Fjalimet në fushatën zgjedhore në Kosovë janë të gjata dhe të zhurmshme, por rrallë për arsimin.
KandidatĂ«t politikĂ« kanĂ« pĂ«rqendruar vĂ«mendjen te rritja ekonomike, hapja e vendeve tĂ« reja tĂ« punĂ«s, mbĂ«shtetja pĂ«r bizneset, sulmet pĂ«r njĂ«ri-tjetrinâŠ
PĂ«r arsimin â njĂ«rĂ«n prej shtyllave kryesore tĂ« shoqĂ«risĂ« â dĂ«gjohet mĂ« pak.
Kryeministri i KosovĂ«s, Albin Kurti, i cili nĂ« zgjedhjet parlamentare tĂ« 9 shkurtit do tĂ« garojĂ« pĂ«r mandatin e dytĂ«, ka thĂ«nĂ« para katĂ«r vjetĂ«sh se investimi nĂ« arsim, do tĂ« jetĂ« âpreokupim kryesorâ i QeverisĂ« sĂ« tij. ĂshtĂ« zotuar se do tĂ« investojĂ« nĂ« shkolla e çerdhe publike, do tĂ« trajnojnĂ« mĂ«simdhĂ«nĂ«s e do tĂ« punĂ«sojĂ« tĂ« rinj.
âPĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« do tĂ« kemi njĂ« program, i cili shkollat i sheh si vend i dijes pĂ«r fĂ«mijĂ«t e rininĂ«, ku pasurohet shoqĂ«ria e fiton shteti, e jo si tender ku pasurohet individi apo familjarĂ«tâ, ka thĂ«nĂ« Kurti nĂ« vitin 2021.
Qeveria e Kurtit, pĂ«rkatĂ«sisht Ministria e Arsimit, ShkencĂ«s, TeknologjisĂ« dhe Inovacionit (MASHTI) ka miratuar edhe StrategjinĂ« e Arsimit 2022-2026, ku ka pĂ«rcaktuar pesĂ« objektiva strategjike â mes tyre digjitalizimin e arsimit. PĂ«r kĂ«tĂ« proces janĂ« ndarĂ« edhe 52 milionĂ« euro, por ndikimi nĂ« praktikĂ« i premtimeve â disa vite pas â nuk Ă«shtĂ« ende aq i dukshĂ«m.
NĂ« ShkollĂ«n Fillore âPavarĂ«siaâ nĂ« PrishtinĂ«, mĂ«simdhĂ«nia dhe mĂ«simnxĂ«nia vazhdojnĂ« me metodat tradicionale â qoftĂ« nga mĂ«nyra e shpjegimit nĂ« dĂ«rrasĂ« tĂ« zezĂ«, qoftĂ« nga organizimi i nxĂ«nĂ«sve nĂ« klasĂ«.
Me mĂ« shumĂ« se 1.900 nxĂ«nĂ«s, âPavarĂ«siaâ Ă«shtĂ« ndĂ«r shkollat mĂ« tĂ« mĂ«dha fillore nĂ« PrishtinĂ«. Ushtruesi i detyrĂ«s sĂ« drejtorit tĂ« saj, Halil Brahaj, thotĂ« pĂ«r programin Expose tĂ« Radios Evropa e LirĂ« se shkolla ka vetĂ«m njĂ« kabinet me kompjuterĂ«, tĂ« cilĂ«t shfrytĂ«zohen vetĂ«m nga nxĂ«nĂ«sit qĂ« kanĂ« lĂ«ndĂ« tĂ« teknologjisĂ« informative dy-tri herĂ« nĂ« javĂ«.
âNĂ« kabinetin e teknologjisĂ« kemi kompjuterĂ« pĂ«r njĂ« klasĂ« tĂ« mjaftueshme. NjĂ«zet kompjuterĂ« i kemi tĂ« rinj, qĂ« i ka sjellĂ« Komuna e PrishtinĂ«s, ndĂ«rsa tĂ« tjerĂ«t janĂ« donacione nga shoqata tĂ« ndryshme, banka, fakultete e kĂ«shtu me radhĂ«. Ata janĂ« tĂ« pĂ«rdorur, por tĂ« domosdoshĂ«mâ, thotĂ« Brahaj.
Regjistrimi i popullsisë në Kosovë, vitin e kaluar, ka treguar se në sistemin e arsimit parauniversitar, mësimet i ndjekin rreth 300 mijë nxënës në më shumë se 1.000 shkolla.
Sipas të dhënave të fundit në Strategjinë e Arsimit, në këto shkolla ka mbi 9.000 kompjuterë, apo mesatarisht 1 kompjuter për 35 nxënës.
Shifrat nuk janë të krahasueshme me ato në vendet e BE-së, ku një kompjuter në shkollë është në dispozicion për 3 deri në 7 nxënës.
Radio Evropa e Lirë pyeti MASHTI-n se sa mjete të parapara për digjitalizimin e shkollave, janë shpenzuar deri më tani, por nuk mori përgjigje.
Brahaj thotĂ« se shkolla qĂ« udhĂ«heq, âPavarĂ«siaâ, deri vonĂ« Ă«shtĂ« pĂ«rballur edhe me sfida tĂ« tjera, jashtĂ« aspektit tĂ« digjitalizimit.
âNga shtatori i vitit tĂ« kaluar, ne i jemi kthyer normalitetit, sepse âPavarĂ«siaâ, pĂ«r dy vjet radhazi, ka punuar nĂ« tri ndĂ«rrime, pĂ«r shkak tĂ« mungesĂ«s sĂ« hapĂ«sirĂ«s, gjegjĂ«sisht rritjes sĂ« vazhdueshme tĂ« numrit tĂ« nxĂ«nĂ«sve. Me pĂ«rfundimin e aneksit, Ă«shtĂ« krijuar paksa komoditet pĂ«r tĂ« pasur edhe hapĂ«sira edhe pĂ«r kabineteâ, thotĂ« Brahaj.
Me sfida të ngjashme të organizimit përballen edhe shumë shkolla të tjera publike në Kosovë, derisa cilësia e arsimit mbetet e dobët.
NĂ« tri teste tĂ« PISA-s â program ndĂ«rkombĂ«tar pĂ«r vlerĂ«simin e nxĂ«nĂ«sve nĂ« lexim, shkencĂ« e matematikĂ« â qĂ« janĂ« zhvilluar mĂ« 2015, 2018 dhe 2022, Kosova ka dalĂ« gati nĂ« fund tĂ« listĂ«s botĂ«rore. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, rezultati ka shkuar duke u pĂ«rkeqĂ«suar, e jo duke u pĂ«rmirĂ«suar.
Ministrja e Arsimit, Arbërie Nagavci, në atë kohë, ka fajësuar pjesërisht pandeminë COVID-19 për situatën e krijuar.
Tani, partitë që synojnë pushtetin në zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit, kanë nxjerrë zotime të ndryshme për arsimin në programet e tyre.
NĂ« atĂ« qĂ« ka publikuar LĂ«vizja VetĂ«vendosje e Kurtit thuhet vetĂ«m se ai do tĂ« sigurojĂ« âbono pĂ«r prindĂ«rit qĂ« i dĂ«rgojnĂ« fĂ«mijĂ«t nĂ« çerdhe jopublikeâ.
Partia Demokratike e KosovĂ«s, e cila garon me Bedri HamzĂ«n pĂ«r kryeministĂ«r, ka njĂ« program mĂ« tĂ« detajuar pĂ«r kĂ«tĂ« çështje, ku, mes tjerash, zotohet se do ta avancojĂ« kurrikulĂ«n, do tĂ« pĂ«rfshijĂ« materiale digjitale nĂ« mĂ«sim, do tâi pajisĂ« nxĂ«nĂ«sit dhe mĂ«simdhĂ«nĂ«sit me laptopĂ«, do tâi trajnojĂ« dhe vlerĂ«sojĂ« mĂ«simdhĂ«nĂ«sit, e tĂ« tjera.
Plani pĂ«r arsim i Lidhjes Demokratike tĂ« KosovĂ«s â e cila kandidat pĂ«r kryeministĂ«r ka Lumir Abdixhikun â parasheh rritjen e numrit tĂ« çerdheve, riorganizimin e shkollave, fuqizimin e shkollave profesionale, ndĂ«rlidhjen e arsimit me tregun e punĂ«s, themelimin e Fondit tĂ« ShkencĂ«s dhe Fondit tĂ« EkselencĂ«s e tĂ« tjera.
NdĂ«rsa, Aleanca pĂ«r ArdhmĂ«rinĂ« e KosovĂ«s â me kandidat pĂ«r kryeministĂ«r Ramush Haradinajn â zotohet se do tâi rrisĂ« shĂ«rbimet nĂ« arsim, pĂ«r tĂ« kapĂ«rcyer, siç thotĂ«, hendekun digjital dhe pĂ«r tĂ« aftĂ«suar rininĂ«. PĂ«r AAK-nĂ«, arsimi duhet tĂ« ngrihet nĂ« nivel tĂ« konkurrueshĂ«m me vendet perĂ«ndimore.
PĂ«r ekspertĂ«t e çështjeve tĂ« arsimit, tĂ« gjitha kĂ«to janĂ« tĂ« realizueshme, vetĂ«m se duhet pasur vullnet politik pĂ«r tĂ« shkuar pĂ«rtej narrativit elektoral â gjĂ« qĂ« deri mĂ« tash ka munguar, sipas tyre.
Rinor Qehaja, drejtor ekzekutiv i Institutit EdGurad në Prishtinë, përmend metodat e vjetruara të mësimdhënies si pengesë kryesore drejt përparimit. Duke folur për Exposenë, ai thotë se ndryshimi duhet të fillojë prej aty.
âLogjika nĂ« mĂ«simdhĂ«nie dhe mĂ«simnxĂ«nie nĂ« KosovĂ« e ka njĂ« prani minimale. Ende mĂ«sohen vjersha pĂ«rmendĂ«sh, pĂ«rgjigjet janĂ« me data, emra e mbiemra. Nuk ka pyetje qĂ« nxit mendim kritik, nuk ka pyetje dhe mĂ«simnxĂ«nie qĂ« nxisin logjikĂ«. NĂ« momentin kur kĂ«ta nxĂ«nĂ«s tĂ« ballafaqohen me njĂ« test tĂ« standardizuar si PISA, qĂ« shtron pyetje tĂ« logjikshme dhe qĂ« kĂ«rkojnĂ« pĂ«rgjigje tĂ« logjikshme, atĂ«herĂ« padyshim qĂ« ata do ta kenĂ« atĂ« performancĂ«â, thotĂ« Qehaja.
PĂ«r Xhavit Rexhajn, profesor nĂ« Kolegjin AAB nĂ« PrishtinĂ«, nĂ« arsimin nĂ« KosovĂ« âduhet shpallur gjendje e jashtĂ«zakonshmeâ.
NĂ« kohĂ«n e bumit digjital dhe tĂ« inteligjencĂ«s artificiale, ai thotĂ« se mĂ«simdhĂ«nĂ«sit nĂ« vend shkojnĂ« ende me shkumĂ«sa nĂ« klasĂ«. KĂ«tĂ« situatĂ«, ai e quan âpadrejtĂ«si ndaj fĂ«mijĂ«veâ.
âKu e ke identifikimin e talenteve, ku e ke mbĂ«shtetjen e talenteve, ku e ke mbĂ«shtetjen e nxĂ«nĂ«sve me nevoja tĂ« veçanta, ku i ke aktivitetet, klubet, ku identifikohen talentet, ku i ke mjetet qĂ« nxĂ«nĂ«sit tĂ« organizohen nĂ« klube tĂ« gjelbra, klube tĂ« shkencĂ«s, klube tĂ« debatit, klube tĂ« artit, klube tĂ« muzikĂ«s, ku i ke orkestrat muzikore nĂ« shkolla? Ne tallemi me arsimin nĂ« KosovĂ«, nuk jemi aspak seriozĂ«. KĂ«to programe qĂ« i kam lexuar, janĂ« deklarata pozitive, afirmative, por nuk e kanĂ« parasysh dhimbjen e arsimit kosovar sa duhetâ, thotĂ« Rexhaj.
Ai thekson se ndryshimi duhet tĂ« nisĂ« me kurrikulat. Kosova, sipas tij, duhet tĂ« themelojĂ« AgjencinĂ« pĂ«r Kurrrikula, sepse Ă«shtĂ« e papranueshme qĂ« âvetĂ«m tre-katĂ«r vetaâ tĂ« merren me to. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, ato janĂ« edhe tĂ« vjetruara, thotĂ« Rexhaj.
Në Kosovë, ndryshimet kurrikulare kanë nisur në vitin 2001, ndërsa gjatë viteve 2008-2016 janë miratuar dhe hartuar Korniza e Kurrikulës së Kosovës, kurrikulat bërthamë dhe programet lëndore.
Rexhaj thotĂ« se ka njĂ« shkĂ«putje midis asaj qĂ« thuhet dhe asaj qĂ« ndodh nĂ« klasĂ«. Ai avokon pĂ«r njĂ« âpakt kombĂ«tar arsimorâ, pĂ«r tâi trajtuar kĂ«to çështje, dhe pĂ«r emĂ«rimin e personave kompetentĂ« nĂ« pozita vendimmarrĂ«se.
âFĂ«mijĂ«t tanĂ« janĂ« normalĂ«, rezultatet i kanĂ« tĂ« dobĂ«ta. Ku Ă«shtĂ« problemi? Problemi Ă«shtĂ« te sistemi arsimor, te ne tĂ« rriturit qĂ« e ofrojmĂ« atĂ« arsim. Ndaj, konsideroj se duhet punuar me mĂ«simdhĂ«nĂ«sit, me shkollat, me sistemin, me kurrikulat, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« fĂ«mijĂ«t tanĂ«, qĂ« padrejtĂ«sisht janĂ« prapa, tĂ« krahasohen me rajonin dhe botĂ«n. Pra, duhet njĂ« qasje sistematike, e jo vetĂ«m tri ditĂ« pas rezultateve tĂ« PISA-sâ, thotĂ« Rexhaj.
Qehaja shton se, paralelisht, ndryshimet duhet tĂ« bĂ«hen edhe brenda klasĂ«s. Digjitalizimi, sipas tij, Ă«shtĂ« e ardhmja dhe ato qĂ« nevojiten janĂ«: zhvillimi profesional i mĂ«simdhĂ«nĂ«sve dhe mjetet e duhura pĂ«r ta, pĂ«r tâi angazhuar nxĂ«nĂ«sit.
âJemi nĂ« njĂ« kohĂ« ku tĂ« rinjtĂ«, fĂ«mijĂ«t janĂ« tĂ« ekspozuar ndaj pĂ«rmbajtjeve shumĂ« interesante qĂ« ofron interneti, telefonat e mençur, e qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« kontradiktĂ« me mĂ«simdhĂ«nien shumĂ« tradicionale qĂ« ofrohet. Ne duhet ta bĂ«jmĂ« mĂ«simdhĂ«nien shumĂ« interaktive, interesante, qĂ« e nxit pĂ«rfshirjen e fĂ«mijĂ«ve dhe e nxit kureshtjen e tyre qoftĂ« pĂ«r lexim, apo pĂ«r zhvillimâ.
âDigjitalizimi nuk guxon tĂ« jetĂ« vetĂ«m kthim i njĂ« teksti nĂ« formatin elektronik, por duhet tĂ« jetĂ« njĂ« tekst interaktiv me shumĂ« aktivitete interaktive. Kjo kĂ«rkon kohĂ«, kĂ«rkon kompetencĂ« tĂ« autorĂ«ve e tĂ« shtĂ«pive botueseâ, thotĂ« Qehaja.
Ministria e Arsimit se sa mësimdhënës në Kosovë është pyetur nëse kanë ndjekur trajnime apo forma të tjera të aftësimit gjatë vitit të kaluar, por nuk ka kthyer përgjigje.
Ajo qĂ« dihet Ă«shtĂ« se nga buxheti i vitit tĂ« kaluar janĂ« ndarĂ« mbi 393 mijĂ« euro pĂ«r trajnimin e mĂ«simdhĂ«nĂ«sve, ndĂ«rsa nga buxheti i sivjetmĂ« mĂ« pak â mbi 366 mijĂ« euro.
Qehaja thotë se për çdo reformë në sistemin e arsimit, duhet të instalohen edhe mekanizma të përgjegjësisë, në mënyrë që dështimi në moszbatim, ta ketë ndëshkimin. Kjo, për faktin se rezultatet sot, kanë efekt zinxhiror nesër.
âNuk Ă«shtĂ« rastĂ«si qĂ« ne nuk kemi zhvillim ekonomik, pasi tĂ« rinjve tĂ« kĂ«tij vendi u mungojnĂ« shkathtĂ«sitĂ« dhe aftĂ«sitĂ« e duhura pĂ«r jetĂ«, sepse sistemi arsimor nuk po arrin tâua ofrojĂ«â, sipas tij.
Pra, pa veprime konkrete, hendeku mes premtimeve zgjedhore dhe realitetit në sistemin arsimor të Kosovës duket se do të vazhdojë të zgjerohet. Me një nga popullsitë më të reja në Evropë, është vërtet koha që secili veprim të përputhet me potencialin e gjeneratës./REL
The post Fushata zgjedhore: Me metoda tradicionale premtojnë arsim modern appeared first on Telegrafi.