Kjo është një teori që po hetohet me intensitet nga komuniteti shkencor, ndërsa studimet po tregojnë lidhje midis glutenit dhe një sërë çrregullimesh mendore nga ADHD-ja te skizofrenia

Dina L. Kelly, profesore e psikiatrisë në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Maryland-it, ka kaluar 17 vitet e fundit duke drejtuar studime klinike mbi skizofreninë dhe sëmundje të rënda mendore, duke u angazhuar gjithashtu në kërkime mbi psikofarmakologjinë.

“Do të isha treguar skeptike nëse dikush do më thoshte se do studioja këtë lidhje”, thotë Kelly. “Mendoja se trajtimi ishte vetëm çështje ilaçesh, nuk e dija që ushqimi dhe dieta mund të ishin në vetvete një lloj terapie.”

Rruga e saj kërkimore filloi kur analizoi të dhëna të ushtarëve gjatë Luftës së Dytë Botërore. Rezultatet treguan se gjatë mungesës së grurit pati një rënie të ndjeshme të rasteve të shtrimeve për skizofreni.

Më tej, ajo dhe kolegët e saj studiuan punën e psikiatrit Curtis Dohan nga vitet ’70, i cili dokumentoi raste të pacientëve me skizofreni që u përmirësuan pasi lanë dietën me grurë. Ai gjithashtu vizitoi zona të izoluara në Papua Guinenë e Re, ku gruri nuk ishte pjesë e dietës, dhe zbuloi se nuk kishte fare raste të skizofrenisë, ndryshe nga popullsitë që konsumonin grurë.

Kelly më pas pati mundësinë të realizojë një studim klinik në shkallë të gjerë, ku analizoi antitrupat që trupi prodhon si përgjigje ndaj glutenit. Gjetjet e saj treguan për nivele të larta antitrupash kundër glutenit tek njerëzit me skizofreni. Kjo e çoi drejt bindjes se ekziston një lidhje e fortë midis funksionimit të trurit dhe ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe nuk është e vetmja që mendon kështu, transmeton Telegrafi.

— New York Post (@nypost) July 24, 2025

Gluteni dhe shëndeti mendor

Dëshmitë tregojnë se ushqimet që përmbajnë gluten mund të lidhen me shumë simptoma psikiatrike, nëpërmjet një përgjigjeje imune, tek një në 17 persona.

Në librin “Lirohuni nga drithërat”, ku Kelly është bashkautore, paraqiten kërkimet më të fundit mbi këtë temë.

“Ekziston një hendek midis gastroenterologjisë dhe psikiatrisë. Nuk i dimë të gjitha, por kjo është një hap më pranë lidhjes së këtyre pikave.”

— Hugh Thomas (@justhugh_t) July 25, 2025

Çfarë është ndjeshmëria ndaj glutenit?

Gluteni është një grup proteinash që gjendet në grurë, elb dhe thekër, pjesë e zakonshme e bukës, makaronave, produkteve të brumit etj. Disa njerëz janë të ndjeshëm ndaj glutenit, pra, sistemi i tyre imunitar e trajton si një “pushtues” të huaj.

Sëmundja celiake është forma më e njohur e ndjeshmërisë ndaj glutenit dhe shoqërohet me dëmtime të traktit tretës, diare, fryrje barku, dhimbje, lodhje, humbje peshe dhe skuqje të lëkurës. Ka edhe një formë më të zakonshme, të quajtur ndjeshmëri joceliake ndaj glutenit (NCGS), që nuk diagnostikohet lehtësisht pasi analizat për celiaki shpesh rezultojnë negative.

Gluteni dhe inflamacioni

Gluteni është bërë pjesë e dietës njerëzore vetëm rreth 6.000 vjet më parë. Sipas Kelly, trupi ynë e ka të vështirë ta zbërthejë plotësisht. Nëse një person i ndjeshëm ndaj glutenit e konsumon, trupi prodhon antitrupa për ta luftuar, veçanërisht ndaj një pjese të glutenit të quajtur gliadin, e cila nxit inflamacion dhe dëmton zorrën, duke krijuar sindromën e zorrës së përshkueshme.

Kjo lejon që antitrupat të qarkullojnë në gjak dhe të ndikojnë edhe në tru, duke shkaktuar simptoma si mjegull mendore, mungesë përqendrimi, ankth, luhatje humori, halucinacione apo kriza epileptike.

“Ekziston një sekuencë specifike proteinike, e quajtur 33-mer, që gjendet te gruri dhe është shumë e ngjashme me një strukturë të receptorëve në tru,” shpjegon Kelly. “Sistemi imunitar mund të mos arrijë ta dallojë diferencën.”

Kjo mund të nënkuptojë se te disa persona, sistemi imunitar gabimisht sulmon trurin, duke e ngatërruar me glutenin.

Lidhja me depresionin dhe ankthin

Zona e trurit e quajtur amigdala luan një rol në përpunimin e frikës dhe ankthit. Studimet tregojnë se njerëzit me çrregullime ankthi kanë reagim më të lartë në këtë zonë. Gjithashtu, serotonina, një neurotransmetues i rëndësishëm për gjendjen shpirtërore, prodhohet në masën 95% nga zorrët. Balanca e baktereve në zorrë ndikon drejtpërdrejt në këtë proces.

“Të gjithë këta çrregullime kanë të përbashkët inflamacionin si shkaktar,” thotë Kelly. “Sistemi imunitar i disa njerëzve nuk funksionon siç duhet dhe kjo mund të lidhet edhe me glutenin.”

Simptomat më të zakonshme që Kelly vëren te pacientët janë: mjegull mendore, ankth, depresion, dhimbje koke, migrenë dhe dhimbje kyçesh.

Dieta pa gluten dhe përmirësimi i simptomave

Studimet tregojnë se njerëzit me ADHD kanë më shumë gjasa të kenë sëmundje celiake ose NCGS. Lidhja midis depresionit dhe celiakisë është e mirëdokumentuar, një studim me mbi 2.000 pacientë celiakë tregoi se 39% kishin pasur simptoma depresioni gjatë jetës.

“Një teori është se depresioni vjen si pasojë e përballjes me një sëmundje kronike,” shpjegon Kelly, “por ka studime që tregojnë edhe lidhje fiziologjike midis glutenit dhe depresionit.”

Ndërkaq, të dhënat janë edhe më të qarta për pacientët me skizofreni: dieta pa gluten mund të ndihmojë në menaxhimin e simptomave. /Telegrafi/

The post Sëmundjet mendore dhe ushqimi: Lidhja befasuese me produktet që përmbajnë gluten appeared first on Telegrafi.

Muret e shtëpisë suaj i mbajnë mend të gjitha, përthithin emocione, fjalë dhe ngjarje. Ndërsa pikturat që vendosni mbi to nuk janë vetëm elementë zbukurues, por edhe “spiranca” të fuqishme energjetike

Ato transmetojnë një gjendje të caktuar gjatë gjithë ditës. Disa prej tyre mund të frymëzojnë dhe të tërheqin fat të mirë, ndërsa të tjerat veprojnë si “vampirë të heshtur”, duke thithur pak nga pak energjinë jetësore, duke shkaktuar tensione dhe një atmosferë të rënduar në shtëpi.

Shumë janë skeptikë ndaj kësaj ideje, por edhe psikologjia konfirmon se: ajo që shohim çdo ditë ndikon drejtpërdrejt në qëndrimet dhe emocionet tona të pavetëdijshme.

Një pikturë bëhet një “shkaktues vizual”, mund të ruajë brenda nesh gjendje ankthi, trishtimi apo agresiviteti, edhe kur nuk jemi plotësisht të vetëdijshëm për këtë ndikim.

Sipas filozofisë feng shui dhe psikologëve, disa tema të artit vizual përçojnë ngarkesë destruktive dhe nuk janë të përshtatshme për hapësirat personale.

Piktura me skena tragjedish, luftërash dhe dhune

Pikturat që përshkruajnë luftëra, beteja, dhunë apo vuajtje mbartin një përqendrim të energjisë negative. Edhe nëse janë realizuar mjeshtërisht, praninë e tyre të përditshme në mure e shoqëron një valë e vazhdueshme tensioni.

Këto skena mund të nxisin në mënyrë të pavetëdijshme konflikte në familje, të rrisin nivelin e stresit dhe të krijojnë ndjenjën e një “lufte” të përhershme.

Piktura që shprehin vetmi, melankoli dhe trishtim

Një figurë e vetmuar në një peizazh të shkretë, një fytyrë e përlotur apo një shtëpi e braktisur – këto motive nxisin ndjenja dëshpërimi dhe humbjeje. Mund të përkeqësojnë gjendjet depresive dhe të pengojnë ndërtimin e marrëdhënieve harmonike, duke përçuar ndjesinë e izolimit.

Piktura me imazhe shkatërrimi, rrënimi apo vdekjeje

Skicat e rrënojave, objekteve të thyera apo luleve të vyshkura përçojnë një energji të ndalur dhe fundi.

Lulet e vyshkura nuk janë vetëm simbol i estetikës dekadente, por përfaqësojnë jetën e përfunduar – një motiv mjaft i dashur për shumë familje në trojet tona.

Një ambient me këso imazhesh mund ta bëjë më të vështirë fillimin e projekteve të reja, zhvillimin personal dhe ruajtjen e ndjesisë së gjallërisë.

Piktura të katastrofave natyrore

Stuhitë, shpërthimet vullkanike, përmbytjet – ndonëse vizualisht të fuqishme, këto motive përfaqësojnë forca shkatërruese dhe të pakontrollueshme. Ato mund të krijojnë ndjesi pasigurie dhe ankthi të vazhdueshëm në shtëpi. Një shembull tipik është piktura e një anijeje në mbytje – simbol i trazirës që ndikon në sjelljen dhe energjinë e familjarëve.

Edhe disa vepra të mëdha botërore, për shkak të mesazhit të fortë emocional, mund të jenë të papërshtatshme për ambientet e jetesës.

Për t’u admiruar në galeri arti- po, por për të bashkëjetuar me to çdo ditë – jo gjithmonë.

Shembuj të tillë janë “Bërtima” e Edvard Munch apo “Guernica” e Picassos, vepra të fuqishme kundër dhunës, por tepër ngarkuese për një mjedis jetese të qetë.

Si të zgjidhni art të “shëndetshëm” për shtëpinë tuaj?

Pyetja e natyrshme që lind është: çfarë duhet të vendosni atëherë në muret e shtëpisë? Përgjigjja është e thjeshtë: atë që ju mbush me ndjenja të mira, jo atë që ju lodh shpirtërisht. Zgjidhni me vetëdije, duke u lidhur me ndjenjat tuaja të brendshme. Disa sugjerime janë:

Tema të rritjes dhe begatisë – kopshtet me lule, pemët me fruta, peizazhe të gjera dhe të hapura, lindja e diellit.

Abstraksione pozitive – linja të buta që ngrihen lart, kombinime ngjyrash harmonike që sjellin ndjesinë e gëzimit dhe dritës.

Uji i qetë – deti i kthjellët, lumi i pastër apo liqeni i qetë simbolizojnë rrjedhën e energjisë dhe pastrimin e brendshëm. Kujdes: shmangni skenat e ujërave të stuhishëm.

Arti me qëllim të mirë – veprat që janë krijuar me mesazhe të vetëdijshme dhe pozitive nga artisti. Këto mbartin më shumë harmoni dhe ndikim të mirë. /Telegrafi/

The post Kujdes çfarë varni në mur: Këto dy motive të pikturave mund të prishin energjinë e shtëpisë appeared first on Telegrafi.

Me pak përbërës të thjeshtë dhe pa shumë mundim, mund të përgatisni një bukë të shëndetshme që do t’i pëlqejë gjithë familjes

Më poshtë gjeni udhëzimet e detajuara për t’u nisur menjëherë në këtë aventurë gatimi.

Përbërësit:

300 g Miell Schär Mix B (miell universal pa gluten)
100 g Miell misri (pa gluten)
1 pako (7 g) maja të thatë Schär
1 lugë çaji kripë
1 lugë çaji sheqer
350 ml ujë të ngrohtë (jo i nxehtë)
3 lugë gjelle vaj ulliri ekstra i virgjër
2 lugë gjelle fara (susam, luledielli, kungulli ose një miks)
1 lugë gjelle fara chia ose fara liri (opsionale, për më shumë shëndet)

Udhëzimet:

Në një tas të madh, përzieni miellin Schär Mix B dhe miellin e misrit.

Shtoni kripën dhe sheqerin dhe përzieni mirë.

Në një enë tjetër, shpërndani majanë e thatë në ujë të ngrohtë. Lëreni për 5 minuta derisa të aktivizohet dhe të formohet një shtresë shkumë në sipërfaqe.

Shtoni majanë e aktivizuar dhe vajin e ullirit në përzierjen e miellit.

Filloni të punoni brumin me lugë druri, pastaj me duar, deri sa të formohet një brumë i butë dhe pak i ngjitshëm. Nëse brumi është shumë i thatë, shtoni pak ujë; nëse është shumë i lagësht, shtoni pak miell Schär.

Mbulojeni tasin me një pecetë të pastër dhe lëreni të pushojë në një vend të ngrohtë për rreth 1 orë, derisa brumi të dyfishohet në masë.

Ngrohni furrën në 220°C (me ventilim).

Vendosni brumin në një tavë të mbuluar me letër pjekjeje, formoni një bukë ovale dhe spërkateni sipër me farat e përziera.

Piqni në furrë për 30-35 minuta, derisa buka të marrë një ngjyrë të artë dhe të jetë e fortë kur e trokitni poshtë.

Lëreni të ftohet plotësisht para se ta prisni.

Këshilla shtesë: Kjo bukë është e shkëlqyer për mëngjes me gjalpë kikiriku ose për sandviçë gjatë ditës.

Nëse dëshironi, mund të shtoni edhe 1 lugë gjelle fara chia ose fara liri për vlera më të larta ushqyese.

Për ta ruajtur më gjatë, mbajeni në një qese letre ose në një kuti bukë dhe mos e lini në frigorifer pasi tharjet janë më të shpejta aty.

Ju bëftë mirë, – transmeton Telegrafi.

The post Bukë me miell misri dhe miell pa gluten – Ideale për dietën tuaj appeared first on Telegrafi.

Si qëndrimi i gjatë ulur dhe pozicioni i gabuar ndikojnë në dobësimin e trupit dhe ngurtësimin e muskujve

Ne kalojmë orë të tëra çdo ditë ulur përpara tavolinës së punës, në makinë, apo në kolltuk. Edhe pse duket e padëmshme, qëndrimi i gjatë ulur sjell pasoja: ngurtësi në kyçe, muskuj të dobësuar dhe ulje të lëvizshmërisë bëhen probleme të zakonshme. Megjithatë, ekziston një zgjidhje e thjeshtë, falas dhe mjaft e papritur që mund të lehtësojë këto shqetësime – shtrirja në dysheme.

Pse është e mirë shtrirja në dysheme

Nuk është mit – shtrirja në dysheme, qoftë në shpinë apo në bark, ka më shumë përfitime sesa mund të mendoni. Nuk po flasim për gjumë të shkurtër me batanije përpara televizorit, por për një pushim të vetëdijshëm mbi një sipërfaqe të fortë dhe të qëndrueshme që detyron trupin tuaj të pozicionohet ndryshe nga zakonisht.

“Muskujt fleksorë të ijëve ngurtësohen kur ulem shumë. Shtrirja në bark kundërshton këtë pozicion“, shpjegon fizioterapistja Rachel Prusinski nga Shoqata Amerikane e Terapisë Fizikale.

Kjo është e rëndësishme sepse shumica prej nesh jo vetëm që qëndrojmë ulur për kohë të gjatë, por e bëjmë këtë në një mënyrë që ndikon pasivisht në tërë trupin tonë – ne ulemi duke mbështetur shpinën në mbështetësen e karriges, e lëmë trupin të përkulet prapa, dhe muskujt tanë të barkut nuk punojnë fare. Me kalimin e kohës, kjo na dobëson dhe çon në ngurtësi, transmeton Telegrafi.

Sa e vështirë mund të jetë?

Përveç shtrirjes së muskujve, ulja dhe ngritja aktivizon të gjithë trupin. “Përfshin kyçet, gjunjët, ijët, muskujt e barkut dhe shumë më tepër. Është një test i mirë i lëvizshmërisë sepse përdor thuajse çdo nyje në trup“, thotë Prusinski.

Nëse po ju bëhet e vështirë, është një sinjal i madh që diçka duhet të ndryshojë. Ndoshta keni humbur ekuilibrin, forcën ose fleksibilitetin, që rrit rrezikun për rrëzime dhe dëmtime me kalimin e moshës. Dhe këtu mund t’ju ndihmojnë fizioterapistët, jo vetëm pasi të ndodhë diçka, por edhe si masë parandaluese.

E rëndësishme për të moshuarit, por edhe për këdo që qëndron ulur shumë gjatë

“Nëse një person i moshuar rrëzohet, duhet të dijë si të ngrihet në mënyrë të sigurt. Dhe nuk do ta bëjë dot nëse nuk ka provuar për vite të tëra të ulet dhe të ngrihet vetë“, paralajmëron fizioterapistja Jennifer Kostik-Jonson nga Sistemi Shëndetësor i Universitetit të Virgjinisë Perëndimore.

E njëjta gjë vlen për këdo që qëndron ulur dhjetë ose më shumë orë në ditë – trupi thjesht mësohet me lëvizjet që dikur i kishte natyrale. Dhe pa lëvizje vjen ngurtësia, dobësia dhe dhimbja.

Lajmi i mirë? Nuk keni pse vuani me orë ushtrime, thjesht ndryshoni pozicionet gjatë ditës. Nuk ka një “pozicion ideal”, më i miri është gjithmonë ai që vjen më pas, thotë Prusinski. Uluni për një kohë, pastaj ngrihuni, mbështetuni në tryezë, pastaj shtrihuni në dysheme për disa minuta. E kështu me radhë.

Më e keqja që mund të bëni është të qëndroni të palëvizur për orë të tëra, edhe nëse mendoni se po ulni “saktë“.

Jini të kujdesshëm nëse keni probleme me lëvizshmërinë

Sigurisht, nëse keni histori rrëzimesh, probleme me gjunjët, qarkullimin ose nuk jeni shtrirë në dysheme prej kohe, mos e provoni këtë vetëm. Fizioterapistët rekomandojnë që përpjekjet e para t’i bëni me ndihmën e një personi tjetër ose me një karrige për t’u mbajtur. Zbrisni ngadalë dhe dëgjoni trupin tuaj.

Nëse shtrirja në dysheme për momentin nuk është e mundur, synoni për çdo lloj përmirësimi të lëvizshmërisë. Ecja, zgjatjet, ushtrimet në karrige – çdo gjë ndihmon. E rëndësishme është të lëvizni vazhdimisht dhe të mos qëndroni gjatë në të njëjtin pozicion. /Telegrafi/

The post Duket e çuditshme, por funksionon: Shtrirja në dysheme mund të jetë ilaç për qëndrimin e gjatë ulur në punë appeared first on Telegrafi.

Nga prostituta në princeshë: Një histori dashurie, skandali dhe luksi që të lë pa frymë

Në Rivierën Franceze, përgjatë bregdetit mahnitës mesdhetar, fshihet një nga rezidencat më të bukura dhe më të shtrenjta në botë – Villa Leopolda. E rrethuar nga një pronë prej afro 8 hektarësh, me 19 dhoma gjumi, fusha sportive, kinema private, restorante dhe pishina luksoze, kjo vilë është një shembull i vërtetë i luksit të pakufizuar. Sipas portalit architecturehelper.com, ajo renditet si vila e katërt më e bukur në botë.

Një histori e mbushur me luks dhe kontroversa

Emrin e saj, vila e mori nga mbreti belg Leopold II, i cili në fund të shekullit XIX ia dhuroi këtë pronë dashnores së tij, Blanche Zélia Joséphine Delacroix, e njohur si Caroline Lacroix. Në atë kohë, Blanche ishte vetëm 16 vjeçe dhe punonte si prostitutë në Paris, ndërsa mbreti ishte 65. Pas vdekjes së tij, ajo humbi të drejtën mbi vilën, që kaloi në pronësi të nipit të Leopoldit, mbretit Albert I.

Gjatë Luftës së Parë Botërore, vila u shndërrua në spital ushtarak. Më vonë, ajo u ble nga kontesha De Beauchamp, e cila ndërmori rikonstruksione të thella duke i dhënë formën moderne që ka sot, transmeton Telegrafi.

Një kryevepër arkitekturore

Ndryshimet më domethënëse u bënë në vitet 1929-1931, nën drejtimin e arkitektit dhe dizajnerit amerikan Ogden Codman Jr., i cili bashkoi 12 ndërtesa ekzistuese për të krijuar një kompleks të integruar luksoz, të rrethuar nga kopshte të mrekullueshme dhe me një stil që të lë pa fjalë.

Për ironi, vetë Codman nuk mundi ta përballonte jetesën në këtë vilë për shkak të kostove të larta, ndaj ajo u shndërrua në rezidencë me qira për klientë të pasur.

Një nga tentativat më të njohura për ta marrë me qira erdhi nga Duka dhe Dukesha e Windsor, të cilët deshën të bënin ndryshime të mëdha në vilë, por Codman refuzoi. “Më vjen keq, por shtëpia Codman nuk mund të bashkëpunojë me shtëpinë Windsor”, ishte përgjigjja e tij ironike.

Vila që kalon dorë pas dore

Pas vdekjes së Codman në vitin 1951, vila ndryshoi disa herë pronësi. Ndër pronarët e saj kanë qenë financieri kanadez Isaac Walton Killam, presidenti i Fiat-it Gianni Agnelli, dhe në fund të viteve 1980, bankieri libanez Edmond Safra dhe bashkëshortja e tij Lily, të njohur për pritjet madhështore që organizonin në këtë rezidencë.

Në njërën prej festave të tyre, mysafireve femra u dhuruan kuti të dekoruara me portretin e vilës – një shembull tjetër i ekstravagancës së kësaj prone.

Një çmim që të lë pa mend

Në vitin 2008, miliarderi rus Mikhail Prokhorov tentoi ta blinte vilën për 370 milionë euro, plus 19.5 milionë euro për mobilimin, por e tërhoqi ofertën pas krizës financiare globale. Kjo solli një betejë ligjore që përfundoi në vitin 2012, kur gjykata franceze vendosi në favor të trashëgimtarëve të Safra.

Përveç arkitekturës së mahnitshme, Villa Leopolda është e rrethuar nga kopshte botanikë në 15 hektarë, me mbi 1,500 lloje bimësh dhe 20 serra me bimë tropikale të rralla, duke e kthyer në një parajsë të vërtetë për dashamirësit e natyrës.

Në ambientet e saj përfshihen edhe një sallë balloje dhe stallë kuajsh që mund të strehojë deri në 30 kuaj.

Në vitin 2016, vila u vlerësua në treg me një çmim marramendës prej 1 miliard euro, duke e vendosur ndër pronat më të shtrenjta në planet. /Telegrafi/

The post Historia e vilës që kushton 1 miliard euro: Dhurata skandaloze e mbretit për dashnoren e tij adoleshente appeared first on Telegrafi.

Simptomat shfaqen si rrjedhje e papritur e jashtëqitjes apo pamundësi për ta mbajtur atë

Shkaqe të ndryshme, si diarreja, kapsllëku apo dëmtimi nervor, mund të çojnë në këtë problem.

Inkontinenca fekale, e njohur edhe si mospërmbajte e zorrëve apo rrjedhje e pavullnetshme e jashtëqitjes, është pamundësia për të kontrolluar jashtëqitjen. Në varësi të shkakut, ajo mund të ndodhë herë pas here ose të jetë një problem afatgjatë.

Shkaqet më të zakonshme përfshijnë dëmtime në nervat apo muskujt e rektumit ose anusit. Diarreja, kapsllëku ose gjendje të tjera mjekësore gjithashtu mund ta shkaktojnë, prandaj është thelbësore të vendoset diagnoza e saktë dhe të fillojë trajtimi i duhur.

Simptomat e inkontinencës fekale

Mospërmbajta fekale paraqet pamundësinë për të kontrolluar daljen e jashtëqitjes. Disa persona janë të vetëdijshëm për rrjedhjen, por nuk arrijnë ta ndalojnë, ndërsa të tjerët as nuk e vërejnë.

Simptomat përfshijnë:

Nxitje e papritur për të shkuar në tualet
Rrjedhje e papritur e jashtëqitjes apo njolla në të brendshme
Pamundësi për të mbajtur gazrat ose jashtëqitjen e lëngshme

Forma dhe shpeshtësia e inkontinencës ndryshon: nga raste të rralla deri te probleme të përhershme që shoqërohen me dhimbje barku, ndjesi të pakëndshme apo çrregullime të tjera, shkruan Health.com, përcjell Telegrafi.

Shkaqet kryesore të inkontinencës fekale

1. Diarreja

Kur jashtëqitja është e lëngshme dhe e shpeshtë, ajo mund të vijë papritur dhe të jetë e vështirë për t’u kontrolluar. Diarrea është shkaku më i zakonshëm i mospërmbajtes fekale tek personat jashtë spitalit.

Shkaktarët përfshijnë infeksionet gastrointestinale ose konsumimi i ushqimeve që irritojnë stomakun. Në raste kronike (si tek sëmundjet inflamatore të zorrëve – IBD apo sindroma e zorrës së irrituar – IBS), inkontinenca mund të jetë afatgjatë.

Simptoma shoqëruese:

Dhimbje apo ngërçe në bark
Nauze ose të vjella
Marramendje

2. Kapsllëku

Kapsllëku kronik mund të dobësojë muskujt e rektumit, duke shkaktuar rrjedhje të jashtëqitjes së akumuluar. Ndonjëherë ndodh edhe “diarre e përtejme”, ku jashtëqitja e lëngshme rrjedh rreth bllokimit të fortë.

Simptoma të tjera:

Jashtëqitje e thatë apo e fortë
Më pak se tri jashtëqitje në javë
Tendosje e tepërt gjatë jashtëqitjes
Fryrje apo dhimbje në bark

Kapsllëku është shkaku më i shpeshtë i inkontinencës fekale tek fëmijët.

3. Dëmtime të muskujve ose nervave

Kur muskujt apo nervat e anusit, rektumit ose legenit dëmtohen, nuk arrijnë të ruajnë kontrollin. Kjo mund të ndodhë për shkak të:

Ndërhyrjeve kirurgjikale
Lëndimeve në tru ose shtyllën kurrizore
Lindjes vagjinale

Sëmundjeve neurologjike si diabeti, skleroza multiple, Parkinsoni ose infarkti cerebral

4. Sëmundje të tjera

Sëmundjet inflamatore të zorrëve (IBD) – si Koliti ulceroz apo sëmundja e Kronit.
Hemorroide – mund të pengojnë mbylljen e plotë të anusit.
Prolapsi rektal – rrëshqitje e rektumit jashtë anusit.
Kanceri anal – simptomë e mundshme është inkontinenca; edhe radioterapia mund të dëmtojë indet përreth.
Anomali kongjenitale – që prekin zorrën e trashë, rektumin ose anusin.

Kur duhet të shkoni te mjeku?

Këshillohet të kërkoni ndihmë mjekësore nëse përjetoni ndonjërin nga këto simptoma:

Irritim apo plagë përreth anusit
Diarre të rëndë
Gjak në jashtëqitje

Mjeku mund të bëjë një ekzaminim fizik dhe të rekomandojë teste si:

Kolonoskopia
Ultratingulli ose rezonanca magnetike (MRI)
Manometria anorektale
Elektromiografia (EMG)

Trajtimi i inkontinencës fekale

Qëllimi i trajtimit është përmirësimi i kontrollit mbi jashtëqitjen dhe parandalimi i incidenteve. Metodat përfshijnë:

Ndryshime në dietë: shmangia e ushqimeve që shkaktojnë diarre ose shtimi i fibrave në rast kapsllëku
Barnat: kundër diarresë, fibra dietike ose laksativë
Stërvitja e jashtëqitjes: krijimi i një rutine të rregullt
Ushtrime për muskujt e legenit: forcojnë sfinkterin anal dhe muskujt mbështetës

Në raste më të ndërlikuara, mund të rekomandohen procedura mjekësore ose kirurgjikale dhe ndihma nga specialistë të gastroenterologjisë apo kirurgjisë kolorektale.

Si të parandaloni inkontinencën fekale

Megjithëse nuk është gjithmonë e mundur ta parandaloni, këto këshilla mund të ndihmojnë:

Shmangni ushqimet dhe pijet irrituese (p.sh. kafeinë, alkool, ushqime pikante)
Hani vakte të vogla dhe të shpeshta
Krijoni zakon të përditshëm për jashtëqitje në të njëjtën kohë
Trajtoni sëmundjet kronike si IBD në mënyrë të rregullt

Komplikime të mundshme

Disa komplikime mund të zhvillohen si pasojë e mospërmbajtjes fekale. Shumë njerëz raportojnë stres emocional dhe mendor, si dhe ulje të cilësisë së jetës. Simptomat e ankthit dhe depresionit mund të shfaqen në situata shoqërore për shkak të frikës nga ndonjë “incident”.

Gjithashtu, mund të ndodhë irritim i lëkurës për shkak të kontaktit të shpeshtë me jashtëqitjen. Zakonet si fshirja e tepruar apo pastrimi i shpeshtë i zonës së prekur, së bashku me ekspozimin e lëkurës ndaj rrjedhjeve, mund të çojnë në:

irritim të vazhdueshëm,
plagë të lëkurës,
infeksione bakteriale ose kërpudhore.

/Telegrafi/

The post Edhe kapsllëku kronik mund të çojë në rrjedhje të pavullnetshme të jashtëqitjes: Si të përballoni simptomat appeared first on Telegrafi.

Nëse keni probleme me zemrën ose qarkullimin e gjakut, bëni kujdes, sepse çdo hyrje e papritur në ujë mund të shkaktojë probleme

Rekomandimet verore, si “mos notoni me stomak të mbushur” apo “lyeje plagën me ujë të kripur që të shërohet më shpejt”, vazhdojnë të jenë rregulla të pathyeshme për shumë njerëz gjatë pushimeve. Megjithatë, ekspertët hedhin poshtë këto urtësi popullore dhe mbështet teoritë që, nëse na intereson shëndeti ynë, janë zgjedhje më të mençura.

A e shëron uji i kripur plagën më shpejt?

Ky është një këshillë që e dëgjojmë shpesh nga brezat më të vjetër, por që nuk është gjithmonë e saktë. E vërteta është se disa plagë, veçanërisht ato që janë të thella dhe të ndotura, mund të përfitojnë nga kontakti me ujin e kripur, sepse përshpejtohet procesi i shërimit. Por dëmtimet më të lehta, si ato nga rënia nga biçikleta, sidomos tek fëmijët, nuk është mirë të ekspozohen në ujë të kripur, sepse ai e përkeqëson plagën dhe e ngadalëson shërimin.

A është noti pas ngrënies i dëmshëm?

Për shumë kohë është besuar se hedhja në ujë pas ngrënies, sidomos në ujë të ftohtë, mund të shkaktojë dhimbje dhe ngërçe në stomak. Por shkenca e ka mohuar këtë teori të vjetër. Organizmi pas ushqimit është i angazhuar në tretje, çka vetëm e ngadalëson pak aktivitetin, por nuk përbën pengesë për të shijuar ujin në mënyrë të relaksuar.

Megjithatë, nëse keni probleme me zemrën apo me qarkullimin e gjakut, atëherë, pavarësisht nëse keni ngrënë apo jo, çdo hyrje e menjëhershme në ujë të ftohtë mund të shkaktojë probleme serioze. Nëse jeni i ri, i shëndetshëm dhe nuk keni ndonjë problem mjekësor, mund të notoni lirshëm edhe pas një vakti të lehtë, por shmangni mbingopjen, transmeton Telegrafi.

Faktor mbrojtës 30 nuk është dy herë më i fortë se faktori 15

Kjo është një ide krejtësisht e gabuar. Kremi me faktor mbrojtës 30 siguron mbrojtje pak më të gjatë në kohë sesa ai me faktor 15, dhe faktori 50 zgjat më shumë se 30, por duhet pasur parasysh se as kremi me SPF 50 nuk ofron mbrojtje të plotë. Prandaj, është e rëndësishme të shmanget ekspozimi në diell gjatë orëve më të nxehta të ditës, pavarësisht faktorit të përdorur,

Mos përdorni kremin e vjetër të verës së kaluar

Nëse ende keni një shishe kremi mbrojtës nga vera e kaluar, është më mirë ta hidhni. Afati i përdorimit të shumicës së produkteve për mbrojtje nga dielli është një vit nga momenti i hapjes, me kusht që të jenë ruajtur në vend të freskët dhe të thatë. Edhe nëse afati i përdorimit ende nuk ka skaduar, veprimi mbrojtës i disa kremrave dhe losioneve mund të jetë ndjeshëm i reduktuar. /Telegrafi/

The post A është noti pas ngrënies i dëmshëm? A shëron uji i kripur plagët më shpejt? Fakte që duhet t’i dini appeared first on Telegrafi.

Fëmija i dikujt tjetër sillet keq. Ndoshta e shtyu dikë, përdori një fjalë të keqe ose kërceu në divanin tuaj të ri me atlete të pista. A duhet të reagoni dhe si të reagoni?

Kur bëhet fjalë për sfidimin e sjelljes së keqe te fëmijët, ne priremi të reagojmë në bazë të ndjenjave. Shpesh ka arsye të panumërta përse një fëmijë i vogël do të bëjë diçka “gabim”, e ndonjëherë ai as që e di se ka bërë diçka “të keqe”.

Por është shumë e pavolitshme kur gjendesh në një situatë ku duhet të reagosh për shkak të sjelljes së keqe të fëmijës së dikujt tjetër, kështu që pyet veten – a është përgjegjësia ime të vendos një rregull te fëmija i dikujt tjetër? Në fund të fundit, unë jam një i rritur dhe nëse një prind nuk është atje – a nuk është detyra ime të vendos kufij?

Derek McCormack, ushtrues detyre i drejtorit ekzekutiv të Rrjetit të Rritjes së Fëmijëve ka dhënë këshilla. Këtu janë rekomandimet e tij dhe disa ide që mund t’ju ndihmojnë, transmeton Telegrafi.

1. Si do të ndiheshit nëse dikush do ta disiplinonte fëmijën tuaj?

Vajza ishte rreth tre vjeç, një mik i familjes i bërtiti shumë. Ajo vrapoi duke qarë drejt nënës së saj. Në atë kohë, babai i saj tha se ishte e përshtatshme, sepse ajo po bënte gjënë e gabuar. Mami nuk ishte dakord.

Problemi ishte se, sipas saj, disiplina nuk është të bërtasësh. Nuk duhet të përfshijë turp, frikë dhe zemërim. Disiplina po e drejton një fëmijë drejt sjelljes më të mirë.

Jo të gjithë e ndajnë këtë qasje ndaj disiplinës, kështu që nëse shihni një fëmijë duke bërë diçka që do të konsiderohej sjellje e keqe, duhet të supozoni se prindërit e tyre kanë idetë e tyre për atë që konsiderohet disiplinë.

2. Nëse kujdeseni për fëmijën e dikujt tjetër, mos supozoni se ai i njeh rregullat e familjes suaj

Të gjithë e dimë se çfarë ndodh kur supozoni. Derek thotë se duhet të jemi të vetëdijshëm se mund të keni rregulla të ndryshme në krahasim me familjen e një fëmije që ju shqetëson ose ju shkakton probleme.

“Është e rëndësishme që fëmijët e tjerë që vijnë në shtëpinë tuaj të respektojnë rregullat e familjes që vizitojnë. Nëse fëmija po thyen rregullat e familjes, do të ishte e përshtatshme që të informoni butësisht fëmijën vizitues se çfarë janë rregullat në familjen tuaj. Për shembull, “nuk lejojmë sharjet në këtë shtëpi” ose “nuk hidhemi në divan me këpucë të pista”.

Dhe nëse ka diçka që vërtet nuk mund ta toleroni (si kërcimi në divan), bëni të njohur kufijtë përpara se të fillojë loja.

3. Nëse duhet të reagoni, bëjeni këtë me butësi

Derek thotë se ndonjëherë duhet të ndërhyjë një i rritur tjetër. Nëse mendoni se ndërhyrja është e domosdoshme, ekzistojnë disa mënyra për ta zgjidhur situatën.

“Varësisht nga mosha e fëmijës, shpesh është më mirë të përdorni shpërqendrimin ose humorin për ta ndryshuar sjelljen, në vend që t’i ndaloni rreptësishtë diçka”, shpjegon ai.

Nuk është e nevojshme t’i lini gjërat të dalin nga kontrolli vetëm sepse duhet të jeni tolerant, por kjo gjithashtu nuk do të thotë se duhet të jeni të pasjellshëm.”

4. Pyesni çfarë është në rregull sipas prindërve të tyre

Një nënë shpjegoi si sillet me nipërit e saj: “Unë dhe motra ime shpesh ndihmojmë njëra-tjetrën me kujdesin për fëmijët. Unë kujdesem për fëmijët e saj, dhe ajo për të mitë.

Në shumicën e rasteve, të dyja i shohim ndryshimet në sjellje gjatë këtyre ndërrimeve si një lloj lëshimi ndaj fëmijëve. Rregullat nuk janë të njëjta kur ajo kujdeset për fëmijët e mi. Nuk pres prej saj t’i çojë në gjumë në kohë, dhe nuk më pengon nëse u jep karamele apo i lë të shikojnë TV deri vonë.

Por kur për herë të parë u kujdesa për fëmijët e saj, nuk e pyeta asgjë. Nuk pyeta në çfarë ore duan të flenë, nëse u lejohet të hanë dy porcione akullore me çokollatë apo nëse mund të shikojnë TV në shtratin e saj.

U ndjeva tmerrësisht, si të kisha zhgënjyer motrën dhe fëmijët e saj. Gjithashtu, isha pak më e ashpër me ta nga sa duhej, vetëm që të shkonin në shtrat.

Tani e di që motra ime nuk pret prej meje t’i disiplinoj fëmijët e saj. Ajo është e lumtur që unë jam ‘hallë argëtuese’. E di që nuk pret prej meje t’i mbaj në rregull të hekurt, dhe kjo për mua është në rregull. Po ashtu, e di që është e lumtur nëse jam më e rreptë, në rast se gjërat shkojnë shumë larg.

Të gjitha këto janë gjëra mjaft të qarta, por ndihem më mirë kur e di që mund t’i kontrolloj këto gjëra nëse ndonjë nga fëmijët e miqve bëhet i padisiplinuar.” /Telegrafi/

The post A mund të qortoni fëmijën e dikujt tjetër? Ja si të shmangni situata të pakëndshme appeared first on Telegrafi.

Menopauza përcaktohet si faza kur një grua nuk ka pasur cikël menstrual për 12 muaj rresht, pa ndonjë ndërhyrje hormonale apo mjekësore

Kalimi drejt menopauzës nga cikle menstruale të rregullta ose të çrregullta drejt ndërprerjes së plotë, mund të zgjasë disa muaj ose edhe disa vite. Në disa raste, kjo periudhë tranzitore, e njohur si perimenopauzë, mund të shtrihet nga 8 deri në 10 vjet.

A mund të ndikohet koha e menopauzës?

Edhe pse nuk ekziston një mënyrë e sigurt për të vonuar menopauzën, studimet tregojnë se disa faktorë jetësorë dhe shëndetësorë lidhen me një fillim më të vonshëm të saj. Këta faktorë veprojnë kryesisht duke mbrojtur funksionin e vezoreve dhe balancën hormonale gjatë viteve riprodhuese.

Pavarësisht se gjenetika dhe historia familjare luajnë një rol të madh në përcaktimin e moshës së menopauzës, stili i jetesës, përfshirë një dietë të balancuar, aktivitet fizik të rregullt, shmangien e duhanit dhe menaxhimin e stresit, mund të ndihmojë në ruajtjen e shëndetit hormonal dhe ndoshta të shtyjë fillimin e menopauzës natyrale.

Shtatzënia dhe ushqyerja me gji

Studimet (American Journal of Clinical Nutrition) sugjerojnë se gratë që kanë pasur më shumë shtatzëni dhe që kanë ushqyer me gji për periudha më të gjata (7–12 muaj) mund të kenë rrezik më të ulët për menopauzë të hershme (<45 vjeç).

Përdorimi i kontraceptivëve oralë

Pilulat e kontrollit të lindjes, duke frenuar ovulacionin për periudha të gjata, mund të ndihmojnë në ruajtjen e rezervës ovariane, çka lidhet me një menopauzë më të vonshme. Megjithatë, nevojiten më shumë kërkime për të kuptuar mekanizmin e saktë.

Edukimi dhe statusi socio-ekonomik

Një analizë ndërkombëtare e mbi 24 vendeve tregoi se gratë me arsimim më të lartë shpesh përjetojnë menopauzë në moshë më të vonshme. Kjo mund të lidhet me stil jetese më të qëndrueshëm, kujdes më të mirë shëndetësor dhe më pak stres afatgjatë, shkruan International Journal of Epidemiology.

Dieta e pasur me fruta, proteina dhe kalori të shëndetshme

Të ushqyerit mirë, sidomos konsumimi i frutave të freskëta, proteinave cilësore dhe ushqimeve të pasura me antioksidantë, mund të lidhet me një kohë më të gjatë të funksionit ovarian, sipas Journal of Nutrition.

Pirja e duhanit

Në anën tjetër, duhani është i lidhur ngushtë me fillim më të hershëm të menopauzës. Nikotina dëmton direkt funksionin e vezoreve dhe ul nivelin e estrogjenit.

Çfarë nënkupton menopauza e vonuar për shëndetin?

Përfitimet:

Rrezik më i ulët për osteoporozë dhe fraktura
Mbrojtje kardiovaskulare më e gjatë, përfshirë rrezik të ulët për infarkt dhe arterosklerozë
Jetëgjatësi e lidhur pozitivisht me menopauzë më të vonshme

Rreziqet:

Rritje e rrezikut për disa lloje kanceri të ndjeshëm ndaj estrogjenit, si ai i gjirit, mitrës dhe vezoreve

/Telegrafi/

The post Menopauza dhe koha e saj: A mund të ndikohet natyrshëm shtyrja e saj? appeared first on Telegrafi.

Si të përfitoni freski maksimale duke përdorur pajisjet që keni në shtëpi

Nëse nuk dispononi kondicioner në shtëpi, mos u shqetësoni! Me disa metoda të thjeshta dhe ekonomike mund ta bëni ambientin më të freskët dhe të përballoni më lehtë vapën, pa rritur shpenzimet për energji apo pajisje të reja.

Një nga mënyrat më efektive është ta ktheni ventilatorin tuaj të vjetër në një kondicioner të përkohshëm dhe shumë efikas, duke përdorur vetëm ujë të ngrirë dhe materiale të zakonshme që keni në shtëpi.

Ja tre truket më të mira për ta arritur këtë:

1. Freskimi me kube akulli para ventilatorit

Vendosni një enë të gjerë dhe të cekët plot me kube akulli përpara ventilatorit. Kur ventilatori të fryjë ajrin mbi akull, në dhomë do të përhapet një ftohje e këndshme dhe e freskët. Efekti vazhdon derisa akulli të shkrihet, dhe më pas mund të shtoni akull të ri për të vazhduar freskimin.

2. Përdorimi i shisheve me ujë të ngrirë për freskim më të gjatë

Në vend të kubeve të akullit, mbushni shishe plastike me ujë dhe ngrijini. Vendosni shishet para ventilatorit dhe ajri që del do të jetë më i ftohtë për një kohë më të gjatë, pasi akulli në shishe shkrihet më ngadalë se kube të vogla.

3. Akulli i mbështjellë me peshqir për freski efektive dhe të kontrolluar

Mund të përdorni kube akulli ose shishe me ujë të ngrirë, por të mbështjellë në një peshqir të pastër. Lidhni skajet e peshqirit dhe vareni këtë “paketë” midis dy karrigeve, duke e vendosur përpara ventilatorit. Nën peshqir, vendosni një enë për të mbledhur ujin e akullit të shkrirë, që të mos lagë dyshemenë, transmeton Telegrafi.

Pse funksionojnë këto metoda?

Kur ajri i ngrohtë përplaset mbi sipërfaqe të ftohta (akullin), ai ftohet dhe më pas ventilatori e shpërndan këtë ajër të freskët në ambient. Kjo është një formë e thjeshtë e kondicionimit të ajrit me anë të transferimit të nxehtësisë, e cila kursen energji dhe para.

Këshilla shtesë për freskim optimal në ditët e nxehta:

Mbani dritaret dhe perde të mbyllura gjatë orëve të vapës për të parandaluar ngrohjen e ambientit.

Përdorni ventilatorë tavani për të rritur qarkullimin e ajrit.

Hidratohuni mirë dhe shmangni përdorimin e pajisjeve elektronike që nxjerrin nxehtësi të tepërt.

Nëse është e mundur, hidhni ujë të ftohtë në dysheme ose përdorni lagështinë për të ulur temperaturën.

Me këto mënyra, jo vetëm që do të përfitoni freski më të madhe në ambient, por do të bëni edhe një kursim të konsiderueshëm në faturën e energjisë elektrike. Ky truk është i thjeshtë, i lirë dhe efikas, perfekt për muajt më të nxehtë të vitit! /Telegrafi/

The post Si të ktheni ventilatorin e vjetër në një kondicioner të fuqishëm pa shpenzuar shumë appeared first on Telegrafi.

Nxehtësia nuk kursen askënd – ja si të parandaloni mbinxehjen dhe sëmundjet verore tek kafshët shtëpiake

Temperaturat e larta verore janë një sfidë jo vetëm për njerëzit, por edhe për kafshët tona shtëpiake, të cilat janë të pambrojtura ndaj të nxehtit dhe shpesh nuk mund të shprehin shqetësimet e tyre në mënyrën që ne i kuptojmë.

Edhe pse nuk mund të flasin, qentë dhe macet përjetojnë stres termik, dehidrim dhe pasoja të tjera serioze në trupin e tyre të ndjeshëm. Vetëm ushqimi, strehimi dhe kujdesi veterinar nuk mjaftojnë – për të siguruar mirëqenien e tyre gjatë verës, nevojitet përkujdesje e përditshme dhe vëmendje e shtuar ndaj sinjaleve që na dërgojnë.

Njihni mikun tuaj që të dini si ta mbroni

Kujdesi i duhur fillon me njohjen e veçorive të secilës kafshë – prejardhjen, racën, strukturën fizike dhe sjelljen. Kafshët me qime të gjata, me hundë të shtypur ose me lëkurë të ndjeshme janë më të rrezikuara nga vala e të nxehtit. Për këtë arsye, është e rëndësishme të përshtatni mënyrën e kujdesit ndaj kushteve të tyre specifike.

Shenjat e para të mbinxehjes dhe çfarë të bëni

Nëse qeni fillon të marrë frymë shpejt e me vështirësi, hap gojën vazhdimisht dhe nxjerr gjuhën, kjo është një shenjë e qartë e mbinxehjes. Veprimi i parë duhet të jetë lirimi i zinxhirit, ofrimi i ujit të freskët dhe zhvendosja në një ambient më të freskët. Nëse simptomat vazhdojnë, mos hezitoni ta çoni menjëherë te veterineri.

Ambienti dhe strehimi

Mos i lini kurrë kafshët në ambiente të mbyllura pa ajrim, në makina të parkuara apo në vende ku bien rrezet direkte të diellit. Kolibet e qenve duhet të vendosen në vende me hije natyrale, larg betonit të nxehtë apo pllakave që përthithin temperaturën. Edhe për macet, sigurohuni që të kenë hapësira të freskëta dhe të mbrojtura ku mund të strehohen.

Mos i shëtisni në vapën e mesditës

Orët më të rrezikshme janë nga ora 11:00 deri në 17:00. Shëtitjet duhet të bëhen herët në mëngjes ose në mbrëmje, kur toka është më e freskët dhe rrezet më të buta. Mos harroni: nëse asfalti djeg dorën tuaj, ai djeg edhe putrat e kafshëve!

Racat më të ndjeshme ndaj të nxehtit

Qentë me qime të gjata dhe të dendura si husky dhe pastorët gjermanë duhet të qethen para sezonit të nxehtë, zakonisht në pranverë dhe në fillim të vjeshtës. Mos i qethni totalisht, pasi qimet ofrojnë mbrojtje natyrale nga dielli.

Racat me hundë të shtypur si bulldog, pug dhe shih tzu kanë vështirësi në frymëmarrje në kushte të nxehta, prandaj duhen mbajtur në ambiente me ajër të kondicionuar ose të freskët.

Qentë me qime të zeza ose të trasha, si Doberman apo Rottweiler, përthithin më shumë rreze UV, çka rrit rrezikun e mbinxehjes.

Qentë e racës Holly janë të ndjeshëm ndaj dermatitit të shkaktuar nga dielli, sidomos në zonën e hundës.

Macet nuk janë më pak të rrezikuara

Edhe pse shpesh janë më të kujdesshme dhe kërkojnë vende të freskëta vetë, macet mund të preken nga djegiet e diellit, veçanërisht ato me qime të bardha dhe lëkurë të ndjeshme. Ato duhen mbajtur brenda gjatë orëve të nxehta dhe të kontrollohen rregullisht për ndonjë irritim në lëkurë.

Uji është shpëtim

Kafshët duhet të kenë gjithmonë në dispozicion ujë të pastër dhe të freskët – jo të ftohtë si akulli, sepse mund të shkaktojë kontraksione të stomakut. Ndërroni ujin disa herë në ditë dhe vendoseni tasin në një vend të lehtë për t’u arritur, larg rrezeve të diellit.

Kujdesi për kafshët në moshë dhe parazitët

Kafshët në moshë janë më të prekshme nga diabeti, kolapsi termik dhe sëmundjet e zemrës gjatë temperaturave ekstreme. Prandaj, ato kërkojnë mbikëqyrje të vazhdueshme dhe ndoshta edhe frekuentim më të shpeshtë te veterineri. Gjithashtu, kontrolloni rregullisht për parazitë si pleshtat apo rriqrat, të cilët shumohen më shumë gjatë verës dhe mund të transmetojnë sëmundje.

Këshillë shtesë: Disa pronarë përdorin veshje të lehta freskuese për kafshët ose dyshekë që qëndrojnë të ftohtë përmes xhelit natyral, këto janë zgjidhje shumë të dobishme për ditët më të nxehta.

Kujdesi për qentë dhe macet nuk është luks, është përgjegjësi. Me disa hapa të thjeshtë, mund të siguroni një verë të qetë dhe të shëndetshme për miqtë tuaj të përkushtuar me katër putra. /Telegrafi/

The post Shpëtim nga vala e të nxehtit: Kujdes i domosdoshëm për kafshët shtëpiake appeared first on Telegrafi.

Ky kombinim është i lehtë, freskues, proteinik dhe nuk rëndon barkun në ditët e nxehta. Salca e jogurtit me limon është e shkëlqyer edhe si salcë për perime të freskëta

Përbërësit (për 2-3 persona)

Për sallatën:

• 2 fileta gjoksi pule (rreth 300 gr)
• 1 lugë vaj ulliri
• 1 lugë çaji erëza të thata (rigon, borzilok ose rozmarinë)
• kripë dhe piper sipas shijes
• 100 gr rukola ose spinaq i freskët
• 1 kokë sallatë jeshile (ose iceberg)
• 1 avokado e pjekur mirë
• 1 kastravec mesatar
• 6-8 domate qershi (ose 2 domate mesatare)
• gjysmë qepë e kuqe e holluar hollë
• 1 lugë gjelle fara kungulli të pjekura (ose susam)

Për salcën me jogurt e limon:

• 150 gr kos i trashë (grek ose natyral)
• 2 lugë gjelle lëng limoni i freskët
• 1 lugë gjelle vaj ulliri ekstra i virgjër
• 1 thelb hudhër i grirë imët
• 1 lugë çaji mjaltë ose shurup panje
• pak kopër ose majdanoz i freskët (opsionale)
• kripë & piper i zi

Përgatitja

1️⃣ Përgatitja e mishit të pulës

• Laji filetat dhe fshiji me letër kuzhine.
• Lyeji me vaj ulliri, kripë, piper dhe erëza.
• Ngrohe një tigan grill ose një tigan të zakonshëm në temperaturë mesatare të lartë.
• Skuqi filetat për 4-5 minuta nga secila anë, derisa të marrin një ngjyrë të artë dhe të piqen plotësisht.
• Lëri të ftohen pak dhe prit në feta të holla ose kubikë.

2️⃣ Përgatitja e perimeve

• Laji të gjitha perimet.
• Prit sallatën jeshile në copa mesatare.
• Avokadon ndajeni në dysh, hiqe bërthamën, qëroje dhe prite në feta.
• Kastravecin prite në rrathë ose gjysmërrathë.
• Domatet qershi ndajini përgjysmë.
• Qepën prite hollë, nëse të shqetëson shija e fortë, mbaje 5 minuta në ujë me uthull dhe kulloje.

3️⃣ Përgatitja e salcës

• Në një tas, përzieni kosin, lëngun e limonit, vajin e ullirit, hudhrën, mjaltin, kripën dhe piperin.
• Shto majdanoz ose kopër të freskët të grirë imët nëse dëshiron.
• Përzieji mirë derisa të bëhet një sos i butë dhe aromatik.

4️⃣ Kombino sallatën

• Në një tas të madh përzieni rukolën, sallatën jeshile, kastravecin, domatet dhe qepën.
• Sipër vendos copat e pulës së ngrohtë, avokadon dhe spërkat me farat e kungullit.
• Hidhi sipër salcën e jogurtit me lugë ose shërbeje në një tas anash.

Si të shërbehet

• Mund të shoqërohet me bukë të thekur ose pite integrale.
• Për version më të pasur, shto copa djathi të bardhë ose kaçkavall.
• Për më shumë freski, mund të shtosh pak lëng limoni të freskët sipër para servirjes.

Ju bëftë mirë, – transmeton Telegrafi.

The post Sallatë verore me pulë, avokado dhe salcë jogurti me limon appeared first on Telegrafi.

Këto shenja të Zodiakut e masin dy herë çdo shpenzim dhe rrallë e hapin kuletën për të tjerët

Disa njerëz e duan shpenzimin për vete, për të tjerët, për gjëra të vogla që u nxjerrin buzëqeshjen. Por ka edhe nga ata të tjerët… Ata që e shikojnë tri herë faturën, kujtojnë se u detyroheni 2 euro që nga viti 2019 dhe që zhduken në mënyrë misterioze sapo vjen radha për të paguar pijen.

Pyesni veten pse dikush sillet kështu? Përgjigjja mund të fshihet te shenja e horoskopit.

Nëse e gjeni veten në këtë përshkrim, mos u shqetësoni – kursimi është virtyt, vetëm mos e ktheni në koprraci!

Ja cilat janë shenjat që njihen si më koprracët e Zodiakut:

Gaforrja

Gaforret nuk e kanë qejf të shpenzojnë, jo se janë dorështrënguar, por sepse e duan rehatinë e shtëpisë më shumë se çdo gjë. Në vend të darkave të shtrenjta, ata zgjedhin të struken me një libër ose një film. Paratë i ruajnë për gjëra që i ngrohin emocionalisht, e kjo rrallëherë përfshin pagesën e kafes për të tjerët.

Bricjapi

Bricjapët duken seriozë dhe të tillë janë edhe me paratë. Logjika e tyre është e thjeshtë: paraja është fryt i mundit dhe nuk ka shans ta shpërdorojnë kot. Nuk harxhojnë asnjë cent pa parë një qëllim të qartë. Luks? Ndoshta. Por vetëm nëse ia vlen, transmeton Telegrafi.

Peshqit

Peshqit nuk janë koprracë, ata thjesht nuk dinë ku u zhduken paratë! Shpenzojnë impulsivisht, ndonjëherë nga dhembshuria, ndonjëherë thjesht për të kënaqur të tjerët. Por kur vjen fundi i muajit… kuptojnë se e kanë tepruar dhe e kanë tejkaluar limitin në kartë.

Virgjëresha

Virgjëreshat i shënojnë të gjitha, edhe çdo cent të harxhuar. Janë të kursyera, të organizuara dhe dinë saktësisht sa kanë shpenzuar muajin e kaluar për ushqim, dhurata apo aplikacione. Për to, kontrolli mbi buxhetin është shenjë disipline personale.

Akrepi

Akrepat fshehin shumë gjëra, përfshirë edhe llogarinë e tyre bankare. Edhe pse e duan luksin, më mirë udhëtojnë vetëm se sa të ndajnë shpenzimet me të tjerët. Harxhojnë vetëm kur janë të sigurt që do t’u kthehet, ndërsa për financat nuk tregojnë as para më të afërmve.

Demi

Demi do të porosisë pjatën më të shtrenjtë në meny… dhe do të zhduket sapo të vijë fatura. Nuk e duan aspak që t’i bindësh të shpenzojnë. Mbajnë mend çdo borxh dhe nuk harrojnë as gjërat më të vogla. Nëse dikur keni harruar t’u ktheni kusurin – besoni, e mbajnë mend mirë. /Telegrafi/

The post Shenjat më koprrace të horoskopit: Fatura në restorant? Vetëm kur s’kanë ku të fshihen – ja pse! appeared first on Telegrafi.

Zbulo modelin e fshehtë dhe testo shpejtësinë e mendjes!

A jeni gati të sfidoni veten në këto lojëra enigmash? Kjo do të jetë një nga detyrat më interesante që mund të zgjidhni, dhe ju vetëm duhet të përqendroheni dhe të shihni se cili është sekreti.

Në këtë imazh shohim domino me numra të caktuar mbi to. Ju duhet të zbuloni se cilët numra duhet të jenë në domino tjetër, ose duhet të zbuloni se sa pika duhet të jenë në dominon tjetër. Duhen më pak se 20 sekonda për të gjetur zgjidhjen.

Nëse kjo ju duket si një detyrë e vështirë, dijeni që nuk është ashtu, thjesht duhet të sforconi veten dhe të përdorni trurin tuaj, transmeton Telegrafi.

Cili është çelësi për zgjidhjen e kësaj enigme?

Çelësi për zgjidhjen e këtij ushtrimi qëndron në aftësinë tuaj për të analizuar hollësisht numrat e shkruar në pjesët e enigmës.

Duke studiuar me kujdes domino, duhet të shfaqet një model dhe t’ju udhëheqë te pjesa që plotëson figurën. Duke parë radhët e numrave në pjesën e sipërme dhe të poshtme të dominove, do të vini re një logjikë.

Numrat e sipërm rriten gradualisht, ndërsa ata më të ulëtit zvogëlohen, apo jo? Nëse e keni vënë re këtë, atëherë keni gjetur trukun. Dominoja tjetër është ajo që do të kishte një numër më të madh se 5 dhe një numër më të vogël se 2. /Telegrafi/

The post Kjo enigmë domino do t’ju sfidojë seriozisht: A mund t’i zbuloni numrat e radhës për 20 sekonda? appeared first on Telegrafi.

Këto janë ngjyrat më të bukura që dominojnë sezonin

Pedikyri nuk është më vetëm një shtesë – është një detaj kyç bukurie, veçanërisht kur kombinohet me lëkurë të nxirë nga dielli dhe stil veror.

Këtë verë, dominojnë nuancat e sofistikuara dhe të lehta pedikyri që i shkojnë çdo ngjyre. Ja ngjyrat e thonjve që janë një hit absolut këtë sezon:

E errët, e kuqe qershie

Një nuancë e errët dhe e butë e së kuqes me nuanca të së zezës – elegante dhe e fuqishme, e përkryer për raste mbrëmjeje.

Pedikyri francez

Një kombinim delikat i toneve bezhë dhe rozë me një majë të bardhë. Diskrete, e rregullt dhe gjithmonë në trend – ideale për ata që pëlqejnë një pamje natyrale me një prekje luksi.

Rozë çamçakëzi

Vjollcë e thellë

Një nuancë pothuajse ngjyrë vere shton një prekje dramaticiteti dhe misteri, duket shkëlqyeshëm me lëkurë të nxirë dhe sandale elegante.

Jargavan

Një ngjyrë pastel dhe plot gjallëri që shkon mirë me fustanet me lule të verës. Jep një dozë freskie dhe feminiteti.

E kuqja klasike e qershisë

E ndritshme, verore dhe e përjetshme, një ngjyrë që fton diell, kokteje dhe relaks.

Ngjyrë kafe çokollate

E ngrohtë, elegante dhe e përkryer për dashamirësit e toneve neutrale. Shkon mirë me bizhuteri ari dhe nuanca natyrale të rrobave.

E bardha

Mbretëresha e pedikyrëve të verës! Nxjerr në pah një lëkurë të nxirë dhe duket e freskët dhe e pastër. Ideale për ato që pëlqejnë një pamje tërheqëse, por të thjeshtë.

Korali

Një përzierje energjike e rozës, portokallit dhe së kuqes – e gëzueshme dhe e përkryer për të ngritur humorin e verës. /Telegrafi/

The post Ngjyra që bien në sy, freski që zgjat – pedikyr perfekt për ditët e nxehta appeared first on Telegrafi.

Shalli prej mëndafshi do të jetë aksesorët më i bukur i verës dhe sipas tutorialeve virale, mund ta mbani në më shumë se 5 mënyra të ndryshme

Nëse këtë verë po kërkoni një mënyrë të thjeshtë, por efektive, për t’i dhënë stilit tuaj një prekje elegante, shalli prej mëndafshi është përgjigjja për të gjitha dilemat tuaja të modës.

Në TikTok qarkullojnë video-udhëzues viral që zbulojnë mënyra të zgjuara dhe, më e rëndësishmja, shumë të lehta, se si ta vishni këtë klasik veror.

Nga modele flokësh që të kujtojnë Sofi Loren deri tek ide kreative që e kthejnë një shall të vetëm në 5 veshje të ndryshme, ja si të përfitoni maksimumin nga ky detaj elegant, transmeton Telegrafi.

Bishti romantik me shall

Filloni duke ndarë flokët: tufat para veshëve lëreni përpara, pjesa tjetër qëndron mbrapa. Mblidhni pjesën e pasme të flokëve, lidhni rreth saj një shall të hollë mëndafshi dhe bëni një nyjë poshtë. Më pas kaloni skajet e shallit përpara, sipër supeve. Në fund, bashkoni tufat e përparme me bishtin dhe lidhini sërish me shallin. Rezultati? Një bisht romantik, si nga një film italian i viteve ’60.

 Pretty Little Baby – Connie Francis

Stili italian i shallit

E dini atë pamje klasike: shalli vendoset mbi kokë, lidhet poshtë mjekrës, syze dielli dhe një shikim që thotë: “Jam duke shkuar për një espresso me Marcello në Portofino“. Ky stil është një homazh i vërtetë për Sofi Loren, perfekt për ditët kur flokët nuk bashkëpunojnë, ose kur do një mbrojtje elegante nga dielli, era apo sytë kureshtarë. Provoni edhe mënyra të tjera se si mund ta përdorni shallin për flokët.

 ♬ La Dolce Vita – Fausto Papetti

3 mënyra për ta lidhur shallin në kokë

Klasik, mbi ballë – efekt boho për ditët buzë detit
Gjysma flokë, gjysma shall – atmosferë festive, ideale për festivale verore
Si lidhëse bishti të lartë – e thjeshtë dhe me stil.

WHY IS MY SOUND POPULAR WHAT –

Truk i vogël për t’u siguruar që shalli nuk rrëshqet: vendosni disa kapëse flokësh në formë X poshtë shallit dhe fiksoni me pak llak për flokë.

 ♬ Pretty Little Baby – Connie Francis

5 mënyra për të veshur një shall të vetëm

Si bluzë – lidheni si shirit ose rrip i ngushtë
Si rrip në bel – një shall i lidhur mbi pantallona, pamje menjëherë më shik
Mbi xhaketë si rrip – luani me kontrastet dhe krijoni stil të veçantë
Si pjesë e sipërme + varëse – lidhni në mënyrë që të duket si top dhe aksesor njëkohësisht
Si trëndafil në qafë – lidheni në një nyjë dekorative anash qafës.

 Sevdaliza & Pabllo Vittar & Yseult

/Telegrafi/

The post Si ta mbani shallin prej mëndafshi verës? Kombinohet lehtë dhe ju kthen në një divë filmash appeared first on Telegrafi.

Shumë njerëz nuk janë të vetëdijshëm që mund të bartin parazitë në organizëm, madje edhe për vite me radhë pa simptoma të qarta

Parazitët janë mikroorganizma që jetojnë brenda ose mbi trupin e njeriut, duke shfrytëzuar ushqyesit dhe dobësuar imunitetin. Infektimi mund të ndodhë shumë më lehtë se sa mendohet: mjafton larja jo e duhur e duarve, pirja e ujit të pasigurt, konsumimi i mishit ose peshkut të pagatuar mirë, apo pickimi nga insektet bartëse.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), infeksionet parazitare janë më të zakonshme në zona me higjienë të dobët dhe ujë të ndotur, por nuk përjashtojnë as vendet e zhvilluara.

Simptomat që nuk duhen neglizhuar

Shenjat që mund të tregojnë për praninë e parazitëve janë shpesh të paqarta dhe shpesh ngatërrohen me probleme të tjera shëndetësore. Disa simptoma të mundshme janë:

Çrregullime të zorrëve (diarre, kapsllëk i përsëritur, fryrje barku)
Kruajtje anale, sidomos natën
Akne dhe skuqje të shpeshta të lëkurës
Rënie e flokëve dhe dobësim i thonjve
Lodhje e vazhdueshme dhe dobësi e imunitetit
Erë e keqe e gojës
Infeksione të shpeshta të rrugëve urinare
Humbje peshe pa arsye të qartë

Sipas Centers for Disease Control and Prevention, CDC, burimet më të zakonshme të infeksionit përfshijnë mishin e gjallë ose të pagatuar mirë (sidomos derri dhe peshku), frutat dhe perimet e palara, ujin e ndotur, si dhe kontaktin e drejtpërdrejtë me kafshë ose udhëtimet në zona tropikale, transmeton Telegrafi.

Si diagnostikohen?

Metodat moderne të diagnostikimit përfshijnë ekzaminimin e mostrave të jashtëqitjes në laborator (coprograma), teste të gjakut për disa lloje parazitësh, si dhe teste më të avancuara molekulare në rastet kur dyshohet për infeksione më të rralla. Megjithatë, për disa parazitë, identifikimi mund të jetë sfidues dhe kërkon herë pas here përsëritje të analizave.

Mbrojtja dhe trajtimi natyral

Përveç terapive mjekësore që mund të përshkruajë mjeku, disa ushqime dhe bimë mund të ndihmojnë organizmin të luftojë parazitët, nëse përdoren me kujdes dhe si mbështetje:

Hudhra – konsiderohet një nga agjentët natyralë më të fuqishëm kundër parazitëve. Studime të ndryshme kanë treguar se përbërjet si alicina pengojnë zhvillimin e parazitëve (Journal of Helminthology, Cambridge University Press).

Një thelb hudhre i grimcuar mund të përzihet me qumësht të ngrohtë dhe të konsumohet esëll disa herë në javë.

Vaji i kokosit – përmban acid laurik, që mund të ketë efekt antibakterial dhe antiparazitar. Mund të përdoret në kuzhinë ose të merret 1-2 lugë në ditë për një periudhë të kufizuar.

Shafrani i Indisë (turmeric) – ka veti të fuqishme anti-inflamatore dhe mund të ndihmojë në mbështetjen e zorrëve. Kombinohet mirë me kos natyral.

Kanella dhe rigoni – vaji esencial i rigonit dhe kanellës ka treguar veti antimikrobike në disa studime (Frontiers in Microbiology). Duhet të përdoren me kujdes (2-3 pika vaj rigoni të holluar në ujë, jo më shumë se disa ditë).

Farat e linit, farat chia, panxhari i kuq – këto përmbajnë fibra që ndihmojnë pastrimin e zorrëve dhe mund të kontribuojnë në largimin mekanik të disa parazitëve.

Vitamina C – një sistem imunitar i fortë është mbrojtja më e mirë natyrale kundër shumë infeksioneve, përfshirë ato parazitare. Frutat e freskëta, sidomos agrumet, kivi, specat dhe manaferrat janë burime të shkëlqyera.

Si të parandaloni infeksionet?

Lani duart shpesh me sapun, sidomos pas tualetit dhe para gatimit.
Konsumoni mish dhe peshk të gatuar mirë.
Shpëlani frutat dhe perimet me ujë të bollshëm.
Pini ujë të filtruar ose të sigurt.
Kujdesuni për higjienën e kafshëve shtëpiake.

Kujdes!

Metodat natyrore janë ndihmëse, por në rast të dyshimit për infeksion serioz, gjithmonë konsultohuni me një mjek. Vetëtrajtimi mund të mos jetë i mjaftueshëm për të zhdukur disa lloje parazitësh.

Për më tepër informacione të besueshme, mund të vizitoni faqet zyrtare të OBSH-së (www.who.int) dhe CDC-së (www.cdc.gov). /Telegrafi/

The post Parazitët në trup: Si t’i dalloni dhe si të mbroni veten appeared first on Telegrafi.

Jo çdo mbeturinë është për fshesën e pluhurit 

Përdorimi i fshesës me rrymë është një nga mënyrat më praktike për ta mbajtur shtëpinë të pastër dhe të rregullt. Por, ndonëse na kursen kohë dhe mund, kjo pajisje nuk është e përshtatshme për të mbledhur çdo lloj mbeturine.

Nëse nuk e përdorni siç duhet, mund të merrni erë të keqe, të bllokoni tubat ose filtrin, të dëmtoni motorin, madje edhe të rrezikoni ndonjë goditje elektrike.

Një nga rreziqet më të shpeshta janë gjethet e thata, flokët apo qimet e kafshëve, të cilat mund të grumbullohen lehtë në tubin ose filtrin e fshesës dhe të pengojnë qarkullimin normal të ajrit. Si pasojë, motori i fshesës mbingarkohet, nxehet tepër dhe në raste të caktuara ndalon së punuari krejtësisht.

Prandaj, para se të merrni fshesën për të “marrë me vete” gjithçka nga dyshemeja apo oborri, mendoni dy herë se çfarë është e sigurt për të – dhe për pajisjen tuaj, transmeton Telegrafi.

Çfarë nuk do të duhej të pastroni me thithëse pluhuri?

Shtresat e kafes mund të krijojnë myk në thithëse, sepse janë të njoma, madje edhe nëse nuk ju duket ashtu. Veç kësaj, grimcat e saj ngjiten shpejt në pjesët e brendshme të aparatit, kështu që është e pamundur t’i pastroni.

Edhe kafja, edhe kakaoja janë shumë të rrezikshme për thithësen, sepse grimcat e tyre të vogla mund të bllokojnë filtrin, të depërtojnë në motor të thithëses së pluhurit dhe ta prishin.

Dheun dhe fletët e luleve tuaja të dhomës gjithashtu kurrë mos i pastroni me thithëse. Dheun nuk do ta pastroni mirë, por do ta shtypni gjithnjë e më thellë në tepih, nëse është i njomë, mund të shkaktoni edhe ndonjë problem teknik.

Edhe pse ndonjëherë mendojmë që qimet është më e thjeshtë t’i grumbullojmë me thithëse pluhuri, këtë nuk duhet ta bëni sepse ato shpejt mbyllin filtrin, ndërsa forca e thithëses zvogëlohet dukshëm.

Pudra e bebeve, edhe pse duket e thatë, pikërisht përmban vajra të ndryshme të cilat fillojnë të shkrihen nën ndikimin e ajrit të nxehtë.

Kozmetika konsiderohet një ndër armiqtë më të rrezikshëm të thithëses dhe filtrave. Atë pastaj është e pamundshme ta pastroni andaj do të detyroheni t’i zëvendësoni filtrat.

Mielli mund ta shkatërrojë thithësen, prandaj më mirë është ta mblidhni me dorë. Në të kundërtën do t’i mbyllni filtrat dhe pastaj thithësja do të nxehet tepër, ndërkaq motori do të prishet.

Mos pastroni dyshemenë e lagësht! Mund të shkaktoni goditje nga rryma elektrike, mirëpo në rastin më të mirë thithësja mund të krijojë aromë të keqe.

Shumica e njerëzve, kur thyejnë diçka, përdorin thithësen, mirëpo këtë assesi nuk bën ta bëni. Xhami lehtë mund t’i shkatërrojë gypat e thithëses, filtrat dhe qesen në të cilën grumbullohet pluhuri. /Telegrafi/

The post Mos e rrezikoni fshesën me rrymë: Gjërat që nuk duhet t’i thithni kurrë me të appeared first on Telegrafi.

Lulja që mashtron insektet me erën e saj të rëndë për t’u pllenuar

E ardhur nga pyjet tropikale të shiut në Sumatra, Indonezi, lulja “Titan arum” mund të arrijë mbi tre metra lartësi, duke e bërë atë lulen më të madhe në botë. Por nuk është vetëm madhësia ajo që e bën këtë bimë kaq spektakolare – ajo lulëzon jashtëzakonisht rrallë dhe lulëzimi zgjat vetëm tre ditë. Ditën e parë të lulëzimit, bima lëshon një erë të fortë që i ngjan mishit të kalbur. Ky aromë tërheq insekte që ushqehen në mishin e kalbur dhe pikërisht ato ndihmojnë në pllenimin e lules.

Çfarë është Titan arum?

Titan arum u përshkrua shkencërisht për herë të parë në vitin 1878 nga botanisti italian Odoardo Beccari. Meqë në natyrë rritet vetëm në Sumatra, ekzistenca e saj është e rrezikuar për shkak të shkatërrimit të pyjeve tropikale.

Titan arum lulëzon gjatë natës. Ky proces fillon pasdite, kur struktura gjethore gjigante në bazë të bimës, e quajtur spata, hapet ngadalë duke zbuluar majën qendrore të lartë, të njohur si spadiks. Në mbrëmje, bima është në lulëzim të plotë. Natën e parë, Titan arum lëshon një aromë intensive që i ngjan mishit të kalbur. Kjo aromë e fortë zbehet natën e dytë, ndërsa spata fillon të mbyllet gradualisht. Ditën e tretë lulëzimi përfundon, pasi lulja nis të vyshket dhe të kalbet. Pas këtij cikli, bima hyn në një fazë pushimi. Më pas zhvillon një gjethe gjigante që mund të arrijë disa metra dhe ngjan me një pemë të vogël. Kjo gjethe grumbullon energji për dy vite, para se të vyshket përsëri, transmeton Telegrafi.

Era e pakëndshme

Era karakteristike e Titan arum ka një rol të rëndësishëm në strategjinë e saj të pllenimit. Bima lëshon aromën e një kafshe të dekompozuar për të tërhequr insekte që zakonisht kërkojnë mish të kalbur si një vend për të hedhur vezë. Por, në vend se të gjejnë një vend të përshtatshëm për vezë, këto insekte futen brenda strukturës së lules dhe pa e kuptuar ndihmojnë në pllenim. Natën e parë të lulëzimit, vetëm lulet femërore, të fshehura thellë brenda kurorës së lules, janë gati të marrin polenin. Natën e dytë, hapen lulet mashkullore dhe lëshojnë polenin.

E rrallë dhe e rrezikuar

Titan arum (Amorphophallus titanum) është një bimë shumëvjeçare që i përket familjes Araceae. Ajo formon një rizomë nëntokësore që mund të arrijë deri në 100 kg peshë. Kur rizoma arrin madhësinë e duhur, gjë që mund të zgjasë disa vite, bima zhvillon lulëzimin, një grup lulesh mbi një kërcell që mund të arrijë deri në tre metra lartësi. Libri i Rekordeve Guinness i ka dhënë lulëzimit të Titan arum titullin “lulja më e lartë në botë”.

Kjo bimë gjendet në serën me begonja në Kopshtin Botanik të Berlinit, ku temperatura mesatare është 30 gradë Celsius dhe lagështia arrin 80%. Megjithëse këto kushte janë ideale për bimën, për vizitorët mund të jenë sfiduese dhe të pakëndshme, për shkak të nxehtësisë së lartë dhe aromës së rëndë.

/Telegrafi/

The post Mban erë të pakëndshme dhe lulëzon vetëm një herë në disa vite: Lulja më e madhe në botë ndodhet në Berlin appeared first on Telegrafi.

T’easy’: Sistemi që identifikon spermatozoidet me saktësi maksimale

Studiues nga Brukseli kanë zhvilluar një metodë me inteligjencë artificiale për trajtimin e infertilitetit tek meshkujt.

Spitali Universitar i Brukselit ka krijuar një metodë inovative që mund të përmirësojë ndjeshëm efikasitetin e trajtimeve për infertilitetin mashkullor, duke përdorur inteligjencën artificiale për të identifikuar më shpejt dhe më saktë spermatozoidet tek pacientët me fertilitet të ulët.

Teknologjia, e quajtur “T’easy”, është rezultat i bashkëpunimit mes studiuesve të qendrës për mjekësi riprodhuese “Brussels IVF” dhe kompanisë “Robovision Healthcare”.

Sipas spitalit, ky mjet mund të përfaqësojë një hap të rëndësishëm përpara në fushën e riprodhimit të asistuar, shkruan Radio-Televizioni Flamand (VRT), transmeton Telegrafi.

— Belga News Agency_English (@Belga_English) July 23, 2025

“Në rastet kur spermatozoidet nuk gjenden në ejakulat, aplikohet procedura e ekstraktimit testikular të spermës (TESE), që përfshin marrjen e një mostre nga indi testikular, nga e cila përpiqemi të nxjerrim spermatozoide. Nëse gjenden, ato përdoren për metodën ICSI të fekondimit in vitro, ku një spermatozoid i vetëm injektohet drejtpërdrejt në qelizën vezë”, kanë shpjeguar shkencëtarët.

Kjo procedurë, e përdorur që nga viti 1995, u jep shpresë meshkujve me fertilitet të zvogëluar për të pasur fëmijë biologjikë, por rezultatet shpesh ndryshojnë për shkak të vështirësive në identifikimin e spermatozoideve në mostrat e indeve.

“‘T’easy’ na mundëson të zbulojmë spermatozoidet më saktë dhe më shpejt, duke u dhënë prindërve të mundshëm informacion më të shpejtë për gjasat e suksesit të trajtimit. Gjithashtu, reduktohet ndjeshëm rreziku për të humbur spermatozoidet potencialisht të dobishme,” thuhet në njoftimin e Spitalit Universitar të Brukselit. /Telegrafi/

The post Inteligjenca artificiale trajton infertilitetin tek meshkujt: Në kërkim të spermatozoideve të shëndetshme appeared first on Telegrafi.