NjĂ« pjesĂ« e kostumografisĂ« shqiptare Ă«shtĂ« dokumentuar nĂ« fondin e AgjencisĂ« KombĂ«tare tĂ« Turizmit pĂ«rmes konkursit âWanderlust in Albania 2â.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro përcolli sot disa foto nga një pjesë e kostumografisë shqiptare, ndërsa e cilësoi këtë si një ndër pasuritë e çmuara të etnografisë dhe shpirtit të krahinave shqiptare.
Kumbaro tha se ato âjanĂ« tĂ« skalitura pĂ«rjetĂ«sisht nĂ« kostumografinĂ« tonĂ« madhĂ«shtore, disa prej tĂ« cilave dokumentuar nĂ« fondin e Agjencia KombĂ«tare e Turizmit pĂ«rmes konkursit âWanderlust in Albania 2âłâ.
Konkursi NdĂ«rkombĂ«tar i FotografisĂ« dhe Videove Reels âWanderlust in Albaniaâ u rikthye pĂ«r tĂ« dytin vit, pas suksesit tĂ« edicionit tĂ« parĂ«, duke zbuluar bukuritĂ« e ShqipĂ«risĂ« pĂ«rmes syve tĂ« vetĂ« udhĂ«tarĂ«ve dhe vizitorĂ«ve me fotografi dhe video reels qĂ« ata kanĂ« realizuar gjatĂ« udhĂ«timeve tĂ« tyre nĂ« ShqipĂ«ri.
Fotografë dhe videografë (profesionistë dhe amatorë) nga Shqipëria dhe 36 vende të botës sollën edhe këtë edicion, imazhe dhe filmime të mrekullueshme, që shpalosin Shqipërinë përmes bukurive të natyrës dhe të trashëgimisë kulturore e historike.
Një pjesë e kostumografisë shqiptare e dokumentuar në fondin e Agjencisë Kombëtare të Turizmit./atsh/KultPlus.com
Jeni duke kĂ«rkuar njĂ« vend pĂ«r pushime me buxhet tĂ« ulĂ«t? Ne ju rekomandojme pese destinacionet mĂ« tĂ« mira nĂ« vitin 2025 â nga Spanja nĂ« ShqipĂ«ri â pĂ«r pushime tĂ« pĂ«rballueshme, shkruan Sarah Marshall nĂ« njĂ« artikull tĂ« botuar nĂ« tĂ« pĂ«rditshmen britanike âIndependentâ.
Shumica e turistëve britanikë do të donin të eksploronin destinacione të reja dhe në zhvillim, në vend të destinacioneve të njohura, të mbipopulluara dhe të shtrenjta për pushime.
Për fat të mirë, ka mjaft mundësi për të zgjedhur nëse doni të kurseni para pa bërë kompromis me diellin apo cilësinë e përvojave.
Shqipëria: Vendi më i mirë për aventura
Qoftë duke shëtitur nëpër rrugët me kalldrëm, duke zbuluar majat e maleve apo duke notuar në ujërat e kaltra të shndritshme, Shqipëria ka një ngjashmëri të madhe me fqinjën e saj elegante përtej detit Adriatik.
Por krahasuar me Italinë, plazhet janë më të qeta, vendet e fshehura janë më të shumta dhe çmimet janë dukshëm më të lira.
I specializuar nĂ« udhĂ«time pĂ«r turistĂ« 18-35 vjeç, âContikiâ Ă«shtĂ« operatori i parĂ« turistik pĂ«r tĂ« rinj qĂ« ofron udhĂ«time nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin ballkanik.
Mësoni rreth të kaluarës përmes arkitekturës osmane, fashiste dhe sovjetike të kryeqytetit, Tiranës, ecni në shtigjet që të çojne në Parkun Kombëtar të Valbonës dhe relaksohuni në plazhet e arta të Rivierës Shqiptare.
Udhëtimi tetëditor kushton 1,025 euro për person, duke përjashtuar fluturimet.
âIndependentâ rendit vendet mĂ« tĂ« mira pĂ«r tâu vizituar nĂ« vitin 2025 â pĂ«r pushime tĂ« pĂ«rballueshme:
Vendi më i mirë për aventura: Shqipëria
Vendi më i mirë për plazhet: El Gouna, Egjipt
Vendi më i mirë për familjet: Galicia, Spanjë
Vendi më i mirë për ski: Voss, Norvegji
Vendi më i mirë për natyrën: Bosnjë-Hercegovina/atsh/
Posta e Kosovës, përmes Filatelisë së saj, ka lëshuar sot në qarkullim emisionin e pullave postare në nderim të figurës dhe veprës së regjisorit dhe pedagogut të mirënjohur kosovar, Bekim Lumi.
Bekim Lumi (1966-2018) la gjurmë të pashlyeshme në skenën teatrore dhe në edukimin artistik në Kosovë, si regjisor vizionar dhe avangardë, por edhe si pedagog i përkushtuar në Fakultetin e Arteve në Prishtinë. Me regji të guximshme dhe qasje bashkëkohore, teatrit shqiptar i dha një frymë të re, prandaj me të drejtë konsiderohet si njëri ndër regjisorët më të vlerësuar në fushën e teatrit shqiptar.
Prej vitit 2006 deri mĂ« 2010, ai nxori revistĂ«n teatrore âLojaâ. Me shfaqjet e tij ka marrĂ« pjesĂ« nĂ« dhjetĂ«ra festivale teatrore me rĂ«ndĂ«si kombĂ«tare e ndĂ«rkombĂ«tare, si nĂ«: ZvicĂ«r, FrancĂ«, Gjermani, Itali, Greqi, Rumani, Bullgari, BosnjĂ« e HercegovinĂ«, e nĂ« vende tĂ« tjera.
PĂ«r punĂ«n e tij regjisoriale Ă«shtĂ« shpĂ«rblyer me shumĂ« çmime, ndĂ«r tĂ« cilat veçohet ai i vitit 2006, kur nĂ« Festivalin NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« Teatrit nĂ« Lugano tĂ« ZvicrĂ«s, pĂ«r shfaqjen âMĂ«simiâ tĂ« realizuar nĂ« Teatrin âDodonaâ, fitoi çmimin kryesor âShfaqja mĂ« e mirĂ«â.
Po ashtu, nĂ« vitin 2016 u nderua nga Ministria e KulturĂ«s sĂ« KosovĂ«s me çmimin vjetor âRegjisor i vititâ. PĂ«r shfaqjen e tij âArturo Uiâ, mĂ« 2019, Lumi u nderua nga MKRS-ja me shpĂ«rblimin âRegjia mĂ« e mirĂ« e vititâ dhe shfaqja u shpall âShfaqja mĂ« e mirĂ« e vititâ.
Më 2023, Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, e dekoroi Bekim Lumin post mortum me Medaljen Presidenciale të Meritave në fushën teatrore.
Bekim Lumi, si pedagog dhe profesor, ishte figurë formuese e brezave të aktorëve të rinj dhe regjisorëve, duke dhënë një kontribut të çmuar në edukimin artistik dhe skenik në vend.
Pas vdekjes sĂ« tij, Qendra Multimedia i ka botuar veprat, si: âShakespeare-i dhe Kanuni i LekĂ« Dukagjinitâ 2019, njĂ« studim krahasues, librin me poezi âEngjĂ«lli bluâ 2021, si dhe librin âLoja e Bekim Lumitâ, kritika, shqyrtime dhe shĂ«nime.
Figura dhe veprat e Bekim Lumit vazhdojnë të mbesin inspirim për brezat që vijnë./KultPlus.com
Edicioni i sivjetmë mbahet prej 1 deri me 3 gusht me yjet të skenës ndërkombëtare si: Dua Lipa, Shawn Mendes, Fatboy Slim, Peggy Gou, Anyma, Headie One, MYGAL b2b Edgar Kerri, TSHA, Cil, Sienna Spiro etj.
Edicioni i sivjetshëm i Sunny Hill Festival sjell një nivel të ri madhështie, me skena gjigante që premtojnë një përvojë spektakolare për publikun.
Skena kryesore ka përmasa mbresëlënëse: 62 metra gjerësi e mbi 30 metra thellësi dhe 18 metra lartësi, duke krijuar hapësirë për performanca të jashtëzakonshme vizuale dhe muzikore. Dua Lipa, Shawn Mendes, Headie One, Anyma, MYGAL b2b Edgar Kerri, TSHA, Cil, Sienna Spiro, Ledri, Yanina, Pint, Tayna, Era e Kida janë veç disa prej emrave që do të performojnë në këtë skenë.
Ndërsa, skena C4 është 34 metra e gjerë e mbi 20 metra thellësi dhe 13 metra e lartë, e dizajnuar për artistët që sjellin energji alternative dhe eksperimentale duke ju mbajtur nën ritme të muzikës deri në orët e para të mëngjesit. Tommy Gold, Peggy Gou, Skream, Fatboy Slim, Bookie, Sugar Rush, Mochakk, Artssassin janë artistët që këtë edicion do performojnë në këtë skenë që këtë vit për herë të dytë, ia shton madhështinë festivalit.
Mos e lini pa vizituar edhe skenĂ«n âThe next stageâ. OrganizatorĂ«t aty kanĂ« krijuar njĂ« vend ideal pĂ«r ata qĂ« kĂ«rkojnĂ« njĂ« atmosferĂ« tĂ« veçantĂ« ku dominojnĂ« zĂ«rat e artistĂ«ve tĂ« rinj.
Por Sunny Hill nuk është vetëm për muzikë. Festivali ofron edhe një përvojë të paharruar kulturore. Në parkun e Festivalit këtë edicion do zënë vend mbi 10 tenda promocinale dhe argëtuese me lojëra interaktive e aktivitet të ndryshme. E aty, do zënë vend edhe mbi 15 vendor të ushqimit që do ofrojnë mundësi të ndryshme për të shijuar opsione me të mira nga kuzhina vendase dhe ndërkombëtare.
E veçanta e këtij edicioni padyshim mbetet fakti se Festivali Sunny Hill, këtë vit sjell më shumë artistë se çdo edicion tjetër. Artistë ndërkombëtarë, yje të skenës botërore bashkë me emra të dashur nga skena vendore dhe rajoni do e bëjnë këtë edicion të paharrueshëm.
Nëse tashmë nuk e keni siguruar biletën tuaj, atë mund ta blini në: https://sunnyhillfestival.com/tickets/
Shkrimtarja dhe autorja e njohur pĂ«r fĂ«mijĂ«, Meliza Krasniqi, Ă«shtĂ« nderuar me çmimin prestigjioz âDega e ulliritâ nĂ« kuadĂ«r tĂ« edicionit tĂ« sivjetmĂ« tĂ« Panairit tĂ« Librit âUlqini 2025â, pĂ«r librin e saj mĂ« tĂ« fundit âMe quajnĂ« Nexhmije Pagarushaâ.
Ămimi u nda gjatĂ« ceremonisĂ« solemne tĂ« hapjes sĂ« panairit, nĂ« prani tĂ« figurave tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« letrave dhe kulturĂ«s shqiptare nĂ« rajon. Juria e pĂ«rbĂ«rĂ« nga emra tĂ« njohur si Liridon Mulaj (kryetar), znj. Irena Toci, drejtoreshĂ« e Institutit tĂ« Librit dhe tĂ« Promocionit, z. Genci Nimanbegu, kryetar i KomunĂ«s sĂ« Ulqinit, dhe z. Äazim HodĆŸiÄ, vlerĂ«suan lart vlerat artistike dhe edukative tĂ« veprĂ«s.
Në një reagim publik, Krasniqi u shpreh thellësisht e nderuar për këtë vlerësim, duke theksuar rëndësinë emocionale që ky çmim ka për të.
âKy çmim ka domethĂ«nie tĂ« veçantĂ« pĂ«r mua â si degĂ« ulliri qĂ« mĂ« kujton se fjala pĂ«r fĂ«mijĂ« mbjell paqe, kujtesĂ« dhe shpresĂ«â, shkroi ajo nĂ« njĂ« postim nĂ« rrjetet sociale.
âMe quajnĂ« Nexhmije Pagarushaâ Ă«shtĂ« njĂ« vepĂ«r qĂ« i prezanton gjeneratave tĂ« reja figurĂ«n madhĂ«shtore tĂ« âBilbilit tĂ« KosovĂ«sâ, nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« ndjeshme, edukative dhe letrare. Libri konsiderohet njĂ« ndĂ«r pĂ«rpjekjet mĂ« tĂ« arrira tĂ« autorĂ«s pĂ«r tĂ« ndĂ«rtuar ura mes historisĂ« kulturore dhe lexuesve tĂ« vegjĂ«l./KultPlus.com
Më 30 korrik 1818 lindi Emily Brontë, një nga zërat më origjinalë dhe sfidues të letërsisë britanike, e njohur botërisht për romanin e saj të vetëm, por magjepsës, Wuthering Heights. Edhe pse jetoi vetëm 30 vjet, Brontë arriti të shkruajë një nga veprat më të errëta, më komplekse dhe më të studiuara të kanonit letrar anglez. Historia e dashurisë së furishme dhe hakmarrjes mes Heathcliff dhe Catherine Earnshaw, e vendosur në një peizazh të egër dhe të mbushur me atmosferë gotike, tronditi lexuesit e shekullit XIX për intensitetin emocional dhe thellësinë psikologjike që rrallë shfaqej në veprat e kohës.
Në një periudhë kur gratë nuk priteshin të shkruanin letërsi me ton aq të guximshëm e të zymtë, Emily Brontë botoi romanin e saj nën pseudonimin Currer Bell, për të shmangur paragjykimet gjinore. Por pavarësisht kritikave fillestare, Wuthering Heights u kthye me kalimin e kohës në një klasik të pakontestueshëm. Vepra e saj vazhdon të analizojë tema universale si dashuria shkatërruese, natyra e egër njerëzore dhe ndikimi i klasave shoqërore, shkruan KultPlus.
Sot, në përvjetorin e lindjes së saj, Emily Brontë përkujtohet si një nga figurat më të fuqishme të letërsisë femërore dhe një autore që sfidoi kohën e saj me një zë letrar të papërsëritshëm. Wuthering Heights mbetet dëshmi e një talenti të rrallë dhe një pasqyrë e thellë e shpirtit njerëzor, që vazhdon të frymëzojë lexues e studiues në mbarë botën./KultPlus.com
TĂ« shumtĂ« janĂ« vizitorĂ«t qĂ« shohin nga afĂ«r pasuritĂ« qĂ« ruan nĂ« fondin e tij Muzeu Ikonografik âOnufriâ nĂ« Berat.
NĂ« njĂ« postim nĂ« rrjetet sociale, ministri i EkonomisĂ«, KulturĂ«s dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, u shpreh se janĂ« me qindra vizitorĂ« nga e gjithĂ« bota, qĂ« çdo ditĂ« mikpriten nga âOnufriâ, i cili u ofron atyre njĂ« pĂ«rvojĂ« tĂ« pasur shpirtĂ«rore dhe artistike pĂ«rmes ikonave tĂ« rralla dhe audioguidĂ«s nĂ« disa gjuhĂ« tĂ« huaja.
Muzeu Ikonografik âOnufriâ ndodhet nĂ« qendĂ«r tĂ« lagjes sĂ« banuar nĂ« kalanĂ« e Beratit. Ai Ă«shtĂ« pĂ«rshtatur nĂ« ambientet e Katedrales âFjetja e ShĂ«n MarisĂ«â. Arkitektura ku Ă«shtĂ« vendosur muzeu Ă«shtĂ« kisha mĂ« e madhe e lagjes Kala. Ajo ka qenĂ« Katedralja e qytetit tĂ« Beratit dhe sĂ« bashku me ndĂ«rtesat e MitropolisĂ« formonte njĂ« kompleks arkitektonik.
Nga ky kompleks ka mbetur vetëm kisha, e cila është ndërtuar në vitin 1797, por që mendohet se është rindërtuar mbi themelet e një kishe më të vjetër. Nga të dhënat historike, dimë se Katedralja ka funksionuar si e tillë deri në vitin 1967, viti i reformës ateiste, kur mjediset e komuniteteve fetare kaluan nën administrimin e shtetit.
Koleksioni i muzeut pĂ«rbĂ«het nga 200 objekte tĂ« pĂ«rzgjedhura nga fondet e kishave dhe manastireve tĂ« rrethit tĂ« Beratit. Ai pĂ«rbĂ«het kryesisht nga ikona dhe njĂ« grup objektesh liturgjike. Veprat e kĂ«tij muzeu datojnĂ« nga mĂ« tĂ« vjetrat tĂ« shekullit XIV deri nĂ« fillim tĂ« shekullit XX. Ikonat janĂ« realizuar nga piktorĂ«t ikonografĂ« si: Onufri, Nikolla i biri i Onufrit, OnufĂ«r Qiprioti, David Selenica, Kostandin Shpataraku, Adam Kristo, piktorĂ«t me mbiemĂ«r Ăetiri e shumĂ« piktorĂ« tĂ« tjerĂ« anonimĂ«./atsh/KultPlus.com
Një vit përpara se të ndërronte jetë, më 1996-ën, studiuesi, filozofi dhe disidenti i njohur Arshi Pipa i dhuroi Shkodrës një nga pasuritë më të çmuara të jetës së tij: bibliotekën personale.
Sot ajo ruhet në ambientet e Muzeut Historik të Shkodrës si një thesar me vlerë të jashtëzakonshme kulturore dhe shkencore.
Fondi ndahet në dy degë kryesore: Albanologji dhe Filozofi, ndërsa përfshin edhe koleksione të plota të revistave më të njohura shqiptare të kohës.
âKa shumĂ« vepra qĂ« janĂ« vetĂ«m nĂ« gjuhĂ« tĂ« huaj, sidomos nĂ« aspektin e filozofisĂ«, qĂ« nuk janĂ« pĂ«rkthyer ende nĂ« gjuhĂ«n shqipe. GjithĂ« pasuria e librave qĂ« Arshi Pipa ka pasur dhe i ka dhuruar Muzeut⊠bashkĂ« me tĂ« edhe disa sende personale, si tryeza e punĂ«s, çanta apo makina e shkrimit,â thotĂ« Majlinda Laçaj, pĂ«rgjegjĂ«se e Muzeut Historik tĂ« ShkodrĂ«s.
Interesi për këtë fond nga studiues të ndryshëm vendas dhe të huaj ka qenë i vazhdueshëm ndër vite, çka dëshmon rëndësinë e trashëgimisë që ka lënë pas Pipa.
âKam pasur njĂ« ditĂ« njĂ« reagim shumĂ« tĂ« veçantĂ« nga njĂ« turist holandez, i cili kishte nĂ« fondin e tij muzeor disa libra tĂ« Arshi PipĂ«s. Foli me njĂ« entuziazĂ«m tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m dhe me njĂ« çudi shumĂ« tĂ« madhe se si Ă«shtĂ« e mundur qĂ« nĂ« njĂ« muze qyteti tĂ« gjenden pasuri dhe fonde tĂ« tilla,â tregon znj. Laçaj.
Arshi Pipa (1920â1997) ishte njĂ« nga figurat mĂ« tĂ« ndritura tĂ« mendimit shqiptar tĂ« shekullit XX. PĂ«rndjekur nga regjimi komunist, ai e zhvilloi aktivitetin e tij shkencor dhe letrar nĂ« Shtetet e Bashkuara tĂ« AmerikĂ«s, ku dha mĂ«sim nĂ« disa universitete tĂ« njohura dhe botoi vepra tĂ« shumta pĂ«r gjuhĂ«n, letĂ«rsinĂ« dhe filozifinĂ«.
Biblioteka e tij sot është jo vetëm një pasuri për Shkodrën, por një burim i rëndësishëm për këdo që kërkon të zbulojë më shumë mbi trashëgiminë kulturore shqiptare, transmeton RTSH.
MĂ« 30 korrik 2007, bota e kinemasĂ« humbi njĂ« nga titanĂ«t e saj mĂ« tĂ« mĂ«dhenj, regjisorin suedez Ingmar Bergman, i cili ndĂ«rroi jetĂ« nĂ« moshĂ«n 89-vjeçare. Bergman konsiderohet njĂ« nga regjisorĂ«t mĂ« tĂ« mĂ«dhenj tĂ« shekullit tĂ« 20-tĂ«, i njohur pĂ«r filma qĂ« trajtojnĂ« pyetje tĂ« thella ekzistenciale dhe filozofike, duke ndryshuar pĂ«rgjithmonĂ« peizazhin e artit filmik. Me veprat e tij ikonike si âThe Seventh Sealâ (Kalaja e shtatĂ«), âWild Strawberriesâ (MollĂ«t e egra) dhe âPersonaâ, Bergman eksploroi dimensionet mĂ« tĂ« errĂ«ta tĂ« shpirtit njerĂ«zor, dyshimin ndaj Zotit, frikĂ«n nga vdekja, kompleksitetin e marrĂ«dhĂ«nieve njerĂ«zore, dhe izolimin emocional.
Filmat e tij nuk ishin thjesht histori pĂ«r tâu parĂ«, por eksperienca filozofike qĂ« kĂ«rkonin nga publiku njĂ« pĂ«rfshirje tĂ« thellĂ« mendore dhe emocionale. PĂ«rmes simboleve dhe imazheve tĂ« fuqishme, Bergman trajtoi dilemĂ«n e pĂ«rjetshme midis besimit dhe skepticizmit, shpresĂ«s dhe dĂ«shpĂ«rimit, dashurisĂ« dhe vetmisĂ«. âThe Seventh Sealâ, pĂ«r shembull, me figurĂ«n alegorike tĂ« Vdekjes qĂ« luan shah me protagonistin, Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« nga skenat mĂ« tĂ« njohura dhe tĂ« citueshme nĂ« historinĂ« e kinemasĂ«. PĂ«rtej suksesit tĂ« tij nĂ« film, Bergman ishte njĂ« autor i frymĂ«zuar edhe nĂ« teatĂ«r dhe letĂ«rsi, duke shkruar dhe drejtuar mbi 170 prodhime teatrore gjatĂ« karrierĂ«s sĂ« tij. Ai ndĂ«rtoi njĂ« karrierĂ« tĂ« gjatĂ« dhe tĂ« respektuar, qĂ« pĂ«rfshinte bashkĂ«punime me aktorĂ« legjendarĂ« dhe studio intensive mbi natyrĂ«n njerĂ«zore dhe ekzistencĂ«n, shkruan KultPlus
Trashëgimia e Bergmanit shtrihet edhe në akademinë universitare, ku filmat e tij studiohen jo vetëm si vepra artistike, por edhe si tekste filozofike dhe psikologjike. Ai bëri që kinemaja të njihej si një medium i fuqishëm për eksplorimin e pyetjeve të mëdha të jetës dhe vetëdijes njerëzore, duke sfiduar perceptimet e thjeshta dhe duke i hapur rrugën artit filmik për të qenë një formë e vërtetë reflektimi dhe introspektive. Në një botë ku arti shpesh kërkon thjesht argëtim, Bergman mbetet një shembull i rrallë i një artisti që përdori kinemanë për të thelluar kuptimin e ekzistencës dhe për të sfiduar publikut të tij të mendojë për natyrën e vetes dhe universin përreth./ KultPlus.com
Shkrimtarja shqiptaro-amerikane Ledia Xhoga Ă«shtĂ« pĂ«rfshirĂ« nĂ« listĂ«n e gjatĂ« tĂ« pretendentĂ«ve pĂ«r çmimin prestigjioz âBooker Prize 2025â, me romanin e saj tĂ« parĂ« âKeqinterpretimiâ (Misinterpretation). Ky Ă«shtĂ« njĂ« nga vetĂ«m dy romane debutuese qĂ« konkurrojnĂ« kĂ«tĂ« vit pĂ«r çmimin me vlerĂ« 50,000 ÂŁ (rreth 67,000 dollarĂ« amerikanĂ«), dhe pĂ«rfaqĂ«son njĂ« moment tĂ« veçantĂ« pĂ«r letĂ«rsinĂ« shqiptare nĂ« skenĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare.
Romani i Xhogës është vendosur në Nju Jorkun e sotëm dhe ndjek historinë e një përkthyeseje shqiptare, e cila pranon me ngurrim të përkthejë gjatë seancave terapeutike të Alfredit, një të mbijetuar torture nga Kosova. Pavarësisht paralajmërimeve të burrit të saj, ajo përfshihet emocionalisht në botën e ndërlikuar të klientit të saj. Ankthi i Alfredit ngjall tek ajo kujtime të thella dhe të shtypura, ndërsa një përpjekje impulsive për të ndihmuar një poet kurd e çon në një situatë të rrezikshme dhe në një plan të pamatur, përcjellë KultPlus
NdĂ«rsa vendime tĂ« pafat fillojnĂ« tĂ« grumbullohen, martesa dhe shĂ«ndeti i saj mendor lĂ«kunden. NĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r tâu shkĂ«putur nga gjithçka, ajo udhĂ«ton spontanisht nĂ« ShqipĂ«ri pĂ«r tâu ribashkuar me nĂ«nĂ«n e saj, njĂ« pĂ«rballje qĂ« e bĂ«n tĂ« rikthejĂ« nĂ« vĂ«mendje jetĂ«n qĂ« ka ndĂ«rtuar nĂ« Shtetet e Bashkuara. Kur kthehet nĂ« Nju Jork, ajo pĂ«rballet me pasojat e veprimeve tĂ« saj dhe detyrohet tĂ« vĂ«rĂ« nĂ« pikĂ«pyetje kufirin midis realitetit dhe imagjinatĂ«s, si dhe tĂ« vĂ«rtetĂ«s dhe keqinterpretimit.
âKeqinterpretimiâ Ă«shtĂ« botuar nga Daunt Books Originals dhe Ă«shtĂ« vlerĂ«suar nga kritika pĂ«r ndjeshmĂ«rinĂ« dhe thellĂ«sinĂ« emocionale me tĂ« cilat trajton temat e traumĂ«s, identitetit, pĂ«rkthimit dhe kujtesĂ«s. PĂ«rfshirja e Ledia XhogĂ«s nĂ« listĂ«n e gjatĂ« pĂ«r çmimin âBookerâ pĂ«rfaqĂ«son njĂ« arritje tĂ« rĂ«ndĂ«sishme jo vetĂ«m pĂ«r autoren, por edhe pĂ«r letĂ«rsinĂ« shqiptare dhe diasporĂ«n letrare shqiptare nĂ« pĂ«rgjithĂ«si.
Juria do të shpallë listën e ngushtë me 6 finalistët më 23 shtator 2025, ndërsa fituesi i çmimit do të bëhet publik më 10 nëntor në një ceremoni në Londër./KultPlus.com
Regjisor i shfaqjeve më të mira në teatrin kosovar në dy dekadat e fundit. Ky është një prej konstatimeve që ishte bërë për Bekim Lumin në ditën kur ai vdiq. Por gjatë jetës së tij prej artisti, Lumi nuk është njohur vetëm si regjisor. Midis të tjerash ai ishte edhe studiues.
Regjisori i njohur i teatrit shqiptar dhe njëkohësisht profesor i nderuar që përcolli shumë gjenerata sot gjashtë vite u nda nga jeta. Ai ishte ndër njerëzit që e donin më së shumti teatrin. Këtë e dëshmoi edhe vepra e tij e fundit që e jetësoi në skenë pak para se vdekja ta marrë, shkruan KultPlus.
NdonĂ«se ishte nĂ« ditĂ«t e tij tĂ« fundit, ai si rrallĂ« ndonjĂ« njeri tjetĂ«r, mblodhi tĂ« gjitha forcat pĂ«r tĂ« realizuar Ă«ndrrĂ«n e tij tĂ« fundit, jetĂ«simin e veprĂ«s âArturo Uiâ nĂ« skenĂ«n e Teatrit KombĂ«tar tĂ« KosovĂ«s.
Por, këtë ëndërr nuk pati fatin ta shoh bashkë me publikun në premierën e saj, pasi që gjendja ju përkeqësua dhe shëndeti i tij i lig ja pamundësoi një gjë të tillë, por ai po frymonte lirshëm që kishte arritur që atë shfaqje ta sjellë para publikut.
Lumi ishte njĂ« ndĂ«r regjisorĂ«t mĂ« tĂ« vlerĂ«suar nĂ« fushĂ«n e teatrit nĂ« KosovĂ«, profesor nĂ« Fakultetin e Arteve nĂ« Universitetin e PrishtinĂ«s. NdĂ«r veprat qĂ« ai ka vĂ«nĂ« nĂ« skenĂ« mund tĂ« pĂ«rmendim Teatri Laborator âLojaâ, PrishtinĂ« 2010 â William Shakespeare, âKĂ«misha e gjakutâ (bazuar nĂ« tragjeditĂ« âMakbethiâ, âRikardi IIIâ dhe âHamletiâ tĂ« W. Shakespeare-it, si dhe nĂ« disa tekste tĂ« Kanunit tĂ« LekĂ« Dukagjinit), Teatri Laborator âLojaâ, PrishtinĂ« 2008 â Eugene Ionesco, âĂifti Martinâ, Teatri KombĂ«tar i KosovĂ«s, PrishtinĂ« 2006 â Federico Garcia Lorca, âShtĂ«pia e Bernarda AlbĂ«sâ, Teatri KombĂ«tar i KosovĂ«s, PrishtinĂ« 2005 â A. P. Ăehov, âArushaniâ & âFejesaâ (dy komedi), Teatri KombĂ«tar i KosovĂ«s, PrishtinĂ« 2003 â Slavomir Mrozhek, âGalaniâ, Teatri âDodonaâ, PrishtinĂ« 2002 â Eugene Ionesco, âMĂ«simiâ, Teatri âDodonaâ, PrishtinĂ« 2000 â âKĂ«sulĂ«kuqja nĂ« botĂ«n e minaveâ (shfaqje me kukulla), Teatri âLojaâ, Mynih (Gjermani) 1999 â A. P. Ăehov, âPĂ«r gruan dhe tokĂ«n e jap edhe kokĂ«nâ (komedi e adaptuar mbi disa tekste tĂ« Ăehov-it dhe mbi disa fragmente tĂ« Kanunit tĂ« LekĂ« Dukagjinit), Teatri âLojaâ, Mynih (Gjermani) 1998 â Gjergj Fishta, âZogu i shqiptarit dhe zogu i gomaritâ (tragjikomedi mbi veprat epike dhe satirike âLahuta e Malcisâ â, âGomari i Babatasitâ, âAnzat e Parnasitâ), Teatri âLojaâ & Theater Truebuene, Mynih (Gjermani), etj. Lumi ka qenĂ« kryeredaktor i revistĂ«s teatrale âLojaâ.
Ai Ă«shtĂ« vlerĂ«suar me MirĂ«njohje Speciale âSound of MESSâ me shfaqjen âKĂ«misha e gjakutâ, Festivali NdĂ«rkombĂ«tar i Teatrit MESS, SarajevĂ« (Bosnje e HercegovinĂ«). NĂ« vitin 2011 ka marrĂ« çmimin âShfaqja mĂ« e mirĂ« muzikoreâ pĂ«r shfaqjen âĂifti Martinâ, Festivali NdĂ«rkombĂ«tar i Teatrit Kamertal â Vratza (Bullgari). Ămimi âShfaqja mĂ« e mirĂ«â â Shfaqja âMĂ«simiâ, Festival International del Teatro â Lugano (ZvicĂ«r).
U nda nga jeta më 30 korrik 2018 pas një sëmundje të rëndë. /KultPlus.com
Brigjet e lumit Vjosë, tashmë zemra e Parkut të parë Kombëtar të Lumenjve në Europë, po mbushen çdo ditë e më shumë me vizitorë nga e gjithë bota. Nga dashamirët e natyrës e deri te aventurierët me kanoe, Vjosa po shndërrohet në një prej destinacioneve më të kërkuara për ekoturizëm në rajon.
Me rrjedhĂ«n e saj tĂ« lirĂ« qĂ« pĂ«rshkon kanione spektakolare, pyje tĂ« dendur dhe fusha tĂ« gjelbra, Vjosa Ă«shtĂ« cilĂ«suar nga ekspertĂ«t si âlumi i fundit i egĂ«r nĂ« EuropĂ«â â njĂ« mrekulli natyrore qĂ« ka shpĂ«tuar nga ndĂ«rhyrjet industriale dhe qĂ« ruan njĂ« biodiversitet tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m.
Kryeministri Edi Rama ka shpërndarë sot në rrjetet sociale foto nga brigjet e Vjosës të mbushura me turistë vendas e të huaj, duke theksuar vlerat natyrore dhe potencialin që ky park ka për të nxitur turizmin e qëndrueshëm në Shqipëri.
âVjosa nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« lum, por njĂ« pasuri kombĂ«tare dhe europiane. Ruajtja e saj Ă«shtĂ« njĂ« investim pĂ«r tĂ« ardhmen e gjelbĂ«r tĂ« vendit,â â Ă«shtĂ« shprehur ndĂ«r tĂ« tjera Kryeministri nĂ« postimin e tij.
Turistët, të tërhequr nga bukuritë e paprekura dhe mundësitë për aktivitete si eksplorimet me kanoe, kampingjet ekologjike dhe shëtitjet në natyrë, e shohin Vjosën si një oaz të rrallë autenticiteti dhe qetësie larg betonit dhe zhurmës së qytetit.
Autoritetet vendore dhe organizatat mjedisore janë të angazhuara për të ruajtur këtë pasuri natyrore përmes menaxhimit të qëndrueshëm dhe edukimit të vizitorëve mbi rëndësinë e mbrojtjes së ekosistemit unik të lumit./KultPlus.com
Presidentja e RepublikĂ«s sĂ« KosovĂ«s, Vjosa Osmani, ka pritur sot nĂ« takim tenorin e mirĂ«njohur ndĂ«rkombĂ«tar, RamĂ« Lahaj, sĂ« bashku me yjet e operĂ«s botĂ«rore qĂ« po marrin pjesĂ« nĂ« edicionin e pestĂ« tĂ« Festivalit NdĂ«rkombĂ«tar tĂ« OperĂ«s âRamĂ« Lahajâ, njĂ« prej ngjarjeve mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme kulturore nĂ« KosovĂ« dhe rajon.
Në këtë takim solemn, Presidentja Osmani ka mirëpritur edhe artistët e ftuar special të këtij edicioni, përfshirë Ramón Vargas, një nga tenorët më të shquar të skenës operistike botërore, Anita Rachvelishvili, mezzosopranoja me famë ndërkombëtare nga Gjeorgjia, si dhe dirigjentin Besmir Vokopola, i njohur për bashkëpunimet e tij me institucione prestigjioze të muzikës klasike.
Presidentja Osmani ka vlerësuar lart kontributin e Ramë Lahajt në promovimin e Kosovës përmes artit dhe kulturës, duke theksuar rolin e tij si ambasador kulturor në skenat më të mëdha të operës në botë. Ajo gjithashtu ka përgëzuar përkushtimin e tij për të sjellë artistë të kalibrit ndërkombëtar në Prishtinë dhe për të ngritur standardet e artit operistik në vend.
âFestivali âRame Lahajâ tashmĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« njĂ« ngjarje kulturore me dimension evropian, qĂ« i jep KosovĂ«s njĂ« vend tĂ« merituar nĂ« hartĂ«n ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« muzikĂ«s klasike,â â u shpreh Presidentja Osmani. Festivali, i cili kĂ«tĂ« vit po zhvillon edicionin e tij tĂ« pestĂ«, ka arritur tĂ« bĂ«het njĂ« platformĂ« elitare pĂ«r bashkĂ«punim artistik dhe pĂ«rfaqĂ«sim tĂ« denjĂ« tĂ« kulturĂ«s kosovare nĂ« botĂ«./KultPlus.com
Sot është Dita Ndërkombëtare e Miqësisë, e shpallur nga Asambleja e Përgjithshme e OKB-së në vitin 2011, me motivacionin se miqësia midis popujve, vendeve, kulturave dhe individëve mund të frymëzojë përpjekjet për paqe dhe të ndërtojë ura midis komuniteteve.
Asambleja e PĂ«rgjithshme njeh nĂ« dokument rĂ«ndĂ«sinĂ« e miqĂ«sisĂ« si njĂ« ândjenjĂ« fisnike dhe e çmuar nĂ« jetĂ«n e qenieve njerĂ«zore nĂ« mbarĂ« botĂ«nâ.
Në nderim të kësaj dite, OKB-ja inkurajon qeveritë, organizatat ndërkombëtare dhe grupet e shoqërisë civile të zhvillojnë aktivitete dhe iniciativa që kontribuojnë në promovimin e një dialogu midis qytetërimeve, solidaritetit, mirëkuptimit të ndërsjellë dhe pajtimit.
KĂ«tĂ« vit, ndĂ«rsa bota pĂ«rballet me diferenca tĂ« thella midis kombeve, brenda shoqĂ«rive, madje edhe brenda familjeve, thirrja pĂ«r miqĂ«si nuk Ă«shtĂ« sentimentale. ĂshtĂ« thelbĂ«sore. Ajo na nxit tĂ« guxojmĂ« tĂ« besojmĂ« nĂ« diçka mĂ« tĂ« mirĂ«. ĂshtĂ« njĂ« thirrje pĂ«r tĂ« imagjinuar njĂ« tĂ« ardhme ku ndryshimi nuk do tĂ« thotĂ« distancĂ« dhe ku besimi Ă«shtĂ« mĂ« i fortĂ« se frika. NĂ«pĂ«rmjet miqĂ«sisĂ«, ne nuk pĂ«rballemi vetĂ«m me botĂ«n ashtu siç Ă«shtĂ«, por fillojmĂ« ta formojmĂ« botĂ«n ashtu siç do tĂ« donim tĂ« ishte./atsh/KultPlus.com
E vendosur nĂ« cepin juglindor tĂ« EvropĂ«s, ShqipĂ«ria ofron njĂ« ndĂ«rthurje tĂ« bukurisĂ« natyrore magjepsĂ«se, kulturĂ«s sĂ« pasur lokale dhe çmimeve tĂ« pĂ«rballueshme â qĂ« kohĂ«t e fundit ka filluar tĂ« tĂ«rheqĂ« vĂ«mendjen e turistĂ«ve â nĂ« kĂ«rkim tĂ« pĂ«rvojave autentike evropiane, sipas âTravel and Tour Worldâ (TTW).
Me një vijë bregdetare që shtrihet përgjatë deteve Adriatik dhe Jon, rajoni jugor i Shqipërisë, i njohur si Riviera Shqiptare, është një parajsë.
KĂ«tu, turistĂ«t do tĂ« gjejnĂ« ujĂ«ra tĂ« kristalta, plazhe tĂ« pastra dhe njĂ« atmosferĂ« tĂ« qetĂ« â pa turma vizitorĂ«sh apo çmime tĂ« larta si nĂ« destinacionet e tjera tĂ« njohura mesdhetare.
Vend i përballueshëm dhe i arritshëm
Një nga aspektet më joshëse të vizitës në Shqipëri është përballueshmëria e saj.
Ndryshe nga vendet e tjera mesdhetare si Bregu i Amalfit ose Santorini, Shqipëria ofron çmime shumë më të ulëta për akomodim, ngrënie dhe aktivitete të tjera.
NjĂ« natĂ« nĂ« njĂ« shtĂ«pi mysafirĂ«sh ose nĂ« njĂ« hotel tĂ« vogĂ«l â zakonisht kushton midis 20-30 euro.
TĂ« ngrĂ«nit jashtĂ« Ă«shtĂ« po aq lirĂ«. NjĂ« vakt tipik nĂ« njĂ« restorant lokal, duke pĂ«rfshirĂ« ushqime tĂ« freskĂ«ta deti, sallatĂ« dhe njĂ« pije, mund kushtojĂ« rreth 10â15 euro.
Edhe njĂ« birrĂ« freskuese pranĂ« plazhit kushton rreth 1â1,50 euro.
Zhvillimi i infrastrukturës
Infrastruktura e Shqipërisë është përmirësuar, vitet e fundit për të mbështetur numrin në rritje të turistëve që vizitojnë vendin.
Qeveria ka investuar në projekte transporti për ta bërë më të lehtë për vizitorët të eksplorojnë vijën bregdetare të mrekullueshme të vendit dhe zonat në brendësi.
Një shembull i dukshëm është Tuneli i Llogarasë i ndërtuar rishtazi, i cili ka ulur ndjeshëm kohën e udhëtimit midis qytetit bregdetar të Vlorës dhe Rivierës Shqiptare.
Ky itinerar i ri e shkurton udhĂ«timin nga 30 minuta nĂ« vetĂ«m 7, duke e bĂ«rĂ« atĂ« mĂ« tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m, efikas dhe tĂ« shpejtĂ« â pĂ«r tĂ« aksesuar plazhet e virgjĂ«ra tĂ« ShqipĂ«risĂ« jugore.
Për më tepër, hapja e Aeroportit Ndërkombëtar të Vlorës ka rritur aksesin në Shqipëri, duke ofruar fluturime direkte nga qytetet kryesore evropiane.
Ky zgjerim po ndihmon në pozicionimin e Shqipërisë si një nga destinacionet më të spikatura në hartë për turistët nga vende të tilla si Britania e Madhe, Gjermania dhe më gjerë.
Kulturë e pasur dhe bukuri natyrore
Shqipëria është një vend i pasur me trashëgimi kulturore dhe bukuri natyrore.
Qytetet e Beratit dhe Gjirokastrës, të listuara nga UNESCO, të njohura për arkitekturën e tyre osmane, ofrojnë një pamje magjepsëse të së kaluarës së vendit.
Adhuruesit e historisĂ« mund tĂ« vizitojnĂ« rrĂ«nojat e lashta tĂ« Butrintit dhe ApollonisĂ« â ku shfaqen mbetjet e GreqisĂ« sĂ« LashtĂ«, RomĂ«s dhe PerandorisĂ« Bizantine.
Përveç vendeve të saj historike, Shqipëria është shtëpia e një shumëllojshmërie mrekullish natyrore.
Alpet Shqiptare, Parku Kombëtar i Lumit Vjosa dhe Liqeni i Shkodrës ofrojnë hapësirë të bollshme për aventura në natyrë, të tilla si ecje në natyrë, rafting dhe vëzhgim i jetës së egër.
Peizazhet e larmishme tĂ« ShqipĂ«risĂ« â nga malet dhe lumenjtĂ« te plazhet dhe pyjet â ofrojnĂ« gjithçka pĂ«r çdo vizitorĂ«.
Ndikimi ekonomik i turizmit: Industria në rritje e Shqipërisë
Turizmi është një sektor thelbësor i ekonomisë së Shqipërisë, duke kontribuar mbi 20% në PBB-në e vendit.
Në vitet e fundit, qeveria shqiptare ka njohur vlerën e turizmit dhe vazhdon të investojë në tërheqjen e vizitorëve ndërkombëtarë.
Bordi i turizmit i vendit ka nisur fushata ndërkombëtare që synojnë turistë nga Britania e Madhe, Gjermania dhe vende të tjera evropiane.
Këto përpjekje synojnë ta pozicionojnë Shqipërinë si një destinacion kryesor për vizitorët që kërkojnë një arratisje unike dhe të përballueshme në Mesdhe.
Qëndrueshmëria sipas planit të strategjisë së turizmit të Shqipërisë
Shqipëria po bën hapa përpara në promovimin e praktikave të turizmit të qëndrueshëm.
Një nga arritjet më të rëndësishme mjedisore të vendit është përcaktimi i lumit Vjosa si park kombëtar, duke siguruar ruajtjen e njërit prej lumenjve të fundit të egër të Evropës.
Ky angazhim për mbrojtjen e burimeve natyrore të Shqipërisë është pjesë e një përpjekjeje më të gjerë për të balancuar rritjen e turizmit me ruajtjen e mjedisit.
Qeveria po punon ngushtë me organizatat mjedisore për të siguruar që zhvillimi i ardhshëm të jetë në përputhje me praktikat e qëndrueshme.
Pse Shqipëria është sekreti i Mesdheut?
Shqipëria shquhet si një nga perlat e fundit të pazbuluara të Evropës.
Me plazhet e saj tĂ« pastra, historinĂ« e pasur dhe çmimet miqĂ«sore, ajo ofron njĂ« pĂ«rvojĂ« udhĂ«timi autentike dhe tĂ« shĂ«ndetshme â qĂ« Ă«shtĂ« gjithnjĂ« e mĂ« e rrallĂ« nĂ« destinacionet turistike tĂ« komercializuara.
Banorët miqësorë dhe mikpritës të vendit, aksesueshmëria e lehtë, përballueshmëria dhe atraksionet e larmishme e bëjnë atë zgjedhjen për një arratisje nga vendet e mbipopulluara.
Pavarësisht nëse jeni duke pushuar në plazhet e pastra të Ksamilit, duke bërë ecje në Alpet Shqiptare apo duke shijuar ushqime të freskëta deti në një restorant lokal, Shqipëria ofron një përvojë të paharrueshme me një kosto shumë më të ulët se destinacionet e njohura.
NdĂ«rsa turizmi nĂ« ShqipĂ«ri vazhdon tĂ« rritet, Ă«shtĂ« e qartĂ« se kjo parajsĂ« mesdhetare Ă«shtĂ« nĂ« rrugĂ«n e saj pĂ«r tâu bĂ«rĂ« njĂ« destinacion qĂ« duhet vizituar me patjetĂ«r â pĂ«r njĂ« pushim autentik dhe me buxhet tĂ« pĂ«rballueshĂ«m./atsh/KultPlus.com
Sot, tĂ« rinjtĂ« qĂ« shkojnĂ« drejt âmu dangerâ janĂ« nĂ« kĂ«rkim tĂ« copĂ«zave tĂ« xeheve tĂ« bakrit mes mbetjeve tĂ« gurta tĂ« kĂ«tyre grumbujve tĂ« lartĂ«, trashĂ«gimi toksike e njĂ« shekulli prodhimi industrial minerar nĂ« Zambi, njĂ« nga prodhuesit mĂ« tĂ« mĂ«dhenj nĂ« botĂ« tĂ« bakrit dhe kobaltit.
Ata hapin tunele tĂ« thella dhe dredha-dredha dhe nxjerrin gurĂ« pĂ«r tâi shitur kryesisht blerĂ«sve kinezĂ«, tĂ« cilĂ«t mĂ« pas nxjerrin bakrin.
ĂshtĂ« njĂ« punĂ« e vĂ«shtirĂ«, e rrezikshme, shpesh e paligjshme dhe ndonjĂ«herĂ« fatale. Por mund tĂ« jetĂ« edhe fitimprurĂ«se dhe nĂ« njĂ« rajon ku papunĂ«sia tek tĂ« rinjtĂ« Ă«shtĂ« rreth 45%, pĂ«r disa tĂ« rinj Ă«shtĂ« mĂ«nyra e vetme pĂ«r tĂ« mbijetuar.
Vepra më e fundit e Mwabas e ekspozuar këtë muaj në Muzeun Kombëtar të Lusakës rrëfen historinë e të rinjve që punojnë në malin e zi në qytetin Kitwe dhe kap ritmet e jetës mes banorëve të lagjes Wusakile.
Ata punojnĂ« pĂ«r drejtues bandash tĂ« njohur si âjerabosâ, njĂ« formĂ« e deformuar e fjalĂ«s âjail boysâ, qĂ« nĂ«nkupton perceptimin e tyre si kriminelĂ«.
Artisti ka pikturuar njĂ« seri portretesh tĂ« mĂ«dha, duke pĂ«rdorur gazeta tĂ« vjetra si kanavacĂ«. Ai pret artikuj qĂ« i tĂ«rheqin vĂ«mendjen, tĂ« cilat i quan ârrĂ«fime tĂ« mĂ«dhaâ, dhe i ngjit nĂ« njĂ« letĂ«r bazĂ«.
Ai pĂ«rdor njĂ« hekur saldimi pĂ«r tĂ« djegur disa nga fjalĂ«t dhe pĂ«r tĂ« krijuar njĂ« seri vrimash nĂ« rrĂ«fimet. Pastaj derdh bojĂ« pĂ«r tĂ« krijuar portretet, apo siç i quan ai, ârrĂ«fime tĂ« voglaâ.
âI marr kĂ«to rrĂ«fime tĂ« mĂ«dha, dhe krijoj vrima nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« mos mund tâi kuptosh mĂ«. Pastaj i imponoj imazhet e njerĂ«zve qĂ« njoh mbi to, pĂ«r tĂ« treguar qĂ« rrĂ«fimet e vogla, rrĂ«fimet e njerĂ«zve tĂ« zakonshĂ«m kanĂ« gjithashtu rĂ«ndĂ«si,â shpjegon Mwaba. âAta kanĂ« histori qĂ« janĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme dhe qĂ« janĂ« pjesĂ« e historisĂ« mĂ« tĂ« madhe.â/BBC/KultPlus.com
Mandra, ciganesha, thotĂ« qĂ« tĂ« gjithĂ« ciganĂ«t vdesin (kurse Mandra Ă«shtĂ« vetĂ« ciganeshĂ«) pĂ«r rrjedhojĂ«, Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ« qĂ« ciganĂ«t vdesin pra, Mandra thotĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«n sepse Mandra Ă«shtĂ« grua dhe e pavdekshmeÂ
* Â * Â * (LIRIA) * * *Â
Liria ashtu si gozhda,Â
nuk e di se si duket druri nĂ« anĂ«n tjetĂ«r Â
nĂ«se nĂ« anĂ«n tjetĂ«r sâĂ«shtĂ« syriÂ
Liria ashtu si kungimiÂ
nuk e di kush ka jetuar pĂ«r bukĂ« e ujĂ«Â
pĂ«rderisa nga varri tĂ« mos i pikojĂ« vaj i shenjtĂ«Â
Liria, sikurse fjala,Â
sâmund ta bĂ«jĂ« tĂ« plotĂ« vajtiminÂ
(liria ime, jepmĂ« sy qĂ« gjuhĂ«n mos ta grijĂ«)Â
ai qĂ« sâe ka dikĂ«ndÂ
varroset me shpenzimet e TokĂ«sÂ
pa dyshimÂ
âą Tijana Rakoçeviqi (1994) Ă«shtĂ« poete, eseiste dhe dramaturge nga Mali i Zi. E shpĂ«rblyer dhe pĂ«rkthyer disaherĂ«sh pĂ«r cilĂ«sitĂ« e saj letrare.Â
MbrĂ«mjen e kaluar, arti operistik mori jetĂ« nĂ« zemĂ«r tĂ« PrishtinĂ«s, aty ku tingulli u bashkua emocionin dhe e shndĂ«rroi hapĂ«sirĂ«n pĂ«rballĂ« BibliotekĂ«s KombĂ«tare tĂ« KosovĂ«s nĂ« njĂ« skenĂ« tĂ« magjisĂ« muzikore. âOpera Nightâ, e zhvilluar nĂ« kuadĂ«r tĂ« Rame Lahaj International Opera Festival, solli para publikut kosovar sopranon shqiptare me famĂ« botĂ«rore, Marigona Qerkezin, shkruan KultPlus.
Ky rikthim kishte njĂ« simbolikĂ« tĂ« veçantĂ«. Pas njĂ« karriere qĂ« ka marrĂ« hov nĂ« skena prestigjioze tĂ« EvropĂ«s, Qerkezi u kthye nĂ« vendlindje jo vetĂ«m si njĂ« artiste e suksesshme, por si njĂ« zĂ« qĂ« i pĂ«rket kĂ«tij publiku dhe qĂ« flet nĂ« gjuhĂ«n e shpirtit tĂ« saj. Emocionet e saj nĂ« skenĂ« u reflektuan qartĂ« edhe nĂ« pĂ«rzgjedhjen e repertorit â njĂ« udhĂ«tim muzikor pĂ«rmes epokave, stileve dhe kulturave tĂ« ndryshme, qĂ« ndĂ«rthuri elegancĂ«n franceze, pasionin italian, ndjeshmĂ«rinĂ« shqiptare dhe frymĂ«n amerikane tĂ« shekullit XX.
Pas kĂ«saj, vĂ«mendja u pozicionua tek pianistja Rucinski, e cila interpretoi me finesĂ« veprĂ«n âLied ohne Worteâ tĂ« Felix Mendelssohn, duke krijuar njĂ« atmosferĂ« melankolie pĂ«rmes tingujve tĂ« pastĂ«r tĂ« pianos.
Marigona Qerkezi u rikthye mĂ« pas me njĂ« tjetĂ«r perlĂ« tĂ« Puccinit, âIn quelle trine morbideâ, pasuar nga aria e fuqishme âVissi dâarteâ nga Tosca â njĂ« interpretim qĂ« ndĂ«rthurte shpirt, kontroll teknik dhe forcĂ« dramatike, pĂ«r tĂ« vazhduar mĂ« pas me veprĂ«n e fuqishme âMerce, dilette amicheâ tĂ« Verdit.
Pjesa e dytĂ« e mbrĂ«mjes mori njĂ« ton mĂ« tĂ« ngrohtĂ« dhe modern, me interpretimin e kĂ«ngĂ«s âSummertimeâ tĂ« George GershĂ«in â njĂ« pĂ«rzierje e klasikes me jazz-in, qĂ« nxori nĂ« pah fleksibilitetin vokal dhe interpretativ tĂ« Qerkezit.
NdĂ«rkaq, me veprĂ«n âSinfoniaâ tĂ« kompozitorit shqiptar Aulon Naçi, Marigona Qerkezi solli nĂ« skenĂ« edhe frymĂ«n e trashĂ«gimisĂ« kulturore shqiptare, duke emocionuar publikun me njĂ« ndjeshmĂ«ri tĂ« veçantĂ«.
Pas kĂ«saj, ajo interpretoi kĂ«ngĂ«t âNon ti scordar di meâ e Ernesto Curtis dhe âI Feel Prettyâ nga West Side Story tĂ« Leonard Bernstein. NĂ« pjesĂ«n finale tĂ« koncertit, Qerkezi interpretoi âKlĂ€nge der Heimatâ tĂ« Johann Strauss II, njĂ« vals qĂ« u pĂ«rcoll me mjeshtĂ«ri dhe finesĂ« tĂ« jashtĂ«zakonshme.Â
E momenti kulminant dhe mĂ« emocionues i mbrĂ«mjes erdhi tek vepra e fundit, teksa Qerkezi solli perlĂ«n e muzikĂ«s shqiptare âMargjeloâ tĂ« Prenk JakovĂ«s. Interpretuar me njĂ« mjeshtĂ«ri tĂ« rrallĂ«, kjo performancĂ« u pĂ«rmbyll me ovacione tĂ« zjarrta nga publiku.
Si surprizë e veçantë e mbrëmjes, në skenë u ngjit tenori dhe themeluesi i festivalit, Rame Lahaj, i cili bashkë me Marigona Qerkezin solli një duet nga opera Tosca e Puccinit. Ky moment i përbashkët, përveçse një dhuratë për publikun, ishte një dëshmi e vërtetë se opera në Kosovë po jeton përmes emrave që jo vetëm përfaqësojnë vendin me dinjitet në botë, por edhe i rikthehen atij me dashuri dhe përkushtim.
Pas kësaj paraqitje dinjitoze që erdhi si një rikthim për të në Kosovë, Marigona Qerkezi tha për KultPlus se ndjehet shumë e lumtu që ishte pjesë e këtij koncerti, dhe çdo ndjenjë që ka arritur në çdo paraqitje në teatro prestigjioze, iu shtua në këtë mbrëmje teksa performoi përpara publikut të saj.
âIshte njĂ« mbrĂ«mje shumĂ« e bukur dhe shumĂ« e veçantĂ« qĂ« me siguri do tĂ« mbetet shumĂ« gjatĂ« nĂ« zemrĂ«n time, njĂ« rikthim pĂ«r publikun tim tĂ« dashur, njĂ« paraqitje e parĂ« pĂ«r pesĂ«-vjetorin e kĂ«tij festivali madhĂ«shtor âRame Lahaj International Opera Festivalâ, po besoj qĂ« publiku e ka shijuar shumĂ« po aq sa e kam shijuar edhe unĂ«. UnĂ« erdha nga performancat e mia nĂ« Royal Opera House nĂ« LondĂ«r prej rolit tĂ« LeonorĂ«s, kjo magjia e punĂ«s dhe e asaj qĂ« kam zgjedhur ta bĂ«j gjatĂ« gjithĂ« jetĂ«s qĂ« dashurinĂ« e publikut e mbaj gjithmonĂ« me vete dhe e kam tĂ« freskĂ«t atĂ« tĂ« publikut londinez, ajo mu shumfishua, mu shtua dhe mu thellua edhe mĂ« shumĂ« me publikun tim i cili Ă«shtĂ« gjithmonĂ« i veçantĂ« dhe ajo dashuria mbizotĂ«ron dhe vullneti pĂ«r tĂ« performuar para publikut timâ, theksoi Qerkezi.
Tutje ajo foli edhe për programin  duke theksuar se ka dashur të interpretojë vepra të periudhave të ndryshme, por duke mos lënë anash as krijimtarinë shqiptare.
âKa qenĂ« njĂ« program mjaft i pasur, me kompozitorĂ« tĂ« ndryshĂ«m nga periudha tĂ« ndryshme stilistike dhe pĂ«rveç veprave tĂ« cilat i kam interpretuar si tĂ« plota nĂ« skenĂ«, disa prej tyre dhe tĂ« tjera do tâi interpretoj edhe nĂ« tĂ« ardhmen. Kam zgjedhur edhe vepra tĂ« kompozitorĂ«ve tanĂ«, interpretova veprĂ«n e kompozitorit tonĂ« Aulon Naçi, njĂ« simfoni qĂ« e kam interpretuar pĂ«r vite e vite nĂ« vende tĂ« ndryshme. Gjithashtu, pĂ«rmbylljen e koncertin e kam bĂ«rĂ« me njĂ« perlĂ« shqiptare siç Ă«shtĂ« âMargjeloââ, tha Qerkezi, duke shtuar mes tjerash qĂ« ndjehet e lumtur edhe pĂ«r prezantimin e saj nĂ« formĂ« tĂ« surprizĂ«s, bashkĂ« me tenorin e mirĂ«njohur, Rame Lahaj.
Ndërkaq, për KultPlus foli edhe pianistja Jess Rucinski, e cila përveç se e shoqëroi në piano soprano Qerkezi, dhuroi edhe momente të veçanta teksa performoi dy vepra solo.
âIshte shumĂ« bukur. MĂ« pĂ«lqeu kjo hapĂ«sirĂ« midis qytetit. Ishte kĂ«naqĂ«si tĂ« shihja se sa shumĂ« njerĂ«z erdhĂ«n dhe se sa shumĂ« e vlerĂ«sojnĂ« MarigonĂ«n. PĂ«r mua, edhe pse nuk kam qenĂ« kurrĂ« nĂ« KosovĂ« dhe kisha vetĂ«m lidhje indirekte me Festivalin, ndihem shumĂ« e mirĂ«seardhur me njerĂ«zit me tĂ« cilĂ«t kam punuar dhe jam takuarâ, tha Jess Rucinski.
Ju kujtojmĂ« se Rame Lahaj International Opera Festival, vazhdon rugĂ«timin e tij duke sjellĂ« performance tĂ« muzikĂ«s operistike nĂ«n interpretimin e muzikantĂ«ve vendor dhe tĂ« huaj, ku do tĂ« kurorĂ«zohet mĂ« datĂ« 2 gusht ku do tĂ« mbahet koncerti âRame Lahaj & Friendsâ./KultPlus.com
Në natën e 28 korrikut, jo si në netët e mbushura me muzikë, ngjyra, pije dhe festë të gjallë, Prishtina e zhurmshme dhe e etur për jetë, perëndoi nën një tjetër frymë, më e heshtur, më e mbyllur, më melankolike. Ajo nuk ishte më qyteti që vallëzonte nën dritat e netëve të verës, por një qytet që kujtonte, që kthehej pas, që dëgjonte zërin e kujtimeve të veta, të tjetrit, apo edhe të vetes e tjetrit së bashku.
NĂ« burgun-muze tĂ« PrishtinĂ«s, âBurgu i Idealitâ aty ku dikur mbylleshin trupat por jetonin idealet, u ngjitĂ«n dy net radhazi skenat e shfaqjes âKujtime nga Lumiâ, nga regjisorja dhe dramaturgia Zana Hoxha. NĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« tĂ« ngarkuar me histori dhe heshtje, ku muret janĂ« dĂ«shmitarĂ« tĂ« dhimbjeve e shpresave, zĂ«rat e aktorĂ«ve sollĂ«n njĂ« rrĂ«fim ndryshe, njĂ« udhĂ«tim poetik ndĂ«rmjet kujtesĂ«s dhe Ă«ndrrĂ«s, mes lirisĂ« sĂ« mohuar nga tjetri dhe asaj qĂ« vazhdon tĂ« kĂ«rkohet pĂ«r veten.Â
Në Prishtinën që kujtonte, përjetonte dhe lëkundej mes harresës dhe rikthimit, perëndimi i diellit i gjeti spektatorët të mbledhur pranë Fontanës së Pallatit të Rinisë. Ajo fontanë, që prej kohësh është vëzhguar si një objekt, mori jetë sërish atë mbrëmje nga fryma e artit, përcjellë KultPlus.
NĂ« kĂ«tĂ« hapĂ«sirĂ« simbolike, aktorĂ«t dolĂ«n nĂ« skenĂ« mes tingujve tĂ« kĂ«ngĂ«s sĂ« Minatorit âE di se do tĂ« shohâ, njĂ« nisje e butĂ« e ngarkuar me ndjesi qĂ« paralajmĂ«ronte udhĂ«timin emocional qĂ« do tĂ« pasonte. Prej aty, publiku u ftua tĂ« ndjekĂ« shfaqjen mĂ« tej, nĂ« njĂ« tjetĂ«r hapĂ«sirĂ« plot domethĂ«nie, nĂ« Burgun e Idealit, ku zĂ«ri i artit bĂ«het dĂ«shmi.
QĂ« nĂ« çastin kur publiku kaloi portĂ«n e Burgut tĂ« Idealit, u bĂ« e qartĂ« se kjo nuk do tĂ« ishte njĂ« shfaqje e zakonshme.Â
Vendosja e shfaqjes në burg, në vetvete, ishte një deklaratë, një zgjedhje e guximshme artistike që i jepte trup shfaqjes para se të niste, që krijonte një tension të ndjeshëm te spektatorët. Nuk kishte nevojë për fjalë, vetë korridoret e ngushta, të mbyllura dhe zhurma e hapave në beton, paralajmëronin se kjo natë do të ishte e ngjethshme.
Njerëzit e ulur aty, mes mureve që kishin dëgjuar klithma dhe heshtje të rënda, tashmë dëgjonin fjalën e artit të shkruar për tu kthyer në një art që vihet në skenë. Dhe secili, në mënyrën e vet, përjetonte dramën jo vetëm si spektator, por si dëshmitar i një historie të përbashkët, që na flet nga e kaluara, por ende ndikon në frymëmarrjen e së tashmes.
Oborri i dikurshĂ«m i tĂ« burgosurve ishte zgjedhur pĂ«r tĂ« ndjekur shfaqjen âKujtime nga lumiâ. NĂ« atĂ« hapĂ«sirĂ« tĂ« heshtur tani ngrihej zĂ«ri i aktorĂ«ve, dhe qielli qĂ« dikur ishte vetĂ«m njĂ« copĂ«z lirie pĂ«r tĂ« dĂ«nuarit, u bĂ« kupolĂ« e njĂ« shfaqjeje qĂ« flet pĂ«r lirinĂ«, dhimbjen, mungesĂ«n dhe shpresĂ«n.
Burgu, si vend konkret por edhe si metaforĂ«, ishte mĂ« shumĂ« sesa njĂ« sfond. Ai ishte njĂ« personazh i heshtur nĂ« vetĂ« shfaqjen, njĂ« prani qĂ« thellonte çdo fjalĂ« tĂ« thĂ«nĂ« dhe çdo heshtje tĂ« qĂ«llimshme. Kjo hapĂ«sirĂ«, qĂ« dikur pĂ«rfaqĂ«sonte kontrollin, izolimin dhe nĂ«nshtrimin e individit, u kthye nĂ« njĂ« ide tĂ« fuqishme pĂ«r tĂ« eksploruar pikĂ«risht tĂ« kundĂ«rtĂ«n, kĂ«rkimin pĂ«r tĂ« qenĂ« vetvetja, nevojĂ«n pĂ«r tâu dĂ«gjuar, pĂ«r tĂ« dalĂ« jashtĂ« strukturave qĂ« kufizojnĂ« shpirtin.
Duke ndjekur narrativën e dyfishtë të Mances dhe Hanës, shfaqja ndërtonte ura mes botës së brendshme dhe asaj të jashtme, mes krizës individuale dhe realitetit kolektiv. Sepse liria, ashtu si mungesa e saj, kurrë nuk është vetëm personale, ajo është një përvojë që na bashkon dhe na përplas, një nevojë që na lidhet me tjetrin, me shoqërinë, me sistemin.
Ngjarja nis në vitin 1994, në një kohë të turbullt, por në një moshë kur njeriu nuk e kupton ende peshën e historisë. Mance dhe Hana, dy adoleshentë, luajnë buzë një lumi, lumi i tyre që i mbledh të gjitha: kujtimet, turpin, heshtjen, dhimbjen, dëshirën për të qenë dikush tjetër dhe për të shpëtuar.
Hapësira e skenës ishte ndërtuar me kujdes për të ripërjetuar kujtimet. Lumi i improvizuar në mes të skenës nuk ishte thjesht vendi ku ndodhte veprimi. Ai ishte vetë kujtesa, ai që rrjedh dhe kurrë nuk qëndron i njëjtë.
Dritat kaltëroshe që ndriçonin skenën krijonin një atmosferë të brishtë, gati të tejdukshme, si një ëndërr që nuk e di nëse po ndodh apo po kalon. Kjo dritë nuk ishte ndriçim, ishte ndjesi, ajo e një kujtese të papërpunuar, që endet si mjegull mbi të tashmen.
Ideja e krijimeve të tilla, improvizimeve skenike në një hapsirë jo të zakonshme, dritat e zbehta por të forta në të njëjtën kohë, kostumet secili me domethënie të veten deri te robdishambri simbolik i vdekjes e tretjes, duhet të kenë qenë sfidë për krijuesit e organizatorët. Sa i përket kësaj pjese Zana Hoxha u shpreh se procesi i provave ka qenë shumë i mirë.
âKemi filluar diskutmet pĂ«r shfaqjen nĂ« prill, nĂ« maj kemi filluar provat, pastaj kemi vazhduar nĂ« fund tĂ« qershorit e nĂ« korrik. Nuk kemi pasur hapsirĂ« tonĂ«n tĂ« rregullt pĂ«r prova dhe ka qenĂ« sfiduese nĂ« aspektin teknik, po nĂ« aspektin njerĂ«zor jo, sepse tĂ« gjithĂ« e kanĂ« dashur projektin.â- thotĂ« regjisorja dhe njĂ«kohĂ«sisht edhe dramaturgia e shfaqjes.
NĂ« strukturĂ«n e rrĂ«fimit tĂ« shfaqjes u pĂ«rjetua njĂ« narrativĂ« e dyfishtĂ« mes Mances dhe HanĂ«s, duke pasuar shpesh me anakroni. TĂ« dy personazhet bartĂ«n kujtime tĂ« thella dhe tĂ« pathĂ«na.Â
Hana, e lĂ«nduar nga lufta, nga trauma e njĂ« dhune qĂ« nuk ka pasur emĂ«r, ndĂ«rsa Mance, i dhunuar nga shtĂ«pia, nga vetja, nga shoqĂ«ria qĂ« nuk e lejon tĂ« jetĂ« ashtu siç Ă«shtĂ«.Â
Kujtimi i Hanës, e rrahur nga një i rritur si fëmijë, nuk përçoi vetëm kujtimin e një personazhi, por kujtimin e vetë regjisores, i vënë në skenë jo për të rrëfyer vetëm një të kaluar, por për të kuptuar se si kjo e kaluar vazhdon të formësojë çdo të tashme.
NĂ« atĂ« çast, ndodh njĂ« ndĂ«rprerje, regjisorja, Zana, del vetĂ« nĂ« skenĂ«. Nuk Ă«shtĂ« mĂ« teatri qĂ« po luhet. ĂshtĂ« jeta. ĂshtĂ« rrĂ«fimi i saj, kujtimi i saj. NjĂ« rrĂ«fim qĂ« nuk Ă«shtĂ« mĂ« pjesĂ« e skenarit, por njĂ« hapje e vetes. Ajo flet pĂ«r atĂ« qĂ« ka qenĂ« dhe pĂ«r atĂ« qĂ« Ă«shtĂ«, dhe befas, kufiri mes publikut dhe skenĂ«s tretet.
NĂ« njĂ« intervistĂ« pĂ«r KultPlus, regjisorja Hoxha, kur u pyet rreth zanafillĂ«s sĂ« idesĂ« sĂ« shfaqjes u shpreh se ka qenĂ« nĂ« njĂ« rezidencĂ« artistike nĂ« VjenĂ«, kĂ«tĂ« vit nĂ« maj, âMu kthyen kujtimet e shokut tim Mance qĂ« unĂ« i kisha harruar gati krejt dhe e ndieva si nevojĂ« tâi trajtoj kĂ«to kujtime dhe tĂ« bĂ«j diçka.â â shtoi regjisorja.Â
Publiku gjatĂ« shfaqjes u ftua tĂ« ndajĂ« kujtime, ato qĂ« njeriu i ka ngulitur thellĂ« nĂ« harresĂ« e nuk e di pse nuk i ka thĂ«nĂ« kurrĂ«. Sepse, nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«, kjo Ă«shtĂ« forca e kujtesĂ«s, ajo nuk jeton vetĂ«m nĂ« vetĂ«dije.Â
Frojdi do të thoshte se shumë nga ato që na përcaktojnë, që na bëjnë ata që jemi, qëndrojnë në nëndijen tonë, të shtypura, të fshehura, por gjithsesi veprojnë. Kujtimet që i kemi harruar me vetëdije, jo sepse nuk vlejnë, por sepse na kanë lënduar, janë ato që shpesh na formësojnë në heshtje.
Arketipi, siç do ta quante Jungu, lind pikërisht këtu, kur një përvojë e veçantë bëhet e përbashkët. Kur kujtimi i një individi nis të flasë për shumëkënd. Në këtë shfaqje, Mance nuk është më vetëm një djalë i rrahur dhe i heshtur, ai bëhet arketip i të gjithë atyre që janë mbyllur në ndonjë mënyrë, për shkak të identitetit, zërit, dëshirës, kujtesës. Ai është kujtim, por edhe pasqyrë.
Mance, personazhi mĂ« i brishtĂ«, por ndoshta edhe mĂ« i thelli, Ă«shtĂ« njĂ« shpirt qĂ« kĂ«rkon njĂ« zĂ«. Ai Ă«shtĂ« ndryshe, jo vetĂ«m sepse kĂ«ndon, jo vetĂ«m sepse nuk ndihet si vetja nĂ« veten e tij, por sepse ka guximin tĂ« mos e fshehĂ« veten. Dhe pĂ«r kĂ«tĂ«, dĂ«nohet. Rrihet. Izolohet. NĂ« njĂ« nga momentet mĂ« tronditĂ«se, ai vesh robdishambrin e nĂ«nĂ«s sĂ« tij dhe kapet duke kĂ«nduar nĂ« njĂ« çast intimiteti, gĂ«zimi tĂ« pastĂ«r por qĂ« i ndalet menjĂ«herĂ«. Muzika fiket, ai mbyllet. ĂshtĂ« njĂ« simbol i asaj se si sistemi, familja, shoqĂ«ria, tĂ« gjitha ndĂ«rhyjnĂ« pĂ«r tĂ« ndalar tĂ« bukurĂ«n nĂ«se ajo nuk Ă«shtĂ« ânĂ« rregullâ.
Mance Ă«shtĂ« njĂ« personazh real i kujtimeve tĂ« Zana HoxhĂ«s. PĂ«r KultPlus ajo tregoi se Mance ka qenĂ« miku i saj qĂ« Ă«shtĂ« vetĂ«vrarĂ«.Â
âMance ka vdekur, ia ka marrĂ« jetĂ«n vetes dhe unĂ« kam dashur tĂ« kthej vĂ«mendjen te fenomenet e tilla kur personat ndihen qĂ« nuk i sheh askush dhe janĂ« tĂ« pashpresĂ«. Kam dashur tĂ« kthej njĂ«lloj shprese dhe ta bĂ«j nĂ« njĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« edhe publiku tâi ndaj pĂ«rvojat  e veta bashkĂ« me aktorĂ«tâ- u shpreh regjisorja.
Po nĂ« zemĂ«r tĂ« shfaqjes âKujtime nga lumiâ qĂ«ndron edhe njĂ« tekst, vepra âLum Lumiâ nga Ali Podrimja. Kjo vepĂ«r, e shkruar pas humbjes sĂ« birit tĂ« poetit, nuk Ă«shtĂ« thjesht elegji. ĂshtĂ« njĂ« akt i zhveshjes sĂ« shpirtit, njĂ« pĂ«rpjekje e dĂ«shpĂ«ruar pĂ«r tĂ« gjetur kuptim nĂ« njĂ« dhimbje.
Ali Podrimja shkroi âLum Lumiâ pĂ«r tĂ« birin, por si çdo vepĂ«r e madhe, ajo del pĂ«rtej kontekstit personal. NĂ« kĂ«tĂ« shfaqje, dhimbja e Podrimjes pĂ«rthithet nga dhimbjet e Mances, HanĂ«s, regjisores, e mĂ« pas edhe nga vetĂ« publiku. Po ashtu si Podrimja qĂ« nuk mund tĂ« gjejĂ« pĂ«rgjigje pse ndodhi humbja, edhe shfaqja nuk ofron pĂ«rgjigje, por ndan tĂ« njĂ«jtin boshllĂ«k, tĂ« njĂ«jtĂ«n plagĂ«, tĂ« njĂ«jtĂ«n heshtje qĂ« pason.
Lidhja mes poezisë dhe skenës është një urë që nuk shihet, por që ndihet. Fëmija i humbur në poezinë e Podrimjes gjendet sërish në Mancen, një jetë e mohuar para kohe, një dritë që nuk u lejua të rritet. Dhe ashtu si Podrimja i flet birit të tij që nuk i përgjigjet më, edhe aktorët i flasin kujtimeve të veta, personave të humbur, vetes që nuk është më.
PĂ«rmes poezisĂ«, shfaqja arrin njĂ« dimension mĂ« universal, ajo nuk Ă«shtĂ« mĂ« vetĂ«m pĂ«r KosovĂ«n e viteve â90, pĂ«r luftĂ«n, pĂ«r identitetin, pĂ«r seksualitetin apo pĂ«r dhunĂ«n. Ajo bĂ«het pĂ«r çdo humbje qĂ« sâmund tĂ« thuhet plotĂ«sisht, pĂ«r çdo tĂ« afĂ«rm tĂ« zhdukur, pĂ«r çdo vetvete tĂ« shtypur, pĂ«r çdo dashuri qĂ« sâarriti tĂ« jetojĂ«.
NĂ« fund tĂ« shfaqjes Mance vdes. Pas gjithĂ« kĂ«saj rruge qĂ« ndjek shfaqja, nga lumi si lojĂ«, nĂ« lumin si dĂ«shmitar i dhimbjes, nga kujtimet qĂ« pĂ«rpiqemi tâi harrojmĂ«, nĂ« kujtimet qĂ« na formojnĂ«, ajo qĂ« mbetet nĂ« fund Ă«shtĂ« Hana, e vetme. Ajo nuk Ă«shtĂ« mĂ« ajo vajza qĂ« luante buzĂ« lumit. Tani ajo qĂ«ndron nĂ« heshtje pĂ«rballĂ« gjithĂ« asaj qĂ« ka humbur, Mancen, zĂ«rin e tij, shpresat e papĂ«rmbushura, kohĂ«t qĂ« nuk kthehen, e vetveten qĂ« Ă«shtĂ« detyruar tĂ« mbijetojĂ« duke bartur gjithçka.
Ky fund i heshtur, pa zgjidhje dhe pa kthim, nuk është pessimist,është i vërtetë. Sepse ndonjëherë, nuk ka shërim të plotë. Ka vetëm vazhdimësi. Dhe në këtë vazhdimësi, Hana mbetet si një figurë që kujton, që nuk harron, që zgjedh të mbajë kujtimet jo si barrë, por si dëshmi.
Mesazhi i shfaqjes nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m pĂ«r tĂ« kujtuar tĂ« kaluarĂ«n por pĂ«r tĂ« kuptuar se sa shumĂ« nga ajo qĂ« jemi, edhe sot, vjen nga gjĂ«ra qĂ« nuk i themi me zĂ«. QĂ« kujtimet nuk janĂ« tĂ« padĂ«mshme, por kanĂ« fuqi. Dhe se, pĂ«r tâu bĂ«rĂ« vĂ«rtet tĂ« lirĂ«, duhet tĂ« guxojmĂ« tĂ« shohim pĂ«rbrenda, tĂ« pĂ«rballemi me to, tâi ndajmĂ«, edhe nĂ«se na lĂ«ndojnĂ«.
NĂ« fund, âKujtime nga lumiâ Ă«shtĂ« njĂ« shfaqje pĂ«r ata qĂ« janĂ« ndryshe, pĂ«r ata qĂ« kanĂ« humbur nĂ« vete dhe pĂ«r vete, pĂ«r ata qĂ« kanĂ« heshtur dhe pĂ«r ata qĂ« guxojnĂ« ta thyejnĂ« kĂ«tĂ« heshtje. ĂshtĂ« njĂ« kujtim i pĂ«rbashkĂ«t qĂ« bĂ«het ujĂ« i pĂ«rbashkĂ«t, dhe ndoshta, nĂ« atĂ« ujĂ«, gjenden copĂ«za nga vetja.
Sepse siç lumi rrjedh gjithmonë, edhe kujtimi, edhe dhimbja vazhdojnë. Dhe ajo që mbetet është njeriu që kujton, e që nuk lejon që tjetri të harrohet. Këtë bën Hana. Këtë bën Zana. Këtë bën Mance. Këtë bën shfaqja.
Ndërkaq ju kujtojmë që në këtë shfaqje lujnë aktorët Qendresa Kajtzati dhe Edon Shileku, në rolet kryesore, si dhe Flamur Ahmeti dhe Elsa Belegu. Kompozitor Liburn Jupolli, skenografe Grace Ramsey, menaxhere produksioni Venera Ismaili dhe Elira Lluka Qorrolli, si dhe teknik i dritave Skënder Latifi./KultPlus.com
Më shumë se 1,000 bare, pube dhe restorante në Mbretërinë e Bashkuar do të organizojnë ngjarje muzikore si pjesë e një festivali të ri kombëtar, të quajtur Seed Sounds Weekender, që do të mbahet në shtator. Kjo nismë ka mbështetjen e Matty Healy, këngëtarit të grupit The 1975, i cili ka paralajmëruar për shuarjen e hapësirave të vogla muzikore, vendet ku lindin yjet e së ardhmes.
âVendet lokale nuk janĂ« thjesht vende ku bandat e reja nisin karrierĂ«n, ato janĂ« themeli i çdo kulture tĂ« vĂ«rtetĂ«,â tha Healy nĂ« njĂ« deklaratĂ«. âPa to, nuk do tĂ« kishim The Smiths, Amy Winehouse apo The 1975. Do tĂ« kishim heshtje.â
Festivali synon tĂ« mbĂ«shtesĂ« hapĂ«sirat qĂ« quhen âseed venuesâ, vendet e para ku artistĂ«t e rinj bĂ«jnĂ« debutimin e tyre. Shembuj tĂ« kĂ«tyre hapĂ«sirave pĂ«rfshijnĂ« Grapes pub nĂ« Sheffield ku debutuan Arctic Monkeys, Raynerâs Hotel nĂ« LondĂ«r ku kĂ«ndoi pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« Amy Winehouse, dhe The Castle Hotel nĂ« Manchester, njĂ« nga skenat e para tĂ« The 1975.
Sipas organizatorëve, këto hapësira po përballen me sfida të jashtëzakonshme ekonomike. Sektori i mikpritjes në Mbretërinë e Bashkuar është në rënie, dhe mbi 370 pub-e pritet të mbyllen vetëm gjatë vitit 2025, sipas Shoqatës Britanike të Birrës dhe Pub-eve, që fajëson taksat dhe kostot e larta.
Kit Muir-Rogers, bashkĂ«themelues i platformĂ«s sĂ« muzikĂ«s live GigPig, tha se ky festival Ă«shtĂ« ânjĂ« moment pĂ«r tĂ« bashkuar dhe pĂ«r tĂ« festuar hapin mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ« rrugĂ«timin e njĂ« artistiâ.
Sipas tij, ky lloj muzike tani po njihet gjerĂ«sisht si âseed musicâ dhe kĂ«to hapĂ«sira si âseed venuesâ, vende qĂ« mbjellin talentin qĂ« njĂ« ditĂ« do tĂ« ngjitet nĂ« skenat mĂ« tĂ« mĂ«dha si ajo e Glastonbury.
Matty Healy, ambasadori i kĂ«tij festivali, shtoi se rrĂ«nimi i financimeve pĂ«r kĂ«to hapĂ«sira Ă«shtĂ« simptomĂ« e njĂ« tendence mĂ« tĂ« gjerĂ« pĂ«r tĂ« shkatĂ«rruar infrastrukturĂ«n demokratike qĂ« mundĂ«son artin. âNĂ« vend tĂ« saj, mbetet njĂ« ekonomi kulturore ku vetĂ«m tĂ« privilegjuarit kanĂ« mundĂ«si tĂ« krijojnĂ«, dhe ku mbijeton vetĂ«m arti qĂ« sjell fitime tĂ« menjĂ«hershme,â tha ai.
Seed Sounds Weekender do tĂ« mbahet nga data 26 deri mĂ« 28 shtator, nĂ« shumĂ« lokacione nĂ« tĂ« gjithĂ« BritaninĂ« â pĂ«r tĂ« kujtuar se muzika e vĂ«rtetĂ« lind nĂ« bodrume, nĂ« lokale tĂ« vogla, dhe jo nĂ« zyra korporatash apo arena tĂ« mĂ«dha./BBC/KultPlus.com
Login
