âTĂ«rmetiâ i RamĂ«s
Nga Rajmonda Basha
E premtja për kryeministrin Edi Rama nuk ishte thjesht një ditë pune: ishte një sinjal alarmi për çdo hallkë të pushtetit vendor.
Takimi ishte i gjatë shumë, por mesazhi ishte i qartë: koha e justifikimeve ka marrë fund.
Për kryebashkiakët, dita nisi me paralajmërime dhe përfundoi me përgjegjësi të rënda mbi supe.
PĂ«r vartĂ«sit e tyre, situata u kthye nĂ« njĂ« âtĂ«rmetâ administrativ.
Sepse për shumë prej tyre, puna që nuk u bë, tashmë do të paguhet me largim nga detyra.
Me një urdhër të prerë, kryeministri kërkoi shkarkimin e të gjithë nënkryetarëve të bashkive në vend.
Por nuk ndalet aty. Deri të hënën, të gjithë kryetarët e njësive administrative duhet të jenë jashtë zyrës.
Nga DurrĂ«si, nĂ« njĂ« takim me kryetarĂ«t e bashkive pĂ«r performancĂ«n e pushtetit vendor, Rama nuk u kursye tĂ« nxirrte nĂ« pah dobĂ«sitĂ« e deritanishme tĂ« strukturave lokale â dhe jo vetĂ«m.
Prej mĂ«simeve nga âgabimetâ â pĂ«r tĂ« cilat paralajmĂ«roi se nuk duhet tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« njĂ«jtat â kryeministri kĂ«rkoi reformimin rrĂ«njĂ«sor tĂ« territorit.
âDo tĂ« duhet tĂ« bĂ«jmĂ« njĂ« reformĂ« qĂ« do duhet tĂ« pĂ«rfshijĂ« inspektoratin e territorit, IKMT, zyrat e UrbanistikĂ«sâ, tha ai.
âĂshtĂ« e qartĂ« qĂ« nĂ« territore tĂ« caktuara deri nĂ« njĂ« bashki strategjike, si nĂ« HimarĂ«, nevoja pĂ«r burime njerĂ«zore tĂ« kualifikuara Ă«shtĂ« me rĂ«ndĂ«siâ.
Sipas Ramës, duhet një reformë për të shërbyer në të gjitha këto territore me cilësinë më të mirë të mundshme të mendimit urbanistik dhe shërbimit ligjor për bashkitë, kompanitë, pronarët që me të drejtë duan të ndërtojnë në pronat e tyre.
âĂshtĂ« koha pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« sinteza tĂ« kĂ«tyre strukturave dhe pĂ«r tĂ« krijuar mĂ« shumĂ« shĂ«rbim pĂ«r bashkitĂ« duke mos e lidhur me çfarĂ« burimesh njerĂ«zore kaâ.
Ai ka vijuar duke thĂ«nĂ« se âduhet njĂ« punĂ« e posaçme e pĂ«rbashkĂ«t edhe pĂ«r kĂ«to edhe pĂ«r rregullat e reja qĂ« duhet tĂ« kenĂ« kantierĂ«t qĂ« janĂ« bĂ«rĂ« njĂ« problem mĂ« vete, sa i pĂ«rket mbrojtjes sĂ« mjedisit, shqetĂ«simeve qĂ« krijojnĂ« jashtĂ« veprimtarisĂ« sĂ« tyreâ.
âKantiere qĂ« vendosen nĂ« kufi arbitrarĂ«, qĂ« zĂ«nĂ« trotuarĂ« siç ndodhte nĂ« Lungomaren e VlorĂ«s, ashtu edhe duhet njĂ« qasje nĂ« kĂ«tĂ« reformĂ« me legalizimet, me masat shtesĂ« qĂ« duhen marrĂ« pĂ«r tĂ« dekurajuar dhe pĂ«r tâi dhĂ«nĂ« goditje pĂ«rfundimtare ndĂ«rtimeve pa leje, qĂ« ka rĂ«nĂ« shumĂ« po Ă«shtĂ« prezente gjithsesiâ.
Zgjimi i strukturave
Strukturat i kanë mbajtur sytë gjysmë hapur e gjysmë mbyllur, tha ai që në nisje të fjalës, teka theksoi se Policitë Bashkiake janë struktura veçanërisht problematike.
Sipas tij, dobësitë institucionale të pushtetit vendor që kanë dalë në dritë vijnë si pasojë e një ndryshimi shumë të madh të mënyrës së funksionimit të vendit.
Kjo, referuar RamĂ«s, âpĂ«r shkak se vendi tanimĂ« nuk mban vetĂ«m banorĂ«t e ve, por mban edhe njĂ« ngarkesĂ« ekstra turistĂ«sh dhe vizitorĂ«sh nĂ« rritje qĂ« sjell me vete sfida tĂ« reja tĂ« komplikuara dhe ngarkesa tĂ« reja pĂ«r pushtetin vendor sidomos nĂ« territoret ku pĂ«rqendrimet e turistĂ«ve janĂ« tĂ« mĂ«dhaâ.
Ai është ndalur te rasti i Thethit, ku i ka cilësuar ndërtimet në leje një vepër edhe më të rëndë penale.
âKjo Ă«shtĂ« njĂ« betejĂ«. NĂ«se nuk fillojnĂ« tĂ« gjitha hallkat dhe nĂ«se strukturat e pavarura tĂ« drejtĂ«sisĂ« nuk Ă«shtĂ« nĂ« dispozicion tĂ« kĂ«saj pĂ«rpjekjeje dhe nuk Ă«shtĂ« e gatshme zbatimin e ligjit, por pĂ«rkundrazi Ă«shtĂ« si njĂ« kullesĂ« makaronash, qĂ« gjĂ«rat rrjedhin dhe faktet e kryera mbeten nĂ« territorâ.
Kjo â vijoi ai â Ă«shtĂ« njĂ« pĂ«rpjekje qĂ« duhet tĂ« shfaqet hera herĂ«s deri sa tĂ« gjithĂ« ta ndajnĂ« mendjen se nuk ka asnjĂ« llogari qĂ« tĂ« nxjerrĂ« fitues duke bĂ«rĂ« ndĂ«rtime pa leje.
Rama paralajmëroi se arkitektët që shkelin lejet e ndërtimit në bashkëpunim me ndërtuesit do te konsiderohet vepër penale dhe automatiksiht do humbasin të drejtën e licencës.
Sipas tij, ndërtimet pa leje nuk do të marrin shërbimin për të lidhur ujë dhe drita.
âNĂ« legjislacion do tĂ« forcohet roli i arkitektit dhe pĂ«rgjegjĂ«sia e arkitektit, siç e ka gjithĂ« botaâ.
âArkitekt qĂ« bashkĂ«punojnĂ« me ndĂ«rtuesit pĂ«r tĂ« shkelur lejet e nderimit nuk mund ta gĂ«zojnĂ« mĂ« licencĂ«n e arkitektit dhe duhet tĂ« pĂ«rballen me pasoja tĂ« natyrĂ«s penale, siç e ka bota, ndĂ«rkohĂ« qĂ« leje pĂ«rdorimi dhe shfrytĂ«zimi tĂ« godinave pa firmĂ«n pĂ«rfundimtare tĂ« arkitektit nuk mund mĂ« tĂ« jepen, ashtu sikur do shikojmĂ« qĂ« tĂ« marrin masa qĂ« mos tĂ« kĂ«tĂ« lidhje tĂ« ujit dhe dritave pĂ«r asnjĂ« ndĂ«rtim qĂ« nuk disponon lejen e ndĂ«rtimit zyrtarisht dhe nuk merr miratimin e strukturave pĂ«rkatĂ«se pĂ«r tâu lidhur me ujĂ« dhe dritatâ.
Projekt i ri
Rama ka njoftuar, mes të tjerash, se Qeveria po ndërmerr një transformim teknologjik të inspektimeve territoriale, përmes një projekti të ri në bashkëpunim me Emiratet e Bashkuara, që do të përfshijë monitorim me kamera 24 orë dhe pajisje me GPS të të gjitha kantiereve ndërtimore.
Ai ravijëzoi nevojën për ngritjen e një qendre kombëtare të monitorimit dhe ka theksuar se rregullorja e re do të detyrojë kompanitë e ndërtimit të respektojnë transparencën, sigurinë dhe shmangien e evazionit fiskal.
âKontrolle territori qĂ« kanĂ« filluar punĂ«n qĂ« te monitorimi i trafikut dhe do tĂ« bĂ«het tĂ«rĂ«sisht teknologjike me projektin e ri qĂ« kemi nisur me Emiratet e Bashkuara, e njĂ«jta gjĂ« do tĂ« ndodhĂ« edhe me territorinâ.
Inspektimi i territorit do të mbështet nga një zhvillim i madh teknologjik, sipas tij.
âDuhet tĂ« ndĂ«rtojmĂ« qendrĂ«n e monitorimit tĂ« ndĂ«rtimeve. Agjencia e monitorimeve ka pĂ«rgatitur njĂ« rregullore tĂ« re dhe tĂ« gjitha kompanitĂ« e ndĂ«rtimit, flasim pĂ«r pallate, qĂ« kanĂ« impakt tĂ« caktuar pĂ«r jetĂ«n e qytetarĂ«ve dhe tĂ« banorĂ«ve, qĂ« kantieret tĂ« pajisen tĂ« gjitha me kamera online 24 orĂ« dhe tĂ« ndiqen online nga forcat e inspektimitâ.
âTĂ« gjitha llojet e kantiereve tĂ« pajisen me GPS nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« monitorohen, pĂ«r hedhjen e mbetjeve apo edhe tĂ« futjes sĂ« materialeve, atje futjes sĂ« materialeve, pĂ«r tĂ« shmangur evazionet fiskaleâ, shtoi Rama.
Kohë ndryshimesh
ĂshtĂ« koha pĂ«r njĂ« operator kombĂ«tar tĂ« shpĂ«rndarjes sĂ« ujit, tha po ashtu ai.
Sipas RamĂ«s, tĂ« gjitha llojet e eksperiencave, kalkulimeve âna nxjerrin nĂ« konkluzionin qĂ« Ă«shtĂ« koha pĂ«r njĂ« operator kombĂ«tar tĂ« shpĂ«rndarjes sĂ« ujit, njĂ«jte siç kemi pĂ«r energjinĂ«â.
âMund tĂ« pĂ«rfytyroni njĂ« zyrĂ« drejtori tĂ« njĂ« ujĂ«sjellĂ«si me 30 kĂ«shilltarĂ« staf, kĂ«shilltarĂ« sekretarĂ«? Nuk ka zyra ime as çerekun, as zyrat tuaja. Ndodhte nĂ« UKT TiranĂ«â.
Ai tha se çudira ka pasur shumë, ka më pak në tërësi, por ka tepër për një vend si Shqipëria që nuk ka luksin të presë.
âDuhet tĂ« konsolidojmĂ« kĂ«tĂ« strukturĂ«, duhet tĂ« ndĂ«rtojmĂ« njĂ« tjetĂ«r ndĂ«rmarrje si ajo qĂ« kemi nĂ« fushĂ«n e energjisĂ«, qĂ« nga gropat mĂ« tĂ« mĂ«dha thithĂ«se tĂ« buxhetit janĂ« kthyer nĂ« ndĂ«rmarrje qĂ« janĂ« nĂ« gjendje tĂ« hyjnĂ« nĂ« marrĂ«dhĂ«nie me bankatâ.
Jo mĂ« pasivitetÂ
Rama ka ngritur shqetësimin edhe për pasivitetin e mungesën e vizionit ekonomik në pushtetin vendor.
Ndonëse bashkitë marrin fonde nga buxheti i shtetit dhe paguajnë paga e investime, sipas tij, nuk po krijojnë ndërmarrje fitimprurëse dhe nuk po luajnë rolin që u takon në zhvillimin rural.
Rama theksoi se ende mbizotëron një qasje e vjetruar që e ndan qytetin nga fshati, ndërkohë që bashkitë duhet të jenë aktore aktive në jetën ekonomike të zonave rurale, përfshirë organizimin e fermerëve dhe lehtësimin e aksesit në financime.
Ai sakaq shprehu kritika pĂ«r departamentet e bujqĂ«sisĂ« nĂ« bashki, duke i cilĂ«suar âqesharakeâ dhe kĂ«rkoi njĂ« angazhim real pĂ«r tĂ« kthyer bashkitĂ« nĂ« nxitĂ«se tĂ« zhvillimit bujqĂ«sor.
âNjĂ« problem tjetĂ«r Ă«shtĂ« qasja filozofike, lekĂ« nga buxheti, rroga dhe investime ndĂ«rkohĂ« qĂ« ende nuk po ndĂ«rtohen ndĂ«rmarrje fitimprurĂ«se nĂ« bashki. Ka disa tentativa minimale, por shumĂ« tĂ« pamjaftueshme. Por, me reformat territoriale nuk kemi mĂ« bashki dhe komuna, por kemi bashki qĂ« merren me tĂ« dyjaâ.
âAkoma mentaliteti Ă«shtĂ« qĂ« komuna merret me punĂ«t komunale, por me jetĂ«n e fshatit, toka fshati, pĂ«rpunimi, eksporti, kĂ«to janĂ« nĂ« dorĂ« tĂ« atyre qĂ« punojnĂ« tokĂ«n dhe MinistrisĂ« sĂ« BujqĂ«sisĂ«, por ndĂ«rkohĂ« nĂ«se shkoni nĂ« vendet e tjera do tĂ« shikoni qĂ« bashkitĂ« janĂ« pjesĂ« e jetĂ«s sĂ« fshatitâ, shtoi ai.
Sipas tij, sot ka një instrument më domethënës se sa kemi pasur deri dje, kredia e bankës, ku bashkitë duhet të jenë forcë udhëheqëse, bashkitë duhet që të bëjnë bashkë fermerët.
âSigurisht qĂ« duke qenĂ« bashkitĂ« pjesĂ«, bĂ«het shumĂ« mĂ« e thjeshtĂ« pĂ«r bankat qĂ« tĂ« mbĂ«sht4esion fermerĂ«t pĂ«r kĂ«tĂ« kredi tĂ« butĂ« dhe pĂ«r pjesĂ«n e financimit, pas kĂ«saj edhe qeveria e ka mĂ« tĂ« lehtĂ«. Kush do ia bĂ«jĂ« mĂ« tĂ« lehtĂ« fermerĂ«ve nĂ« fshat, procesin pĂ«r tĂ« marrĂ« kredi, se tokĂ«n dinĂ« ta punojnĂ« vetĂ« ata, por para ekstra qĂ« tĂ« fusin pĂ«r tĂ« mos e lĂ«nĂ«, thjesht e vetĂ«m merr e shit, por mĂ« shumĂ« se kaqâ.
Shkarkime masive
Gabimin më të madh duket se e mbajnë kryetarët e njësive administrative të Shqipërisë, për të cilët Rama kërkoj shkarkime gjithandej.
âTĂ« gjithĂ« kryetarĂ«t e njĂ«sive duhet tĂ« shkarkohen, tĂ« gjithĂ«. KryetarĂ«t e njĂ«sive administrative tĂ« RepublikĂ«s sĂ« ShqipĂ«risĂ« duhet tĂ« shkarkohen, pĂ«r tâiu dhĂ«nĂ« mundĂ«sia tĂ« tjerĂ«ve qĂ« tĂ« tregojnĂ« se mund tĂ« jenĂ« mĂ« mirĂ« se ataâ.
Rama vijoi duke thĂ«nĂ« se âduhet qĂ« ta zgjerojmĂ« hapĂ«sirĂ«n edhe pĂ«r ata tĂ« tjerĂ«t tĂ« cilĂ«t nuk na njohin dhe nuk janĂ« çdo ditĂ« me ne, por na kanĂ« dhĂ«nĂ« votĂ«nâ.
âShqipĂ«rinĂ« nĂ« vitin 2030 nuk e bĂ«jmĂ« dot duke pĂ«rsĂ«ritur tĂ« njĂ«jtat gabimeâ, ka shtuar ai.
E gjitha sepse mandatet e marra nuk pranojnë asnjë justifikim.
âSepse edhe po tĂ« ishte pĂ«r tĂ« justifikuar e kishin mundĂ«sinĂ« mĂ« shumĂ« njerĂ«zit pĂ«r tâu justifikuar. KĂ«shtu qĂ« pĂ«r ne nuk ka asnjĂ« justifikim, zeroâ.
Rama ka kërkuar gjithashtu publikisht që nënkryetarët e bashkive në të gjithë vendin të shkarkohen dhe të zëvendësohen, duke i konsideruar ata të lodhur dhe të paaftë për të vazhduar me ritmin e kërkuar në qeverisjen vendore.
Gjatë një takimi me kryetarët e bashkive, Rama u shpreh me tone të drejtpërdrejta se shumica e nënkryetarëve duken të rraskapitur dhe të pamotivuar për të përballuar sfidat e përditshme në administratë.
âNĂ«nkryetarĂ«t Ă«shtĂ« mirĂ« tĂ« ndryshojnĂ« sepse i shoh shumĂ« tĂ« lodhur, shumĂ« shumĂ« tĂ« lodhur, i shoh tĂ« rraskapitur. Ju qeshni, se e kuptoni qĂ« nuk ndryshoni dot, por edhe dy vjet keni, si tĂ« doni. I shoh shumĂ« tĂ« lodhur, Pjerin, nĂ«nkryetarĂ«t e tu. NĂ« nderin tĂ«nd Ă«shtĂ« tâi shkarkosh tĂ« gjithĂ«â, tha Rama, duke iu drejtuar konkretisht kryebashkiakut tĂ« LezhĂ«s, Pjerin Ndreu.
Integrimi si derë jo automatike
Kreu i qeverisë u ndal dhe te integrimi i Shqipërisë në BE dhe rolin e pushtetit vendor në këtë rrugëtim.
Ai tha se vendi tashmë e ka derën e BE-së të hapur, por hyrja përfundimtare kërkon përgatitje të plotë dhe përmbushje standardesh.
âDuhet tĂ« provojmĂ« qĂ« jemi tĂ« veshur mirĂ«, tĂ« stĂ«rvitur mirĂ«, edukuar mirĂ« pĂ«r tĂ« hyrĂ« nĂ« atĂ« derĂ« dhe pĂ«r tâu ulur nĂ« atĂ« tryezĂ«â, u shpreh Rama, duke nĂ«nvizuar se anĂ«tarĂ«simi Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« sesa njĂ« formalitet politik.
âĂshtĂ« njĂ« sfidĂ« praktike pĂ«r tĂ« provuar qĂ« ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« e gatshme tĂ« jetĂ« pjesĂ« e asaj skuadreâ.
Sipas kryeministrit, procesi i integrimit ka avancuar sipas planit dhe ritmet e bashkëpunimit me Komisionin Evropian janë në përputhje me marrëveshjen dypalëshe për të përmbyllur procesin deri në fund të vitit 2027.
Ai theksoi se shumë prej reformave që lidhen me integrimin kanë ndikim të drejtpërdrejtë në nivelin vendor dhe kërkoi angazhim maksimal nga qeverisja vendore për përmbushjen e kritereve të BE.
Rama deklaroi gjithashtu se çdo bashki ka nevojë të krijojë një bërthamë të vogël njerëzish të dedikuar ndaj këtij procesi, në mënyrë që të nisë përshtatja institucionale dhe të gjitha nivelet të përfshihen në mënyrë aktive.
Edhe këshillat bashkiakë, tha Rama, duhet të jenë pjesë e pandashme e kësaj përfshirjeje.
âKemi kaluar nga faza kur thjesht dĂ«shironim tĂ« afroheshim me BE-nĂ«, nĂ« fazĂ«n ku kemi derĂ«n e hapur dhe duhet tĂ« tregojmĂ« se jemi gati, tĂ« stĂ«rvitur dhe tĂ« edukuar pĂ«r tĂ« hyrĂ« nĂ« atĂ« derĂ« dhe pĂ«r tâu ulur nĂ« atĂ« tryezĂ«â, deklaroi kreu i qeverisĂ«.
Ai vuri theksin te nevoja për kapacitete institucionale, kulturë bashkëjetese dhe ndërveprim të qëndrueshëm midis institucioneve shqiptare dhe atyre evropiane, si një kusht themelor për integrimin e plotë në Bashkimin Evropian.
Diaspora, si pjesĂ« e kapaciteteve tĂ« bashkiveÂ
Rama theksoi edhe rëndësinë e forcimit të kapaciteteve të pushtetit vendor për hartimin dhe zbatimin e projekteve zhvillimore, të cilat mundësojnë edhe fonde nga Bashkimi Evropian.
âDuhet tĂ« krijojmĂ« njĂ« krah tĂ« jashtĂ«m jashtĂ« ShqipĂ«risĂ«, duke pĂ«rfshirĂ« shqiptarĂ«t e diasporĂ«s, tĂ« cilĂ«t janĂ« tĂ« ditur dhe tĂ« gatshĂ«m pĂ«r tĂ« punuar me bashkitĂ« si shkrues projektesh dhe si bashkĂ«punĂ«torĂ« me bĂ«rthamĂ«n dhe kabinetin e bashkisĂ«â, tha Rama.
Ai theksoi se, bazuar në aplikimet dhe përzgjedhjet, do të duhet të caktohet një fond për të paguar këta bashkëpunëtorë të jashtëm me një shumë të arsyeshme.
Sipas Ramës, kjo do të ndihmonte bashkitë që nuk kanë kapacitete të mjaftueshme brenda territorit të tyre për të hartuar projekte konkurruese.
âBashkia e FushĂ«-ArrĂ«zit, ndoshta, nuk e ka kĂ«tĂ« kapacitet brenda territorit tĂ« saj, por e ka nĂ«se shkon jashtĂ« territorit dhe kĂ«rkon ndihmĂ«n e njerĂ«zve tĂ« vet qĂ« janĂ« nĂ« diasporĂ«â, shtoi ai.
Kreu i qeverisë propozoi gjithashtu që të kërkohet bashkëpunim me vendet anëtare të BE-së për të atashuar ekspertë pranë bashkive, duke theksuar se mungesa e kapaciteteve për hartimin e projekteve është një boshllëk që pengon përfitimin e fondeve të BE-së.
The post âTĂ«rmetiâ i RamĂ«s first appeared on JavaNews.al.