❌

Reading view

There are new articles available, click to refresh the page.
↗

Rajmonda Bulku, hiri që stolisi me dritë shpirti rolet dhe personazhet, që e shndërruan atë në një yll që shkëlqen ende në qiellin e adhurimit

✇KultPlus
By: Kult Plus

Nga Albert Vataj

Ka aktore që luajnë, dhe ka të tjera që jetojnë në çdo rol, duke e bërë atë pjesë të shpirtit të tyre. Rajmonda Bulku është prej atyre. Me një hir që nuk kërkoi kurrë të mbivendosej mbi personazhin, por që u shkrinë në të, ajo e mbushi kinemanë dhe teatrin shqiptar me dritë, me jetë, me ndjenja që nuk zbehen me kohën.

Çdo personazh i saj nuk ishte thjesht njĂ« figurĂ« nĂ« skenĂ«, por njĂ« jetĂ« e tĂ«rĂ« qĂ« merrte frymĂ« nĂ«pĂ«rmjet saj. NĂ« çdo shikim, nĂ« çdo fjalĂ«, nĂ« çdo heshtje tĂ« saj, ndizej njĂ« shkĂ«ndijĂ« qĂ« mbetej gjatĂ« nĂ« zemrat e publikut. Ky Ă«shtĂ« ai hir i pashpjegueshĂ«m qĂ« vetĂ«m tĂ« mĂ«dhenjtĂ« e kanĂ«, qĂ« nuk shuhet as kur dritat e skenĂ«s fiken, por vazhdon tĂ« ndriçojĂ« si njĂ« yll nĂ« qiellin e kujtesĂ«s kolektive.

Rajmonda Bulku nuk është thjesht një emër i artit tonë, por një dëshmi e gjallë se si talenti dhe shpirtmadhësia, kur bashkohen, shndërrojnë jetën në një krijim të pavdekshëm.

Ka yje që lindin dhe shuhen shpejt, ka të tjerë që mbeten përjetësisht në qiellin e kujtesës sonë. Rajmonda Bulku është nga ata yje të rrallë, që nuk njeh perëndim, sepse rrezet e saj nuk ushqehen vetëm nga koha, por nga dashuria e njerëzve dhe fuqia e artit që ajo mishëroi. Sot, më 16 gusht 2025, kur ajo mbush 67 vjeç, nuk numërohen vetëm vitet e jetës së saj, por shënohet një udhëtim i gjatë i skalitur me daltën e talentit, pasionit dhe sakrificës.

Si njĂ« PranverĂ« qĂ« çeli herĂ«t nĂ« ekran me filmin “Dimri i fundit”, Rajmonda Bulku u bĂ« menjĂ«herĂ« pjesĂ« e kujtimeve kolektive tĂ« shqiptarĂ«ve. QĂ« atĂ«herĂ«, çdo rol i saj ishte njĂ« gur i çmuar nĂ« mozaikun e artit shqiptar, çdo shfaqje e saj njĂ« fije drite qĂ« e mbushi shpirtin e publikut. Nga Meli e paharruar e “ZonjĂ«s nga Qyteti” deri tek dhjetĂ«ra personazhe tĂ« tjera, ajo nuk ishte vetĂ«m aktore, por shndĂ«rrohej nĂ« vetĂ« jetĂ«t qĂ« luante, nĂ« frymĂ« e ndjesi qĂ« publiku do tĂ« pĂ«rqafonte si tĂ« vetat.

67 vite, një jetë që mund të përmblidhet me një fjalë të vetme: shkëlqim. Dhe ky shkëlqim, ashtu si një yll i përjetshëm, nuk shuhet kurrë, sepse ai ushqehet nga kujtimet, nga emocionet, nga mirënjohja dhe nga dashuria që Rajmonda Bulku mbolli në çdo zemër ku arti i saj trokiti.

Sot mĂ« 16 gusht 2025, ajo mbush 67 vjeç. ShumĂ« qirinj pĂ«r t’u shuar pĂ«r njĂ« dĂ«shirĂ«, dhe
 njĂ« qiell pĂ«r ta lejuar qĂ« ky yll ende tĂ« shkĂ«lqejĂ«, qĂ« ai vezullim, qĂ« feksi spariherĂ«, shumĂ« vite tĂ« shkuara, nĂ« betejat e sfidĂ«s sĂ« aktrimit, pĂ«r tĂ« ndezur ende çdo fijes pĂ«rjetimi dhe flakur Ă«ndĂ«rrtaret e dĂ«shirimeve qĂ« shpalohen nĂ« kujtimet e saj si njĂ« film me metrazh tĂ« pambarimtĂ«.

Ndoshta më shumë se numra, vitet e shkuara janë skalitja daltë pas dalte e vezullimit të një ylli që shkëlqen ende në qiellin e adhurimit.

RrugĂ«timi i vajzĂ«s sharmante, nisi me kĂ«mbĂ« tĂ« mbarĂ«, mĂ« 1976 nĂ« rolin e PranverĂ«s me “Dimri i fundit”, nĂ« kastĂ«n e njĂ« plejade aktorĂ«sh tĂ« skalitur nĂ« celuloidin e memories sĂ« admiruesve tĂ« filmit. Hapa tĂ« mĂ«dhenj nĂ« njĂ« rol tĂ« vogĂ«l tĂ« regjisorĂ«ve, Ibrahim Muçaj dhe Kristaq Mitro bĂ«nĂ« qĂ« ajo tĂ« shkonte larg dhe tĂ« ngjitej lart. PĂ«r ta ndjerĂ« zemrĂ«n t’i rrahĂ« fort, nĂ« filmin ikonik, “Zonja nga qyteti” me rolin e Meli Stefani.

Rendi ajo nĂ« shpĂ«rfaqjes sĂ« shpirtit tĂ« bukur, sharmit, talentit dhe njĂ« karriere tĂ« gjatĂ« dhe tĂ« suksesshme, pĂ«rkrah legjendarĂ«ve tĂ« kinematografisĂ« shqiptare, pĂ«r tĂ« “flakur” tej petkat e garderobĂ«s sĂ« mbi katĂ«r dekadave si aktore dhe veshur kostumin e politikanes, pĂ«r t’u votĂ«besuar si deputete e PartisĂ« Demokratike, 2004-2009.

Rajmonda Bulku, si në skenat e sheshxhirimeve dhe në teatër, ajo shënjoi edhe në politikë, por më së shumti në ndërtimin e imazhit të gruas së fortë dhe të bukur, që nuk pranon të vegjetojë nën hijen e obeliskut të aktores së madhe, apo shkëlqimin e hirshëm që mbeti i pashuar gjithmonë, por guxon të përfaqësojë dhe të mbajë mbi vete detyra dhe përgjegjësitë e një misionareje, më shumë se për demokratët në betejat politike, për të dëshmuar vendosmërisht dhe dinjitetshëm, gruan, nënë, veprimtaren e kontributeve të vlerta shoqërore.

FĂ«mijĂ«ria e saj nis nga ecejaket pĂ«r tĂ« shkuar nĂ« familjet e gjyshĂ«rve nĂ« rrugĂ«n “Myslym Shyri”, pĂ«r t’u zhvendosur nĂ« GjirokastĂ«r, ku i ati i bindej urdhrit tĂ« detyrĂ«s si ushtarak, ku ajo pĂ«rfundon filloren dhe tetĂ«vjeçaren. NĂ« CĂ«rrik ajo filloi shkollĂ«n e mesme. GjatĂ« pushimeve tĂ« vitit tĂ« tretĂ« nĂ« gjimnaz (1975), Viti i Ri e thĂ«rret nĂ« TiranĂ«, pĂ«r t’u prekur nga fati nĂ« njĂ« rastĂ«si fatlume nĂ« rrugĂ«n e “KavajĂ«s”. NjĂ« fotografi nĂ« ish-Kinostudio dhe “Dimri i fundit” i çel tĂ« gjithĂ« lulet e pranverave tĂ« shpirtit tĂ« saj, pĂ«r ta mbushur me dehje dhe aroma jetĂ«n e saj.

Nga filmi në teatër, nga roli në rol, prej një karakteri në lëkurën e një personazhi, e rriti shtatin e saj të aktores. E temperi në dhjetëra role, shpirtin, për të dëshmuar se ajo nuk ishte vetëm një vajzë dhe grua e bukur, por edhe një talent unik. Po, një vlerë, vepra e së cilës është pritur dhe konsideruar me maksimum të shpërblimit nga publiku po aq sa edhe nga kritika.

Si pĂ«r çdo grua dhe nĂ«nĂ«, edhe pĂ«r tĂ«, shkallarja pĂ«r t’u ngjitur nĂ« majĂ« nuk ishte dhe aq e lehtĂ«, ndonĂ«se e kalitur nĂ« edukimit e rreptĂ« dhe korrekt me njĂ« baba ushtarak, dhe udhĂ«prirĂ« nga shpirti i sakrificĂ«s, pasionit dhe pĂ«rkushtimit, pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« mĂ« tĂ« mirĂ«n dhe pĂ«r tĂ« dhĂ«nĂ« maksimumin.

Sot me 66 vite nĂ« numĂ«rimin kalendarik tĂ« moshĂ«s, ajo ende e ruan shkĂ«lqimin e saj, rrezet e sĂ« cilit i pamĂ« dhe na mbushĂ«n nĂ« film dhe nĂ« teatĂ«r. Ajo ka kohĂ« qĂ« nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m Rajmonda Bulku, sepse e kanĂ« tĂ« pamundur disa ta njohin ndryshe ngase ajo erdhi si Pranvera nĂ« “Dimri i fundit”. PĂ«r t’u ngulitur thellĂ« nĂ« kujtesĂ«n dhe adhurimin e njerĂ«zve; si Meli i “ZonjĂ«s nga Qyteti”, atij filmi komedi qĂ« bashkĂ«jeton ende nĂ« nevojĂ«n tonĂ«, jo vetĂ«m pĂ«r nostalgji dhe homazh pĂ«r tĂ« gjithĂ« ata qĂ« nuk jetojmĂ« mĂ«, por edhe pĂ«r tĂ« qeshura ashtu çiltĂ«rsisht, siç mĂ«suam dikur dhe nuk harruam as sot.

Jetoi dhe mĂ«koi Rajmonda Bulku, çdo ditĂ« dhe nĂ« çdo rol qĂ« ju besua, u pĂ«rfshi shpirtĂ«risht dhe emocionalisht, pĂ«r tĂ« mbetur Zana e “Etjet e KosovĂ«s” (2006), Magda e “Viteve tĂ« pritjes” (1990), Matilda te “NjĂ« djalĂ« edhe njĂ« vajzĂ«â€ (1990), Lina te “Muri i gjallĂ«â€ (1989), Jona te “Duaje emrin tĂ«nd” (1984). E pse jo edhe Ema, vajza e pafajshme e filmit “KĂ«rcĂ«nimi” (1981), Zana te “BallĂ« pĂ«r ballĂ«â€ (1979). PĂ«r shumĂ« njerĂ«z, por edhe pĂ«r vetĂ« RajmondĂ«n rolet dhe personazhet, tipat dhe karakteret, identitetet dhe personalitetet, lĂ«kurĂ«n e tĂ« cilĂ«ve veshi ajo, çfarĂ« ajo bĂ«ri, mund tĂ« jetĂ« vetĂ«m njĂ« kujtesĂ« dhe krenari, por edhe e drejtĂ« pĂ«r t’u ndjerĂ« e mbushur me jetĂ«t qĂ« ajo solli nĂ« jetĂ«, me historitĂ« qĂ« ajo i mishĂ«roi shpirtĂ«risht.

Filmi dhe teatri, por edhe politika, u bënë për të qëllime, për të kthyer në një reale që e nderon, ëndrrat që ajo pati, dëshirimet që ajo përmbushi, për të mbërritur në këtë trokitje gotash urimi. / KultPlus.com

↗

Madonna feston ditĂ«lindjen – 67 vite jetĂ«, mbi katĂ«r dekada nĂ« majat e muzikĂ«s botĂ«rore

✇KultPlus
By: Kult Plus

Sot, më 16 gusht, bota e artit dhe muzikës kujton lindjen e një prej figurave më të mëdha të pop-it, Madonna-s. E lindur në vitin 1958 në Bay City të Michigan-it, ajo arriti të transformojë jo vetëm muzikën, por edhe mënyrën se si arti i pop-it perceptohet në kulturën bashkëkohore.

Fillimet dhe ngjitja drejt suksesit

NĂ« fillim tĂ« viteve ’80, Madonna u shpĂ«rngul nĂ« Nju Jork me Ă«ndrrĂ«n pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« karrierĂ«. Pa shumĂ« mjete ekonomike, por me njĂ« energji tĂ« pashtershme, ajo nisi tĂ« performonte nĂ« klube tĂ« vogla dhe tĂ« eksperimentonte me stile tĂ« ndryshme. Albumi i saj i parĂ«, “Madonna” (1983), solli suksesin e menjĂ«hershĂ«m me kĂ«ngĂ« si Holiday dhe Borderline, shkruan KultPlus.

Pak vite mĂ« vonĂ«, ajo u kthye nĂ« njĂ« fenomen botĂ«ror me albume si “Like a Virgin” (1984), “True Blue” (1986) dhe “Like a Prayer” (1989), duke ndikuar fuqishĂ«m nĂ« muzikĂ«, modĂ« dhe kulturĂ«.

Një karrierë me rekorde

Me mbi 300 milionĂ« albume tĂ« shitura, Madonna mbetet artistja femĂ«r mĂ« e shitur e tĂ« gjitha kohĂ«rave. Ajo ka fituar çmime tĂ« shumta, pĂ«rfshirĂ« 7 çmime Grammy, 20 MTV Video Music Awards, si dhe u shpall “Gruaja mĂ« e suksesshme solo e tĂ« gjitha kohĂ«rave” nga Guinness World Records. Koncertet e saj, si turneu “Sticky & Sweet” apo “MDNA Tour”, renditen ndĂ«r mĂ« fitimprurĂ«sit nĂ« historinĂ« e muzikĂ«s.

Ikona e guximit dhe ndryshimit

PĂ«rtej muzikĂ«s, Madonna ka qenĂ« gjithmonĂ« njĂ« figurĂ« qĂ« sfidon normat. Ajo Ă«shtĂ« shquar pĂ«r qasjen e hapur ndaj temave tĂ« ndjeshme si seksualiteti, feja dhe politika, duke hapur rrugĂ« pĂ«r diskutime tĂ« reja nĂ« art e shoqĂ«ri. Çdo dekadĂ« e ka parĂ« tĂ« rimodelojĂ« veten, nga stili rebel i viteve ’80, tek eleganca e viteve ’90, e deri tek eksperimentimet elektronike dhe bashkĂ«punimet moderne me artistĂ« tĂ« rinj.

Trashëgimia kulturore

Madonna nuk është vetëm një këngëtare ajo është ikonë globale, e cila ka frymëzuar miliona njerëz që të shprehen lirshëm, të ndjekin ëndrrat dhe të mos ndalen përpara paragjykimeve. Për shumë studiues të kulturës popullore, ajo përfaqëson shembullin e një artisti që nuk u përshtat me kohën, por që ndikoi në formësimin e saj.

NĂ« ditĂ«lindjen e saj tĂ« 67-tĂ«, “MbretĂ«resha e Pop-it” vazhdon tĂ« mbetet njĂ« nga figurat mĂ« tĂ« fuqishme tĂ« muzikĂ«s botĂ«rore, duke dĂ«shmuar se arti dhe guximi nuk njohin kufij as mosha./KultPlus.com

↗

Mike Downey kryeson jurinë e PriFest 2025

✇KultPlus
By: Kult Plus

Një postim i publikuar nga PriFest në rrjetet sociale, prezanton një emër të shquar të industrisë globale të filmit: Mike Downey, një personalitet me ndikim të jashtëzakonshëm në kinematografinë evropiane dhe botërore, si kryesues i edicionit të sivjetshëm të Prishtina International Film Festival.

Downey është aktualisht Kryetar i Bordit të Akademisë Evropiane të Filmit, një pozicion që dëshmon për reputacionin dhe autoritetin e tij në fushën e artit filmik. Por roli i tij në industrinë e filmit shkon shumë përtej kësaj, ai është autor, kineast dhe aktivist, me një kontribut të gjerë në më shumë se 100 filma artistikë, si producent apo skenarist, transmeton KultPlus.

Përveç punës së tij artistike, Downey ka qenë dhe mbetet i angazhuar fuqishëm në çështje të rëndësishme shoqërore. Ai është një nga bashkëthemeluesit e Koalicionit Ndërkombëtar për Kineastët në Rrezik dhe për më shumë se një dekadë ka shërbyer si anëtar bordi i White Ribbon Alliance, një organizatë globale për shëndetin dhe të drejtat e grave.

Edicioni i 17-të i PriFest do të mbahet nga 9 deri më 14 shtator 2025, dhe me përfshirjen e Mike Downey-t si kryetar i jurisë kryesore, festivali konfirmon sërish statusin e tij si një nga ngjarjet më të rëndësishme kulturore në rajon. Në ditët në vijim pritet të bëhet publik edhe programi i filmave dhe anëtarët e tjerë të jurisë.

Me një figurë si Mike Downey në krye të jurisë, PriFest jo vetëm që rrit nivelin profesional të festivalit, por edhe forcon lidhjet mes kinemasë kosovare dhe asaj ndërkombëtare. Një hap i rëndësishëm për artin filmik dhe për prezantimin e Kosovës në skenën globale./KultPlus.com

↗

Magjia e qiellit nën penelin e Van Gogh-ut

✇KultPlus
By: Kult Plus

NĂ« mesin e pikturave mĂ« tĂ« dashura dhe mĂ« tĂ« njohura nĂ« historinĂ« e artit botĂ«ror qĂ«ndron “Nata me Yje” (Starry Night), njĂ« kryevepĂ«r e piktorit Vincent van Gogh. Kjo vepĂ«r e vitit 1889 nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« pamje e natĂ«s, por njĂ« dritare drejt emocioneve tĂ« thella dhe shpirtit tĂ« trazuar tĂ« artistit.

Piktura paraqet një pamje të qiellit të natës mbi qytetin francez të Saint-Rémy-de-Provence, ku Van Gogh qëndronte në një azil mendor. Në qendër të veprës spikat një qiell i trazuar, me yje të mëdhenj dhe ndriçues, një hënë gjysmë, dhe rrotullime të theksuara të dritës, një përzierje e realitetit dhe imagjinatës, transmeton KultPlus.

Në pjesën e poshtme të pikturës ndodhet një fshat i qetë, me shtëpi të vogla, një kishë, dhe një lis qiparisi që ngrihet drejt qiellit, sikur kërkon një lidhje mes tokës dhe gjithësisë. Kjo përzierje e kontrasteve, lëvizja e qiellit kundrejt qetësisë së fshatit, është ajo që i jep pikturës fuqinë e saj emocionale.

“Nata me Yje” Ă«shtĂ« njĂ« shembull i jashtĂ«zakonshĂ«m i stilit ekspresionist qĂ« karakterizon punĂ«n e Van Gogh-ut. Ai nuk kĂ«rkon tĂ« pasqyrojĂ« natyrĂ«n me pĂ«rpikĂ«ri, por tĂ« shprehĂ« ndjenjat e tij tĂ« brendshme pĂ«rmes ngjyrĂ«s, formĂ«s dhe lĂ«vizjes. Qielli nĂ« kĂ«tĂ« pikturĂ« nuk Ă«shtĂ« i qetĂ«, ai Ă«shtĂ« i gjallĂ«, i trazuar, dhe emocional, ashtu si mendimet qĂ« pĂ«rplaseshin nĂ« kokĂ«n e artistit.

ShumĂ« studiues e kanĂ« parĂ« kĂ«tĂ« vepĂ«r si njĂ« pasqyrim tĂ« gjendjes mendore tĂ« Van Gogh-ut – njĂ« pĂ«rzierje e ankthit dhe shpresĂ«s. Disa e interpretojnĂ« si njĂ« lutje, njĂ« pĂ«rpjekje pĂ«r t’u lidhur me diçka mĂ« tĂ« madhe se vetvetja. Yjet dhe qielli i pafund shpesh konsiderohen si metafora tĂ« pĂ«rjetĂ«sisĂ« dhe paqes qĂ« Van Gogh kĂ«rkonte nĂ« jetĂ«n e tij tĂ« trazuar.

Sot, “Nata me Yje” ndodhet nĂ« Museum of Modern Art (MoMA) nĂ« Nju Jork dhe Ă«shtĂ« njĂ« nga pikturat mĂ« tĂ« vizituara, mĂ« tĂ« riprodhuara dhe mĂ« tĂ« dashura nĂ« botĂ«. Ajo vazhdon tĂ« frymĂ«zojĂ« artistĂ«, poetĂ«, muzikantĂ« dhe njerĂ«z tĂ« zakonshĂ«m qĂ« gjejnĂ« prehje dhe ndjenjĂ« nĂ« kĂ«tĂ« pĂ«rzierje mahnitĂ«se tĂ« dritĂ«s dhe errĂ«sirĂ«s.

“Nata me Yje” nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« pamje nate, Ă«shtĂ« njĂ« pasqyrĂ« e shpirtit njerĂ«zor qĂ« kĂ«rkon dritĂ« nĂ« mes tĂ« errĂ«sirĂ«s.
Vincent van Gogh, edhe pse i pakuptuar në jetën e tij, na la një trashëgimi të çmuar që flet më shumë për jetën, ndjenjat dhe shpresën se shumë fjalë mund të thonë./KultPlus.com

↗

Elvis Presley, mbreti i Rock ‘n’ Roll

✇KultPlus
By: Kult Plus

MĂ« 16 gusht, pĂ«rkujtohet ndarja nga jeta e njĂ« prej figurave mĂ« ikonike tĂ« muzikĂ«s, Elvis Presley, i njohur gjerĂ«sisht si “Mbret i Rock ‘n’ Roll-it”. Ai ndĂ«rroi jetĂ« mĂ« 16 gusht 1977, duke lĂ«nĂ« pas njĂ« trashĂ«gimi tĂ« pashlyeshme qĂ« ende vazhdon tĂ« ndikojĂ« breza tĂ« tĂ«rĂ« artistĂ«sh dhe dashamirĂ«s tĂ« muzikĂ«s.

Elvis Aaron Presley lindi mĂ« 8 janar 1935 nĂ« Tupelo, Mississippi. Me njĂ« zĂ« tĂ« veçantĂ« dhe njĂ« stil tĂ« paharrueshĂ«m skenik, ai shpĂ«rtheu nĂ« skenĂ«n muzikore nĂ« vitet 1950 dhe shpejt u bĂ« njĂ« fenomen botĂ«ror. Hitet si “Heartbreak Hotel”, “Jailhouse Rock”, “Love Me Tender” dhe “Can’t Help Falling in Love” u shndĂ«rruan nĂ« himne tĂ« njĂ« epoke tĂ« re nĂ« muzikĂ«, transmeton KultPlus.

Elvisi nuk ishte thjesht këngëtar, ai ishte një ikonë kulturore. Me lëvizjet e tij provokuese, zërin e fuqishëm dhe karizmën që mbushte çdo skenë ku ngjitej, ai theu barriera racore dhe kulturore në një kohë kur muzika ishte ende e ndarë sipas ngjyrës së lëkurës.

Pavarësisht suksesit të jashtëzakonshëm, jeta personale e Elvisit ishte e trazuar. Presioni i famës, problemet shëndetësore dhe varësia ndaj medikamenteve ndikuan rëndë në jetën dhe shëndetin e tij. Mëngjesin e 16 gushtit 1977, ai u gjet pa ndjenja në rezidencën e tij në Graceland, Memphis. Vdekja e tij tronditi miliona njerëz anembanë botës.

Ai u varros me nderime në Graceland, që sot është një vend pelegrinazhi për fansat e tij nga e gjithë bota, një kujtim i gjallë për trashëgiminë e tij të përjetshme.

Elvis Presley nuk ishte vetëm një muzikant, por një simbol i ndryshimit, guximit dhe pasionit për artin. Ai fitoi dhjetëra çmime, përfshirë tre çmime Grammy, u shpall një ndër artistët më të shitur të të gjitha kohërave dhe është përfshirë në Rock and Roll Hall of Fame.

Muzika e tij vazhdon të dëgjohet, të rinterpretohet dhe të dashurohet nga të gjitha moshat. Ai mbetet një figurë qendrore në historinë e kulturës moderne./KultPlus.com

↗

Blackpink: Grupi K‑pop realizon â€˜Ă«ndrrĂ«n epike’ nĂ« Wembley

✇KultPlus
By: Kult Plus

Grupi pop koreano-jugor Blackpink rivendosi pozicionin e tij si grupi më i madh femëror në botë, me një shfaqje të zjarrtë 2.5 orëshe në Stadiumin Wembley.

KatĂ«rshja, pĂ«rbĂ«rĂ« nga Jisoo, Jennie, RosĂ© dhe Lisa, u bĂ« grupi i parĂ« femĂ«ror K‑pop qĂ« kryeson nĂ« kĂ«tĂ« arenĂ«, duke ecur nĂ« gjurmĂ«t e ikonave si Michael Jackson, Taylor Swift, BTS dhe Oasis.

Ata shpërblyen fansat me një set energjik plot refrene të ndezura dhe koreografi të përkryer, ndërsa theksuan lidhjen mes shoqeve të ngushta.

Shfaqja nĂ« Wembley ishte nata e parĂ« nga dy netĂ« tĂ« parashikuara, duke pĂ«rmbyllur pjesĂ«n evropiane tĂ« turneut “Deadline”, i cili pĂ«rfshin 31 datat nĂ« 16 qytete botĂ«rore. Tour-i nisi nĂ« Seoul muajin e kaluar sĂ« bashku me publikimin e kĂ«ngĂ«s sĂ« tyre tĂ« re me ritĂ«m rave, “Jump”, e cila vendosi njĂ« rekord tĂ« ri nĂ« YouTube pĂ«r videon mĂ« tĂ« parĂ« tĂ« shikuar nĂ« njĂ« ditĂ«, me 26 milionĂ« shikime.

NĂ« fund tĂ« kĂ«saj rruge, pritet qĂ« grupi tĂ« thyejĂ« edhe rekordin e vet pĂ«r turneun mĂ« fitimprurĂ«s nga njĂ« grup femĂ«ror; rekord ky qĂ« ata e kishin marrĂ« nga Spice Girls gjatĂ« dĂŒnya-turneut tĂ« tyre “Born Pink” (2022–2023).

Blackpink janĂ« vetĂ«m grupi i dytĂ« K‑pop qĂ« kryesojnĂ« nĂ« Wembley, pas boyband-it BTS nĂ« 2019.
Shfaqja nĂ« LondĂ«r filloi me lazer dhe piroteknikĂ« spektakolare, dhe tre hite njĂ«ra pas tjetrĂ«s: “Kill This Love”, “How You Like That” dhe “Pink Venom”. Stadiu u mbush menjĂ«herĂ« me ngjyrĂ« rozĂ«, teksa publiku qĂ«ndroi nĂ« kĂ«mbĂ« dhe valĂ«zoi lightsticks qĂ« pulsonin me ritmin e muzikĂ«s.

Koreografia ishte e detajuar dhe precize, grupi formonte formacione komplekse, secila anĂ«tare merrte segmentin e vet vokal dhe mĂ« pas bashkoheshin sĂ«rish, si njĂ« kolos pop me 16 krahĂ«. GjatĂ« “Playing With Fire”, muri i madh vizual prapa skenĂ«s u nda nĂ« katĂ«r pjesĂ«, duke ndjekur nga afĂ«r çdo anĂ«tare qĂ« ecte rreth pistĂ«s rrethore pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ«. MĂ« pas u kalua nĂ« “Shut Down” (qĂ« pĂ«rmban njĂ« mostĂ«r tĂ« Paganini-sĂ« La Campanella), me lojĂ« koreografike vrasĂ«se qĂ« fansat e imitonin nĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rkryer.

Turneu “Deadline” Ă«shtĂ« po ashtu njĂ« turne rikthimi, pavarĂ«sisht se kanĂ« kaluar vetĂ«m dy vjet qĂ« kur Blackpink performoi pĂ«r herĂ« tĂ« fundit nĂ« LondĂ«r. NĂ« kĂ«tĂ« kohĂ«, grupi ka negociuar njĂ« kontratĂ« tĂ« re me YG Entertainment (raportohet si kontrata mĂ« fitimprurĂ«se e vitit 2023), ka marrĂ« tituj nderi MBE nga mbreti Charles dhe ka ndjekur aktivitete individuale:
RosĂ© u bĂ« bashkĂ«punĂ«tore me Bruno Mars nĂ« hitin “APT”, Lisa luajti nĂ« serialin “The White Lotus”, Jennie shpĂ«rtheu nĂ« rrjet me hitin viral “Like Jennie”, Jisoo mori rolin kryesor nĂ« draminĂ« koreane “Snowdrop”.

Kështu, në koncert përziheshin pjesë solo dhe grupi, përfshirë edhe një pjesëmarrje të shkurtër të FKA Twigs që hante një scone para set-it solo të Rosé (për ndonjë arsye).

Por nëse fansat u shqetësuan se ndarja do dobësonte grupin, turneu po provon të kundërtën. Personalitetet e vokaleve dalin edhe më të forta tani, pasi kanë eksploruar si individë.

Si çdo grup i madh femĂ«ror, çdo fans mund tĂ« ketĂ« njĂ« “bias” qĂ« i identifikohet, dhe secila pjesĂ« solo pati momentin e vet shkĂ«lqyes, “Like Jennie” ishte energjik sa tĂ« mund tĂ« energjizonte njĂ« qytet tĂ« vogĂ«l, APT i RosĂ©-s ishte ndĂ«rtuar pĂ«r karaoke tĂ« stadiumit.

Por Ă«shtĂ« kur bashkohen si “One True 4” qĂ« Blackpink ndriçojnĂ« vĂ«rtet, sikur thonĂ« vetĂ« nĂ« kĂ«ngĂ«n e tyre tĂ« rikthimit: All gas, no brakes. Hits si “Whistle” dhe “DDU‑DU‑DDU‑DU” pĂ«rgatiten me tĂ« njĂ«jtin entuziazĂ«m si tĂ« rejat si “Lovesick Girls”. “Pretty Savage” pati njĂ« nga stagimet mĂ« tĂ« mira me katĂ«r kĂ«ngĂ«taret qĂ« “ludronin nĂ« kuadro” para se tĂ« pĂ«rfundonin pranĂ« njĂ« barre baleti tĂ« artĂ«; ndĂ«rsa Forever Young ndihej si himn i miqĂ«sisĂ« sĂ« tyre.

Kimia e grupit u duk gjatĂ« “Don’t Know What To Do”, kur Lisa dhe RosĂ© u goditĂ«n me qĂ«llim nĂ« pistĂ« dhe shpĂ«rthyen nĂ« gaz; pastaj kaluan disa minuta duke folur kaotikisht me publikun teksa RosĂ© luftonte tĂ« lidhte njĂ« kapĂ«se kĂ«pucĂ«sh. MĂ« pas, gjatĂ« reprises sĂ« “Jump” (kĂ«nga e mundshme e verĂ«s), ato i zhveshĂ«n koreografisĂ« dhe tundĂ«n kokat si nĂ« njĂ« parodi Wayne’s World.

Kur Rosé i pyeti Jisoo-n për vlerësimin e natës, anëtarja më rezervoare e grupit ngriti thjesht dy gishta lart.
“Two thumbs up? That’s huge!”, qeshĂ«n bashkĂ« dhe u pĂ«rqafuan nĂ« njĂ« moment tĂ« fortĂ« me tĂ« gjitha tetĂ« gishta lart nĂ« formĂ« zemre.

NĂ« atĂ« çast, Blackpink premtojnĂ« se kjo nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« rikthim. ËshtĂ« fillimi i njĂ« kapitulli tĂ« ri./BBC/KultPlus.com

↗

Topshop rikthehet nĂ« ‘High Street’ – Por a mund tĂ« rikthejĂ« ‘cool‑in’ e mĂ«parshĂ«m?

✇KultPlus
By: Kult Plus

Për vajzat adoleshente në vitet 2000 dhe 2010, hyrja në një dyqan Topshop ishte si të transportoheshe në një botë fantazie. Kishte muzikë! Kozmetikë! Dhe modë! Të gjitha nën një çati, me rrobat e Topshop që shpesh shfaqeshin në faqet e Vogue krahas me modën e lartë.

Por, në një moment, diçka u prish.

“Topshop humbi cool‑in e vet,” tha gazetarja e modĂ«s Amber Graafland.

“Dhe kur ndodh kjo, Ă«shtĂ« e vĂ«shtirĂ«. Moda Ă«shtĂ« njĂ« krijesĂ« e paparashikueshme, njerĂ«zit kalojnĂ« shpejt.”

Pastaj, nĂ« 2020‑ën, pronari i saj, grupi Arcadia i Sir Philip Green, dĂ«shtoi. TĂ« gjitha dyqanet fizike tĂ« Topshop u mbyllĂ«n pak pas kĂ«saj. Por tani, Topshop po lanson njĂ« rikthim tĂ« madh.

Dyqane të pavarura po kthehen në High Street, konfirmoi për BBC News Michelle Wilson, drejtoreshë menaxhuese e Topshop dhe Topman. Dhe të shtunën, Topshop do të mbajë shfaqjen e vet në pistë për herë të parë pas shtatë vjetësh në Trafalgar Square. Na u tha se modelja që ka qenë muzë e markës për një kohë të gjatë, Cara Delevingne, do të jetë aty.

Duket se mungesa (dhe nostalgjia) e forcojnĂ« dashurinĂ«. Sepse zĂ«rat pĂ«r rikthimin e menjĂ«hershĂ«m tĂ« Topshop janĂ« pritur me njĂ« valĂ« pĂ«rzemĂ«rie nĂ« mediat sociale, veçanĂ«risht mes brezit tĂ« millennialĂ«ve dhe Gen‑Z. Por ekspertĂ«t e industrisĂ« thonĂ« se do tĂ« duhen mĂ« shumĂ« se nostalgjia pĂ«r ta bĂ«rĂ« Topshop 2.0 njĂ« sukses tĂ« vĂ«rtetĂ«.

NdjekĂ«sit e saj tĂ« mĂ«parshĂ«m tashmĂ« janĂ« gra nĂ« fund tĂ« tĂ« 20‑ave dhe 30‑at, por ajo s’mund tĂ« mbĂ«shtetet vetĂ«m tek ato, thotĂ« Graafland:

“Ato duhen punuar fort pĂ«r tĂ« joshur vajzat mĂ« tĂ« reja,” shtoi ajo.

MegjithatĂ«, ajo qĂ« mund ta ndihmojĂ« Ă«shtĂ« trendi i nostalgjisĂ« qĂ« tani dominojnĂ« mediat sociale dhe High Street‑in. Ekipi i Topshop mendon se mund t’i tĂ«rheqin si grupet e vjetra, ashtu edhe ato tĂ« reja:

“Fjala jonĂ« Ă«shtĂ« pĂ«r ata qĂ« ndjehen nostalgjikĂ« pĂ«r njĂ« markĂ« qĂ« ndjeheshin se e humbĂ«n,” tha Wilson. “Por ne absolutisht duam tĂ« pĂ«lqehemi edhe nga demografia e re.”

NĂ« ’90‑at dhe fillim tĂ« 2000‑ve, dizajnerĂ«t “qeshnin me modĂ«n e High Street‑it”, tha Wayne Hemingway, dizajner dhe bashkë‑themeltar i Red or Dead.

“S’mund tĂ« ndiqnin trendet. Topshop ishte i vetmi qĂ« e bĂ«ri atĂ«.” Hemingway, qĂ« punoi me Topshop gjatĂ« epokĂ«s sĂ« saj mĂ« tĂ« ndezur, tha se njĂ« pjesĂ« e madhe e suksesit tĂ« saj ishte nĂ« ekipin pas saj, pĂ«rfshirĂ« drejtoren shumĂ« influente tĂ« markĂ«s, Jane Shepherdson.

“AtĂ«herĂ« sollĂ«n sĂ«rish rroba tĂ« pĂ«rdorura, pĂ«r shembull, kjo tani Ă«shtĂ« normale, por atĂ«herĂ« ishte radikale qĂ« njĂ« dyqan High Street e bĂ«nte kĂ«tĂ«,” tha ajo.

“Kollaborime kishe, London Fashion Walk nĂ« pistĂ«, tĂ« gjitha kĂ«to dizajn dhe emocion me çmime High Street. Ishte aq freskuese, tĂ« gjithĂ« donin tĂ« ishin pjesĂ« e saj.” Por me kohĂ«n, ajo qĂ« njerĂ«zit kĂ«rkonin ndryshoi, dhe Topshop nuk u pĂ«rditĂ«sua gjithmonĂ«, tha Graafland:

“Ato ofronin atĂ« pamje unike londineze. Pastaj vajzat qĂ« blinin atje u rritĂ«n, dhe nuk donin mĂ« atĂ« pamje.”

“Nuk mund ta humbasĂ«sh ritmin pĂ«r as njĂ« minutĂ« nĂ« modĂ«.”

Ajo shtoi se Topshop 2.0 pĂ«rfiton nga fakti qĂ« estetika e saj, pamja ‘london girl’, Ă«shtĂ« rikthyer nĂ« stil, dhe qĂ« shumĂ« pak shitĂ«s tĂ« tjerĂ« e ofrojnĂ«.

“NĂ«se shikon tani High Street‑in, ka njĂ« prezencĂ« tĂ« fortĂ« spanjolle, me Zara‑n, dhe suedeze me H&M‑in. Kur Arcadia dĂ«shtoi, humbĂ«m atĂ« britanikĂ«ri,” tha ajo.

Ajo shtoi se shumĂ« nga High Street‑i tani “luan tĂ« sigurt”, dhe kjo mund tĂ« punojĂ« nĂ« favor tĂ« Topshop‑it, nĂ«se mund tĂ« rikthejĂ« “ato zotĂ«rimin cool.”

“MendojmĂ« se ka ende njĂ« boshllĂ«k tĂ« madh nĂ« treg pĂ«r kĂ«tĂ«,” tha Wilson.

“GjĂ«rat mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme qĂ« nuk do harrojmĂ«, dhe ndoshta u harruan drejt fundit tĂ« epokĂ«s sĂ« mĂ«parshme, janĂ« se produkti Ă«shtĂ« gjithçka.

Duhet tĂ« jetĂ« produkti mĂ« cilĂ«sor, mĂ« nĂ« modĂ« pĂ«r bazĂ«n tonĂ« tĂ« konsumatorĂ«ve, dhe tĂ« sjellĂ«sh atĂ« nĂ« njĂ« raporte tĂ« mirĂ« çmimi.”

Popullariteti i Topshop u kulmua në vitet para krizës së kostos së jetesës. Ekipi e di konkurrencën e ashpër që ka tani.

Një palë xhinse Topshop do të kushtonë lehtësisht rreth 50 £. Markat e shumta e-commerce si Shein i ofrojnë ato për rreth 17 £.

“NĂ«se vetĂ«m krahasojmĂ« me Shein, atĂ«herĂ« po, mendoj se shumica e markave nĂ« planet janĂ« nĂ« njĂ« nivel mĂ« tĂ« lartĂ« çmimi se Shein,” tha Wilson.

Por ajo shtoi: “E dimĂ« qĂ« kur ofrojmĂ« modĂ« tĂ« shkĂ«lqyer dhe vlerĂ« tĂ« mirĂ« pĂ«r paratĂ«, atĂ«herĂ« produkti shitet shumĂ« mirĂ«, kĂ«shtu qĂ« absolutisht s’ka shqetĂ«sime pĂ«r kĂ«tĂ«, pĂ«r tĂ« qenĂ« tĂ« sinqertĂ«.”

Për blerësit e rinj, kjo mund të jetë një faktor i rëndësishëm në vendimin se ku të blejnë.

Wilson, megjithatë, sugjeron se çmimet më të larta reflektojnë një model më të qëndrueshëm.

Fokusi i kompanisĂ«, tha ajo, Ă«shtĂ« shumĂ« i orientuar “nĂ« mirĂ«qenien e njerĂ«zve brenda zinxhirit tĂ« furnizimit me tĂ« cilĂ«t bashkĂ«punojmĂ« dhe po ashtu ndikimet mjedisore tĂ« markĂ«s.”

Pas dështimit të perandorisë së shitjeve të Sir Green, marka Topshop u ble nga Asos.

Rikthimi i Topshop nĂ« High Street fillon kĂ«tĂ« muaj, me produkte qĂ« do tĂ« jenĂ« nĂ« dispozicion pĂ«r t’u blerĂ« nĂ« dyqane tĂ« caktuara.

Por interesi mĂ« i madh Ă«shtĂ« pĂ«r dyqanet e pavarura qĂ« Wilson tha se janĂ« “definitivisht” duke u rikthyer. Ajo nuk dha njĂ« datĂ« tĂ« saktĂ« pĂ«r rikthimin e tyre, por tha se synimi Ă«shtĂ« tĂ« hapen dyqane nĂ« tĂ« gjithĂ« vendin. Topshop zgjedh tĂ« rilanciojĂ« tani, kur High Street vazhdon tĂ« ketĂ« vĂ«shtirĂ«si. VetĂ«m disa ditĂ« mĂ« parĂ«, zinxhiri i aksesorĂ«ve tĂ« modĂ«s Claire’s doli nĂ« administratĂ«.

Por Wilson tha se janë nxënë mësime nga ajo që ndodhi me Topshop 1.0.

“Po sigurohemi ta bĂ«jmĂ« nĂ« mĂ«nyrĂ«n e duhur, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ« mos mbidozohet vetvetja,” tha ajo.

Sa i pĂ«rket vetĂ« dyqaneve, mbetet pĂ«r t’u parĂ« nĂ«se do kenĂ« tĂ« njĂ«jtin vibe si mĂ« parĂ«.

“Moda Ă«shtĂ« vetĂ«m njĂ« pjesĂ« e historisĂ«. ËshtĂ« pĂ«r shitjen e njĂ« mĂ«nyre jetese dhe pĂ«rvojĂ«,” tha Graafland. “Duhet tĂ« ketĂ« atĂ« atmosferĂ« buzĂ«qeshjeje rreth saj.”

Ekipi i Topshop‑it thotĂ« se nuk do replikohet ajo qĂ« ishte dikur, por mĂ« tepĂ«r, “do tĂ« gjenden mĂ«nyra pĂ«r ta futur atĂ« nĂ« vitin 2025 dhe pĂ«r tĂ« bĂ«rĂ« gjĂ«ra interesante.”

NĂ« pĂ«rgjithĂ«si, shpresat janĂ« tĂ« mĂ«dha. “Ata do t’i sjellin vajzat nĂ« dyqane, pĂ«r kĂ«tĂ« nuk dyshoj,” tha Graafland.

“Pyetja Ă«shtĂ« nĂ«se mund t’i mbajnĂ« ato aty.”/BBC/KultPlus.com

↗

Lin Festival, përçim i vlerave të trashëgimisë te brezat e rinj

✇KultPlus
By: Kult Plus

Në fshatin piktoresk të Linit në Pogradec u çel edicioni i tretë i Lin Festival, duke sjellë një atmosferë të ngrohtë me ndërthurjen e performancave të artistëve nga trevat shqiptare.

Lin Festival ka mbledhur me qindra banorë dhe turistë të huaj, të cilët pushojnë në fshatin e konfirmuar tashmë si vendbanimi më i vjetër palafit në Europë.

Gjatë ditëve të festivalit (14-16 gusht) muzika, vallet, zakonet dhe trashëgimia kulturore e të parëve ofrojnë një udhëtim unik në historinë dhe shpirtin e kësaj zone.

Organizatori i kĂ«tij festivali, Altin Tila tha se “ripĂ«rjetimi i trashĂ«gimisĂ« kulturore dhe pĂ«rçimi i saj tek brezat e rinj, Ă«shtĂ« qĂ«llimi i Lin Festival, i cili mbahet pĂ«r tĂ« tretin vit radhazi nĂ« fshatin piktoresk tĂ« Linit. QĂ«llimi Ă«shtĂ« jo vetĂ«m argĂ«timi i banorĂ«ve dhe vizitorĂ«ve, por edhe pĂ«rçimi i vlerave tĂ« trashĂ«gimisĂ« tek brezat e rinj”.

Për artistët performues në këtë festival, Lini mbetet jo vetëm një destinacion që duhet vizituar, por edhe një vend që përcjell në të gjitha dimensionet e tij historinë e lashtë të tij.

Në festival performojnë tenori Adhurim Grezda, kantautori Adhurim Demiri dhe sopranoja Nina Muho, Blerina Shera dhe Stefano di Matteo, etj.

Në kuadër të këtij festivali Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave solli pranë publikut edhe ekspozitën fotografike të jashtëzakonshme me veprat e mjeshtrave korçarë Vani Burda dhe Thimi Raci.

Nën dritat e festivalit dhe tingujt e muzikës, fotografitë u shfaqën në një atmosferë unike, ku historia e juglindjes shqiptare të fillimshekullit XX mori jetë përmes portreteve, peizazheve dhe momenteve të rralla të dokumentuara nga këta dy autorë të shquar.

DPA merr pjesë për herë të dytë radhazi në Lin Festival ku ka sjellë thesaret e arkivave pranë komunitetit dhe vizitorëve./atsh/KultPlus.com

↗

‘Fustanella Festival’ sjell nĂ« skenĂ« KolĂ« LacĂ«n dhe ArbĂ«reshĂ« – njĂ« pĂ«rjetim muzikor

✇KultPlus
By: Kult Plus

Sot, më 16 gusht, Fustanella Festival, në Dhërmi, sjell një mbrëmje të veçantë që shpalos dy dimensione të fuqishme të muzikës shqiptare, nga eksperimentimi elektronik i Kolë Lacës te thellësitë shpirtërore të këngës popullore me Arbëreshë.

Publikut do t’i prezantohet njĂ« performancĂ« e veçantĂ« nga KolĂ« Laca (pjesĂ« e grupit muzikor Shkodra Elektronike), me projektin e tij mĂ« tĂ« ri: Byzantronica (Hybrid Live Set), njĂ« eksperiment muzikor qĂ« sfidon kufijtĂ« kulturorĂ« dhe stilistikĂ« tĂ« muzikĂ«s elektronike.

“Byzantronica” Ă«shtĂ« njĂ« udhĂ«tim i pasur muzikor, qĂ« ndĂ«rthur me mjeshtĂ«ri ritmet dhe tingujt e Ballkanit, Anadollit, Lindjes sĂ« Mesme dhe AfrikĂ«s sĂ« Veriut. Ky set hibrid nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« ftesĂ« pĂ«r tĂ« kĂ«rcyer, por edhe pĂ«r tĂ« dĂ«gjuar, reflektuar dhe pĂ«r t’u zhytur nĂ« njĂ« botĂ« ku e lashta takohet me modernen, dhe ku kufijtĂ« gjeografikĂ« treten nĂ«pĂ«r valĂ« zanore, transmeton KultPlus.

Kjo vepĂ«r u prezantua pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« gjatĂ« inaugurimit tĂ« instalacionit “We Apologize” tĂ« artistit tĂ« njohur Adrian Paci, nĂ« lagjen multietnike tĂ« sheshit Victoria nĂ« AthinĂ«, njĂ« hapĂ«sirĂ« urbane ku ndĂ«rthuren gjuhĂ«, kultura, kuzhina dhe ngjyra tĂ« ndryshme, njĂ«soj si vetĂ« muzika e kĂ«tij projekti.

Në të njëjtën natë, skena do të ndriçohet nga zëri magjepsës i Arbëreshë, një artiste që zhytet me pasion në këngën popullore shqiptare, duke i dhënë asaj një frymë të re dhe intime.
Muzika e saj nuk është thjesht rikrijim i traditës, ajo vjen si një ëndërr e vjetër që zgjohet ngadalë, duke prekur kujtesën, historinë dhe shpirtin e një populli. Me qasje të thellë emocionale dhe interpretim të veçantë, Arbëreshë sjell një përjetim që e bën të kaluarën të ndihet aktuale.

Fustanella Festival vazhdon tĂ« afirmohet si njĂ« platformĂ« artistike qĂ« fton publikun nĂ« udhĂ«time pĂ«rtej kohĂ«s dhe kufijve kulturorĂ«. MbrĂ«mja e 16 gushtit Ă«shtĂ« njĂ« ftesĂ« pĂ«r tĂ« dĂ«gjuar rrĂ«njĂ«t tona nĂ« mĂ«nyra tĂ« reja dhe pĂ«r t’i ndjerĂ« ato me gjithĂ« trupin, shpirtin dhe mendjen./KultPlus.com

↗

Kori “Siparantum” do tĂ« pĂ«rfaqĂ«sojĂ« KosovĂ«n nĂ« skenĂ«n prestigjioze tĂ« muzikĂ«s korale nĂ« TajlandĂ«

✇KultPlus
By: Kult Plus

NĂ« njĂ« komunikatĂ« pĂ«r media u njoftua se kori “Siparantum” do tĂ« pĂ«rfaqĂ«sojĂ« KosovĂ«n nĂ« Thailand International Choral Festival 2025, njĂ« prej skenave mĂ« prestigjioze tĂ« muzikĂ«s korale nĂ« botĂ«. Ky festival do tĂ« zhvillohet nga 31 gusht deri mĂ« 5 shtator 2025 nĂ« Bangkok, TajlandĂ«, dhe mbledh kore elitare nga e mbarĂ« bota nĂ« njĂ« ngjarje tĂ« rrallĂ« artistike dhe kulturore.

KĂ«tĂ« vit, “Siparantum” nuk do tĂ« jetĂ« thjesht pjesĂ«marrĂ«s, por konkurrent i drejtpĂ«rdrejtĂ« pĂ«rballĂ« disa prej koreve mĂ« tĂ« njohura ndĂ«rkombĂ«tare. Repertori i pĂ«rzgjedhur Ă«shtĂ« i nivelit tĂ« lartĂ« teknik dhe emocional, duke reflektuar standardin artistik, cilĂ«sinĂ« vokale dhe prezencĂ«n skenike qĂ« e ka karakterizuar kĂ«tĂ« ansambĂ«l ndĂ«r vite.

NĂ« kuadĂ«r tĂ« festivalit, dirigjenti Memli Kelmendi do tĂ« mbajĂ« njĂ« workshop ndĂ«rkombĂ«tar, me fokus nĂ« zhvillimin e muzikĂ«s korale nĂ« KosovĂ«, nga rrĂ«njĂ«t tradicionale deri te krijimtaria bashkĂ«kohore. NjĂ« segment i veçantĂ« i kĂ«tij prezantimi do t’i kushtohet veprave korale shqiptare, duke sjellĂ« elementet unike tĂ« trashĂ«gimisĂ« muzikore kombĂ«tare nĂ« vĂ«mendjen e komunitetit ndĂ«rkombĂ«tar tĂ« muzikĂ«s.

“Duke marrĂ« pjesĂ« kore nga e gjithĂ« bota, prezantimi i literaturĂ«s sonĂ« korale merr njĂ« rĂ«ndĂ«si tĂ« veçantĂ«, duke forcuar identitetin kulturor tĂ« KosovĂ«s dhe duke krijuar ura tĂ« reja bashkĂ«punimi,” deklaroi Kelmendi.

Një tjetër moment i rëndësishëm për korin është ftesa në Ceremoninë Zyrtare të Hapjes së festivalit, që mbahet në skenën madhështore të Thailand Cultural Centre, një privilegj që u jepet vetëm ansambleve me sukses të dëshmuar në arenën ndërkombëtare.

PjesĂ«marrja nĂ« kĂ«tĂ« festival shĂ«non gjithashtu shtetin e 19-tĂ« ku kori “Siparantum” ka performuar deri mĂ« sot. Aktualisht, sipas renditjes sĂ« Interkultur, “Siparantum” renditet ndĂ«r 20 ansamblet mĂ« tĂ« mira vokale nĂ« botĂ«, me njĂ« histori tĂ« pasur suksesi qĂ« pĂ«rfshin 19 çmime ndĂ«rkombĂ«tare tĂ« fituara nĂ« konkurrencĂ« tĂ« drejtpĂ«rdrejtĂ« me kore tĂ« nivelit tĂ« lartĂ« artistik.

Ky udhëtim është shumë më tepër sesa pjesëmarrje në një festival, është një mision kulturor dhe artistik për të vendosur Kosovën në hartën botërore të muzikës korale dhe për të dëshmuar se arti ynë mund të qëndrojë krah për krah me më të mirët./KultPlus.com

↗

Harta e re e Instagramit është një qytet fantazmë digjital

✇KultPlus
By: Kult Plus

Rreth 170 milionë njerëz morën akses në funksionin e ri të ndarjes së vendndodhjes në Instagram, por pse është Harta kaq bosh? Në cepat më të vetmuar të aplikacionit, Meta dhe përdoruesit e saj mund të jenë duke luftuar një betejë të heshtur.

Miliona amerikanĂ« u pĂ«rballĂ«n javĂ«n e kaluar me njĂ« dritare qĂ« i ftonte tĂ« provonin “HartĂ«n e Instagramit”. Ky funksion i ri lejon pĂ«rdoruesit tĂ« ndajnĂ« vendndodhjen e saktĂ« dhe nĂ« kohĂ« reale me njĂ«ri-tjetrin. NĂ«se dĂ«shiron, mund ta shpĂ«rndash vendndodhjen tĂ«nde me tĂ« gjithĂ« ndjekĂ«sit qĂ« tĂ« ndjekin mbrapsht. Por pĂ«r shumĂ« vetĂ«, historia e aplikacionit e bĂ«n atĂ« njĂ« vend shqetĂ«sues pĂ«r kĂ«tĂ« lloj intimiteti.

Instagram e prezanton HartĂ«n si “njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« re, tĂ« lehtĂ« pĂ«r t’u lidhur”. Por njĂ« eksplorim i kĂ«tij funksioni tregon njĂ« realitet tjetĂ«r, mĂ« shumĂ« boshllĂ«k sesa lidhje, me pĂ«rdorues qĂ« pa dashje transmetojnĂ« vendndodhjen dhe paralajmĂ«rime tĂ« menjĂ«hershme nga ata pak njerĂ«z qĂ« po shikojnĂ«. Kjo e nxjerr nĂ« pah njĂ« konflikt nĂ« zhvillim mes platformĂ«s dhe pĂ«rdoruesve tĂ« saj: pĂ«r çfarĂ« shĂ«rben vĂ«rtet ky aplikacion?

Nga njĂ«ra anĂ«, nuk Ă«shtĂ« diçka krejtĂ«sisht e re. Telefonat Apple dhe Android prej vitesh lejojnĂ« ndarjen e vendndodhjes me kontaktet. Snapchat ka hartĂ«n Snap Map qĂ« funksionon njĂ«soj. NĂ« marrĂ«dhĂ«niet moderne, ndarja e vendndodhjes Ă«shtĂ« njĂ«soj e pĂ«rhapur sa edhe problematike. New York Times e pĂ«rshkroi kĂ«tĂ« trend me titullin “TĂ« dua, hajde ta pĂ«rgjojmĂ« njĂ«ri-tjetrin” nĂ« vitin 2023. Por Meta, kompania qĂ« zotĂ«ron Facebook, Instagram dhe WhatsApp, ka njĂ« histori problematike me privatĂ«sinĂ«. CEO Mark Zuckerberg ka kĂ«rkuar falje personalisht disa herĂ« pĂ«r mĂ«nyrĂ«n se si kompania e tij ka keqmenaxhuar tĂ« dhĂ«nat e pĂ«rdoruesve, probleme qĂ« i kanĂ« kushtuar miliarda nĂ« gjoba dhe procese gjyqĂ«sore. Kompania premton se i jep pĂ«rparĂ«si privatĂ«sisĂ« dhe se dĂ«shiron tĂ« fitojĂ« pĂ«rsĂ«ri besimin.

Megjithatë, pyesja veten: kush po merr pjesë vullnetarisht në eksperimentin e ri të mbikëqyrjes sociale të Metës? Si ndihesh kur e ekspozon vendndodhjen tënde për të gjithë miqtë në Instagram? Vendosa të rregulloj cilësimet e privatësisë dhe të eksploroj Hartën.

Problemi i parĂ« ishte qĂ« Instagrami nuk e bĂ«n tĂ« lehtĂ« gjetjen e HartĂ«s. Disa persona qĂ« pyeta thanĂ« se donin ta provonin, por nuk dinin ku ta kĂ«rkonin. MĂ« nĂ« fund, e gjeta tĂ« fshehur nĂ«n njĂ« ikonĂ« globi nĂ« seksionin e mesazheve. Instagram mĂ« udhĂ«zoi pĂ«rmes opsioneve: doja tĂ« ndaja vendndodhjen me tĂ« gjithĂ« ndjekĂ«sit qĂ« mĂ« ndjekin mbrapsht, me “MiqtĂ« e AfĂ«rt”, apo me njĂ« grup tĂ« pĂ«rzgjedhur? Pati edhe njĂ« pop-up tĂ« dytĂ« pĂ«r tĂ« mĂ« pyetur nĂ«se isha i sigurt.

Ndërsa satelitët GPS përcaktonin koordinatat e mia, Apple i dërgoi të dhënat drejt serverëve të Instagramit. Një pikë e vogël me fytyrën time qëndronte saktësisht mbi apartamentin tim në New York. Për një moment, ndjeva një ndjesi të çuditshme të cenueshmërisë. Dhe më e çuditshme ishte se isha pothuajse krejt vetëm. Prisja të gjeja të paktën disa përdorues të tjerë, por nga të gjithë miqtë e mi në Instagram, vetëm një person tjetër po e përdorte funksionin, në Los Anxhelos. Ishte Highland Hall, një ish-koleg nga një dyqan disqesh ku kam punuar para universitetit. Nuk kishim qenë ndonjëherë shumë afër. I dërgova një mesazh. Harta po na ndihmonte të lidhemi, saktësisht ajo që Instagrami thotë se është synimi i saj.

“MĂ« duket sikur vite mĂ« parĂ« mund tĂ« shihje postimet sipas vendndodhjes, ishte funksion argĂ«tues,” tha Hall. “Doja vetĂ«m tĂ« shihja çfarĂ« ishte kjo veçori dhe mbeta i zhgĂ«njyer. Lol.”

I thashĂ« se mĂ« habiti qĂ« nuk kishte asnjĂ« tjetĂ«r qĂ« e pĂ«rdorte HartĂ«n. A jemi unĂ« dhe miqtĂ« e mi shumĂ« tĂ« rritur pĂ«r grupin e synuar? Apo ndoshta jam jo-popullor dhe tĂ« gjithĂ« tĂ« tjerĂ«t po ndajnĂ« vendndodhjet pa mua. Nuk i dihet. I thashĂ« Hall se gjithçka mĂ« dukej disi e vetmuar. “Si gjithĂ« rrjetet sociale,” tha ai.

PrivatĂ«sia nuk e shqetĂ«sonte Hall. “Besoj se ata e kanĂ« atĂ« tĂ« dhĂ«nĂ« gjithsesi. UnĂ« zakonisht postoj me vonesĂ«, njĂ« javĂ« mĂ« vonĂ«, kĂ«shtu qĂ« nuk Ă«shtĂ« kurrĂ« vendi ku jam nĂ« moment.”

Por e kishte gabim. Ia shpjegova se ai po e ndante nĂ« fakt vendndodhjen e tij aktuale. “Nuk e afrova hartĂ«n, por po supozoj se kjo Ă«shtĂ« shtĂ«pia jote,” i shkrova.

Pas njĂ« pauze tĂ« gjatĂ«, Hall u pĂ«rgjigj: “Sapo e fika tani.”

Ai nuk Ă«shtĂ« i vetmi i konfuzuar nga funksioni i ri. Adam Mosseri, drejtuesi i Instagramit, kaloi fundjavĂ«n duke bĂ«rĂ« “kontroll dĂ«mi” me pĂ«rdoruesit e indinjuar nĂ« Threads, konkurrenti i Instagramit pĂ«r X-in (ish-Twitter).

PavarĂ«sisht nĂ«se zgjedh tĂ« ndash vendndodhjen nĂ« kohĂ« reale apo jo, tĂ« gjitha fotot, videot dhe Story-t e tua publike shfaqen nĂ« HartĂ« nĂ«se ke pĂ«rdorur etiketa vendndodhjeje nĂ« postime. ShumĂ« njerĂ«z e panĂ« kĂ«tĂ« dhe menduan se Instagrami po mblidhte tĂ« dhĂ«na tĂ« reja pa lejen e tyre. Shikova dhjetĂ«ra pĂ«rgjigje nga Mosseri ndaj kĂ«tyre ankesave, qĂ« bĂ«heshin gjithnjĂ« e mĂ« tĂ« lodhura me kalimin e kohĂ«s. “Nuk Ă«shtĂ« e vĂ«rtetĂ«,” tha Mosseri ndaj njĂ« ankese tĂ« fshirĂ« mĂ« pas. “Mund tĂ« zgjedhĂ«sh vetĂ« nĂ«se do tĂ« ndash vendndodhjen ose jo, por nuk e ndajmĂ« kurrĂ« pa lejen tĂ«nde.” NjĂ« zĂ«dhĂ«nĂ«s i MetĂ«s mĂ« tha se Harta Ă«shtĂ« e fikur nĂ« mĂ«nyrĂ« automatike, dhe vetĂ«m ata qĂ« ti i ndjek mbrapsht mund ta shohin vendndodhjen tĂ«nde, pĂ«rveç nĂ«se zgjedh ta kufizosh edhe mĂ« shumĂ« listĂ«n.

“ËshtĂ« sikur nuk e kuptojnĂ« fare bazĂ«n e tyre tĂ« pĂ«rdoruesve,” thotĂ« Hannah Law, njĂ« 26-vjeçare nga Salt Lake City qĂ« punon si inxhiniere. “Instagrami nuk Ă«shtĂ« njĂ« aplikacion intim ku do tĂ« doje qĂ« njerĂ«zit tĂ« dinin ku je.” Funksioni duket i kopjuar nga Snap Map, thotĂ« ajo, por Snapchat Ă«shtĂ« mĂ« personal. “Instagrami lindi si njĂ« shĂ«rbim transmetimi i jetĂ«s. Ka mĂ« shumĂ« gjasa tĂ« mĂ« ndjekĂ« njĂ« ndjekĂ«s i Instagramit sesa njĂ« mik nĂ« Snapchat.”

Meta thekson se pĂ«rdoruesit kanĂ« kontroll mbi atĂ« qĂ« e sheh vendndodhjen, dhe se prindĂ«rit qĂ« kanĂ« vendosur mbikĂ«qyrje pĂ«r fĂ«mijĂ«t marrin njoftime kur ata e aktivizojnĂ« funksionin. “NjerĂ«zit gjithmonĂ« kanĂ« ardhur nĂ« Instagram pĂ«r tĂ« ndarĂ« çfarĂ« po bĂ«jnĂ« dhe ku janĂ«,” shkroi Meta nĂ« njĂ« postim nĂ« blog. “PavarĂ«sisht se si e pĂ«rdor hartĂ«n, ti dhe miqtĂ« e tu keni njĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« re dhe tĂ« lehtĂ« pĂ«r t’u lidhur me njĂ«ri-tjetrin.”

Vitet e fundit, Meta ka nxitur kalimin nga postimet publike drejt mesazheve private. Mosseri e pĂ«rshkruan kĂ«tĂ« si njĂ« “ndryshim paradigme” qĂ« pasqyron mĂ«nyrĂ«n se si po ndryshon sjellja e pĂ«rdoruesve nĂ« rrjetet sociale, jo si njĂ« detyrim nga kompania.

“Ka padyshim njĂ« ndryshim nĂ« mĂ«nyrĂ«n se si njerĂ«zit po pĂ«rdorin rrjetet sociale, sidomos tĂ« rinjtĂ«. Ky funksion ndarjeje vendndodhjeje duket si njĂ« zgjerim i natyrshĂ«m i kĂ«tij trendi,” thotĂ« Lorrie Cranor, profesore nĂ« Carnegie Mellon qĂ« studion privatĂ«sinĂ« dhe ndĂ«rfaqet e aplikacioneve. “Por Instagrami nuk duket i ndĂ«rtuar pĂ«r pĂ«rvoja me grupe tĂ« vogla. Dyshoj qĂ« njerĂ«zit duan qĂ« miqtĂ« e tyre nĂ« Instagram tĂ« dinĂ« aq shumĂ« pĂ«r ta, 24/7. Dhe nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, funksionet qĂ« lejojnĂ« ndjekjen janĂ« problematike.”

EkspertĂ«t shqetĂ«sohen se kĂ«to mjete mund tĂ« ndikojnĂ« nĂ« shĂ«ndetin mendor dhe sjelljen sociale. NjĂ« studim nga organizata Common Sense Media zbuloi se 45% e vajzave adoleshente thanĂ« se ndarja e vendndodhjes kishte njĂ« ndikim “kryesisht negativ” tek ato.

“Ne nuk jemi njĂ« organizatĂ« qĂ« Ă«shtĂ« kundĂ«r rrjeteve sociale,” thotĂ« Robbie Torney, drejtor i programeve me AI nĂ« Common Sense Media. “Por fĂ«mijĂ«t na kanĂ« thĂ«nĂ« se ndarja e vendndodhjes krijon presione shoqĂ«rore pĂ«r atĂ« se ku shkojnĂ«, frikĂ« pĂ«r tĂ« mos mbetur jashtĂ«, dhe shqetĂ«sime pĂ«r faktin nĂ«se miqtĂ« e tyre janĂ« duke u argĂ«tuar pa ta. Kjo e bĂ«n mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ« pĂ«r t’u pĂ«rshtatur.”

Nuk janĂ« vetĂ«m fĂ«mijĂ«t qĂ« pĂ«rballen me kĂ«to probleme. Kam dĂ«gjuar shumĂ« histori tĂ« pakĂ«ndshme nga pĂ«rdorues tĂ« funksionit “Find My Friends” tĂ« Apple. Lindin pyetje tĂ« sikletshme kur dikush nuk ftohet nĂ« ndonjĂ« festĂ«. NjĂ« ish xheloz shfaqet nĂ« njĂ« bar. NjĂ« mik i çuditshĂ«m ndjek me tepĂ«r vĂ«mendje çfarĂ« po bĂ«n. Dhe kur shfaqen probleme, tĂ« heqĂ«sh dikĂ« nga qasja nĂ« vendndodhjen tĂ«nde mund tĂ« sjellĂ« pasoja shoqĂ«rore.

“GjĂ«ja e parĂ« qĂ« do tĂ« kĂ«shillonim Ă«shtĂ« ta fikni,” thotĂ« Torney, sidomos pĂ«r prindĂ«rit qĂ« monitorojnĂ« fĂ«mijĂ«t. â€œĂ‡Ă«shtjet e sigurisĂ« janĂ« reale dhe ekziston potencial i madh pĂ«r keqpĂ«rdorim.”

Të dhënat e vendndodhjes janë ndoshta forma më e ndjeshme e të dhënave që telefoni yt mbledh rregullisht. Lëvizjet e tua ditore mund të zbulojnë ku jeton, ku punon, me kë kalon kohën, madje edhe ku shkon fëmija yt në shkollë. Nëse viziton një klinikë të specializuar, mund të zbulojë gjendje mjekësore. Nëse merr pjesë në protesta, tregon bindjet politike. Nëse shkon në një lokal për komunitetin LGBTQ+, ka implikime për seksualitetin tënd. Kjo e dhënë është gjithashtu shumë e vlefshme për kompani si Meta që fitojnë para nga reklamat, pasi u lejon të të targetojnë me reklama lokale dhe të nxjerrin më shumë përfundime për atë që je dhe çfarë të pëlqen./BBC/KultPlus.com

↗

‘Vallja e KuretĂ«ve’, ‘Vallja e Shpatave’, nga relievi i vitit 100 pas Krishtit nĂ« tablonĂ« e kroatit, Paja Jovanoviç dhe nĂ« etnografinĂ« shqiptare

✇KultPlus
By: Kult Plus

Shkruan Albert Vataj

NĂ« njĂ« postim tĂ« saj nĂ« rrjetet sociale, studiuesja Shqipe Hoxha ka sjellĂ« nĂ« vĂ«mendje njĂ« reliev tĂ« rrallĂ« tĂ« shekullit I pas Krishtit, tĂ« titulluar “Vallja e KuretĂ«ve”. NĂ« interpretimin e saj, emĂ«rtimi KU-RetĂ« bart njĂ« kuptim poetik e simbolik: “populli qĂ« ka jetuar nĂ« lartĂ«si, atje ku malet puqen me retĂ«, ose e zhysin kokĂ«n nĂ« to”. NjĂ« shpjegim qĂ« e lidh kĂ«tĂ« emĂ«r jo vetĂ«m me toponiminĂ« dhe gjuhĂ«n, por edhe me njĂ« realitet tĂ« hershĂ«m kulturor e gjeografik.

Në një tjetër këndvështrim, kjo valle është identifikuar si vallja pirrike, një formë e lashtë e valleve luftarake, e trashëguar brez pas brezi dhe e ruajtur me fanatizëm në trevat veriore shqiptare, ku njihet si Vallja e Shpatave. Kjo nuk është thjesht një shfaqje artistike, por një relike e gjallë e kujtesës historike dhe identitetit shqiptar, ku arti dhe rituali përzihen në një gjuhë të përbashkët të krenarisë dhe nderit.

Vallja e Shpatave, e përjetësuar në mënyrë magistrale nga piktori kroat Paja Jovanoviç në tablonë me të njëjtin titull, është sot pjesë e koleksionit të Muzeut të Pavarësisë në Vlorë. Në këtë skenë dramatike, mjeshtri Jovanoviç ka kapur thelbin e një rituali solemn dhe luftarake, ku burrat shqiptarë, të veshur me kostume tradicionale dhe me shpatat e ngritura, zhvillojnë një koreografi që ngjan me dyluftimin. Një performancë ku çdo lëvizje është një deklaratë burrërie, një kujtesë e mbrojtjes së nderit, tokës dhe identitetit.

Sipas studiuesve, KuretĂ«t (Curetes) njiheshin nĂ« antikitet si “tĂ« lindur nga Toka”, njĂ« atribut i lidhur me termat gigantes dhe gegeneis (gegĂ«t), ku Gea simbolizon TokĂ«n. Ky interpretim ngre njĂ« paralele intriguese mes gegĂ«ve tĂ« lashtĂ« dhe KuretĂ«ve, duke e vendosur kĂ«tĂ« popullsi tĂ« hershme nĂ« njĂ« vijimĂ«si kulturore e etno-historike.

Edhe vetë termi Pyrrikhos, që lidhet me këtë vallë, ka një prejardhje mitologjike: sipas autorit të lashtë Pausanias (Description of Greece, 3.25.2), ai rrjedh nga emri i Pirros, djalit të Akilit. Ky detaj e forcon dimensionin heroik të valles, duke e lidhur atë me figurat legjendare të botës helene.

Historiani Teodor Thomas, duke cituar Hesiodin nga Beocia, sjell një tjetër nyje historike: Teukri kishte ardhur në Dardani nga Kreta, e cila në antikitet njihej si Curete (KU-Retë). Ky rrëfim lidhet drejtpërdrejt me dinastitë mbretërore të Dardanisë, të përmendura në burime të ndryshme: Dardanusi, Erihtoni, Troi, Illi (Ylli), Laomedoni, Priami ose Podarkesi. Paraardhësit e tyre, në Arkadi, përmenden si mbretër pellazgë: Pelasgus, Lycaon, Niceymus, Arcas, Elatus, Clitor, Naera, Licurgus, si dhe mbretërit epirotë të lidhur me Dodonën dhe dodonasit.

KĂ«to lidhje genealogjike, tĂ« dokumentuara nĂ« burime si Genealogical Tables of the Sovereigns of the World (LondĂ«r, 1795) dhe tĂ« pĂ«rmendura nga Eqrem M. Zenelaj nĂ« veprĂ«n Historia e Shtetit dhe sĂ« DrejtĂ«s Shqiptare, e vendosin “Valljen e KuretĂ«ve” jo thjesht nĂ« njĂ« kornizĂ« artistike, por nĂ« njĂ« narrativĂ« tĂ« gjerĂ« qĂ« bashkon mitin, historinĂ« dhe identitetin etnik.

Në këtë mënyrë, nga relievi i vitit 100 pas Krishtit deri te piktura madhështore e Paja Jovanoviçit, kjo valle mbetet një simbol i përjetshëm i lidhjes midis traditës luftarake, krenarisë etnike dhe artit, një dëshmi se kujtesa jonë kolektive nuk shuhen, por vazhdon të vallëzojë mbi shpatat e historisë./KultPlus.com

↗

Kalaja e Bashtovës hap dyert për vizitorët pas restaurimit

✇KultPlus
By: Kult Plus

Kalaja e Bashtovës, dikur një sit historik i braktisur, sot është rikthyer në jetë dhe është gati për të mirëpritur vizitorët, falë mbështetjes së Bashkimit Evropian nëpërmjet programit EU4Culture, zbatuar nga UNOPS.

Ministri i Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit, Blendi Gonxhja, ftoi sot të apasionuarit pas trashëgimisë kulturore që të bashkohen në një aktivitet të hapur për publikun, i cili do të sjellë historinë në jetë, përmes mureve të restauruara, një qendre të re për vizitorët, dhe një eksperience multimediale që lidh të shkuarën me të tashmen.

Aktiviteti do të mbahet më 29 gusht.

“Kjo nuk Ă«shtĂ« thjesht njĂ« festĂ«, Ă«shtĂ« fillimi i njĂ« kapitulli tĂ« ri pĂ«r njĂ« nga monumentet mĂ« tĂ« veçanta tĂ« trashĂ«gimisĂ« kulturore nĂ« ShqipĂ«ri”, theksoi ministri Gonxhja.

Kalaja e BashtovĂ«s Ă«shtĂ« njĂ« kĂ«shtjellĂ« katĂ«rkĂ«ndore mesjetare e vendosur nĂ« fushĂ«n pjellore pranĂ« grykederdhjes sĂ« lumit Shkumbin, pĂ«rballĂ« detit Adriatik nĂ« ShqipĂ«rinĂ« qendrore, afĂ«rsisht 2 km nga fshati VilĂ« Ballaj.

Në mesjetë, kjo zonë ishte port i rëndësishëm për tregtinë e drithërave dhe pjesë e rrugës historike Via Egnatia, që lidhte bregdetin me pjesët e brendshme të Gadishullit Ballkanik.

Në vitin 2017, Kalaja e Bashtovës u fut në listën e tentativës së UNESCO-s për trashëgimi botërore, për shkak të vendndodhjes së saj të veçantë dhe rëndësisë historike./atsh/KultPlus.com

↗

Charles Bukowski, zëri i të përjashtuarve

✇KultPlus
By: Kult Plus

Sot, më 16 gusht, bota kujton lindjen e Charles Bukowskit, poetin e humbësve të mëdhenj dhe fituesve të vegjël, njeriun që ktheu çdo plagë në varg dhe çdo gotë alkooli në metaforë.

Ai erdhi nga pluhuri i rrugëve të Los Anxhelosit, i rrahur nga jeta, i përqafuar nga vetmia, por me një penë që digjte si cigarja e tij e përhershme. Bukowski nuk shkroi për heronjtë, as për të bukurën e përsosur; ai shkroi për burrin që bie e çohet pesëdhjetë herë, për gruan që largohet duke lënë një aromë parfumi të lirë pas saj, për shpresën që shuhet e ndizet sërish mes shisheve të zbrazura, transmeton KultPlus.

Në ditëlindjen e tij, e ndjejmë sikur ai ende ecën nëpër rrugët e natës, me këmishën gjysmë të zbërthyer dhe zemrën plot vraga. Bukowski na mësoi se jeta, edhe në rrëmujën e saj më të pistë, ka një muzikë të brendshme. Se edhe dhimbja, kur e sheh drejt në sy, bëhet poezi.

Duke e kujtuar sot, ne kujtojmë se letërsia nuk lind vetëm nga dritat e mëdha të salloneve, por edhe nga qoshet e errëta të jetës ku një shpirt i lodhur e ka guximin të thotë të vërtetën.
Charles Bukowski mbetet uragani i heshtur që na kujton se edhe e shëmtuara mund të ndriçojë./KultPlus.com

↗

Pac-Man feston 45-vjetorin: nga një fetë picë në një ikonë botërore e lojërave

✇KultPlus
By: Kult Plus

Historia e Pac-Man filloi nĂ« fund tĂ« viteve ’70, kur dizajneri japonez Toru Iwatani po hante njĂ« picĂ« dhe vuri re se, pasi hoqi njĂ« fetĂ«, forma e saj ngjante me njĂ« gojĂ« tĂ« hapur. Ky moment i thjeshtĂ« frymĂ«zoi krijimin e njĂ« prej personazheve mĂ« tĂ« njohur nĂ« historinĂ« e videolojĂ«rave.

Fillimisht i quajtur “PukMan” nĂ« Japoni nga shprehja “paku paku taberu”, qĂ« do tĂ« thotĂ« “tĂ« hash me pangopĂ«si”. Pac-Man debutoi nĂ« vitin 1980 dhe shpejt u bĂ« loja arcade mĂ« e suksesshme e tĂ« gjitha kohĂ«rave, duke gjeneruar mbi 14 miliardĂ« dollarĂ«.

Loja u dallua për thjeshtësinë e mekanikës dhe për faktin që ishte e dizajnuar për të tërhequr si burrat ashtu edhe gratë, në kontrast me lojërat e shtënave që dominonin në atë kohë. Fantazmat ikonike si Blinky, Pinky, Inky dhe Clyde u frymëzuan nga estetika japoneze wabi-sabi, që vlerëson thjeshtësinë dhe kalimtarinë.

Pac-Man ka pasur ndikim edhe në shkencë: nga studime të aktivitetit të trurit me rezonancë magnetike deri te kërkime me majmunë makakë që zbuluan aftësinë e tyre për të marrë vendime strategjike.

Sot, Pac-Man po merr njĂ« formĂ« tĂ« re me lojĂ«n Shadow Labyrinth, ku bashkohet me personazhin “Swordman No. 8” dhe mund tĂ« shndĂ«rrohet nĂ« robotin luftarak “GAIA”.

Presidenti i Bandai Namco, Nao Udagawa, thotë se sfida është ta mbash personazhin të freskët, por thjeshtësia e tij është çelësi i suksesit. Përmes bashkëpunimeve me marka si Krispy Kreme dhe dhomave të arratisjes në Mançester e Dubai, kompania planifikon që Pac-Man të mbetet i rëndësishëm edhe për 45 vitet e ardhshme./KultPlus.com

↗

Historianët kritikojnë Muzeun Perandorak të Luftës për përshkrimin e Holokaustit

✇KultPlus
By: Kult Plus

NjĂ« debat ka shpĂ«rthyer rreth njĂ« paneli informues nĂ« GaleritĂ« e Holokaustit nĂ« Muzeun Perandorak tĂ« LuftĂ«s  nĂ« LondĂ«r, ku njĂ« fjalĂ« e vetme “praktikues”  ështĂ« cilĂ«suar si historikisht e pasaktĂ« dhe dezinformuese nga dy prej historianĂ«ve mĂ« tĂ« njohur tĂ« Holokaustit.

Paneli nĂ« fjalĂ« pĂ«rshkruan Ligjet famĂ«keqe tĂ« Nurembergut tĂ« vitit 1935, duke thĂ«nĂ« se: “Sipas dispozitĂ«s sĂ« ligjit, njĂ« person pĂ«rcaktohej si hebre bazuar nĂ« numrin e gjyshĂ«rve hebrenj praktikues qĂ« kishte, edhe nĂ«se ata vetĂ« nuk ishin personalisht hebrenj.”

Ky formulim u kritikua fillimisht nga njĂ« akademike nĂ« pension nga New York-u, e cila, pas vizitĂ«s nĂ« muze, ngriti shqetĂ«simin se fjala “praktikues” jep njĂ« pĂ«rshtypje tĂ« rreme, duke nĂ«nkuptuar se pĂ«rkatĂ«sia fetare ndikonte nĂ« pĂ«rndjekjen naziste.

Pas kontaktit të saj, dy historianë të shquar të Holokaustit dhanë mendimin e tyre.

â€œĂ‡Ă«shtja nuk ishte nĂ«se gjyshi/gjyshja ishte besimtar, por nĂ«se lindja e tij ose e saj ishte regjistruar nĂ« komunitetin hebre.”

“Nuk kishte rĂ«ndĂ«si nĂ«se gjyshĂ«rit ishin praktikues
 Askush nuk u shpĂ«tua nga persekutimi, siç nĂ«nkupton gabimisht formulimi, duke pasur gjyshĂ«r qĂ« nuk ishin praktikues”- janĂ« shprehur historianĂ«t.

Në një deklaratë për mediat, një zëdhënës i Muzeut tha se komenti është marrë seriozisht dhe se po shqyrtohet mundësia për të shtuar një sqarim të mëtejshëm.

Sipas muzeut, fjala “praktikues” i referohet atyre qĂ« ishin zyrtarisht tĂ« regjistruar si hebrenj nĂ« dokumentet publike –si certifikatat e lindjes, martesĂ«s apo regjistrat civilĂ«  pasi nazistĂ«t shpesh mbĂ«shteteshin nĂ« kĂ«to tĂ« dhĂ«na pĂ«r tĂ« pĂ«rcaktuar pĂ«rkatĂ«sinĂ« racore.

Megjithatë, muzeu thekson se nuk ka pasur kurrë synim të sugjerojë se persekutimi nazist ishte i kufizuar vetëm për ata që praktikonin fenë hebraike.

↗

Pitagora: Filozofi, matematikan dhe mistik i lashtësisë

✇KultPlus
By: Kult Plus

Në fillim ishte Pitagora, themeluesi i urtësisë që bashkonte filozofinë, matematikën, muzikën, politikën, mjekësinë dhe astronominë. I lindur rreth vitit 572 para Krishtit në Samos, me origjinë etruske dhe tirrene, Pitagora ishte i pari që e quajti veten filozof dhe mbrojti ide të tilla si pavdekësia e shpirtit dhe rimishërimi.

Ai u inicua në Misteret e egjiptianëve, kaldeasve dhe hebrenjve dhe më pas lulëzoi në Jug të Italisë, duke themeluar një komunitet të madh dijetarësh dhe dishepujsh në Kroton dhe Metapont, pjesë e asaj që njihet si Magna Grecia. Shkolla e tij ishte unike: praktikonte disiplinë, dietë vegjetariane, heshtje dhe përkushtim ndaj dijeve dhe bashkësisë, duke përfshirë edhe fëmijët dhe gratë mes të cilave e famshme ishte dishepullja Teano, që këshillonte për respektin ndaj grave.

Pitagora nuk la shkrime tĂ« plota, pĂ«rveç njĂ« pĂ«rmbledhjeje poetike tĂ« njohur si Vargjet e artĂ«, por ndikimi i tij ishte i thellĂ« dhe i gjithanshĂ«m. Ai ishte i shenjtĂ« pĂ«r tetraktisin – trekĂ«ndĂ«shin magjik tĂ« numrave njĂ«, dy, tre dhe katĂ«r, qĂ« simbolizon shumen dhjetĂ« dhe bashkimin e tĂ« gjitha gjĂ«rave nĂ« botĂ«.

Legjendat flasin për aftësi të mbinatyrshme: bilokacion, njohjen e jetëve të mëparshme dhe të ardhshme, lidhje të veçanta me natyrën dhe kafshët, si dhe përdorimin e muzikës, këngëve dhe kërcimit si terapi dhe katarsis. Për Pitagorën, fillimi është gjysma e gjithçkaje, një filozofi që bashkon jetën njerëzore me universin dhe përjetësinë.

Ernst Bloch e pĂ«rshkruante: “Italia Ă«shtĂ« vendi ku gjithçka fillon”, ndĂ«rsa Pitagora mbetet shembulli mĂ« i ndritshĂ«m i urtĂ«sisĂ« antike greke dhe italike, njĂ« figurĂ« qĂ« lidhi dijen, misterin dhe praktikat e pĂ«rditshme nĂ« njĂ« harmoni tĂ« rrallĂ« historike./KultPlus.com

↗

Gruaja në Kanunin e Lekë Dukagjinit

✇KultPlus
By: Kult Plus

Kanuni i Lekë Dukagjinit ka një kapitull të veçantë që trajton rolin, detyrat dhe kufizimet e grave në shoqërinë tradicionale shqiptare, sidomos në zonat ku kanuni zbatohej deri në shekullin XX. Ai pasqyron një mentalitet patriarkal, ku gruaja ishte pjesë e familjes, por me të drejta të kufizuara krahasuar me burrin.

Pikat kryesore për gratë sipas Kanunit

Pozita e gruas në familje

Gruaja shihej si “mik i shtĂ«pisĂ«â€, qĂ« do tĂ« thotĂ« se nuk ishte pronare e plotĂ« e pasurisĂ«, por e trajtuar si mysafire nĂ« shtĂ«pinĂ« e burrit.

Nuk merrte pjesë në kuvende, vendimmarrje, ose çështje gjaku.

Martesa

Martesa bëhej me pajtim të familjeve, jo me zgjedhje të lirë të gruas.

Pajë (daja) ishte e detyrueshme dhe organizohej nga familja e vajzës.

Gruaja nuk mund tĂ« divorcohej sipas dĂ«shirĂ«s sĂ« saj, por burri kishte mĂ« shumĂ« liri pĂ«r t’u ndarĂ«.

E drejta e pronës

Gruaja nuk trashëgonte tokë, përveç rasteve kur nuk kishte trashëgimtar meshkuj.

Pasuria e saj e sjellë me pajë ishte nën administrimin e burrit.

Rregulla dhe kufizime

Gruaja nuk mbante armë.

Nuk mund të merrte hak në raste gjakmarrjeje.

NĂ« disa raste tĂ« jashtĂ«zakonshme, njĂ« vajzĂ« mund tĂ« betohej si “burrneshĂ«â€ pĂ«r tĂ« marrĂ« tĂ« drejta burrash.

Nderi

Kanuni i kushton rĂ«ndĂ«si tĂ« madhe “nderit tĂ« gruas”, i cili lidhej me virgjĂ«rinĂ« para martesĂ«s dhe besnikĂ«rinĂ« gjatĂ« martesĂ«s.

Shkelja e “nderit” konsiderohej turp pĂ«r gjithĂ« familjen dhe shpesh sillte pasoja tĂ« rĂ«nda.

Në thelb, Kanuni e shihte gruan si shtyllë të familjes dhe të punës shtëpiake, por jo si palë të barabartë në pushtet dhe pronë. Sot, këto norma shihen si pjesë e një trashëgimie historike që duhet kuptuar, por jo zbatuar, duke reflektuar mbi barazinë gjinore./KultPlus.com

↗

Nis ‘olimpiada’ e robotĂ«ve humanoidĂ«

✇KultPlus
By: Kult Plus

Lojërat Botërore të Robotëve Humanoidë (WHRG), gara e parë në botë e robotëve në shkallë të gjerë, në të cilën robotët humanoidë garojnë në fusha të ndryshme sportive, performance dhe kategorie, kanë filluar në kryeqytetin e Kinës.

Aktiviteti i cili u mbajt në bashkëpunim me Qeverinë Popullore Vendore të Pekinit, Grupin Mediatik të Kinës, Organizatën Botërore të Bashkëpunimit në Robotikë dhe RoboCup Azi-Paqësor, morën pjesë kompani robotike, universitete, institute kërkimore, klube robotike dhe entuziastë me robotët humanoidë që ata i zhvilluan.

Robotët garuan në sporte të tilla si atletika, gjimnastika, futbolli dhe boksi në këtë ngjarje, e cila synonte të shfaqte përparimet në teknologjinë e robotëve humanoidë përmes zbatimeve praktike.

NĂ« ditĂ«n e parĂ« tĂ« lojĂ«rave, tĂ« cilat do tĂ« pĂ«rfundojnĂ« mĂ« 17 gusht, u zhvilluan gara vrapimi 400 metra dhe 1 500 metrash, ndeshje futbolli 3×3 dhe 5×5 si dhe ndeshje boksi.

↗

Do tĂ« luajĂ« Lady Gaga rolin e ‘Ophelia’ nĂ« sezonin e ri tĂ« “Wednesday”?

✇KultPlus
By: Kult Plus

Sezoni i dytĂ« i serialit tĂ« suksesshĂ«m “Wednesday” sjell njĂ« emĂ«r tĂ« ri qĂ« ka ngjallur kureshtje: “Ophelia”. NĂ« komikĂ«t origjinalĂ«, Ophelia Ă«shtĂ« motra e Morticias, me flokĂ« tĂ« artĂ« dhe stil krejt tĂ« kundĂ«rt nga ajo, e frymĂ«zuar nga personazhi tragjik i Shakespeare-it.

Në sezonin e ri, zbulohet se Ophelia ka aftësi të ngjashme me ato të Wednesday-t dhe ka kaluar vite në spitalin psikiatrik Willow Hill. Pas një mungese të gjatë, rikthimi i saj pritet të sjellë mister dhe tension të ri në historinë e familjes Addams.

Spekulimet përfshijnë edhe mundësinë që rolin ta interpretojë Lady Gaga, pas deklaratës së Jenna Ortega-s që përjashtoi idenë se ajo do të luajë një mësuese të re në Nevermore. Nëse kjo do të konfirmohet, hyrja e saj në kast do të ishte një nga surprizat më të mëdha të serialit.

Pjesa e dytë e sezonit 2 do të publikohet më 3 shtator 2025./KultPlus.com

❌