionale.

PĂ«rshtati: Gazeta “Si”

The post Pse në filmat amerikanë nuk përshëndesin në fund të telefonatave? appeared first on Gazeta Si.

↗

Rusia në ekstazë: Putin është më i miri, nuk pranoi asgjë dhe ne fitojmë terren në Donbas

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – Duke synuar rublĂ«n, por duke marrĂ« njĂ« tĂ« qindtĂ«n e saj. NdonjĂ«herĂ« ekstremet pĂ«rplasen. Me kĂ«tĂ« shprehje tĂ« vjetĂ«r popullore, opozita ruse dhe media e saj synojnĂ« tĂ« theksojnĂ« se pavarĂ«sisht pritshmĂ«rive tĂ« larta, nĂ« Anchorage nuk u ra dakord pĂ«r asgjĂ« konkrete.

Duke iu referuar “kopeck”-ut, monedhĂ«s sĂ« vjetĂ«r prej bakri, e cila edhe sot konsiderohet njĂ« e qindta e rublĂ«s, galaktika ultranacionaliste, e ashtuquajtura Partia e LuftĂ«s sĂ« PĂ«rjetshme, e cila i frikĂ«sohej njĂ« armĂ«pushimi tĂ« menjĂ«hershĂ«m si murtaja, nxjerr nĂ« pah turpin e Donald Trump, i cili donte tĂ« arrinte shumĂ« dhe iu desh tĂ« kĂ«naqej me pothuajse asgjĂ«.

Por të dyja palët bien dakord në një pikë. Vladimir Putin bleu më shumë kohë, pa lëshuar asgjë, por në vend të kësaj mori, falas, një foto të qilimit të kuq të shtruar nën këmbët e tij dhe një shtrëngim historik duarsh, të cilat në vetvete janë tashmë shenjë e një fitoreje të madhe për Rusinë.

Dhe nëse për median dhe politikën zyrtare, presidenti rus, sipas përkufizimit, nuk bën kurrë gabime, imagjinoni kur ai fiton në të vërtetë.

Komenti i mëngjesit i nxitës Dmitry Medvedev ishte i qetë, pothuajse olimpik. Ndoshta, sepse kur gjërat shkojnë kaq mirë, të paktën sipas vizionit të tij agresiv, fyerjet janë të panevojshme.

“NjĂ« mekanizĂ«m i vĂ«rtetĂ« pĂ«r takime midis RusisĂ« dhe Shteteve tĂ« Bashkuara nĂ« nivelet mĂ« tĂ« larta Ă«shtĂ« rivendosur. QetĂ«si, pa ultimatume apo kĂ«rcĂ«nime. Presidenti rus personalisht dhe nĂ« detaje i shpjegoi Presidentit tĂ« Shteteve tĂ« Bashkuara kushtet tona pĂ«r t’i dhĂ«nĂ« fund konfliktit nĂ« UkrainĂ«. Shefi i ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ« refuzoi tĂ« ushtronte presion mbi RusinĂ«. TĂ« paktĂ«n pĂ«r momentin. ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« takimi demonstroi se negociatat janĂ« tĂ« mundshme pa parakushte dhe njĂ«kohĂ«sisht me vazhdimin e Operacionit Special Ushtarak. MĂ« e rĂ«ndĂ«sishmja, tĂ« dyja palĂ«t e vendosĂ«n nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« qartĂ« pĂ«rgjegjĂ«sinĂ« pĂ«r arritjen e njĂ« ndĂ«rprerjeje tĂ« armiqĂ«sive mbi supet e Kievit dhe EvropĂ«s”.

Uebsajti “Tsargrad”, njĂ« qendĂ«r mediatike pĂ«r mbĂ«shtetĂ«sit e linjĂ«s sĂ« ashpĂ«r, i krijuar dhe i mbĂ«shtetur nga oligarku mistik Konstantin Malofeev, i cili nĂ« vitin 2014 financoi Burrat e VegjĂ«l tĂ« GjelbĂ«r qĂ« pushtuan Donbasin, u angazhua nĂ« njĂ« transmetim tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« qĂ« i ngjante njĂ« marshimi triumfal.

Oleg Tsarev, njĂ« ish-deputet i RadĂ«s qĂ« shĂ«rbeu katĂ«r mandate pĂ«r PartinĂ« e Rajoneve tĂ« Yanukovych, njĂ« nga kundĂ«rshtarĂ«t mĂ« tĂ« zĂ«shĂ«m tĂ« “regjimit tĂ« Kievit”, shprehu kĂ«naqĂ«sinĂ« e tij qĂ« kishte parashikuar kĂ«tĂ« rezultat.

“Rusia nuk Ă«shtĂ« e interesuar pĂ«r njĂ« armĂ«pushim. Shtabi i PĂ«rgjithshĂ«m i raporton presidentit çdo ditĂ« se fitorja jonĂ« nĂ« front mund tĂ« jetĂ« e shpejtĂ«. TĂ« biem dakord pĂ«r njĂ« ndalim tĂ« armiqĂ«sive ndĂ«rsa vazhdojmĂ« tĂ« pĂ«rparojmĂ« do tĂ« kishte qenĂ« e padrejtĂ«. NĂ« kĂ«tĂ« moment, vetĂ«m raportet e ushtrisĂ« nĂ« Kremlin dhe mĂ« pas bisedimet e heshtura nĂ« nivele tĂ« larta kanĂ« rĂ«ndĂ«si, tĂ« bĂ«ra tĂ« mundura sigurisht jo falĂ« ‘paqebĂ«rĂ«sit’ Trump, por vetĂ«m falĂ« ushtarit rus i cili, pavarĂ«sisht gjithçkaje, po ecĂ«n pĂ«rpara”.

KĂ«tĂ« mĂ«ngjes, mbĂ«rriti edhe editoriali nga themeluesi Malofeev. Ai e ka kritikuar mĂ« parĂ« Putinin pĂ«r “zvarritje”, por Ă«shtĂ« nĂ« ekstazĂ« pas AlaskĂ«s.

“Le tĂ« shohim nĂ«se administrata amerikane mund ta detyrojĂ« regjimin e Kievit tĂ« bĂ«jĂ« paqe. NdĂ«rkohĂ«, duhet tĂ« pranojmĂ« se Putini, si gjithmonĂ«, Ă«shtĂ« negociatori mĂ« i mirĂ« nĂ« botĂ«: paqe me AmerikĂ«n dhe ne vazhdojmĂ« tĂ« pĂ«rparojmĂ« nĂ« Donbas. NjĂ« arritje e madhe”.

Me disa rezerva, ky qëndrim ndahet edhe nga vëzhgues pak më të shkëputur, siç është Timofei Bordachev i Qendrës Kërkimore Evropiane dhe Ndërkombëtare, një profesor në Shkollën e Lartë të Ekonomisë, një nga vatrat e putinizmit.

“Nuk prisja qĂ« samiti tĂ« zgjidhte çështjen ukrainase, e cila Ă«shtĂ« gurthemeli i sigurisĂ« evropiane. Por nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, ideja e ‘disfatĂ«s strategjike’ dhe ‘izolimit’ tĂ« RusisĂ«, Ă«shtĂ« hequr pĂ«rfundimisht nga pala amerikane. Kjo qasje e pĂ«rjashtoi konfliktin nga fushĂ«veprimi i marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare dhe e bĂ«ri atĂ« tĂ« pakontrollueshĂ«m. Fakti qĂ« ky ndryshim ka ndodhur sugjeron se ka dalĂ« nĂ« pah njĂ« realitet i ri: lufta nĂ« UkrainĂ« mbetet, faza e saj ushtarako-teknike ka tĂ« ngjarĂ« tĂ« vazhdojĂ« pĂ«r njĂ« farĂ« kohe, por po bĂ«het normale nĂ« historinĂ« e marrĂ«dhĂ«nieve ndĂ«rkombĂ«tare. Dhe, pĂ«r kĂ«tĂ« arsye, e zgjidhshme: nuk ka faktorĂ« ‘ekzistencialë’ pĂ«r vazhdimin e saj”.

NĂ«se bllokimi nĂ« UkrainĂ« Ă«shtĂ« njĂ« objektiv i arritur, politika zyrtare ka pĂ«r detyrĂ« tĂ« theksojĂ« natyrĂ«n globale tĂ« samitit, i cili nuk ishte i kufizuar vetĂ«m nĂ« UkrainĂ« – kjo Ă«shtĂ« parulla.

Andrey Klishas, kryetar i Komitetit tĂ« Senatit pĂ«r Legjislacionin Kushtetues, e pĂ«rmbush kĂ«tĂ« detyrĂ« duke folur pĂ«r njĂ« “vizion tĂ« gjerĂ«â€, tĂ« cilin ai beson se konfirmon aspiratĂ«n e RusisĂ« pĂ«r paqe tĂ« qĂ«ndrueshme dhe tĂ« drejtĂ«.

“NĂ« agjendĂ« Ă«shtĂ« njĂ« arkitekturĂ« e re e sigurisĂ« evropiane dhe ndĂ«rkombĂ«tare, dhe tĂ« gjithĂ« duhet ta pranojnĂ« atĂ«. Detyrat e Operacionit Special Ushtarak do tĂ« pĂ«rmbushen ose ushtarakisht ose diplomatikisht. Nuk do tĂ« ketĂ« armĂ«pushim pa parakushte, edhe pse fronti po shembet dhe trupat ruse po çlirojnĂ« vazhdimisht territore tĂ« reja”.

Kolegu i tij Andrey Klimov, kreu i Komisionit për Mbrojtjen e Sovranitetit Shtetëror, një diplomat me reputacion për të qenë i butë, gjithashtu i bashkohet korit.

“Shoh qĂ« nĂ« javĂ«t e fundit amerikanĂ«t kanĂ« qenĂ« shumĂ« seriozisht duke shqyrtuar mundĂ«sitĂ« e arritjes sĂ« njĂ« rezultati tĂ« madh strategjik, ekonomik dhe financiar qĂ« mund tĂ« vijĂ« nga njĂ« rivendosje e mundshme e marrĂ«dhĂ«nieve normale me RusinĂ«. SHBA-sĂ« duhet t’i njihet fakti qĂ« ka bĂ«rĂ« gjithçka tĂ« mundshme pĂ«r tĂ« mos lĂ«nĂ« vend pĂ«r partnerĂ«t e tyre mĂ« tĂ« vegjĂ«l evropianĂ«, e aq mĂ« pak pĂ«r kukullĂ«n Zelenski. Ata i mbajnĂ« larg duke imponuar hapat dhe zgjedhjet e tyre, si ky samit, pĂ«r tĂ« shmangur njĂ« tjetĂ«r spirale tensioni me RusinĂ«â€.

Ndërkohë, rubla kohët e fundit ka filluar të rritet përsëri, diçka që nuk e kishte bërë për muaj të tërë.

PĂ«rshtati: Gazeta “Si”

The post Rusia në ekstazë: Putin është më i miri, nuk pranoi asgjë dhe ne fitojmë terren në Donbas appeared first on Gazeta Si.

↗

Përplasje me armë gjatë një sherri në Laç, një i arrestuar dhe 4 në kërkim

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – PesĂ« persona janĂ« konfliktuar ashpĂ«r me njĂ«ri-tjetrin nĂ« Kurbin ku falĂ« ndĂ«rhyrjes sĂ« policisĂ« Ă«shtĂ« shmangur njĂ« ngjarje e rĂ«ndĂ« kriminale.

Në pranga ra 37-vjeçari Klajdi Rryta me banim në Tiranë, ndërsa 4 persona të tjerë të identifikuar si G. D., 27 vjeç, banues në Tiranë; E. Sh., 29 vjeç; E. Sh., 34 vjeç; si dhe E. R., 32 vjeç, banues në Laç.

MĂ«sohet se gjatĂ« sherrit qĂ« kanĂ« pasur rreth orĂ«s 11:00 nĂ« rrugĂ«n “Kurbini” kĂ«tĂ« tĂ« shtunĂ«, 37 vjeçari Rryta ka qĂ«lluar nĂ« ajĂ«r me pistoletĂ«.

FatmirĂ«sisht nuk ka patur persona tĂ« lĂ«nduar. NdĂ«rsa pas ndĂ«rhyrjes sĂ« policisĂ«, 37-vjeçarit iu gjet dhe sekuestrua pistoleta tip “Glock” me fishek nĂ« fole gati pĂ«r qitje. Policia thotĂ« se po punon pĂ«r kapjen e 4 personave tĂ« shpallur nĂ« kĂ«rkim.

The post Përplasje me armë gjatë një sherri në Laç, një i arrestuar dhe 4 në kërkim appeared first on Gazeta Si.

↗

Prapaskenat e samitit, nga shprehjet e Putinit te biseda private mbi limuzinĂ« (çfarĂ« nuk u pa ‘live’)

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – Nga shprehjet shumĂ«ngjyrĂ«she tĂ« Putinit deri te vaktet e servirura, samiti i AlaskĂ«s do tĂ« mbetet nĂ« histori edhe pĂ«r karakterin e tij shumĂ«dimensional.

Filloi nĂ« tavolinĂ« me mishin e pulĂ«s nga Kievi tĂ« ofruar gazetarĂ«ve rusĂ« nĂ« fluturimin pĂ«r nĂ« Anchorage. Pjata, sigurisht, u shfaq menjĂ«herĂ« nĂ« internet dhe gazetarĂ«t nĂ« bord ironikisht e morĂ«n atĂ« si “njĂ« shenjĂ« tĂ« mirĂ« pĂ«r negociatat”.

Ministri i Jashtëm rus, Lavrov mori të njëjtën iniciativë sarkastike, duke veshur një bluzë me fjalët CCCP, akronimi cirilik për Bashkimin Sovjetik, në prag të takimit.

Analistët e shohin atë si një mënyrë për të përsëritur vizionin e tij imperialist. Në treg, vlen pothuajse 100 euro. Shkencëtarët e sjelljes u thirrën gjithashtu për të studiuar çdo detaj të vogël të samitit.

Çdo moment i takimit Trump-Putin ne AlaskĂ« u vĂ«zhgua me lupĂ« nga mediat. Nuk u la pa komentuar pĂ«rgatitja, veshja e dy liderĂ«ve, shtrĂ«ngimi i duarve dhe shumĂ« detaje qĂ« nuk u panĂ« nĂ« transmetimet live.

Para se Putin të zbriste nga avioni i tij, tre ushtarë amerikanë u fiksuan nga telekamerat, duke rregulluar tapetin e kuq. Ky veprim u kundërshtua nga ukrainasit të cilët e komentuan si nënshtrim ndaj kreut të kremlinit.

Për rreth 30 minuta Trump e priti homologun rus brenda avionit Air Force. Jo pa kritika ishte edhe momenti kur kreu i Shtëpisë së Bardhë duartrokiti ardhjen e liderit të Kremlinit, pamje të cilat më pas u fshinë nga Shtëpia e Bardhë. Gjithashtu, dhe shtrëngimi i fortë i duarve nga Putin, u komentua si superioritet.

Çalimi herĂ« pas here i Putin bĂ«ri qĂ« mediat tĂ« hamendĂ«sojnĂ« se ai nuk gĂ«zon shĂ«ndet tĂ« mirĂ«. Shkujdesje u cilĂ«sua xhaketa e hapur e Trump nĂ« podiumin e takimit, ndĂ«rsa ndryshe u paraqit homologu i tij Putin.

Teksa dy liderët po i drejtoheshin podiumit, një avion bombardues B-2 dhe avionë të tjerë luftarakë fluturuan mbi kokat e tyre. Avioni B-2 konsiderohet simbol i fuqisë amerikane.

ËshtĂ« jashtĂ«zakonisht e pazakontĂ« tĂ« shohĂ«sh dy liderĂ« tĂ« fuqive tĂ« mĂ«dha tĂ« udhĂ«tojnĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n makinĂ«. Putin hipi nĂ« makinĂ«n e presidentit amerikan, qĂ« njihet me emrin “Bisha”.

Ai u ul në krahun e majtë, ndërsa Trump në anën e djathtë dhe në vendin e parë ishte një agjent i shërbimeve sekrete.

Putin u shfaq i qeshur brenda makinës, ndërsa dy liderët zhvilluan një bisedë private për rreth 10 minuta, aq sa zgjati rruga për në bazën ushtarake amerikane, aty ku dhe u zhvillua takimi i shumëpritur.

The post Prapaskenat e samitit, nga shprehjet e Putinit te biseda private mbi limuzinĂ« (çfarĂ« nuk u pa ‘live’) appeared first on Gazeta Si.

↗

Origjina dhe si lindën pushimet në bregdet?

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – Ashtu si lokomotiva me avull, telefoni mekanik dhe vaksina e parĂ«, pushimet nĂ« plazh u shpikĂ«n nĂ« fakt nĂ« Britani tĂ« Madhe.

Të kalosh pushime në plazh mund të duket si gjëja më e natyrshme në botë: të bredhësh përgjatë bregdetit, të luash mes valë dhe të shtrihesh me këmbët dhe krahët në rërë.

MegjithatĂ«, plazhi nuk Ă«shtĂ« konsideruar gjithmonĂ« njĂ« vend pĂ«r t’u çlodhur dhe pĂ«r t’u argĂ«tuar: nĂ« fund tĂ« fundit, mund tĂ« jetĂ« shumĂ« i ftohtĂ« ose shumĂ« i nxehtĂ«, shumĂ« me rĂ«rĂ«, i lagĂ«sht, i zymtĂ« ose i pakĂ«ndshĂ«m.

Dhe pastaj gjithmonë ekziston mundësia e mbytjes në det. Ideja e pushimeve në plazh u bë popullore në Britaninë e shekullit të 18-të, nga ku u përhap në të gjithë botën.

Kjo nuk do të thotë që njerëzit e shmangnin plazhin më parë: pushimet atje, megjithatë, nuk ishin një fenomen kulturor.

Një plazh në Blackpool, Angli, në vitin 1903

Origjina e pushimeve në plazh lidhet me mënyrën se si industrializimi po e ndryshonte Britaninë në atë kohë, si dhe me disa teori mjekësore që u përhapën gjatë asaj periudhe dhe që duken të çuditshme sot.

Siç shkruan Daniela Blei nĂ« njĂ« ese tĂ« shkĂ«lqyer tĂ« publikuar nĂ« Smithsonian.com – revista e “Smithsonian Institution” – nuk ka shumĂ« rrĂ«fime pĂ«r njerĂ«z qĂ« pushojnĂ« nĂ« plazh qĂ« datojnĂ« qĂ« nga periudhat e hershme.

Nga antikiteti deri nĂ« shekullin e 18-tĂ«, plazhi “ngjallte frikĂ« dhe trazirĂ« nĂ« imagjinatĂ«n popullore” dhe ishte “sinonim i natyrĂ«s sĂ« egĂ«r dhe tĂ« rrezikshme. Ishte vendi ku shkatĂ«rroheshin anijet dhe ndodhnin fatkeqĂ«si natyrore”, shkruan Blei.

Disa nga referencat mĂ« tĂ« hershme dhe mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme pĂ«r detin nĂ« kulturĂ«n perĂ«ndimore vijnĂ« nga Bibla, ku oqeani pĂ«rshkruhet si njĂ« vend misterioz dhe shkatĂ«rrues: ai shkaktoi PĂ«rmbytjen e Madhe dhe nĂ« ZanafillĂ« pĂ«rshkruhet si njĂ« “humnerĂ« e madhe”.

“Ky element i pazbutur ishte provĂ« se Krijimi nuk ishte ende i plotĂ«â€, shkruan Alain Corbin nĂ« librin e tij “Shpikja e Detit: PerĂ«ndimi dhe Joshja e Plazhit” (1750-1840), tĂ« cilin Blei e citon nĂ« artikullin e saj.

PoetĂ«t dhe filozofĂ«t romakĂ« Horace, Ovid dhe Seneka e urrenin detin dhe e pĂ«rshkruanin atĂ« si njĂ« forcĂ« “jo shoqĂ«rore” qĂ« ndante njerĂ«zit, shpjegon Corbin. NĂ« veprat e Shekspirit, deti paraqitet nĂ« formĂ«n e stuhive, udhĂ«timeve kaotike dhe mbytjeve tĂ« anijeve.

Megjithatë, në shekujt e 17-të dhe 18-të, deti filloi të shfaqej në poezinë franceze në një dritë më lajkatuese, thotë Corbin.

Në shekullin e 18-të, pikturat holandeze të peizazheve detare filluan të tërhiqnin turistë në qytetet bregdetare, të etur për të admiruar të njëjtat pamje që piktorët kishin vëzhguar.

Por një vetëdije e thellë për përfitimet e kalimit të kohës në plazh filloi në Britani në fund të shekullit të 18-të dhe fillim të shekullit të 19-të, kryesisht falë recetave mjekësore të kohës.

Shumë mjekë të kohës besonin se larja në detin e ftohtë mund të ishte e dobishme për gjendje të tilla, si melankolia dhe problemet me shpretkën, një tepricë e supozuar e tëmthit të zi, që i bënte njerëzit introvertë, të depresionuar, të kujdesshëm dhe me humor të keq.

Sëmundja rrjedh nga ideja e katër humoreve, një teori bazë mjekësore që daton që nga Hipokrati dhe grekët e lashtë.

Robert Burton, një studiues anglez që shkroi Anatominë e Melankolisë në vitin 1621, e përshkroi melankolinë si një nga sëmundjet kryesore njerëzore, një sëmundje të shpirtit dhe trupit që shoqërohet me shpretkën.

Megjithatë, për të luftuar melankolinë, strategjia e Burton nuk përfshinte pikërisht pushimet në plazh: Burton besonte se njerëzit që vuanin nga melankolia duhet të qëndronin në vende të thata.

Megjithatë, Corbin shpjegon se teoritë e tij në fund të fundit çuan, në një mënyrë ose në një tjetër, në përhapjen e pushimeve në plazh.

Burton besonte se kurimi më i mirë për melankolinë ishte një ndryshim peizazhi dhe për këtë arsye rekomandoi udhëtimin, ndryshimin e peizazhit dhe gjetjen e një vendi që i lejonte të admironte horizontin.

GjatĂ« dy shekujve tĂ« ardhshĂ«m, recetat e Burtonit frymĂ«zuan mjekĂ« tĂ« tjerĂ« qĂ« filluan t’u kĂ«shillonin pacientĂ«ve tĂ« shkonin nĂ« bregdet, duke besuar se zhytja nĂ« ujĂ«ra tĂ« ftohta, tĂ« kripura dhe tĂ« trazuara do tĂ« shkaktonte njĂ« tronditje qĂ« kishte efekte tĂ« dobishme nĂ« shĂ«ndetin e tyre.

Recetat e mjekëve të asaj kohe detajonin kohëzgjatjen, frekuencën dhe kushtet e larjes dhe traktatet shkencore ishin të shumta, duke listuar plazhet më të mira për një sërë sëmundjesh.

Corbin tregon se gratĂ« britanike shpesh punĂ«sonin “ndihmĂ«se larjeje”, tĂ« cilat i ndihmonin tĂ« kuptonin kohĂ«n dhe metodĂ«n e duhur pĂ«r larje – pĂ«r shembull, cila pjesĂ« e trupit duhet tĂ« vinte nĂ« kontakt me valĂ«t.

“‘NdjekĂ«sit’ i zhytnin pacientĂ«t e tyre nĂ« ujĂ« pikĂ«risht nĂ« momentin kur valĂ«t thyheshin, duke u kujdesur qĂ« tĂ« mbanin kokat nĂ«n ujĂ« pĂ«r tĂ« rritur ndjesinĂ« e mbytjes”, shkruan Corbin.

Ashtu si kalitja e çelikut, këto banja periodike të ftohta konsideroheshin një metodë për forcimin e pacientëve, siç ishin gratë e reja, lëkura e zbehtë e të cilave konsiderohej e rrezikshme.

Zbulimi i oksigjenit nga Antoine Lavoisier në vitin 1778 çoi në popullarizimin e gjerë të teorive rreth përfitimeve shëndetësore të ajrit të detit, i cili mendohej se ishte më i oksigjenuar dhe i pastër, shpjegon Corbin.

NdĂ«rkohĂ«, uji dhe ajri nĂ« qytetet britanike po ndoteshin mĂ« shumĂ«. Fabrikat po lindnin nĂ« tĂ« gjithĂ« BritaninĂ« – vendi i parĂ« qĂ« u industrializua.

Turizmi dhe industrializimi shkonin dorĂ« pĂ«r dore, duke u dhĂ«nĂ« njerĂ«zve, si dĂ«shirĂ«n, ashtu edhe mundĂ«sinĂ« – nĂ« aspektin e financave dhe transportit – pĂ«r t’u larguar.

Me kalimin e kohës, të shkuarit në bregdet u bë një lloj aktiviteti konkurrues në shoqërinë e lartë britanike.

NĂ« vitin 1783, Princi i Uellsit – i cili mĂ« vonĂ« do tĂ« bĂ«hej Mbreti George IV – vizitoi Brighton, pasi iu tha se larja nĂ« det do t’i pĂ«rmirĂ«sonte problemet me artritin.

NĂ« dekadat nĂ« vijim, kjo prirje u pĂ«rhap nĂ« tĂ« gjitha elitat. NĂ« romanin “Emma” tĂ« Jane Austen, botuar nĂ« vitin 1815, pĂ«r shembull, babai hipokondriak i protagonistit diskuton vazhdimisht me miqtĂ« e tij tĂ« shoqĂ«risĂ« sĂ« lartĂ« pĂ«rfitimet shĂ«ndetĂ«sore tĂ« plazheve tĂ« ndryshme tĂ« BritanisĂ«.

Zakoni i të shkuarit në bregdet u përhap më pas në të gjitha nivelet e shoqërisë. Hekurudhat që u ndërtuan në të gjithë Britaninë në fillim të shekullit të 19-të e bënë udhëtimin drejt oqeanit të arritshëm edhe për klasat e ulëta.

Deri në fund të shekullit të 19-të, Blackpool ishte bërë vendpushimi kryesor bregdetar në botë për klasën punëtore.

“Deri nĂ« vitin 1840, plazhi kishte fituar njĂ« kuptim tĂ« ri pĂ«r evropianĂ«t. Ishte bĂ«rĂ« njĂ« vend pĂ«r konsum njerĂ«zor: njĂ« ‘arratisje’ e lakmuar nga qyteti dhe rutina e jetĂ«s moderne”, shkruan Blei.

Ashtu si shumë gjëra të tjera të epokës, pushimet në bregdet u bënë një nga eksportet kulturore të Britanisë, duke u përhapur gojë më gojë dhe nëpërmjet emigrantëve britanikë.

NĂ« fillim tĂ« shekullit tĂ« 19-tĂ«, vendpushimet kishin lindur tashmĂ« nĂ« Normandi – nĂ« FrancĂ«n veriperĂ«ndimore – GjermaninĂ« veriore dhe Skandinavi, thotĂ« Walton, dhe deri nĂ« fund tĂ« shekullit, ato kishin arritur edhe nĂ« Shtetet e Bashkuara, sĂ« pari nĂ« bregdetin e AnglisĂ« sĂ« Re dhe pastaj gradualisht nĂ« rajonin e Atlantikut tĂ« MesĂ«m dhe nĂ« Jug.

NĂ« vitet 1960, popullariteti i madh i paketave me udhĂ«time ajrore, çoi nĂ« rĂ«nien e qyteteve tradicionale turistike, si Brighton dhe Coney Island. Por pĂ«r ata qĂ« duan t’i vizitojnĂ« ato, njĂ« zhytje nĂ« det Ă«shtĂ« ndoshta ende njĂ« kurĂ« e mirĂ« pĂ«r trishtimin.

PĂ«rshtati: Gazeta “Si”

The post Origjina dhe si lindën pushimet në bregdet? appeared first on Gazeta Si.

↗

Sa duhet t’i besojmĂ« inteligjencĂ«s artificiale pĂ«r shĂ«ndetin tonĂ«?

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – NdĂ«rsa analizonte imazhet e CT tĂ« trurit, njĂ« AI e Google shpiku njĂ« pjesĂ« anatomike inekzistente, duke shkruar njĂ« raport qĂ« mĂ« vonĂ« u pĂ«rfshi nĂ« njĂ« studim shkencor mbi dobinĂ« e AI-sĂ« nĂ« diagnozat mjekĂ«sore.

Gabimi u vu re nga një neurolog i cili nuk ishte i përfshirë në studim dhe u korrigjua vetëm pjesërisht nga Google, i cili u përpoq të minimizonte rëndësinë e tij.

Historia, e raportuar nga disa faqe interneti të teknologjisë dhe shëndetit, është emblematike se si inteligjenca artificiale, pavarësisht se tregon potencial të madh në fushën mjekësore, mund të gjenerojë rezultate mashtruese nëse nuk mbikëqyret siç duhet.

Përtej shkrimit, vizatimit, redaktimit të imazheve dhe kompozimit të muzikës, sistemet e inteligjencës artificiale (IA) pritet të përdoren gjithnjë e më shumë në fusha të shumta, përfshirë kujdesin shëndetësor.

Disa nga zhvilluesit më të mëdhenj, si OpenAI dhe Google, kanë argumentuar prej kohësh se AI e tyre mund të përdoret jo vetëm në zhvillimin e barnave të reja, por edhe për të ndihmuar mjekët të bëjnë diagnoza më të sakta dhe më të sakta.

Ka mundësi dhe entuziazëm të madh rreth kësaj mundësie, por disa mjekë dhe ekspertë të AI-së kërkojnë kujdes dhe pranojnë kufizimet e aplikacioneve aktuale diagnostikuese.

Për më shumë se një vit, Google ka promovuar progresin dhe rezultatet e arritura nga Med-Gemini, një grup modelesh multimodale (domethënë, modele që kombinojnë elementë të shumtë, siç janë informacionet nga imazhet, teksti dhe burime të tjera) të specializuara në mjekësi.

Ky sistem mund të përmbledhë tekste mjekësore, të vlerësojë simptomat e raportuara nga një pacient për të provuar një diagnozë dhe është gjithashtu i aftë të analizojë imazhe të tilla si rrezet X, skanimet CT dhe MRI-të, duke zbuluar anomali dhe duke i raportuar ato te mjekët.

Kjo detyrë e fundit është kryer nga disa inteligjenca artificiale të tjera të disponueshme për njëfarë kohe dhe ka rezultuar shumë premtuese, me teste që tregojnë se sistemet e analizës së imazhit ndonjëherë panë gjëra që radiologët nuk i kishin parë. Por gjërat nuk shkojnë gjithmonë mirë.

Inteligjencat artificiale mund të halucinojnë dhe për këtë arsye të raportojnë diçka që nuk ekziston, ose të shpikin një pjesë anatomike tërësisht, me të gjitha rreziqet që mund të sjellin nëse mjekët që përdorin këto softuerë bëjnë vlerësime të pakujdesshme.

Med-Gemini e bëri këtë duke krijuar një pjesë të trurit që nuk ekziston dhe e cila më pas përfundoi në një studim shkencor, i cili përshkroi progresin e arritur nga ajo inteligjencë artificiale.

Për të kuptuar problemin, nevojitet një mësim i shpejtë mbi anatominë. Ganglionet bazale janë një strukturë e trurit e përbërë nga neurone të vendosura në bazën e trurit dhe janë të përfshira në funksione të shumta, të tilla si kontrolli i lëvizjes, të mësuarit dhe menaxhimi emocional.

Arteria bazilare, nga ana tjetër, është një enë gjaku që çon gjak në struktura të shumta të trurit. Prandaj, ato kanë funksione shumë të ndryshme dhe për këtë arsye kërkojnë trajtime të ndryshme në varësi të problemeve të mundshme.

Halucinacioni i Med-Gemini pĂ«rbĂ«hej nga shpikja e “ganglioneve bazilare”, njĂ« pjesĂ« anatomike joekzistente.

Gabimi nuk u vu re nga ata që shqyrtuan raportin, as nga ata që më pas përgatitën studimin shkencor mbi aftësitë e AI-së së Google në fushën mjekësore.

“Ganglionet bazale” gjithashtu pĂ«rfunduan nĂ« blogun zyrtar tĂ« kompanisĂ« nĂ« maj 2024, nĂ« njĂ« artikull informues qĂ« ilustronte pikat kryesore tĂ« studimit nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« nxirrte nĂ« pah progresin e bĂ«rĂ« me AI-nĂ« e re.

Pjesa e studimit qĂ« ilustron aftĂ«sitĂ« e Mes-BinjakĂ«ve me “ganglionet bazale”

Siç raportohet nga faqja e internetit e teknologjisĂ« “The Verge”, gabimi u vu re mĂ« vonĂ« nga njĂ« neurolog i cili kishte kryer kĂ«rkime me inteligjencĂ«n artificiale. Ai njoftoi Google, i cili e redaktoi artikullin popullor pa i njoftuar ata se e kishte korrigjuar gabimin, i cili, pĂ«r mĂ« tepĂ«r, mbeti i pranishĂ«m nĂ« studimin shkencor.

Neurologu vuri nĂ« dukje publikisht se artikulli ishte korrigjuar pa ndonjĂ« informacion tĂ« ri, dhe vetĂ«m atĂ«herĂ« Google e ndryshoi atĂ« pĂ«rsĂ«ri, duke shtuar njĂ« shpjegim qĂ« do t’i kishte hutuar shumĂ« mjekĂ«: “Vini re se ‘basal’ Ă«shtĂ« njĂ« gabim i zakonshĂ«m transkriptimi i fjalĂ«s ‘basal’ qĂ« Med-Gemini mĂ«soi nga tĂ« dhĂ«nat e tij tĂ« trajnimit, edhe pse kuptimi i raportit tĂ« tij mbetet i njĂ«jtĂ«.” Prandaj, Google e konsideroi atĂ« mĂ« shumĂ« si njĂ« gabim shtypi sesa njĂ« halucinacion.

Duke pĂ«rdorur njĂ« motor kĂ«rkimi shkencor tĂ« madh si Google Scholar, ka mĂ« pak se njĂ«qind rezultate pĂ«r “ganglionet bazilare”, ndĂ«rsa ka gati 900,000 rezultate pĂ«r “ganglionet bazale” dhe gati 150,000 pĂ«r “arterien bazilare”.

Gjatë trajnimit të tij, Med-Gemini do të duhej të analizonte shumë më tepër tekste që përmbanin dy versionet e sakta sesa ato pak me gabimin, kështu që është e paqartë pse në atë rast specifik prodhoi një term që nuk ka kuptim mjekësor.

PĂ«rgjigja e ChatGPT ndaj kĂ«rkesĂ«s pĂ«r tĂ« krijuar “njĂ« pĂ«rfaqĂ«sim realist tĂ« botĂ«s nĂ« tĂ« ardhmen nĂ«se njerĂ«zimi vazhdon tĂ« zhvillojĂ« inteligjencĂ«n artificiale”

Jeta e askujt nuk u vu në rrezik nga gabimi, por sjellja anormale e inteligjencës artificiale nuk duhet nënvlerësuar, veçanërisht në fushën mjekësore.

Në një seri testesh, disa mjekë vunë re se modele të tjera, të tilla si MedGemma, gjithashtu e zhvilluar nga Google, i ndryshojnë ndjeshëm përgjigjet e tyre në varësi të mënyrës se si u bëhen pyetje, duke prodhuar kështu raporte të ndryshme për të njëjtat imazhe të analizuara.

Nëse kërkesa, d.m.th., teksti që përmbante kërkesën, përfshinte detaje të gjera të pacientit, inteligjenca artificiale ofronte një diagnozë të saktë të problemit, ndërsa për një kërkesë më të paqartë, sistemi nuk arrinte të zbulonte ndonjë problem shëndetësor edhe pse ato ishin të dukshme në rrezet X.

Kompanitë e mëdha të teknologjisë që qëndrojnë pas modeleve më të njohura, si ChatGPT dhe Gemini, thonë se inteligjenca artificiale e tyre duhet të shihet si një ndihmë për mjekët, jo si një zëvendësim, duke nënkuptuar se vendimi përfundimtar i mbetet mjekut, si në aspektin e diagnozave ashtu edhe të trajtimeve që do të përshkruhen.

Por edhe kĂ«tu, mund tĂ« ketĂ« probleme. Inteligjenca artificiale do tĂ« pĂ«rdoret gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« pĂ«r tĂ« shkruar raporte dhe receta, duke i bĂ«rĂ« ato mĂ« tĂ« lehta pĂ«r t’u kuptuar nga pacientĂ«t dhe mĂ« tĂ« shpejta pĂ«r t’u plotĂ«suar nga mjekĂ«t.

MjekĂ«t do tĂ« jenĂ« gjithmonĂ« pĂ«rgjegjĂ«s pĂ«r korrigjimin e tyre pĂ«r t’u siguruar qĂ« Inteligjenca Artificiale nuk ka keqkuptuar ose shpikur njĂ« pjesĂ«, me rrezikun qĂ« me recetĂ«n e njĂ«qindtĂ« tĂ« ngjashme, mjeku mund tĂ« humbasĂ« diçka, me rreziqe qĂ« variojnĂ« nga minimale nĂ« shumĂ« serioze pĂ«r pacientin.

Zhvilluesit e modeleve shpesh theksojnë se vetëm në pak vite, ka pasur përparime të mëdha në saktësinë e tyre, ndërsa prevalenca e gabimeve njerëzore në fushën mjekësore mbetet pak a shumë e qëndrueshme. Këto gabime mund të reduktohen falë përhapjes së Inteligjencës Artificiale.

Nuk ka mungesĂ« potenciali dhe disa pĂ«rvoja premtuese janĂ« tashmĂ« tĂ« disponueshme. EkzistojnĂ« gjithashtu propozime pĂ«r tĂ« parandaluar njĂ« “garĂ« drejt inteligjencĂ«s artificiale” siç ka ndodhur tashmĂ« nĂ« sektorĂ« tĂ« tjerĂ«, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« kostot dhe mundĂ«sitĂ« e pĂ«rdorimit tĂ« tyre nĂ« kujdesin shĂ«ndetĂ«sor tĂ« studiohen dhe analizohen mĂ« mirĂ«.

Siç shpjegoi pĂ«r “The Verge”, Jonathan Chen, profesor i asociuar nĂ« ShkollĂ«n e MjekĂ«sisĂ« tĂ« Stanfordit: “ËshtĂ« njĂ« kohĂ« vĂ«rtet e çuditshme, ku shumĂ« nga kĂ«to gjĂ«ra po pĂ«rvetĂ«sohen shumĂ« shpejt nĂ« mjediset klinike. Ato nuk janĂ« pjekur ende. [
] Kur kemi tĂ« bĂ«jmĂ« me mjekĂ«sinĂ«, diçka e papĂ«rsosur mund tĂ« duket e patolerueshme”.

PĂ«rshtati: Gazeta “Si”

The post Sa duhet t’i besojmĂ« inteligjencĂ«s artificiale pĂ«r shĂ«ndetin tonĂ«? appeared first on Gazeta Si.

↗

Si do ishte bota pa mikrobe? Një depo e madhe plehrash dhe e pajetë

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – Ne i konsiderojmĂ« kryesisht ato armiq qĂ« duhen eliminuar me dezinfektantĂ«, detergjentĂ« dhe antibiotikĂ«. MegjithatĂ«, bakteret janĂ« thelbĂ«sore pĂ«r jetĂ«n tonĂ« dhe atĂ« tĂ« planetit.

Dy studiues nga Instituti pĂ«r GjenomikĂ« dhe Biologji Sistemesh nĂ« Laboratorin KombĂ«tar Argonne nĂ« Illinois (SHBA), u pĂ«rpoqĂ«n tĂ« imagjinonin se çfarĂ« do t’i ndodhte botĂ«s, nĂ«se tĂ« gjitha speciet bakteriale do tĂ« zhdukeshin papritmas dhe simulimi parashikoi njĂ« kolaps tĂ« plotĂ« shoqĂ«ror brenda njĂ« viti.

Pas një periudhe urie, anarkie dhe lufte civile, zhdukja e një pjese të madhe të popullsisë njerëzore, kafshëve dhe bimëve, do të ishte e pashmangshme; nëse do të zhdukeshin edhe viruset dhe kërpudhat, katastrofa do të ishte edhe më e shpejtë dhe dramatike.

Kequshqyerja

Jo tĂ« gjitha format e jetĂ«s do tĂ« zhdukeshin, por bota nuk do tĂ« ishte mĂ« siç e njohim: Duccio Cavalieri, Rino Rappuoli dhe Lisa Vozza e theksuan kĂ«tĂ« nĂ« librin “A do ta shpĂ«tojnĂ« mikrobet botĂ«n?”, duke shpjeguar se si vetĂ«m njĂ« pakicĂ« mikrobesh, afĂ«rsisht 1,400 lloje, mund tĂ« na dĂ«mtojnĂ« nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«.

Pjesa tjetër është e dobishme për botën dhe gjithashtu për shëndetin tonë: nëse të gjitha mikrobet do të zhdukeshin, do të shihnim zhdukjen e të gjitha sëmundjeve infektive, siç janë malaria, sëmundjet seksualisht të transmetueshme ose disa kancere të lidhura me infeksione virale, siç është kanceri i qafës së mitrës ose kanceri i mëlçisë, nëse zhdukeshin edhe viruset.

MegjithatĂ«, do tĂ« vuanim nga kequshqyerja pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« vitaminave dhe elementĂ«ve tĂ« tjerĂ« qĂ« nuk mund t’i prodhojmĂ« vetĂ« dhe “trakti tretĂ«s do tĂ« mbushej tepĂ«r me ushqime tĂ« forta qĂ« janĂ« shumĂ« tĂ« vĂ«shtira pĂ«r t’u zbĂ«rthyer pa ndihmĂ«n e mikrobeve”, thonĂ« Cavalieri, Rappuoli dhe Vozza.

“Trupi ynĂ« Ă«shtĂ« nĂ« fakt njĂ« shtĂ«pi pĂ«r mikrobet, ku tĂ« paktĂ«n njĂ« nĂ« dy qeliza u pĂ«rket atyre. Secili prej nesh mbart rreth dy kilogramĂ« mikroorganizmash si i rritur”.

Toksinat dhe sëmundjet

Pa mikrobe, shumë sëmundje jo-ngjitëse do të shtoheshin, sepse mikrobet me të cilat bashkëjetojmë në paqe, eliminojnë gjithashtu toksinat e dëmshme.

Ankthi, depresioni dhe sëmundjet mendore dhe neurodegjenerative do të ishin gjithashtu më të përhapura, sepse sistemi nervor do të vuante nga mungesa e molekulave dhe sinjaleve të shumta nga bakteret që jetojnë në zorrë.

Duke gjykuar nga kafshët pa mikrobe, të krijuara në laboratorë duke përdorur antibiotikë në embrione dhe të rritura në mjedise sterile, do të kishte pasoja negative për zhvillimin e trurit. Përgjigja imune do të ishte e dobët dhe mushkëritë, zemra dhe veshkat do të tkurreshin.

Për më tepër, mikrobet me të cilat bashkëjetojmë janë aq thelbësore për shëndetin tonë, saqë as nuk ka nevojë të supozohet se ato do të zhduken për të krijuar një pamje alarmante.

Një çekuilibër në marrëdhënien tonë simbiotike me to është i mjaftueshëm për të rritur gjasat e obezitetit, tumoreve, sëmundjeve autoimune dhe neurodegjenerative.

Imuniteti

Faza më kritike është fëmijëria e hershme: që nga lindja, ne biem në kontakt me mikrobet e pranishme në mjedisin tonë dhe rreth moshës katër vjeç, mikrobiota jonë personale është e pjekur, e ngjashme me atë të të rriturve.

Prandaj, në vitet e para, mbrojtjet tona imunitare mësojnë të dallojnë midis pushtuesve të rrezikshëm, nga të cilët duhet të mbrohemi dhe mikrobeve të dobishme, me të cilat mund të bashkëjetojmë.

Siç theksojnĂ« ekspertĂ«t italianĂ«, “pa kĂ«tĂ« mĂ«sim imunitar tĂ« domosdoshĂ«m dhe tĂ« pashmangshĂ«m, mbijetesa jonĂ« do tĂ« ishte e pamundur. MegjithatĂ«, njohja graduale midis njĂ« fĂ«mije dhe mikrobeve tĂ« tij ose tĂ« saj, mund tĂ« pengohet nga praktika dhe zakone tĂ« ndryshme (si higjiena e tepĂ«rt) ose edhe nga pĂ«rdorimi i antibiotikĂ«ve nĂ« muajt ose vitet e para tĂ« jetĂ«s, pĂ«rveç nĂ«se justifikohet nga infeksionet qĂ« i kĂ«rkojnĂ« ato: fĂ«mijĂ«t qĂ« kanĂ« marrĂ« antibiotikĂ« nĂ« dy vitet e para, kanĂ« njĂ« rrezik mĂ« tĂ« lartĂ« pĂ«r tĂ« zhvilluar alergji, astmĂ«, obezitet dhe sĂ«mundje kronike inflamatore tĂ« zorrĂ«ve”.

Antibiotikët

AntibiotikĂ«t kanĂ« shpĂ«tuar miliona njerĂ«z, por pĂ«rdorimi i tyre nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« papĂ«rshtatshme mund tĂ« jetĂ« po aq i rrezikshĂ«m sa edhe mospasja e tyre nĂ« dispozicion, siç pĂ«rfundojnĂ« ekspertĂ«t: “PĂ«r rreth 80 vjet, jeta jonĂ« Ă«shtĂ« ndikuar gjithnjĂ« e mĂ« shumĂ« nga antibiotikĂ«t dhe sterilizuesit. KĂ«shtu, ne kemi zvogĂ«luar dhe vazhdojmĂ« tĂ« zvogĂ«lojmĂ« diversitetin mikrobik ndaj tĂ« cilit jemi tĂ« ekspozuar. Nevojiten zgjidhje mĂ« miqĂ«sore me mjedisin, tĂ« kujdesshme dhe tĂ« synuara pĂ«r tĂ« kontrolluar agjentĂ«t infektivĂ«, duke ruajtur diversitetin e mikrobeve dhe shĂ«ndetin e planetit. Mbi tĂ« gjitha, njerĂ«zit duhet tĂ« bĂ«hen tĂ« vetĂ«dijshĂ«m, se steriliteti mikrobik nuk Ă«shtĂ« njĂ« shpĂ«tim, por mĂ« tepĂ«r njĂ« nga kĂ«rcĂ«nimet mĂ« tĂ« fuqishme ekzistenciale nĂ« botĂ«n bashkĂ«kohore”.

Planeti

Një Tokë pa mikrobe do të ishte një depo gjigante mbeturinash, sepse nuk do të kishte asnjë mënyrë për të dekompozuar organizmat e vdekur.

Shkurt, ne nuk do të kishim më substanca thelbësore si fosfori dhe ajri vështirë se do të thithej pa fotosintezën e cianobaktereve që jetojnë në ujë dhe prodhojnë pjesën më të madhe të oksigjenit atmosferik.

Mikrobet, me enzimat e tyre, janë gjithashtu thelbësore për prodhimin e ushqimit dhe pijeve, për riciklimin e shumë materialeve, për prodhimin e energjisë së pastër dhe madje edhe për luftimin e ndryshimeve klimatike.

PĂ«r kĂ«to dhe arsye tĂ« tjera, Rino Rappuoli, drejtor shkencor i QendrĂ«s sĂ« BioteknologjisĂ« nĂ« Siena dhe njĂ« grup shkencĂ«tarĂ«sh ndĂ«rkombĂ«tarĂ«, theksuan sĂ« fundmi nĂ« revistĂ«n “Cell”, se pa mikrobet dhe biodiversitetin e tyre, nuk mund ta arrinim qĂ«llimin global tĂ« qĂ«ndrueshmĂ«risĂ« tĂ« OKB-sĂ«.

“Mikrobet janĂ« tĂ« gjithanshme dhe pasqyrojnĂ« se sa tĂ« ndĂ«rlidhura janĂ« problemet, por edhe zgjidhjet, pĂ«r jetĂ«n e qĂ«ndrueshme nĂ« planet. Mikrobioma globale Ă«shtĂ« qendrore pĂ«r funksionimin e TokĂ«s”, thonĂ« ekspertĂ«t.

Po mikrobet pa ne? Do të mbijetonin?

Nëse të gjitha kafshët, përfshirë edhe ne, do të zhdukeshin nga Toka, bakteret do të mbijetonin. Ato riprodhohen me shpejtësi të madhe, duke krijuar pasardhës me një probabilitet shumë të lartë për të zhvilluar variante me një avantazh evolucionar: në një kohë të shkurtër, do të kishte tufa mikrobesh të afta të bënin pa ne si pritës.

Shfaqja e mutacioneve për të mbijetuar në kushte të vështira është i njëjti mekanizëm që bakteret përdorin për të mbrojtur veten nga kërcënimet, siç janë antibakteriet e prodhuara nga bimët dhe gjithashtu çon në rezistencë ndaj antibiotikëve.

Duke i tepruar me përdorimin e tyre dhe duke lëshuar sasi të mëdha në mjedis, për shembull, për të trajtuar infeksione për të cilat ato janë të padobishme ose në bujqësi intensive, ne kemi krijuar një presion të madh që po zgjedh baktere të pandjeshme ndaj të gjitha ilaçeve.

Kjo është një emergjencë që tashmë vret pesë milionë njerëz çdo vit, sipas OBSH-së dhe pritet të dyfishohet deri në vitin 2050.

PĂ«rshtati: Gazeta “Si”

The post Si do ishte bota pa mikrobe? Një depo e madhe plehrash dhe e pajetë appeared first on Gazeta Si.

↗

Vrasja e 14-vjeçarit në Maliq u filmua nga kamerat, i mituri tentoi të mbrohej me karrige

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – Hetimet pĂ«r vrasjen e 14-vjeçarit nĂ« fshatin Pirg tĂ« Maliqit kanĂ« zbuluar detaje tĂ« reja mbi dinamikĂ«n e ngjarjes.

Nga dosja hetimore, mësohet se pak ditë para se të ndodhte krimi, autori E.G., ka shkuar me një mjet në fshatin Zvirinë dhe para lokalit të xhaxhait të viktimës ka xhiruar gomat dhe është larguar.

DitĂ«n e ngjarjes, viktima Erald Xhejo sĂ« bashku me njĂ« shok kanĂ« shkuar nĂ« fshatin Pirg pĂ«r t’u qethur nĂ« berberhanĂ« nĂ« afĂ«rsi tĂ« lokalit ku ndodhi vrasja.

Ata kanĂ« parĂ« E.G., duke kaluar me makinĂ« dhe i kanĂ« thirrur me qĂ«llim pĂ«r t’u sqaruar. Ai ka ndaluar ka dalĂ« nga makina dhe kanĂ« nisur nĂ« debatojnĂ« ndĂ«rkohĂ« qĂ« ka nxjerrĂ« thikĂ«n.

Viktima nĂ« kĂ«to kushte ka marrĂ« njĂ« karrige nga oborri i lokalit pĂ«r t’u vetĂ«mbrojtur duke e vendosur pĂ«rpara trupit, por teksa bĂ«nte hapa pas Ă«shtĂ« penguar dhe autori nĂ« atĂ« moment e ka goditur me thikĂ«.

E gjithë ngjarja është filmuar nga kamerat e sigurisë së lokalit. Sipas policisë, 8 persona janë përfshirë në vrasjen e 14-vjeçarit Xhejo. Policia ka arrestuar autorin 14-vjeçar, E.G.,, babain e xhaxhain e tij, 4 të mitur të tjerë si dhe një 34-vjeçar.

Policia dyshon se babai e xhaxhai i autorit kanë fshehur thikën me të cilën u krye krimi i rëndë. 4 të miturit e arrestuar kanë qenë të pranishëm në vendngjarje, por kanë tentuar të fshehin ngjarjen në deklarimet e dhëna. Ndërsa 34-vjeçari, tentoi ta largonte nga vendngjarja autorin pasi kishte kryer vrasjen e bashkëmoshatarit.

Vrasja ndodhi dy ditĂ« mĂ« parĂ« brenda njĂ« lokali, ku dy tĂ« miturit kishin shkuar tĂ« “sqaroheshin” pas sherreve tĂ« vazhdueshme nĂ« rrjetet sociale.

The post Vrasja e 14-vjeçarit në Maliq u filmua nga kamerat, i mituri tentoi të mbrohej me karrige appeared first on Gazeta Si.

↗

Konflikt në Durrës, 32-vjeçari tenton të vrasë fqinjin me makinë

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – NjĂ« 32-vjeçar nga Sukthi, DurrĂ«s, u arrestua pasi tentoi tĂ« vriste me automjet fqinjin e tij 40-vjeçar, pas njĂ« konflikti pĂ«r fyerje dhe ofendime.

Ngjarja ndodhi në fshatin Perlat, ku viktima u godit me makinë dhe u dërgua në Spitalin Rajonal Durrës për mjekim.

Policia tha se autori, B. Sh., drejtonte në gjendje të dehur me 0.92 mg/l alkool. Automjeti u sekuestrua, ndërsa materialet procedurale iu referuan Prokurorisë për veprime të mëtejshme.

“SpecialistĂ«t pĂ«r Hetimin e Krimeve ndaj Personit, nĂ« DVP DurrĂ«s, arrestuan nĂ« flagrancĂ« shtetasin B. Sh., 32 vjeç, banues nĂ« Sukth, DurrĂ«s, i dyshuar pĂ«r kryerjen e veprave penale “Vrasje me dashje”, e mbetur nĂ« tentativĂ« dhe “Drejtimi i automjeteve nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« parregullt”, – njofton policia.

The post Konflikt në Durrës, 32-vjeçari tenton të vrasë fqinjin me makinë appeared first on Gazeta Si.

↗

Pakistan, të paktën 300 persona humbin jetën për shkak të përmbytjeve nga shirat

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – NĂ« Pakistan, tĂ« paktĂ«n 300 persona kanĂ« vdekur pĂ«r shkak tĂ« pĂ«rmbytjeve dhe rrĂ«shqitjeve tĂ« dheut tĂ« shkaktuara nga shirat e rrĂ«mbyeshĂ«m, pĂ«rfshirĂ« 180 nĂ« provincĂ«n malore tĂ« Khyber Pakhtunkhwa, ku 30 shtĂ«pi u shkatĂ«rruan dhe njĂ« helikopter shpĂ«timi u rrĂ«zua gjatĂ« operacioneve, duke vrarĂ« pesĂ« anĂ«tarĂ« tĂ« ekuipazhit.

Vetëm në Kashmirin e administruar nga Pakistani janë shënuar nëntë viktima, ndërsa pesë të tjerë kanë humbur jetën në Gilgit-Baltistan. Provinca Khyber Pakhtunkhëa ka shpallur ditë zie.

Ndërkohë, edhe nëë pjesën e administruar nga India, një përmbytje shkatërrimtare ka marrë jetën e të paktën 60 personave në një fshat malor.

Shkencëtarët paralajmërojnë se ndryshimet klimatike po i bëjnë këto fenomene më të shpeshta dhe më ekstreme në rajonin e Azisë Jugore.

The post Pakistan, të paktën 300 persona humbin jetën për shkak të përmbytjeve nga shirat appeared first on Gazeta Si.

↗

Shpëtoi kafshët nga zjarret, emigranti shqiptar nga Tepelena kthehet në hero në Greqi

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – NjĂ« 33-vjeçar shqiptar, me origjinĂ« nga Tepelena, Olsien Muçobega, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« simbol i humanizmit nĂ« Greqi kur u kap nga kamerat teksa shpĂ«tonte njĂ« dele nga zjarret masive qĂ« kishin pĂ«rfshirĂ« qytetin e Patras.

Siç duket dhe në foto, ai e mori kafshën në krah dhe e transportoi me shpejtësi mbi motor larg flakëve.

Media greke “Protothema.gr” shkruan se imazhi i bĂ«rĂ« viral, preku gjithĂ« publikun dhe nxori nĂ« pah anĂ«n mĂ« njerĂ«zore tĂ« njĂ« dite katastrofike.

Megjithatë, ky nuk ishte veprimi i vetëm i 33-vjeçarit. Ai ka treguar për median greke se gjatë të njëjtës ditë shpëtoi edhe kafshë të tjera, përfshirë qen të lidhur që ishin braktisur nga pronarët.

“A e dini sa kafshĂ« shpĂ«tuam? Dhe qen, shumĂ« qen tĂ« lidhur. Jam i tronditur nga ajo qĂ« bĂ«jnĂ« njerĂ«zit; largohen dhe i lĂ«nĂ« qentĂ« tĂ« lidhur. Kjo nuk Ă«shtĂ« thjesht neglizhencĂ«, Ă«shtĂ« krim”, – deklaroi Muçobega.

Olsieni emigroi në Greqi nga Tepelena kur ishte vetëm 3 vjeç. Babai i tij ishte ndërtues, nëna e tij shtëpiake dhe ai u rrit duke punuar që në moshë të vogël.

Gjatë jetës së tij, ai punoi si piktor, shpërndarës dhe mbështjellës në një restorant sufllaqesh. Ai është i martuar me greken Maria-Eleni, me të cilën ka dy fëmijë, Georgianna dhe Jasona.

Pavarësisht rrënjëve të tij dhe shumë viteve në Greqi, ai vazhdon të përballet me probleme burokratike:

“Kam njĂ« problem me rajonin, nuk mĂ« japin leje, ndĂ«rsa normalisht duhet tĂ« kisha marrĂ« njĂ« pasaportĂ« greke”, thotĂ« ai me hidhĂ«rim.

Ditën e zjarrit, ai ishte në vendngjarje me miq nga shoqata AEK në zonë, për të ndihmuar zjarrfikësit. Gatishmëria për të ndihmuar, dashuria e tij për kafshët dhe ankthi për të shpëtuar atë që mund të shpëtohej, ishin motivet pas aktit të tij.

“Jam i çmendur pas kafshĂ«ve”, thotĂ« ai, duke theksuar se gjithçka qĂ« ata shpĂ«tuan i pĂ«rkiste njĂ« fermeri tĂ« moshuar blegtoral, i cili po luftonte pĂ«r tĂ« mbrojtur pronĂ«n e tij nĂ« atĂ« kohĂ«.

Olsien Muçobega nuk e sheh veten si hero, megjithĂ«se pĂ«r shumĂ« njerĂ«z ai Ă«shtĂ« pikĂ«risht i tillĂ«. “Ai sheh njĂ« njeri qĂ« bĂ«ri tĂ« dukshmen, tĂ« qĂ«ndronte pranĂ« gjithçkaje qĂ« Ă«shtĂ« e gjallĂ«, nĂ« njĂ« kohĂ« kur gjithçka ishte e kĂ«rcĂ«nuar nga flakĂ«t”, shkruan media helene, “Protothema”.

The post Shpëtoi kafshët nga zjarret, emigranti shqiptar nga Tepelena kthehet në hero në Greqi appeared first on Gazeta Si.

↗

Tiranë, 41-vjeçari plagos me thikë bashkëjetuesen. Shkak dyshohet xhelozia

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – NjĂ« grua ka mbetur e plagosur me thikĂ« pasi u godit nga bashkĂ«jetuesi i saj pĂ«r motive tĂ« dobĂ«ta sipas policisĂ«.

Ngjarja ka ndodhur njĂ« ditĂ« mĂ« parĂ« nĂ« TiranĂ« nĂ« rrugĂ«n “Besim Alla”. E plagosura ndodhet nĂ« spital nĂ«n kujdesin e mjekĂ«ve.

Ndërsa autori, i identifikuar si Fatlind Cili, 41 vjeç, ishte arratisur nga vendngjarja, por brenda pak minutash u kap nga forcat e Komisariatit Nr.4 në bashkëpunim me Komisariatin 6.

Sipas burimeve paraprake, motiv i ngjarjes dyshohet të ketë qenë xhelozia mes çiftit.

The post Tiranë, 41-vjeçari plagos me thikë bashkëjetuesen. Shkak dyshohet xhelozia appeared first on Gazeta Si.

↗

ShumĂ« zhurmĂ« pĂ«r asgjĂ«? Pse ‘topi’ tani Ă«shtĂ« nĂ« fushĂ«n e EuropĂ«s dhe Zelenskit

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Nga Federico Rampini* – ShumĂ« zhurmĂ« pĂ«r asgjĂ«? NĂ« shikim tĂ« parĂ«, samiti “historik” i Anchorage ka gjeneruar propagandĂ«, efekte qĂ« rrisin imazhin, komunikim, buzĂ«qeshje miqĂ«sore dhe tĂ« kuptueshme, si dhe lajka.

Por përveç legjitimitetit të Putinit, nuk ka asnjë marrëveshje të saktë dhe të detajuar.

As fjala “armĂ«pushim” nuk u citua. VetĂ« Trump pranoi se ende nuk Ă«shtĂ« arritur njĂ« marrĂ«veshje, por Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« “progres”.

NĂ«se ekziston njĂ« draft marrĂ«veshjeje, njĂ« kuptim i pĂ«rkohshĂ«m, pĂ«rmbajtja e saj mbetet e panjohur pas konferencĂ«s shumĂ« tĂ« shkurtĂ«r pĂ«rfundimtare pĂ«r shtyp – pa pyetje nga gazetarĂ«t.

Në këtë mungesë totale detajesh, nëse jemi optimistë, ka një anë pozitive. Më lakonik nga të dy ishte Trump, zakonisht arrogant.

Amerikani e justifikoi shkurtĂ«sinĂ« dhe diskrecionin e tij (vĂ«rtet tĂ« pazakontĂ«) duke thĂ«nĂ« se duhej tĂ« bĂ«nte “thirrje ndĂ«rkombĂ«tare”: me evropianĂ«t dhe me Zelenskin.

NĂ«se Ă«shtĂ« vĂ«rtet kĂ«shtu, duket si njĂ« gjest respekti, dhe gjithashtu nĂ« pĂ«rputhje me atĂ« qĂ« ai vetĂ« premtoi pas videokonferencĂ«s sĂ« sĂ« mĂ«rkurĂ«s me disa udhĂ«heqĂ«s tĂ« BE-sĂ« dhe ukrainasin. A Ă«shtĂ« “topi” nĂ« fushĂ«n e tyre?

Nëse është kështu, do të ishim dëshmitarë të lajmeve pozitive, pothuajse sensacionale: kthimin në një ritual diplomatik mjaft tradicional, dëshirën për të mos anashkaluar aleatët dhe për të mos e paraqitur një vend që ka qenë viktimë e agresionit me një fakt të kryer.

Ndoshta do të mësojmë më shumë në orët e ardhshme, veçanërisht ndërsa këto telefonata zhvillohen.

Nëse është kështu, përshtypja e parë duket se rreziku është shmangur. Një konferencë për shtyp me pyetje dhe përgjigje mund ta kishte përfshirë Trumpin në përleshjen e zakonshme me gazetarët: dihet si fillon, nuk dihet se ku mund të çojë.

 ShumĂ« detaje rreth asaj qĂ« kishin thĂ«nĂ« tĂ« dy mund ta kishin lĂ«nĂ« UkrainĂ«n dhe EvropĂ«n me ndjesinĂ« e pakĂ«ndshme tĂ« “pranimit ose lĂ«nies”.

PĂ«rndryshe, tĂ« gjithĂ« pamĂ« njĂ« Putin tĂ« mburrur (ai madje e mbylli takimin duke folur nĂ« anglisht: “HerĂ«n tjetĂ«r nĂ« MoskĂ«â€).

Që ky udhëtim në tokën amerikane ishte një sukses për të, ishte e pamohueshme që në fillim.

Ai e nĂ«nvizoi kĂ«tĂ« duke kujtuar se e kishte qortuar Joe Bidenin pĂ«r “gabimin e madh” tĂ« dĂ«shirĂ«s pĂ«r ta izoluar atĂ«.

Putini filloi me një kujtim historik, një homazh të gjallë për aleancën SHBA-Sovjetike që fitoi Luftën e Dytë Botërore.

Ai e paraqiti takimin në Alaska si fillimin e një faze të re bashkëpunimi midis dy superfuqive (biznesi, Arktiku, hapësira).

Lidhur me UkrainĂ«n, Putin theksoi se “situata aktuale” rrjedh nga njĂ« kĂ«rcĂ«nim pĂ«r sigurinĂ« e RusisĂ«.

Ai shpresonte qĂ« evropianĂ«t “nuk do ta minonin zgjidhjen me manovra prapa skenave”, por ai vetĂ« nuk u ndal kurrĂ« te meritat e asaj qĂ« mund tĂ« ishte njĂ« marrĂ«veshje.

Putin as nuk njoftoi dhe as nuk la të kuptohej në mënyrë të paqartë për ndërprerjen e luftimeve.

Ai theksoi se “shkaqet themelore” – domethĂ«nĂ«, kĂ«rcĂ«nimi i supozuar pĂ«r sigurinĂ« ruse – duhet tĂ« adresohen nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« arrihet njĂ« zgjidhje e qĂ«ndrueshme.

Ai pranoi se Ukraina “natyrshĂ«m” gjithashtu ka tĂ« drejtĂ« pĂ«r garanci pĂ«r sigurinĂ« e saj, njĂ« shprehje mjaft e re pĂ«r tĂ«: por pĂ«rpara se tĂ« pĂ«rmbahet te kĂ«to fjalĂ«, do tĂ« jetĂ« e nevojshme tĂ« dihet se çfarĂ« lloj sigurie Ă«shtĂ« i gatshĂ«m tĂ« pranojĂ« (njĂ« ushtri e fortĂ« ukrainase e mbĂ«shtetur nga furnizime tĂ« vazhdueshme me armĂ« perĂ«ndimore? NjĂ« prani trupash tĂ« huaja? Pranimi i Kievit nĂ« BE? AsnjĂ« nga tĂ« mĂ«sipĂ«rmet?)

Duke u kthyer te Trump, i vetmi gabim i vĂ«rtetĂ« nĂ« fjalimin e tij tĂ« shkurtĂ«r ishte kur u kthye pĂ«r tĂ« larĂ« hesapet me opozitĂ«n demokrate dhe median pĂ«r “Russiagate”, skandalin qĂ« nxiti njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r shkarkim gjatĂ« mandatit tĂ« tij tĂ« parĂ«.

Ai sigurisht që mund ta kishte shmangur atë; tani është diçka e harruar (është e qartë se teoria e konspiracionit rreth manovrave ruse që favorizuan fitoren e Trump ndaj Hillary Clinton në 2016 nuk kishte substancë).

Përdorimi i audiencave ndërkombëtare për përfitime politike të brendshme është një nga gabimet e tij të shpeshta në stil.

Lidhur me çështjen vĂ«rtet tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« UkrainĂ«s, ai e kufizoi veten duke thĂ«nĂ« se “kanĂ« mbetur disa çështje pĂ«r t’u zgjidhur”.

Ndoshta, për një herë, nëse e mban fjalën e tij, qeveritë evropiane dhe ukrainase do ta dinë se çfarë po ndodh para medias.

Kjo do tĂ« ishte e drejtĂ«, duhet shpresuar. PĂ«rveç nĂ«se Moska fillon ndonjĂ« lloj loje “rrjedhjeje informacioni”.

Pjesa tjetër e paraqitjes u shënua nga gjeste dhe rituale midis dy udhëheqësve që shumë i konsideruan tepër miqësore.

Nuk Ă«shtĂ« sekret se ekziston njĂ« tĂ«rheqje midis tĂ« dyve. GjĂ«ja e rĂ«ndĂ«sishme Ă«shtĂ« qĂ« kjo tĂ« mos shndĂ«rrohet nĂ« njĂ« pakt tĂ« lig nĂ« dĂ«m tĂ« tĂ« tjerĂ«ve. ËshtĂ« shumĂ« herĂ«t pĂ«r ta thĂ«nĂ«.

Burimi: “Corriere della Sera”

The post ShumĂ« zhurmĂ« pĂ«r asgjĂ«? Pse ‘topi’ tani Ă«shtĂ« nĂ« fushĂ«n e EuropĂ«s dhe Zelenskit appeared first on Gazeta Si.

↗

Shkoi me varkë në Angli dhe u përfshi në trafikun e kokainës! Historia e shqiptarit që kërkoi azil, por u arratis nga hoteli

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – NjĂ« emigrant shqiptar, qĂ« hyri ilegalisht nĂ« BritaninĂ« e Madhe me gomone dhe mĂ« pas u pĂ«rfshi nĂ« trafikim droge, Ă«shtĂ« pĂ«rballur me njĂ« vendim deportimi, tre vite pas mbĂ«rritjes sĂ« tij.

Elvis Zoto, 22 vjeç, u dënua me 2 vjet e 9 muaj burg për trafik kokaine të pastër dhe së fundmi, Gjykata e Lartë ka miratuar dëbimin e tij, pavarësisht përpjekjeve për të vonuar procedurën me pretendime për azil.

Sipas “Daily Mail”, Zoto publikonte hapur nĂ« rrjetet sociale udhĂ«timin e tij tĂ« paligjshĂ«m nga Franca nĂ« Dover nĂ« qershor 2022 dhe postoi madje formularin e regjistrimit nĂ« MinistrinĂ« e Brendshme britanike. Ai pranoi se kishte kaluar Kanalin me ndihmĂ«n e njĂ« kontrabandisti dhe e cilĂ«soi udhĂ«timin si “tĂ« lehtĂ«â€.

Pas mbërritjes, ai kërkoi azil dhe u strehua në një hotel me katër yje (Crowne Plaza) në Basingstoke, por u arratis përmes një dritareje vetëm dy ditë më pas. Pavarësisht se Ministria e Brendshme e konsideroi kërkesën e tij për azil të tërhequr, ajo nuk ishte në gjendje ta kontaktonte, edhe pse kishte numrin e tij të telefonit.

Në nëntor 2023, Zoto u arrestua nga Policia e Essex gjatë një ndalese, duke rezultuar në akuzë për trafik droge të klasit A.

Ai u dënua në prill 2024 dhe përballoi automatikisht procedurat për dëbim. Megjithatë, ai pretendoi se ishte viktimë e trafikimit të qenieve njerëzore dhe kishte ende një kërkesë azili në pritje, duke fituar të drejtën e apelimit.

Në korrik 2025, Gjykata e Lartë rrëzoi apelimin e Zotos dhe i dha dritën jeshile dëbimit të tij, duke nxjerrë në pah dobësitë e sistemit të azilit.

Aktivistët theksojnë se rasti është shembull i nevojës për reforma urgjente në politikat e imigracionit për të parandaluar abuzimet dhe përfshirjen e emigrantëve në rrjete kriminale.

Një video e postuar në llogarinë e Zotos në rrjetet sociale TikTok menjëherë pasi ai u arratis nga hoteli i azilit ku ndodhej, e tregonte atë të ulur jashtë një kafeneje në një rrugë të ngarkuar në Londër.

Videoja shoqërohej me emoji që qeshnin. Imazhe të veçanta e tregonin atë duke pozuar me tufa të mëdha me kartëmonedha 20 dhe 50 paundëshe.

I pyetur nga gazetari i fshehtĂ« i “Mail on Sunday”, kur po pozonte si emigrant, nĂ« lidhje me rreziqet e kalimit tĂ« Kanalit, Zoto tha: “Mos u frikĂ«soni. Arrita me varkĂ«. NjĂ« udhĂ«tim qĂ« nuk kĂ«rkon shumĂ« para dhe mĂ« tĂ« mirĂ«n pĂ«r ju”.

NĂ« njĂ« mesazh tĂ« mĂ«vonshĂ«m, ai shtoi: “TĂ« mbajnĂ« nĂ« paraburgim maksimumi dy ditĂ«, pastaj tĂ« dĂ«rgojnĂ« nĂ« njĂ« hotel. NĂ« qendrĂ«n e paraburgimit janĂ« kushte tĂ« mira.. U thua atyre se je i martuar dhe ky Ă«shtĂ« fundi i historisĂ«. Duhet tĂ« largohesh nga hoteli dhe thjesht tĂ« presĂ«sh qĂ« tĂ« afĂ«rmit tĂ« tĂ« hipin nĂ« makinĂ«. UnĂ« u largova nga dritarja e atij hoteli
 U zhduka
 Mbaj njĂ« profil tĂ« ulĂ«t dhe pas njĂ« muaji gjej njĂ« avokat”.

Më shumë se 12,600 shqiptarë erdhën në Britani me varka të vogla në vitin 2022 përpara se një marrëveshje kthimi ta ulte këtë numër. Në atë kohë, Agjencia Kombëtare e Krimit (NCA) paralajmëroi se bandat shqiptare të drogës po përdornin rrugën për të sjellë punëtorë në Mbretërinë e Bashkuar.

The post Shkoi me varkë në Angli dhe u përfshi në trafikun e kokainës! Historia e shqiptarit që kërkoi azil, por u arratis nga hoteli appeared first on Gazeta Si.

↗

Afera ‘Eco Park’ nĂ« DurrĂ«s, SPAK merr nĂ« pyetje ish-deputetin Alqi Bllako prej rreth 3 orĂ«sh

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – ka marrĂ« nĂ« pyetje rreth 10 ditĂ« mĂ« parĂ« ish-deputetin socialist Alqi Bllako, nĂ« kuadĂ«r tĂ« hetimeve pĂ«r aferĂ«n e “Eco Parkut” nĂ« Porto-Romano, DurrĂ«s.

Burime nga hetimi bëjnë me dije se Bllako është paraqitur para prokurorëve në cilësinë e ish-drejtorit të Agjencisë Kombëtare të Ujësjellës-Kanalizimeve (AKUM) dhe është pyetur për më shumë se tre orë.

Ngjarjet lidhen me vitin 2019, kur qeveria vendosi mbylljen e landfill-it tĂ« Porto-Romanos dhe nisjen e njĂ« projekti pĂ«r ndĂ«rtimin e “Eco Parkut” nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n zonĂ«.

Në tetor të po atij viti, AKUM shpalli një tender publik për ndërtimin e parkut, por më pas procedura u anulua.

VetĂ«m pak javĂ« mĂ« vonĂ«, qeveria miratoi zhvillimin e tenderit me negocim tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ«. Kontrata me vlerĂ« 18.5 milionĂ« euro iu dha bashkimit tĂ« operatorĂ«ve “De Mare” dhe “Victoria Invest”.

Procedura e përshpejtuar dhe anulimi fillestar kanë ngritur dyshime për shkelje të ligjit dhe favorizim të kompanive fituese.

Aktualisht, Alqi Bllako ndodhet në paraburgimin e Durrësit, i akuzuar për korrupsion dhe vepra të tjera penale në lidhje me dosjet e inceneratorëve të Tiranës, Elbasanit dhe Fierit.

Marrja e dĂ«shmisĂ« sĂ« tij pĂ«r “Eco Parkun” Ă«shtĂ« pjesĂ« e njĂ« hetimi mĂ« tĂ« gjerĂ« tĂ« SPAK, qĂ« pritet tĂ« shtrihet edhe te vendimmarrjet politike dhe procedurat administrative tĂ« kohĂ«s.

Burime nga prokuroria bëjnë të ditur se në dosje janë administruar dokumente dhe prova të reja, përfshirë komunikime zyrtare dhe vendime qeveritare, të cilat pritet të sqarojnë mënyrën si u shpall, u anulua dhe më pas u rihap tenderi për ndërtimin e parkut.

The post Afera ‘Eco Park’ nĂ« DurrĂ«s, SPAK merr nĂ« pyetje ish-deputetin Alqi Bllako prej rreth 3 orĂ«sh appeared first on Gazeta Si.

↗

Pesë të arrestuar për plagosjen me thikë të 28-vjeçarit në Korçë, shokët e të riut sulmuan autorin

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – NjĂ« ditĂ« pas plagosjes me thikĂ« tĂ« njĂ« 28-vjeçari nĂ« fshatin Mollaj nĂ« Korçë, policia ka zbardhur ngjarjen, duke arrestuar 5 persona, pĂ«rfshirĂ« autorin e dyshuar tĂ« plagosjes, Aleks Qiqi.

Gjatë debatit, 41-vjeçari, banues në fshatin Mollaj, dyshohet se ka goditur me thikë në trup shtetasin Ari Kodra, 28 vjeç, duke i shkaktuar dëmtime të rënda.

I plagosuri u transportua me urgjencë në spital, ku ndodhet nën kujdesin e mjekëve. Menjëherë pas ngjarjes, policia arrestoi Qiqin, i cili gjatë përplasjes fizike ka pësuar dëmtime në kokë dhe trup. Aktualisht ai ndodhet në spital, jashtë rrezikut për jetën.

Hetimet zbuluan se, pas momentit tĂ« plagosjes, katĂ«r persona tĂ« tjerĂ« Isuf Dalipi 45 vjeç, Thanas Paskali 47 vjeç, DhimitĂ«r Kodra 47 vjeç Bilal ShkĂ«mbi 33 vjeç tĂ« gjithĂ« banues nĂ« Mollaj – kanĂ« ndĂ«rhyrĂ« pĂ«r tĂ« ndihmuar 28-vjeçarin, duke goditur me grushte e mjete tĂ« forta autorin e dyshuar dhe duke i shkaktuar plagĂ« tĂ« konsiderueshme.

PĂ«r kĂ«tĂ« arsye, edhe kĂ«ta katĂ«r shtetas u arrestuan dhe do tĂ« pĂ«rballen me akuzĂ«n “Plagosje e rĂ«ndĂ« me dashje” e kryer nĂ« bashkĂ«punim, ndĂ«rsa 41-vjeçari akuzohet pĂ«r “Vrasje me dashje” tĂ« mbetur nĂ« tentativĂ«, “DĂ«mtime tĂ« tjera me dashje” dhe “Prodhim, mbajtje, blerje apo shitje pa leje e armĂ«ve tĂ« ftohta”.

Në cilësinë e provës materiale, policia sekuestroi thikën e përdorur në sulm, ndërsa vijojnë hetimet për dokumentimin e plotë të ngjarjes

The post Pesë të arrestuar për plagosjen me thikë të 28-vjeçarit në Korçë, shokët e të riut sulmuan autorin appeared first on Gazeta Si.

↗

Zelenski takohet me Trump më 18 gusht: Jemi pro një marrëveshje trepalëshe

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – Presidenti amerikan Donald Trump ka pasur njĂ« bisedĂ« tĂ« gjatĂ« telefonike me homologun e tij ukrainas, Volodymyr Zelenski, gjatĂ« fluturimit tĂ« kthimit nga Alaska.

Sipas Sekretares për shtyp të Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt, presidenti kaloi pjesën më të madhe të fluturimit 6-orësh në telefon. Pas bisedës me Zelenskyn, Trump foli edhe me zyrtarë të NATO-s.

Ndërkohë Volodimir Zelenski, ka njoftuar se do të takohet me presidentin amerikan Donald Trump të hënën, 18 gusht, në Washington.

Pas takimit nĂ« AlaskĂ« Trump-Putin, Zelenski tha se mbĂ«shtet propozimin e Donald Trump pĂ«r njĂ« “takim trepalĂ«sh midis UkrainĂ«s, Shteteve tĂ« Bashkuara dhe RusisĂ«â€.

Kievi “thekson se çështjet kryesore mund tĂ« diskutohen nĂ« nivel udhĂ«heqĂ«sish dhe se njĂ« format trepalĂ«sh Ă«shtĂ« i pĂ«rshtatshĂ«m pĂ«r kĂ«tĂ« qĂ«llim”, shtoi ai.

“Ukraina riafirmon gatishmĂ«rinĂ« e saj pĂ«r tĂ« punuar me maksimumin e mundshĂ«m pĂ«r tĂ« arritur paqen. Presidenti Trump mĂ« informoi pĂ«r takimin e tij me liderin rus dhe pikat kryesore tĂ« diskutimit. ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« fuqia e AmerikĂ«s ka ndikim nĂ« zhvillimin e situatĂ«s,” ka deklaruar Zelensky.

“TĂ« hĂ«nĂ«n do tĂ« takohem me Presidentin Trump nĂ« Washington pĂ«r tĂ« diskutuar tĂ« gjitha detajet lidhur me pĂ«rfundimin e vrasjeve dhe luftĂ«s. Jam mirĂ«njohĂ«s pĂ«r ftesĂ«n. ËshtĂ« e rĂ«ndĂ«sishme qĂ« europianĂ«t tĂ« jenĂ« tĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« çdo fazĂ« pĂ«r tĂ« siguruar garanci tĂ« besueshme sigurie sĂ« bashku me AmerikĂ«n. Diskutuam gjithashtu sinjale pozitive nga ana amerikane pĂ«r pjesĂ«marrje nĂ« garantimin e sigurisĂ« sĂ« UkrainĂ«s. VazhdojmĂ« tĂ« koordinojmĂ« pozicionet tona me tĂ« gjithĂ« partnerĂ«t. Falenderoj tĂ« gjithĂ« ata qĂ« po ndihmojnĂ«â€, shton ai.

Takimi në Alaskë, megjithëse i rëndësishëm për përpjekjet diplomatike, nuk arriti të sjellë rezultate konkrete për përfundimin e luftës në Ukrainë.

The post Zelenski takohet me Trump më 18 gusht: Jemi pro një marrëveshje trepalëshe appeared first on Gazeta Si.

↗

Melania i dërgon letër Putinit (përmes Trumpit) për fëmijët e rrëmbyer në Ukrainë

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – BashkĂ«shortja e Presidentit tĂ« SHBA-sĂ«, Donald Trump, Melania Trump, ngriti çështjen e gjendjes sĂ« vĂ«shtirĂ« tĂ« fĂ«mijĂ«ve nĂ« UkrainĂ« dhe Rusi nĂ« njĂ« letĂ«r personale drejtuar Presidentit rus Vladimir Putin, thanĂ« tĂ« premten dy zyrtarĂ« tĂ« ShtĂ«pisĂ« sĂ« BardhĂ«.

Presidenti Trump ia dorëzoi letrën Putinit personalisht gjatë bisedimeve të tyre në samitin e Alaskas, thanë zyrtarët për Reuters.

Melania Trump, e lindur në Slloveni, nuk ishte në udhëtimin për në Alaska. Zyrtarët nuk e zbuluan përmbajtjen e letrës përveçse thanë se përmendeshin rrëmbimet e fëmijëve si pasojë e luftës në Ukrainë .

Ekzistenca e letrës nuk ishte raportuar më parë.

Rrëmbimi i fëmijëve ukrainas nga Rusia ka qenë një çështje thellësisht e ndjeshme për Ukrainën.

Ukraina i ka quajtur rrëmbimet e dhjetëra mijëra fëmijëve të saj të çuar në Rusi ose në territorin e pushtuar nga Rusia pa pëlqimin e familjes ose kujdestarëve një krim lufte që përmbush përkufizimin e traktatit të OKB-së për gjenocidin. Më parë, Moska ka thënë se ka mbrojtur fëmijët e cenueshëm nga një zonë lufte.

The post Melania i dërgon letër Putinit (përmes Trumpit) për fëmijët e rrëmbyer në Ukrainë appeared first on Gazeta Si.

↗

ÇfarĂ« ndodhi nĂ« samitin e AlaskĂ«s, fitoi Putini apo u zhgĂ«njye Trumpi? Por lufta vazhdon si mĂ« parĂ«

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si – PĂ«r momentin, Ă«shtĂ« njĂ« “pa marrĂ«veshje”: takimi tre-orĂ«sh ballĂ« pĂ«r ballĂ« midis Putin dhe Trump deri mĂ« tani nuk ka arritur tĂ« japĂ« ndonjĂ« rezultat tĂ« prekshĂ«m nĂ« lidhje me luftĂ«n nĂ« UkrainĂ«.

Më e rëndësishmja, samiti dështoi të sjellë armëpushimin që presidenti amerikan kishte shpresuar në prag të samitit, i cili do të ishte një rezultat i kënaqshëm.

Megjithatë, të dy udhëheqësit kanë siguruar se dialogu do të vazhdojë dhe se përmbajtja e bisedimeve do të ndahet me Zelenskyn dhe partnerët e tij evropianë. Por ja, shkurtimisht, çfarë ndodhi në Anchorage.

ÇfarĂ« tha Putini

“Rusia e ka konsideruar dhe e konsideron popullin ukrainas vĂ«llazĂ«ror, dhe ajo qĂ« po ndodh Ă«shtĂ« njĂ« tragjedi dhe njĂ« dhimbje e thellĂ«â€, tha udhĂ«heqĂ«si i Kremlinit nĂ« lidhje me luftĂ«n qĂ« ai vetĂ« nisi.

Por nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ«, ai nuk ka lĂ«vizur asnjĂ« hap nga qĂ«ndrimet qĂ« ka pĂ«rsĂ«ritur deri mĂ« tani: pĂ«r tĂ« arritur paqen me Kievin, duhet tĂ« adresohen “shkaqet rrĂ«njĂ«sore” qĂ« çuan nĂ« konflikt.

Përkthyer: jo Ukrainës në NATO, jo kthimit të territoreve të pushtuara dhe demilitarizimit të vendit.

Ai mĂ« pas shprehu shpresĂ«n se Evropa “nuk do tĂ« vĂ«rĂ« pengesa” pĂ«r zgjidhjen e konfliktit me kushtet qĂ« ai mbĂ«shtet.

ÇfarĂ« tha Trumpi

Presidenti amerikan vlerĂ«soi marrĂ«dhĂ«nien personale qĂ« ka krijuar me Putinin, e vlerĂ«soi rezultatin e takimit si “10” dhe siguroi se Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pĂ«rparim drejt paqes, por iu desh tĂ« pranonte se ka ende pika mosmarrĂ«veshjeje.

Por mbi tĂ« gjitha, ai nuk specifikoi se nĂ« cilat pika Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« pĂ«rparim. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, ai tha se – nĂ« veçanti – kishte “njĂ« gjĂ« tĂ« madhe” pĂ«r tĂ« cilĂ«n nuk u arrit asnjĂ« marrĂ«veshje, por tha se “nuk donte tĂ« thoshte se çfarĂ« ishte”. Dhe mĂ« pas e kĂ«shilloi Zelenskyn tĂ« “bĂ«nte njĂ« marrĂ«veshje” sepse “Rusia Ă«shtĂ« e madhe”.

ÇfarĂ« Arriti Putini

Pas vitesh të tëra akuzash për izolim ndërkombëtar, për nisjen e konfliktit më të madh në tokën evropiane që nga Lufta e Dytë Botërore dhe për goditjen me sanksione dhe një urdhër arresti nga Gjykata Ndërkombëtare Penale, Vladimir Putin tani mund të ndihet i rehabilituar nga Trump si një bashkëbisedues i besueshëm.

ËshtĂ« padyshim njĂ« sukses personal dhe politik.

ÇfarĂ« Arriti Trumpi

Putini deklaroi se nëse Trump do të kishte qenë në vendin e Bidenit, lufta në Ukrainë nuk do të kishte shpërthyer.

NjĂ« deklaratĂ« qĂ« Trump tani mund ta “rishesĂ«â€ nĂ« frontin politik tĂ« brendshĂ«m pĂ«r tĂ« forcuar pozicionin e tij me elektoratin amerikan.

ÇfarĂ« po ndryshon pĂ«r UkrainĂ«n dhe EvropĂ«n

Në të njëjtën kohë që të dy udhëheqësit po takoheshin në Anchorage, Kievi raportoi se Moska po vazhdonte të bombardonte territorin ukrainas: lufta, pra, vazhdon e pandërprerë.

Trump premtoi se do ta informonte Zelenskyn dhe partnerët e tij evropianë për atë që i tha Putinit; në atë pikë, topi do i kalojë përsëri Kontinentit të Vjetër.

Burimi: Corriere della Sera

The post ÇfarĂ« ndodhi nĂ« samitin e AlaskĂ«s, fitoi Putini apo u zhgĂ«njye Trumpi? Por lufta vazhdon si mĂ« parĂ« appeared first on Gazeta Si.

↗

Mot me kthjellime dhe vranësira, reshje me intensitet të ulët

✇Gazeta Si
By: erion.abule

Gazeta Si- Ditën e shtunë, vendi ynë do të jetë në ndikimin e kushteve atmosferike relativisht të qëndrueshme.

Moti parashikohet me alternime kthjellimesh e vranësirash mesatare, e hera-herës deri të dendura kryesisht në relievet malore në verilindje e juglindje, të cilat do të shoqërohen me reshje shiu me intensitet të ulët ndërsa në male në formën e shtrëngatave afatshkurtra.

Era do fryjë me drejtim juglindje -jugperëndim, me shpejtësi mesatare 5 m/s. Përgjatë vijës bregdetare dhe në zonat luginore, era fiton shpejtësi deri në 8 m/s.

Valëzimi i detit pritet të jetë 1 deri në 2 ballë.

The post Mot me kthjellime dhe vranësira, reshje me intensitet të ulët appeared first on Gazeta Si.

❌