Gazeta Si – Në filma dhe seriale televizive, veçanërisht në ato amerikane, është shumë e zakonshme që dy personazhe në telefon ta përfundojnë bisedën duke e mbyllur papritur telefonin, pa u përshëndetur.
Është një konventë shumë e zakonshme kinematografike dhe madje edhe kontraverse: në mediat sociale, veçanërisht në Reddit, shumë shikues thonë se e gjejnë të çuditshme dhe se, sapo fillojnë ta vënë re, nuk mund të mos e pikasin çdo herë.
Arsyeja nuk ka të bëjë fare me zakonet e ndryshme që njerëzit mund të kenë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës: edhe atje, mbyllja e një telefonate pa përshëndetje ose mbyllje përgjithësisht, konsiderohet e pahijshme. Skenaristi amerikan, Michael Jamin ofroi një shpjegim të mundshëm në një video të vitit 2022 në TikTok.
Jamin citon konceptin e “lëkurës së këpucëve”: është një term i përdorur për të treguar veprime rutinë që njerëzit kryejnë, të tilla si të ngrënit, të shkuarit në banjo ose thjesht të lëvizurit nga një vend në tjetrin, të cilat rrallë përfshihen në skenarë, sepse nuk shtojnë asnjë vlerë argëtimi.
Përkundrazi, ato rrezikojnë të mërzitin shikuesin dhe të ulin tensionin dhe ritmin e filmit ose serialit. Jamin shpjegon se përshëndetjet në fund të telefonatave janë pikërisht “lëkurë këpucësh” – domethënë, ato janë veprime realiste që nuk i shtojnë asgjë historisë dhe për këtë arsye shkurtohen.
Një aspekt tjetër që Jamin përmend, janë rregullat e kohëzgjatjes që duhet të respektohen kur bëhet një film ose serial televiziv: heqja e rreshtave të panevojshëm nga dialogu, kursen disa sekonda.
Jamin shpjegon se për të gjitha këto arsye, me kalimin e kohës, autorët e kanë bërë zakon të mos shkruajnë as përshëndetje në fund të telefonatave në skenarët e tyre, duke e ditur se ato do të shkurtohen gjithsesi gjatë fazës së rishikimit ose redaktimit.
Në një intervistë të vjetër me “Washington Post”, skenaristja amerikane Jennie Ayers konfirmoi gjithashtu se është çështje kohe, veçanërisht në sitcom-e: “Një episod sitcom-i, zgjat rreth 22 minuta. Çdo shaka duhet të jetë baza për një shaka, të jetë vetë një shaka, ose të çojë përpara ngjarjen”.
Megjithatë, efekti ndonjëherë është kundërproduktiv, sepse shumë njerëz thonë se e gjejnë kaq jorealiste saqë përfundojnë të shpërqendruar nga filmi dhe përpiqen të rifitojnë pezullimin e mosbesimit – atë marrëveshje të nënkuptuar me anë të së cilës shikuesi pranon të lërë mënjanë gjykimin kritik dhe të besojë atë që po i thuhet.
Shumë video humoristikeqarkullojnë në mediat sociale që përshkruajnë se si do të reagonim në jetën reale nëse, për shembull, pasi të pranojmë një ftesë për një takim, personi tjetër e mbyllte papritur telefonin, siç ndodh në filma.
Në shumicën e rasteve, reagimi do të ishte të telefononim menjëherë për të pyetur nëse linja kishte rënë, ose për të kuptuar arsyen e një gjesti kaq të pazakontë dhe në dukje të vrazhdë.
Disa vite më parë, një lexues i “The Guardian”, raportoi se po përpiqej të imitonte këtë praktikë në telefonatat e tij në jetën reale dhe njerëzit në anën tjetër do ta telefononin menjëherë duke menduar se linja ishte ndërprerë.
Situata është e ndryshme për dramat, filmat aksion ose situatat, ku telefonata ndodh midis dy personave në një atmosferë të tensionuar.
Në ato momente, ndërprerja e menjëhershme e telefonatës është një element funksional që pasqyron gjendjen emocionale të personazheve: një “përshëndetje” ose çdo frazë tjetër përmbyllëse do të ulte intensitetin emocional të skenës dhe do ta bënte gjithçka më pak të besueshme nga pikëpamja narrative.
Një shembull shumë i famshëm është skena në filmin “Taken” (viti 2008), në të cilën, pas telefonatës kërcënuese të Liam Neeson, do të ishte e pamundur të përfshihej një “përshëndetje” pa prishur tensionin e skenës.
Sigurisht, kjo nuk vlen për të gjithë filmat dhe serialet: është e zakonshme në kinemanë amerikane, por është shumë më pak e zakonshme, për shembull, në filmat evropianë ose prodhimet e pavarura, të cilat ndjekin qasje dhe stile narrative më pak konvencionale.
Gazeta Si – Duke synuar rublën, por duke marrë një të qindtën e saj. Ndonjëherë ekstremet përplasen. Me këtë shprehje të vjetër popullore, opozita ruse dhe media e saj synojnë të theksojnë se pavarësisht pritshmërive të larta, në Anchorage nuk u ra dakord për asgjë konkrete.
Duke iu referuar “kopeck”-ut, monedhës së vjetër prej bakri, e cila edhe sot konsiderohet një e qindta e rublës, galaktika ultranacionaliste, e ashtuquajtura Partia e Luftës së Përjetshme, e cila i frikësohej një armëpushimi të menjëhershëm si murtaja, nxjerr në pah turpin e Donald Trump, i cili donte të arrinte shumë dhe iu desh të kënaqej me pothuajse asgjë.
Por të dyja palët bien dakord në një pikë. Vladimir Putin bleu më shumë kohë, pa lëshuar asgjë, por në vend të kësaj mori, falas, një foto të qilimit të kuq të shtruar nën këmbët e tij dhe një shtrëngim historik duarsh, të cilat në vetvete janë tashmë shenjë e një fitoreje të madhe për Rusinë.
Dhe nëse për median dhe politikën zyrtare, presidenti rus, sipas përkufizimit, nuk bën kurrë gabime, imagjinoni kur ai fiton në të vërtetë.
Komenti i mëngjesit i nxitës Dmitry Medvedev ishte i qetë, pothuajse olimpik. Ndoshta, sepse kur gjërat shkojnë kaq mirë, të paktën sipas vizionit të tij agresiv, fyerjet janë të panevojshme.
“Një mekanizëm i vërtetë për takime midis Rusisë dhe Shteteve të Bashkuara në nivelet më të larta është rivendosur. Qetësi, pa ultimatume apo kërcënime. Presidenti rus personalisht dhe në detaje i shpjegoi Presidentit të Shteteve të Bashkuara kushtet tona për t’i dhënë fund konfliktit në Ukrainë. Shefi i Shtëpisë së Bardhë refuzoi të ushtronte presion mbi Rusinë. Të paktën për momentin. Është e rëndësishme që takimi demonstroi se negociatat janë të mundshme pa parakushte dhe njëkohësisht me vazhdimin e Operacionit Special Ushtarak. Më e rëndësishmja, të dyja palët e vendosën në mënyrë të qartë përgjegjësinë për arritjen e një ndërprerjeje të armiqësive mbi supet e Kievit dhe Evropës”.
Uebsajti “Tsargrad”, një qendër mediatike për mbështetësit e linjës së ashpër, i krijuar dhe i mbështetur nga oligarku mistik Konstantin Malofeev, i cili në vitin 2014 financoi Burrat e Vegjël të Gjelbër që pushtuan Donbasin, u angazhua në një transmetim të drejtpërdrejtë që i ngjante një marshimi triumfal.
Oleg Tsarev, një ish-deputet i Radës që shërbeu katër mandate për Partinë e Rajoneve të Yanukovych, një nga kundërshtarët më të zëshëm të “regjimit të Kievit”, shprehu kënaqësinë e tij që kishte parashikuar këtë rezultat.
“Rusia nuk është e interesuar për një armëpushim. Shtabi i Përgjithshëm i raporton presidentit çdo ditë se fitorja jonë në front mund të jetë e shpejtë. Të biem dakord për një ndalim të armiqësive ndërsa vazhdojmë të përparojmë do të kishte qenë e padrejtë. Në këtë moment, vetëm raportet e ushtrisë në Kremlin dhe më pas bisedimet e heshtura në nivele të larta kanë rëndësi, të bëra të mundura sigurisht jo falë ‘paqebërësit’ Trump, por vetëm falë ushtarit rus i cili, pavarësisht gjithçkaje, po ecën përpara”.
Këtë mëngjes, mbërriti edhe editoriali nga themeluesi Malofeev. Ai e ka kritikuar më parë Putinin për “zvarritje”, por është në ekstazë pas Alaskës.
“Le të shohim nëse administrata amerikane mund ta detyrojë regjimin e Kievit të bëjë paqe. Ndërkohë, duhet të pranojmë se Putini, si gjithmonë, është negociatori më i mirë në botë: paqe me Amerikën dhe ne vazhdojmë të përparojmë në Donbas. Një arritje e madhe”.
Me disa rezerva, ky qëndrim ndahet edhe nga vëzhgues pak më të shkëputur, siç është Timofei Bordachev i Qendrës Kërkimore Evropiane dhe Ndërkombëtare, një profesor në Shkollën e Lartë të Ekonomisë, një nga vatrat e putinizmit.
“Nuk prisja që samiti të zgjidhte çështjen ukrainase, e cila është gurthemeli i sigurisë evropiane. Por në të njëjtën kohë, ideja e ‘disfatës strategjike’ dhe ‘izolimit’ të Rusisë, është hequr përfundimisht nga pala amerikane. Kjo qasje e përjashtoi konfliktin nga fushëveprimi i marrëdhënieve ndërkombëtare dhe e bëri atë të pakontrollueshëm. Fakti që ky ndryshim ka ndodhur sugjeron se ka dalë në pah një realitet i ri: lufta në Ukrainë mbetet, faza e saj ushtarako-teknike ka të ngjarë të vazhdojë për një farë kohe, por po bëhet normale në historinë e marrëdhënieve ndërkombëtare. Dhe, për këtë arsye, e zgjidhshme: nuk ka faktorë ‘ekzistencialë’ për vazhdimin e saj”.
Nëse bllokimi në Ukrainë është një objektiv i arritur, politika zyrtare ka për detyrë të theksojë natyrën globale të samitit, i cili nuk ishte i kufizuar vetëm në Ukrainë – kjo është parulla.
Andrey Klishas, kryetar i Komitetit të Senatit për Legjislacionin Kushtetues, e përmbush këtë detyrë duke folur për një “vizion të gjerë”, të cilin ai beson se konfirmon aspiratën e Rusisë për paqe të qëndrueshme dhe të drejtë.
“Në agjendë është një arkitekturë e re e sigurisë evropiane dhe ndërkombëtare, dhe të gjithë duhet ta pranojnë atë. Detyrat e Operacionit Special Ushtarak do të përmbushen ose ushtarakisht ose diplomatikisht. Nuk do të ketë armëpushim pa parakushte, edhe pse fronti po shembet dhe trupat ruse po çlirojnë vazhdimisht territore të reja”.
Kolegu i tij Andrey Klimov, kreu i Komisionit për Mbrojtjen e Sovranitetit Shtetëror, një diplomat me reputacion për të qenë i butë, gjithashtu i bashkohet korit.
“Shoh që në javët e fundit amerikanët kanë qenë shumë seriozisht duke shqyrtuar mundësitë e arritjes së një rezultati të madh strategjik, ekonomik dhe financiar që mund të vijë nga një rivendosje e mundshme e marrëdhënieve normale me Rusinë. SHBA-së duhet t’i njihet fakti që ka bërë gjithçka të mundshme për të mos lënë vend për partnerët e tyre më të vegjël evropianë, e aq më pak për kukullën Zelenski. Ata i mbajnë larg duke imponuar hapat dhe zgjedhjet e tyre, si ky samit, për të shmangur një tjetër spirale tensioni me Rusinë”.
Ndërkohë, rubla kohët e fundit ka filluar të rritet përsëri, diçka që nuk e kishte bërë për muaj të tërë.
Gazeta Si – Pesë persona janë konfliktuar ashpër me njëri-tjetrin në Kurbin ku falë ndërhyrjes së policisë është shmangur një ngjarje e rëndë kriminale.
Në pranga ra 37-vjeçari Klajdi Rryta me banim në Tiranë, ndërsa 4 persona të tjerë të identifikuar si G. D., 27 vjeç, banues në Tiranë; E. Sh., 29 vjeç; E. Sh., 34 vjeç; si dhe E. R., 32 vjeç, banues në Laç.
Mësohet se gjatë sherrit që kanë pasur rreth orës 11:00 në rrugën “Kurbini” këtë të shtunë, 37 vjeçari Rryta ka qëlluar në ajër me pistoletë.
Fatmirësisht nuk ka patur persona të lënduar. Ndërsa pas ndërhyrjes së policisë, 37-vjeçarit iu gjet dhe sekuestrua pistoleta tip “Glock” me fishek në fole gati për qitje. Policia thotë se po punon për kapjen e 4 personave të shpallur në kërkim.
Nga Gazeta ‘Si’– Sytë e Jenna Ortegës janë të lyer lehtë, të rrethuar nga hije të errëta. Fytyra e saj është e zbehtë dhe mollëzat e faqeve i janë theksuar nga një nuancë gri. Buzët e saj janë në vjollcë. Ajo duket e rraskapitur.
Trendi i fundit i bukurisë i Gjeneratës Z(12-27 vjeçaret) “Tired Girl” (Vajzë e lodhur) feston pamjen e të qenit pa fjetur.
Për aq kohë sa kanë ekzistuar standardet e bukurisë, njerëzit kanë luftuar kolektivisht kundër të dukurit të lodhur. Korrektorët apo kremi i syve janë krijuar për të na bërë të dukemi të freskët dhe vigjilentë.
Jenna Ortega në rolin e Wednesday
Historikisht, të dukurit e lodhur është shoqëruar me shëndet të dobët, plakje dhe mungesë tërheqjeje. Bukuroshja e Tired Girl feston të kundërtën; ka të bëjë me përqafimin e papërsosmërive që tradicionalisht jemi përpjekur t’i fshehim.
Vajza moderne simbol i këtij trendi është Wednesday Addams, vajza e sëmurë dhe emocionalisht e rezervuar e familjes Addams, e cila është fokusi i serialit Netflix të Tim Burton me protagonist Ortegën në këtë rol. Ashtu si sezoni i parë, edhe sezoni i dytë e shfaq aktoren me lëkurë të zbehtë, një pamje që ajo e rikrijoi së fundmi në tapetin e kuq për premierën e shfaqjes në Londër. Ata që kanë lindur jashtë grupmoshës së Gjeneratës Z do t’i njohin referencat e mëparshme – mendoni për Angelina Jolie në “Girl Interrupted” ose një Natalie Portman të re në “Leon”.
Të tjerë fansa të famshëm bashkëkohorë të trendit të grimit përfshijnë aktoren Lily Rose-Depp, modelen dhe muzikanten Gabbriette dhe influencueset Emma Chamberlain, Danielle Marcan dhe Lara Violetta. Që nga fundi i korrikut, grimi i vajzave të lodhura është tani një kategori në TikTok, me tutoriale të shumta se si të arrihet pamja e privuar nga gjumi, me disa nga më të njohurat që kanë fituar mbi 300.000 shikime deri më tani.
Një trend i përkohshëm
“Tired Girl” nuk duhet ngatërruar me stilin gotik, një nënkulturë e bazuar në muzikë që krijoi një pamje më të zymtë që përfshinte lëkurë shumë më të zbehtë dhe sy të errët më të rëndë dhe të theksuar.
Por, ashtu si me trendet e tjera kalimtare të TikTok, rrënjët e Tired Girl nuk janë aq të thella. “
Nga ana tjetër, pamja e vajzës së lodhur është pjesë e fenomenit kalimtar “thelbësor”, një fjalë e përdorur për të përshkruar estetikën specifike të internetit, të tilla si “cottagecore” (e frymëzuar nga natyra, romantike) ose “Barbiecore” (e gjallë dhe hiper-femërore).
Trendi ka një energji dalluese të Tim Burton, kështu që nuk është çudi që u shfaq në të dy sezonet e Wednesday.
“Parimi kryesor ishte të arrihej një pamje e lëmuar, por natyrale duke përdorur produkte minimale dhe duke nxjerrë në pah tiparet natyrale të Jennës”, tha artistja e flokëve dhe e grimit Tara McDonald, e cila krijoi pamjen e Ortegës në sezonin e parë. Meqenëse fondatina e Ortegës ishte me ngjyrë më të çelët se ngjyra e saj natyrale e lëkurës, dhe McDonald “nuk donte ta fshihte zonën e saj natyrale poshtë syve me grim”, rrathët më të errët rreth syve të saj binin më shumë se zakonisht, shpjegoi McDonald.
Jenna Ortega
“Hija e syve ishte e errët, por ishte gjithmonë një aplikim i lehtë, dhe iluzioni i buzëve të skuqura natyrshëm – pothuajse sikur të ishin kafshuar butësisht – ishte çelësi”, shtoi ajo.
Duke u kthyer kundër përsosmërisë
Ashtu si me çdo pamje të theksuar bukurie, ka një mesazh në grimin e saj. “Qëllimi ishte gjithmonë që ajo të mos jetë lloji i vajzës që kalon orë të tëra duke bërë flokët dhe grimin”, tha Nirvana Jalalvand, e cila ishte pas pamjes së bukurisë së Ortegës për sezonin e dytë. “Ajo thjesht nuk është ai lloj personi. Ajo ka raste për të zgjidhur dhe vende të rëndësishme për të qenë. Tualeti nuk do të jetë lart në listën e saj të prioriteteve.”
Në këtë drejtim, moskokëçarja e saj në lidhje me pamjen e saj shërben si antitezë ndaj idealeve tradicionale të bukurisë, të rafinuara dhe të freskëta, dhe një përmbysje e feminitetit.
Është një largim i qartë nga estetika e “vajzës së pastër”, një pamje me fytyrë të freskët që përfshin faqe të skuqura, lëkurë të shkëlqyeshme dhe grim minimal, e popullarizuar nga Bella Hadid, Hailey Bieber dhe Kendall Jenner gjatë viteve të fundit.
“Megjithatë, nuk është vetëm grimi; është pjesë e diçkaje më të gjerë”, tha Jalavland. “Edhe mënyra se si njerëzit postojnë fotot e tyre në Instagram tani ka ndryshuar.Të gjithë jemi lodhur nga perfeksionizmi tepër i kuruar. Kjo kulturë e çrregullt është një luftë kundër asaj estetike të vajzës së pastër. Vajza e lodhur është një mënyrë tjetër për ta prezantuar veten. Është pothuajse sikur kemi shkuar aq larg në përsosmëri sa njerëzit po kthehen prapa.”
Gazeta Si – Nga shprehjet shumëngjyrëshe të Putinit deri te vaktet e servirura, samiti i Alaskës do të mbetet në histori edhe për karakterin e tij shumëdimensional.
Filloi në tavolinë me mishin e pulës nga Kievi të ofruar gazetarëve rusë në fluturimin për në Anchorage. Pjata, sigurisht, u shfaq menjëherë në internet dhe gazetarët në bord ironikisht e morën atë si “një shenjë të mirë për negociatat”.
Ministri i Jashtëm rus, Lavrov mori të njëjtën iniciativë sarkastike, duke veshur një bluzë me fjalët CCCP, akronimi cirilik për Bashkimin Sovjetik, në prag të takimit.
Analistët e shohin atë si një mënyrë për të përsëritur vizionin e tij imperialist. Në treg, vlen pothuajse 100 euro. Shkencëtarët e sjelljes u thirrën gjithashtu për të studiuar çdo detaj të vogël të samitit.
Çdo moment i takimit Trump-Putin ne Alaskë u vëzhgua me lupë nga mediat. Nuk u la pa komentuar përgatitja, veshja e dy liderëve, shtrëngimi i duarve dhe shumë detaje që nuk u panë në transmetimet live.
Para se Putin të zbriste nga avioni i tij, tre ushtarë amerikanë u fiksuan nga telekamerat, duke rregulluar tapetin e kuq. Ky veprim u kundërshtua nga ukrainasit të cilët e komentuan si nënshtrim ndaj kreut të kremlinit.
Për rreth 30 minuta Trump e priti homologun rus brenda avionit Air Force. Jo pa kritika ishte edhe momenti kur kreu i Shtëpisë së Bardhë duartrokiti ardhjen e liderit të Kremlinit, pamje të cilat më pas u fshinë nga Shtëpia e Bardhë. Gjithashtu, dhe shtrëngimi i fortë i duarve nga Putin, u komentua si superioritet.
Çalimi herë pas here i Putin bëri që mediat të hamendësojnë se ai nuk gëzon shëndet të mirë. Shkujdesje u cilësua xhaketa e hapur e Trump në podiumin e takimit, ndërsa ndryshe u paraqit homologu i tij Putin.
Teksa dy liderët po i drejtoheshin podiumit, një avion bombardues B-2 dhe avionë të tjerë luftarakë fluturuan mbi kokat e tyre. Avioni B-2 konsiderohet simbol i fuqisë amerikane.
Është jashtëzakonisht e pazakontë të shohësh dy liderë të fuqive të mëdha të udhëtojnë në të njëjtën makinë. Putin hipi në makinën e presidentit amerikan, që njihet me emrin “Bisha”.
Ai u ul në krahun e majtë, ndërsa Trump në anën e djathtë dhe në vendin e parë ishte një agjent i shërbimeve sekrete.
Putin u shfaq i qeshur brenda makinës, ndërsa dy liderët zhvilluan një bisedë private për rreth 10 minuta, aq sa zgjati rruga për në bazën ushtarake amerikane, aty ku dhe u zhvillua takimi i shumëpritur.
Gazeta Si – Ashtu si lokomotiva me avull, telefoni mekanik dhe vaksina e parë, pushimet në plazh u shpikën në fakt në Britani të Madhe.
Të kalosh pushime në plazh mund të duket si gjëja më e natyrshme në botë: të bredhësh përgjatë bregdetit, të luash mes valë dhe të shtrihesh me këmbët dhe krahët në rërë.
Megjithatë, plazhi nuk është konsideruar gjithmonë një vend për t’u çlodhur dhe për t’u argëtuar: në fund të fundit, mund të jetë shumë i ftohtë ose shumë i nxehtë, shumë me rërë, i lagësht, i zymtë ose i pakëndshëm.
Dhe pastaj gjithmonë ekziston mundësia e mbytjes në det. Ideja e pushimeve në plazh u bë popullore në Britaninë e shekullit të 18-të, nga ku u përhap në të gjithë botën.
Kjo nuk do të thotë që njerëzit e shmangnin plazhin më parë: pushimet atje, megjithatë, nuk ishin një fenomen kulturor.
Një plazh në Blackpool, Angli, në vitin 1903
Origjina e pushimeve në plazh lidhet me mënyrën se si industrializimi po e ndryshonte Britaninë në atë kohë, si dhe me disa teori mjekësore që u përhapën gjatë asaj periudhe dhe që duken të çuditshme sot.
Siç shkruan Daniela Blei në një ese të shkëlqyer të publikuar në Smithsonian.com – revista e “Smithsonian Institution” – nuk ka shumë rrëfime për njerëz që pushojnë në plazh që datojnë që nga periudhat e hershme.
Nga antikiteti deri në shekullin e 18-të, plazhi “ngjallte frikë dhe trazirë në imagjinatën popullore” dhe ishte “sinonim i natyrës së egër dhe të rrezikshme. Ishte vendi ku shkatërroheshin anijet dhe ndodhnin fatkeqësi natyrore”, shkruan Blei.
Disa nga referencat më të hershme dhe më të rëndësishme për detin në kulturën perëndimore vijnë nga Bibla, ku oqeani përshkruhet si një vend misterioz dhe shkatërrues: ai shkaktoi Përmbytjen e Madhe dhe në Zanafillë përshkruhet si një “humnerë e madhe”.
“Ky element i pazbutur ishte provë se Krijimi nuk ishte ende i plotë”, shkruan Alain Corbin në librin e tij “Shpikja e Detit: Perëndimi dhe Joshja e Plazhit” (1750-1840), të cilin Blei e citon në artikullin e saj.
Poetët dhe filozofët romakë Horace, Ovid dhe Seneka e urrenin detin dhe e përshkruanin atë si një forcë “jo shoqërore” që ndante njerëzit, shpjegon Corbin. Në veprat e Shekspirit, deti paraqitet në formën e stuhive, udhëtimeve kaotike dhe mbytjeve të anijeve.
Megjithatë, në shekujt e 17-të dhe 18-të, deti filloi të shfaqej në poezinë franceze në një dritë më lajkatuese, thotë Corbin.
Në shekullin e 18-të, pikturat holandeze të peizazheve detare filluan të tërhiqnin turistë në qytetet bregdetare, të etur për të admiruar të njëjtat pamje që piktorët kishin vëzhguar.
Por një vetëdije e thellë për përfitimet e kalimit të kohës në plazh filloi në Britani në fund të shekullit të 18-të dhe fillim të shekullit të 19-të, kryesisht falë recetave mjekësore të kohës.
Shumë mjekë të kohës besonin se larja në detin e ftohtë mund të ishte e dobishme për gjendje të tilla, si melankolia dhe problemet me shpretkën, një tepricë e supozuar e tëmthit të zi, që i bënte njerëzit introvertë, të depresionuar, të kujdesshëm dhe me humor të keq.
Sëmundja rrjedh nga ideja e katër humoreve, një teori bazë mjekësore që daton që nga Hipokrati dhe grekët e lashtë.
Robert Burton, një studiues anglez që shkroi Anatominë e Melankolisë në vitin 1621, e përshkroi melankolinë si një nga sëmundjet kryesore njerëzore, një sëmundje të shpirtit dhe trupit që shoqërohet me shpretkën.
Megjithatë, për të luftuar melankolinë, strategjia e Burton nuk përfshinte pikërisht pushimet në plazh: Burton besonte se njerëzit që vuanin nga melankolia duhet të qëndronin në vende të thata.
Megjithatë, Corbin shpjegon se teoritë e tij në fund të fundit çuan, në një mënyrë ose në një tjetër, në përhapjen e pushimeve në plazh.
Burton besonte se kurimi më i mirë për melankolinë ishte një ndryshim peizazhi dhe për këtë arsye rekomandoi udhëtimin, ndryshimin e peizazhit dhe gjetjen e një vendi që i lejonte të admironte horizontin.
Gjatë dy shekujve të ardhshëm, recetat e Burtonit frymëzuan mjekë të tjerë që filluan t’u këshillonin pacientëve të shkonin në bregdet, duke besuar se zhytja në ujëra të ftohta, të kripura dhe të trazuara do të shkaktonte një tronditje që kishte efekte të dobishme në shëndetin e tyre.
Recetat e mjekëve të asaj kohe detajonin kohëzgjatjen, frekuencën dhe kushtet e larjes dhe traktatet shkencore ishin të shumta, duke listuar plazhet më të mira për një sërë sëmundjesh.
Corbin tregon se gratë britanike shpesh punësonin “ndihmëse larjeje”, të cilat i ndihmonin të kuptonin kohën dhe metodën e duhur për larje – për shembull, cila pjesë e trupit duhet të vinte në kontakt me valët.
“‘Ndjekësit’ i zhytnin pacientët e tyre në ujë pikërisht në momentin kur valët thyheshin, duke u kujdesur që të mbanin kokat nën ujë për të rritur ndjesinë e mbytjes”, shkruan Corbin.
Ashtu si kalitja e çelikut, këto banja periodike të ftohta konsideroheshin një metodë për forcimin e pacientëve, siç ishin gratë e reja, lëkura e zbehtë e të cilave konsiderohej e rrezikshme.
Zbulimi i oksigjenit nga Antoine Lavoisier në vitin 1778 çoi në popullarizimin e gjerë të teorive rreth përfitimeve shëndetësore të ajrit të detit, i cili mendohej se ishte më i oksigjenuar dhe i pastër, shpjegon Corbin.
Ndërkohë, uji dhe ajri në qytetet britanike po ndoteshin më shumë. Fabrikat po lindnin në të gjithë Britaninë – vendi i parë që u industrializua.
Turizmi dhe industrializimi shkonin dorë për dore, duke u dhënë njerëzve, si dëshirën, ashtu edhe mundësinë – në aspektin e financave dhe transportit – për t’u larguar.
Me kalimin e kohës, të shkuarit në bregdet u bë një lloj aktiviteti konkurrues në shoqërinë e lartë britanike.
Në vitin 1783, Princi i Uellsit – i cili më vonë do të bëhej Mbreti George IV – vizitoi Brighton, pasi iu tha se larja në det do t’i përmirësonte problemet me artritin.
Në dekadat në vijim, kjo prirje u përhap në të gjitha elitat. Në romanin “Emma” të Jane Austen, botuar në vitin 1815, për shembull, babai hipokondriak i protagonistit diskuton vazhdimisht me miqtë e tij të shoqërisë së lartë përfitimet shëndetësore të plazheve të ndryshme të Britanisë.
Zakoni i të shkuarit në bregdet u përhap më pas në të gjitha nivelet e shoqërisë. Hekurudhat që u ndërtuan në të gjithë Britaninë në fillim të shekullit të 19-të e bënë udhëtimin drejt oqeanit të arritshëm edhe për klasat e ulëta.
Deri në fund të shekullit të 19-të, Blackpool ishte bërë vendpushimi kryesor bregdetar në botë për klasën punëtore.
“Deri në vitin 1840, plazhi kishte fituar një kuptim të ri për evropianët. Ishte bërë një vend për konsum njerëzor: një ‘arratisje’ e lakmuar nga qyteti dhe rutina e jetës moderne”, shkruan Blei.
Ashtu si shumë gjëra të tjera të epokës, pushimet në bregdet u bënë një nga eksportet kulturore të Britanisë, duke u përhapur gojë më gojë dhe nëpërmjet emigrantëve britanikë.
Në fillim të shekullit të 19-të, vendpushimet kishin lindur tashmë në Normandi – në Francën veriperëndimore – Gjermaninë veriore dhe Skandinavi, thotë Walton, dhe deri në fund të shekullit, ato kishin arritur edhe në Shtetet e Bashkuara, së pari në bregdetin e Anglisë së Re dhe pastaj gradualisht në rajonin e Atlantikut të Mesëm dhe në Jug.
Në vitet 1960, popullariteti i madh i paketave me udhëtime ajrore, çoi në rënien e qyteteve tradicionale turistike, si Brighton dhe Coney Island. Por për ata që duan t’i vizitojnë ato, një zhytje në det është ndoshta ende një kurë e mirë për trishtimin.
Gazeta Si – Ndërsa analizonte imazhet e CT të trurit, një AI e Google shpiku një pjesë anatomike inekzistente, duke shkruar një raport që më vonë u përfshi në një studim shkencor mbi dobinë e AI-së në diagnozat mjekësore.
Gabimi u vu re nga një neurolog i cili nuk ishte i përfshirë në studim dhe u korrigjua vetëm pjesërisht nga Google, i cili u përpoq të minimizonte rëndësinë e tij.
Historia, e raportuar nga disa faqe interneti të teknologjisë dhe shëndetit, është emblematike se si inteligjenca artificiale, pavarësisht se tregon potencial të madh në fushën mjekësore, mund të gjenerojë rezultate mashtruese nëse nuk mbikëqyret siç duhet.
Përtej shkrimit, vizatimit, redaktimit të imazheve dhe kompozimit të muzikës, sistemet e inteligjencës artificiale (IA) pritet të përdoren gjithnjë e më shumë në fusha të shumta, përfshirë kujdesin shëndetësor.
Disa nga zhvilluesit më të mëdhenj, si OpenAI dhe Google, kanë argumentuar prej kohësh se AI e tyre mund të përdoret jo vetëm në zhvillimin e barnave të reja, por edhe për të ndihmuar mjekët të bëjnë diagnoza më të sakta dhe më të sakta.
Ka mundësi dhe entuziazëm të madh rreth kësaj mundësie, por disa mjekë dhe ekspertë të AI-së kërkojnë kujdes dhe pranojnë kufizimet e aplikacioneve aktuale diagnostikuese.
Për më shumë se një vit, Google ka promovuar progresin dhe rezultatet e arritura nga Med-Gemini, një grup modelesh multimodale (domethënë, modele që kombinojnë elementë të shumtë, siç janë informacionet nga imazhet, teksti dhe burime të tjera) të specializuara në mjekësi.
Ky sistem mund të përmbledhë tekste mjekësore, të vlerësojë simptomat e raportuara nga një pacient për të provuar një diagnozë dhe është gjithashtu i aftë të analizojë imazhe të tilla si rrezet X, skanimet CT dhe MRI-të, duke zbuluar anomali dhe duke i raportuar ato te mjekët.
Kjo detyrë e fundit është kryer nga disa inteligjenca artificiale të tjera të disponueshme për njëfarë kohe dhe ka rezultuar shumë premtuese, me teste që tregojnë se sistemet e analizës së imazhit ndonjëherë panë gjëra që radiologët nuk i kishin parë. Por gjërat nuk shkojnë gjithmonë mirë.
Inteligjencat artificiale mund të halucinojnë dhe për këtë arsye të raportojnë diçka që nuk ekziston, ose të shpikin një pjesë anatomike tërësisht, me të gjitha rreziqet që mund të sjellin nëse mjekët që përdorin këto softuerë bëjnë vlerësime të pakujdesshme.
Med-Gemini e bëri këtë duke krijuar një pjesë të trurit që nuk ekziston dhe e cila më pas përfundoi në një studim shkencor, i cili përshkroi progresin e arritur nga ajo inteligjencë artificiale.
Për të kuptuar problemin, nevojitet një mësim i shpejtë mbi anatominë. Ganglionet bazale janë një strukturë e trurit e përbërë nga neurone të vendosura në bazën e trurit dhe janë të përfshira në funksione të shumta, të tilla si kontrolli i lëvizjes, të mësuarit dhe menaxhimi emocional.
Arteria bazilare, nga ana tjetër, është një enë gjaku që çon gjak në struktura të shumta të trurit. Prandaj, ato kanë funksione shumë të ndryshme dhe për këtë arsye kërkojnë trajtime të ndryshme në varësi të problemeve të mundshme.
Halucinacioni i Med-Gemini përbëhej nga shpikja e “ganglioneve bazilare”, një pjesë anatomike joekzistente.
Gabimi nuk u vu re nga ata që shqyrtuan raportin, as nga ata që më pas përgatitën studimin shkencormbi aftësitë e AI-së së Google në fushën mjekësore.
“Ganglionet bazale” gjithashtu përfunduan në blogun zyrtar të kompanisë në maj 2024, në një artikull informues që ilustronte pikat kryesore të studimit në mënyrë që të nxirrte në pah progresin e bërë me AI-në e re.
Pjesa e studimit që ilustron aftësitë e Mes-Binjakëve me “ganglionet bazale”
Siç raportohet nga faqja e internetit e teknologjisë “The Verge”, gabimi u vu re më vonë nga një neurolog i cili kishte kryer kërkime me inteligjencën artificiale. Ai njoftoi Google, i cili e redaktoi artikullin popullor pa i njoftuar ata se e kishte korrigjuar gabimin, i cili, për më tepër, mbeti i pranishëm në studimin shkencor.
Neurologu vuri në dukje publikisht se artikulli ishte korrigjuar pa ndonjë informacion të ri, dhe vetëm atëherë Google e ndryshoi atë përsëri, duke shtuar një shpjegim që do t’i kishte hutuar shumë mjekë: “Vini re se ‘basal’ është një gabim i zakonshëm transkriptimi i fjalës ‘basal’ që Med-Gemini mësoi nga të dhënat e tij të trajnimit, edhe pse kuptimi i raportit të tij mbetet i njëjtë.” Prandaj, Google e konsideroi atë më shumë si një gabim shtypi sesa një halucinacion.
Duke përdorur një motor kërkimi shkencor të madh si Google Scholar, ka më pak se njëqind rezultate për “ganglionet bazilare”, ndërsa ka gati 900,000 rezultate për “ganglionet bazale” dhe gati 150,000 për “arterien bazilare”.
Gjatë trajnimit të tij, Med-Gemini do të duhej të analizonte shumë më tepër tekste që përmbanin dy versionet e sakta sesa ato pak me gabimin, kështu që është e paqartë pse në atë rast specifik prodhoi një term që nuk ka kuptim mjekësor.
Përgjigja e ChatGPT ndaj kërkesës për të krijuar “një përfaqësim realist të botës në të ardhmen nëse njerëzimi vazhdon të zhvillojë inteligjencën artificiale”
Jeta e askujt nuk u vu në rrezik nga gabimi, por sjellja anormale e inteligjencës artificiale nuk duhet nënvlerësuar, veçanërisht në fushën mjekësore.
Në një seri testesh, disa mjekë vunë re se modele të tjera, të tilla si MedGemma, gjithashtu e zhvilluar nga Google, i ndryshojnë ndjeshëm përgjigjet e tyre në varësi të mënyrës se si u bëhen pyetje, duke prodhuar kështu raporte të ndryshme për të njëjtat imazhe të analizuara.
Nëse kërkesa, d.m.th., teksti që përmbante kërkesën, përfshinte detaje të gjera të pacientit, inteligjenca artificiale ofronte një diagnozë të saktë të problemit, ndërsa për një kërkesë më të paqartë, sistemi nuk arrinte të zbulonte ndonjë problem shëndetësor edhe pse ato ishin të dukshme në rrezet X.
Kompanitë e mëdha të teknologjisë që qëndrojnë pas modeleve më të njohura, si ChatGPT dhe Gemini, thonë se inteligjenca artificiale e tyre duhet të shihet si një ndihmë për mjekët, jo si një zëvendësim, duke nënkuptuar se vendimi përfundimtar i mbetet mjekut, si në aspektin e diagnozave ashtu edhe të trajtimeve që do të përshkruhen.
Por edhe këtu, mund të ketë probleme. Inteligjenca artificiale do të përdoret gjithnjë e më shumë për të shkruar raporte dhe receta, duke i bërë ato më të lehta për t’u kuptuar nga pacientët dhe më të shpejta për t’u plotësuar nga mjekët.
Mjekët do të jenë gjithmonë përgjegjës për korrigjimin e tyre për t’u siguruar që Inteligjenca Artificiale nuk ka keqkuptuar ose shpikur një pjesë, me rrezikun që me recetën e njëqindtë të ngjashme, mjeku mund të humbasë diçka, me rreziqe që variojnë nga minimale në shumë serioze për pacientin.
Zhvilluesit e modeleve shpesh theksojnë se vetëm në pak vite, ka pasur përparime të mëdha në saktësinë e tyre, ndërsa prevalenca e gabimeve njerëzore në fushën mjekësore mbetet pak a shumë e qëndrueshme. Këto gabime mund të reduktohen falë përhapjes së Inteligjencës Artificiale.
Nuk ka mungesë potenciali dhe disa përvoja premtuese janë tashmë të disponueshme. Ekzistojnë gjithashtu propozime për të parandaluar një “garë drejt inteligjencës artificiale” siç ka ndodhur tashmë në sektorë të tjerë, në mënyrë që kostot dhe mundësitë e përdorimit të tyre në kujdesin shëndetësor të studiohen dhe analizohen më mirë.
Siç shpjegoi për “The Verge”, Jonathan Chen, profesor i asociuar në Shkollën e Mjekësisë të Stanfordit: “Është një kohë vërtet e çuditshme, ku shumë nga këto gjëra po përvetësohen shumë shpejt në mjediset klinike. Ato nuk janë pjekur ende. […] Kur kemi të bëjmë me mjekësinë, diçka e papërsosur mund të duket e patolerueshme”.
Gazeta Si – Ne i konsiderojmë kryesisht ato armiq që duhen eliminuar me dezinfektantë, detergjentë dhe antibiotikë. Megjithatë, bakteret janë thelbësore për jetën tonë dhe atë të planetit.
Dy studiues nga Instituti për Gjenomikë dhe Biologji Sistemesh në Laboratorin Kombëtar Argonne në Illinois (SHBA), u përpoqën të imagjinonin se çfarë do t’i ndodhte botës, nëse të gjitha speciet bakteriale do të zhdukeshin papritmas dhe simulimi parashikoi një kolaps të plotë shoqëror brenda një viti.
Pas një periudhe urie, anarkie dhe lufte civile, zhdukja e një pjese të madhe të popullsisë njerëzore, kafshëve dhe bimëve, do të ishte e pashmangshme; nëse do të zhdukeshin edhe viruset dhe kërpudhat, katastrofa do të ishte edhe më e shpejtë dhe dramatike.
Kequshqyerja
Jo të gjitha format e jetës do të zhdukeshin, por bota nuk do të ishte më siç e njohim: Duccio Cavalieri, Rino Rappuoli dhe Lisa Vozza e theksuan këtë në librin “A do ta shpëtojnë mikrobet botën?”, duke shpjeguar se si vetëm një pakicë mikrobesh, afërsisht 1,400 lloje, mund të na dëmtojnë në të vërtetë.
Pjesa tjetër është e dobishme për botën dhe gjithashtu për shëndetin tonë: nëse të gjitha mikrobet do të zhdukeshin, do të shihnim zhdukjen e të gjitha sëmundjeve infektive, siç janë malaria, sëmundjet seksualisht të transmetueshme ose disa kancere të lidhura me infeksione virale, siç është kanceri i qafës së mitrës ose kanceri i mëlçisë, nëse zhdukeshin edhe viruset.
Megjithatë, do të vuanim nga kequshqyerja për shkak të mungesës së vitaminave dhe elementëve të tjerë që nuk mund t’i prodhojmë vetë dhe “trakti tretës do të mbushej tepër me ushqime të forta që janë shumë të vështira për t’u zbërthyer pa ndihmën e mikrobeve”, thonë Cavalieri, Rappuoli dhe Vozza.
“Trupi ynë është në fakt një shtëpi për mikrobet, ku të paktën një në dy qeliza u përket atyre. Secili prej nesh mbart rreth dy kilogramë mikroorganizmash si i rritur”.
Toksinat dhe sëmundjet
Pa mikrobe, shumë sëmundje jo-ngjitëse do të shtoheshin, sepse mikrobet me të cilat bashkëjetojmë në paqe, eliminojnë gjithashtu toksinat e dëmshme.
Ankthi, depresioni dhe sëmundjet mendore dhe neurodegjenerative do të ishin gjithashtu më të përhapura, sepse sistemi nervor do të vuante nga mungesa e molekulave dhe sinjaleve të shumta nga bakteret që jetojnë në zorrë.
Duke gjykuar nga kafshët pa mikrobe, të krijuara në laboratorë duke përdorur antibiotikë në embrione dhe të rritura në mjedise sterile, do të kishte pasoja negative për zhvillimin e trurit. Përgjigja imune do të ishte e dobët dhe mushkëritë, zemra dhe veshkat do të tkurreshin.
Për më tepër, mikrobet me të cilat bashkëjetojmë janë aq thelbësore për shëndetin tonë, saqë as nuk ka nevojë të supozohet se ato do të zhduken për të krijuar një pamje alarmante.
Një çekuilibër në marrëdhënien tonë simbiotike me to është i mjaftueshëm për të rritur gjasat e obezitetit, tumoreve, sëmundjeve autoimune dhe neurodegjenerative.
Imuniteti
Faza më kritike është fëmijëria e hershme: që nga lindja, ne biem në kontakt me mikrobet e pranishme në mjedisin tonë dhe rreth moshës katër vjeç, mikrobiota jonë personale është e pjekur, e ngjashme me atë të të rriturve.
Prandaj, në vitet e para, mbrojtjet tona imunitare mësojnë të dallojnë midis pushtuesve të rrezikshëm, nga të cilët duhet të mbrohemi dhe mikrobeve të dobishme, me të cilat mund të bashkëjetojmë.
Siç theksojnë ekspertët italianë, “pa këtë mësim imunitar të domosdoshëm dhe të pashmangshëm, mbijetesa jonë do të ishte e pamundur. Megjithatë, njohja graduale midis një fëmije dhe mikrobeve të tij ose të saj, mund të pengohet nga praktika dhe zakone të ndryshme (si higjiena e tepërt) ose edhe nga përdorimi i antibiotikëve në muajt ose vitet e para të jetës, përveç nëse justifikohet nga infeksionet që i kërkojnë ato: fëmijët që kanë marrë antibiotikë në dy vitet e para, kanë një rrezik më të lartë për të zhvilluar alergji, astmë, obezitet dhe sëmundje kronike inflamatore të zorrëve”.
Antibiotikët
Antibiotikët kanë shpëtuar miliona njerëz, por përdorimi i tyre në mënyrë të papërshtatshme mund të jetë po aq i rrezikshëm sa edhe mospasja e tyre në dispozicion, siç përfundojnë ekspertët: “Për rreth 80 vjet, jeta jonë është ndikuar gjithnjë e më shumë nga antibiotikët dhe sterilizuesit. Kështu, ne kemi zvogëluar dhe vazhdojmë të zvogëlojmë diversitetin mikrobik ndaj të cilit jemi të ekspozuar. Nevojiten zgjidhje më miqësore me mjedisin, të kujdesshme dhe të synuara për të kontrolluar agjentët infektivë, duke ruajtur diversitetin e mikrobeve dhe shëndetin e planetit. Mbi të gjitha, njerëzit duhet të bëhen të vetëdijshëm, se steriliteti mikrobik nuk është një shpëtim, por më tepër një nga kërcënimet më të fuqishme ekzistenciale në botën bashkëkohore”.
Planeti
Një Tokë pa mikrobe do të ishte një depo gjigante mbeturinash, sepse nuk do të kishte asnjë mënyrë për të dekompozuar organizmat e vdekur.
Shkurt, ne nuk do të kishim më substanca thelbësore si fosfori dhe ajri vështirë se do të thithej pa fotosintezën e cianobaktereve që jetojnë në ujë dhe prodhojnë pjesën më të madhe të oksigjenit atmosferik.
Mikrobet, me enzimat e tyre, janë gjithashtu thelbësore për prodhimin e ushqimit dhe pijeve, për riciklimin e shumë materialeve, për prodhimin e energjisë së pastër dhe madje edhe për luftimin e ndryshimeve klimatike.
Për këto dhe arsye të tjera, Rino Rappuoli, drejtor shkencor i Qendrës së Bioteknologjisë në Siena dhe një grup shkencëtarësh ndërkombëtarë, theksuan së fundmi në revistën “Cell”, se pa mikrobet dhe biodiversitetin e tyre, nuk mund ta arrinim qëllimin global të qëndrueshmërisë të OKB-së.
“Mikrobet janë të gjithanshme dhe pasqyrojnë se sa të ndërlidhura janë problemet, por edhe zgjidhjet, për jetën e qëndrueshme në planet. Mikrobioma globale është qendrore për funksionimin e Tokës”, thonë ekspertët.
Po mikrobet pa ne? Do të mbijetonin?
Nëse të gjitha kafshët, përfshirë edhe ne, do të zhdukeshin nga Toka, bakteret do të mbijetonin. Ato riprodhohen me shpejtësi të madhe, duke krijuar pasardhës me një probabilitet shumë të lartë për të zhvilluar variante me një avantazh evolucionar: në një kohë të shkurtër, do të kishte tufa mikrobesh të afta të bënin pa ne si pritës.
Shfaqja e mutacioneve për të mbijetuar në kushte të vështira është i njëjti mekanizëm që bakteret përdorin për të mbrojtur veten nga kërcënimet, siç janë antibakteriet e prodhuara nga bimët dhe gjithashtu çon në rezistencë ndaj antibiotikëve.
Duke i tepruar me përdorimin e tyre dhe duke lëshuar sasi të mëdha në mjedis, për shembull, për të trajtuar infeksione për të cilat ato janë të padobishme ose në bujqësi intensive, ne kemi krijuar një presion të madh që po zgjedh baktere të pandjeshme ndaj të gjitha ilaçeve.
Kjo është një emergjencë që tashmë vret pesë milionë njerëz çdo vit, sipas OBSH-së dhe pritet të dyfishohet deri në vitin 2050.
Gazeta Si – Hetimet për vrasjen e 14-vjeçarit në fshatin Pirg të Maliqit kanë zbuluar detaje të reja mbi dinamikën e ngjarjes.
Nga dosja hetimore, mësohet se pak ditë para se të ndodhte krimi, autori E.G., ka shkuar me një mjet në fshatin Zvirinë dhe para lokalit të xhaxhait të viktimës ka xhiruar gomat dhe është larguar.
Ditën e ngjarjes, viktima Erald Xhejo së bashku me një shok kanë shkuar në fshatin Pirg për t’u qethur në berberhanë në afërsi të lokalit ku ndodhi vrasja.
Ata kanë parë E.G., duke kaluar me makinë dhe i kanë thirrur me qëllim për t’u sqaruar. Ai ka ndaluar ka dalë nga makina dhe kanë nisur në debatojnë ndërkohë që ka nxjerrë thikën.
Viktima në këto kushte ka marrë një karrige nga oborri i lokalit për t’u vetëmbrojtur duke e vendosur përpara trupit, por teksa bënte hapa pas është penguar dhe autori në atë moment e ka goditur me thikë.
E gjithë ngjarja është filmuar nga kamerat e sigurisë së lokalit. Sipas policisë, 8 persona janë përfshirë në vrasjen e 14-vjeçarit Xhejo. Policia ka arrestuar autorin 14-vjeçar, E.G.,, babain e xhaxhain e tij, 4 të mitur të tjerë si dhe një 34-vjeçar.
Policia dyshon se babai e xhaxhai i autorit kanë fshehur thikën me të cilën u krye krimi i rëndë. 4 të miturit e arrestuar kanë qenë të pranishëm në vendngjarje, por kanë tentuar të fshehin ngjarjen në deklarimet e dhëna. Ndërsa 34-vjeçari, tentoi ta largonte nga vendngjarja autorin pasi kishte kryer vrasjen e bashkëmoshatarit.
Vrasja ndodhi dy ditë më parë brenda një lokali, ku dy të miturit kishin shkuar të “sqaroheshin” pas sherreve të vazhdueshme në rrjetet sociale.
Gazeta Si – Një 32-vjeçar nga Sukthi, Durrës, u arrestua pasi tentoi të vriste me automjet fqinjin e tij 40-vjeçar, pas një konflikti për fyerje dhe ofendime.
Ngjarja ndodhi në fshatin Perlat, ku viktima u godit me makinë dhe u dërgua në Spitalin Rajonal Durrës për mjekim.
Policia tha se autori, B. Sh., drejtonte në gjendje të dehur me 0.92 mg/l alkool. Automjeti u sekuestrua, ndërsa materialet procedurale iu referuan Prokurorisë për veprime të mëtejshme.
“Specialistët për Hetimin e Krimeve ndaj Personit, në DVP Durrës, arrestuan në flagrancë shtetasin B. Sh., 32 vjeç, banues në Sukth, Durrës, i dyshuar për kryerjen e veprave penale “Vrasje me dashje”, e mbetur në tentativë dhe “Drejtimi i automjeteve në mënyrë të parregullt”, – njofton policia.
Gazeta Si – Në Pakistan, të paktën 300 persona kanë vdekur për shkak të përmbytjeve dhe rrëshqitjeve të dheut të shkaktuara nga shirat e rrëmbyeshëm, përfshirë 180 në provincën malore të Khyber Pakhtunkhwa, ku 30 shtëpi u shkatërruan dhe një helikopter shpëtimi u rrëzua gjatë operacioneve, duke vrarë pesë anëtarë të ekuipazhit.
Vetëm në Kashmirin e administruar nga Pakistani janë shënuar nëntë viktima, ndërsa pesë të tjerë kanë humbur jetën në Gilgit-Baltistan. Provinca Khyber Pakhtunkhëa ka shpallur ditë zie.
Ndërkohë, edhe nëë pjesën e administruar nga India, një përmbytje shkatërrimtare ka marrë jetën e të paktën 60 personave në një fshat malor.
Shkencëtarët paralajmërojnë se ndryshimet klimatike po i bëjnë këto fenomene më të shpeshta dhe më ekstreme në rajonin e Azisë Jugore.
Gazeta Si – Një 33-vjeçar shqiptar, me origjinë nga Tepelena, Olsien Muçobega, është bërë simbol i humanizmit në Greqi kur u kap nga kamerat teksa shpëtonte një dele nga zjarret masive që kishin përfshirë qytetin e Patras.
Siç duket dhe në foto, ai e mori kafshën në krah dhe e transportoi me shpejtësi mbi motor larg flakëve.
Media greke “Protothema.gr” shkruan se imazhi i bërë viral, preku gjithë publikun dhe nxori në pah anën më njerëzore të një dite katastrofike.
Megjithatë, ky nuk ishte veprimi i vetëm i 33-vjeçarit. Ai ka treguar për median greke se gjatë të njëjtës ditë shpëtoi edhe kafshë të tjera, përfshirë qen të lidhur që ishin braktisur nga pronarët.
“A e dini sa kafshë shpëtuam? Dhe qen, shumë qen të lidhur. Jam i tronditur nga ajo që bëjnë njerëzit; largohen dhe i lënë qentë të lidhur. Kjo nuk është thjesht neglizhencë, është krim”, – deklaroi Muçobega.
Olsieni emigroi në Greqi nga Tepelena kur ishte vetëm 3 vjeç. Babai i tij ishte ndërtues, nëna e tij shtëpiake dhe ai u rrit duke punuar që në moshë të vogël.
Gjatë jetës së tij, ai punoi si piktor, shpërndarës dhe mbështjellës në një restorant sufllaqesh. Ai është i martuar me greken Maria-Eleni, me të cilën ka dy fëmijë, Georgianna dhe Jasona.
Pavarësisht rrënjëve të tij dhe shumë viteve në Greqi, ai vazhdon të përballet me probleme burokratike:
“Kam një problem me rajonin, nuk më japin leje, ndërsa normalisht duhet të kisha marrë një pasaportë greke”, thotë ai me hidhërim.
Ditën e zjarrit, ai ishte në vendngjarje me miq nga shoqata AEK në zonë, për të ndihmuar zjarrfikësit. Gatishmëria për të ndihmuar, dashuria e tij për kafshët dhe ankthi për të shpëtuar atë që mund të shpëtohej, ishin motivet pas aktit të tij.
“Jam i çmendur pas kafshëve”, thotë ai, duke theksuar se gjithçka që ata shpëtuan i përkiste një fermeri të moshuar blegtoral, i cili po luftonte për të mbrojtur pronën e tij në atë kohë.
Olsien Muçobega nuk e sheh veten si hero, megjithëse për shumë njerëz ai është pikërisht i tillë. “Ai sheh një njeri që bëri të dukshmen, të qëndronte pranë gjithçkaje që është e gjallë, në një kohë kur gjithçka ishte e kërcënuar nga flakët”, shkruan media helene, “Protothema”.
Gazeta Si – Një grua ka mbetur e plagosur me thikë pasi u godit nga bashkëjetuesi i saj për motive të dobëta sipas policisë.
Ngjarja ka ndodhur një ditë më parë në Tiranë në rrugën “Besim Alla”. E plagosura ndodhet në spital nën kujdesin e mjekëve.
Ndërsa autori, i identifikuar si Fatlind Cili, 41 vjeç, ishte arratisur nga vendngjarja, por brenda pak minutash u kap nga forcat e Komisariatit Nr.4 në bashkëpunim me Komisariatin 6.
Sipas burimeve paraprake, motiv i ngjarjes dyshohet të ketë qenë xhelozia mes çiftit.
Gazeta “SI”-“…Të dashur dhe të respektuar miq, të gjithë të gëzuar dhe mirë se na keni ardhur! Ne jemi jashtëzakonisht të nderuar nga pjesëmarrja juaj, ndaj në shenjë dashurie dhe respekti dua të ngre një dolli me disa shëndete: shëndetin e parë, në krye të herës, e kam për çiftin e të sapomartuarve, për sebepçinjtë”; “dua të ngre një shëndet të dytë për krushqit që sollën nusen”…
Vetëm para pak ditësh, Dollia u shpall si vlerë kombëtare e trashëgimisë. Ky ritual si një nga elementët më të rëndësishme të traditës sonë, ka qënë dhe mbetet një nga kulmet e sëndërtimit të asaj çka mund të thuhet skaletë e gëzimeve familjare shqiptare.
Ky ritual kaq popullor në shtëpitë e shqiptarëve, shpesh është tejkaluar edhe nga vëmendja e studiuesve apo kulturologëve të cilët janë marrë gjërësisht me traditat shqiptare, duke mbetur disi në hije.
Kjo ka qënë dhe spuntoja e cila e ka shtyrë profesor Sherif Bundon, të shkruajë një monografi studimore mbi rolin e dollisë në jetën shoqërore shqiptare.
Në lbrin e tij “Dollia shqiptare, Institucioni shpirtëror i mikpritjes” Bundo paraqet me qartësi elemëntët e dollisë, që nga rregullat dhe nderimet që kryhen nëpërmjet saj e deri te hierarkia dhe roli insitucionalizues.
Rregulli i dollisë
Rregulli i dollisë në sofër është një institucion që garanton dhe institucionalizon vendin e nderit dhe të respektit për mikun në shtëpi, për vizitorin apo për të ftuarit në përgjithësi.
Në çdo sofër/tavolinë, në çdo gosti, në çdo dasmë, në çdo dialog, ka gjithnjë dy palë: pala pritëse dhe pala e ftuar.
Sipas traditës, pala pritëse bën maksimumin e mundshëm që të ftuarve, apo miqve, t’u bëhen të gjitha nderimet dhe ata të ndihen sikur janë në shtëpinë e tyre. Respektin dhe nderimin maksimal ndaj mikut, tradita shqiptare e ka të kultivuar në gjenezën e saj, e ka çështje të gjenit dhe të vazhdimësisë, e ka brumin e filozofisë së ekzistencës”
Hierarkia e vlerave dhe përgjegjësive në sofër
Në një darkë, në një odë të pritjes së miqve, në një sofër, tavolinë, në një festë, në një ngjarje, në një dasmë apo në një tjetër gëzim të çdo natyre, jo të gjithë të pranishmit kanë të njëjtin status.
Vetë familja shqiptare ka qenë dhe mbështetet te dashuria, te mirëkuptimi, te barazia dhe te hierarkia e vlerave dhe e përgjegjësive.
Ka një kryefamiljar, të cilin e respektojnë të gjithë, që luan rolin e timonierit dhe të përgjegjësit kryesor të familjes. Të paktën kështu ka funksionuar familja tradicionale shqiptare.
Etimologjikisht, termi kryefamiljar shpjegohet me përgjegjësinë që ka një njeri për personat që ka në ngarkim dhe detyrohet të kujdeset për ta (kuptohet, familja moderne ka “kushtetutë moderne”).
Por, ka me radhë edhe pjesëtarë të tjerë të familjes, të barabartë në të drejta, por me mosha të ndryshme, me gjini të ndryshme, me status civil të ndryshëm, me status arsimor dhe kulturor të ndryshëm, me status pasuror të ndryshëm.
Njerëzit janë të ndryshëm sepse lindin të tillë. Po kështu, brenda familjes jo të gjithë kanë talente të njëjta, janë njëlloj oratorë, janë njëlloj socialë apo njëlloj të ndjeshëm.
Ndërkohë që jeta, ndër vite dhe shekuj, ka diferencuar natyrshëm edhe personat me prirje, me talent, me aftësi fizike dhe trimërore të ndryshme apo me aftësi të mira dhe qëndrueshmëri të lartë rezistence, pse jo edhe ndaj alkoolit. Nga pala e të ftuarve, e miqve, ka gjithashtu një hierarki të nënkuptuar.
Monografia ” Dollia Shqiptare” botim i MediaPrint
Ka një renditje, një prioritet vlerash, një protokoll të heshtur, jo zyrtar, të gjithëpranuar, ka një diferencim të individëve që përfaqësojnë palën e të ftuarve.
Kur bëhet fjala për dasmën, pala e të ftuarve janë krushqit që vijnë të marrin nusen. Po t’i referohemi traditës, krushqit përbënin një kompozim shumë mirë të menduar dhe të harmonizuar individësh, të cilët kishin një mision të caktuar dhe vetëm nëse do të kombinoheshin shumë mirë cilësitë dhe karakteristikat individuale të tyre në gjithë grupin dhe ai të funksiononte si një ekip, si një bashkim kompakt dhe unik, misioni përmbushej me sukses dhe me dinjitet.
Gjeografia e dollisë
“Për këto arsye, institucioni i dollisë ka funksionuar më mirë në ish-Principatën e Muzakajve, në periudhën mesjetare të Bizantit, të viteve 1280-1444 (qarqet e sotme Berat, Gjirokastër, Vlorë dhe Korçë) apo në trojet e sotme të krahinave si: Skrapari, Dëshnica (Këlcyrë), Tomorrica, Turbohova dhe Potomi (rrethi i Skraparit); Cerja (Përmet); Dangëllia-Frashëri (Përmet); zona e Malëshovës (Këlcyrë), Zheperit dhe Çajupit apo Lunxhërisë (Gjirokastër) si dhe Opari, Kolonja, Leskoviku, Gramshi, Mbrakulla dhe Shpiragu (rrethi i Beratit); Mallakastra, Labëria, Bregu (i detit) si dhe Librazhdi e Pogradeci (Mokra, Gora) etj.
Sigurisht, elemente të dollisë hasen edhe në zona të tjera periferike të këtyre krahinave, por ato kanë qenë të pjesshme, sporadike, jorigoroze dhe në to dollia nuk ka funksionuar si institucion i mirëfilltë rregullator.
Në ngjarje të nivelit të lartë të mikpritjes, si dasmat, apo ceremonitë me pjesëmarrje në numër të madh të të ftuarve, dollia është përhapur si ritual që përdoret tashmë si traditë e mirë në të gjitha hapësirat shqiptare.
Dollia është pjesë e asaj etnokulture, e cila ka si tipar dallues unitetin kombëtar, të shprehur përmes diversitetit krahinor dhe lokal, të ngulitura kaq fort dhe të materializuara kaq mirë në ndërgjegjen e brezave, saqë krijojnë një atmosferë dhe emocion të paimagjinueshëm për cilindo që nuk e njeh dhe nuk e ka provuar atë”
Sherif Bundo
Pushteti i dollisë: rotacioni dhe përkohshmëria
Si fillon apo çelet biseda në një sofër/tavolinë ku konsumohet ushqim dhe alkool? Paraprakisht shtrohet sofra, ulen të pranishmit sipas hierarkisë, vendosen mbi sofër pjatat me mezetë, shërbehen gotat e rakisë për secilin, gjendet vendi i përshtatshëm për sakun dhe gjithçka është gati.
Në fillim e merr fjalën kryefamiljari, apo personi që është ulur në krye të palës pritëse, Kryezoti. Ai prezanton shkurt të pranishmit, një për një, sipas hierarkisë dhe vendit ku janë ulur, apo ku ndodhen, duke përmendur me dy fjalë lidhjet e gjakut, karakteristikat, punën që bën, funksionin që mban, vendin ku banon, statusin i martuar apo jo, numrin e fëmijëve, vlerat dhe meritat e çdonjërit.
Kur e mbaron këtë prezantim fton Kryemikun të bëjë të njëjtën gjë. Palët duhet të njihen mirë me njëra-tjetrën. Të pranishmit duhet të njohin këdo që është ulur në tavolinë.
Në sofër/tavolinë nuk mund të ketë dhe nuk ka një person të ulur për të cilin nuk kemi asnjë lloj informacioni apo njohjeje. Kjo nuk mund të ndodhë.
Pastaj, pasi mbaron ky prezantim, ku të gjithë të pranishmit familjarizohen me mjedisin dhe mësojnë edhe hierarkinë e secilës palë, përsëri kryefamiljari i palës pritëse, Kryezoti, me një gotë të vogël të mbushur zakonisht me raki, u uron miqve mirëseardhjen, shpreh kënaqësinë që ata janë të ftuarit e nderit, uron për shëndetin e mirë të tyre dhe të familjarëve apo të afërmve të tyre dhe i fton të ndihen mirë, të sigurt, të qetë dhe të festojnë sikur të ishin në shtëpinë e tyre.
Në njëfarë mënyre, psikologjikisht kjo shërben për të shkrirë akujt që krijohen nga mosnjohja, nga distanca, nga takimi për herë të parë dhe nga prezenca e shumë personave.
Ka një hezitim të natyrshëm në çdo takim të ri. Pas një pauze të vogël, 4-5 minuta, fjala kalon në palën tjetër dhe me një gotë raki, Kryemiku përshëndet dhe uron palën pritëse, të zotët e shtëpisë, për pritjen e ngrohtë dhe u uron që jeta e tyre të pasojë vetëm me të mira dhe gëzime
Dollia, jo e pranueshme per të gjithë
“Ka njerëz që dollinë e përfytyrojnë në formën dhe versionin e saj më të deformuar dhe më të pasaktë, sepse nuk kanë pasur rastin të ndjekin një ceremoni të kompletuar në të gjithë elementet e saj, ku dollia të funksionojë si mekanizëm i plotë, si mekanizmat e sahateve zvicerane. Ka edhe një kategori tjetër të tipave njerëzorë, që nuk e pëlqejnë dollinë. Janë tipat introvertë, që nuk u pëlqen të dalin në skenë, nuk u pëlqen të evidentohen, nuk kanë dëshirë të bëjnë protagonistin, pëlqejnë të qëndruarit mbrapa perdes, të heshtur, edhe pse mund të jenë shumë të aftë dhe të saktë. Sigurisht, mund të mos kenë munguar rastet kur në sofra është abuzuar me konsumin e alkoolit. Por, pikërisht abuzimi me këtë të fundit ka ardhur prej mosnjohjes apo mosrespektimit të rregullave të dollisë”.
Institucion i respektit dhe mikpritjes
Rregulli i dollisë në sofër është një institucion që garanton dhe institucionalizon vendin e nderit dhe të respektit për mikun në shtëpi, për vizitorin apo për të ftuarit në përgjithësi.
Në çdo sofër/tavolinë, në çdo gosti, në çdo dasmë, në çdo dialog, ka gjithnjë dy palë: pala pritëse dhe pala e ftuar.
Sipas traditës, pala pritëse bën maksimumin e mundshëm që të ftuarve, apo miqve, t’u bëhen të gjitha nderimet dhe ata të ndihen sikur janë në shtëpinë e tyre.
Respektin dhe nderimin maksimal ndaj mikut, tradita shqiptare e ka të kultivuar në gjenezën e saj, e ka çështje të gjenit dhe të vazhdimësisë, e ka brumin e filozofisë së ekzistencës
–Marrë me shkurtime nga studimi monografik “ Dollia Shqiptare, Institucioni shpirtëror i mikpritjes” i prof. Sherif Bundo. Botim i shtëpisë botuese “MediaPrint”
–Sherif Bundo është Profesori i Financave në Universitetin e Tiranës, Profesor i Ftuar i Financave dhe Kontabilitetit Financiar në Universitetin e Poitiers (Puatje), Francë. U diplomua për Financë dhe Kontabilitet në Universitetin e Tiranës, në vitin 1980.Ai është drejtues i projekteve evropiane Erasmus Plus. Lektor në Universitetin Publik të Prishtinës, në Universitetin e Shkodrës, në Universitetin e Vlorës dhe në atë të Korçës.
Nga Federico Rampini* – Shumë zhurmë për asgjë? Në shikim të parë, samiti “historik” i Anchorage ka gjeneruar propagandë, efekte që rrisin imazhin, komunikim, buzëqeshje miqësore dhe të kuptueshme, si dhe lajka.
Por përveç legjitimitetit të Putinit, nuk ka asnjë marrëveshje të saktë dhe të detajuar.
As fjala “armëpushim” nuk u citua. Vetë Trump pranoi se ende nuk është arritur një marrëveshje, por është bërë “progres”.
Nëse ekziston një draft marrëveshjeje, një kuptim i përkohshëm, përmbajtja e saj mbetet e panjohur pas konferencës shumë të shkurtër përfundimtare për shtyp – pa pyetje nga gazetarët.
Në këtë mungesë totale detajesh, nëse jemi optimistë, ka një anë pozitive. Më lakonik nga të dy ishte Trump, zakonisht arrogant.
Amerikani e justifikoi shkurtësinë dhe diskrecionin e tij (vërtet të pazakontë) duke thënë se duhej të bënte “thirrje ndërkombëtare”: me evropianët dhe me Zelenskin.
Nëse është vërtet kështu, duket si një gjest respekti, dhe gjithashtu në përputhje me atë që ai vetë premtoi pas videokonferencës së së mërkurës me disa udhëheqës të BE-së dhe ukrainasin. A është “topi” në fushën e tyre?
Nëse është kështu, do të ishim dëshmitarë të lajmeve pozitive, pothuajse sensacionale: kthimin në një ritual diplomatik mjaft tradicional, dëshirën për të mos anashkaluar aleatët dhe për të mos e paraqitur një vend që ka qenë viktimë e agresionit me një fakt të kryer.
Ndoshta do të mësojmë më shumë në orët e ardhshme, veçanërisht ndërsa këto telefonata zhvillohen.
Nëse është kështu, përshtypja e parë duket se rreziku është shmangur. Një konferencë për shtyp me pyetje dhe përgjigje mund ta kishte përfshirë Trumpin në përleshjen e zakonshme me gazetarët: dihet si fillon, nuk dihet se ku mund të çojë.
Shumë detaje rreth asaj që kishin thënë të dy mund ta kishin lënë Ukrainën dhe Evropën me ndjesinë e pakëndshme të “pranimit ose lënies”.
Përndryshe, të gjithë pamë një Putin të mburrur (ai madje e mbylli takimin duke folur në anglisht: “Herën tjetër në Moskë”).
Që ky udhëtim në tokën amerikane ishte një sukses për të, ishte e pamohueshme që në fillim.
Ai e nënvizoi këtë duke kujtuar se e kishte qortuar Joe Bidenin për “gabimin e madh” të dëshirës për ta izoluar atë.
Putini filloi me një kujtim historik, një homazh të gjallë për aleancën SHBA-Sovjetike që fitoi Luftën e Dytë Botërore.
Ai e paraqiti takimin në Alaska si fillimin e një faze të re bashkëpunimi midis dy superfuqive (biznesi, Arktiku, hapësira).
Lidhur me Ukrainën, Putin theksoi se “situata aktuale” rrjedh nga një kërcënim për sigurinë e Rusisë.
Ai shpresonte që evropianët “nuk do ta minonin zgjidhjen me manovra prapa skenave”, por ai vetë nuk u ndal kurrë te meritat e asaj që mund të ishte një marrëveshje.
Putin as nuk njoftoi dhe as nuk la të kuptohej në mënyrë të paqartë për ndërprerjen e luftimeve.
Ai theksoi se “shkaqet themelore” – domethënë, kërcënimi i supozuar për sigurinë ruse – duhet të adresohen në mënyrë që të arrihet një zgjidhje e qëndrueshme.
Ai pranoi se Ukraina “natyrshëm” gjithashtu ka të drejtë për garanci për sigurinë e saj, një shprehje mjaft e re për të: por përpara se të përmbahet te këto fjalë, do të jetë e nevojshme të dihet se çfarë lloj sigurie është i gatshëm të pranojë (një ushtri e fortë ukrainase e mbështetur nga furnizime të vazhdueshme me armë perëndimore? Një prani trupash të huaja? Pranimi i Kievit në BE? Asnjë nga të mësipërmet?)
Duke u kthyer te Trump, i vetmi gabim i vërtetë në fjalimin e tij të shkurtër ishte kur u kthye për të larë hesapet me opozitën demokrate dhe median për “Russiagate”, skandalin që nxiti një përpjekje për shkarkim gjatë mandatit të tij të parë.
Ai sigurisht që mund ta kishte shmangur atë; tani është diçka e harruar (është e qartë se teoria e konspiracionit rreth manovrave ruse që favorizuan fitoren e Trump ndaj Hillary Clinton në 2016 nuk kishte substancë).
Përdorimi i audiencave ndërkombëtare për përfitime politike të brendshme është një nga gabimet e tij të shpeshta në stil.
Lidhur me çështjen vërtet të rëndësishme të Ukrainës, ai e kufizoi veten duke thënë se “kanë mbetur disa çështje për t’u zgjidhur”.
Ndoshta, për një herë, nëse e mban fjalën e tij, qeveritë evropiane dhe ukrainase do ta dinë se çfarë po ndodh para medias.
Kjo do të ishte e drejtë, duhet shpresuar. Përveç nëse Moska fillon ndonjë lloj loje “rrjedhjeje informacioni”.
Pjesa tjetër e paraqitjes u shënua nga gjeste dhe rituale midis dy udhëheqësve që shumë i konsideruan tepër miqësore.
Nuk është sekret se ekziston një tërheqje midis të dyve. Gjëja e rëndësishme është që kjo të mos shndërrohet në një pakt të lig në dëm të të tjerëve. Është shumë herët për ta thënë.
Nga Gazeta Si – Pas 9 vitesh sërish në futbollin shqiptar. Bernard Berisha u prezantua sot si lojtarin më i ri te Dinamo City.
Presidential Bardhi plotësoi në këtë mënyrë boshllëkun që krijoi “virtualisht” shitja e Baton Zabërgjas.
Berisha do të jetë në dispozicion të trainerin Daja për ndeshjet e playoff-it në Conference League ndaj Jagiellonia-s.
Dinamo City bëhet në këtë mënyrë skuadra e 3 shqiptare në karrierën e dardanit, që më herët u aktivizua të Besa e Kavajës (2012-2014) dhe Skënderbeu (2014-2016).
Te blutë kryeqytetas po stërvitet edhe sulmuesin kampion në fuqi, Saliou Guindo (erdhi nga Egnatia).
Nga Gazeta Si – Kush do ta fitojë “La Liga-n”? Kush do të sigurojë zonën e “Champions League”? Dhe cilat do të jenë skuadrat që do të zbresin mes inferiorëve?
“La Liga” është një tjetër kampionat që ngriti siparin e sezonit 2025-26 me Girona-Rayo Vallecano (1-3) dhe Villareal-Oviedo (2-0) që u ndeshën mbrëmë.
Barcelona futet si kampione në fuqi – por duhet thënë se ajo fitoi jo vetëm “La Liga-n” por edhe “Copa del Rey”.
Për të plotësuar Triple-tën vendase, katalanasit morën edhe Superkupën e Spanjës.
Ishte një debutim brilant për Hansi Flick që sheh i kënaqur se si Raphinha dhe Lamine Yamal janë kandidatë për “Ballon d’Or”.
Ndërkohë që Barça do të provojë ta nisë aty ku e la një sezon më parë.
Një Erë e re nis për Real Madrid nën drejtimin e Xabi Alonso-s. Atlético Madrid që plotësoo ‘big 3’ sezonin e shkuar, ishte zënë me rindërtimin nën drejtimin e Diego Simeone’s.
Athletic Club që u rendit e 4 dhe siguroi UEFA Champions League për të parën herën nga sezoni 2014-15 iu dërgoi një sinjal të fortë rivalëe me konfirmimin e Nico Williams.
Nga skuadrat e ngjtura mes më të mirëve mund të përmendim Real Oviedo-n që u kthye në La Liga pas më shumë se dekadave larg saj.
E si zakonisht në të tilla raste, superkompjuteri i Opta-s bën përllogaritjet dhe pas më shumë se 10 mijë simulimeve, ky është parashikimi për sezonin e ri në Pirenej…
Nga Gazeta Si – Pritja mori fund dhe Premier League startoi me sfidën mes Liverpool dhe Bournemouth (4-2 për kampionët).
Një sezon që pritet të jetë ndër më të luftuarit, jo vetëm për shkak të histories por edhe të investimeve të shfrenuara në merkato.
Ajo që mund të thuhet me siguri është – Man United nuk do ta fitojë këtë sezon titullin nr. 21.
Ndërsa Liverpool duket më pranë, pasi të gjithë e shohin si pretendenten kryesore.
Deri atëherë ka kohë për të mësuar jo vetëm skuadrën kampione por edhe Shënuesin më të mirë. Por në vazhdim ju njohim me ata që në ishull bënë historinë:
Shënuesit më të mirë 1.Alan Shearer – 260 gola 2.Harry Kane – 213 3.Wayne Rooney – 208 4.Andrew Cole – 187 5.Mohamed Salah – 186 6.Sergio Agüero – 184 7.Frank Lampard – 177 8.Thierry Henry – 175 9.Robbie Fowler – 163 10.Jermain Defoe – 162
Më shumë assist 20 – Kevin De Bruyne 2019-20 20 – Thierry Henry 2002-03 19 – Mesut Özil 2015-16 18 – Mohamed Salah 2024-25 18 – Frank Lampard 2004-05 18 – Kevin De Bruyne 2016-17 18 – Cesc Fàbregas 2014-15 17 – Cesc Fàbregas 2007-08 16 – Eric Cantona 1992-93 16 – Kevin De Bruyne 2017-18 16 – Kevin De Bruyne 2022-23
Futbollistët me karrierën më të gjatë 1.Gareth Barry – 653 ndeshje 2.James Milner – 638 (ende në aktivitet) 3.Ryan Giggs – 632 4.Frank Lampard – 609 5.David James – 572 6.Gary Speed – 535 7.Emile Heskey – 516 8.Mark Schwarzer – 514 9.Jamie Carragher – 508 10.Phil Neville – 505 11.Rio Ferdinand – 504 12.Steven Gerrard – 504 13.Sol Campbell – 503
Trainerët që drejtuan më shumë 1.Arsène Wenger – 828 ndeshje 2.Sir Alex Ferguson – 810 3.David Moyes – 716 (ende në aktivitet) 4.Harry Redknapp – 641 5.Sam Allardyce – 541 6.Steve Bruce – 476 7.Mark Hughes – 466 8.Roy Hodgson – 416 9.José Mourinho – 363 10.Rafael Benítez dhe Martin O’Neill – 359
Kane u shpall “Shënuesi më i Mirë” për të dytin sezon rradhazi në Bundesliga me 26 gola. Ai shënoi 41 herë në të gjitha kompeticionet.
Kapiteni Anglisë do të jetë me Díaz 30 metrat e fundit. Blerja e verës nga Liverpool është kolumbiani i 3 me fanellën e Bayern pas Adolfo Valencia-s dhe James Rodríguez.
Kjo është hera e 3 që Bayern dhe Stuttgart përballen në Superkupë. Bayern ka fituar dy finalet e para, 5-2 në vitin 1986 dhe 3-2 në vitin 2013.
Traineri i Stuttgart, Sebastian Hoeneß është nipi i Presidentit të Nderit te Bayern, Uli. Ai udhëhoqi rezervat e Bayern në titullin e 3. Liga në vitin 2020 dhe Stuttgart në vendin e 2 në Bundesliga, 1 pikë pas Bayern në vitin 2024.
Woltemade shënoi 12 gola në 28 ndeshje në Bundesliga 24/25, dhe barazoi shënuesin më të mirë të Stuttgart, Ermedin Demirović me 17 gola në të gjithë kompeticionet. Ai nuk ka shënuar asnjë gol në 3 ndeshjet ndaj Bayern.
Stiller dhe Nübel janë ish lojtarë të Bayern (portieri është i huazuar). Hiroki Ito u transferua në drejtimin e kundërt në vitin 2024. Mario Gómez dhe Philipp Lahm janë mes 22 lojtarëve që kanë luajtur për të dy klubet.
Gazeta Si – Një emigrant shqiptar, që hyri ilegalisht në Britaninë e Madhe me gomone dhe më pas u përfshi në trafikim droge, është përballur me një vendim deportimi, tre vite pas mbërritjes së tij.
Elvis Zoto, 22 vjeç, u dënua me 2 vjet e 9 muaj burg për trafik kokaine të pastër dhe së fundmi, Gjykata e Lartë ka miratuar dëbimin e tij, pavarësisht përpjekjeve për të vonuar procedurën me pretendime për azil.
Sipas “Daily Mail”, Zoto publikonte hapur në rrjetet sociale udhëtimin e tij të paligjshëm nga Franca në Dover në qershor 2022 dhe postoi madje formularin e regjistrimit në Ministrinë e Brendshme britanike. Ai pranoi se kishte kaluar Kanalin me ndihmën e një kontrabandisti dhe e cilësoi udhëtimin si “të lehtë”.
Pas mbërritjes, ai kërkoi azil dhe u strehua në një hotel me katër yje (Crowne Plaza) në Basingstoke, por u arratis përmes një dritareje vetëm dy ditë më pas. Pavarësisht se Ministria e Brendshme e konsideroi kërkesën e tij për azil të tërhequr, ajo nuk ishte në gjendje ta kontaktonte, edhe pse kishte numrin e tij të telefonit.
Në nëntor 2023, Zoto u arrestua nga Policia e Essex gjatë një ndalese, duke rezultuar në akuzë për trafik droge të klasit A.
Ai u dënua në prill 2024 dhe përballoi automatikisht procedurat për dëbim. Megjithatë, ai pretendoi se ishte viktimë e trafikimit të qenieve njerëzore dhe kishte ende një kërkesë azili në pritje, duke fituar të drejtën e apelimit.
Në korrik 2025, Gjykata e Lartë rrëzoi apelimin e Zotos dhe i dha dritën jeshile dëbimit të tij, duke nxjerrë në pah dobësitë e sistemit të azilit.
Aktivistët theksojnë se rasti është shembull i nevojës për reforma urgjente në politikat e imigracionit për të parandaluar abuzimet dhe përfshirjen e emigrantëve në rrjete kriminale.
Një video e postuar në llogarinë e Zotos në rrjetet sociale TikTok menjëherë pasi ai u arratis nga hoteli i azilit ku ndodhej, e tregonte atë të ulur jashtë një kafeneje në një rrugë të ngarkuar në Londër.
Videoja shoqërohej me emoji që qeshnin. Imazhe të veçanta e tregonin atë duke pozuar me tufa të mëdha me kartëmonedha 20 dhe 50 paundëshe.
I pyetur nga gazetari i fshehtë i “Mail on Sunday”, kur po pozonte si emigrant, në lidhje me rreziqet e kalimit të Kanalit, Zoto tha: “Mos u frikësoni. Arrita me varkë. Një udhëtim që nuk kërkon shumë para dhe më të mirën për ju”.
Në një mesazh të mëvonshëm, ai shtoi: “Të mbajnë në paraburgim maksimumi dy ditë, pastaj të dërgojnë në një hotel. Në qendrën e paraburgimit janë kushte të mira.. U thua atyre se je i martuar dhe ky është fundi i historisë. Duhet të largohesh nga hoteli dhe thjesht të presësh që të afërmit të të hipin në makinë. Unë u largova nga dritarja e atij hoteli… U zhduka… Mbaj një profil të ulët dhe pas një muaji gjej një avokat”.
Më shumë se 12,600 shqiptarë erdhën në Britani me varka të vogla në vitin 2022 përpara se një marrëveshje kthimi ta ulte këtë numër. Në atë kohë, Agjencia Kombëtare e Krimit (NCA) paralajmëroi se bandat shqiptare të drogës po përdornin rrugën për të sjellë punëtorë në Mbretërinë e Bashkuar.
Login
