❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Ngjarja reale qĂ« e frymĂ«zoi Dostojevskin tĂ« shkruante romanin “Krim dhe ndĂ«shkim”

✇KultPlus
By: Kult Plus

Jezusi takohet me Dostojevskin. Ai i hedh atij një vështrim, dhe për një çast depërton thellë në tunelet e errëta të atyre syve të munduar, dhe kryen një ekzorcizëm të menjëhershëm. Shpejt, me guxim, pa bujë, në stilin e Jezusit: Festa mbaroi, djall i vogël. Dil jashtë! Një gumëzhimë e lehtë, dhe ja ku u bë.

Dhe Dostojevski, me dĂ«bimin e demonit, Ă«shtĂ« i lehtĂ«suar nga hemorroidet, vesi i bixhozit, dhimbjet e forta tĂ« kokĂ«s, ethet, depresioni, hipokondria, intuitat dhe obsesionet e tij tĂ« tmerrshme futuristike. Ai lirohet nga “qelia“ e kafkĂ«s sĂ« tij dhe ai nuk shkruan mĂ« libra, kurrĂ«.

Nga njĂ«ra anĂ«, ju do tĂ« keni frikĂ« nga qĂ«ndrueshmĂ«ria e tij si shkrimtar, nga pĂ«rkushtimi i tij ndaj pĂ«rvojĂ«s, besnikĂ«risĂ« sĂ« tij artistike, brishtĂ«sia/qĂ«ndrueshmĂ«ria e tij, imagjinata e tij e pambrojtur, etj. Nga ana tjetĂ«r, do tĂ« pyesni veten nĂ«se njĂ« pjesĂ« e mirĂ« e “Krim dhe ndĂ«shkim” mund tĂ« mos jetĂ« patologji e pastĂ«r.

Atë nuk mund ta quani as edhe një: Tërësia e kësaj vepre përshkruan vetëm 1 minutë dhunë. Raskolnikovi, një student arrogant dhe i varfër që vërdallosej nëpër lagjet e varfra të Shën Petersburgut, vret brutalisht një plakë të keqe-një fajdexheshë dhe motrën e saj që u ndodh rastësisht aty.

Por pse e kryen ai atë krim? Pse e ngre sëpatën? Jo për para, dhe as për pasion. Ndoshta motivi qëndron pas pasionit ndaj ideve. Sepse përveç se është i çmendur, Raskolnikov është një lloj filozofi: Ai abstragon mbi vlerën (ose mungesën e saj) të një jete të vetme njerëzore; mbi gabueshmërinë e kriminelëve; dhe mbi fuqinë e një akti, të një goditje vendimtare, për ta transformuar realitetin.

“TĂ« shohĂ«sh mbulesĂ«n mizore nĂ«n tĂ« cilĂ«n vuan Universi, ta dish se edhe njĂ« shpĂ«rthim i vetĂ«m i vullnetit njerĂ«zor mjafton pĂ«r ta shkatĂ«rruar atĂ« dhe bashkuar me pĂ«rjetĂ«sinĂ«, tĂ« njohĂ«sh veten dhe tĂ« jesh si krijesa e fundit
 Ă«shtĂ« e tmerrshme!”-i shkroi Dostojevski vĂ«llait tĂ« tij Mikail para se tĂ« botonte “Krim dhe ndĂ«shkim”.

Por a ishte ai krijesa e fundit, apo njĂ« nga tĂ« parĂ«t e njĂ« epoke tĂ« re? Biografia e tij Ă«shtĂ« njĂ« sekuencĂ« ngjarjesh pĂ«r tĂ« cilat vetĂ«m mbiemri “dostojevskian” mund t’i pĂ«rshkruajĂ« si duhet. E Ă«ma i tij vdiq nga tuberkulozi kur ai ishte vetĂ«m 15 vjeç.

Dy vjet më vonë, i vdes edhe babai në rrethana misterioze, me shumë gjasa i vrarë nga bujkrobërit. Me synimin për të nisur një karrierë letrare në Shën Petersburg, i riu Dostojevski zhytet në borxhe të mëdha. Ai u bë pjesë e politikave reformiste për të cilat po ziente në atë kohë e Rusia cariste: takime sekrete, manifeste të zjarrta.

Dënimi i tyre ulet. Jo vdekje, por internim në Siberi. Dostojevski kalon 4 vjet në punë të rëndë në kampin e të burgosurve në Omsk, dhe 5 vite të tjera si ushtar në ushtrinë siberiane.

Pastaj nĂ« moshĂ«n 38-vjeçare rikthehet nĂ« ShĂ«n Petersburg. Birmingem Ă«shtĂ« i shkĂ«lqyeshĂ«m nĂ« pĂ«rshkrimin e mjedisit intelektual qĂ« e pret atje shkrimtarin rus. Nihilizmi, egoizmi, materializmi 
 Njeriu qĂ« po rikonceptohet. NjĂ« fiziolog boton njĂ« libĂ«r me ndikim me titull “Reflekset e trurit”.

Dostojevski e kupton menjĂ«herĂ« se ku çonte e gjitha kjo: individi, i bllokuar nĂ« kokĂ«n e tij, i mbetur nĂ« mĂ«shirĂ«n e neuroneve tĂ« tij. NdĂ«rkohĂ« truri i tij vazhdon t’i shkaktojĂ« kriza – epilepsi tĂ« lobit temporal, atĂ« qĂ« Dostojevski e quan “sĂ«mundja e rĂ«nies”.

Dhe ka diçka tjetër. Ai lexoi një ditë mbi gjyqin e një vrasjeje të ndodhur në Francë, të kryer nga Pier-Fransua Lesnar. Ky ishte një tip në dukje i qetë, me një sjellje të përsosur në shoqëri, lexonte Rusonë; shkruante poezi, por në fakt ishte një sociopat i çmendur, një lloj i ri njeriu.

Gjyqet e vrasjeve, shkruan ai nĂ« njĂ« shĂ«nim hyrĂ«s, janĂ« “mĂ« emocionuese se tĂ« gjitha romanet e mundshme. Pasi ato hedhin dritĂ« mbi anĂ«t e errĂ«ta tĂ« shpirtit njerĂ«zor, tĂ« cilave arti nuk pĂ«lqen qĂ« t’i afrohet”. Ajo ngjarje çoi mĂ« pas nĂ« shkrimin e romanit “Krim dhe ndĂ«shkim”, tĂ« cilin Dostojevski e nisi nĂ« shtatorin e vitit 1865, ndĂ«rsa ishte gjysmĂ« i uritur dhe pa gjumĂ« nĂ« njĂ« hotel nĂ« Vizbaden tĂ« GjermanisĂ«, pasi kishte humbur nĂ« ruletĂ« tĂ« gjitha paratĂ« e tij.

ËshtĂ« njĂ« roman me ndĂ«rtesa tĂ« rrĂ«nuara sikur kanĂ« dalĂ« nga lufta, me dyer plot blozĂ«. Dhe me dhoma tĂ« vogla qĂ« mbajnĂ« erĂ« minjsh dhe lĂ«kurĂ«sh. Halucinacionet pĂ«rzihen me realitetin dhe anasjelltas. TĂ« dehurit thonĂ« gjĂ«ra shumĂ« tĂ« zgjuara.

Ai Ă«shtĂ« mbi tĂ« gjitha Ă«shtĂ« njĂ« roman i subjektivizmit: i shtypjes sĂ« tij, i vetmisĂ« ulĂ«ritĂ«se tĂ« protagonistit. “Detajet tĂ«rĂ«sisht tĂ« panevojshme dhe tĂ« papritura duhet tĂ« lihen mĂ«njanĂ« nĂ« çdo moment nĂ« mes tĂ« tregimit”- shkroi Dostojevskin nĂ« ditarin e tij. Motivet e Raskolnikovit, shpengimi apo mungesa e tij, kthesat e komplotit.

Dashuria e gruas sĂ« tij, Sonja, arrin ta ngushĂ«llojĂ« dhe mendja e tij transformohet: “Tani ai nuk po vendoste asgjĂ« me vetĂ«dijen e tij; ai ndihej i vetmuar. NĂ« vend tĂ« dialektikĂ«s, kishte mbĂ«rritur vetĂ« jeta, dhe nĂ« vetĂ«dijen e tij duhej tĂ« pĂ«rpunohej diçka krejtĂ«sisht e ndryshme”. Siç ndodh nĂ« pĂ«rgjithĂ«si me Dostojevskin, Jezusi Ă«shtĂ« diku kĂ«tu pranĂ«, i buzĂ«qeshur, i fshehtĂ«. Raskolnikov i ka UngjijtĂ« nĂ«n jastĂ«k, dhe ai kujton se si Sonja i lexoi dikur historinĂ« e Llazarit. Dashuroni do tĂ« dilni nga gjendja e vdekjes. Po nĂ«se nuk e bĂ«ni kĂ«tĂ«?

NĂ« tĂ« njĂ«jtin epilog, Raskolnikov, i shtrirĂ« nĂ« njĂ« spital tĂ« burgut nĂ« Siberi, sheh njĂ« Ă«ndĂ«rr nĂ« mesin e etheve. Ai sheh njĂ« murtajĂ« tĂ« madhe qĂ« vjen “nga thellĂ«sitĂ« e AzisĂ«â€. Por prisni – Ă«shtĂ« njĂ« plagĂ« mendore. “NjerĂ«zit qĂ« u prekĂ«n nga ajo, u bĂ«nĂ« menjĂ«herĂ« tĂ« pushtuar nga djalli dhe tĂ« çmendur. Por asnjĂ«herĂ« kĂ«ta njerĂ«z nuk e konsideruan veten aq inteligjentĂ« dhe aq tĂ« pagabueshĂ«m ndaj sĂ« vĂ«rtetĂ«s sa kur ishin infektuar”.

Individualizmi ka arritur kulmin e tij; atomizimi Ă«shtĂ« total. “TĂ« gjithĂ« ishin tĂ« shqetĂ«suar, askush nuk kuptoi askĂ«nd tjetĂ«r. Secili mendoi se e vĂ«rteta qĂ«ndronte vetĂ«m tek ai dhe nĂ« lidhje me tĂ« gjithĂ« tĂ« tjerĂ«t, vuajti, rrahu kraharorin e tij, qau dhe shtrĂ«ngoi duart”. / “The Atlantic”

↗

Presidentja Osmani në Ditën Ndërkombëtare të Personave të Zhdukur: Kujtojmë plagën e hapur të Kosovës, ndërkombëtarët të rrisin presionin ndaj Serbisë

✇KultPlus
By: Kult Plus

Presidentja e vendit, Vjosa Osmani, në Ditën Ndërkombëtare të Personave të Zhdukur me Dhunë, ka kujtuar 1584 qytetarët që ende i mungojnë Kosovës.

Në këtë ditë të shënuar, Presidentja Osmani ka thënë se mungesa e 1584 qytetarëve përbën një plagë të hapur të shoqërisë së Kosovës.

“Pas çdo numri Ă«shtĂ« njĂ« jetĂ« e ndĂ«rprerĂ«, njĂ« familje e cila prej mĂ« shumĂ« se dy dekadash pret drejtĂ«sinĂ« pĂ«r mĂ« tĂ« dashurit.

Varret e hapura janĂ« dĂ«shmi e gjallĂ« e krimeve tĂ« luftĂ«s dhe krimit te pĂ«rsĂ«ritur nga regjimi gjenocidal serb, si dhe kujtesĂ« e pĂ«rditshme se drejtĂ«sia nuk Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« ende nĂ« vend. PĂ«r sa kohĂ« sa mijĂ«ra qytetarĂ« tanĂ« mbesin tĂ« zhdukur, paqja mbetet e paplotĂ«â€, ka thĂ«nĂ« Presidentja.

Presidentja Osmani u ka bërë thirrje partnerëve ndërkombëtar për të rritur presionin ndaj Serbisë për të zbardhur fatin e të zhdukurve.

Regjimi i Vuçiqit vazhdon tĂ« fle mbi varreza masive, duke mbajtur peng zbardhjen e fatit tĂ« tĂ« zhdukurve. ËshtĂ« koha qĂ« partnerĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ« ta rrisin presionin mbi SerbinĂ«, sepse vetĂ«m zbardhja e fatit tĂ« tĂ« zhdukurve si dhe drejtĂ«sia mund t’u japin familjeve qetĂ«sinĂ« qĂ« meritojnĂ«./ KultPlus.com

↗

James Boswell: Mbi luftën

✇KultPlus
By: Kult Plus

James Boswell (1740 – 1795), biograf, diarist, avokat skocez. I njohur sidomos pĂ«r biografinĂ« e shkrimtarit anglez Samuel Jonhnson, Jeta e Samuel Johnsonit, qĂ« pĂ«rgjithĂ«sisht konsiderohet njĂ« prej biografive mĂ« tĂ« mira tĂ« shkruara ndonjĂ«herĂ« nĂ« gjuhĂ«n angleze. 

MBI LUFTËN

Nga James Boswell

Teksa po ua hidhja njĂ« sy, siç bĂ«jnĂ« zakonisht udhĂ«tarĂ«t, kurioziteteve tĂ« mahnitshme nĂ« Venecie, kalova nĂ«pĂ«r departamente tĂ« ndryshme tĂ« Arsenalit; dhe teksa po kundroja atĂ« magazinĂ« tĂ« madhe tĂ« makinerive vdekjeprurĂ«se, ku nuk ka vetĂ«m njĂ« depozitĂ« tĂ« madhe armĂ«sh, se njerĂ«zit janĂ« tĂ« angazhuar vazhdimisht tĂ« prodhojnĂ« edhe mĂ« shumĂ« sosh, mendimet e mia u kthyen mbrapa, po m’u lejua kjo shprehje, tek ajo qĂ« kam parĂ« mĂ« herĂ«t; dhe efekti qe se fillimisht u katandisa nĂ« njĂ« gjendje habie, pastaj, pasi u kĂ«ndella nga ajo gjĂ«, mendja ime e shpĂ«rhapi veten nĂ« reflektimet mbi iracionalitetin e lemerishĂ«m tĂ« luftĂ«s. 

Nuk mund të bëj një përmbledhje të saktë të atyre reflektimeve. Por ajo përshtypja e përgjithshme nuk më shqitet nga kujtesa; dhe sado e çuditshme që të mund të duket, opinioni im mbi iracionalitetin e luftës ende shoqërorizohet me Arsenalin e Venecias. 

NjĂ« hollĂ«si megjithatĂ« e mbaj nĂ« mend mirĂ«. Kur i pashĂ« punĂ«torĂ«t tĂ« dhĂ«nĂ« me aq ngulm pas prodhimit tĂ« mjeteve tĂ« vdekjes, mbeta pa mend nga shkurtpamĂ«sia e tyre, caecae mentes e qenies njerĂ«zore, tĂ« cilĂ«t po pĂ«rgatisnin me aq seriozitet instrumentet e shkatĂ«rrimit tĂ« species sĂ« vet. Prej atĂ«herĂ« i kam rĂ«nĂ« nĂ« tĂ«, duke e studiuar njeriun, se habia ime mund tĂ« jetĂ« e falur; ngase ka pak njerĂ«z mendja e tĂ« cilĂ«ve Ă«shtĂ« mjaftueshĂ«m e hapur qĂ« tĂ« kuptojĂ« tĂ« mirĂ«n universale ose qoftĂ« edhe atĂ« tĂ« pĂ«rhapur. Vizionet e shumicĂ«s janĂ« tĂ« kufizuara nĂ« vetĂ« lumturinĂ« e tyre; dhe punĂ«torĂ«t qĂ« ishin aq tĂ« pĂ«rkushtuar nĂ« Arsenalin e Venecias nuk shihnin tjetĂ«r pos atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e mirĂ« nĂ« punĂ«n pĂ«r tĂ« cilĂ«n merrnin paga aq tĂ« larta sa t’ua mundĂ«sonin rehatinĂ« e jetĂ«s. Se kĂ«naqĂ«sinĂ« e tyre tĂ« menjĂ«hershme nuk e pengon njĂ« vizion i pasojĂ«s sĂ« mĂ«vonshme dhe tĂ« tĂ« kĂ«qijave kontingjente, pĂ«r tĂ« cilĂ«t vetĂ«m punĂ«t e tyre mund tĂ« jenĂ« tĂ« dobishme, nuk e zĂ« nĂ« befasi dikĂ« qĂ« ka pasur njĂ« pĂ«rvojĂ« goxha tĂ« mirĂ« nĂ« jetĂ«n e tij. Duhet tĂ« kemi teleskopin e filozofisĂ« qĂ« tĂ« na bĂ«jĂ« tĂ« perceptojmĂ« tĂ« kĂ«qijat e largĂ«ta; eh, ne e dimĂ« se ka individĂ« tĂ« species sonĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«t mjerimin e menjĂ«hershĂ«m i tĂ« tjerĂ«ve nuk Ă«shtĂ« asgjĂ« nĂ« krahasim me avantazhet a tyre – se ne e dimĂ« se nĂ« çdo periudhĂ« ka pasur njerĂ«z tejet tĂ« dhĂ«nĂ« pas performimit tĂ« ofiqit tĂ« ekzekutuesit qoftĂ« edhe pĂ«r njĂ« mĂ«ditje sa pĂ«r tĂ« thĂ«nĂ«. 

Përgatitja e instrumenteve për shkatërrimin e species sonë në shkallë të gjerë, kjo është ajo që tash unë po shoh se mund të bëhet fare mirë nga njerëz të rëndomtë, pa iu luajtur qerpiku, kur ata vetë nuk janë duke e vënë veten në rrezik. Por kurrë nuk do ta harroj, as nuk do të resht se habituri, një shembull të jashtëzakonshëm të trimërisë së pamend që ma ka rrëfyer një kushëri i imi, tash nën-kolonel në Ushtrinë britanike, i cili kishte qenë duke bërë rojë kur kishte ndodhur. Një ushtar të njërit regjiment në garnizon në Minorka, pasi që ishte gjetur fajtor për një krim kapital, e kishin nxjerrë jashtë për ta varur. Ata nuk ishin treguar të kujdesshëm që ta kishin një konop në gatishmëri, kështu që e gjithë jjo punë shokuese kishte rrezikuar të mbetej pezull. Ai tipi, me një shpirt dhe pa i bërë syri tërr, çka, përgjithësisht, në një situatë emergjente të vështirë dhe të mërzitshme, do të kishte qenë një shkathtësi e fortë e mendjes dhe sjelljes, e kishte hequr tojën e kapelës së tij, u kishte thënë se ajo mund të kryente punë dhe në të vërtetë edhe kishte shërbyer si litar fatal. 

Iracionaliteti i luftĂ«s, ma ha mendja, pranohet nga shumica e njerĂ«zve: po them shumica; ngase unĂ« vetĂ« kam hasur nĂ« njerĂ«z qĂ« priren seriozisht tĂ« mendojnĂ« se Ă«shtĂ« njĂ« angazhim i pranueshĂ«m dhe njĂ« nga domethĂ«niet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« lumturisĂ« njerĂ«zore. MĂ« duhet ta pranoj se megjithĂ«se e kam pĂ«rdorur shumĂ«sin kĂ«tu, do tĂ« kisha pĂ«rdorur dualin po tĂ« kisha qenĂ« duke shkruar nĂ« greqisht; se kurrĂ« s’kam takuar mĂ« shumĂ« se dy veta qĂ« e mbĂ«shtesin njĂ« paradoks tĂ« tillĂ«; dhe njĂ«ri prej tyre ishte njĂ« poet tragjik dhe tjetri njĂ« malĂ«sor skocez. I pari e kishte imagjinatĂ«n nĂ« flakĂ« tĂ« pashoqe me ndjenja heroike, me ‘krenari, madhĂ«shti dhe rrethana tĂ« luftĂ«s sĂ« lavdishme’, sa nuk i vĂ«rente mizeriet e saj, ashtu siç dikush tralliset pas salltanetit tĂ« njĂ« funerali madhĂ«shtor, jo nga dhimbjet e forta tĂ« shpĂ«rbĂ«rjes dhe kufomat e zymta. 

I dyti e ka vĂ«mendjen e tij tĂ« pĂ«rqendruar aq rreptĂ« tek avantazhet qĂ« i vijnĂ« klanit tĂ« tij nga ‘tregtia e luftĂ«s’, sa nuk e sheh ndryshe veç si njĂ« tĂ« mirĂ«. 

Ca shkrimtarĂ«, nĂ«n petkun e filozofĂ«ve, na kanĂ« thĂ«nĂ« se ajo Ă«shtĂ« e domosdoshme pĂ«r tĂ« hequr qafe teprinĂ« e species njerĂ«zore, ose tĂ« paktĂ«n pĂ«r tĂ« çliruar botĂ«n nga numri i njerĂ«zve dembelĂ« dhe tĂ« shthurur qĂ« janĂ« barrĂ« pĂ«r çdo komunitet dhe do tĂ« krijonin njĂ« barrĂ« tĂ« padurueshme po tĂ« lejoheshin tĂ« jetonin aq gjatĂ« sa jetojnĂ« njerĂ«zit nĂ« rrjedhĂ«n e zakonshme tĂ« natyrĂ«s. Por nuk ka asnjĂ« arsye tĂ« padiskutueshme pĂ«r tĂ« pasur frikĂ« ndonjĂ« tepri njerĂ«zore, kur e dimĂ« se sado qĂ« me gjasĂ« koha ‘kur çdo copĂ« toke e mbante njeriun e vet’ Ă«shtĂ« njĂ« ekzagjerim poetik, prapĂ« industritĂ« e fuqishme dhe tĂ« drejtuara mirĂ« mund tĂ« sigurojnĂ« mjete jetese pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« tillĂ« tĂ« njerĂ«zve nĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« tĂ« caktuar tĂ« territorit, sado e habitshme pĂ«r ne qĂ« jemi mĂ«suar tĂ« shohim vetĂ«m efektet e moderuara tĂ« punĂ«s; dhe kur ne po ashtu e dimĂ« se sa regjione tĂ« paana tĂ« globit tokĂ«sor me klimĂ« shumĂ« tĂ« mirĂ« janĂ« tĂ« pabanuara. NĂ« to ka vend pĂ«r miliona njerĂ«z qĂ« ta shijojnĂ« ekzistencĂ«n. DembelĂ«t dhe tĂ« shthururit, tĂ« pĂ«rjashtuar nga shoqĂ«ritĂ« e tyre tĂ« prejardhjes, mund tĂ« angazhohen nĂ« kultivimin e tyre dhe gradualisht tĂ« reformohen, çka sigurisht se do tĂ« ishte mĂ« mirĂ« se sa tĂ« vazhdohet me praktikĂ«n e shkatĂ«rrimit periodik, qĂ« po ashtu nuk bĂ«n dallim dhe i fut nĂ« lojĂ« si njerĂ«zit mĂ« tĂ« mirĂ« ashtu edhe ata mĂ« tĂ« kĂ«qijtĂ«. 

Shpesh kam menduar se sikur lufta tĂ« reshte mbi faqen e dheut pĂ«r njĂ« mijĂ« vjet, realiteti i saj nuk do tĂ« besohej nĂ« njĂ« distancĂ« tĂ« tillĂ«, pavarĂ«sisht besimit nĂ« dokumentet autentike tĂ« secilit komb. Sikur njerĂ«zit tĂ« ishin tĂ« lirĂ« plotĂ«sisht nga çfarĂ«do nuancĂ« e paragjykimit nĂ« favor tĂ« pĂ«rpjekjeve tĂ« guximshme qĂ« nuk do tĂ« ekzistonin po tĂ« mos kishte njĂ« keqe dhune pĂ«r ta luftuar; sikur tĂ« mos kishin parĂ« nĂ« kohĂ«t e tyre, ose sikur tĂ« mos u ishte treguar nga etĂ«rit e tyre apo gjyshĂ«rit, pĂ«r betejat, dhe sikur tĂ« mos kishte asnjĂ« gjurmĂ« tĂ« mbetur të artit tĂ« luftĂ«s, s’kam asnjĂ« dyshim se do t’i trajtonin si pĂ«rrallore dhe alegorike njoftimet historike tĂ« ushtrive madhĂ«shtore qĂ« janĂ« formuar, tĂ« njerĂ«zve qĂ« janĂ« vetangazhuar nĂ« to pĂ«r kohĂ« tĂ« pakufizuara, nĂ«n presĂ«n e vdekjen sĂ« menjĂ«hershme, pĂ«r t’i zbatuar nĂ« mĂ«nyrĂ« implicite urdhrat e komanduesve me tĂ« cilĂ«t nuk ishin tĂ« lidhur as nga afeksioni as nga interesi; se ato ushtri nganjĂ«herĂ« ishin çuar nĂ« ekspedita tĂ« lodhshme nĂ«pĂ«r hapĂ«sira tĂ« gjera territoresh, nganjĂ«herĂ« ishin rrasur nĂ«pĂ«r anije dhe ishin obliguar tĂ« duronin udhĂ«time tĂ« mĂ«rzitshme, tĂ« pashĂ«ndetshme dhe tĂ« rrezikshme; dhe se qĂ«llimi i gjithĂ« asaj lodhjeje dhe rreziku nuk ishte pĂ«r tĂ« fituar ndonjĂ« rehati ose kĂ«naqĂ«si, por pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« njĂ« situatĂ« ku mund t’iu kundĂ«rvihen ushtrive tĂ« tjera; dhe se ato turma tĂ« kundĂ«rvĂ«na individĂ«t e tĂ« cilave nuk kishin asnjĂ« shkak pĂ«r grindje, nuk ia donin tĂ« keqen njĂ«ri-tjetrit, vazhdonin me orĂ« tĂ« tĂ«ra tĂ« ziheshin tĂ« angazhuar me durim dhe ngulm kryeneç, derisa mijĂ«ra tĂ« tjerĂ« pĂ«rreth thereshin, mijĂ«ra tĂ« tjerĂ« dĂ«rrmoheshin dhe sakatoheshin nga plagĂ« tĂ« ndryshme. 

Ne qĂ« qysh nga vitet e hershme e kemi pasur mendjen tĂ« mbushur me skena lufte pĂ«r tĂ« cilat kemi lexuar nĂ« libra qĂ« duhet t’i pĂ«rnderojmĂ« dhe adhurojmĂ« mĂ« sĂ« shumti, qĂ« kemi vĂ«rejtur me kalimin e secilit shekull dhe nĂ« secilin vend qĂ« Ă«shtĂ« zbuluar nga lundruesit, edhe nĂ« regjionet e buta dhe tĂ« mira tĂ« oqeaneve jugore; ne qĂ« kemi parĂ« mbarĂ« inteligjencĂ«n, fuqinĂ« dhe pafajĂ«sinĂ« e kombeve tona tĂ« zotuara nĂ« luftĂ«, qĂ« jemi mĂ«suar tĂ« lexojmĂ« gazetat dhe kemi parĂ« tĂ« afĂ«rmit dhe miqtĂ« tonĂ« tĂ« vriten ose tĂ« na kthehen nĂ« shtĂ«pi tĂ« gjymtuar nĂ« mĂ«nyrĂ« mizore; ne nuk mund, pa njĂ« pĂ«rpjekje tĂ« palĂ«kundshme tĂ« reflektimit, tĂ« kuptojmĂ« pamundĂ«sinĂ« qĂ« qeniet racionale tĂ« mund tĂ« veprojnĂ« aq iracionalisht aq sa tĂ« bashkohen me plane tĂ« qĂ«llimshme, tĂ« cilat Ă«shtĂ« krejt e sigurt se do tĂ« shkaktojnĂ« pasojat e tmerrshme qĂ« dihet si i sjell lufta. 

Por nuk kam dyshim se nëse projekti i një paqeje të përjetshme, që Abati de St Pierre e ka përvijuar dhe Rousseau e ka përmirësuar, do të realizohej, pabesueshmëria e luftës do të ishte universale me kalimin e një kohe të caktuar. 

Sikur të kishte ndonjë të mirë të sjellë nga lufta, e cila do të kompensonte në çfarëdo shkalle pasojat e saj të tmerrshme; sikur të kishte njerëz më të mirë që do të mbinin nga rrënojat e atyre që kanë rënë në betejë, ashtu siç nganjëherë format më të bukura materiale ngrihen nga hiri i të tjerëve; apo sikur ata që ikin prej shkatërrimit të saj të siguronin një lumturi më të madhe; thënë shkurt, po të kishte ndonjë efekt të madh mirëbërës për ta ndjekur, nocioni i iracionalitetit të saj do të ishte vetëm nocioni i të kuptuarit të ngushtë. Por ne e shohim se lufta nuk përcillet fare nga asnjë e mirë e përgjithshme. 

Fuqia, lavdia dhe pasuria e fare pak vetave mund të rritet. Por njerëzit në përgjithësi, nga të dy anët, pas të gjitha vuajtjeve që kanë kaluar, vazhdojnë të merren me punët e tyre të rëndomta, pa dallim nga gjendja e tyre e mëparshme. Prandaj të këqijat e luftës, në një pikëvështrim të përgjithshëm të njerëzimit, janë, siç thonë francezët, à pure perte, një humbje e pastër pa asnjë avantazh, përveç njëmend për të furnizuar tema për historinë, poezinë dhe pikturën. Dhe sado që mund të pranohet se njerëzimi ka arritur të shijojë në këtë drejtim, ma ha mendja se nuk është serioze të thuhet se është zhbalancuar mjerimi. Sidoqoftë, tashmë ka një mori temash sa një shtesë tjetër mbi to do të paguhej shtrenjtë nga më shumë luftëra. 

Nuk jam njĂ«ri nga ata qĂ« do t’ia impononte idetĂ« e tij opinionit tĂ« botĂ«s; pĂ«rkundrazi, kam respekt tĂ« madh pĂ«r njĂ« autoritet tĂ« tillĂ«, aq sa tĂ« dyshoj nĂ« gjykimin tim kur ndeshet me atĂ« tĂ« njĂ« numri personash ndoshta po aq tĂ« mençur sa jam edhe unĂ«. Por kur unĂ« kĂ«mbĂ«ngul tek iracionaliteti i luftĂ«s, nuk jam duke e kundĂ«rshtuar opinionin, por praktikĂ«n e botĂ«s. Se, siç tashmĂ« kam vĂ«rejtur, iracionaliteit i saj Ă«shtĂ« pĂ«rgjithĂ«sisht i pranuar. Horaci e quan Hanibalin demens, tĂ« marrĂ«; dhe Pope u jep ca epitete Aleksandir tĂ« Madh dhe Çarlsit XII. 

«Nga i marri i Maqedonisë tek ai suedez».

N enuk kemi si të hamendësojmë se sa do të vazhdojë të praktikohet lufta. Qytetërimi, që mund të pritej se do ta ta shfuqizonte atë, vetëm sa e ka rafinuar vrazhdësinë e saj të egër. Iracionaliteti mbetet, sado që kemi mësuar insanire certa ratione modoque, të kemi një metodë në marrëzinë tonë.

Ai religjioni i dashur qĂ« ‘proklamon paqen mbi tokë’, ende nuk e ka bĂ«rĂ« luftĂ«n tĂ« reshtĂ«. Pasionet e furishme tĂ« njerĂ«zve, tĂ« modifikuara siç janĂ« nga instruksionet morale, ende operojnĂ« me shumĂ« forcĂ«; dhe shkaku i ideve tĂ« gabuara tĂ« pĂ«rjetshme, edhe ata mĂ« tĂ« vetĂ«dijshmit nĂ« mesin e kombeve pĂ«rplasĂ«se mendojnĂ« se mund t’i bashkohen luftĂ«s, ngase besojnĂ« se janĂ« duke zmbrapsur njĂ« agresor. Po tĂ« triumfonte ajo doktrina e urtĂ« dhe njerĂ«zore e atyre tĂ« krishterĂ«ve, qĂ« quhen kuakerĂ«, pĂ«r tĂ« cilĂ«t Mr Jenynsi ka thĂ«nĂ« sĂ« fundmi fjalĂ« tĂ« hijshme me pendĂ«n e tij elegante, lumturia njerĂ«zore do tĂ« arrinte mĂ« shumĂ« se sa qĂ« mund tĂ« na e marrĂ« mendja neve. Por ndoshta Ă«shtĂ« e domosdoshme qĂ« njerĂ«zimi nĂ« kĂ«tĂ« gjendje tĂ« ekzistencĂ«s, qĂ«llimi i tĂ« cilit Ă«shtĂ« aq misterioz, tĂ« mos i vuajĂ« kurrĂ« mjerimet e luftĂ«s. 

PĂ«r t’i çliruar lexuesit e mi nga reflektimet qĂ« ata mund t’i shihnin si shumĂ« abstrakte, do ta mbyll kĂ«tĂ« tekst me ca vrojtime rreth luftĂ«s aktuale. NĂ« kohĂ«rat e lashta, kur beteja luftohej njĂ« burrĂ« kundĂ«r njĂ« burri, ose, siç dikush e kishte shprehur pĂ«r bukuri, kur lufta ishte njĂ« grup duelesh, aty pra kishte njĂ« mundĂ«si pĂ«r individĂ«t tĂ« shquheshin me fuqinĂ« dhe zotĂ«sinĂ« e tyre. Dikush qĂ« ka ‘robustus acri militia, qĂ« i bĂ«n ballĂ« luftĂ«s sĂ« pashpirt’, mund t’i kĂ«naq ambiciet e veta pĂ«r famĂ« me ushtrimin e cilĂ«sive personale. AtĂ«botĂ« ishte mĂ« e arsyeshme pĂ«r burrat tĂ« rekrutoheshin se sa qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« kohĂ«rat moderne; se, beteja tash tamam nuk Ă«shtĂ« asgjĂ« tjetĂ«r veçse njĂ« konflikt i madh mes pajisjeve rivale tĂ« punuara nga njerĂ«zit, tĂ« cilĂ«t edhe vetĂ« janĂ« si makina tĂ« drejtuara nga pak veta; dhe ngjarja nuk Ă«shtĂ« aq shpesh e vendosur nga ajo qĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« qĂ«llimisht, sa nga ajo qĂ« ndodh aksidentalisht nĂ« pĂ«shtjellimin e lemerishĂ«m. ËshtĂ« sikur dy qytete nĂ« territore pĂ«rballĂ« njĂ«ri-tjetrit tĂ« merrnin flakĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« dhe fitorja tĂ« duhej t‘iu jepej banorĂ«ve tĂ« qytetit ku flakĂ«t janĂ« mĂ« pak shkatĂ«rruese. Ne dĂ«gjojmĂ« shumĂ« rreth sjelljes sĂ« gjeneralĂ«ve; Addisoni vetĂ« e ka pĂ«rfaqĂ«suar DukĂ«n e Marlboroughs duke e drejtuar njĂ« ushtri nĂ« betejĂ«, si njĂ« ‘engjĂ«ll duke kalĂ«ruar njĂ« vorbull ere dhe duke e drejtuar stuhinë’. MegjithatĂ«, kam shumĂ« dyshime nĂ«se kanĂ« pasur ndonjĂ« efekt nĂ« shumĂ« raste skemat e atypĂ«ratyshme tĂ« njĂ« komandanti; dhe besoj se Sir Callaghan O’Bralachan te Love A la-mode e Mr Macklinit na jep njĂ« pasqyrĂ« bukur tĂ« saktĂ« tĂ« betejĂ«s moderne: ‘Aq shumĂ« gjĂ«ra ndodhin ngado, sa qĂ« nuk mud ta themi çka po ndodh askund’.

1777

/The Oxford Book of Essays (Chosen and Edited by John Gross), Oxford University Press, 1991

 /Përkthimi: Gazeta Express

↗

PriFest prezanton katër filma garues në kategorinë e metrazhit të mesëm

✇KultPlus
By: Kult Plus

Festivali NdĂ«rkombĂ«tar i Filmit nĂ« PrishtinĂ« – PriFest ka prezantuar filmat qĂ« do tĂ« garojnĂ« nĂ« kategorinĂ« e metrazhit tĂ« mesĂ«m, njĂ« program i rrallĂ« dhe unik qĂ« sjell pĂ«rpara publikut katĂ«r produksione evropiane me tema tĂ« guximshme dhe aktuale.

Filmat e kësaj kategorie zgjasin nga 25 deri në 60 minuta dhe PriFest është i vetmi festival në rajon që e kultivon këtë format, duke i dhënë hapësirë kineastëve të rinj e të afirmuar të eksperimentojnë jashtë kornizave tradicionale të metrazhit të shkurtër apo të gjatë.

Në garë do të jenë:

“Two People Exchanging Saliva” nga Natalie Musteata dhe Alexandre Singh (FrancĂ«) – premierĂ« rajonale. Filmi sjell njĂ« realitet tĂ« distopik ku puthjet janĂ« tĂ« ndaluara dhe dĂ«nohen me vdekje, ndĂ«rsa historia rrĂ«fen lidhjen e ndaluar mes dy grave nĂ« njĂ« shoqĂ«ri tĂ« mbĂ«rthyer nga frika dhe ndĂ«shkimi.

“Nikah” nga Mukaddas Mijit dhe Bastien Ehouzan (FrancĂ«) – premierĂ«. Ky film e çon publikun nĂ« vitin 2017 nĂ« rajonin e ujgurĂ«ve, ku njĂ« grua 27-vjeçare pĂ«rballet me presionet pĂ«r martesĂ«, ndĂ«rsa pĂ«rmes komunikimeve virtuale me njĂ« mike nĂ« Paris pĂ«rballet me njĂ« zgjidhje tĂ« papritur.

“Princi” nga Alex SardĂ  (SpanjĂ«) – premierĂ«. NjĂ« djalĂ« i rritur nĂ« njĂ« familje borgjeze, dhe njĂ«kohĂ«sisht valltar nĂ« njĂ« trupĂ« bashkĂ«kohore, sheh jetĂ«n e tij tĂ« pĂ«rmbyset pas arrestimit tĂ« babait pĂ«r korrupsion. Ai detyrohet tĂ« zgjedhĂ« mes fshehjes sĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«s dhe pĂ«rballjes me realitetin.

“Ishulli i HarresĂ«s” nga Jamie Vella (Malta) – premierĂ« botĂ«rore. Filmi e çon shikuesin nĂ« njĂ« botĂ« poetike ku Odiseu dhe Kalipso jetojnĂ« nĂ« njĂ« ishull tĂ« qetĂ«, por zbulimi i njĂ« tĂ« vĂ«rtete tĂ« mundshme mbi identitetin e Odiseut e vendos atĂ« pĂ«rballĂ« njĂ« dileme tĂ« madhe.

PriFest do të zhvillohet nga 9 deri më 14 shtator, në Kino Armata, Prishtinë, duke sjellë një përzgjedhje të pasur filmash që eksplorojnë tema si ndalimet shoqërore, presioni familjar, privilegjet klasore dhe identiteti personal./KultPlus.com

↗

Dua Lipa dhe i fejuari i saj hyjnĂ« nĂ« biznesin e filmit: krijojnĂ« kompaninĂ« ‘TwentyTwo Films Limited

✇KultPlus
By: Kult Plus

Dyshja e njohur, kĂ«ngĂ«tarja me famĂ« botĂ«rore Dua Lipa dhe aktori britanik Callum Turner, kanĂ« nisur njĂ« kapitull tĂ« ri nĂ« jetĂ«n e tyre profesionale. Çifti ka themeluar kĂ«tĂ« javĂ« kompaninĂ« e re tĂ« produksionit filmik me emrin TwentyTwo Films Limited, tĂ« cilĂ«n e zotĂ«rojnĂ« nĂ« pjesĂ« tĂ« barabarta.

Sipas dokumenteve zyrtare, kompania do tĂ« fokusohet nĂ« “produksionin e filmave artistikĂ« dhe programeve televizive”. Ky hap shihet si njĂ« lĂ«vizje e ngjashme me atĂ« tĂ« aktores Margot Robbie dhe bashkĂ«shortit tĂ« saj, producentit Tom Ackerley, tĂ« cilĂ«t me kompaninĂ« LuckyChap kanĂ« realizuar filma tĂ« suksesshĂ«m si I, Tonya, Saltburn dhe Barbie, ku edhe Dua pati njĂ« rol tĂ« shkurtĂ«r.

NjĂ« burim afĂ«r çiftit ka bĂ«rĂ« tĂ« ditur se “Dua dhe Callum janĂ« shumĂ« ambiciozĂ« dhe kanĂ« plot ide pĂ«r projekte qĂ« duan t’i realizojnĂ« sĂ« bashku. PĂ«r Duan, kjo Ă«shtĂ« edhe njĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« pasur mĂ« shumĂ« kontroll kreativ nĂ«se vendos tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« produksione tĂ« tjera filmike”.

Ndërkohë që Dua Lipa vijon turneun e saj botëror, Callum Turner është i angazhuar me disa projekte të reja. Ai do të shfaqet në komedinë romantike One Night Only dhe thrillerin Rosebush Pruning, të cilët pritet të publikohen vitin e ardhshëm. Po ashtu, aktori ka nisur xhirimet për serialin e ri të Apple TV, Neuromancer./KultPlus.com

↗

Humbja e ‘shpirtit tĂ« rrĂ«fimit tĂ« AfrikĂ«s sĂ« Jugut’ shkakton pikĂ«llim dhe zemĂ«rim

✇KultPlus
By: Kult Plus

Vdekja e një ylli shumë të dashur zakonisht pasohet nga një shpërthim pikëllimi, por në Afrikën e Jugut, humbja javën e kaluar e aktores 75-vjeçare Nandi Nyembe erdhi gjithashtu me një shpërthim zemërimi.

Njerëzit u shqetësuan që në muajt e fundit të jetës së saj, një grua qartë e sëmurë ishte reduktuar të shfaqej në video duke kërkuar ndihmë financiare.
E ulur në një karrige me rrota, me flokë të thinjur e të rralluar, e veshur me një bluzë të lirshme dhe pantallona pizhamash, ajo tha se nuk i pëlqente që njerëzit të ndienin keqardhje për të, por i duheshin para për të mbuluar gjërat bazë. Lutja e saj më e madhe ishte për më shumë punë që të mund të mbështeste veten.

Kjo ishte shumë larg shfaqjeve të saj të famshme në ekran.
Si protagoniste në disa seriale televizive kryesore gjatë dekadave të fundit, fytyra e saj transmetohej në shtëpitë e afrikanëve të jugut dhe ajo u bë një prani e përjavshme familjare.
E njohur me respekt si mam’Nandi, vdekja e saj, pĂ«r disa, ndjehej si humbja e njĂ« tĂ« afĂ«rmi tĂ« ngushtĂ«.

NjĂ« homazh i publikuar nga familja dhe qeveria e pĂ«rshkroi atĂ« si “shpirti i vĂ«rtetĂ« i rrĂ«fimit tĂ« AfrikĂ«s sĂ« Jugut”.
Ajo ishte “shumĂ« mĂ« tepĂ«r se njĂ« aktore”, por edhe njĂ« mĂ«suese dhe udhĂ«rrĂ«fyese qĂ« “thyen barriera” dhe “frymĂ«zoi aktorĂ« tĂ« rinj nĂ« fshatra dhe lagje tĂ« varfra qĂ« tĂ« Ă«ndĂ«rronin pĂ«rtej rrethanave tĂ« tyre”.

Duke pasur parasysh këtë status, mënyra se si ajo u shfaq në vitet e fundit ishte edhe më tronditëse.
Vdekja e saj, pas një sëmundjeje të gjatë, ka ringjallur debatin mbi mungesën e mbështetjes për artistët e Afrikës së Jugut që nuk janë në gjendje të punojnë dhe ka hedhur dritë mbi vështirësitë me të cilat përballen shumë prej tyre pas skenës.

Pas pagesës fillestare për paraqitjen, aktorët në Afrikën e Jugut nuk marrin asnjë honorar për transmetimet e mëvonshme të punës së tyre.
Ata punësohen si freelancerë dhe për këtë arsye nuk gëzojnë asnjë nga përfitimet e mundshme, si pensioni apo mbulimi shëndetësor, që mund të kenë punonjësit e rregullt.

Kjo do tĂ« thotĂ« se “çdo aktor qĂ« Ă«shtĂ« aktiv nĂ« kĂ«tĂ« vend tani Ă«shtĂ« nĂ« njĂ« rrugĂ« tĂ« pashmangshme drejt vendit ku ishte mam’Nandi,” tha Jack Devnarain, kryetar i ShoqatĂ«s sĂ« AktorĂ«ve tĂ« AfrikĂ«s sĂ« Jugut (Saga), pĂ«r BBC.
Ai tha se kishte qenĂ« e dhimbshme tĂ« shihte vĂ«shtirĂ«sitĂ« e Nyembe nĂ« ato video tĂ« fundit, duke e ditur se “kjo nuk do tĂ« pĂ«rfundonte mirĂ«â€.

“Sepse nuk ka sasi bamirĂ«sie nĂ« botĂ« qĂ« do tĂ« rregullojĂ« problemet strukturore brenda sektorit krijues.”
Edhe vetĂ« aktor, Devnarain kujtoi me dashuri vitet e lavdishme tĂ« Nyembe, duke thĂ«nĂ« se sa “mikpritĂ«se dhe e ngrohtĂ«â€ kishte qenĂ« ajo ndaj tij si artist i ri.
“NĂ« praninĂ« e mam’Nandi, e dije qĂ« ishe nĂ« praninĂ« e mbretĂ«risĂ« sĂ« aktrimit.”

Nyembe lindi në vitin 1950 në Kliptown, pjesa më e vjetër e Soweto-s, lagja e zezë pranë Johannesburgut. Nëna e saj ishte aktore dhe kërcimtare, ndërsa babai boksier, sipas botimit online Actor Spaces.
Familja e saj lĂ«vizte shpesh gjatĂ« fĂ«mijĂ«risĂ« dhe si rezultat ajo u rrit me “njerĂ«z tĂ« ndryshĂ«m e tĂ« larmishĂ«m”, Ă«shtĂ« cituar tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«.

Karriera e saj si aktore filloi në vitet 1970, në kulmin e epokës së aparteidit, kur shteti zbatonte me ligj ndarjen racore.
Me mundĂ«si tĂ« kufizuara pĂ«r njerĂ«zit me ngjyrĂ«, Nyembe zakonisht interpretonte rolin e shĂ«rbĂ«tores sa herĂ« qĂ« bĂ«nte audicion. Ajo i tha revistĂ«s southafrikane Bona nĂ« vitin 2017: “Pabarazia dhe shtypja mĂ« zemĂ«ronin dhe fillova tĂ« merrja pjesĂ« nĂ« teatrin e protestĂ«s.”

Pavarësisht këtij stereotipizimi, më vonë ajo do të linte gjurmë, fillimisht në teatër dhe më pas në seriale dhe filma televizivë gjatë viteve 1990.
Ndër rolet televizive për të cilat njihej më shumë ishte personazhi i përsëritur i një infermiereje HIV-pozitive në dramën spitalore Soul City. Ai u transmetua që nga viti 1994, viti i zgjedhjeve të para demokratike të Afrikës së Jugut dhe në një kohë kur njerëzit ngurronin të flisnin për HIV/Aids, që po bëhej krizë kombëtare.

Në një tjetër serial popullor, Yizo Yizo, ajo luajti një nënë kujdestare në një shfaqje që pasqyronte realitetet e ashpra të jetës në një lagje të Afrikës së Jugut.
Në kinematografi, ajo magjepsi publikun me rolin e saj si një sangoma, ose shëruese tradicionale, në filmin e nominuar për Oskar të vitit 2004, Yesterday.

“Ajo ishte jashtĂ«zakonisht e pasionuar pĂ«r punĂ«n e saj
 kjo ishte jeta e saj jashtĂ« familjes,” tha nipi i saj, Jabulani Nyembe.
Ajo “gjithmonĂ« kĂ«rkonte tĂ« pĂ«rmirĂ«sonte zanatin e saj” dhe “gjithmonĂ« dĂ«shironte tĂ« bĂ«nte mĂ« mirĂ«â€, por nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« “karriera e saj kishte tĂ« bĂ«nte edhe me ndĂ«rtimin e aktorĂ«ve tĂ« tjerĂ« pĂ«rmes punĂ«s sĂ« saj”. PĂ«rtej aktrimit, ai e kujton si dikĂ« gjithmonĂ« tĂ« gatshme pĂ«r tĂ« ndihmuar tĂ« tjerĂ«t nĂ« komunitetin e saj dhe si “shtyllĂ«n e familjes” dhe “shpinĂ«n tonĂ«â€.

Shoqata e aktorëve Saga ka qenë në ballë të përpjekjeve për ndryshime ligjore për të parandaluar situata të ngjashme.
Dy projektligje u prezantuan nĂ« parlament nĂ« vitin 2017 me synimin qĂ« t’u jepnin aktorĂ«ve “tĂ« drejtĂ«n pĂ«r tĂ« fituar honorare pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« historinĂ« e AfrikĂ«s sĂ« Jugut”, sipas Devnarain.
“Prandaj ato janĂ« kritike pĂ«r mbijetesĂ«n e sektorit,” tha ai.

Pas viteve të zvarritjes, ato përfunduan në tavolinën e presidentit Cyril Ramaphosa për nënshkrim në vitin 2024.
Por ai i ka dërguar të dyja projektligjet në Gjykatën Kushtetuese, i shqetësuar se ato mund të prekin elemente të mbrojtura nga kushtetuta duke vendosur kufizime retrospektive mbi të drejtat e autorit.

Kjo ka lënë aktorët në një gjendje pezullimi.
“Çdo aktor qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« film ose televizion tani duhet tĂ« kuptojĂ« se pĂ«r sa kohĂ« qĂ« vazhdon tĂ« punosh, do tĂ« pĂ«rfundosh duke jetuar mĂ« gjatĂ« se paratĂ« e tua,” tha Devnarain.
“Qeveria ka dĂ«shtuar gjithĂ« sektorin dhe ka dĂ«shtuar mam’Nandi.”

NĂ« njĂ« shĂ«rbesĂ« pĂ«rkujtimore nĂ« Johannesburg tĂ« enjten, aktorja Lerato Mvelase gjithashtu kritikoi qeverinĂ« pĂ«r ofrimin e “njĂ« ninulle” pĂ«r aktorĂ«t.
“Sa gjatĂ« duhet tĂ« dĂ«gjojmĂ« tĂ« njĂ«jtat fjalime [nĂ« shĂ«rbesat pĂ«rkujtimore]? Sa gjatĂ« duhet tĂ« kemi tĂ« njĂ«jtat angazhime pĂ«r nevojĂ«n e strukturave ligjore qĂ« do tĂ« na mbrojnĂ« si aktorĂ«?” pyeti ajo.

Por Ministri i Kulturës, Gayton McKenzie, i cili rrallë shmang konfliktet, u kundërpërgjigj kritikëve, duke thënë se kishte reaguar personalisht ndaj hallit të Nyembe kur ajo ishte gjallë dhe se qeveria kishte ndihmuar familjen dhe po paguante funeralin e së shtunës.
“Ne punojmĂ« ditĂ« e natĂ« pĂ«r tĂ« ndryshuar gjendjen e krijuesve, sĂ« shpejti ata do tĂ« kenĂ« mbulim funeral, kujdes spitalor dhe pĂ«rfitime pĂ«r fĂ«mijĂ«t e tyre. Ne me tĂ« vĂ«rtetĂ« kujdesemi dhe jemi ngarkuar tĂ« ndryshojmĂ« jetĂ«t e tyre,” shkroi ai nĂ« Facebook.

Çdo ndryshim tani, sigurisht, Ă«shtĂ« shumĂ« vonĂ« pĂ«r Nyembe.
Në shërbesën përkujtimore, regjisori i njohur Angus Gibson e përmendi këtë, duke përshkruar se si ajo i kërkonte punë gjatë kohëve të vështira.
“Sado aktore e madhe qĂ« ishte, kjo nuk e mbrojti nga njĂ« botĂ« e ashpĂ«r,” tha ai./BBC/KultPlus.com

↗

Biblioteka Kombëtare e Kosovës, një nga institucionet më tërheqëse në vend

✇KultPlus
By: Kult Plus

Biblioteka Kombëtare e Kosovës vazhdon të jetë një nga institucionet më tërheqëse në vend. Qindra vizitorë çdo ditë frekuentojnë këtë objekt, duke e vlerësuar si një qendër me rëndësi të madhe kulturore dhe arsimore.

Gjatë këtij viti, Biblioteka ka regjistruar një numër rekord vizitorësh, duke u kthyer në një destinacion shumë atraktiv dhe turistik.

Përmes vizitave të shumta, dëshmohet se Biblioteka Kombëtare e Kosovës luan një rol të rëndësishëm në ruajtjen dhe promovimin e identitetit tonë kulturor./KultPlus.com

↗

Kumbaro: Festivali ndërkombëtar në Kukës, ftesë për të zbuluar magjinë e Gjallicës

✇KultPlus
By: Kult Plus

Edicioni i katĂ«rt i festivalit “The Gjallica International” do tĂ« zhvillohet kĂ«tĂ« fundjavĂ« nĂ« qytetin e KukĂ«sit, duke sjellĂ« para publikut kuksian shumĂ« artistĂ« profesionistĂ«, por edhe tĂ« rinj tĂ« talentuar.

Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro i bëri sot jehonë këtij festivali i cili do të sjellë këtë fundjavë në zemër të Kukësit muzikë, artizanat, kujtesë historike dhe talentet e rinisë.

Kumbaro theksoi se “ky festival Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« ngjarje, Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«shmi e identitetit tonĂ« kombĂ«tar dhe njĂ« ftesĂ« pĂ«r çdo shqiptar e mik tĂ« huaj qĂ« ta zbulojĂ« dhe ta jetojĂ« magjinĂ« e GjallicĂ«s”.

Synimi i festivalit “The Gjallica International” Ă«shtĂ« ripĂ«rpunimi i pjesĂ«ve dhe i kĂ«ngĂ«ve burimore kuksiane, duke promovuar resurset qĂ« ka KukĂ«si.

Aktiviteti i bën jehonë historisë, kulturës, muzikës dhe traditës kuksiane./atsh/KultPlus.com

↗

‘UnĂ« nuk kĂ«lthas, nĂ«n dritare voglushi im, coftĂ« ra korbi i Edgar Allan Posë’

✇KultPlus
By: Kult Plus

Poezi nga Ali Podrimja

Pikëllimë

Unë nuk qaj 
Shi bie voglushi im 
shkundet plepi i shtëpisë 

Unë nuk këlthas 
nën dritare voglushi im 
coft ra korbi i Edgar Allan Pose 

Unë nuk luaj vendit 
Muret lëvizin sendet voglushi im 
vjeshtë e keqe mori 

Re e zezë shtëpinë tonë mbështolli./KultPlus.com

↗

Teatri Kombëtar, bashkëpunim me Teatrin Antik të Epidavros në Greqi

✇KultPlus
By: Kult Plus

Drejtori i PĂ«rgjithshĂ«m i Teatrit KombĂ«tar Indrit Çobani dhe aktori Laert Vasili, me ftesĂ« tĂ« regjisorit me famĂ« botĂ«rore Theodoros Terzopulos, vizituan Teatrin Antik tĂ« Epidavros nĂ« Greqi dhe ndoqĂ«n shfaqjen e tij mĂ« tĂ« fundit, “Orestia”.

Pas shfaqjes, në rezidencën e tij, ata zhvilluan një takim miqësor me regjisorin Terzopulos.

Diskutimi u përqendrua në mundësi konkrete bashkëpunimi artistik me mjeshtrin e skenës botërore, regjisorin vizionar dhe themeluesin e një prej estetikave më të fuqishme teatrale bashkëkohore, Theodoros Terzopulos.

Ky takim shënon një hap të rëndësishëm në konsolidimin e marrëdhënieve kulturore dhe teatrale mes Shqipërisë dhe Greqisë, si dhe në zgjerimin e horizonteve të Teatrit Kombëtar në skenën ndërkombëtare./atsh/KultPlus.com

↗

Letra që nuk plaket: Dashuria mes John Steinbeck dhe të birit

✇KultPlus
By: Kult Plus

Nobelisti, John Steinbeck dhe i biri i tij, Thom, ndanë një lidhje të heshtur, por të thellë, një marrëdhënie mes një shkrimtari të ndjeshëm dhe një djali që po rritej mes dashurisë dhe dyshimeve të rinisë. Steinbeck, i mprehtë në mendje dhe i butë në shpirt, nuk ishte thjesht një baba me famë, ai ishte një njeri që dinte peshën e fjalës dhe thellësinë e ndjenjës. Letra që i shkroi Thomit kur ai përjetonte dashurinë për herë të parë, është më shumë se një këshillë atërore, është një përqafim i shkruar, një urë mes brezash, një dëshmi se dashuria më e madhe është ajo që nuk kërkon të zotërojë, por të çlirojë.

Letra qĂ« John Steinbeck i shkruan tĂ« birit Ă«shtĂ« njĂ« nga dĂ«shmitĂ« mĂ« prekĂ«se tĂ« dashurisĂ« prindĂ«rore, por edhe njĂ« udhĂ«rrĂ«fyes i rrallĂ« shpirtĂ«ror mbi natyrĂ«n e dashurisĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«. Ajo Ă«shtĂ« e shkruar me mençurinĂ« e njĂ« njeriu qĂ« e ka njohur thellĂ« jetĂ«n dhe me butĂ«sinĂ« e njĂ« babai qĂ« e do djalin e vet mjaftueshĂ«m pĂ«r t’i thĂ«nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«n, pa iluzione, pa zbukurime tĂ« kota.

Letra e John Steinbeck për të birin e tij të sëmurë, Thom:

“Ekzistojnë mĂ«nyra të ndryshme të dashurisĂ«. NjĂ«ra është egoiste, e vrazhdĂ«, koprrace, që e pĂ«rdor dashurinë pĂ«r rĂ«ndĂ«sinë e vetes. Kjo është forma më e shĂ«mtuar dhe e gjymtuar e dashurisĂ«. 

Forma tjetër ka të bëjë me shpalosjen e gjithçkaje të mirë që ke, të mirësisë dhe respektit, jo vetëm të respektit social, por të respektit për njohjen e personit tjetër si unik dhe me vlera.

Forma e parë mund të të bëjë të sëmurë, të vogël, të dobët, por e dyta mund të çlirojë tek ju forcën, dhe guximin, dhe mirësinë, dhe pjekurinë që nuk e dinit se e kishit.

Dhe mos u shqetĂ«so pĂ«r humbjet. NĂ«se është diçka e drejtĂ«, do të ndodhĂ«. GjĂ«ja e rĂ«ndĂ«sishme është të mos nxitohesh. Asgjë e mirë nuk largohet”./KultPlus.com

↗

LigjĂ«rata ‘Montazhe tĂ« dritĂ«s dhe forma tĂ« (zh)dukjes sĂ« trupave’ sjell nĂ« pah mekanizmat qĂ« çojnĂ« deri te zhdukja e individit

✇KultPlus
By: Kult Plus

Vjollca Duraku

NĂ« ambientet e Muzeut tĂ« Burgut tĂ« PrishtinĂ«s, “Burgu i Idealit”, nĂ« kuadĂ«r tĂ« DitĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« Personave tĂ« Zhdukur, Ă«shtĂ« mbajtur njĂ« ligjĂ«ratĂ« me studiuesin Orgest Azizi. “Montazhe tĂ« dritĂ«s dhe forma tĂ« (zh)dukjes sĂ« trupave”, erdh si reflektim kushtuar veprĂ«s ikonike tĂ« Michel Foucault, “DisiplinĂ« dhe ndĂ«shkim: Lindja e burgut”, nĂ« 50-vjetorin e botimit tĂ« saj.

Studiuesi Azizi përmes ligjëratës së tij ka shtjelluar mënyrën se si Foucault e ka vendosur njeriun në një pozicion qendror të proceseve politike dhe estetike të disiplinës, njëkohësisht duke ndriçuar mekanizmat e zhdukjes përmes mjeteve të mbikëqyrjes dhe dhunës sistematike. Në këtë diskutim janë trajtuar edhe teoritë e kineastëve Harun Farocki (Imazhe burgu) dhe Patricio Guzmån (Nostalgjia e dritës), të cilët përmes montazhit vizual ndërlidhin panoptizmin me an-optikën, kalimin nga trupi i kontrolluar, te trupi i zhdukur.

NĂ« ligjĂ«ratĂ«n “Montazhe tĂ« dritĂ«s dhe forma tĂ« zh(dukjes) sĂ« trupave”, studiuesi Azizi institucionin e burgut e ka trajtuar si makineri optike par excellenece tĂ« modernitetit.

“Burgu i destinuar tĂ« mbushet me tĂ« burgosur e roje, Ă«shtĂ« njĂ« makineri e mirĂ«filltĂ« optike, njĂ« formĂ« shoqĂ«rish e determinuar e organizimit tĂ« dukshmĂ«risĂ« pĂ«r njĂ« kategori tĂ« caktuar trupash (ekspozim, fshehje, diskrecion, individualizim etj
), dhe ndoshta makineria optike par excellenece e modernitetit”, ka thĂ«nĂ« Azizi.

Sipas tij, burgu është formë masivisht sunduese e dënimit, veçim dhe izolim i trupit në mjedise të mbyllura, larg syve të publikut. Po ashtu, hapësirë e mbyllur, dhe kohë monotone e organizuar në mënyrë të përsëritur.

“S’kemi tĂ« bĂ«jmĂ« thjeshtĂ« me kalimin nga drita publike, nĂ« natĂ«n/errĂ«sirĂ«n e qelisĂ«, nga e dukshmja tek e padukshmja, nga tek e padukshmja, nga publiciteti te sekreti, ng dija te padija, por kalim nga një  formĂ« e organizimit tĂ« dukjes, nĂ« njĂ« formĂ« tjetĂ«r. Edhe errĂ«simi kĂ«rkon organizim. Madje, nĂ« fakt, ajo qĂ« tregon libri, Ă«shtĂ« se errĂ«simi (Ă«shtĂ«) njĂ« makinĂ« shumĂ« mĂ« intensive vrojtimi, vĂ«mendeje, zhbirimi, regjistrimi, klasifikimi”, ka thĂ«nĂ« ai.

Në këtë ligjëratë, burgu është cilësuar si prodhim i një arkive të pafundme të sjelljes së trupave, të mbyllur në një varg të pambaruar mjedisesh dhe ndrymjes. Ndërkaq, trupi i të zhdukurit është më i pa trajtueshëm se trupi i skllavit.

“Trupi pafundĂ«sisht i fshirĂ« i tĂ« pagjeturit pĂ«rkon me fjalĂ«n/ zine pafundĂ«sisht tĂ« ngrirĂ«, tĂ« bllokuar tĂ« tĂ« afĂ«rmve tĂ« tij. AtĂ« qĂ« njĂ« personazhe e Guzmanit, mĂ« mallĂ«ngjyesja, e quan defekt tĂ« fabrikimit: njĂ« çarje qendrore dhe e pandreqshme nĂ« zemĂ«r tĂ« subjektit, qĂ« i mohon kohĂ«sinĂ«â€, ka thĂ«nĂ« ai.

“TĂ« zhdukurit i mohohet edhe atomi mĂ« i vogĂ«l i ekzistencĂ«s sociale, ai i dukshmĂ«risĂ« publike, figurimit nĂ« njĂ« regjistĂ«r u puqen njĂ« emĂ«r i pĂ«rveçëm, njĂ« vend dhe njĂ« datĂ«. GjĂ« qĂ« edhe skllavit i njihet, eventualisht, ngaqĂ« konsiderohet si e mirĂ« materiale e poseduar nga pronari. KĂ«shtu, i zhdukuri Ă«shtĂ« mohimi absolut , ose figura absolutisht e mohuar e hapĂ«sirĂ«s sĂ« politikĂ«s sĂ« pĂ«rkufizuar nga Arendti si hapĂ«sirĂ« e publikes, e ndĂ«r-dukjes reciproke tĂ« qytetarĂ«ve. Dhe kĂ«shtu hapet njĂ« krizĂ« strukturale nĂ« rendin e gjĂ«rave, nĂ« rendin e identifikimit politik tĂ« realitetit, sepse shteti modern Ă«shtĂ« ai qĂ« supozohet tĂ« garantojĂ« identitetin e qytetarĂ«ve, regjistrimin e tyre nĂ« qenie hapĂ«sirĂ«-kohĂ«â€.

Studiuesi Azizi duke iu referuar termit të Rancierit ka thënë se të zhdukurit janë elementi më absolut: të pagjetur, të pagjurmë, të paparë, të paparaqitur, të padukshëm, dhe të pa zi.

“Montazhi kozmo- melankolik i Guzmanit, sepse pĂ«rpiqet t’i rikthehet pareshtur njĂ« tĂ« kaluare qĂ« nuk kalon, njĂ« tĂ« bĂ«je topologjinĂ« e njĂ« mungese, e njĂ« boshi fondamental, te realiteti dhe te subjekti ( njĂ«ri pasqyrohet tek tjetri), bosh i pambushshĂ«m, dhe kohĂ«si e ngecur. I vetmi relacion i mundshĂ«m i kohĂ«s sĂ« ngecur Ă«shtĂ« ta bĂ«sh atĂ« pasqyrĂ« tĂ« pĂ«rjetĂ«sisĂ«, dhe tipografinĂ« e boshit qendror, ta qepĂ«sh, ta shkruash nĂ« vijimĂ«si me universin: asgjĂ« nuk mungon nga pikĂ«pamja e pluhurit kozmik, kozmosi rivendos plotĂ«sinĂ« e qenies sĂ« dĂ«mtuar, plotĂ«sinĂ« e dĂ«mtuar tĂ« qenies- ose nostalgjinĂ« e saj”, ka pĂ«rfunduar Azizi.

Sot, nĂ« DitĂ«n NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« Personave tĂ« Zhdukur, homazhet nĂ«pĂ«rmjet artit vazhdojnĂ« pĂ«rmes muzikĂ«s, artit pamor dhe dokumentarit. Nga ora 19:30, Nderim Arifi sjell koncert nĂ« kitarĂ« klasike “Malli i yjeve”, Mentor Berisha sjell ekspozitĂ«n “Trup i mbyllur – Trup i zhdukur” dhe Ujkan Hysaj sjell filmin dokumentar “Mjegull”./ KultPlus.com

↗

E pushojnë nga puna sepse imitoi Michael Jacksonin

✇KultPlus
By: Kult Plus

Pushimi nga puna i një punëtori magazine në Mbretërinë e Bashkuar, sepse imitoi yllin e pop-it, Michael Jackson, ishte i padrejtë, konstatoi një gjykatë administrative britanike.

Një koleg akuzoi punëtorin e magazinës, Lucasz Zawadzki se bënte shumë zhurmë duke imituar yllin e popit.

Zawadzki u akuzua gjithashtu nga kolegu, i cili është me ngjyrë, se bënte zhurma të ngjashme me ato të majmunëve për ta tallur atë dhe kjo, sipas tij, ishte shfaqje e pikëpamjeve raciste.

Zawadzki pranoi se bënte të tilla veprime, por shtoi se ato nuk ishin raciste.

Kompania ”Cooperative group” u urdhĂ«rua t’i paguante Zawadzkit mĂ« shumĂ« se 10 000 paund (13 000 dollarĂ«) kompensim, pasi gjykatĂ«sja Carol Porter zbuloi se ai ishte pushuar padrejtĂ«sisht nga puna./atsh/KultPlus.com

↗

George Clooney si Jay Kelly: ËshtĂ« koha qĂ« kinemaja dhe televizioni tĂ« ndalin adhurimin ndaj tĂ« pasurve

✇KultPlus
By: Kult Plus

Filmi i ri komedi-dramë me George Clooney në rolin e një superylli të Hollivudit që udhëton nëpër Europë është vetëm një tjetër homazh i lëmuar për një përqindëshin më të pasur, dhe, për të qenë të sinqertë, kjo po bëhet e mërzitshme.

TĂ« jesh tmerrĂ«sisht i pashĂ«m, tmerrĂ«sisht i pasur dhe njĂ« yll i Hollivudit duhet tĂ« jetĂ« njĂ« barrĂ« e rĂ«ndĂ« pĂ«r t’u mbajtur. TĂ« paktĂ«n, ky Ă«shtĂ« mesazhi i filmit tĂ« ri Jay Kelly, njĂ« komedi dramatike nga regjisori Noah Baumbach (i njohur pĂ«r The Squid and the Whale, Frances Ha dhe Marriage Story). Personazhi kryesor, Jay Kelly, luajtur nga vetĂ« George Clooney, pra nuk Ă«shtĂ« ndonjĂ« shtrĂ«ngesĂ« aktoriale, duket se ka njĂ« jetĂ« tĂ« pĂ«rkryer: njĂ« karrierĂ« tĂ« lavdĂ«rueshme, njĂ« staf besnik dhe njĂ« mori çmimesh nĂ« sirtar. Por
 ai po kalon njĂ« krizĂ« ekzistenciale.

Jay Ă«shtĂ« i shqetĂ«suar se rolet qĂ« ka pranuar nuk kanĂ« mĂ« peshĂ« artistike dhe se nuk ka kaluar mjaft kohĂ« me vajzat e tij, njĂ«ra prej tĂ« cilave Ă«shtĂ« duke bĂ«rĂ« “backpacking” nĂ«pĂ«r EuropĂ« me shoqet. Por, siç pritet, nuk ka vend pĂ«r panik. Jay e lĂ« menjĂ«herĂ« projektin e ri filmik, por thjesht thĂ«rret njĂ« flotĂ« Range Rover-ash pĂ«r ta çuar te avioni privat qĂ« e dĂ«rgon nĂ« Paris. Prej andej, kap tĂ« njĂ«jtin tren me tĂ« bijĂ«n dhe udhĂ«ton drejt ToskanĂ«s, ku do tĂ« marrĂ« njĂ« çmim pĂ«r arritje jetĂ«sore nĂ« njĂ« festival arti. E gjithĂ« logjistika, siç pritet, menaxhohet nga ekipi i tij, me menaxherin (i luajtur nga Adam Sandler) qĂ« Ă«shtĂ« aq i lodhur e i pĂ«rkushtuar, sa mund tĂ« nominohet pĂ«r njĂ« Oscar si aktor dytĂ«sor.

Edhe kur treni Ă«shtĂ« plot, njerĂ«zit e zakonshĂ«m qĂ« takon gjatĂ« udhĂ«timit e pĂ«rshĂ«ndesin me admirim. Edhe pse nuk ka qenĂ« babai mĂ« i pĂ«rkryer, vajzat e duan ende. Çdo konflikt me babanĂ« e tij egoist (Stacy Keach) apo me njĂ« mik tĂ« vjetĂ«r xheloz nga shkolla e aktrimit (Billy Crudup) zgjidhet magjikisht nga stafi. Edhe problemet e tĂ« pasurve duken
 tĂ« paprobleme.

Dhe pikërisht këtu qëndron problemi kryesor i Jay Kelly, i cili u shfaq premierë në Festivalin e Filmit në Venecia dhe pritet të dalë në Netflix në dhjetor: kur një protagonist mund të realizojë çdo dëshirë me një të qeshur simpatike apo një telefonatë të shpejtë, çdo tension, konflikt apo ndjenjë e vërtetë zhduket.

Shikuesit mund tĂ« qeshin me disa batuta tĂ« mprehta dhe tĂ« kĂ«naqen nga pamjet mahnitĂ«se tĂ« ToskanĂ«s, por Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ« tĂ« ndjesh ndonjĂ« lidhje emocionale me “krizat” e Jay-t. Sepse, nĂ« fund tĂ« fundit, çfarĂ« Ă«shtĂ« realisht nĂ« rrezik? ÇfarĂ« Ă«shtĂ« mĂ« e keqja qĂ« mund t’i ndodhĂ«?

Filmi, i bashkëshkruar nga Noah Baumbach dhe Emily Mortimer, i bashkohet një vale të gjatë filmash dhe serialesh amerikanë të viteve të fundit që janë fiksuar pas jetës së një përqindëshit, të pasurve e të famshmëve, një trend që u përforcua edhe më shumë nga suksesi i The White Lotus. Por ndryshe nga seriale si Succession apo The Perfect Couple, ku intriga, tradhtitë dhe ndonjë vrasje e bëjnë spektatorin të ndjejë se po sheh më shumë sesa thjesht kuzhina luksoze me pamje nga oqeani, Jay Kelly nuk ofron asgjë të tillë. Ky është një film që e trajton krizën e një burri super të suksesshëm si një dramë ekzistenciale të thellë, dhe pret që publiku ta marrë seriozisht.

Filmi hapet me njĂ« citat nga Sylvia Plath, njĂ« zgjedhje disi e ekzagjeruar pĂ«r tĂ« nisur njĂ« histori pĂ«r njĂ« aktor qĂ« po pyet veten nĂ«se ka zgjedhur rolet e duhura nĂ« jetĂ«. NdĂ«rkohĂ«, pĂ«r pjesĂ«n tjetĂ«r tĂ« filmit, Jay trajtohet si njĂ« “gjysmĂ«perĂ«ndi” e lodhur nga suksesi: ka skena nostalgjike nga e kaluara e tij, fjalime pĂ«r madhĂ«shtinĂ« e karrierĂ«s sĂ« tij dhe muzikĂ« melankolike me piano qĂ« e bĂ«n gjithçka tĂ« duket mĂ« dramatike nga ç’ështĂ« nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ«.

Po, ka edhe disa momente vetë-reflektimi dhe ndonjë kritikë të lehtë për jetën e privilegjuar, por në thelb, filmi e adhuron protagonistin e vet. Dhe kjo është zhgënjyese, sidomos kur kujton se Baumbach dikur ishte mjeshtër në satirën ndaj borgjezisë urbane. Tek The Squid and the Whale dhe Marriage Story, ai trajtoi me ironi të hollë personazhe të paaftë, të pasigurt dhe shpesh të padurueshëm. Këtu, ai duket se ka rënë në grackën e vetëpersonifikimit dhe glorifikimit.

Ndoshta kjo qasje e re ka lidhje me jetën e tij aktuale. Pas bashkë-shkrimit të filmit Barbie me partneren e tij Greta Gerwig, një sukses gjigant global, ndoshta Baumbach ndjen tashmë një afri më të madhe me jetën luksoze të Hollivudit. Por edhe nëse është kështu, nuk do të ishte keq të ruante pak nga ironia dhe vetëdija që e karakterizonte dikur.

NĂ« fund, Jay Kelly nuk Ă«shtĂ« domosdoshmĂ«risht njĂ« film i keq. ËshtĂ« i kuruar, i bukur vizualisht dhe ka interpretime tĂ« mira (Adam Sandler bie nĂ« sy). Por ai Ă«shtĂ« simbol i njĂ« tendence gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« lodhshme nĂ« kinemanĂ« amerikane: filmat qĂ« nuk mund tĂ« ndahen nga botĂ«kuptimi i super tĂ« pasurve – dhe qĂ« nuk arrijnĂ« tĂ« thonĂ« asgjĂ« me vĂ«rtetĂ«si pĂ«r ta.

Filmi do të jetë në kinematë e SHBA-së dhe Mbretërisë së Bashkuar nga 14 nëntori dhe do të transmetohet në Netflix ndërkombëtarisht nga 15 dhjetori. Pritet që të gjejë një audiencë, falë emrit të Clooney-t dhe emrave të tjerë të njohur, por shumëkush mund të largohet nga ekrani me ndjesinë se ka parë më shumë një fushatë lavdërimi sesa një histori të vërtetë njerëzore./BBC/KultPlus.com

↗

Baleti Kombëtar i Kosovës, në skenën prestigjioze të Venecias

✇KultPlus
By: Kult Plus

NĂ« zemĂ«r tĂ« njĂ« prej qyteteve mĂ« magjepsĂ«se nĂ« botĂ«, “Veneziaindanza” konfirmohet si njĂ« ngjarje e domosdoshme pĂ«r adhuruesit e vallĂ«zimit dhe eksperimentimit koreografik.

Nën drejtimin artistik të Michela Barasciutti, koreografe, valltare dhe zemra e gjallë e projektit së bashku me Stefano Costantini dhe me mbështetjen e Teatrit La Fenice, festivali dallohet për aftësinë e tij për të bashkuar gjuhë, estetika dhe vizione të ndryshme në një dialog të vazhdueshëm midis traditës dhe inovacionit.

Me njĂ« vĂ«shtrim tĂ« kujdesshĂ«m ndaj skenĂ«s ndĂ«rkombĂ«tare, por tĂ« rrĂ«njosur nĂ« strukturĂ«n kulturore tĂ« SerenissimĂ«s (Venecias), “Veneziaindanza” ofron çdo vit njĂ« pĂ«rzgjedhje tĂ« kuruar tĂ« shfaqjeve qĂ« e shndĂ«rrojnĂ« Venecian nĂ« njĂ« skenĂ« tĂ« ndritshme, ku vallĂ«zimi takon artin, historinĂ« dhe arkitekturĂ«n e qytetit lagunar.

Pjesë e këtij festivali do të jetë edhe Kosova.

Baleti KombĂ«tar i KosovĂ«s do tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« edicionin e 17-tĂ« tĂ« festivalit “Veneziaindanza”, qĂ« zhvillohet çdo vit nĂ« Teatro Malibran, njĂ« prej skenave mĂ« tĂ« njohura tĂ« qytetit lagunar.

MĂ« 29 nĂ«ntor, nĂ« orĂ«n 20:00, trupa nga Prishtina do tĂ« prezantojĂ« kantatĂ«n skenike tĂ« Carl Orff, “Carmina Burana”, nĂ« njĂ« interpretim tĂ« ri koreografik nga Toni Candeloro. Ky Ă«shtĂ« njĂ« sukses i madh pĂ«r skenĂ«n kulturore kosovare, duke vendosur emrin e saj pĂ«rkrah trupave tĂ« njohura ndĂ«rkombĂ«tare qĂ« marrin pjesĂ« nĂ« kĂ«tĂ« festival tĂ« profilit tĂ« lartĂ« artistik.

“Carmina Burana” Ă«shtĂ« njĂ« ndĂ«r veprat mĂ« tĂ« famshme tĂ« repertorit muzikor tĂ« shekullit XX. NĂ« kĂ«tĂ« version tĂ« ri, Candeloro sjell njĂ« koreografi qĂ« lĂ«viz mes vallĂ«zimit neoklasik dhe modern, nĂ« njĂ« ambient surrealist dhe tĂ« ngarkuar emocionalisht. PĂ«rmes kĂ«saj vepre, ai risjell nĂ« jetĂ« temat e fatit, dashurisĂ« dhe dĂ«shirĂ«s, duke u frymĂ«zuar jo vetĂ«m nga muzika e Orff-it, por edhe nga pĂ«rvojat personale me emra tĂ« mĂ«dhenj tĂ« koreografisĂ« botĂ«rore, si Uwe Scholz.

PĂ«rzgjedhja e Baletit KombĂ«tar tĂ« KosovĂ«s pĂ«r tĂ« realizuar kĂ«tĂ« vepĂ«r nĂ« kuadĂ«r tĂ« “Veneziaindanza” pĂ«rfaqĂ«son njĂ« njohje tĂ« qartĂ« tĂ« nivelit profesional dhe potencialit artistik qĂ« kjo trupĂ« ka ndĂ«rtuar ndĂ«r vite.

Themeluar në vitin 1972, Baleti Kombëtar i Kosovës është institucioni më i lartë i vallëzimit në vend. I lindur brenda strukturës së Teatrit Kombëtar të Kosovës, ai ka kultivuar një traditë që reflekton si identitetin kulturor të Kosovës, ashtu edhe standardet artistike ndërkombëtare. Në dy dekadat e fundit, trupa ka marrë pjesë në festivale të shumta në Evropë dhe më gjerë, duke dëshmuar potencialin e saj për të qenë pjesë e skenës globale.

Me një ansambël të përbërë nga artistë të rinj e të përkushtuar, dhe një repertor që përfshin si klasikët e baletit ashtu edhe vepra bashkëkohore, kjo trupë po e çon kulturën kosovare përtej kufijve kombëtarë.

Festivali “Veneziaindanza”, nĂ«n drejtimin artistik tĂ« Michela Barasciutti dhe me mbĂ«shtetjen e Teatrit La Fenice, njihet pĂ«r kurajĂ«n e tij artistike dhe pĂ«r aftĂ«sinĂ« pĂ«r tĂ« sjellĂ« sĂ« bashku trupa nga kultura dhe shkolla tĂ« ndryshme vallĂ«zimi. Çdo vit, festivali bĂ«het njĂ« pikĂ« takimi pĂ«r artistĂ« tĂ« rinj dhe emra tĂ« konsoliduar nĂ« skenĂ«n botĂ«rore tĂ« vallĂ«zimit, duke i ofruar publikut venecian dhe vizitorĂ«ve njĂ« pĂ«rvojĂ« tĂ« thellĂ« artistike qĂ« lidh trupin, artin dhe hapĂ«sirĂ«n urbane.

Në këtë kontekst, pjesëmarrja e Kosovës nuk është thjesht një performancë artistike, është një deklaratë e qartë e pranishmërisë kulturore të Kosovës në Evropë, dhe një hap tjetër në afirmimin e saj ndërkombëtar përmes artit.

Në një skenë ku historia takohet me të tashmen dhe arti shndërrohet në gjuhë universale, Kosova këtë herë flet përmes trupit që vallëzon./giornaledelladanza/KultPlus.com

↗

‘Piranjat’ e Banksyt drejt ekspozimit nĂ« Muzeun e LondrĂ«s

✇KultPlus
By: Kult Plus

Vepra artistike “Piranjat” e Banksyt Ă«shtĂ« zhvendosur nĂ« njĂ« magazinĂ«, pĂ«rpara ekspozimit tĂ« saj nĂ« vendndodhjen e re tĂ« Muzeut tĂ« LondrĂ«s.

Vepra artistike, e cila tregon peshq të pikturuar me spray në një vendqëndrim roje policie, bëri bujë verën e kaluar kur u shfaq si pjesë e koleksionit me temë kafshësh të artistit të rrugës në kryeqytetin britanik, i cili përfundoi me një gorillë që shfaqej duke ngritur një qepen në hyrje të Kopshtit Zoologjik të Londrës.

Vepra “Piranjat” tani Ă«shtĂ« nĂ«n kujdesin e Muzeut tĂ« LondrĂ«s dhe do tĂ« mbahet nĂ« njĂ« magazinĂ« tĂ« sigurt pĂ«rpara se tĂ« bĂ«het e arritshme pĂ«r publikun si pjesĂ« e njĂ« ekspozite tĂ« pĂ«rhershme nĂ« vendndodhjen e muzeut nĂ« Smithfield, e cila do tĂ« hapet nĂ« vitin 2026.

Para se tĂ« pikturohej pĂ«r t’i ngjarĂ« njĂ« akuariumi, vendqĂ«ndrimi i rojes kishte qĂ«ndruar nĂ« Ludgate Hill tĂ« LondrĂ«s qĂ« nga vitet 1990.

Pas konfirmimit nga artisti i vetmuar se ai ishte autori, kutia u zhvendos përkohësisht nga Londra në Guildhall Yard, ku mijëra vizitorë e panë atë nga pas barrierave të sigurisë.

Më vonë u zhvendos në South Ambulatory të Guildhall.

Koleksioni i kafshĂ«ve tĂ« LondrĂ«s i Banksyt pĂ«rbĂ«het nga nĂ«ntĂ« vepra, duke pĂ«rfshirĂ« njĂ« rinoceront qĂ« dukej se hipte mbi njĂ« ”Nissan Micra” argjendi, dy silueta elefantĂ«sh me feçkat e tyre tĂ« shtrira drejt njĂ«ri-tjetrit dhe tre majmunĂ« qĂ« dukeshin sikur po lĂ«kundeshin nĂ« njĂ« urĂ«.

Disa nga veprat, të cilat përfshinin edhe një ujk që ulërinte në një antenë satelitore, u hoqën, u mbuluan ose u vandalizuan, pasi u pikturuan në të gjithë qytetin nga 5 gushti deri më 13 gusht.

Kjo vepër nga një prej artistëve më ikonikë të botës, tani u përket londinezëve dhe do të vazhdojë të bëjë bujë kur të shfaqet vitin e ardhshëm në shtëpinë e re të Muzeut në Smithfield./atsh/KultPlus.com

↗

Charles Bronson – Ikona e filmit

✇KultPlus
By: Kult Plus

Më 30 gusht 2003, bota e kinemasë humbi një nga figurat e saj më të veçanta, aktorin legjendar Charles Bronson. I njohur për rolet e tij të forta, të heshtura dhe plot karakter, ai u bë simbol i heroit që lufton padrejtësinë me vendosmëri dhe guxim.

Karriera e tij shtrihet nĂ« mbi pesĂ« dekada, duke sjellĂ« filma qĂ« mbeten klasikĂ«, si “Once Upon a Time in the West”, “The Magnificent Seven”, “The Great White Escape” dhe seria “Death Wish”, ku personazhet e tij shfaqeshin tĂ« pathyeshĂ«m dhe plot drejtĂ«si tĂ« ashpĂ«r, transmeton KultPlus.

Përtej rolit të aktorit, Bronson mbeti një figurë që mishëronte forcën dhe karakterin e vërtetë amerikan, duke u bërë frymëzim për breza të tërë. Në përvjetorin e vdekjes, kujtohet jo vetëm ylli i madh i kinemasë, por edhe njeriu që ktheu heshtjen në forcë dhe rolin e thjeshtë në art të pavdekshëm./KultPlus.com

↗

Britaniku që vizitoi 201 shtete pa përdorur avionë hyn në Librin e Rekordeve Guinness

✇KultPlus
By: Kult Plus

Një aventurier britanik, Graham Hughes nga Liverpuli, ka hyrë në Librin e Rekordeve Guinness si personi i parë në botë që ka vizituar çdo vend të globit pa përdorur asnjëherë avionin.

Hughes udhëtoi në 193 shtetet anëtare të OKB-së dhe në disa territore të tjera, duke e çuar numrin e vizitave në 201 vende. Ai nisi aventurën më 1 janar 2009 dhe pas katër viteve e 31 ditësh, e përfundoi rrugëtimin e tij të jashtëzakonshëm, duke shpenzuar rreth 28,000 paund.

Për të arritur këtë mision, ai përdori vetëm transport tokësor e detar, si autobusë, trena, tragete e madje edhe anije peshkimi. Gjatë udhëtimeve hasi në shumë pengesa, u arrestua në disa vende dhe përjetoi situata të rrezikshme, por nuk e ndali vendosmëria e tij.

Brenda një viti të vetëm, Hughes arriti të vizitojë 133 vende duke përdorur transport publik, gjë që i siguroi edhe një rekord tjetër Guinness.

Aventurieri tha se frymëzimin e mori nga një shfaqje televizive e Michael Palin, si dhe nga udhëtimet e hershme me familjen në Evropë. Sipas tij, ky udhëtim dëshmon se një ëndërr e madhe mund të realizohet edhe me pak mjete financiare, për sa kohë që ka vendosmëri dhe kreativitet./KultPlus.com

↗

Marie Tharp: Gruaja që vizatoi botën e fshehur nën oqeane

✇KultPlus
By: Kult Plus

Në vitet 1950, Marie Tharp kishte një ëndërr të eksploronte oqeanet. Por si grua në atë kohë, asaj iu mohua mundësia të shkonte në ekspedita detare. Ndërsa burrat mblidhnin të dhëna me sonar mbi anijet kërkimore, Tharp qëndronte në një zyrë të qetë, duke i kthyer rreshtat e pafund të shifrave në harta.

Ajo qĂ« vizatoi ndryshoi pĂ«rgjithmonĂ« shkencĂ«n. PĂ«rmes punĂ«s sĂ« saj tĂ« pĂ«rpiktĂ«, Tharp zbuloi ekzistencĂ«n e njĂ« lugine tĂ« madhe tĂ« çarĂ« nĂ« mes tĂ« Atlantikut, pjesĂ« e njĂ« zinxhiri malor nĂ«nujore qĂ« shtrihej nĂ«pĂ«r oqeane. NĂ« fillim, gjetjet e saj u pĂ«rbuzĂ«n si “biseda grash”. Por me kalimin e kohĂ«s, kur provat u shtuan, hartat e saj u kthyen nĂ« dĂ«shmi tĂ« pakundĂ«rshtueshme pĂ«r teorinĂ« e tektonikĂ«s sĂ« pllakave, njĂ« nga revolucionet mĂ« tĂ« mĂ«dha nĂ« shkencat e tokĂ«s, shkruan KultPlus.

Në vitin 1977, u botua Harta Botërore e Dyshemesë së Oqeanit, një portret mahnitës i botës së fshehur nën detet e planetit. Sot, puna e saj vazhdon të jetë bazë edhe për teknologjitë moderne si Google Ocean.

Trashëgimia e Marie Tharp-it mbetet një dëshmi frymëzuese: për të ndryshuar botën nuk mjafton leja, por këmbëngulja, vizioni dhe guximi për të parë atë që të tjerët refuzojnë ta besojnë./KultPlus.com

↗

Ikona e përjetshme: Një udhëtim përmes hitëve të Michael Jackson

✇KultPlus
By: Kult Plus

Më 29 gusht 1958 lindi Michael Jackson, një nga ikonat më të mëdha të muzikës pop të shekullit XX. Trashëgimia e tij muzikore nuk është vetëm një koleksion hitesh; është një ndikim i jashtëzakonshëm që ka ndryshuar mënyrën se si prodhohet dhe perceptohet muzika në botë.

Fillimet: Jackson 5 dhe fëmijëria e artit

Karriera e Michael Jackson filloi në vitet 1960 me grupin e familjes, Jackson 5, ku ai dallohej për zërin e tij të jashtëzakonshëm dhe energjinë në skenë. Këngët si I Want You Back (1969), ABC (1970) dhe The Love You Save (1970) u bënë hite ndërkombëtare dhe e vendosën Jackson-in si një talent të jashtëzakonshëm të muzikës pop, shkruan KultPlus.

Kalimi nĂ« karrierĂ«n solo: “Mbret i Pop-it”

Në vitin 1971, Michael filloi karrierën solo dhe shpejt bëri një hap të madh drejt statusit të legjendës. Albume si Off the Wall (1979) dhe më pas Thriller (1982) nuk ishin vetëm të suksesshëm komercialisht, por edhe revolucionarë në mënyrën e produksionit dhe promovimit të muzikës.

“Thriller” mbetet albumi mĂ« i shitur nĂ« historinĂ« e muzikĂ«s, duke shitur mbi 66 milion kopje globalisht. Videoja muzikore e kĂ«ngĂ«s Thriller, me elemente tĂ« filmit horror dhe koreografi tĂ« jashtĂ«zakonshme, krijoi njĂ« standard tĂ« ri pĂ«r videoklipet, duke transformuar mĂ«nyrĂ«n se si artistĂ«t lidhen me audiencĂ«n.

Këngë që ndryshuan botën

Michael Jackson nuk ishte vetëm një këngëtar; ai përdorte muzikën për të adresuar çështje sociale dhe për të bashkuar njerëzit. Disa prej këngëve më ndikuesve përfshijnë:

“Billie Jean” (1983) – NjĂ« hit global qĂ« revolucionoi pĂ«rdorimin e basit dhe ritmit nĂ« pop, duke kombinuar elementĂ« tĂ« funk dhe R&B. NjĂ« performancĂ« ikonike nĂ« Motown 25, ku prezantoi moonwalk, e bĂ«ri kĂ«tĂ« kĂ«ngĂ« simbol tĂ« kulturĂ«s pop.

“Beat It” (1983) – NjĂ« kĂ«ngĂ« me mesazh kundĂ«r dhunĂ«s dhe pĂ«r bashkimin e komuniteteve, e njohur edhe pĂ«r solo-in e famshĂ«m tĂ« kitarĂ«s nga Eddie Van Halen.

“We Are the World” (1985) – NjĂ« himn bamirĂ«sie bashkĂ« me artistĂ« tĂ« tjerĂ« tĂ« famshĂ«m, qĂ« mbĂ«shteti luftĂ«n kundĂ«r urisĂ« nĂ« AfrikĂ« dhe tregoi fuqinĂ« e muzikĂ«s pĂ«r tĂ« ndryshuar botĂ«n.

“Man in the Mirror” (1988) – NjĂ« thirrje pĂ«r reflektim personal dhe ndryshim social, qĂ« vazhdon tĂ« frymĂ«zojĂ« breza tĂ« rinj.

“Black or White” (1991) – NjĂ« himn pĂ«r barazi racore dhe tolerancĂ«, me njĂ« video qĂ« pĂ«rdorte teknologji tĂ« reja tĂ« morphing, duke theksuar rĂ«ndĂ«sinĂ« e teknologjisĂ« nĂ« muzikĂ«.

Trashëgimia muzikore

Jackson ndryshoi mënyrën se si muzikës i jepet forma dhe promovimi. Ai solli inovacione në koreografi, videoklipe dhe stilin e performancës live. Performancat e tij, të njohura për energjinë dhe precizionin e jashtëzakonshëm, shërbyen si model për artistët që erdhën pas tij.

Trashëgimia e Michael Jackson nuk qëndron vetëm tek numrat rekord të shitjeve apo çmimet Grammy, por tek aftësia e tij për të bashkuar njerëz nga kultura të ndryshme përmes muzikës dhe mesazheve të saj. Ai e tregoi se pop muzikë nuk është vetëm argëtim, por edhe një mjet për ndryshim social dhe frymëzim global.

Michael Jackson mbetet simbol i padiskutueshëm i muzikës pop. Këngët e tij, nga Thriller e deri te Man in the Mirror, nuk kanë ndryshuar vetëm tregjet muzikore, por kanë formuar një mënyrë të re të të menduarit për artin, mesazhet sociale dhe performancën skenike. Trashëgimia e tij vazhdon të influencojë artistë të rinj dhe të magjepsë publiku në mbarë botën, duke e bërë atë një nga figurat më të rëndësishme të shekullit XX në muzikë./KultPlus.com

❌