Ish-presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, ka dhënë një intervistë për Klan Kosova ku ka folur për arrestimin e tij nga Gjykata Speciale por dhe bashkëpunimin me ndërkombëtarët. Thaçi është shprehur se ndihet i abuzuar nga ata që në emër të diçkaje fiktive, pa të drejtë e shkëputën nga familja, e përjashtuan nga puna dhe i morën vitet më të bukura të jetës.
Intervista e plotë
Adriatik Kelmendi: Pak kohë më parë ju humbët babain. Sa ju ka pikëlluar vdekja e tij?
Hashim Thaçi: Zhvillimet rreth pyetjes suaj kanë një parahistori, në korrik të vitit 2023 me lejen e DHSK-së në vendlindje vizitova prindërit i gjeta në gjendje jo të mirë shëndetësore u preka shumë. Kuptova se pleqëria dhe mërzia kishin bërë punën e vet në shëndetin e tyre fizik, por jo moral. Në këto rrethana të rënda, edhe pse fjalëpakë, tek ata përsëri gjeta humorin e lehtë dhe të këndshëm. Gjithherë jam munduar të mos i shqetësoj, por e di se janë mërzitur shpesh nga shqetësimi për mua. Ata nuk kishin frikë, por si çdo prind për djalin apo vajzën gjithmonë ka drojën, kam parasysh edhe rrethanat e rrezikshme që kemi kaluar si popull.
NĂ« pak orĂ« qĂ«ndrimi mĂ« ringjiznin vlerat e tyre shpirtĂ«rore, solidaritetin dhe humanizmin, dinjitetin, shijen pĂ«r gjĂ«ra tĂ« mira. Ata kanĂ« sakrifikuar shumĂ« duke rritur tetĂ« fĂ«mijĂ« nĂ« rrethana dhe hapĂ«sirĂ« jo tĂ« lehtĂ« sociale dhe gjeografike, por duke i dhĂ«nĂ« kuptim jetĂ«s pĂ«rmes punĂ«s, njĂ« vullnet i pathyeshĂ«m pĂ«r tâi edukuar fĂ«mijĂ«t. Shembull i mirĂ« pĂ«r mjedisin shoqĂ«ror tĂ« asaj kohe.
PrindĂ«rit mĂ« mishĂ«ruan ABC-nĂ« e dashurisĂ« pĂ«r truallin ku kam lindur, familjen, fqinjin, ATDHEUN dhe LIRINĂ. Lidhjen e ngushtĂ« me prindĂ«rit e kam ruajtur tĂ« pacenueshme nĂ« çdo kohĂ« dhe rrethanĂ« tĂ« jetĂ«s, si fĂ«mijĂ«, nxĂ«nĂ«s, student, djalĂ« i diasporĂ«s, luftĂ«tar lirie apo edhe si politikan dhe tash si i privuar nga liria. Jam munduar tĂ« mos i lĂ«ndoj, por edhe nĂ«se e kam bĂ«rĂ« ndonjĂ«herĂ«, jam penduar shpejt, kjo ka ndodhur kur isha fĂ«mijĂ«.
Por sa më shumë ecën koha po kuptoj, se sa pak kohë i kushtojmë prindërve, kur zhytemi në vorbullën gëlltitëse të zhvillimeve ditore, ndonjëherë edhe të padobishme.
Tani mendoj për kohën më shumë që ata do të donin të kalojnë me fëmijët që i lindën dhe i rritën, e tash edhe mbesave e nipërve. Prindërve ua kam borxh jetën. Ju përulem për të gjitha, më dhanë besim për jetën dhe MUNDESINà për të ecur pa u ndalur. I dhanë kuptim dhe karakter jetës sime etike dhe profesionale. Më jepnin buzëqeshjen e tyre të bukur, që mua më lumturonte dhe energjizonte. Por babai dinte edhe të zemërohej, ruaj në kujtesë ndëshkimin e tij kur vonohesha duke tejzgjatur lojën e futbollit me shokët e shkollës deri në errësirë duke u kthyer i përbaltur në shtëpi. Ndëshkimi ishte të qëndroja për një kohë në oborr. Kjo masë vazhdonte, derisa ndërhynte nëna e cila me urtësinë e saj e binde babain të hiqte dorë nga ndëshkimi.
Prindërit më kanë rritur sigurinë në gjërat që kam bërë gjatë jetës.
Ruaj të freskëta me dhimbje dhe forcë gjestet e nënës dhe babait, duart e ngrohta të tyre, përqafimin e përmallshëm. Gjatë kësaj vizite vërejta më shumë rrudha në ballin e tyre, por kujtesë dhe kthjelltësi mendore të mirë. Kur u përshëndetem dinjitetshëm më thanë rruga e mbarë dhe mirë u pafshim, me zemër të lënduar, pa lot në sy, por thellë-mendueshëm. Sido që të jetë shpirti dhe zemragur e tyre e di.
Po atë mbrëmje u ktheva në Hagë.
NjĂ« kohĂ« kur isha nxĂ«nĂ«s kisha kuptuar pse babai me gjithĂ« ofertĂ«n nga disa tĂ« afĂ«rm dhe miq kishte sfiduar mundĂ«sinĂ« nĂ« vitet tetĂ«dhjeta pĂ«r tĂ« mĂ«rguar si gastarbajter nĂ« Gjermani apo Austri, me arsyetimin se âishte i vetĂ«m nĂ« shtĂ«pi, duhej tĂ« punonte tokĂ«n tĂ« mos mbesĂ« djerrinĂ« dhe tĂ« qĂ«ndronte afĂ«r fĂ«mijĂ«veâ. Kam bindjen arsye e vetme ishte prindĂ«rit nuk mund tĂ« rrinin pa njĂ«ri-tjetrin, ndĂ«rsa bashkimi familjar nĂ« perĂ«ndim atĂ« kohĂ« pothuajse ishte tabu pĂ«r punĂ«torĂ«t jashtĂ« vendi, kam parasysh edhe moshĂ«n e thyer tĂ« gjyshit dhe gjyshes pĂ«r tĂ« cilĂ«t edhe realisht duhej tĂ« kujdesej.
Babai mĂ« thoshte: âJe hy nĂ« punĂ« tĂ« rĂ«nda⊠sa pĂ«r SerbinĂ« mos u mĂ«rzit, veç me shokĂ« mos u koritâ
GjatĂ« vitit 2024 edhe pse nĂ« gjendje aspak tĂ« mirĂ« shĂ«ndetĂ«sore prindĂ«rit me vizituan pĂ«r herĂ« tĂ« dytĂ« nĂ« hapĂ«sirat e qendrĂ«s sĂ« paraburgimit. Ishte rrethanĂ« mallĂ«ngjyese. Kaluan tri orĂ« sikur tĂ« ishin tre minuta. MbetĂ«m tĂ« etur pĂ«r tĂ« vazhduar muhabetet. Edhe pse tĂ« lodhur nga mosha pĂ«r tĂ« pritur mysafirĂ«, tregonin falĂ«nderim, mirĂ«njohje pĂ«r solidaritetin e shumĂ« njerĂ«zve me vizitat e tyre nĂ« BurojĂ«. QĂ« tĂ« relaksoja mĂ« shumĂ« ndejĂ«n, ju kujtoja kujdesin qĂ« tregonin pĂ«r mua kur isha nxĂ«nĂ«s dhe udhĂ«toja me autobus çdo dite nga Buroja nĂ« Skenderaj, mĂ« jepnin para çdo ditĂ« pĂ«r burek, çaj dhe blerjen gazetĂ«s âRilindjaâ; unĂ« mĂ« tepĂ«r lexoja faqet sportive, rubrikĂ«n e kulturĂ«s dhe ndonjĂ« fejton historik qe ia vlente. Me prisnin nĂ« mbrĂ«mje pĂ«r darkĂ«. Kujdeseshin nĂ« imtĂ«si pĂ«r higjienĂ«n dhe veshmbathjen. MĂ« kursenin nga punĂ«t e shtĂ«pisĂ«.
la freskova babait kujtesĂ«n pĂ«r njĂ« bisedĂ« qĂ« kishim zhvilluar nĂ« njĂ« nga pranverat e fillim viteve nĂ«ntĂ«dhjeta, tanimĂ« student gjatĂ« njĂ« fundjave nĂ« kopshtin e shtĂ«pisĂ«, duke i ndihmuar nĂ« mirĂ«mbajtjen e oborrit â kositjen barit nĂ« njĂ« moment pushimi nĂ«n hijen e njĂ« qershie kur ishim vetĂ«m pĂ«r vetĂ«m mĂ« tha: âE di dhe po e shoh se je hy nĂ« punĂ« tĂ« rĂ«ndaâ, vazhdoi âdiçka dua tĂ« tĂ« them, sa pĂ«r SerbinĂ« mos u mĂ«rzit, veç me shokĂ« mos u koritâ.
Ai i njihte, i priste ne shtëpi i respektonte i donte shumë, me shumicën prej tyre ishte bërë edhe bashkëluftëtar (në kohën kur pasuli hahej me nga një kokërr). Pas luftës ata që kishin ra në altarin e lirisë i kujtonte dhe evokonte kujtimet për të bërat e tyre heroike në bashkëbisedime me njerëzit, ndërsa me ata që mbetën gjallë ruajti gjithmonë respektin për sakrificën dhe raportin njerëzor shumë te afërt personal deri në çastet e fundit të jetës. Ndihem çdoherë i nderuar nga ai raport i veçantë i babait me shokët e mi. Në Burojë ai i kishte pritur dhe përcjellur shume prej tyre në kohëra dhe rrethana të paharruara. I kishte kaluar i pacenueshëm edhe bastisjet në fshat dhe arrestimin që ia kishin bërë në vitet 1993 dhe 1997.
KĂ«shillat e tij mĂ« kanĂ« pĂ«rcjellur gjithmonĂ«, mĂ« janĂ« pĂ«rputhur jo rrallĂ« me realitetin e pĂ«rvojĂ«s sime jetĂ«sore. PrindĂ«rit nuk e kanĂ« pĂ«lqyer jetĂ«n e tĂ« rĂ«nit nĂ« sy apo tĂ« veçuar, megjithĂ«se pa dĂ«shirĂ«n e tyre dhe pahetueshĂ«m kjo ndodhi. Nuk ishin nga ata qĂ« pĂ«lqenin politikĂ«n, por e pĂ«rcillnin. GjatĂ« kĂ«saj vizite i pyeta sa pĂ«r tĂ« provokuar bisedĂ«n se pse nuk vinin nĂ« mĂ« shumĂ« ngjarje publike dhe politike, baba me tha, âtâi duhet te jesh vetja joteâ. NjĂ«herĂ« mĂ« kishte vizituar nĂ« zyrĂ«n e punĂ«s nĂ« selinĂ« e PartisĂ« Demokratike tĂ« KosovĂ«s.
âPo me dhimesh se ke me hjek shumĂ«, ishalla ke edhe njerĂ«z tĂ« mirĂ« rreth vetesâ
E kujtoj bisedĂ«n me prindĂ«r pas zgjedhjeve lokale nĂ« nĂ«ntor 2000 kur tĂ« dytĂ« si duke plotĂ«suar njĂ«ri-tjetrin sikur donin tĂ« mĂ« ngushĂ«llonin pĂ«r humbjen mĂ« thanĂ«: âNuk Ă«shtĂ« fundi i botĂ«s, jeta Ă«shtĂ« e gjatĂ«, i ri je, ruaje shĂ«ndetin, veç rri drejt zoti te ndihmoftĂ«â.
Babai qeshte me zĂ« kur i pĂ«rmendja bisedĂ«n nĂ« mĂ«ngjesin e parĂ« tĂ« pasfitores zgjedhore parlamentare dhe lokale tĂ« nĂ«ntorit 2007, kur i emocionuar dhe i gĂ«zuar, por shume seriozisht me tha, âpo me dhimesh se ke me hjek shumĂ«, ishalla ke edhe njerĂ«z tĂ« mirĂ« rreth vetes, edhe kalon mirĂ« me qita qĂ« kane ardhĂ« prej botĂ«s kĂ«tuâ.
Me babain kisha thyer konfidencialitetin e mos bĂ«rjes publike tĂ« ditĂ«s sĂ« shpalljes sĂ« pavarĂ«sisĂ« sĂ« KosovĂ«s, vetĂ«m tri apo katĂ«r dite pĂ«rpara tĂ« dielĂ«s sĂ« 17 shkurtit tĂ« v. 2008. GjatĂ« bisedĂ«s telefonike tĂ« rregullt ditore tĂ« mĂ«ngjesit mĂ« pyeti âkur po kryhet qikjo puna e madhe?â, i thashĂ« âme kismet tĂ« dielĂ«n pasditeâ. Nuk kisha bĂ«rĂ« asgjĂ« tĂ« gabuar. Ai ishte bashkĂ«luftĂ«tari im nga orĂ«t e para, e dija se nuk do fliste me askĂ«nd.
PrindĂ«rit ishin tĂ« parĂ«t qĂ« mĂ« uruan nĂ« telefon pak çaste pas shpalljes se pavarĂ«sisĂ«: âPĂ«rhajr dhe e gĂ«zofshimâ.
GjatĂ« fushatĂ«s pĂ«r mandatin e tretĂ«, 2014, prindĂ«rit, Lumja dhe Endriti do tĂ« bĂ«heshin pjesĂ« aktive dhe e rĂ«ndĂ«sishme e pjesĂ«marrjes nĂ« fushatĂ«. Ata do tĂ« merrnin pjesĂ« nĂ« tubime, do tĂ« flisnin nĂ« media. Ishte hera e parĂ« qĂ« nĂ« KosovĂ« prindĂ«rit e ndonjĂ« lideri shfaqeshin nĂ« publik me mesazhe mbĂ«shtetĂ«se pĂ«r birin e tyre. FjalĂ«t qĂ« kishin zgjedhur dhe mĂ«nyra si ishin prezantuar kishte fituar njĂ« pĂ«lqyeshmĂ«ri tĂ« respektuar nĂ« opinionin publik. Kishin folur pĂ«r karakterin tim qĂ« buronte nga ADN-ja e tyre. PrindĂ«r tĂ« thjeshtĂ« dhe origjinalĂ«. Fitorja ishte spektakulare e gjashta mĂ« radhĂ«. Shpesh u thosha âkĂ«tĂ« fitore iu dedikoj juveâ.
Do tĂ« jetĂ« e paharrueshme mbresa dhe emocionet qĂ« shihja nĂ« shpirtin dhe fytyrĂ«n e tyre nĂ« rastin e inaugurimit tim si President nĂ« sheshin âNena Terezaâ, nĂ« prill 2016; e lexoja dhe ndieja krenarinĂ« e tyre pĂ«r birin e tyre.
TĂ« kemi parasysh, nuk Ă«shtĂ« e lehtĂ« tĂ« jesh prind, bashkĂ«short apo fĂ«mijĂ« i politikanit nĂ« hapĂ«sirat tona. PĂ«rpos fjalĂ«ve dhe ditĂ«ve tĂ« mira, duhet te durosh gjĂ«ra dhe ditĂ« tĂ« paimagjinueshme negative â atakuese kundĂ«r suksesit. Nuk kishte ndodhur mĂ« parĂ« qĂ« prindĂ«rit e njĂ« djali a vajze nĂ« vendin tonĂ« merrnin pjesĂ« nĂ« ceremoninĂ« mĂ« tĂ« lartĂ« shtetĂ«rore. PikĂ«risht nĂ« sheshin simbol tĂ« protestave antijugosllave, tani simbol i paqes nĂ« KosovĂ«n â shtet.
Ndihesha shumĂ« krenar me ta dhe me prezencĂ«n e tyre. Ata dinjitetshĂ«m pranuan me shtrĂ«ngim duarsh urimet e diplomatĂ«ve dhe pjesĂ«marrĂ«seve vendorĂ« nĂ« pĂ«rmbyllje tĂ« ceremonisĂ«. MorĂ«n pjesĂ« edhe nĂ« drekĂ«n e shtruar enkas pĂ«r mysafirĂ« nga presidenca. Duke u ndarĂ« nĂ« fund tĂ« kĂ«saj vizite si me njĂ« zĂ« mĂ« thanĂ« âPo jetojmĂ« duke tĂ« priturâ, e dija se kjo rrethanĂ« ishte bĂ«rĂ« barrĂ« e rĂ«nde pĂ«r moshĂ«n e tyreâŠ
Mungesa ime i kishte goditur shumë.
Nga kjo vizitë e kuptova se tani e tutje çdo takim ose bisedë telefonike mund të jetë e fundit, tutje tregova edhe më shumë i kujdesshëm për orarin që duhej thirrur dhe shfrytëzimin maksimal të kohës për të biseduar sa ma shpesh me ta.
Në bashkëbisedim me prindër shpirti dhe mendja me fluturonin gjithmonë drejt vendlindjes, lojërave rinore, fushave, kodrinave qe lidhen me kuptimin e fëmijërisë sime. Edhe pse shpesh në distancë me njëri-tjetrin, gjithmonë marrëzisht kam qene me ta dhe i tyre.
âPo kthehesha mĂ« i thinjur, por kisha ndjesinĂ« se Kosova disi ishte e lodhur dhe e molisurâ
Adriatik Kelmendi: MegjithatĂ«, ju e vizituat babain nĂ« spital dhe biseduat me tĂ« vetĂ«m disa ditĂ« para vdekjes. Ăka biseduat bashkĂ«risht, dhe si u ndjetĂ« tĂ« flasnit me babain nĂ« rrethana tĂ« tilla, duke e ditur se mund edhe mos ta takoni mĂ« kurrĂ«?
Hashim Thaçi: NĂ« ditĂ«t e para tĂ« janarit tĂ« kĂ«tij viti, nga familjarĂ«t u informova se gjendja e babait ishte pĂ«rkeqĂ«suar. Bisedat telefonike apo ato pĂ«rmes videolidhjes u rralluan nga pamundĂ«sia e tij pĂ«r tâu pĂ«rgjigjur. Edhe kur flisja shkurt nuk ishte mĂ« zĂ«ri i tij edhe nĂ« pamje kishte filluar tĂ« ndryshonte, por pĂ«rpiqej tĂ« mos jepej. E kuptoja, nuk doja tĂ« besoja. Ishte nisur nĂ« rrugĂ«timin e botĂ«s sĂ« pĂ«rtejme.
Po bëheshin tre muaj që babai ishte sëmurë rëndë.
Paneli i gjyqtarëve pas një kohe aprovoi lejen për një vizitë disa orëshe në Kosovë.
I shoqëruar nga oficerët e DHSK-së dërgohem në Kosovë.
Në Prishtinë po kthehesha pas katër vite e gjysmë. Duke zbritur nga drejtimi i Vetrenikut, afrohem afër hapësirës ku valvitet flamuri kombëtar, nga shirat dhe ndotjet dukej i qullosur, i fjetur, mezi rrinte i varur në shtyllë metalike. Shqiponja e ndarë në pjesë që vështirë ishte të ringjiteshin. Trafiku si gjithmonë i ngarkuar, lëvizjet e njerëzve shumë dinamike, kafet-baret plotë e për plot gjallëri. Tanimë ishte mesditë, koha me diell, ishte bërë publik lajmi për rikthimin tim, disa qytetarë me familjarë të tyre kishin dalë në ballkonet e banesave regjistronin me telefonat e tyre lëvizjen e eskortës që më barte. Ishim jo larg njëri-tjetrit, unë i shihja ata nuk mund të shihnin, na ndante xhami i errësuar i makinës. Mendoj se kishim të njëjtin sentiment.
Kaloj pĂ«rreth hapĂ«sirĂ«s ku me herĂ«t ishte vendosur vĂ«rja e shtatores sĂ« A. Demaçit, nuk kishte risi, nuk u befasova, e kuptoja arsyen e paarsyeshme tĂ« mos verjes ende, thashĂ« me vete. âLIRIA E KOSOVĂS ĂSHTĂ MONUMENT I ADEM DEMAĂITâ. Prandaj, nuk ka bust, lapidar apo shtatore qĂ« e zĂ«vendĂ«son lirinĂ« e njĂ« populli.
KĂ«shtu e pĂ«rjetova hyrjen nĂ« PrishtinĂ«. Po kthehesha mĂ« i thinjur, por kisha ndjesinĂ« se Kosova disi ishte e lodhur dhe e molisur. Edhe pse nuk jam nga ata qĂ« nga mosprezenca nĂ« mjedis, tĂ« ndikohem qĂ« gjerat tâi shoh bardhezi. PĂ«rkundrazi! Kam besim te pathyeshĂ«m nĂ« ecjen e KosovĂ«s.
Kisha lodhje dërmuese dhe ndjenja të përziera, isha mes botës reale e dija se babai po na linte dhe botës imagjinare asesi nuk doja të pajtohesha.
I shoqĂ«ruar nga e autoritet e sigurisĂ« sĂ« DHSK-sĂ«, shpejt ngjitem shkalleve nĂ« katin e dytĂ« tĂ« KlinikĂ«s. NĂ«pĂ«r korridor dhe shkallet lidhĂ«se tĂ« kateve kishte njerĂ«z qĂ« kishin qĂ«lluar spontanisht, sigurisht pĂ«r tâi vizituar tĂ« afĂ«rmit e tyre dhe mjek e mjeke me tĂ« cilĂ«t nĂ« distancĂ« pa ndĂ«rruar fjalĂ« u pĂ«rshĂ«ndetĂ«m ngrohtĂ«sisht.
Nxitimthi do tĂ« gjendem nĂ« dhomĂ«n ku ishte vendosur babai, ishte duke mĂ« pritur me padurim, ashtu i shtrirĂ« pĂ«rqafohemi gjatĂ« me aq fuqi qĂ« i kishte mbetur, dukej i buzĂ«qeshur, i emocionuar, thellĂ«sisht i prekur shpirtĂ«risht. UnĂ« u ndjeva i pafuqishĂ«m dhe i mundur fizikisht dhe emocionalisht. Pandehja se do tĂ« qĂ«ndroja i fortĂ«, por jo nuk mund tâi ndalja lotĂ«t. QĂ« tĂ« dukesha mĂ« i freskĂ«t shpejt shkova nĂ« banjo ku fshiva lotĂ«t duke pastruar fytyrĂ«n. Zoti mĂ« dha forcĂ« pĂ«r tĂ« pĂ«rballuar ato momente. NĂ« dhomĂ« ishin edhe nĂ«na dhe Lumja. NĂ«na ulur nĂ« karrigen me rrota dhe ngjitur me shtratin me babain shtrirĂ«. U ula buzĂ« shtratit.
Disa herĂ« me pyeti, âA je kthy me shokĂ«t?â, duhej tâi thoja, âPoâ. U gĂ«zua si fĂ«mija.
Babai dukej i rrënuar fizikisht, por nuk vërejta sfilitje shpirtërore, aftësia në të folur i ishte dobësuar shumë, pozitiv në ato pak gjëra që flisnim, i kishte ndodhur një përmirësim pothuajse imagjinar para largimit nga bota tokësore e cila tanimë ishte çështje jo ditësh por orësh. Me ne qëndroi mjeku, Kastrioti, gjatë gjithë kohës. I lutem Zotit dhe përulem me respekt për mjeket dhe gjithë stafin ndihmës që e mbajtën gjallë derisa u takuam.
Me pĂ«rjashtim gjatĂ« fĂ«mijĂ«risĂ« sime tĂ« hershme dhe atĂ« pa tĂ« keq nuk e kisha gĂ«njyer, atĂ« ditĂ« u detyrova nga dashuria, qĂ« kur tĂ« largohesha tĂ« mos ndihej i braktisur, vdekja sikur nuk bĂ«nte pjesĂ« nĂ« planet e tij mendore dhe tĂ« ndĂ«rgjegjes, edhe nĂ« ato orĂ« ndjeva veç dashuri aspak dĂ«shpĂ«rim. Disa herĂ« me pyeti, âA je kthy me shokĂ«t?â, duhej tâi thoja, âPoâ. U gĂ«zua si fĂ«mija. Derisa Lumja e ushqente me supĂ«, dĂ«shironte tĂ« fliste e tĂ« fliste me mua me gjithĂ« fuqinĂ« e mbetur. âShumĂ« mirĂ« qĂ« qenkan lĂ«shu krejt shokĂ«tâ, e pĂ«rsĂ«riti disa herĂ« atĂ« ditĂ«.
Ishte i përmbushur.
Kur erdhi koha pĂ«r tu pĂ«rshĂ«ndetur e qĂ« tĂ« largohesha me lehtĂ« i thashĂ« âPo shkoj ne BurojĂ« tĂ« pres atje pĂ«r çajâ, mu pĂ«rgjigj, âshumĂ« mirĂ«, shko se edhe unĂ« vij me kismet shpejt, nuk kam çka me nejt kĂ«tuâ. Me çdo kusht dĂ«shironte tĂ« kthehej nĂ« shtĂ«pi. U pĂ«rqafuam dhe u pĂ«rshĂ«ndetem si babai me djalin, kur dola tek dera u ndala edhe njĂ« herĂ« e shikova drejt nĂ« sy, derisa i kishin shtrĂ«nguar duart e njĂ«ri-tjetrit me nĂ«nĂ«n, sikur tĂ« ishin adoleshentĂ« tĂ« dashuruar. Shikimi i tij pushtoi gjithĂ« qenien time. Ajo buzĂ«qeshje do tĂ« mĂ« percjell pĂ«rjetĂ«sisht, e dija se ishte vĂ«shtrimi i fundit, ishte shikimi LAMTUMIRĂS. Ndjeva dhimbjen e thellĂ« tĂ« zemrĂ«s dhe nyejve tĂ« gjymtyrĂ«ve te trupit.
âSot i them, BabĂ« edhe pĂ«r kĂ«tĂ« mungesĂ« tĂ« paarsyeshme (nĂ« varrim), jam plotĂ«sisht i pafajshĂ«mâ
Adriatik Kelmendi: Ju nuk ishit të pranishëm në funeralin e babait, sepse nuk u lejuat. Si e komantoni këtë rrethanë?
Hashim Thaçi: Pas pak kohe, babai u nda nga jeta në paqe, i rrethuar me dashuri nga familja bërthamë, nën kujdesin dhe mbikëqyrjen e mjekëve. Ai shkoi me brengën time. Homazhet lamtumirëse dhe akademinë përkujtimore e përcolla në TV nga vetmia e qelisë. Flamuri kombëtar dhe shtetëror i shkonin për hijeshi mbi arkivol. Falënderime dhe respekt për të gjithë ata dhjetëra e mijëra njerëz që ndan dhimbjen dhe solidaritetin me familjen.
Unë nuk arrita ta prisja babën as të gjallë as të vdekur në vendlindje, as një grusht DHE nuk arrita ta hedhja gjatë ceremonisë së varrimit. Rendi e donte të isha i pari ta prisja në Burojë siç i kisha premtuar; shkova i fundit.
Sot i them, Babë edhe për këtë mungesë të paarsyeshme, jam plotësisht i pafajshëm.
KĂ«shtu iku BABA â njeriu mĂ« i dashur, i adhuruari, frymĂ«zuesi dhe mbrojtĂ«si im.
NgushĂ«llimi i nĂ«nĂ«s: âLum baba yt pĂ«r vete, e lum ti pĂ«r babĂ«nâ
Adriatik Kelmendi: Dhjetëra mijëra qytetarë prej gjithë Kosovës dhe më gjerë morën pjesë në ceremoninë e varrimit dhe tutje edhe në ngushëllime. Si e vlerësoni?
Hashim Thaçi: Pas tri dite, me lejen e DHSK-sĂ«, e vizitova vendlindjen. NĂ« varrezat e reja tĂ« fshatit ishte shtuar njĂ« varr i ri. QĂ«ndrova nĂ« nderim 9 minuta nĂ« rrethana tĂ« pazakonta e tĂ« paimagjinueshme. NjĂ« minutĂ« nderim pĂ«r çdo dekadĂ« tĂ« jetĂ«s sĂ« tij. PjesĂ«marrja e madhe e qytetareve nĂ« ceremoninĂ« mortore kishte bĂ«rĂ« qĂ« toka dukej e rrahur, por e qulltĂ«. Lulenderimet dhe mbishkrimet nĂ« kurora mbi varr ende ishin tĂ« freskĂ«ta, lexoj nderime nga Prishtina, Tirana, Shkupi, Ulqini, Presheva, diaspora etj. Dielli shkĂ«lqente atĂ« ditĂ« prag-pranverore. Ajri, pemĂ«t dhe toka kishin marrĂ« arome shiu. Pas pak nĂ« shtĂ«pi, nĂ« BurojĂ«, takoj nĂ«nĂ«n. Jo e lehtĂ« â qĂ«ndronte e fortĂ« dhe e qetĂ«. NgushĂ«lluam njĂ«ri-tjetrin, fjalĂ«t qĂ« atĂ« ditĂ« mĂ« pĂ«rsĂ«riste ishin: âLum baba yt pĂ«r vete, e lum ti pĂ«r babĂ«nâ. Drekuam sĂ« bashku. ShumicĂ«n e kohĂ«s e kaluam ulur nĂ« kopshtin e oborrit, e ndjeja thellĂ«sisht dashurinĂ« e saj dhe ngrohtĂ«sinĂ« e shkĂ«lqimit tĂ« rrezeve tĂ« diellit.
Atë ditë disi ndihesha me faj, sepse shpesh kam qenë burim i shqetësimeve për ta, para, gjatë dhe pasluftës.
Gjatë fluturimit, duke u kthyer në Hagë, isha zhytur në mendime të pafundme për babain.
Nuk Ă«shtĂ« fshehtĂ«si, vdekja e tij mĂ« ka ndryshuar shumĂ« â Ă«shtĂ« zbrazĂ«ti qĂ« nuk po e mbushĂ« assesi. Po jetoj me ndjesinĂ« dhe pikĂ«llimin, koha nuk po e zbut, po e ruan dhimbjen. Mendoj pĂ«r ditĂ«t e mĂ«hershme kur ishte gjallĂ«, ndiej njĂ« ringjallje tĂ« tij nĂ« jetĂ«n time. Ai la je dritĂ« e cila nuk do tĂ« fiket kurrĂ« nĂ« familjen tonĂ«.
Por sot ky Ă«shtĂ« fatalitet, jo fat im nĂ« kĂ«tĂ« fazĂ« tĂ« jetĂ«s. Jam i vetĂ«dijshĂ«m se mĂ«rzia dhe burgu nuk shkojnĂ« bashkĂ«. Nuk harroj qĂ« nĂ«se jo trupin, kudo dhe nĂ« çdo rrethanĂ« mendjen e kam tĂ« lirĂ« pĂ«r tĂ« menduar, por tĂ« kufizuar pĂ«r tâu shprehur.
â(KĂ«tu) askush nuk hap tema tĂ« politikĂ«s ditore, edhe nĂ«se ndodh rastĂ«sisht askush nuk bĂ«het pjesĂ«â
Adriatik Kelmendi: Po bëhen 5 vjet që nga koha kur jeni duke u mbajtur në burg në Hagë. Si e keni përballuar deri më tash?
Hashim Thaçi: Nuk Ă«shtĂ« enigmĂ«, fati qĂ« po pĂ«rjetoj tejkalon veten time. ĂshtĂ« i pandarĂ« me rrugĂ«n e kaluar pĂ«r liri dhe pavarĂ«si tĂ« popullit tĂ« KosovĂ«s. Interesant pĂ«rsĂ«ri nga Kosova po nxirren shembuj brengosĂ«s. TĂ« jam mirĂ«njohĂ«s, Adriatik, qĂ« mĂ« gjete edhe nĂ« kĂ«to vrima tĂ« thella tĂ« pasmureve dhe hekurave tĂ« lartĂ« tĂ« HagĂ«s.
Si e kalojmĂ« kohĂ«n? KomentojmĂ« ndonjĂ« libĂ«r apo artikull sĂ« lexuari sĂ« fundmi. NdonjĂ« dokumentar apo film qĂ« Ă«shtĂ« shfaqur rishtazi. MegjithĂ«se edhe kĂ«tu prirjet dhe shijet e njerĂ«zve janĂ« tĂ« ndryshme. ĂshtĂ« interesant, askush nuk hap tema tĂ« politikĂ«s ditore, edhe nĂ«se ndodh rastĂ«sisht askush nuk bĂ«het pjesĂ« â me abstenim mbyllet shpejt. KĂ«tu ke kohĂ« pĂ«r tĂ« menduar dhe diskutuar pĂ«r gjithçka qĂ« do.
TĂ« mos keqkuptohem, ky ambient ngjan edhe si shtĂ«pi pleqsh ku jo rrallĂ« luhet letra, shah, lexon apo shfleton çdo gazetĂ« qĂ« tĂ« bie nĂ« dorĂ«, merresh me zgjidhje fjalĂ«kryqesh, zhvillohen biseda familjare dhe rreth aktualitetit, dhe ku jo rrallĂ« bĂ«het edhe muhabet koti, je i privuar nga aktiviteti pĂ«r jetĂ« normale, komunikim e lĂ«re mĂ« pjesĂ«marrje nĂ« botĂ«n e jashtme. PĂ«rpiqem tĂ« kaloj njĂ« rrethanĂ« mĂ« ndryshe seç fola mĂ« lartĂ«. TĂ« jem sa mĂ« pozitiv me veten dhe tĂ« tjerĂ«t â mendoj sa mĂ« shumĂ« pĂ«r gjĂ«ra tĂ« bukura. KĂ«tu Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« bĂ«sh gjĂ«ra tĂ« dĂ«shirueshme dhe ndĂ«rtuese. Jeta e vĂ«rtetĂ« Ă«shtĂ« jashtĂ« kĂ«saj kornize hapĂ«sinore.
âNĂ« kuzhinĂ« nuk kam qenĂ« pĂ«r tâu lavdĂ«ruar, tash jam pĂ«rmirĂ«suar kogja⊠Mediat lokale, i pĂ«rcjell pak, ose fareâ
Adriatik Kelmendi: ĂfarĂ« ju ka munguar apo jeni privuar, pĂ«rveç lirisĂ«, gjatĂ« kĂ«saj kohe qĂ« jeni nĂ« burg?
Hashim Thaçi: Jetën e re e kaloj në kornizat e rrethanave të reja jo vetëm fizike, por edhe leximit, mendimeve dhe meditimit, që kapërcejnë muret e qendrës së paraburgimit, që fillon nga vendlindja si fillim i botës dhe atdheut tim. Kultivoj përvojën e të menduarit dhe vështrimit për botën dhe shoqëritë përmes leximit të librave të zgjedhur dhe përfaqësues. Mendja më ngulitet, bëj shëtitje dhe stërvitje të muskujve të trurit nëpër histori të popujve dhe civilizimeve për të pikasur mbijetesën dhe formësimin e shqiptarëve me ndjenjën dhe përcaktimin perëndimor. Aty e gjej edhe fatin dhe rolin historik, të sotmen dhe të ardhmen edhe të shtetit të Kosovës.
GjatĂ« ditĂ«s bĂ«j telefonata familjare, nĂ« kohĂ«n e lejuar nga DHSK-ja pres nĂ« vizita familjarĂ« dhe miq, paradite ose nĂ« mbrĂ«mje bĂ«j palestĂ«r; nĂ« kuzhinĂ« nuk kam qenĂ« pĂ«r tâu lavdĂ«ruar, tash jam pĂ«rmirĂ«suar kogja. Kur e kam tĂ« nevojshme pĂ«r lĂ«ndĂ«n e akuzĂ«s, bĂ«j konsultime me ekipin mbrojtĂ«s, marr pjesĂ« rregullisht nĂ« seancat gjyqĂ«sore, tĂ« cilat mĂ« janĂ« bĂ«rĂ« art i ri i formĂ«suar nĂ« jetĂ«n time. Pastrimin dhe hekurosjen e teshave e bĂ«j pa pĂ«rtesĂ«. DhomĂ«n e qĂ«ndrimit nĂ« paraburgim mundohem ta mbaj sa mĂ« tĂ« pastĂ«r. Kujdesem edhe pĂ«r pastĂ«rtinĂ« e shtrojĂ«s dhe mbulojĂ«s. NĂ« muret e dhomĂ«s mbaj njĂ« foto tĂ« pĂ«rbashkĂ«t tĂ« rrethit tĂ« ngushtĂ« dhe tĂ« gjerĂ« familjar, tĂ« cilĂ«t mĂ« vĂ«shtrojnĂ« dhe i shikoj gjatĂ« gjithĂ« kohĂ«s, kĂ«shtu komunikojmĂ« mes vete; ata janĂ« frymĂ«marrja, energjia dhe drita ime edhe nĂ« momente mĂ« tĂ« liga qĂ« mund tĂ« kaloj kĂ«tu, mes katĂ«r mureve betoni tĂ« ngushta, tĂ« ftohta, tĂ« errĂ«ta dhe derĂ«s sĂ« hekurt tĂ« qelisĂ«.
NĂ« televizor pĂ«rcjell futboll, tenis dhe gjatĂ« dimrit garat e skijimit, pĂ«rsĂ«ri lexoj apo shkruaj diçka, dĂ«gjoj muzikĂ« tĂ« zhanreve tĂ« ndryshme, popullore, klasike, folklor, jazz etj. Lexoj rregullisht gazetĂ«n âPoliticoâ tĂ« sjellur nga DHSK dhe mĂ« herĂ«t ditoren âThe New York Timesâ, tĂ« parapaguar nga ana ime. NĂ« mbrĂ«mje ndodh qĂ« shikoj ndonjĂ« film apo dokumentar. Por, mundohem t`i ik sa ma shumĂ« shprehisĂ« pĂ«r tâu ulur pĂ«rpara televizorit, e cila mund tĂ« sjellĂ« dembeli dhe ngulfatje mendore.
Mediat lokale, i pĂ«rcjell pak, ose fare. PĂ«rpiqem tĂ« qĂ«ndroj sa mĂ« larg jehonĂ«s apo ndikimeve tĂ« zhurmave tĂ« grumbullit tĂ« njerĂ«zve tanĂ«. Ădo zhvillim i mirĂ« pĂ«r KosovĂ«n mĂ« gĂ«zon, sikurse çdo gjĂ« jo e mbarĂ« mĂ« bĂ«nĂ« tĂ« ndihem jo rehatshĂ«m, ma ndan zemrĂ«n nĂ« dysh, edhe pse arrij tĂ« rezistoj e tĂ« mbahem nĂ« kĂ«mbĂ«, por janĂ« plagĂ« qĂ« nuk shĂ«rohen e mbyllen lehtĂ«.
âMendjen, shpirtin dhe trupin nuk ua dorĂ«zoj rrethanave izolueseâ
Orarin e shëtitjes në ajër të pastër nuk e humb kurrë, qoftë moti me vapë, shi, erë apo borë, megjithëse këtu borë bjen shumë rrallë dhe shkrihet shpejt. Shiu është i rrëmbyeshëm i përcjellur me erë të fortë e ndonjëherë edhe i acartë, por nuk më ndalon në ecje. Tani më janë stërvitur veshët me zhurmën e erës, e cila përsëritet⊠përsëritet e përsëritet, në çdo stinë. Vapa nganjëherë ndodh të jetë përcëlluese dhe lagështia ngulfatëse. Në këto hapësira nuk e ndiej ngrohtësinë e rrezeve të diellit. Gjumin e bëjë rehatshëm. Në ushqim nuk jam ndonjë nazeli i madh, rrallë përdor ushqimin e ofruar nga burgu, porosisim sipas dëshirës nga mundësia e ofruar njëherë për gjithë javën. Duhan nuk kam përdorur, tash e refuzoj edhe më tepër. Përdor çajra të ndryshme. Ndërsa frutat dhe perimet janë të pazëvendësueshme edhe këtu.
Kur Ă«shtĂ« koha e mirĂ«, luaj tenis; mĂ« herĂ«t si nxĂ«nĂ«s dhe student kam luajtur pingpong, tenis po luaj pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« kĂ«tu, jam i mirĂ« dhe kogja preciz nĂ« sulm, por jo edhe aq nĂ« kthimin e topit. Ky sport mĂ« vĂ« nĂ« lĂ«vizje gjithĂ« muskujt e trupit, aq e domosdoshme pĂ«r rrethanat e pasivitetit. Edhe âloja me fluturaâ mĂ« inspiron. PĂ«r futboll apo basketboll jemi tĂ« hendikepuar nuk mund t`i bĂ«jmĂ« dy ekipe pĂ«r lojĂ«. NganjĂ«herĂ« bĂ«jĂ« lojĂ«n solo nĂ« basketboll me gjuajtje nĂ« kosh⊠ende mbahem mirĂ« me shĂ«nimin e tresheve⊠Mendjen, shpirtin dhe trupin nuk ua dorĂ«zoj rrethanave izoluese; ruaj gjallĂ«rinĂ«, fuqinĂ« fizike dhe freskinĂ« mendore, qĂ« nĂ« asnjĂ« rrethanĂ« tĂ« mos mĂ« pllakos molisja apo larg çoftĂ« tĂ« shterrem. NjĂ« nga synimet apo rreziqet nĂ« tĂ« tilla procese Ă«shtĂ« shtrydhja, shterimi, dorĂ«zimi deri te kalimi gradual nĂ« fazĂ«n e sublimes. Ădo aktivitet qĂ« e bĂ«j edhe kĂ«tu pĂ«rpiqem ta pĂ«rjetoj.
* * *
Festat kombëtare 28 Nëntori apo 17 Shkurti, apo ditët fetare dhe atë të ndërrimit të moteve e vetorganizojmë sipas rrethanave në mënyrë modeste. Natën e Vitit të Ri u befasova me shumë fishekzjarre në qytetin e Hagës, sesa në Prishtinë. Nuk jam ithtar i organizimit të ndejave të gjera apo të zhurmshme, por më mungojnë urimet fizike dhe përqafimet familjare. Për 21 vitet (1999-2020) që i jetova dhe gëzova lirinë e Kosovës, gati të gjitha eventet familjare apo festat kombëtare i kam kaluar në vendlindje, përpos gruas dhe djalit, gjithmonë kam pasur dëshirë të jem afër dhe ngre dolli edhe me prindër dhe me familjarë të tjerë.
ĂshtĂ« jo e lehtĂ« tĂ« jesh larg familjes dhe njerĂ«zve qĂ« i do dhe tĂ« duan. Larg nga vendi ku ke lindur dhe rritur. Ndihem i bekuar nga fati historik qĂ« linda dhe u rrita nĂ« KosovĂ« (DrenicĂ«), vend tĂ« cilin e dua shumĂ«. Por ky fakt gjeografik nuk i jepte jetĂ«s sime kuptimin e plotĂ« pĂ«rtej kĂ«saj hapĂ«sire prej mĂ« tĂ« izoluarve dhe tĂ« pazhvilluara nĂ« Ish-Jugosllavi. VetĂ«m kah mesi i viteve tĂ« thjeshta kur vizitova vĂ«llezĂ«rit nĂ« VjenĂ« dhe motrĂ«n nĂ« Paris, u bĂ«ra i vetĂ«dijshĂ«m se e ndjeja veten evropian. E edhe Kosova mund tĂ« bĂ«hej evropiane. Por, fillimisht duhej tĂ« fitonim lirinĂ«.
Lumja dhe Endriti mĂ« vizitojnĂ« çdo muaj, dy apo tre ditĂ« radhazi. Ky Ă«shtĂ« çmimi qĂ« po paguan familja ime dhe tĂ« burgosurve tjerĂ« â udhĂ«tim 4.000 km ardhje-kthim pĂ«r njĂ« vizitĂ«. Vizita tĂ« rregullta kam edhe nga rrethi i gjerĂ« familjar; mĂ« vjen keq qĂ« nuk kam mundĂ«si t`i takoj tĂ« gjithĂ«, pĂ«r shkak tĂ« kufizimeve procedurale. I falĂ«nderoj shqiptarĂ«t jashtĂ« vendi pĂ«r interesimin, mbĂ«shtetjen dhe vizitat qĂ« mĂ« kanĂ« bĂ«rĂ«. VetĂ«m ata qĂ« kanĂ« qenĂ« nĂ« burgje e dinĂ«, e pĂ«r kĂ«tĂ« fakt kosovarĂ«t mbajnĂ« rekord evropian pĂ«r numĂ«r tĂ« banorĂ«ve nĂ« EvropĂ« nĂ« vitet 1945-1990. Se nuk ka asgjĂ« mĂ« frymĂ«zuese pĂ«r njĂ« tĂ« burgosur sesa kur pĂ«r kauzĂ«n e drejt pĂ«r tĂ« cilĂ«n mbahesh brenda krijohet konsensus qytetar jashtĂ«.
KĂ«shilla refren (e miqve ndĂ«rkombĂ«tarĂ«) ishte: âMendo, beso, shiko kah e ardhmjaâ
U jam mirĂ«njohĂ«s edhe miqve ndĂ«rkombĂ«tarĂ« qĂ« kanĂ« ardhur nga kryeqendra tĂ« ndryshme evropiane apo SHBA-ja⊠kĂ«shilla refren i tĂ« gjithĂ«ve ishte: âMendo, beso, shiko kah e ardhmjaâ. Ata e kanĂ« ruajtur besimin pĂ«r KosovĂ«n dhe mua, kjo mĂ« bĂ«n tĂ« ndihem mirĂ«.
Tash sĂ« fundi, njĂ« miku im diplomat ndĂ«rkombĂ«tar, pas vizitĂ«s sĂ« tij mĂ« kishte dĂ«rguar edhe dy libra tĂ« shkĂ«lqyer âHOMELANDSâ nga autori Timothy Garton Ash, njĂ« rrĂ«fim personal unik evropian para dhe pas rĂ«nies sĂ« perdes sĂ« hekurt, si dhe librin âLUKA â a Novelâ, shkruar nga diplomati dhe shkrimtari britanez lan Bancroft, njohĂ«s dhe pĂ«rjetues i jashtĂ«zakonshĂ«m i ngjarjeve tĂ« ish-JugosllavisĂ«, nĂ« veçanti tĂ« KosovĂ«s. Edhe pse ngjarjet e rrĂ«fyera dhe karakteret janĂ« fiktive nĂ« librin e Bancroft, kanĂ« shumĂ« ngjashmĂ«ri me atĂ« çka ka ndodhur nĂ« Kroaci, BosnjĂ« dhe HercegovinĂ« apo nĂ« KosovĂ«, si nĂ« luftĂ« dhe paqe, dhe domosdoshmĂ«rinĂ« pĂ«r drejtĂ«sinĂ«, paqen dhe pajtimin mes popujve. Duke ruajtur gjithmonĂ« shpresĂ«n si dritĂ« nĂ« fund tĂ« tunelit. Edhe pĂ«rkundĂ«r abuzimeve, dhunĂ«s gjatĂ« dekadave ai sjell mesazhin âPo dashurisĂ« -Jo urrejtjesâ mes njerĂ«zve me pĂ«rkatĂ«si tĂ« ndryshme etnike, fetare dhe sociale.
Miqtë ndërkombëtarë gjejnë forma të ndryshme publike, private apo edhe përmes vizitave për të më uruar përvjetorët e pavarësisë së Kosovës.
Jam prekur dhe emocionuar shumĂ« prej pĂ«rmbajtjes sĂ« letrave apo kartolinave qĂ« kam pranuar nga nxĂ«nĂ«s, studentĂ« nga Kosova, ShqipĂ«ria dhe qytetarĂ« nga diaspora, nĂ« rastin e pĂ«rvjetorĂ«ve tĂ« PavarĂ«sisĂ« sĂ« KosovĂ«s. UnĂ« ju them â JU DUA SHUMĂ, JETONI LIRINĂ, ruajeni dhe afirmojeni me integritet dhe dinjitet shtetin. NdĂ«rsa unĂ« kĂ«tu ku jam pĂ«rpiqem ta jetoj realitetin, e jo iluzionin qĂ« mund tĂ« ma gĂ«rryen shpirtin nĂ« vetminĂ« e qelisĂ«. GjithmonĂ« e ruaj vetĂ«dijen e fillimit tĂ« ri, e assesi atĂ« tĂ« fundĂ«sisĂ«.
âJam i vetĂ«dijshĂ«m, jeta nuk rikthehet. Por, shpirtin mund tĂ« ma merr veç ai qĂ« ma ka dhĂ«nĂ«â
Ky është çmimi i përballjes së mëhershme me tiraninë. Unë sot jam i privuar përkohësisht, por populli im është i lirë përjetësisht. E sotmja dhe e nesërmja assesi nuk do t`i i kundërvihen të djeshmes sime.
Si i burgosur, njeriu është si peshku pa ujë, qelia është acar i jetës, e bën të veten. Burgu kjo jetë e re në botën e re jo të këndshme, e çuditshme dhe e huaj. Në këto rrethana izolimi, errësire dhe vetmie gjërat ngatërrohen me brishtësi e pasion. Ende po arrij të maksimalizoj shpresën dhe angazhimin dhe minimizoj tendencën e mërzisë dhe kotësisë.
Mund tĂ« tingĂ«lloj naiv apo absurd, por kurrĂ« ritmi i jetĂ«s sime nuk ka lĂ«vizur mĂ« shpejt sesa periudha qĂ« kam kaluar kĂ«tu, por pĂ«r fat tĂ« keq janĂ« vite âqetĂ«sishtâ dhe âbutĂ«sishtâ tĂ« humbura. ĂshtĂ« kohĂ« e humbur jetĂ«sore prej mĂ« tĂ« mirave dhe mĂ« efektive qĂ« mund ketĂ« qenia njerĂ«zore vite pa mision tĂ« zgjedhur nga ana ime. Jam i vetĂ«dijshĂ«m, jeta nuk rikthehet. Por, shpirtin mund tĂ« ma merr veç ai qĂ« ma ka dhĂ«nĂ«.
Adriatik Kelmendi: Si e keni menaxhuar shëndetin tuaj mental dhe emocional gjatë këtyre viteve në Hagë, larg nga vendi?
Hashim Thaçi: NĂ« burg cikli i ditĂ«ve Ă«shtĂ« i vrullshĂ«m, jeta e shpejt si vetĂ«tima. Vend paradoksesh. Koha vjen dhe ikĂ«n pahetueshĂ«m. Por ngjan qĂ« ndonjĂ« ditĂ« thuajse kurrĂ« nuk pĂ«rfundon. Dita e sotme ngjan me tĂ« djeshmen dhe tĂ« nesĂ«rmen, apo siç e ka theksuar N. Mandela, nĂ« burg âJava i ngjan javĂ«s, muaji-muajit, viti-vititâ. TĂ« njĂ«jtit njerĂ«z, ambient, atmosferĂ« dhe protokoll.
NdryshojnĂ« vetĂ«m dita nga nata, stinĂ«t dhe moti. Librat apo lajmet e ndryshme qĂ« lexon apo dĂ«gjon. TĂ« djeshmen e kaluar kĂ«tu nuk e mendoj, nuk mĂ« duhet as e nesĂ«rmja. ĂshtĂ« e pĂ«rjetuar koha disi e zhvesh njeriun, por jam nĂ« paqe me ndĂ«rgjegjen time dhe nĂ« raport me tĂ« tjerĂ«t.
Këtu nganjëherë ndodhë mbivendosje kohe dhe gjërash, por ruaj një rend objektivash në mendjen time. Duhet kuptuar, impulsi i brendshëm dhe jashtëm i të burgosurit çdoherë ka etje lirie. Disponimi në burg është ujë i paktë. Të mungon thithja e ajrit të lirisë.
Votimi pĂ«r GjykatĂ«n Speciale? âKam sfiduar veten pĂ«r interesa shtetĂ«rore⊠Procesi i themelimit tĂ« kĂ«saj gjykate nuk ishte disponim apo vullnet individi, por pĂ«rgjegjĂ«si ose jopĂ«rgjegjĂ«si shtetĂ«rore dhe kombĂ«tareâ
Adriatik Kelmendi: NĂ«se do tĂ« ktheheshit prapa dhe do tĂ« ishit nĂ« dijeni se do tĂ« akuzoheshit nga Gjykata Speciale, a do tâi kĂ«rkonit sĂ«rish Parlamentit tĂ« KosovĂ«s themelimin e GjykatĂ«s Speciale tĂ« kĂ«rkuar nga bashkĂ«sia ndĂ«rkombĂ«tare, para sĂ« gjithash nga SHBA-ja?
Hashim Thaçi: Dua ta depersonalizoj këtë çështje. Procesi i themelimit të kësaj gjykate nuk ishte disponim apo vullnet individi, por përgjegjësi ose jopërgjegjësi shtetërore dhe kombëtare përballë vetes tonë dhe partnerëve ndërkombëtarë. Ka dallim epokal të rrethanave ndërkombëtare të vitit 2015 dhe zhvillimeve botërore sot më 2025, duke përfshirë edhe qëndrimin e SHBA-ve, BE-së dhe OKB-së në raport edhe me Kosovën.
Kosova ishte përballë dy sfidave: të themelojë këtë gjykatë vet në koordinim me SHBA-të dhe Bashkimin Evropian, ose Kosovës do t`i imponohej një gjykatë e njëjtë, por e themeluar nga Këshilli i Sigurimit të OKB-së, me rol aktiv të Rusisë dhe Kinës, por që do të përkrahej edhe nga SHBA dhe BE.
Kosova bëri zgjedhjen e parë që ishte shumë sfiduese, por më e përgjegjshme. Me garancë nga partnerët amerikanë dhe evropianë se do të punohet me legjislacionin kosovar, pra jo vetëm të merret parasysh, por, nënvizoj, detyrimisht të respektohet.
Sikur tĂ« ndodhte e kundĂ«rta, Kosova do tĂ« akuzohej nga shumĂ«kush se pse ju dha kjo mundĂ«si RusisĂ« e KinĂ«s. Gjithashtu njĂ« gjykatĂ« e tillĂ« do tĂ« ishte nĂ« kuadĂ«r tĂ« RezolutĂ«s 1244, kjo do tĂ« shĂ«nonte kthim prapa pĂ«r KosovĂ«n. U pĂ«rballĂ«m me situatĂ«: âHip se tĂ« vrava, zbrit se tĂ« vravaâ. Pse u gjendĂ«m nĂ« kĂ«tĂ« gjendje, sot unĂ« nuk mund tĂ« flas. Por, me asnjĂ« çmim nuk do tĂ« mund tĂ« tolerohej qĂ« njĂ« vendim i tillĂ« tĂ« sfidohej nga Parlamenti i KosovĂ«s, e tĂ« vulosej nga KĂ«shilli i Sigurimit institucion ndĂ«rkombĂ«tar aktualisht i disfavorshĂ«m pĂ«r KosovĂ«n.
Nga dita e shpalljes së Pavarësisë së Kosovës ne kemi kërkuar këmbëngulësisht largimin e UNMIK-ut, në veçanti nga koha e përmbylljes së suksesshme të procesit të mbikëqyrjes së pavarësisë në vitin 2012.
Ju me të drejtë pyesni sikur të mund të kthenim kohën prapa, a do të vepronit në të njëjtën mënyrë? Të jem i kristal i qartë, në raportin e senatorit zviceran D. Marti përmendesha disa herë, si qindra të tjerë, edhe unë mund të futesha nën hetim. Por e kam ditur se nga raporti nuk do të akuzohej askush, sepse akuzat ishin të pabaza, siç edhe u vërtetua me vonë. Por me kalimin e kohës, gjërat morën drejtim dhe trajtim tjetër, ndodhi ajo që ndodhi.
Si shumĂ« tĂ« tjerĂ«, kam sfiduar veten pĂ«r interesa shtetĂ«rore. QĂ«ndroj vertikal pĂ«rballĂ« çdo lajthitje tĂ« kujtdoqoftĂ«. Sikur tĂ« bĂ«ja gjĂ«nĂ« e kundĂ«rt, sot do tĂ« akuzohesha po prej tĂ« njĂ«jtĂ«ve njerĂ«z, se pse nuk u themelua gjykata nga institucionet e KosovĂ«s bashkĂ« me perĂ«ndimoret. Nuk kam asnjĂ« dilemĂ«. (Ka edhe shumĂ« gjĂ«ra tjera tĂ« cilat, nuk mund dhe nuk dua tâi komentoj).
NĂ«se ndokush e kupton realizimin e vullnetit tĂ« Popullit pĂ«r Liri, PavarĂ«si, para pak vitesh edhe themelimin e UshtrisĂ« sĂ« KosovĂ«s, njohja nga 119 shtete dhe integrimi nĂ« organizatat ndĂ«rkombĂ«tare si dĂ«gjueshmĂ«ri apo servilizĂ«m timin nĂ« raport me SHBA-tĂ« dhe PerĂ«ndimin â ndihem shumĂ« i nderuar
Adriatik Kelmendi: Kundërshtarët tuaj politikë ju kanë akuzuar nganjëherë si një lider që i ka pranuar gjithmonë kërkesat amerikane. Kryeministri Kurti shpesh ka marrë pozicion kundërshtimi ndaj kërkesave amerikane, mirëpo nuk po përballet me ndëshkim personal, megjithëse Kosova po paguan çmimin e sanksioneve nga Bashkimi Evropian. Si do ta komentonit këtë situatë?
Hashim Thaçi: Raporti im me SHBA-tĂ« dhe PerĂ«ndimin ka qenĂ« reciprok dhe jo i njĂ«anshĂ«m. E gjithĂ« bota e di se SHBA-tĂ« fillimisht kanĂ« dĂ«gjuar me respekt e mĂ« vonĂ« edhe kanĂ« pĂ«rkrahur kĂ«rkesat e popullit tĂ« KosovĂ«s pĂ«r LIRI DHE PAVARĂSI; kĂ«to çështje gjithmonĂ« kanĂ« qĂ«ndruar mbi çdo prioritet tjetĂ«r, rreth tri dekada tĂ« bashkĂ«punimit tim me SHBA.
KĂ«rkesat e SHBA-ve drejtuara lidershipit dhe popullit kosovar kanĂ« qenĂ« nĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« vendit tonĂ« â tĂ« sinqerta dhe parimore, qĂ« lidheshin me interesat e tĂ« dy vendeve, pĂ«r rend kushtetues dhe ligjor, harmoni etnike, fetare dhe qytetare, prosperitet ekonomik, shoqĂ«ri multietnike dhe integrimi i tyre nĂ« shoqĂ«ri dhe institucione, forcimin e shoqĂ«risĂ« civile, media tĂ« lira, luftĂ« kundĂ«r terrorizimit dhe radiklizmave tjerĂ«. NĂ«se ndokush e kupton realizimin e vullnetit tĂ« Popullit pĂ«r Liri, PavarĂ«si, para pak vitesh edhe themelimin e UshtrisĂ« sĂ« KosovĂ«s, njohja nga 119 shtete dhe integrimi nĂ« organizatat ndĂ«rkombĂ«tare si dĂ«gjueshmĂ«ri apo servilizĂ«m timin nĂ« raport me SHBA dhe PerĂ«ndimin â lĂ«re qĂ« nuk ndihem i akuzuar por ndihem shumĂ« i nderuar.
Nuk jam bukëshkalë!
Sa i përket pjesës së dytë të pyetjes suaj, në rrethanat që jam nuk dua të bëhem pjesë e debateve të politikës ditore. Këto që them sot janë vetëm opinione të lira personale të një qytetari, me ekspertizë në politikën e brendshme dhe në rrafshin ndërkombëtar. Nuk jam akter e as nuk pretendoj të paraqesë faktorin.
âNdihem i abuzuar nga ata qĂ« nĂ« emĂ«r tĂ« diçkaje fiktive pa tĂ« drejtĂ« mĂ« shkĂ«putĂ«n nga familja, me pĂ«rjashtuan nga puna, mâi morĂ«n vitet mĂ« tĂ« bukura tĂ« jetĂ«sâ
Adriatik Kelmendi: A ndjeheni të tradhëtuar apo të mashtruar nga Perëndimi, nga SHBA-ja?
Hashim Thaçi: Jo nuk ndihem as i tradhtuar, as i mashtruar. Ndihem i abuzuar nga ata qĂ« nĂ« emĂ«r tĂ« diçkaje fiktive pa tĂ« drejtĂ« mĂ« shkĂ«putĂ«n nga familja, me pĂ«rjashtuan nga puna, mâi morĂ«n vitet mĂ« tĂ« bukura tĂ« jetĂ«s. PerĂ«ndimi dhe SHBA-tĂ« nuk servuan rrĂ«fimin e lĂ«ndĂ«s. Kam punuar me disa administrata amerikane, efektivisht nĂ« raporte tĂ« shkĂ«lqyera. Nga Presidentet Klinton mandati i dytĂ« 1996-20, Bush i Riu 2000-2008, Obama dhe Biden 2008-2016, Trump 2016-2020, nĂ« ngjarje dhe kohĂ« tĂ« ndryshme nĂ« SHBA kam folur pĂ«r KosovĂ«n edhe me Presidentin Bush i VjetĂ«r dhe XH. Karter.
Kam punuar me shtatë presidentë të SHBA-ve, pesë prej tyre në detyrë dhe me tetë sekretarë shteti, duke filluar nga M. Olbrajt deri tek M. Rubio, më herët si senator. Me secilin prej tyre kam eksperiencë të veçantë. Ata iu përkasin taborreve politike të ndryshme, por për Kosovën kishin të njëjtin qëndrim. Një pozicion i tillë bipartizan nuk ndodh shpesh në DC.
Kjo ka ndodhur nĂ« dekadat e fundit vetĂ«m me Izraelin dhe KosovĂ«n. Se si do tĂ« jetĂ« mĂ«tutje â varet nga Kosova.
âPa rolin lider tĂ« SHBA-sĂ« Kosova mund tĂ« ishte ende provincĂ« e SerbisĂ«â
Sa i pĂ«rket bashkĂ«punimit me Bashkimin Evropian dhe vendet tjera perĂ«ndimore â kam qenĂ« interlokutori prej kryesorĂ«ve. BashkĂ«punimin e vlerĂ«soj cilĂ«sor. Kemi pasur edhe gjĂ«ra qe nuk jemi pajtuar, pĂ«r çka jam deklaruar edhe publikisht. Jam i sigurt SHBA dhe PerĂ«ndimi e duan KosovĂ«n mĂ« tĂ« pĂ«rparuar. AsnjĂ« intervenim ndĂ«rkombĂ«tar nuk Ă«shtĂ« treguar me i suksesshĂ«m sesa nĂ« KosovĂ«. ĂshtĂ« fakt i pamohueshĂ«m, ishte punĂ« e pĂ«rbashkĂ«t e SHBA-ve, NATO-s, BE-sĂ« dhe OKB-sĂ«. Por, pa rolin lider tĂ« SHBA-sĂ« Kosova mund tĂ« ishte ende provincĂ« e SerbisĂ«.
âPo, kam bĂ«rĂ« plot gabime, por nuk kam gĂ«njyer dhe mashtruarâ
Adriatik Kelmendi: Nëse kthehemi në retrospektivë, a ka ndonjë vendim politik apo personal që do ta merrnit ndryshe, nga pozicioni ku jeni sot?
Hashim Thaçi: JanĂ« dekada tĂ« angazhimit politik. Nga distanca kohore Ă«shtĂ« lehtĂ« tĂ« flasĂ«sh pĂ«r kĂ«tĂ« fenomen qĂ« pĂ«rcjell çdo lider. NĂ« rrugĂ«timin e zbatimit tĂ« vizionit pĂ«r liri e shtetbĂ«rje nĂ« parim dhe strategji nuk do tĂ« ndryshoja diçka me peshĂ«, nĂ« planin taktik, periudhat kohore tĂ« vendimeve dhe akterĂ«t â do tĂ« ndryshoja nĂ« raste tĂ« caktuara. Kam reflektuar pĂ«r qĂ«ndrime tĂ« cilat sot nuk do t`i merrja, por gjithmonĂ« duhet marrĂ« parasysh kohĂ«n dhe rrethanat. Nuk kam bĂ«rĂ« dy herĂ« tĂ« njĂ«jtin gabim. Kam mĂ«suar dhe jam pĂ«rmirĂ«suar prej gabimeve. Gabimi Ă«shtĂ« njerĂ«zor, nuk paraqet faj.
Kam identifikuar raste qĂ« nuk do duhej tĂ« isha pjesĂ« e debateve joproduktive dhe tĂ« zhurmshme. E di se opinionet apo vendimet e mia jo rrallĂ« kanĂ« ngjallur debat PĂR dhe KUNDĂR, iu kanĂ« munguar abstenimet, por e tillĂ« Ă«shtĂ« politika. UnĂ« flisja atĂ« qĂ« e mendoja dhe besoja, ndoshta nganjĂ«herĂ« para kohĂ«s sĂ« duhur e ndonjĂ«herĂ« pas, nĂ« raste tĂ« caktuara edhe nuk jam kuptuar drejt, apo ndonjĂ« projekt e kam prezantuar nĂ« rrugĂ«n jo mĂ« tĂ« qĂ«lluar. Por kjo ju ndodh gjithĂ« liderĂ«ve.
Po, kam bërë plot gabime, por nuk kam gënjyer dhe mashtruar. Nuk kam synuar të bëjë idealin, besoj kam bërë realistin. Kam ecur paralel me parimoren dhe pragmatiken, jam munduar të tregohem sa më pak egocentrik.
Dua të nënvizoj: precizitet kohor dhe ndërlidhje faktorësh të brendshëm dhe të jashtëm, në favor të shqiptarëve ka ndodhur vetëm në vitin 1998-99 dhe 2008.
Përderisa isha figurë publike, më shumë do të indinjohesha sikur të injorohesha; përderisa ngjall debat, idetë janë me peshë, vlerë dhe shëndet për demokracinë.
âPĂ«r mua ka qenĂ« me rĂ«ndĂ«si bĂ«rja e shtetitâŠâ Debatet pĂ«r cĂ«shtjet estetike apo te dizajnit mĂ« bĂ«jnĂ« tĂ« qeshâŠ
Rivalitetin politik gjithmonë e kam çmuar, ishte kënaqësi kur punoja me rivalët për çështje të përbashkëta nacionale. Kosova në këtë drejtim për kohë të gjatë ka qenë shembull për rajon dhe më gjerë.
Opinionet se a duhej shpallur Pavarësia me 17 shkurt, apo në ndonjë datë tjetër? A duhej që deklarata e Pavarësisë ta kishte këtë përmbajtje, apo tjetër? A duhej të kishte flamuri shtetëror këtë pamje, apo tjetër? Ta kemi këtë himn shtetëror, apo tjetër? A duhet përfaqësueset tona sportive të bartin fanellat me këtë, apo atë pamje?
Këta zëra me frekuenca të shkurtra dhe të gjata do të vazhdojnë edhe kohë. Më bëjnë të qesh, por i pëlqej. Ky debat për çështje estetike apo dizajni, është atraktiv, por më tepër janë shfaqje egosh⊠por nuk do të bëhem pjesë.
Kosova vetëm në drejtimin që ka ecur është pranuar dhe njohur nga bota, në të kundërtën do të kishim shumë pikëpyetje për të djeshmen, e më shumë për të sotmen dhe nesërmen tonë. Pa u futur në ujë, nuk mësohet noti.
PĂ«r mua ka qenĂ« me rĂ«ndĂ«si bĂ«rja e shtetit. Por kjo mĂ« nxit tĂ« krahasoj opinionet e shfaqura tash e mbi 100 vite, se a duhej PavarĂ«sia e ShqipĂ«risĂ« tĂ« shpallet me 28, apo 26 nĂ«ntor? Pse nuk u shpall nĂ« ShkodĂ«r, DurrĂ«s, por u zgjodh qyteti i VlorĂ«s? A e qĂ«ndisi flamurin kombĂ«tar Marigona, apo e nxori nga sĂ«nduku ndonjĂ« çifligar? Pse u shpall pavarĂ«sia para se tĂ« mbĂ«rrinte Isa Boletini me luftĂ«taret e tij nga Kosova, apo a Ă«shtĂ« gjunjĂ«zuar ai para flamurit, e ka puthur apo sâe ka puthur flamurin? Pse pavarĂ«sinĂ« e shpalli Ismail Qemali e jo X, Y, ose shkojnĂ« edhe mĂ« larg duke akuzuar themeluesit e shtetit se pse mbeten dy tĂ« tretat e tokave shqiptare jashtĂ« hartĂ«s zyrtare tĂ« ShqipĂ«risĂ« londineze etj, etj.
Nuk Ă«shtĂ« çudi, qĂ« aty kĂ«tu dĂ«gjojmĂ« apo lexojmĂ« edhe ligjĂ«rime, âSikur tĂ« mos ndodhnin kryengritjet e SkĂ«nderbeut, shqiptarĂ«t do tĂ« kalonin mĂ« lehtë⊠historinĂ« e dekadave dhe shekujve vijuesâ, sa çel e mbyll sytĂ« injorohet nga injoranca apo dashakeqĂ«sia e vĂ«rteta monumentale se Epoka e SkĂ«nderbeut e vulosi identitetin evropian shqiptar, qĂ« veç tash pas pesĂ« shek. mezi po e zyrtarizojmĂ« me letra si shtete.
Jam i vetëdijshëm ky nuk është debati im, as koha dhe as vendi për të folur.
âNĂ« raport me ndĂ«rkombĂ«tarĂ«t nuk do tĂ« ndryshoja asgjë⊠por di tĂ« them edhe âPoâ, ose âJoâ, tĂ« pakthyeshme. NĂ« disa raste kam paguar çmim personal dhe politikâ
NĂ« raport me ndĂ«rkombĂ«tarĂ«t nuk do tĂ« ndryshoja asgjĂ«, shtetbĂ«rja e KosovĂ«s dhe integrimi nĂ« strukturat euroatlantike ka qenĂ«, Ă«shtĂ« dhe do tĂ« mbetet i pandashĂ«m. Kam kĂ«rkuar gjithmonĂ« rrugĂ« bashkĂ«punimi. PĂ«r gjĂ«rat qĂ« nuk jam pajtuar â i kam thĂ«nĂ« nĂ« shumicĂ«n e rasteve nĂ« takime tĂ« mbyllura. Ata qĂ« mĂ« njohin mĂ« nga afĂ«r e dinĂ« se unĂ« jam bashkĂ«bisedues shumĂ« i lehtĂ« dhe fleksibil, por di tĂ« them edhe âPoâ, ose âJoâ, tĂ« pakthyeshme. NĂ« disa raste kam paguar çmim personal dhe politik. Shumica e politikanĂ«ve tĂ« KosovĂ«s dhe akterĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ« e kanĂ« pĂ«rjetuar kĂ«tĂ« fakt.
PĂ«r disa gjĂ«ra pĂ«r tĂ« cilat do tĂ« flisja me Ă«ndje, pĂ«r tâu pĂ«rgjigjur mĂ« drejtpĂ«rdrejt pyetjes sate, mendoj se duhet tĂ« kalojĂ« ende kohĂ«. Por rrethanat prej vendit ku unĂ« flas nuk do tĂ« kuptohesha drejt. E di se do tĂ« nxiste debat shumĂ«drejtimesh, unĂ« jam i izoluar do tĂ« ishte shqyrtim i njĂ«anshĂ«m i çështjeve. Disa gjĂ«ra edhe nuk dua t`i komentoj.
âJam kĂ«tu jo pĂ«r atĂ« se kam bĂ«rĂ« ndonjĂ« plan tĂ« gabuar, por pĂ«r atĂ« se kush kam qenĂ«, kĂ« dhe si e pĂ«rfaqĂ«soja dhe ndoshta edhe kush jamâŠâ
Adriatik Kelmendi: Gjatë karrierës suaj politike, keni qenë figura qendrore e negociatave për Pavarësinë e Kosovës. A mendoni se sakrifica juaj, duke përfshirë burgosjen, është çmimi që do duhej të paguani për atë që ka arritur Kosova deri tash?
Hashim Thaçi: NĂ« HagĂ« nuk jam heroi e as martiri. Sfida ime Ă«shtĂ« ballafaqim pĂ«r historinĂ« e drejtĂ«sisĂ« sĂ« lirisĂ« dhe PavarĂ«sisĂ« sĂ« KosovĂ«s. NĂ«se veç ishte paracaktuar qĂ« Kosova tĂ« paguante çmim, atĂ«herĂ« le tĂ« mbetem unĂ« kurbani. Por njĂ« gjĂ« e di dhe nuk ka njeri nĂ« kĂ«tĂ« botĂ« qĂ« me bind pĂ«r tĂ« kundĂ«rtĂ«n â Liria e KosovĂ«s ka ndihmuar nĂ« demokratizimin mĂ« tĂ« shpejtĂ« edhe tĂ« tĂ« gjithĂ« rajonit, zgjerimin dhe forcimin e vlerave civile. Madje ka ndikuar edhe nĂ« largimin mĂ« tĂ« shpejtĂ« tĂ« Millosheviqit nga pushteti dhe fillimin e tranzicionit demokratik edhe nĂ« vetĂ« Serbi.
Por, edhe nga kĂ«tu e shoh dhe e kuptoj shtegun e popullit, shtetit tĂ« KosovĂ«s dhe jetĂ«s sime. Jam edhe mĂ« i bindur nĂ« drejtĂ«sinĂ« e kĂ«tij pĂ«rcaktimi, tĂ« cilin duhet çdo ditĂ« ta mbushim me pĂ«rmbajtje tĂ« vlerave civile. Jam kĂ«tu jo pĂ«r atĂ« se kam bĂ«rĂ« ndonjĂ« plan tĂ« gabuar, por pĂ«r atĂ« se kush kam qenĂ«, kĂ« dhe si e pĂ«rfaqĂ«soja dhe ndoshta edhe kush jam, apo edhe se kam ndryshuar shumĂ« nĂ« taktikĂ«, por kam mbetur po ai qĂ« kam qenĂ« nĂ« strategji pĂ«r tĂ« mirĂ«n e shtetit dhe qytetarit. Dikush tha: âKe bĂ«rĂ« hapa mĂ« tĂ« shpejtĂ« seç duhej bĂ«rĂ«â. Narrativat historike dhe agjendat politike nĂ« sistemet demokratike nuk marrin pĂ«rgjigje pĂ«rmes burgjeve. Edhe nĂ« kĂ«tĂ« situatĂ« dhe çdoherĂ« unĂ« do i besoj drejtĂ«sisĂ«. Nga dita e parĂ«, nuk e kaloj kohĂ«n duke e menduar veten nxitimthi, por me durim.
âEdhe nĂ« kĂ«tĂ« gjykatĂ« duhet t`u jepet pĂ«rparĂ«si fakteve dhe tĂ« vĂ«rtetĂ«s mbi indinjatĂ«n apo misionin e çfarĂ«do natyre qoftĂ«â
Adriatik Kelmendi: Procesit gjyqësor ngadalë po i afrohet fundit; a shpresoni ende se gjykata dhe ky panel do të nxjerrë vendim bazuar në fakte dhe e jo të dirigjuar me direktiva politike?
Hashim Thaçi: Tani që procesi gjyqësor është në fazë të rëndësishme kohore dhe substanciale, shpresoj të jetë i drejtë, transparent, jo i mbyllur, jo keqinterpretues dhe i çliruar nga çdo paragjykim dhe i gabimeve potenciale. Qytetarët e Kosovës presin dhe duan detyrimisht që Dhomat e Specializuara të respektojnë Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës në vendimmarrjen e tyre.
TĂ« respektohen tĂ« drejtat e njeriut dhe tĂ« drejtat civile. QytetarĂ«ve nĂ« KosovĂ«, por dhe opinionit ndĂ«rkombĂ«tar, mediave tĂ« lira, shoqĂ«risĂ« civile, organizatave tĂ« tĂ« drejtave tĂ« njeriut duhet tâiu krijohet mundĂ«sia ta shohin kĂ«tĂ« proces gjyqĂ«sor pĂ«r t`i besuar tĂ« vĂ«rtetĂ«s dhe vetĂ«m tĂ« vĂ«rtetĂ«s tĂ« bazuar nĂ« fakte dhe jo nĂ« keqkonceptime. Edhe nĂ« kĂ«tĂ« gjykatĂ« duhet t`u jepet pĂ«rparĂ«si fakteve dhe tĂ« vĂ«rtetĂ«s mbi indinjatĂ«n apo misionin e çfarĂ«do natyre qoftĂ«.
âHendikepi i kĂ«saj gjykate Ă«shtĂ« mungesa e njĂ« mekanizmi kujdestarie legjislativ, qĂ« me pĂ«rpikĂ«ri do tĂ« zhvendosnin barometrin nĂ« favor tĂ« fakteve reale e jo pretenduese apo imagjinareâ
Adriatik Kelmendi: Si e shihni rolin e Gjykatës Speciale në të ardhmen e Kosovës? A mendoni se do të ndikojë në besimin qytetar ndaj drejtësisë ndërkombëtare?
Hashim Thaçi: Hendikepi i kësaj gjykate është mungesa e një mekanizmi kujdestarie legjislativ, që me përpikëri do të zhvendosnin barometrin në favor të fakteve reale e jo pretenduese apo imagjinare. Faktet duhet të vlerësohen sipas bindjes juridike dhe jo të interpretohen sipas dëshirës apo përcaktimit paraprak.
Ădo vendimmarrje nĂ« emĂ«r tĂ« drejtĂ«sisĂ« me besim, bindje apo legjitimitet tĂ« lĂ«kundur apo tĂ« humbur qytetar, nĂ« çdo vend dhe shoqĂ«ri demokratike, gjithmonĂ« Ă«shtĂ« dhe mbetet i diskutueshĂ«m dhe i kompromitueshĂ«m.
Mbetet i gjykueshëm dhe shembull për studiuesit në historinë e drejtësisë, se çka nuk duhej të ndodhte dhe model se çka nuk duhet të lejohet të ndodhë në të ardhmen në një shtet dhe shoqëri me standarde demokratike.
Mbi Kushtetutën dhe ligjet nuk duhet qëndrojë askush. Mbi këtë parim është edhe vet themeli i krijimit të Bashkimit Evropian, besoj do të respektohet edhe nga DHSK-ja, pra duke njohur dhe respektuar ligjin e nxjerrë nga Kuvendi i Republikës së Kosovës dhe ndryshimet kushtetuese v.2015 në mënyrë origjinale e jo në mënyrë të dëshirueshme.
âNdĂ«rkombĂ«tarĂ«t do duhej tĂ« ndreqnin gabimet qĂ« ndodhĂ«n nĂ« kĂ«tĂ« proces gjatĂ« viteve tĂ« fundit⊠Dialogu mes KosovĂ«s e SerbisĂ« lejuan qĂ« tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« kauza elektorale nĂ« vendet pĂ«rkatĂ«seâŠâ
Adriatik Kelmendi: Këtu në Kosovë kanë ndodhur shumë zhvillime politike, por pak progres. Shtetndërtimi thuajse është paralizuar. A keni pasur mundësi t`i përcjellni këto zhvillime? Nëse po, cili është opinioni juaj?
Hashim Thaçi: Sot kam një raport pothuajse platonik me Kosovën, Shqipërinë dhe më gjerë. Kjo më determinon edhe mungesën e informimit të shpejtë, të saktë dhe të plotë.
Gjendjen atje e vlerësoj, si një qytetar i saj peng, jashtë vendi. Kryesisht i informuar nga mediumet ndërkombëtare. Jetoj në një heshtje të zhurmshme, ku çdo fjalë apo fjali që e dëgjoj apo e lexoj për Kosovën në këtë vetmi më krijon zhurmë, që e gëlltit me frymëmarrje të thellë.
Në tri vitet e fundit bota ka ndryshuar dramatikisht, nuk është më ajo që e kemi jetuar për gati një shek. Kosova do duhej të nxitohet në rikonsolidimin e brendshëm dhe afirmimin ndërkombëtar, e kundërta, mund të ndodhin deformime demokratike dhe ngërç ekonomik.
Se si do tĂ« gjejĂ« veten Kosova nĂ« kĂ«to ndryshime mbetet tĂ« shihet. Uashingtoni dhe Brukseli nĂ«se vazhdojnĂ« tĂ« punojnĂ« sĂ« bashku nĂ« raport me KosovĂ«n nĂ« katĂ«r vitet e ardhshme, duket se mund tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« padurueshme me zyrtarĂ«t nĂ« PrishtinĂ«. Do tĂ« jetĂ« e drejtĂ« apo jo kjo qasje Ă«shtĂ« e diskutueshme â pĂ«r fat tĂ« keq çmimin mund ta paguajnĂ« qytetarĂ«t e saj.
NĂ«se Uashingtoni vazhdon qĂ«ndrimin vetĂ«m nĂ« mbĂ«shtetje tĂ« Bashkimit Evropian me rol udhĂ«heqĂ«s, kjo do tĂ« nĂ«nkuptonte qĂ« vitet e ardhshme do tĂ« kalojnĂ« duke u marrĂ« me sanimin e pasojave tĂ« pesĂ« viteve tĂ« kaluara â vĂ«shtirĂ« pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« diçka pĂ«r tĂ« ardhmen. ĂshtĂ« fare e lehtĂ« edhe mundĂ«sia e injorimit apo marrjes sa pĂ«r sy e faqe me KosovĂ«n njĂ« lloj menaxhimi tĂ« situatĂ«s apo krizave lokale. Kjo mund tĂ« jetĂ« edhe mĂ« me pasoja, vendi mund tĂ« kalojĂ« nĂ« njĂ« fazĂ« tĂ« padĂ«shirueshme, tĂ« ziej nĂ« vorbullĂ«n e ujit qĂ« nuk lĂ«vizĂ«. Humbja e kohĂ«s Ă«shtĂ« çmim i madh pĂ«r KosovĂ«n.
Marrëveshja finale Kosovë-Serbi është e domosdoshme. Ndërkombëtarët do duhej të ndreqnin gabimet që ndodhën në këtë proces gjatë viteve të fundit. Ata, me ose pavetëdije, dialogu mes Kosovës e Serbisë lejuan që të shndërrohet në kauza elektorale në vendet përkatëse, kjo jo që nuk solli përmirësim mes këtyre dy shteteve dhe popujve, por futi përçarje edhe në politikën dhe brenda shoqërive të të dy vendeve. Ky proces mund të ketë sukses veç kur do të ketë agjendë dhe merr kuptim të qartë perëndimor.
Deri para pak vitesh relacionet Kosovë me bashkësinë ndërkombëtare kishin një kthjelltësi monumentale. Sot sikur po ndodhë një zvetënim moral dhe politik.
MarrĂ«veshja e Uashingtonit tĂ« zbatohet; roli i SHBA-sĂ« i pazĂ«vendĂ«sueshĂ«m⊠BE-ja âsikur po e inkurajon SerbinĂ« tĂ« sillet jo mirĂ« me KosovĂ«nâ
MarrĂ«veshja e Uashingtonit mes KosovĂ«s dhe SerbisĂ« e shtatorit 2020, do duhej rikthyer pĂ«r zbatim. ĂshtĂ« marrĂ«veshje e mirĂ« ekonomike pĂ«r tĂ« dyja vendet, zbatimi saj herĂ«t a vonĂ« do tĂ« dĂ«rgonte pashmangshĂ«m nĂ« njohjen reciproke. Dialogu mes shteteve dhe popujve zhvillohet pĂ«r tĂ« ulur armiqĂ«sitĂ« dhe tensionet; nĂ« vitet e fundit ndodhi e kundĂ«rta. Do tĂ« ishte me interes qĂ« shqiptaret dhe serbĂ«t tĂ« keqen mes tyre ta lĂ«nĂ« pas.
Roli udhëheqës i Uashingtonit në dialogun Kosovë-Serbi është i pazëvendësueshëm.
Bashkimi Evropian është ende jounik për njohjen e shtetit të Kosovës, duket i përgjumur dhe i vonuar për integrimin e Ballkanit Perëndimor, me përjashtim të Shqipërisë dhe Malit të Zi. Mosgatishmëria e njohjes së Kosovës nga pesë vendet e Bashkimit Evropian, sikur po e inkurajon Serbinë të sillet jo mirë me Kosovën.
Tash duhet punuar shumĂ« pĂ«r ta merituar anĂ«tarĂ«simin nĂ« NATO. Por Ă«shtĂ« jologjike tĂ« pretendosh anĂ«tarĂ«sim nĂ« NATO, me sanksione nĂ« fuqi nga Bashkimi Evropian dhe me rezerva tĂ« thella nga SHBA-tĂ«, sikur aktualisht paraqitet rasti i KosovĂ«s. PĂ«r KosovĂ«n çdo aleancĂ« rajonale nĂ« rrafshin e sigurisĂ« dhe mbrojtjes, derisa Ă«shtĂ« nĂ«n ombrellĂ«n e NATO-s, Ă«shtĂ« mĂ« tepĂ«r se e mirĂ«seardhur. MosanĂ«tarĂ«simi i KosovĂ«s nĂ« KĂ«shillin e EvropĂ«s Ă«shtĂ« pasqyra mĂ« e kthjelltĂ« â paraqet alarm se ku gjindet Kosova sĂ« trajtuari, edhe pse shumica e vendeve anĂ«tare tĂ« KE-sĂ« e kanĂ« njohur pavarĂ«sinĂ«. PĂ«r KosovĂ«n ishte rrethanĂ« e favorshme â shto kĂ«tu edhe mungesĂ«n aktuale tĂ« RusisĂ« dhe disa vendeve jodashamirĂ«se tĂ« KosovĂ«s nĂ« KE.
Nuk është vërejtur këmbëngulje apo entuziazëm as nga institucionet kosovare në fazën finale, atëherë kur u duk se do të anëtarësohemi, se çka ndodhi dhe pse arsyen e dinë më mirë ata që udhëhoqën këtë proces. Mund të marr parasysh se çka ka ndodhur dhe pse ka ndodhur, por jam i kufizuar të komentoj më shumë në këtë shënim.
Banjska? âSi ndodhi tĂ« shfaqen mbi 80 njerĂ«z tĂ« uniformuar dhe tĂ« armatosur me dhjetĂ«ra kilometra nĂ« brendĂ«si tĂ« territorit tĂ« KosovĂ«s? Si ndodhi tolerimi i largimit tĂ« tyre qetĂ«sisht nĂ« pikĂ« tĂ« ditĂ«s sikur tĂ« ishin âkrushq tĂ« lirisĂ«â e jo atakues tĂ« lirisĂ« dhe shtetit?â
Duhet reflektuar pse edhe pas sulmit në Banjskë, Kosova u qortua nga ndërkombëtarët në rrafshin diplomatik dhe medial. Kritikat dhe presioni ndaj Beogradit ishte tepër elegantë. Edhe pas shpërthimit në kanalin e Ibër-Lepenc, përsëri fare lehtësisht në mediat ndërkombëtare dhe qendrat vendosëse ngritën dilemën a ishte akt sabotazhi nga Serbia, apo veprim elektoral lokal. Askush nuk mund t`i fuste në lajthitje mekanizmat ndërkombëtarë. Ata e kontrollojnë edhe tokën edhe qiellin e Kosovës. Kosova duhet të bashkëpunojë dhe jo ta befasojë NATO-n dhe SHBA-të. Nuk është e rastësishme që këto ngjarje ndodhën pikërisht kur Kosova ishte në nivelin më të ulët të bashkëpunimit me Perëndimin. Do duhej të ngritet çështja për debat publik, analizë dhe përgjegjësi shtetërore. Pse pikërisht tani u guxua të ndodhin gjëra të tilla? Për 24 vite Kosova nuk ishte ballafaquar me fenomene të tilla.
Kosova kishte nĂ« dorĂ« edhe shkopin edhe karotĂ«n, si ndodhi tĂ« shfaqen mbi 80 njerĂ«z tĂ« uniformuar dhe tĂ« armatosur me dhjetĂ«ra kilometra nĂ« brendĂ«si tĂ« territorit tĂ« KosovĂ«s? Si ndodhi tolerimi i largimit tĂ« tyre qetĂ«sisht nĂ« pikĂ« tĂ« ditĂ«s sikur tĂ« ishin âkrushq tĂ« lirisĂ«â e jo atakues tĂ« lirisĂ« dhe shtetit? Si erdhi deri te kjo ngjarje, vetĂ«m drejtĂ«sia nĂ« bazĂ« tĂ« njĂ« hetimi tĂ« thellĂ« dhe tĂ« gjerĂ« bashkĂ«risht me ndĂ«rkombĂ«tarĂ«t nĂ« njĂ« proces transparent mund ta zbardhĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«n. KosovĂ«s e vĂ«rteta i duhet mĂ« shumĂ« nĂ« raport me ndĂ«rkombĂ«tarĂ«t, sesa pĂ«r ta kĂ«naqur opinionin publik lokal.
âĂshtĂ« shqetĂ«suese, vetĂ«m dy njohje dhe asnjĂ« anĂ«tarĂ«sim i KosovĂ«s nĂ« organizatat ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« gati pesĂ« vitet e fundit⊠(ZyrtarĂ«t e Trump) nuk veprojnĂ« pa i vĂ«nĂ« dikush nĂ« lĂ«vizje⊠duhet koordinim PrishtinĂ«-TiranĂ«â
Adriatik Kelmendi: Nga distanca qĂ« keni, si do tâi vlerĂ«sonit marrĂ«dhĂ«niet e KosovĂ«s me bashkĂ«sinĂ« ndĂ«rkombĂ«tare, para sĂ« gjithash me SHBA-nĂ« dhe BE-nĂ«?
Hashim Thaçi: ĂshtĂ« shqetĂ«suese, vetĂ«m dy njohje dhe asnjĂ« anĂ«tarĂ«sim i KosovĂ«s nĂ« organizatat ndĂ«rkombĂ«tare nĂ« gati pesĂ« vitet e fundit. Koha e administratĂ«s sĂ« presidentit Biden shĂ«non kohĂ« dhe mundĂ«si tĂ« humbur pĂ«r KosovĂ«n.
Rikthimi i Presidentit Trump paraqet mundësi të re të artë për Kosovën dhe gjithë Ballkanin Perëndimor. Trump është i përcaktuar qartë për paqe dhe bashkëpunim mes popujve.
Të rikujtojmë, njohja e parafundit Kosovës i erdhi nga Izraeli, me punën dhe angazhimin e drejtpërdrejt të Presidentit Trump dhe Ambasadorit Grenell.
Presidenti Trump e njeh KosovĂ«n, nĂ« takimet gjatĂ« mandatit tĂ« parĂ« presidencial mĂ« ka thĂ«nĂ« âKosova Ă«shtĂ« njĂ« vend i mrekullueshĂ«m me popull tĂ« shkĂ«lqyerâ. Edhe mesazhi i fundit drejtuar popullit tĂ« KosovĂ«s me 17 shkurt tĂ« kĂ«tij viti nga Trump ishte shumĂ« inkurajues. Disa prej zyrtarĂ«ve tĂ« lartĂ« aktualĂ« nĂ« Uashington janĂ« tĂ« involvuar pĂ«r kohĂ« tĂ« gjatĂ« me çështjen e KosovĂ«s dhe shqiptarĂ«ve nĂ« pĂ«rgjithĂ«si. Ata nuk veprojnĂ« pa i vĂ«nĂ« dikush nĂ« lĂ«vizje. NĂ« kĂ«tĂ« drejtim do tĂ« ishte me interes tĂ« ndodhte njĂ« koordinim mes PrishtinĂ«s dhe TiranĂ«s. ShqipĂ«ria po tregohet mĂ« efektive.
Sot, bota e trajton SerbinĂ« ndryshe nga koha e konflikteve tĂ« ish-JugosllavisĂ«. Uashingtoni, Brukseli dhe vendet tjera nuk e shohin Beogradin me optikĂ«n apo disponimin e PrishtinĂ«s dhe e kundĂ«rta. PerĂ«ndimi sot e shikon SerbinĂ« nĂ« nuanca mĂ« tĂ« theksuara mundĂ«sie, pĂ«rqendrimi dhe investimi ekonomik e ka mĂ« pak simpati pĂ«r tĂ« kaluarĂ«n viktimizuese tĂ« KosovĂ«s. ĂshtĂ« mĂ« mirĂ« njĂ« Serbi nĂ« EvropĂ« dhe NATO, por jo pa e njohur KosovĂ«n, kjo do tĂ« nĂ«nkuptonte mĂ« pak ndikim tĂ« RusisĂ« dhe KinĂ«s nĂ« Ballkan. I kemi pĂ«rjetuar baticat dhe zbaticat e sjelljes sĂ« SerbisĂ« nĂ« raport me shqiptarĂ«t nĂ« tĂ«rĂ«si apo edhe fqinjĂ«t e tyre kroatĂ«, boshnjakĂ«, malazez apo edhe me komunitetet etnike brenda SerbisĂ«.
Mungesa e Rusisë rreth katër vite në tavolinat e qendrave vendimmarrëse botërore, ishte mundësi e pashfrytëzuar nga Kosova. Fatkeqësisht, ora për Kosovën në këtë pikë dita-ditës po ikën. Më herët në çdo rast që është kërkuar nga pala kosovare prezenca e drejtpërdrejt e SHBA-ve në tavolinën e negociatave në Bruksel, Serbia kërkonte këmbëngulësish si balancë prezencën e Rusisë. Kjo ishte e papranueshme për ne dhe partnerët tanë.
Kjo ndodhi, qëkur nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së viti 2011, Bashkimi Evropian u ngarkua me rolin e lehtësuesit të negociatave, (si produkt Marrëveshja 2013-2015 në Bruksel, si dhe së fundi deklarata apo marrëveshja shtesë e Ohrit).
Ndërkohë bota është polarizuar si kurrë më parë. Duke shpresuar se Trump i ndihmuar edhe nga evropianët do arrijë paqen mes Rusisë dhe Ukrainës, Lindjen e Mesme dhe vëjë në binarë edhe Iranin.
Rusia kurrë nuk ka qenë inkurajuese për marrëveshjen përfundimtare Kosovë-Serbi e as për integrimin e serbëve në institucionet kosovare. Por, për fat të mirë integrimi ndodhi me sukses të vlerësuar për një dekadë të plotë 2013-2022.
Nga shkurti 2022, SHBA-të, Bashkimi Evropian dhe NATO dhe aleatët e tyre nuk e kishin nëpër këmbë Rusinë. E dinin çka mendon dhe si vepron për Kosovën. Perëndimi nuk lejonin të bien në lajthitje nga Putin. Por, bota sot nuk është as për së afërmi e bashkuar për Kosovën, sikurse që ishte deri para pak vitesh. Kjo është një e vërtetë e hidhur.
Të kërkohet njohja e Kosovës nga Ukraina dhe Siria
ĂshtĂ« tragjike ajo qĂ« po vazhdon tĂ« ndodhĂ« nĂ« UkrainĂ«. Solidariteti i kosovarĂ«ve me kauzĂ«n ukrainase Ă«shtĂ« i drejtĂ«. Por, Kosova Ă«shtĂ« rast unikat nĂ« historinĂ« diplomatike, humanitare dhe ushtarake botĂ«rore. ZyrtarĂ«t e KosovĂ«s duhet tĂ« kĂ«rkojnĂ« nga Zelenski njohjen e KosovĂ«s, e di se nuk Ă«shtĂ« e lehtĂ« tani pĂ«r tani⊠do tĂ« ishte e shĂ«ndetshme pĂ«r zyrtarĂ«t ukraianas qĂ« tĂ« mĂ«sohen me tĂ« drejtĂ«n kosovare. E pse jo edhe nga autoritet e reja tĂ« SirisĂ«. NjĂ« kohĂ« diku kah vera e vitit 2008, Asadi kishte deklaruar nuk mund ta njohin KosovĂ«n sepse hidhĂ«rohet Rusia. Tani gjĂ«rat kanĂ« ndryshuar krejtĂ«sisht; kemi autoritete tĂ« reja nĂ« Damask, Rusia nuk ka çka hidhĂ«rohet, sepse Asad Ă«shtĂ« larguar edhe vetĂ« nga Siria, influenca e Iranit e rrĂ«zuar. SHBA-tĂ«, BE-ja, Turqia dhe Izraeli do ta mirĂ«prisnin njĂ« vendimi pozitiv pĂ«r KosovĂ«n. LehtĂ«simi i takimit nga president Erdogan nĂ« Antalya nĂ« muajin prill mes presidentĂ«ve tĂ« KosovĂ«s dhe SirisĂ« ishte veprim shumĂ« i qĂ«lluar.
PĂ«r njĂ« dekadĂ« tĂ« tĂ«rĂ« ishte temĂ« tabu edhe njohja nga Izraeli; bile isha kĂ«shilluar edhe nga dy administrata amerikane Obama-Biden njĂ« dhe dy qĂ« tĂ« mos i ângushtojaâ zyrtarĂ«t e Tel-Avivit pĂ«r çështjen e njohjes sĂ« KosovĂ«s, me arsyetimin âe kanĂ« barrĂ« PalestinĂ«nâ. Nga ana tjetĂ«r autoritet palestineze vend e pa vend çdo rast qĂ« u jepej deklaroheshin agresivisht kundĂ«r pavarĂ«sisĂ« sĂ« KosovĂ«s. Ishte krijuar rrethanĂ« paradoksale.
Trump ishte ai që theu këtë tabu. Por nga ai moment çështja e njohjeve të reja ngriu.
Duhet qartĂ«suar as nĂ« rrafshin faktik e as nĂ« atĂ« gjeostrategjik, Kosova nuk Ă«shtĂ« UkrainĂ« as Serbia nuk trajtohet nga bota si Rusi. TĂ« krahasosh KosovĂ«n me UkrainĂ«n Ă«shtĂ« qesharake, ndĂ«rkohĂ« qĂ« Serbia Ă«shtĂ« vendi nga rajoni qĂ« mĂ« sĂ« shumti e furnizoi me logjistikĂ« luftarake UkrainĂ«n. Kjo çështje pĂ«r SerbinĂ« nuk ishte vetĂ«m komerciale, por ishte strategjike me dijeninĂ« â lejen perĂ«ndimore, prandaj nuk Ă«shtĂ« edhe befasi tolerimi i mosvĂ«nies sĂ« sanksioneve nga Serbia kundĂ«r RusisĂ«.
Nga konflikti Rusi â UkrainĂ«, Rusia u sanksionua nga PerĂ«ndimi.
Nga ngërçi në dialogun e Brukselit, masa ndëshkuese u nxorën kundër Kosovës e jo Serbisë.
Ne retrospektivë, Rambuje 1999 dhe Vjenë 2005-08, ndodhi e kundërta.
Kujto këtu edhe opinionin e Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë, në korrik 2010.
Kosova u tregua e përgjegjshme, ishte në anën e drejtë të historisë, u vlerësua dhe trajtua meritueshëm nga Perëndimi.
Unë besoj, mirënjohja e popullit të Kosovës për Perëndimin është e rrënjosur thellë dhe e përjetshme, mosmirënjohja do të ishte e meta më e madhe morale me pasoja për shtetin.
âNuk do tĂ« çuditesha⊠qĂ« Brukseli pĂ«r SerbinĂ«, ta pĂ«rvijojĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ« elegante standardin apo kushtin pĂ«r njohjen e KosovĂ«s si parakusht pĂ«r anĂ«tarĂ«simin nĂ« Bashkim Evropianâ
Bashkimi Evropian do të jetë i hapur për palët, vetëm me sjellje dhe veprime evropiane e jo pickuese ballkanase. Kjo do të ishte rruga normale. Por, nuk do të çuditesha dhe befasohesha me trendin e zhvillimeve aktuale, që Brukseli për Serbinë, ta përvijojë në mënyrë elegante standardin apo kushtin për njohjen e Kosovës si parakusht për anëtarësimin në Bashkim Evropian. Brukseli do duhej gjejë rrugën më të shpejtë dhe efikase të evropianizimit të gjithë Evropës.
Znj. Kallas i kupton këto gjëra shumë mirë, varet sa do të ketë përkrahje nga shtetet anëtare të BE-së si përcaktuese të orientimit dhe dinamikës së politikave zgjeruese të BE-së.
Duket qartë që edhe ndryshimet presidenciale në SHBA e gjetën Serbinë më të përgatitur sesa Kosovën.
Dikush në Prishtinë do duhej të mendojë racionalisht dhe strategjikisht për këtë.
Janë të pajustifikueshme të ndodhin sanksionet e Brukselit, kjo ka sjellë një ambient të gjithanshëm negativ në raport me Kosovën.
âĂshtĂ« jetik pĂ«r shtetin e KosovĂ«s rikthimi i serbĂ«ve nĂ« institucionet lokale, qeveri, parlament, polici, sistemin e drejtĂ«sisĂ«, shĂ«ndetĂ«si, arsim etj.â
ĂshtĂ« jetik pĂ«r shtetin e KosovĂ«s rikthimi i serbĂ«ve nĂ« institucionet lokale, qeveri, parlament, polici, sistemin e drejtĂ«sisĂ«, shĂ«ndetĂ«si, arsim etj. VetĂ«m integrimi i tyre nĂ«nkupton sukses pĂ«r KosovĂ«n, gjithçka tjetĂ«r do tĂ« ishte dĂ«shtim i brendshĂ«m me pasoja pĂ«r integrimet euroatlantike.
ZĂ«vendĂ«simi i integrimit me çfarĂ«do mekanizmi autonom nuk do tĂ« jetĂ« as mĂ« shumĂ« e as mĂ« pak sesa njĂ« âRepublika Serbskaâ. Rintegrimi i serbĂ«ve Ă«shtĂ« edhe obligim kushtetues, ligjor dhe qytetar. Tash po afrohen zgjedhjet lokale institucionet e KosovĂ«s shpresoj tĂ« bĂ«jnĂ« çmos pĂ«r njĂ« dialog me komunitetin e serbĂ«ve pĂ«r inkurajimin e tyre pĂ«r pjesĂ«marrje nĂ« zgjedhje. Ata duhet tĂ« udhĂ«hiqen nga njerĂ«zit e tyre tĂ« zgjedhur nĂ« mĂ«nyrĂ« demokratike.
Kur ende duket se janë në veprim të përbashkët përfaqësuesit e SHBA-së, BE-së, Anglisë, Francës, Italisë dhe Gjermanisë do duhej të ndodhte progresi.
NjĂ« angazhim kaq dinamik i faktorĂ«ve ndĂ«rkombĂ«tar ndodhĂ« rrallĂ« pĂ«r ndonjĂ« vend apo rajon. ĂshtĂ« mundĂ«si unike, ndoshta nĂ« tĂ« ardhmen edhe mund tĂ« lĂ«kundet.
âPolitika kosovare nuk duhet tĂ« jetĂ« pĂ«rpĂ«litĂ«se. Shteti ynĂ« nuk duhet tĂ« lejojĂ« tĂ« vetĂ«zhvlerĂ«sohet⊠Me ide tĂ« vjetra nuk mund tĂ« ndĂ«rtohen rrethana tĂ« rejaâ
Vetmia eventuale për një shtet apo shoqëri qoftë edhe e përkohshme përcillet me pasoja, është e rrezikshme. Politika kosovare nuk duhet të jetë përpëlitëse. Shteti ynë nuk duhet të lejojë të vetëzhvlerësohet.
Duhet të vazhdojnë rrugëtimin e tri dekadave të fundit atë të rikthimit dhe ringritjes së identitetit tonë me qytetërimin perëndimor. Edhe mund të ketë mbetur ende erë, mjegull dhe myk i mentalitetit jozhvillimor apo paragjykimit në raport me Perëndimin, megjithatë gjërat do duhej të kthjellen më shpejt. Me ide të vjetra nuk mund të ndërtohen rrethana të reja.
Jam fundamentalisht optimist për të sotmen dhe të ardhmen. Shpresa më ka përjellur gjithë fazat e jetës sime, nuk më ka braktisur as sot, në veçanti për një të burgosur nuk venitet kurrë. E keqja e përjetuar deri në fund të shek. të kaluar për qytetarët e Kosovës do të mbetet në kujtesë historike. Jam i bindur, kohët e mira për Kosovën janë para.
âTransformuam shprehinĂ« e heshtjes, ankesĂ«s, dĂ«shpĂ«rimit, vajtimit nĂ« masĂ« tĂ« theksuar edhe dorĂ«zimit pĂ«rballĂ« gjendjes sĂ« keqe, me ngritje tĂ« zĂ«rit, optimizmit, dinjitetit dhe veprimit me besim nĂ« fitoreâ
Adriatik Kelmendi: A mendoni se gjeneratat e reja sot e kuptojnë plotësisht rolin tuaj dhe bashkëluftëtarëve tuaj për vendin? Apo a mos po tentohet të rishkruhet në mungesë tuajën edhe historia e Kosovës?
Hashim Thaçi: Si student kam përfaqësuar vizionin se pa LIRI nuk mund të ndërtonim DEMOKRACI. Nuk mund të flitej për paqe pa liri. Pa liri nuk kishte vlerë asgjë. Jeta po humbiste çdo kuptim. Të pretendosh të sillesh i lirë ku mungon paqja ishte vetëmashtrim, madje edhe djallëzi.
Kam qenë përcaktuar për fitore dhe paqe, jo të pajtohem me diskriminimin në paqe të rrejshme në dëm të fitores së vërtetë. Jam treguar jokonformist. Njerëzit nuk kishin frikë, por po adaptoheshin me status-quo të shpresës së rrejshme, sikur gjërat do të vetërregulloheshin. Për veten time mendoja se e dija kah po shkoja dhe kisha qëllim. Me bindje politike jam formuar përtej ndikimit të ambientit që na rrethonte. Rezistenca jonë e ka formësuar rrethin shoqëror dhe ka lidhur faktorët përcaktues me kauzën tonë.
Kam qenĂ« nĂ« kĂ«rkim tĂ« rrugĂ«ve pĂ«r ndryshimin dhe krijimin e faktorĂ«ve dhe rrethanave tĂ« reja â mĂ« tĂ« favorshme pĂ«r vendin. Ishte rruga me e vĂ«shtirĂ« dhe rrezikshme qĂ« njeriu kosovar mund ta zgjidhte. Na mungonin mjetet por idenĂ« e kishim tĂ« mirĂ«, qĂ«llimin e qartĂ«, vendosmĂ«rinĂ« e palĂ«kundur. MĂ«nyra e zbatimit tĂ« qĂ«llimit tonĂ« u tregua impresionuese dhe bashkuese pĂ«r gjithĂ« kombin si asnjĂ«herĂ« mĂ« parĂ«. QĂ«llimi ynĂ« aq sa ishte i drejtĂ« ishte edhe civil dhe human. GjatĂ« rrugĂ«timit kishim plot arsye tĂ« ndiheshim hezitues, tĂ« lĂ«kundur e nĂ« momente tĂ« caktuara edhe tĂ« dĂ«shpĂ«ruar; ishte rrugĂ« me plotĂ« gjemba e pengesa tĂ« njohura e tĂ« panjohura. Sfida mĂ« madhe ishte thyerja e tabusĂ«, se a mund tĂ« realizonim lirinĂ« e plotĂ«, shumica dĂ«rmuese njerĂ«zve e dĂ«shironin dhe punonin, por nuk arritĂ«n ta bindin veten se mund tĂ« bĂ«heshim tĂ« pavarur pas rreth gati njĂ« shekulli robĂ«ri dhe dhune. NĂ« momentin qĂ« arritĂ«m tĂ« fitonim betejĂ«n me vetĂ«n tonĂ«, triumfi ishte i paevitueshĂ«m dhe i sigurt. KĂ«shtu ndodhi kthesa mĂ« e madhe politike nĂ« historinĂ« tonĂ«. Ideja e lirisĂ« u shndĂ«rrua nĂ« mision qytetar.
Deri në vitet e rezistencës aktive posedonim si popull trashëgimi të përpjekjeve, sakrificave dhe viktimizimi, por jo trashëgimi fituesi, tani duhej të fitonim. Qëllimi i lirisë ishte i madh dhe i drejtë. Atë që imagjinonim besonim se mund ta realizonim. Ideja e lirisë së Kosovës kishte tejkaluar kufijtë mentalë lokalë, gjeografikë dhe politikë të Kosovës. Ide që për herë të parë dëgjohej me simpati dhe interes edhe nga ndërkombëtarët. Transformuam shprehinë e heshtjes, ankesës, dëshpërimit, vajtimit në masë të theksuar edhe dorëzimit përballë gjendjes së keqe, me ngritje të zërit, optimizmit, dinjitetit dhe veprimit me besim në fitore.
Suksesi i Kosovës është i pakthyeshëm dhe i papërsëritshëm.
âDuhet ndarĂ« mandatet qeveritare tĂ« kujtdo qoftĂ« nga historia e lirisĂ« sĂ« KosovĂ«s⊠Historia e lirisĂ« sĂ« KosovĂ«s nĂ« rrafshin e brendshĂ«m ka vetĂ«m njĂ« pronar â ai Ă«shtĂ« populli e jo individi si i veçuarâ
Tregimet e historisë së Kosovës nuk ka nevojë të magjepsin, mitizohen, të ngjyrosen apo edhe fshihen; e kanë të vërtetën dhe realitetin, kujtimet reale dhe drejtësinë. Kujtimet krenare të popullit tonë, nuk mund t`i ndryshojnë pavarësisht nga pretendimet për zbehjen, ndryshimin apo edhe mallkimin të nxitura nga kushdo, as nga sajesat në sallat gjyqësore. Dija e shoqërisë për realitetin e së kaluarës mund të keqpërdoret me keqinformime, keqinterpretime, por nuk mund të mundet nga injoranca, naiviteti apo çfarëdo tendence tjetër.
RrĂ«fimet historike nuk duhet tĂ« ekzagjerohen apo minimizohen sot, e tĂ« bĂ«hen tĂ« dĂ«mshme pĂ«r shoqĂ«rinĂ« nesĂ«r. Ky proces do tĂ« pĂ«rcillet nga njĂ« transformim normal historik dhe qytetar. Vlerat sociale si tĂ« çdo populli gjatĂ« fazave tĂ« ndryshme ndryshojnĂ« dhe evoluojnĂ«. ĂshtĂ« njĂ« realitet me kompleksitetet e veta rreth tĂ« vĂ«rtetĂ«s dhe fakteve, pastaj duhet marre parasysh emocionet, vuajtjet, mĂ«ritĂ«, dĂ«shirat dhe kĂ«naqĂ«sia e njerĂ«zve tĂ« gjeneratave tĂ« ndryshme. Ne nuk paraqesim pĂ«rjashtim, kĂ«to fenomene i kanĂ« pĂ«rcjellur edhe kombet me traditĂ« nĂ« dije dhe tĂ« emancipuar nĂ« rrafshin kulturor, social apo edhe politik. Por, e vĂ«rteta Ă«shtĂ« dhe mbetet mĂ« e fuqishme se mashtrimi.
Jemi vendi dhe shoqĂ«ria me historikun universitar mĂ« deficitar nĂ« EvropĂ« â rreth vetĂ«m 55 vjet, rreth tri dekada liri dhe historik shtetĂ«ror 17-vjeçar. Edhe historia shqiptare Ă«shtĂ« pĂ«rcjellur dhe nĂ« pĂ«rmasa tĂ« caktuar edhe ndĂ«rtuar, pĂ«r çka edhe kemi pasur nevojĂ« nga mite, gojĂ«dhĂ«na apo folklor. Por, sot pĂ«r gjithçka ekzistojnĂ« faktet, akterĂ«t dhe realitetet e jetuara e pothuajse edhe tĂ« shkruara.
Duhet ndarĂ« mandatet qeveritare tĂ« kujtdo qoftĂ« nga historia e lirisĂ« sĂ« KosovĂ«s. NjerĂ«zit e çmuar e bĂ«jnĂ« historinĂ«, ata me pikĂ«pyetje pĂ«rpiqen ta menaxhojnĂ« apo kontrollojnĂ«, por kĂ«to pĂ«rpjekje konsumohen shpejt. I tretĂ«n koha. Historia e lirisĂ« sĂ« KosovĂ«s nĂ« rrafshin e brendshĂ«m ka vetĂ«m njĂ« pronar â ai Ă«shtĂ« populli e jo individi si i veçuar.
Për veten time, nuk kam qenë vetëm ëndërrimtar i ëndrrave, por kam qenë edhe njeri i punës për realizimin e qëllimit. Jam krenar me të kaluarën, por jo nostalgjik, jetoj për të ardhmen.
âDuhet pasur kujdes, mjafton qĂ« individĂ« tĂ« njĂ« brezi ta gangrenizojnĂ« shtetin dhe shoqĂ«rinĂ« me pasoja dekadash pĂ«r shĂ«rim civil dhe shtetĂ«ror. Nuk duhet lejuar qĂ« pĂ«r agjenda afatshkurtra tĂ« cenohet qĂ«llimi gjeopolitik afatgjatĂ«â
Edhe para vitit 1999 nuk është ndalur asnjëherë rezistenca, por kurrë në histori nuk kemi vendosur për veten tonë. Qershori i vitit 1999 shënon për Kosovën vitin zero. Viti i lirisë, drejtësisë dhe demokracisë, i hapur për botën e lirë dhe i mundësive të papërjetuara në tokën e Kosovës. Kosova u ndërtua si shtet nga themeli për fat të mirë me ekspertizën më të avancuar perëndimore.
TĂ« vĂ«jĂ« nĂ« lĂ«vizje nĂ« mbĂ«shtetje tĂ« lirisĂ« sĂ« njĂ« populli rreth 2 milionĂ« qytetarĂ«sh (shumica tĂ« pĂ«rkatĂ«sisĂ« sĂ« besimit islam) SHBA-tĂ«, NATO-nĂ«, BE dhe vendet tjera demokratike, fillimisht dukej mision i pamundur. Ishte angazhim kolosal shumĂ«dimensional â mrekullia ndodhi.
Prandaj duhet pasur kujdes, mjafton që individë të një brezi ta gangrenizojnë shtetin dhe shoqërinë me pasoja dekadash për shërim civil dhe shtetëror. Nuk duhet lejuar që për agjenda afatshkurtra të cenohet qëllimi gjeopolitik afatgjatë. Shtetin duhet ta forcojmë për të drejtën dhe të mirën tonë, e jo në urrejtje ndaj askujt.
Lirinë e fituar dhe shtetin e ndërtuar duhet trajtuar shumë seriozisht.
Kujtojmë, tragjeditë më të mëdha shqiptare ndodhën në periudhën e katrahurave të luftërave botërore, luftërave ballkanike ,në gjysmën e parë të shek. të kaluar dhe gjysmën e dytë të ndarjes së botës në bipolaritet, ku për fatin tragjik, edhe pse në shtete të ndryshme, hapësira ku jetojnë shqiptarët dhunshëm u vunë nën ndikimin e të keqes komuniste. Krizat botërore e as rajonale nuk kanë qenë dhe nuk do të jenë në favor të shqiptarëve.
Kosova fitoi kur bota kishte arritur maksimumin paqësor të shek. 20.
A do tâi rikthehet politikĂ«s? âShĂ«rbimi publik Ă«shtĂ« jeta imeâ
Adriatik Kelmendi: A ju mungon sot ajo që ju do të dëshironi të bënit, duke përfshirë edhe involvimin aktiv në politikë?
Hashim Thaçi: Nuk mĂ« mungon aktiviteti politik, ndoshta as unĂ« politikĂ«s. MegjithĂ«se politika si zanat Ă«shtĂ« shumĂ« e mirĂ«. Edhe pse sot paguaj çmim politik, mua mĂ« pĂ«lqen dhe e dua. Politika nĂ« njĂ«farĂ« mĂ«nyre Ă«shtĂ« edhe obligim qytetar, pĂ«rderisa merr pjesĂ« nĂ« votime apo edhe duke mos marrĂ« pjesĂ« fare nĂ« votim, deshe apo nuk deshe, njerĂ«zit e politikes janĂ« ata qĂ« marrin vendime pĂ«r individin, kolektivitetin dhe vendin. Edhe nĂ«se nuk merresh me politikĂ«, politika ndikon nĂ« jetĂ«n e secilit. TĂ« rinjtĂ« dhe jo vetĂ«m, duhet tĂ« merren e jo tĂ« jenĂ« spektatorĂ« apo komentatorĂ« pĂ«r fenomenet shoqĂ«rore vetĂ«m pĂ«rmes aktivizimit mund t`i ndryshojnĂ« dhe udhĂ«heqin gjĂ«rat qĂ« duan. Duke u bazuar edhe nĂ« pĂ«rvojĂ«n personale, vlerĂ«soj dhe çmoj shumĂ« qytetarin kosovar pĂ«r kodet etike dhe mençurinĂ« politike â di kur tĂ« besojĂ« dhe pĂ«rkrahĂ« njĂ« projekt politik, por edhe di kur tĂ« abstenojĂ«, apo edhe ndĂ«shkojĂ« me votĂ«n e tyre. Qytetarin kosovar nuk mund ta mashtron askush, e ka shumĂ« tĂ« kultivuar sensin politik. E ka mĂ«suar mĂ« shumĂ« nga zori, sesa nga amfiteatrot universitare.
UnĂ« pĂ«r veten time, pĂ«rmes politikes dhe diplomacisĂ« kam bĂ«rĂ« gjĂ«rat mĂ« tĂ« mira pĂ«r vendin. Politika kosovare nĂ« tri dekada, nga fillimi i viteve 1990-a, ishte nĂ« anĂ«n e sĂ« mirĂ«s, tolerancĂ«s, dialogut, paqes dhe zhvillimit. ĂshtĂ« i vulosur fakti historik se Liria dhe shteti i KosovĂ«s mbi tĂ« gjitha janĂ« fitore politike dhe diplomatike, por ky sukses nuk do tĂ« arrihej kurrĂ« pa aktivizimin e forcĂ«s fizike qytetare nĂ« terren. Do tĂ« trajtoheshim nga ndĂ«rkombĂ«tarĂ«t vetĂ«m nĂ« nivel tĂ« shqetĂ«simit ndĂ«rkombĂ«tar pĂ«r shkeljen e tĂ« drejtave dhe lirive njerĂ«zore. Kjo e dhĂ«nĂ« nuk e shqetĂ«sonte fare S. Millosheviqin.
Prandaj, rezistenca nuk ishte ndjenjĂ« e shpĂ«rthimit emocional, apo e ndonjĂ« pretendimi aventure heroike â LIRIA dhe PAVARĂSIA ekskluzivisht ishin nevojĂ« ekzistenciale dhe qĂ«llim politik me standarde demokratike e formĂ«suar qartĂ«sisht.
âDetyrat para Atdheut nuk kryhen deri nĂ« frymĂ«n e fundit tĂ« jetĂ«sâ
Adriatik Kelmendi: Kur ju do ta rifitoni lirinë, krahas ribashkimit familjar, çka do donit të bënit?
Hashim Thaçi: Rikthimi në familje është i pasfidueshëm. Sa i përket gjërave tjera do bëje angazhim që buron nga pasioni im. Do bëj atë që më do zemra. Jeta politike nuk paraqet preokupim dhe nuk më mungon. Jam i tejpërmbushur; kam qenë lider studentor, luftëtar lirie, shef opozite për vite, disa herë kryeministër, zv.kryeministër, ministër i jashtëm dhe President. Detyrat para Atdheut nuk kryhen deri në frymën e fundit të jetës. U përkulem gjithmonë qytetarëve të Kosovës për besimin që më dhanë për mbi dy dekada. Nuk paraqes garuesin e as rrezikun politik për askënd. Por, shërbimi publik është jeta ime.
Adriatik Kelmendi: Si e shihni perspektivën personale dhe politike pas këtij procesi gjyqësor, pavarësisht nga vendimi?
Hashim Thaçi: E ritheksoj, perspektivĂ«n personale e kam tĂ« lidhur krejtĂ«sisht me familjen. Sa i pĂ«rket relacionit me politikĂ«n, mund tĂ« them me siguri tĂ« plotĂ« â nuk do tĂ« pretendoj tĂ« rikthehem shtigjeve dhe rrugĂ«ve qĂ« i kam kaluar. Kam nĂ« mendje ide nĂ« perspektive, por asnjĂ«ra nga ato nuk lidhen me politikĂ«n. ĂdoherĂ« do tĂ« jem nĂ« pĂ«rkrahje tĂ« njerĂ«zve dhe projekteve tĂ« mira. Nuk kornizohem politikisht. GjithmonĂ« e shfaq respektin maksimal pĂ«r bashkudhĂ«tarĂ«t me tĂ« cilĂ«t kaluam ballafaqime e shĂ«nuam suksese pĂ«r tĂ« cilat ndihem shumĂ« i nderuar. Do bĂ«jĂ« gjĂ«ra qĂ« i mungojnĂ« dhe i duhen KosovĂ«s.
âDeri para pak kohĂ«sh, ishim shtet dhe popull nĂ« ngritje, duke u respektuar nga tĂ« gjithĂ«. Sot duhet patur kujdes tĂ« mos i ngatĂ«rrojmĂ« punĂ«t vetvetesâ
Adriatik Kelmendi: Cili do të ishte sot porosia kryesore juaja për qytetarët e Kosovës?
Hashim Thaçi: Mesazh nga qelia, nuk e di a do të ketë kuptim, se di sa do të jetë i qëlluar apo edhe a do ta dëgjojë apo lexojë kush? Por meqë keni kërkuar, do shfaq në forme mendimi.
Edhe sot përcjell dashuri për bashkëkombësit kudo që jetojnë. Respekt për partnerët ndërkombëtar, me të cilët bashkërisht siguruam dinjitetshëm ekzistencën, mbijetuam dhe arritëm qëllimin e ndërtimit të shtetit të Kosovës.
Deri para pak kohĂ«sh, ishim shtet dhe popull nĂ« ngritje, duke u respektuar nga tĂ« gjithĂ«. Sot duhet patur kujdes tĂ« mos i ngatĂ«rrojmĂ« punĂ«t vetvetes â mendimi im Ă«shtĂ« tĂ« rritet uniteti shtetformues dhe qytetar dhe me shumĂ« besim nĂ« rrugĂ«timin dhe vlerat euroatlantike.
NĂ« KosovĂ« âtĂ« ketĂ« mĂ« shumĂ« dashuri pĂ«r shtetin dhe popullinâ, nĂ« ShqipĂ«ri âEdi po e bĂ«n historinĂ« evropiane tĂ« shqiptarĂ«veâ
Adriatik Kelmendi: ĂfarĂ« mesazhi do tâu dĂ«rgonit liderĂ«ve aktualĂ« tĂ« KosovĂ«s, pĂ«r shtyrjen pĂ«rpara tĂ« vizionit tuaj pĂ«r shtetin?
Hashim Thaçi: Ripërsëris shpreh vetëm opinion, të ketë më shumë dashuri për shtetin dhe popullin, më shume dialog, tolerancë, bashkëpunim, respekt për njeri tjetrin. Dallimet politike do duhej t`i shndërrojnë në motiv për punë më cilësore, shteti mund të ndërtohet fuqishëm edhe ndërkundërshti, por këto kundërshti të kuptohen dhe respektohen si garë për punë më të mirë, e jo për të penguar njëri-tjetrin, duke e paguar çmimin Kosova. Liderët janë të përkohshëm. Kosova është e përjetshme.
Shqipëria! Pas tri dekadash me ngritjet dhe rëniet e veta, Shqipëria po e përmbyll në mënyrë mbresëlënëse tranzicionin demokratik.
Sot, ShqipĂ«ria Ă«shtĂ« njĂ« vend i respektuar dhe i besueshĂ«m nga bashkĂ«sia ndĂ«rkombĂ«tare. ĂshtĂ« nder kur shihje ShqipĂ«rinĂ« tĂ« udhĂ«hiqte takimet e KĂ«shillit tĂ« Sigurimit, me agjendĂ« tĂ« koordinuar me SHBA-tĂ« dhe fuqitĂ« tjera perĂ«ndimore. ShqipĂ«ria e zhveshi para botĂ«s agresionin rus nĂ« UkrainĂ«.
Shqipëria e mbështeti, mbrojti dhe afirmoi fuqishëm dhe dinjitetshëm shtetin e Kosovës.
Shteti i Kosovës duhet t`i kontribuojë fuqizimit të Shqipërisë, e jo ngatërrimit të saj në rrugën evropiane. Shqipëria të mos kuptohet dhe trajtohet me mentalitet të lagjes së një cepi kombëtar, por në rrafshin gjeopolitik, ashtu siç edhe është shtet i respektuar anëtar i NATO-së.
Sot, roli i Shqipërisë në rajon është lider në iniciativa për paqe dhe zhvillim.
Shqipëria me gjithë vështirësitë ka rienergjizuar konsolidimin e institucioneve demokratike, po i fuqizon reformat në politikë, drejtësi dhe ekonomi. Me këtë ecje është në rrugë të sigurt dhe të shpejt për anëtarësim në Bashkim Evropian.
I mbetet vetëm standardizimi evropian.
Shih vonesat që po i ndodhin Serbisë, Mali të Zi, Bosnjës dhe Hercegovinës, Maqedonisë⊠të gjithë ishin para Shqipërisë, ndërruan pozicionet. Shqipëria po udhëheq bindshëm rrugëtimin evropian nga vendet e rajonit.
Pas anëtarësimit të Shqipërisë në NATO, zotimi i Kryeministrit Rama për të organizuar Samitin e NATO-s në Tiranë në 2027 është impresiv dhe historik, jo vetëm për Shqipërinë, por për gjithë Ballkanin Perëndimor.
ShqipĂ«ria nĂ« vetĂ«m pak vite mĂ« parĂ« nga njĂ« shtet i pĂ«rçmuar dhe i tallur nga shumĂ« anĂ«, sot Ă«shtĂ« shndĂ«rruar adresĂ« â shembull i mirĂ« i ndĂ«rtimit tĂ« historisĂ« euroatlantike.
VrullshĂ«m ShqipĂ«ria po bĂ«het atraktive. ĂshtĂ« fantastike, tĂ« lexoj artikuj apo shoh dokumentarĂ« nĂ« mediumet mĂ« prestigjioze tĂ« botĂ«s pĂ«r impresionin e turizmit historik-kulturor, bregdetar, malor, me plot bukuri dhe mundĂ«si tĂ« reja.
Të gjithë këta faktorë dhe të tjerë e kanë bërë Shqipërinë më të qasshme, më komode e më konkurruese.
Pengesa e vetme për vonesat eventuale për një të ardhme të shkëlqyer për Shqipërinë dhe Kosovën mund të jenë vetëm shqiptaret.
Shqipëria sot, është në drejtimin e duhur, e destinuar të ketë të ardhme të sigurt perëndimore.
Edi Rama po dëshmon vizion të shëndetshëm e modern me plot optimizëm dhe besim.
Edi po e transformon dhe emancipon Shqipërinë dhe shqiptarët.
Edi po e bën historinë evropiane të shqiptarëve./Klan Kosova
The post âMĂ« morĂ«n vitet mĂ« tĂ« bukura tĂ« jetĂ«sâ/ Hashim Thaçi rrĂ«fehet nga Haga: MĂ« shkĂ«putĂ«n pa tĂ« drejtĂ« nga familja appeared first on iconstyle.al.
Login
