Deputeti gjerman: Kosova ka nevojë për qeveri stabile
Deputeti i SPD-sĂ«, Adis AhmetoviÄ, flet pĂ«r heshtjen politike pĂ«r gjendjen e shqiptarĂ«ve nĂ« SerbinĂ« e Jugut, SrebrenicĂ«n dhe vĂ«mendjen ndaj KosovĂ«s.
Deutsche Welle: Z. Ahmetoviq, të premten ju mbajtët në Bundestag një fjalim me rastin e ditës përkujtimore të Srebrenicës. Ju jeni i prekur personalisht nga Lufta e Bosnjës, eshtrat e gjyshit tuaj u gjetën në një varr masiv dhe u identifikuan vetëm në vitin 2016. Si e përjetuat këtë debat?
Adis AhmetoviÄ: Jam shumĂ« mirĂ«njohĂ«s qĂ« nĂ« Bundestagun gjerman u zhvillua njĂ« debat i dakorduar pĂ«r kĂ«tĂ« ngjarje. Nuk pĂ«rkujtuam vetĂ«m 30-vjetorin e gjenocidit tĂ« SrebrenicĂ«s, por pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« edhe DitĂ«n NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« Kujtimit pĂ«r kĂ«tĂ« krim. Vitin e kaluar, qeveria gjermane, nĂ« bashkĂ«punim me RuandĂ«n, arriti tĂ« fitojĂ« shumicĂ«n nĂ« AsamblenĂ« e PĂ«rgjithshme tĂ« OKB-sĂ« pĂ«r ta shpallur kĂ«tĂ« ditĂ« si ditĂ« ndĂ«rkombĂ«tare pĂ«rkujtimore. Ky debat ishte i domosdoshĂ«m.
Edhe pas 30 vitesh ka ende aktorĂ« politikĂ« nĂ« Ballkanin PerĂ«ndimor â nĂ« Bosnje e HercegovinĂ«, por edhe nĂ« Beograd â qĂ« mohojnĂ« gjenocidin, pĂ«rpiqen tĂ« shtrembĂ«rojnĂ« historinĂ« dhe glorifikojnĂ« kriminelĂ« lufte si Ratko MladiÄ apo Radovan KaradĆŸiÄ. Kjo Ă«shtĂ« e papranueshme. Kemi pĂ«rgjegjĂ«si â ndaj viktimave, familjarĂ«ve tĂ« tyre dhe gjithĂ« rajonit.
Srebrenica ishte njĂ« gjenocid nĂ« tokĂ«n evropiane. ĂfarĂ« mĂ«simesh mund tĂ« nxirren nga kjo pĂ«r situatĂ«n aktuale në Ballkanin PerĂ«ndimor â veçanĂ«risht nĂ« KosovĂ«?
Ne duhet ta ndjekim nga afër dhe vazhdimisht situatën në Ballkanin Perëndimor.
Politika pĂ«r Ballkanin nuk mund tĂ« jetĂ« çështje konjukturash â ajo duhet tĂ« jetĂ« pjesĂ« e pĂ«rhershme e agjendĂ«s sĂ« politikĂ«s sonĂ« tĂ« jashtme. Prandaj, unĂ« ndjek rregullisht zhvillimet nĂ« rajon, nĂ« ShqipĂ«ri, Serbi dhe nĂ« KosovĂ«. QĂ«llimi ynĂ« Ă«shtĂ« stabiliteti nĂ« rajon. PĂ«r KosovĂ«n, kjo do tĂ« thotĂ« konkretisht: ne duam qĂ« ky vend tĂ« bĂ«het anĂ«tar i KĂ«shillit tĂ« EvropĂ«s sa mĂ« shpejt qĂ« tĂ« jetĂ« e mundur â nĂ«se do tĂ« varej nga SPD, mĂ« mirĂ« dje sesa nesĂ«r.
Srebrenica na kujton çdo ditĂ«, se Ballkani PerĂ«ndimor nuk Ă«shtĂ« periferi, por pjesĂ« qendrore e EvropĂ«s. ShumĂ« njerĂ«z nga Ballkani jetojnĂ« sot nĂ« Gjermani, janĂ« tĂ« integruar shumĂ« mirĂ« dhe janĂ« shtetas gjermanĂ«. Edhe kjo na obligon. Rajoni duhet tĂ« jetĂ« pjesĂ« pĂ«rbĂ«rĂ«se e politikave tona tĂ« jashtme dhe tĂ« sigurisĂ« â dhe ky Ă«shtĂ« realitet nĂ«n kĂ«tĂ« qeveri, veçanĂ«risht sa i pĂ«rket KosovĂ«s.
Sipas informacioneve tona, në Bundestag ka pasur një përpjekje për të miratuar një rezolutë për Srebrenicën. Përse dështoi kjo nismë?
Mund tĂ« them me siguri se sot kemi arritur ta pĂ«rkujtojmĂ« DitĂ«n NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« Gjenocidit nĂ« SrebrenicĂ« nĂ« njĂ« formĂ« tĂ« denjĂ« â me pĂ«rmasa dhe nĂ« njĂ« kuadĂ«r qĂ« i pĂ«rgjigjet seriozitetit tĂ« kĂ«saj çështjeje. UnĂ« mbajta njĂ« fjalim personalisht dhe vendosa lulen pĂ«rkujtimore tĂ« SrebrenicĂ«s nĂ« jakĂ«n e xhaketĂ«s â si njĂ« shenjĂ« tĂ« qartĂ« solidariteti.
NjĂ« shenjĂ« tjetĂ«r e fortĂ« ishte prania e dy tĂ« mbijetuarve tĂ« gjenocidit. Krahas ambasadorit tĂ« BosnjĂ«s, ishte i pranishĂ«m edhe ambasadori i KosovĂ«s, partneri im politik Faruk Ajeti â njĂ« diplomat qĂ« bĂ«n njĂ« punĂ« tĂ« shkĂ«lqyer kĂ«tu nĂ« Gjermani.
Dua tĂ« theksoj gjithashtu: Grupi parlamentar i SPD-sĂ« nĂ« Bundestag ka miratuar njĂ« qĂ«ndrim tĂ« vetin pĂ«r 30-vjetorin dhe pĂ«r DitĂ«n e ParĂ« NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« PĂ«rkujtimit pĂ«r SrebrenicĂ«n â dhe kĂ«tĂ« e ka bĂ«rĂ« njĂ«zĂ«ri. Kjo ishte vetĂ«m pika e fillimit. Vitin tjetĂ«r vjen Dita e DytĂ« NdĂ«rkombĂ«tare e PĂ«rkujtimit â pastaj e treta, e katĂ«rta Dhe ne do ta rrisim dhe do ta pĂ«rmirĂ«sojmĂ« angazhimin tonĂ«.
Përmendët Këshillin e Evropës. A ka ndonjë plan konkret për ta vendosur anëtarësimin e Kosovës në agjendën e Këshillit të Ministrave?
Nuk mund tĂ« pĂ«rmend njĂ« datĂ« konkrete, sepse kjo do tĂ« ishte e papĂ«rgjegjshme. Por si zĂ«dhĂ«nĂ«s pĂ«r politikĂ«n e jashtme tĂ« grupit parlamentar tĂ« SPD-sĂ« â bashkĂ« me kolegun tim Frank Schwabe â do tĂ« bĂ«jmĂ« gjithçka pĂ«r ta mbajtur kursin tonĂ«.  Ne duam qĂ« Kosova tĂ« bĂ«het anĂ«tare e KĂ«shillit tĂ« EvropĂ«s.
U zhgĂ«njyem qĂ« kjo nuk u arrit nĂ« legjislaturĂ«n e kaluar, ndonĂ«se kishte njĂ« momentum strategjik. Po tĂ« ishte ushtruar mĂ« shumĂ« presion, ndoshta do tĂ« kishte ndodhur. MegjithatĂ«, nuk duhet tĂ« dorĂ«zohemi. NĂ« jubileun e KĂ«shillit tĂ« EvropĂ«s nĂ« Bundestag thashĂ« qartĂ«: DĂ«shira ime Ă«shtĂ« qĂ« Kosova, kjo demokraci e re, tĂ« bĂ«het anĂ«tare e plotĂ« sa mĂ« shpejt â nĂ«se do tĂ« varej nga ne tĂ« SPD-sĂ«, dje e jo nesĂ«r.
Ndaj kujt duhej bërë më shumë presion vitin e kaluar?
Qeveria gjermane do tĂ« duhej tĂ« kishte ushtruar mĂ« shumĂ« presion mbi shtetet anĂ«tare tĂ« KĂ«shillit tĂ« EvropĂ«s. Disa vende ishin kundĂ«r. Por Gjermania ka tani mĂ« shumĂ« peshĂ« nĂ« EvropĂ« â dhe ne duhet tĂ« veprojmĂ« me vetĂ«besim, por edhe me pĂ«rulĂ«si. Si SPD do tĂ« kujdesemi qĂ« qeveria tĂ« jetĂ« mĂ« aktive nĂ« kĂ«tĂ« drejtim. Ministri i JashtĂ«m, z. Wadephul, Ă«shtĂ« shprehur vetĂ« se Kosova duhet tĂ« bĂ«het anĂ«tare e pĂ«rhershme e KĂ«shillit tĂ« EvropĂ«s. Ne do tâia kujtojmĂ« kĂ«tĂ« premtim â dhe do ta gjykojmĂ« nĂ« bazĂ« tĂ« tij.
NjĂ« tjetĂ«r garanci pĂ«r paqe Ă«shtĂ« anĂ«tarĂ«simi nĂ« BE. ShqipĂ«ria dhe Mali i Zi shpresojnĂ« tĂ« bĂ«hen anĂ«tare deri nĂ« vitin 2030. A Ă«shtĂ« kjo realiste? Dhe dĂ«gjojmĂ« tĂ« flitet pĂ«r anĂ«tarĂ«sim tĂ« asociiuar. ĂfarĂ« nĂ«nkuptojmĂ« me kĂ«tĂ« term?
NjĂ« nga mĂ«simet mĂ« tĂ« mĂ«dha nga gjenocidi i SrebrenicĂ«s Ă«shtĂ«: procesi i integrimit tĂ« gjashtĂ« vendeve tĂ« Ballkanit PerĂ«ndimor qĂ« nuk janĂ« ende anĂ«tare tĂ« BE-sĂ« duhet tĂ« marrĂ« hov serioz. NĂ«se duam stabilitet dhe siguri tĂ« qĂ«ndrueshme nĂ« rajon, kĂ«to vende â pĂ«rfshirĂ« KosovĂ«n â duhet tĂ« kenĂ« njĂ« perspektivĂ« reale, transparente dhe tĂ« sinqertĂ« pĂ«r anĂ«tarĂ«sim. Dhe diçka tjetĂ«r:
AnĂ«tarĂ«simi nĂ« NATO Ă«shtĂ« po aq i rĂ«ndĂ«sishĂ«m sa ai nĂ« BE. TĂ« dyja nivelet â integrimi politik dhe siguria kolektive â janĂ« tĂ« lidhura ngushtĂ«. Pa siguri, nuk ka asgjĂ«. NjerĂ«zit nuk kanĂ« ikur nga Ballkani nĂ« vitet â90 pĂ«r tĂ« kĂ«rkuar punĂ« mĂ« tĂ« mirĂ«. Ata ikĂ«n pĂ«r shkak tĂ« luftĂ«s, pĂ«rndjekjes, dĂ«bimit dhe krimeve. QĂ« kjo tĂ« mos ndodhĂ« mĂ« kurrĂ«, nevojitet njĂ« pĂ«rfshirje e qĂ«ndrueshme nĂ« BE dhe NATO. Nuk mund tĂ« them se kur do tĂ« ndodhĂ« kjo. Por mund tâju premtoj: si pĂ«rfaqĂ«sues i SPD-sĂ« pĂ«r politikĂ«n e jashtme, do tĂ« jap gjithçka qĂ« kjo perspektivĂ« tĂ« bĂ«het reale. E vĂ«rteta Ă«shtĂ« gjithashtu se shtetet vetĂ« â Kosova, Bosnja-Hercegovina, Serbia, Mali i Zi, ShqipĂ«ria dhe Maqedonia e Veriut â duhet tĂ« bĂ«jnĂ« detyrat e shtĂ«pisĂ«. PĂ«rgjegjĂ«sia Ă«shtĂ« e dyanshme.
Parlamenti i Kosovës është i bllokuar aktualisht dhe nuk po arrin të fillojë punën. Sa e dëmshme është kjo për rrugën e Kosovës drejt integrimit evropian?
Si socialdemokrat, jam nĂ« kontakt tĂ« ngushtĂ« me qeverinĂ« e KosovĂ«s. Albin Kurti dhe partia e tij janĂ« parti simotra me SPD-nĂ« â tĂ« dyja i pĂ«rkasin krahut tĂ« majtĂ« progresist. Ne kemi njĂ« interes tĂ« madh pĂ«r njĂ« qeveri stabile nĂ« KosovĂ«, njĂ« parlament funksional dhe punĂ« parlamentare tĂ« rregullt. PĂ«r kĂ«tĂ« arsye Ă«shtĂ« urgjentisht e nevojshme qĂ« nĂ« KosovĂ« tĂ« rikthehet sa mĂ« shpejt stabiliteti politik.
NĂ«se kjo arrihet dhe nĂ« vitet e ardhshme kemi njĂ« qeveri stabile â me njĂ« presidente shumĂ« tĂ« vetĂ«dijshme dhe pĂ«rfaqĂ«suese tĂ« shkĂ«lqyer tĂ« kĂ«saj demokracie tĂ« re â, siç Ă«shtĂ« zonja Vjosa Osamani, atĂ«herĂ« çështje si anĂ«tarĂ«simi nĂ« KĂ«shillin e EvropĂ«s, procesi i integrimit nĂ« BE dhe njĂ« anĂ«tarĂ«sim i mundshĂ«m nĂ« NATO duhet tĂ« jenĂ« sĂ«rish nĂ« krye tĂ« agjendĂ«s. KĂ«to çështje janĂ« tĂ« ndĂ«rlidhura ngushtĂ«. Dhe nĂ«se tĂ« dyja palĂ«t â Kosova dhe BE-ja â bĂ«jnĂ« detyrat e tyre, unĂ« jam i bindur se do tĂ« ketĂ« njĂ« perspektivĂ« shumĂ« pozitive.
ShqiptarĂ«t nĂ« LuginĂ«n e PreshevĂ«s ankohen pĂ«r margjinalizim â dhe se janĂ« tĂ« prekur nga pasivizimi sistematik i adresave tĂ« tyre. KĂ«tĂ« javĂ« ju keni pritur nĂ« Bundestag njĂ« delegacion nga Lugina e PreshevĂ«s. ĂfarĂ« morĂ«t me vete nga ky takim?
Do tĂ« jem shumĂ« i sinqertĂ« â dhe unĂ« jam njĂ« politikan qĂ« flet hapur: Situata e pakicĂ«s shqiptare nĂ« Serbi deri mĂ« sot nuk ka pasur vĂ«mendjen e duhur, as nĂ« Gjermani e as nĂ« Bashkimin Evropian. Ne nuk e kemi parĂ« mjaftueshĂ«m situatĂ«n. Prandaj jam shumĂ« mirĂ«njohĂ«s qĂ« ky delegacion bĂ«ri njĂ« rrugĂ« kaq tĂ« gjatĂ« pĂ«r tĂ« ardhur nĂ« Bundestag.
Kur them ârrugĂ« e gjatĂ«â, nuk e kam fjalĂ«n pĂ«r kilometrat, por pĂ«r kĂ«mbĂ«nguljen. Ata kanĂ« kĂ«rkuar takime vazhdimisht â nuk ka qenĂ« e lehtĂ« tĂ« gjejnĂ« dĂ«gjues. Ka pasur shumĂ« organizata tĂ« ndryshme qĂ« kanĂ« avokuar pĂ«r kĂ«tĂ« çështje, ndĂ«r tĂ« tjera edhe njĂ« shkencĂ«tare nga Institutit Max Planck nĂ« Göttingen, e cila mĂ« konaktoi e mĂ« tha: âZ. AhmetoviÄ, duhet ta shikoni kĂ«tĂ« çështje.â
Dhe jam i lumtur qĂ« e bĂ«ra. Nuk e kisha tĂ« qartĂ« sa serioze dhe problematike Ă«shtĂ« situata nĂ« terren. ĂfarĂ« mĂ«sova nga ky takim?
Ne duhet tĂ« sigurohemi qĂ« tĂ« drejtat e pakicave tĂ« vlejnĂ« kudo. Sa i pĂ«rket pakicĂ«s shqiptare nĂ« Serbi, ka tre marrĂ«veshje pĂ«r tĂ« cilat Serbia Ă«shtĂ« zotuar. Ato pĂ«rmbajnĂ« detyrime tĂ« qarta pĂ«r integrimin e shqiptarĂ«ve nĂ« administratĂ«, gjyqĂ«sor, polici dhe nĂ« pĂ«rfaqĂ«simin politik. KĂ«to marrĂ«veshje duhet tĂ« zbatohen â sepse janĂ« parakusht pĂ«r perspektivĂ«n e SerbisĂ« drejt BE-sĂ«.
Qeveria e Kosovës dhe përfaqësuesit shqiptarë nga Serbia e Jugut kërkojnë që çështja e tyre të përfshihet në dialogun mes Kosovës dhe Serbisë të ndërmjetësuar nga BE-ja. A e konsideroni këtë kërkesë legjitime?
Pakica serbe në Kosovë ka të drejtë legjitime të kërkojë të drejtat e veta. Përse të mos vlejnë standardet që kërkon qeveria serbe për serbët në Kosovë edhe për shqiptarët në Serbi?
UnĂ« mendoj se kĂ«to standarde duhet tĂ« vlejnĂ« pĂ«r tĂ« gjitha pakicat â pĂ«r pakicat nĂ« Serbi, si edhe pĂ«r pakicat nĂ« KosovĂ«. Prandaj unĂ« e gjej legjitime kĂ«rkesĂ«n e pakicĂ«s shqiptare nĂ« Serbi qĂ« tĂ« futet nĂ« agjendĂ«n e dialogut midis SerbisĂ« dhe KosovĂ«s qĂ« moderon BE-ja. UnĂ« e mora kĂ«tĂ« kĂ«rkesĂ« si detyrĂ« pĂ«r punĂ«n time dhe do ta adresoj./DW