Ti je kaq e bukur sa mĂ« jepet tĂ« pyes: âĂfarĂ« mĂ« je ti? Njeri apo art?â TĂ« shoh dhe vjershat e shkruara i gris se para teje zbehet çdo varg.
Ti je poezia. Të tjerat janë proza. Ti je poezia që s`bëhet dy herë, ti je frymëzimi që më dehu dhe bota më duket e tëra e larë me diell.
Kaq ditĂ« ti ecĂ«n pĂ«rkrahu me mua, ditĂ« e pĂ«rditĂ« ne rrimĂ« kaq pranĂ« sa qĂ« mĂ« e dashura fjalĂ« âTĂ« duaâ u bĂ« e zakonshme si buka qĂ« hamĂ«.
Kur më jepet e tëra qenia jote marr botën në dorë dhe të fshehtat ia di dhe puthja përsëritet e bëhet si kopje them gjëra të mençura që s`kanë poezi.
Prandaj ik e më ler deri në mbrëmje ose largohu një javë se vij e të marr unë dua të jetoj me mungesën tënde, të krijoj pa ty në vetvete një hall.
Më duhet një bosh që kërkon të mbushet, më duhet një gjemb që nga brenda më ther, më duhet të krijoj një dimër pa lule, më duhesh të të dua edhe një herë./KultPlus.com
Muzeu i Parfumeve Fragonard në Paris, i njohur si kryeqyteti i parfumeve, shpjegon aromat dhe shishet e parfumeve të përdorura gjatë shekujve dhe mënyrën se si prodhohen parfumet.
Gjithashtu tregon vendin e trëndafilit turk midis esencave që kontribuojnë në parfumet franceze nga e gjithë bota, raporton Anadolu.
Grasse, një qytet në Francën jugore ku rriten lule të ndryshme, është një vend i shquar në prodhimin e parfumeve. Muzeu i Parfumeve Fragonard në Paris, mirëpret vizitorët gjatë gjithë vitit në një udhëtim nëpër historinë e aromave.
Vizitorët në muze mund të mësojnë rreth llojeve të aromave dhe shisheve të parfumeve të përdorura në epoka të ndryshme, si dhe vajrave esencialë të përdorur për to.
Charlotte Urbain, menaxhere e KulturĂ«s dhe Komunikimit e ShtĂ«pisĂ« sĂ« Parfumeve Fragonard (Maison Fragonard), dhe Nazan Ăzarslan, udhĂ«zuese e Muzeut tĂ« Parfumeve Fragonard, folĂ«n pĂ«r Anadolu rreth historisĂ« sĂ« muzeut qĂ« nga themelimi i tij deri nĂ« ditĂ«t e sotme dhe evolucionit tĂ« kulturĂ«s sĂ« aromave me kalimin e kohĂ«s.
â Koleksioni mĂ« i vjetĂ«r nĂ« muze daton qĂ« nga 3.000 vjet para Krishtit
Urbain shpjegoi se Jean-François Costa, i cili hapi Muzeun e Parfumeve Fragonard në vitin 1983, ishte pronar i parfumerive Fragonard në Grasse dhe një koleksionist shishesh dhe objektesh arti të vjetra.
Ajo shpjegoi se Costa ka bashkuar objekte të shumta që tregojnë historinë e parfumerive pothuajse që nga fillimi i saj, dhe se vepra më e vjetër e ekspozuar në muze daton që nga afërsisht 3.000 vjet para Krishtit.
Menaxherja Urbain shpjegoi se banorët e Grasse erdhën në Paris në shekullin e 19-të për të prezantuar parfumet e tyre.
â(PĂ«r ata qĂ« vizitojnĂ« muzeun), ne sĂ« pari ju prezantojmĂ« historinĂ« e Grasse, i cili ishte njĂ« qytet prodhuesish lĂ«kure dhe mĂ« vonĂ« evoluoi nĂ« njĂ« qytet parfumierĂ«sh. Pastaj, pĂ«rmes shisheve tĂ« ndryshme tĂ« vjetra dhe autentike, ne paraqesim historinĂ« e parfumit nga periudha e Egjiptit tĂ« LashtĂ« deri nĂ« shekullin e 20-tĂ«. SĂ« fundmi, ne ju prezantojmĂ« se si prodhohet parfumi, nĂ« tĂ« kaluarĂ«n dhe nĂ« tĂ« tashmen, pĂ«rmes imazheve nga fabrikat tona nĂ« jug tĂ« FrancĂ«sâ, tha ajo.
â âNĂ« tĂ« kaluarĂ«n besohej se aromat e kĂ«qija transmetonin sĂ«mundjeâ
Urbain theksoi se muzeu pret vizitorĂ« nga e gjithĂ« bota çdo vit dhe se muzeu ka njĂ« koleksion tĂ« konsiderueshĂ«m âpomanderĂ«shâ (topa parfumi) dhe se stafi flet gjithsej 20 gjuhĂ«.
âNĂ« tĂ« kaluarĂ«n, besohej se aromat e kĂ«qija transmetonin sĂ«mundje, dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye, pĂ«r tâu mbrojtur nga aromat e kĂ«qija dhe sĂ«mundjet, njerĂ«zit duhet tĂ« mbanin objekte tĂ« quajtura âpomandersâ (topa parfumi) nĂ« rripat, kyçet e duarve ose qafĂ«n e tyreâ, tha Urbain.
â âTrĂ«ndafili turk Ă«shtĂ« gjithmonĂ« tre hapa pĂ«rparaâ
Nazan Ăzarslan theksoi se Franca, e cila ka njĂ« klimĂ« dhe kushte rajonale tĂ« ngjashme me TurqinĂ«, gjithashtu ka nevojĂ« pĂ«r bimĂ«, lule dhe erĂ«za endemike nga pjesĂ« tĂ« ndryshme tĂ« botĂ«s. Ajo tha se vanilja e pĂ«rdorur nĂ« parfume nĂ« kĂ«tĂ« vend vjen nga Madagaskari, geraniumet nga Egjipti dhe trĂ«ndafilat nga provinca Isparta e TurqisĂ«.
âKa edhe trĂ«ndafila tĂ« bukur nĂ« Rumani dhe Bullgari, por trĂ«ndafili turk Ă«shtĂ« gjithmonĂ« tre hapa pĂ«rparaâ, tha Ăzarslan.
â Parfumi shihej si âilaçâ nĂ« MesjetĂ«
Ăzarslan theksoi se Mesjeta ishte njĂ« epokĂ« e ndriçuar kur bota islame ishte shumĂ« e pĂ«rparuar nĂ« shkencĂ«, por e njĂ«jta gjĂ« nuk ishte nĂ« EvropĂ«. Ajo deklaroi se disa besojnĂ« se njĂ« e treta, dhe tĂ« tjerĂ« besojnĂ« se gjysma e popullsisĂ« vdiqĂ«n nĂ« epideminĂ« e Vdekjes sĂ« ZezĂ« qĂ« ndodhi nĂ« EvropĂ« gjatĂ« kĂ«saj periudhe.
âNjerĂ«zit e pĂ«rdornin parfumin si njĂ« ilaç mjekĂ«sor gjatĂ« asaj periudhe sepse besonin se sĂ«mundjet shkaktoheshin nga aromat e kĂ«qijaâ, tha Ăzarslan, duke shtuar se njerĂ«zit nĂ« atĂ« kohĂ« besonin se mbroheshin nga sĂ«mundjet duke mbajtur shishe parfumi me forma tĂ« ndryshme.
â Deri nĂ« shekullin e 19-tĂ«, nuk kishte dallim midis parfumeve pĂ«r burra dhe gra
Ăzarslan theksoi se nĂ« vitet 1700 nĂ« EvropĂ« pati njĂ« rikthim te higjiena dhe njerĂ«zit laheshin pĂ«rsĂ«ri. âSigurisht, parfumet ishin jashtĂ«zakonisht tĂ« pĂ«rhapura nĂ« EvropĂ«n Mesjetare. MegjithatĂ«, si rikthimi te higjiena ashtu edhe dashuria e Marie-Antoinette pĂ«r lulet i dhanĂ« formĂ« parfumeve nĂ« formĂ«n e tyre aktuale, me lule, elegante dhe tĂ« lehtĂ«â, tha ajo.
Duke shpjeguar se njĂ« bust i Marie-Antoinette, mbretĂ«reshĂ«s sĂ« fundit tĂ« FrancĂ«s, pĂ«rshĂ«ndet vizitorĂ«t nĂ« hyrje tĂ« muzeut. ajo tha: âMarie-Antoinette Ă«shtĂ« njĂ« zonjĂ« qĂ« ndryshoi ndjeshĂ«m modĂ«n e parfumeveâ.
Nazan Ăzarslan theksoi se, nĂ« njĂ« kohĂ« kur esencat shtazore si ambra e qelibarit ishin tĂ« njohura, Marie-Antoinette punĂ«soi njĂ« parfumier pĂ«r tĂ« krijuar aromĂ«n e saj karakteristike.
Gjithashtu tha se deri nĂ« shekullin e 19-tĂ«, tĂ« gjitha parfumet ishin unisex, duke shtuar: âKur njĂ« burrĂ« i njĂ« familjeje blinte njĂ« parfum dhe kthehej nĂ« shtĂ«pi, e gjithĂ« familja pĂ«rdornin tĂ« njĂ«jtin parfumâ.
Ăzarslan theksoi se kolonja, njĂ« revolucion higjienik nĂ« EvropĂ«, u zbulua gjithashtu gjatĂ« kĂ«saj periudhe, duke shpjeguar se Perandori Francez i lindur nĂ« KorsikĂ«, Napoleon Bonaparti, pĂ«rdorte 40 litra kolonjĂ« nĂ« muaj sepse i kujtonte notat e agrumeve tĂ« fĂ«mijĂ«risĂ« sĂ« tij.
Shtëpia në Los Anxhelos ku Marilyn Monroe kaloi ditët e fundit të jetës së saj, rrezikon të shembet.
Pronarët aktualë, Brinah Milstein dhe Roy Bank, e blenë pronën në vitin 2023 për 8.4 milionë dollarë dhe kanë kërkuar leje për ta rrënuar, me synim që ta bashkojnë me shtëpinë e tyre ngjitur.
Pas reagimeve, konservatorĂ«t kulturorĂ« arritĂ«n qĂ« ndĂ«rtesa tĂ« shpallet monument historik, duke ndaluar pĂ«rkohĂ«sisht shembjen. ĂĂ«shtja tani Ă«shtĂ« nĂ« duart e GjykatĂ«s sĂ« LartĂ« tĂ« Qarkut tĂ« Los Anxhelosit, e cila do tĂ« vendosĂ« nĂ«se planet e pronarĂ«ve do tĂ« realizohen.
Milstein dhe Bank kanë propozuar që ndërtesa të zhvendoset në një vend publik, për të shmangur shqetësimet nga vizitat e turistëve dhe përdorimi i dronëve që cenojnë privatësinë e tyre./KultPlus.com
Pas tetĂ« viteve punĂ« tĂ« palodhur, regjisori malazez Nikola Vukçeviq solli para publikut filmin e tij mĂ« tĂ« ri, âObrazâ, njĂ« rrĂ«fim i fuqishĂ«m mbi moralin, sakrificĂ«n dhe njerĂ«zinĂ« bazuar nĂ« kodin e kanunit te Lek Dukagjinit. Filmi u prit me ovacion dhe duartrokitje tĂ« pandĂ«rprera nĂ« premierĂ«n e tij kombĂ«tare tĂ« mbajtur nĂ« kinemanĂ« e hapur tĂ« Tivarit, ku u xhiruan edhe shumĂ« skena kyçe â veçanĂ«risht nĂ« Tivarin e VjetĂ«r dhe nĂ« XhaminĂ«/TeqenĂ« e Shkanajve.
Një rrëfim që lindi nga këmbëngulja
âNa u deshĂ«n tetĂ« vjet qĂ« tĂ« rrĂ«fejmĂ« historinĂ« e njeriut qĂ« guxoi tâi bĂ«hej ballĂ« forcĂ«s mĂ« tĂ« madhe â dhe tĂ« ndjekĂ« rrugĂ«n mĂ« tĂ« vĂ«shtirĂ«: tĂ« mbrojĂ« nĂ« shtĂ«pinĂ« e tij njĂ« fĂ«mijĂ« tĂ« njĂ« feje dhe kombi tjetĂ«r, duke rrezikuar jetĂ«t e familjes sĂ« vet, e kĂ«shtu duke ruajtur jo vetĂ«m atĂ« fĂ«mijĂ«, por edhe nderin e shtĂ«pisĂ« sĂ« tij. Duke besuar se Ă«shtĂ« e çmuar tĂ« rrĂ«fehet kjo histori, sot, pas tetĂ« viteve kĂ«mbĂ«ngulĂ«se, jemi mbledhur nĂ« premierĂ«n kombĂ«tare â njĂ« moment qĂ« pĂ«r ne pĂ«rfaqĂ«son kulmin e emocioneve dhe pĂ«rkushtimit,â â theksoi regjisori Nikola Vukçeviq.
Besa dhe trimĂ«ria â vlera tĂ« pĂ«rjetshme
âObrazâ-Nderi nuk Ă«shtĂ« vetĂ«m rrĂ«fimi pĂ«r njĂ« njeri, por edhe pĂ«r atĂ« qĂ« na obligon tĂ« gjithĂ«ve â qĂ« nĂ« kohĂ« tĂ« vĂ«shtira tĂ« ruajmĂ« njerĂ«zinĂ«, tĂ« mbrojmĂ« mĂ« tĂ« dobĂ«tin dhe tĂ« dĂ«shmojmĂ« se faqa e bardh Ă«shtĂ« po aq e madhe sa edhe trimĂ«ria,â pĂ«rfundoi Vukçeviq.
Filmi thërret për kapërcimin e ndarjeve dhe për gjetjen e një gjuhe të përbashkët në humanizëm, sepse kjo është e vetmja rrugë drejt paqes dhe përparimit të vërtetë.
Nga tregimi i Zuvdija Hoxhiqit te ekrani i madh
Inspirimi pĂ«r filmin vjen nga tregimi antologjik âObraz (Legjenda pĂ«r Nur DokĂ«n)â i akademikut Zuvdija Hoxhiq Ngjarja Ă«shtĂ« vendosur nĂ« periudhĂ«n e LuftĂ«s sĂ« DytĂ« BotĂ«rore, e bazuar nĂ« njĂ« histori tĂ« vĂ«rtetĂ« nĂ« njĂ« vend tĂ« vogĂ«l tĂ« paemĂ«rtuar nĂ« Mal tĂ« Zi.
GjatĂ« 36 orĂ«ve dramatike, njĂ« fĂ«mijĂ« ortodoks vllah i pĂ«rndjekur, i cili humbi prindĂ«rit nĂ« njĂ« sulm tĂ« njĂ«sisĂ« fashiste SS SkĂ«nderbeg dhe tĂ« Divizionit tĂ« Sanxhakut nga Novi Pazari, gjen strehim tek shqiptari Nur Doka. Ai pĂ«rballet me njĂ« dilemĂ« tĂ« rĂ«ndĂ« morale â a ta dorĂ«zojĂ« fĂ«mijĂ«n pĂ«r tĂ« shpĂ«tuar familjen, duke tradhtuar kodin e lashtĂ« tĂ« Kanunit tĂ« LekĂ« Dukagjinit, apo tĂ« rrezikojĂ« gjithçka pĂ«r ta mbrojtur.
Interpretim i fuqishëm aktorial
Të gjithë aktorët, të udhëhequr nga Edon Rizvanolli dhe i riu Elez Axhoviq, sollën interpretime të fuqishme dhe të ndjeshme, që na kujtojnë se histori të tilla janë të mundshme dhe se duhet të dëgjohen.
Në veçanti, u theksua edhe roli i fundit i legjendarit Selman Jusufi, i cili portretizon babain bajraktar Nuredin Dokën. Në çdo skenë të filmit, ai lë një gjurmë të pashlyeshme të mjeshtërisë së tij aktoriale.
âObrazâ âNderi âĂ«shtĂ« njĂ« film qĂ« ngre pyetje tĂ« mĂ«dha morale, por edhe na kujton se humanizmi, faqa e bardh besa nderi dhe trimĂ«ria janĂ« vlera qĂ« kapĂ«rcejnĂ« kohĂ«n, fenĂ« dhe kombin.
Edicioni i 13-të i projektit ndërkombëtar NET/RRJET, i organizuar nga Expoart.40, ka nisur me një fazë të dedikuar artistëve të rinj.
Për disa ditë radhazi, hapësirat u shndërruan në një laborator idesh, ku arti u trajtua si hapësirë dialogu dhe eksperimentimi. Pyetje, ide dhe praktika të reja u ndërlidhën me teknologjinë, me kujtesën urbane dhe me dimensionet e brendshme të përjetimit artistik.
Masterclass-et dhe workshop-et e kësaj faze u zhvilluan si takime të hapura, ku arti nuk shihej vetëm si produkt final, por si proces i përbashkët i të menduarit dhe i fuqizimit personal. Kjo qasje e vendos themelet për rrugëtimin e mëtejshëm të këtij edicioni.
Pas kësaj etape, ekipi i Expoart.40 po përgatitet për kapitullin e radhës: kontaktet e drejtpërdrejta me artistë vendorë dhe ndërkombëtarë të artit bashkëkohor, që do të kulmojnë me ekspozitën multimediale ndërkombëtare të parashikuar për nëntor.
Që nga themelimi në vitin 2008, NET/RRJET ka shërbyer si një platformë ku takohen gjenerata të ndryshme dhe ku arti ndërton ura mes kulturash. Edhe këtë vit, projekti mbetet një ftesë e hapur për reflektim, dialog dhe përjetim të artit si gjuhë universale. /KultPlus.com
Filmi âObrazâ, i bazuar nĂ« njĂ« histori tĂ« vĂ«rtetĂ« nga Lufta e DytĂ« BotĂ«rore, Ă«shtĂ« nderuar me çmimin âBest Production Awardâ nĂ« Montenegro Film Festival, njĂ« nga ngjarjet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« kinemasĂ« nĂ« Mal tĂ« Zi.
Në qendër të filmit qëndron figura e Nur Dokës, një shqiptar që strehon një djalë të vogël dhe përballet me një dilemë morale: ta dorëzojë tek armiku për të shpëtuar familjen, apo ta mbrojë duke rrezikuar gjithçka.
Rolin kryesor e luan Edon Rizvanolli, i cili mori pjesë personalisht në festival për të përfaqësuar filmin. Ai u shpreh i emocionuar pas marrjes së çmimit:
âFaleminderit publikut malazez qĂ« e bĂ«ri premierĂ«n kaq tĂ« paharrueshme, dhe faleminderit festivalit pĂ«r mikpritjen. Fitimi i çmimit ishte si qershia mbi tortĂ«.â
Ky sukses e vendos filmin âObrazâ ndĂ«r projektet kinematografike shqiptare qĂ« po marrin vĂ«mendje ndĂ«rkombĂ«tare, duke sjellĂ« nĂ« ekran histori qĂ« lidhen me sakrificĂ«n, nderin dhe sfidat njerĂ«zore nĂ« kohĂ« lufte./KultPlus.com
Këngëtarja shqiptare me famë ndërkombëtare, Bebe Rexha, ka festuar sot ditëlindjen e saj të 36-të. Artistja që ka rrëmbyer zemrat e miliona adhuruesve në mbarë botën, vjen pas një viti të mbushur me koncerte, projekte muzikore dhe arritje të rëndësishme në jetën profesionale dhe private.
RrugĂ«timi i RexhĂ«s nĂ« muzikĂ« nisi me pop dhe muzikĂ« alternative, por hapi i madh erdhi nĂ« vitin 2013 kur ajo ishte bashkĂ«autore e hitit tĂ« famshĂ«m âThe Monsterâ tĂ« interpretuar nga Eminem dhe Rihanna â njĂ« sukses qĂ« i hapi dyert drejt njohjes globale.
QĂ« atĂ«herĂ«, Bebe ka sjellĂ« njĂ« sĂ«rĂ« kĂ«ngĂ«sh qĂ« kanĂ« pushtuar listat botĂ«rore. NjĂ« ndĂ«r to Ă«shtĂ« superhiti âMeant to Beâ, i cili arriti majat e Billboard Hot 100, duke u bĂ«rĂ« njĂ« ndĂ«r kĂ«ngĂ«t mĂ« tĂ« dĂ«gjuara dhe tĂ« suksesshme tĂ« karrierĂ«s sĂ« saj.
Me një stil unik, vokal të fuqishëm dhe bashkëpunime me emra të mëdhenj të muzikës, Bebe Rexha mbetet një ndër artistet më të dashura dhe më të suksesshme shqiptare në skenën ndërkombëtare./KultPlus.com
Të hënën, më 1 shtator, do të hapet zyrtarisht edicioni i 55-të i Festivalit të Teatrove në Ferizaj.
ĂshtĂ« evident transformimi i plotĂ« dhe tejet i nevojshĂ«m i kĂ«tij festivali gjatĂ« 4 viteve tĂ« fundit. Sigurisht, kjo Ă«shtĂ« meritĂ« e tĂ« gjithĂ«ve qĂ« kanĂ« dhĂ«nĂ« kontribut dhe vazhdojnĂ« tĂ« japin nĂ« kĂ«tĂ« festival. Fryma reformuese ka qenĂ« domosdoshmĂ«ri e kĂ«tij festivali, ashtu si edhe ndĂ«rkombĂ«tarizimi i tij brenda bĂ«rthamĂ«s ekzistuese tĂ« garĂ«s sĂ« shfaqjeve mĂ« tĂ« mira nga teatrot mbarĂ«kombĂ«tare.
Në qytetet jashtë kryeqytetit gjithçka duket të jetë më e vështirë; paragjykimet apriori sikur detyrojnë punë të shumfishtë nga organizatorët për të thyer barriera shpeshherë provinciale e nganjëherë të ngritura në shtratin e arrogancës.
Festivali i Teatrove në Ferizaj, pa modesti, ka krijuar frymën e një ngjarjeje të rëndësishme, ku tradita 55-vjeçare, sado e ndjeshme, sot është vetëm një nga shtyllat kryesore të saj. Si e tillë, nuk kemi lejuar që të bëhet justifikim i varfërisë së mundshme.
ĂfarĂ« po ndodh me kĂ«tĂ« festival? Stresi i punĂ«s sĂ« gjithĂ« stafit nuk qĂ«ndron te angazhimi profesional e organizativ, por te paqĂ«ndrueshmĂ«ria e plotĂ« financiare. PĂ«r fajin e askujt, dyert e festivalit ngrohtĂ«sisht hapen mĂ« 1 shtator, por me ftohtĂ«sinĂ« e fshehur me mend tĂ« njĂ« pasigurie financiare qĂ« pĂ«rsĂ«ritet vit pas viti.
NjĂ« vlerĂ« si Festivali i Teatrove do tĂ« duhej tĂ« ishte arenĂ« gare mes institucioneve se kush e mbĂ«shtet mĂ« shumĂ« â jo njĂ« mbĂ«shtetje e vonuar, jo e pjesshme, jo e pĂ«rkohshme â qĂ« shkakton pasiguri tĂ« tmerrshme nĂ« realizimin e planeve tĂ« festivalit.
Megjithatë, le të jetë ky një rrëfim me nota të trishta para përqafimit të ngrohtë në 7 ditët fantastike që na presin.
Me shumë dashuri e përqafim, Besimi /KultPlus.com
Kalaja e BashtovĂ«s Ă«shtĂ« rihapur si njĂ« qendĂ«r kulturore falĂ« programit âEU4Cultureâ tĂ« financuar nga Bashkimi Evropian.
E dëmtuar nga tërmeti i vitit 2019, restaurimi i kalasë së Bashtovës ka ruajtur elementët autentikë, ka sjellë hapësira të reja për vizitorët dhe ka zbuluar shtresa të reja historike, duke hapur një kapitull të ri për këtë monument.
Kryeministri Edi Rama ndau sot nĂ« rrjetet sociale, pamje nga kalaja e BashtovĂ«s, duke e cilĂ«suar atĂ« si ânjĂ« nga monumentet mĂ« tĂ« çmuara tĂ« trashĂ«gimisĂ« sonĂ« historikeâ.
Rama u shpreh se kalaja e BashtovĂ«s âka rilindur duke hapur dyert pĂ«r vizitorĂ«t, tashmĂ« si njĂ« hapĂ«sirĂ« moderne pĂ«r kulturĂ«n, turizmin dhe zhvillimin e qĂ«ndrueshĂ«m tĂ« komunitetitâ.
Kalaja e Bashtovës, Monument Kulture i Kategorisë së Parë që nga viti 1948 dhe kandidate për Listën e Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, është një nga 23 sitet e trashëgimisë që po restaurohen përmes programit EU4Culture, një program prej 40 milionë eurosh i financuar nga Bashkimi Evropian dhe i zbatuar nga UNOPS në partneritet me Ministrinë e Ekonomisë, Kulturës dhe Inovacionit./atsh
Sulmuesi i kombëtares shqiptare dhe futbollisti nga Kosova, Mirlind Daku, ka shkëlqyer sot me dy gola në barazimin 2:2 që Rubin Kazan mori në transfertë ndaj Orenburgut, në kuadër të javës së shtatë të Premier League ruse.
Në qendër të vëmendjes ishte sidomos goli i parë i Dakut, i cili erdhi nga një goditje e fuqishme nga distanca. Por më shumë se bukuria e golit, emocionoi dedikimi i tij: ai ia kushtoi golin gjyshit të ndjerë, i cili ndërroi jetë vetëm një ditë më parë. Pas shënimit, Daku shpërtheu në lot në fushë, skenë që u pasqyrua gjerësisht në media.
Portali boshnjak Sportsport shkroi: âLotĂ«t e shqiptarit udhĂ«tojnĂ« nĂ«pĂ«r botĂ«!â, duke theksuar momentin e veçantĂ« tĂ« golit dhe dhimbjen e futbollistit.
Me këtë paraqitje, Daku konfirmoi edhe një herë formën e tij të lartë, duke qenë lojtari kryesor i ekipit në këtë ndeshje dhe një nga sulmuesit më premtues të kampionatit rus./KultPlus.com
Ky ditar Ă«shtĂ« botuar sĂ« pari nĂ« tĂ«rĂ«sinĂ« e tij nĂ« vĂ«llimin XIII tĂ« The Collected Papers of Albert Einstein (CPAE), mĂ« 2012; dhe Ă«shtĂ« njĂ«ri prej gjashtĂ« ditarĂ«ve tĂ« udhĂ«timit tĂ« mbajtur nga ai. DitarĂ«t e tjerĂ« janĂ« shkruar gjatĂ« udhĂ«timit tĂ« tij nĂ« AfrikĂ«n e Jugut, nga marsi deri nĂ« majin e vitit 1925 dhe tri udhĂ«timeve tĂ« tij nĂ« Shtetet e bashkuara, kur vizitoi California Institute of Technology nĂ« Pasadena gjatĂ« vizitave konsekutive dimĂ«rore tĂ« viteve 1930â1931, 1931â1932, dhe 1932â1933.
3 nëntor
Pas kafjallit, njĂ« udhĂ«tim i kĂ«ndshĂ«m nĂ«pĂ«r kodrat e plantacioneve tĂ« kauçukut deri te limani. Vegjetacion i mrekullueshĂ«m; vila kineze tĂ« hareshme. Pamje mbi det me ishuj tĂ« vegjĂ«l. Erdhi edhe njĂ« grup tjetĂ«r besimtarĂ«sh hebrenj. VetĂ«m rreth orĂ«s 11 bĂ«mĂ« njĂ« udhĂ«tim panoramik rreth ishujve tĂ« gjelbĂ«r.Â
KinezĂ«t mund tâia zĂ«nĂ« vendin fare mirĂ« çdo kombi tjetĂ«r pĂ«rmes zellit tĂ« tyre, kursimit dhe bollĂ«kut tĂ« burimeve. Singapori Ă«shtĂ« pothuajse krejtĂ«sisht nĂ« duart e tyre. Ata gĂ«zojnĂ« respekt tĂ« madh si tregtarĂ«, shumĂ« mĂ« shumĂ« se sa japonezĂ«t, tĂ« cilĂ«t konsiderohen tĂ« pabesueshĂ«m. Mund tĂ« jetĂ« e vĂ«shtirĂ« tâi kuptosh ata psikologjikisht, mĂ«dyshem ta provoj duke qenĂ« se kĂ«ndimi japonez Ă«shtĂ« plotĂ«sisht i pakuptueshĂ«m pĂ«r mua. Dje e dĂ«gjova edhe njĂ« tjetĂ«r tĂ« kĂ«ndojĂ« aq sa ma neveriti.Â
7 nëntor
Ndërkohë, mot me shi me temperatura serre. Në Singapor, shoqëria në avullore u pasurua me dy oficerë gazmorë në moshë zviceranë dhe një biznesmen i ri gjerman. Nga mbrëmja e datës 5 deri në mbrëmjen e datës 6, tajfun me valë të mëdha, erë dhe shumë shi të rrëmbyeshëm. Anija lëkundej furishëm. Pamje e mrekullueshme nga bashi. Shumë peshq fluturues të trembur nga avullorja; lëvizje e fuqishme vertikale. Sot deti paraqet lë prapa vetes shumë vazhda. Mundim nga akti i përjetshëm i baraspeshimit. Gratë po i mundon deti shumë më shumë se sa burrat.
10 nëntor
NĂ« mĂ«ngjesin e datĂ«s 9 arritĂ«m nĂ« Hong Kong. ĂshtĂ« peizazhi mĂ« i bukur qĂ« kam parĂ« deri mĂ« tani gjatĂ« gjithĂ« udhĂ«timit. Ishull bjeshkor i shtrirĂ« deri te kontinenti, po ashtu bjeshkor. Mes tyre, porti. Disa ishuj tĂ« vegjĂ«l tĂ« zhytur nĂ« ujĂ«. E gjitha si njĂ« zonĂ« gjysmĂ« e tĂ«rhequr nga kĂ«mbĂ«t e Alpeve. Qyteti shtrihet si tarracĂ« te kĂ«mbĂ«t e njĂ« bjeshke pakĂ«z tĂ« pjerrĂ«t, rreth 500 metra tĂ« lartĂ«. Ajri kĂ«naqshmĂ«risht i freskĂ«t1.Â
E refuzova me kĂ«ndshmĂ«ri pritjen nga ana e komunitetit hebre2. Por dy biznesmenĂ« hebrenj e kaluan gjithĂ« ditĂ«n me ne3. NĂ« mĂ«ngjes, filluam turin pĂ«rreth ishullit me automobil. Pamje mbi det, limane si fjorde dhe pjerrtĂ«si bjeshke pafundĂ«sisht tĂ« llojllojshme dhe tĂ« mahnitshme. PĂ«rgjatĂ« rrugĂ«s drekuam nĂ« njĂ« restorant luksoz tĂ« stilit amerikan4, ku tĂ« dy udhĂ«rrĂ«fyesit tonĂ« jo vetĂ«m qĂ« kuvenduan me mua gjallĂ«risht rreth vendit dhe shkencĂ«s, por po ashtu treguan edhe njĂ« afinitet tĂ« madh pĂ«r kĂ«naqĂ«sitĂ« tokĂ«sore. GjatĂ« kthimit pamĂ« njĂ« fshat peshkimi kinez tĂ« pĂ«rbĂ«rĂ« nga anije lundruese, njĂ« funeral kinez qĂ« dukej njĂ«mend i gĂ«zueshĂ«m dhe â njerĂ«z tĂ« dĂ«rrmuar, burra e gra, qĂ« thyejnĂ« gurĂ« çdo ditĂ« dhe duhet tâi ngarkojnĂ« pĂ«r pesĂ« centĂ« ditĂ«n. NĂ« kĂ«tĂ« mĂ«nyrĂ«, kinezĂ«t janĂ« tĂ« ndĂ«shkuar rĂ«ndĂ« pĂ«r pjellorinĂ« e tyre nga makina intensive ekonomike. Mendoj se ata zor se e vĂ«rejnĂ« kĂ«tĂ« nĂ« topitjen e tyre, por Ă«shtĂ« e trishtshme ta shohĂ«sh. Mes tĂ« tjerash thuhet se e kanĂ« reaylizuar me sukses njĂ« grevĂ« pĂ«r rrogĂ« me njĂ« organizim jashtĂ«zakonisht tĂ« mirĂ« pak kohĂ« mĂ« parĂ«5. Pasdite vizituam njĂ« klub hebraik, qĂ« gjendet nĂ« kopshtin luksoz, nĂ« njĂ« lartĂ«si bukur tĂ« madhe dhe ka njĂ« pamje tĂ« mrekullueshme mbi qytet dhe port6. Thuhet se kĂ«tu janĂ« vetĂ«m 120 hebrenj, pĂ«r mĂ« tepĂ«r arabĂ«, religjioziteti i tĂ« cilĂ«ve duket tĂ« jetĂ« kristalizuar mĂ« shumĂ« nĂ« formalitet se sa qĂ« ndodh nĂ« mesin e hebrenjve tonĂ« ruso-evropianĂ«. NĂ« klub u shoqĂ«ruan me ne dy gra, e shoqja e njĂ«rit mikpritĂ«s dhe motra e saj. Tash jam i bindur se raca hebreje e ka ruajtur pastĂ«rtinĂ« e saj nĂ« 1.500 vjetĂ«t e fundit, meqĂ« hebrenjtĂ« nga tokat e Eufratit dhe Tigrit janĂ« shumĂ« tĂ« ngjashĂ«m me tĂ« tanĂ«t. Ndjesia e tĂ« qenit bashkĂ« Ă«shtĂ« po ashtu bukur e fortĂ«. Ne po ashtu shkuam bashkĂ« deri te maja e bjeshkĂ«s, nĂ« kĂ«mbĂ«t e sĂ« cilĂ«s shtrihet qyteti (me teleferik; kinezĂ«t dhe evropianĂ«t tĂ« ndarĂ«). NĂ« krye, pamje madhĂ«shtore mbi liman, bjeshkĂ« ishullore dhe det. TĂ« parĂ«t e shumĂ« ishjuve tĂ« vegjĂ«l qĂ« shquhen pjerrtazi tej detit ta kujton detin e mjegullĂ«s rrĂ«zĂ« Alpeve. NĂ« mbrĂ«mje pati njĂ« shtrĂ«ngatĂ« qĂ« ma mori kapelĂ«n dhe ma hodhi nĂ« rrugĂ«, kĂ«shtu qĂ« mâu desh tĂ« vrapoja pasj saj me tĂ« gjitha fuqitĂ« e mia qĂ« ta merrja.Â
NĂ« mĂ«ngjes e vizitova lagjen kineze nĂ« pjesĂ«n kontinentale me ElsĂ«n. NjerĂ«z tĂ« zellshĂ«m, tĂ« pĂ«rbaltur, letargjik. ShtĂ«pi bukur formale, ballkone si qilarĂ« kosheresh, gjithçka e ndĂ«rtar afĂ«r dhe monotone. Mbrapa limanit, asgjĂ« tjetĂ«r veçse ngrĂ«nĂ«tore nĂ« bankat e tĂ« cilave, pĂ«rpara, kinezĂ«t nuk ulen derisa janĂ« duke ngrĂ«nĂ«, por rrinĂ« galiç si evropianĂ«t kur shkarkohen nĂ« njĂ« pyll me gjethe. E gjithĂ« kjo bĂ«het qetĂ«sisht dhe me seriozitet. Edhe fĂ«mijĂ«t duken si pa shpirt dhe letargjik. Do tĂ« ishte gjynah nĂ«se kĂ«ta kinezĂ« ua zĂ«nĂ« vendin racave tĂ« tjera. Se pĂ«r dikĂ« si ne veç ta mendojmĂ« kĂ«tĂ« Ă«shtĂ« e trishtĂ« aa nuk thuhet dot me fjalĂ«.Â
Dje mbrĂ«ma tre mĂ«simdhĂ«nĂ«s portugezĂ« tĂ« shkollĂ«s sĂ« mesme mĂ« vizituan, tĂ« cilĂ«t pohuan se kinezĂ«t nuk janĂ« nĂ« gjendje tĂ« trajnohen qĂ« tĂ« mendojnĂ« logjikisht dhe se specifikisht nuk kanĂ« talent pĂ«r matematikĂ«. VĂ«rejta se sa pak dallim ka mes burrave dhe grave; nuk e kuptoj çfarĂ« lloj tĂ«rheqjeje fatale posedojnĂ« gratĂ« kineze qĂ« tâi magjepsin burrat korrespondues deri nĂ« atĂ« derexhe sa janĂ« tĂ« paaftĂ« tĂ« mbrojnĂ« veten nga bekimi i frikshĂ«m i pinjollĂ«ve.Â
NĂ« orĂ«n 11 Kitonu Maru u nis pĂ«rmes detit tĂ« gjelbĂ«rt shkĂ«lqyes mes bjeshkĂ«ve ishullore tĂ« gjelbĂ«rta qĂ« ishin tĂ« kĂ«naqshme pĂ«r syrin nĂ« formĂ« dhe ngjyrĂ«, por qerose, dmth pa drunj tĂ« rritur. Flora e tanishme e harlisur nĂ« Hong Kong supozohet tĂ« jetĂ« mbjellĂ« e tĂ«ra nga anglezĂ«t. Ata e kuptojnĂ« pĂ«r mrekulli qeverisjen. Forcat policore pĂ«rbĂ«hen nga indianĂ« me shtat tĂ« hatashĂ«m, kinezĂ«t nuk pĂ«rdoren kurrĂ«. PĂ«r kĂ«tĂ«, anglezĂ«t kanĂ« themeluar njĂ« universitet adekuat me qĂ«llim qĂ« tĂ« mbajnĂ« afĂ«r vetes ata kinezĂ« qĂ« kanĂ« prosperuar7. Kush mund tâu avitet atyre nĂ« kĂ«tĂ«? EvropianĂ« kontinentalĂ« tĂ« shkretĂ«, ju nuk e kuptoni se si ta zbusni kafshimin e lĂ«vizjeve nacionaliste opozitare me anĂ« tĂ« tolerancĂ«s. Â
Shënime:
1) Kreshta, në 552 metra, është lartësia më e madhe në ishullin e Hong Kongut.
2) Sipas raportimeve tĂ« shtypit, kur u pĂ«rhap lajmi i i mbĂ«rritjes sĂ« pritshme tĂ« Einstenit nĂ« Hong Kong, ishin bĂ«rĂ« aranzhime pĂ«r njĂ« ligjĂ«ratĂ« nĂ« Klubin hebre tĂ« rekreacionit. SidoqoftĂ«, pas mbĂ«rritjes, Einsteini kĂ«rkoi tĂ« mos mbante asnjĂ« ligjĂ«ratĂ« publike. Shtypi kishte spekuluar se njĂ« arsye e mundshme pse nuk donte tĂ« shfaqej nĂ« publik gjatĂ« qĂ«ndrimit tĂ« tij tĂ« shkurtĂ«r ishte vizita e tij e afĂ«rt nĂ« Armistice Day.Â
3) Njëri prej biznesmenëve me gjasë quhej Gobin.
4) Me gjasë Repulse Bay Hotel.
5) Ka shumĂ« tĂ« ngjarĂ« tâi referohet grevĂ«s sĂ« suksesshme tĂ« detarĂ«ve kinezĂ« nĂ« fillim tĂ« vitit 1922.Â
Artistja me famë ndërkombëtare, Rihanna, ka shënuar 20-vjetorin e karrierës së saj në muzikë.
Këngëtarja e muzikës pop dhe R&B  së fundmi ka emocionuar fansat e saj përmes një mesazhi prekës, ku përshkruhet rrugëtimi i saj 20 vjeçar. Ndër të tjera, në mesazh thuhet: Falënderoj Zotin, Ai ka qenë shumë bujar me mua dhe Lavdia i takon Atij!
Artistja e famshme gjithashtu ka falënderuar të gjithë ata që e kanë mbështetur gjatë këtyre dy dekadave, duke e përkrahur në çdo hap.
Më poshë gjenimesazhin e plotë tësaj:
20 vjet më parë, lashë vendin tim, kulturën time, ushqimin dhe familjen time për të nisur një udhëtim që filloi me publikimin e albumit tim të parë muzikor!
Shumë prej jush ishin pjesë e jetës dhe karrierës sime që nga fillimi, dhe disa prej jush i janë bashkuar aventurës gjatë rrugës. Jam përjetësisht mirënjohës ndaj të gjithëve ju.
Secili prej jush luajti një rol shumë të rëndësishëm në atë se ku më ka çuar ky udhëtim deri më tani!
Doja vetĂ«m ta shfrytĂ«zoja kĂ«tĂ« moment pĂ«r tâju falĂ«nderuar! Faleminderit pĂ«r 20 vitet e para mĂ« tĂ« mira ndonjĂ«herĂ«!
20 vjet me fansat mĂ« besnikĂ« dhe tĂ« flaktĂ« qĂ« nuk mĂ« bĂ«jnĂ« fare pĂ«rshtypje, 20 vjet punĂ« tĂ« palodhur dhe ekipe tĂ« palodhura pĂ«rreth meje, 20 vjet mĂ«sime, 20 vjet pĂ«rvoja dhe arritje tĂ« paharrueshme, 20 vjet qĂ« familja ime Ă«shtĂ« sistemi im numĂ«r njĂ« i mbĂ«shtetjes, dhe pĂ«r tĂ« gjithĂ« njerĂ«zit qĂ« mĂ« thanĂ« po dhe mĂ« dhanĂ« njĂ« shans para se tĂ« bĂ«hej âcoolâ pĂ«r (drejtues ekzekutivĂ«, DJ, shkrimtarĂ«, producentĂ«, valltarĂ«, koreografĂ«, regjisorĂ«, stilistĂ« mode, fotografĂ«, glam, gazetarĂ«, marka, mentorĂ«, etj.) 20 vjet falĂ«nderime pĂ«r ju!!
Falënderoj Zotin, Ai ka qenë shumë bujar me mua dhe Lavdia i takon Atij!/ KultPlus.com
Jezusi takohet me Dostojevskin. Ai i hedh atij një vështrim, dhe për një çast depërton thellë në tunelet e errëta të atyre syve të munduar, dhe kryen një ekzorcizëm të menjëhershëm. Shpejt, me guxim, pa bujë, në stilin e Jezusit: Festa mbaroi, djall i vogël. Dil jashtë! Një gumëzhimë e lehtë, dhe ja ku u bë.
Dhe Dostojevski, me dĂ«bimin e demonit, Ă«shtĂ« i lehtĂ«suar nga hemorroidet, vesi i bixhozit, dhimbjet e forta tĂ« kokĂ«s, ethet, depresioni, hipokondria, intuitat dhe obsesionet e tij tĂ« tmerrshme futuristike. Ai lirohet nga âqeliaâ e kafkĂ«s sĂ« tij dhe ai nuk shkruan mĂ« libra, kurrĂ«.
Nga njĂ«ra anĂ«, ju do tĂ« keni frikĂ« nga qĂ«ndrueshmĂ«ria e tij si shkrimtar, nga pĂ«rkushtimi i tij ndaj pĂ«rvojĂ«s, besnikĂ«risĂ« sĂ« tij artistike, brishtĂ«sia/qĂ«ndrueshmĂ«ria e tij, imagjinata e tij e pambrojtur, etj. Nga ana tjetĂ«r, do tĂ« pyesni veten nĂ«se njĂ« pjesĂ« e mirĂ« e âKrim dhe ndĂ«shkimâ mund tĂ« mos jetĂ« patologji e pastĂ«r.
Atë nuk mund ta quani as edhe një: Tërësia e kësaj vepre përshkruan vetëm 1 minutë dhunë. Raskolnikovi, një student arrogant dhe i varfër që vërdallosej nëpër lagjet e varfra të Shën Petersburgut, vret brutalisht një plakë të keqe-një fajdexheshë dhe motrën e saj që u ndodh rastësisht aty.
Por pse e kryen ai atë krim? Pse e ngre sëpatën? Jo për para, dhe as për pasion. Ndoshta motivi qëndron pas pasionit ndaj ideve. Sepse përveç se është i çmendur, Raskolnikov është një lloj filozofi: Ai abstragon mbi vlerën (ose mungesën e saj) të një jete të vetme njerëzore; mbi gabueshmërinë e kriminelëve; dhe mbi fuqinë e një akti, të një goditje vendimtare, për ta transformuar realitetin.
âTĂ« shohĂ«sh mbulesĂ«n mizore nĂ«n tĂ« cilĂ«n vuan Universi, ta dish se edhe njĂ« shpĂ«rthim i vetĂ«m i vullnetit njerĂ«zor mjafton pĂ«r ta shkatĂ«rruar atĂ« dhe bashkuar me pĂ«rjetĂ«sinĂ«, tĂ« njohĂ«sh veten dhe tĂ« jesh si krijesa e fundit⊠ështĂ« e tmerrshme!â-i shkroi Dostojevski vĂ«llait tĂ« tij Mikail para se tĂ« botonte âKrim dhe ndĂ«shkimâ.
Por a ishte ai krijesa e fundit, apo njĂ« nga tĂ« parĂ«t e njĂ« epoke tĂ« re? Biografia e tij Ă«shtĂ« njĂ« sekuencĂ« ngjarjesh pĂ«r tĂ« cilat vetĂ«m mbiemri âdostojevskianâ mund tâi pĂ«rshkruajĂ« si duhet. E Ă«ma i tij vdiq nga tuberkulozi kur ai ishte vetĂ«m 15 vjeç.
Dy vjet më vonë, i vdes edhe babai në rrethana misterioze, me shumë gjasa i vrarë nga bujkrobërit. Me synimin për të nisur një karrierë letrare në Shën Petersburg, i riu Dostojevski zhytet në borxhe të mëdha. Ai u bë pjesë e politikave reformiste për të cilat po ziente në atë kohë e Rusia cariste: takime sekrete, manifeste të zjarrta.
Dënimi i tyre ulet. Jo vdekje, por internim në Siberi. Dostojevski kalon 4 vjet në punë të rëndë në kampin e të burgosurve në Omsk, dhe 5 vite të tjera si ushtar në ushtrinë siberiane.
Pastaj nĂ« moshĂ«n 38-vjeçare rikthehet nĂ« ShĂ«n Petersburg. Birmingem Ă«shtĂ« i shkĂ«lqyeshĂ«m nĂ« pĂ«rshkrimin e mjedisit intelektual qĂ« e pret atje shkrimtarin rus. Nihilizmi, egoizmi, materializmi ⊠Njeriu qĂ« po rikonceptohet. NjĂ« fiziolog boton njĂ« libĂ«r me ndikim me titull âReflekset e truritâ.
Dostojevski e kupton menjĂ«herĂ« se ku çonte e gjitha kjo: individi, i bllokuar nĂ« kokĂ«n e tij, i mbetur nĂ« mĂ«shirĂ«n e neuroneve tĂ« tij. NdĂ«rkohĂ« truri i tij vazhdon tâi shkaktojĂ« kriza â epilepsi tĂ« lobit temporal, atĂ« qĂ« Dostojevski e quan âsĂ«mundja e rĂ«niesâ.
Dhe ka diçka tjetër. Ai lexoi një ditë mbi gjyqin e një vrasjeje të ndodhur në Francë, të kryer nga Pier-Fransua Lesnar. Ky ishte një tip në dukje i qetë, me një sjellje të përsosur në shoqëri, lexonte Rusonë; shkruante poezi, por në fakt ishte një sociopat i çmendur, një lloj i ri njeriu.
Gjyqet e vrasjeve, shkruan ai nĂ« njĂ« shĂ«nim hyrĂ«s, janĂ« âmĂ« emocionuese se tĂ« gjitha romanet e mundshme. Pasi ato hedhin dritĂ« mbi anĂ«t e errĂ«ta tĂ« shpirtit njerĂ«zor, tĂ« cilave arti nuk pĂ«lqen qĂ« tâi afrohetâ. Ajo ngjarje çoi mĂ« pas nĂ« shkrimin e romanit âKrim dhe ndĂ«shkimâ, tĂ« cilin Dostojevski e nisi nĂ« shtatorin e vitit 1865, ndĂ«rsa ishte gjysmĂ« i uritur dhe pa gjumĂ« nĂ« njĂ« hotel nĂ« Vizbaden tĂ« GjermanisĂ«, pasi kishte humbur nĂ« ruletĂ« tĂ« gjitha paratĂ« e tij.
ĂshtĂ« njĂ« roman me ndĂ«rtesa tĂ« rrĂ«nuara sikur kanĂ« dalĂ« nga lufta, me dyer plot blozĂ«. Dhe me dhoma tĂ« vogla qĂ« mbajnĂ« erĂ« minjsh dhe lĂ«kurĂ«sh. Halucinacionet pĂ«rzihen me realitetin dhe anasjelltas. TĂ« dehurit thonĂ« gjĂ«ra shumĂ« tĂ« zgjuara.
Ai Ă«shtĂ« mbi tĂ« gjitha Ă«shtĂ« njĂ« roman i subjektivizmit: i shtypjes sĂ« tij, i vetmisĂ« ulĂ«ritĂ«se tĂ« protagonistit. âDetajet tĂ«rĂ«sisht tĂ« panevojshme dhe tĂ« papritura duhet tĂ« lihen mĂ«njanĂ« nĂ« çdo moment nĂ« mes tĂ« tregimitâ- shkroi Dostojevskin nĂ« ditarin e tij. Motivet e Raskolnikovit, shpengimi apo mungesa e tij, kthesat e komplotit.
Dashuria e gruas sĂ« tij, Sonja, arrin ta ngushĂ«llojĂ« dhe mendja e tij transformohet: âTani ai nuk po vendoste asgjĂ« me vetĂ«dijen e tij; ai ndihej i vetmuar. NĂ« vend tĂ« dialektikĂ«s, kishte mbĂ«rritur vetĂ« jeta, dhe nĂ« vetĂ«dijen e tij duhej tĂ« pĂ«rpunohej diçka krejtĂ«sisht e ndryshmeâ. Siç ndodh nĂ« pĂ«rgjithĂ«si me Dostojevskin, Jezusi Ă«shtĂ« diku kĂ«tu pranĂ«, i buzĂ«qeshur, i fshehtĂ«. Raskolnikov i ka UngjijtĂ« nĂ«n jastĂ«k, dhe ai kujton se si Sonja i lexoi dikur historinĂ« e Llazarit. Dashuroni do tĂ« dilni nga gjendja e vdekjes. Po nĂ«se nuk e bĂ«ni kĂ«tĂ«?
NĂ« tĂ« njĂ«jtin epilog, Raskolnikov, i shtrirĂ« nĂ« njĂ« spital tĂ« burgut nĂ« Siberi, sheh njĂ« Ă«ndĂ«rr nĂ« mesin e etheve. Ai sheh njĂ« murtajĂ« tĂ« madhe qĂ« vjen ânga thellĂ«sitĂ« e AzisĂ«â. Por prisni â Ă«shtĂ« njĂ« plagĂ« mendore. âNjerĂ«zit qĂ« u prekĂ«n nga ajo, u bĂ«nĂ« menjĂ«herĂ« tĂ« pushtuar nga djalli dhe tĂ« çmendur. Por asnjĂ«herĂ« kĂ«ta njerĂ«z nuk e konsideruan veten aq inteligjentĂ« dhe aq tĂ« pagabueshĂ«m ndaj sĂ« vĂ«rtetĂ«s sa kur ishin infektuarâ.
Individualizmi ka arritur kulmin e tij; atomizimi Ă«shtĂ« total. âTĂ« gjithĂ« ishin tĂ« shqetĂ«suar, askush nuk kuptoi askĂ«nd tjetĂ«r. Secili mendoi se e vĂ«rteta qĂ«ndronte vetĂ«m tek ai dhe nĂ« lidhje me tĂ« gjithĂ« tĂ« tjerĂ«t, vuajti, rrahu kraharorin e tij, qau dhe shtrĂ«ngoi duartâ. / âThe Atlanticâ
Presidentja e vendit, Vjosa Osmani, në Ditën Ndërkombëtare të Personave të Zhdukur me Dhunë, ka kujtuar 1584 qytetarët që ende i mungojnë Kosovës.
Në këtë ditë të shënuar, Presidentja Osmani ka thënë se mungesa e 1584 qytetarëve përbën një plagë të hapur të shoqërisë së Kosovës.
âPas çdo numri Ă«shtĂ« njĂ« jetĂ« e ndĂ«rprerĂ«, njĂ« familje e cila prej mĂ« shumĂ« se dy dekadash pret drejtĂ«sinĂ« pĂ«r mĂ« tĂ« dashurit.
Varret e hapura janĂ« dĂ«shmi e gjallĂ« e krimeve tĂ« luftĂ«s dhe krimit te pĂ«rsĂ«ritur nga regjimi gjenocidal serb, si dhe kujtesĂ« e pĂ«rditshme se drejtĂ«sia nuk Ă«shtĂ« vĂ«nĂ« ende nĂ« vend. PĂ«r sa kohĂ« sa mijĂ«ra qytetarĂ« tanĂ« mbesin tĂ« zhdukur, paqja mbetet e paplotĂ«â, ka thĂ«nĂ« Presidentja.
Presidentja Osmani u ka bërë thirrje partnerëve ndërkombëtar për të rritur presionin ndaj Serbisë për të zbardhur fatin e të zhdukurve.
Regjimi i Vuçiqit vazhdon tĂ« fle mbi varreza masive, duke mbajtur peng zbardhjen e fatit tĂ« tĂ« zhdukurve. ĂshtĂ« koha qĂ« partnerĂ«t ndĂ«rkombĂ«tarĂ« ta rrisin presionin mbi SerbinĂ«, sepse vetĂ«m zbardhja e fatit tĂ« tĂ« zhdukurve si dhe drejtĂ«sia mund tâu japin familjeve qetĂ«sinĂ« qĂ« meritojnĂ«./ KultPlus.com
James Boswell (1740 â 1795), biograf, diarist, avokat skocez. I njohur sidomos pĂ«r biografinĂ« e shkrimtarit anglez Samuel Jonhnson, Jeta e Samuel Johnsonit, qĂ« pĂ«rgjithĂ«sisht konsiderohet njĂ« prej biografive mĂ« tĂ« mira tĂ« shkruara ndonjĂ«herĂ« nĂ« gjuhĂ«n angleze.Â
MBI LUFTĂN
Nga James Boswell
Teksa po ua hidhja njĂ« sy, siç bĂ«jnĂ« zakonisht udhĂ«tarĂ«t, kurioziteteve tĂ« mahnitshme nĂ« Venecie, kalova nĂ«pĂ«r departamente tĂ« ndryshme tĂ« Arsenalit; dhe teksa po kundroja atĂ« magazinĂ« tĂ« madhe tĂ« makinerive vdekjeprurĂ«se, ku nuk ka vetĂ«m njĂ« depozitĂ« tĂ« madhe armĂ«sh, se njerĂ«zit janĂ« tĂ« angazhuar vazhdimisht tĂ« prodhojnĂ« edhe mĂ« shumĂ« sosh, mendimet e mia u kthyen mbrapa, po mâu lejua kjo shprehje, tek ajo qĂ« kam parĂ« mĂ« herĂ«t; dhe efekti qe se fillimisht u katandisa nĂ« njĂ« gjendje habie, pastaj, pasi u kĂ«ndella nga ajo gjĂ«, mendja ime e shpĂ«rhapi veten nĂ« reflektimet mbi iracionalitetin e lemerishĂ«m tĂ« luftĂ«s.Â
Nuk mund tĂ« bĂ«j njĂ« pĂ«rmbledhje tĂ« saktĂ« tĂ« atyre reflektimeve. Por ajo pĂ«rshtypja e pĂ«rgjithshme nuk mĂ« shqitet nga kujtesa; dhe sado e çuditshme qĂ« tĂ« mund tĂ« duket, opinioni im mbi iracionalitetin e luftĂ«s ende shoqĂ«rorizohet me Arsenalin e Venecias.Â
NjĂ« hollĂ«si megjithatĂ« e mbaj nĂ« mend mirĂ«. Kur i pashĂ« punĂ«torĂ«t tĂ« dhĂ«nĂ« me aq ngulm pas prodhimit tĂ« mjeteve tĂ« vdekjes, mbeta pa mend nga shkurtpamĂ«sia e tyre, caecae mentes e qenies njerĂ«zore, tĂ« cilĂ«t po pĂ«rgatisnin me aq seriozitet instrumentet e shkatĂ«rrimit tĂ« species sĂ« vet. Prej atĂ«herĂ« i kam rĂ«nĂ« nĂ« tĂ«, duke e studiuar njeriun, se habia ime mund tĂ« jetĂ« e falur; ngase ka pak njerĂ«z mendja e tĂ« cilĂ«ve Ă«shtĂ« mjaftueshĂ«m e hapur qĂ« tĂ« kuptojĂ« tĂ« mirĂ«n universale ose qoftĂ« edhe atĂ« tĂ« pĂ«rhapur. Vizionet e shumicĂ«s janĂ« tĂ« kufizuara nĂ« vetĂ« lumturinĂ« e tyre; dhe punĂ«torĂ«t qĂ« ishin aq tĂ« pĂ«rkushtuar nĂ« Arsenalin e Venecias nuk shihnin tjetĂ«r pos atĂ« qĂ« Ă«shtĂ« e mirĂ« nĂ« punĂ«n pĂ«r tĂ« cilĂ«n merrnin paga aq tĂ« larta sa tâua mundĂ«sonin rehatinĂ« e jetĂ«s. Se kĂ«naqĂ«sinĂ« e tyre tĂ« menjĂ«hershme nuk e pengon njĂ« vizion i pasojĂ«s sĂ« mĂ«vonshme dhe tĂ« tĂ« kĂ«qijave kontingjente, pĂ«r tĂ« cilĂ«t vetĂ«m punĂ«t e tyre mund tĂ« jenĂ« tĂ« dobishme, nuk e zĂ« nĂ« befasi dikĂ« qĂ« ka pasur njĂ« pĂ«rvojĂ« goxha tĂ« mirĂ« nĂ« jetĂ«n e tij. Duhet tĂ« kemi teleskopin e filozofisĂ« qĂ« tĂ« na bĂ«jĂ« tĂ« perceptojmĂ« tĂ« kĂ«qijat e largĂ«ta; eh, ne e dimĂ« se ka individĂ« tĂ« species sonĂ« pĂ«r tĂ« cilĂ«t mjerimin e menjĂ«hershĂ«m i tĂ« tjerĂ«ve nuk Ă«shtĂ« asgjĂ« nĂ« krahasim me avantazhet a tyre â se ne e dimĂ« se nĂ« çdo periudhĂ« ka pasur njerĂ«z tejet tĂ« dhĂ«nĂ« pas performimit tĂ« ofiqit tĂ« ekzekutuesit qoftĂ« edhe pĂ«r njĂ« mĂ«ditje sa pĂ«r tĂ« thĂ«nĂ«.Â
PĂ«rgatitja e instrumenteve pĂ«r shkatĂ«rrimin e species sonĂ« nĂ« shkallĂ« tĂ« gjerĂ«, kjo Ă«shtĂ« ajo qĂ« tash unĂ« po shoh se mund tĂ« bĂ«het fare mirĂ« nga njerĂ«z tĂ« rĂ«ndomtĂ«, pa iu luajtur qerpiku, kur ata vetĂ« nuk janĂ« duke e vĂ«nĂ« veten nĂ« rrezik. Por kurrĂ« nuk do ta harroj, as nuk do tĂ« resht se habituri, njĂ« shembull tĂ« jashtĂ«zakonshĂ«m tĂ« trimĂ«risĂ« sĂ« pamend qĂ« ma ka rrĂ«fyer njĂ« kushĂ«ri i imi, tash nĂ«n-kolonel nĂ« UshtrinĂ« britanike, i cili kishte qenĂ« duke bĂ«rĂ« rojĂ« kur kishte ndodhur. NjĂ« ushtar tĂ« njĂ«rit regjiment nĂ« garnizon nĂ« Minorka, pasi qĂ« ishte gjetur fajtor pĂ«r njĂ« krim kapital, e kishin nxjerrĂ« jashtĂ« pĂ«r ta varur. Ata nuk ishin treguar tĂ« kujdesshĂ«m qĂ« ta kishin njĂ« konop nĂ« gatishmĂ«ri, kĂ«shtu qĂ« e gjithĂ« jjo punĂ« shokuese kishte rrezikuar tĂ« mbetej pezull. Ai tipi, me njĂ« shpirt dhe pa i bĂ«rĂ« syri tĂ«rr, çka, pĂ«rgjithĂ«sisht, nĂ« njĂ« situatĂ« emergjente tĂ« vĂ«shtirĂ« dhe tĂ« mĂ«rzitshme, do tĂ« kishte qenĂ« njĂ« shkathtĂ«si e fortĂ« e mendjes dhe sjelljes, e kishte hequr tojĂ«n e kapelĂ«s sĂ« tij, u kishte thĂ«nĂ« se ajo mund tĂ« kryente punĂ« dhe nĂ« tĂ« vĂ«rtetĂ« edhe kishte shĂ«rbyer si litar fatal.Â
Iracionaliteti i luftĂ«s, ma ha mendja, pranohet nga shumica e njerĂ«zve: po them shumica; ngase unĂ« vetĂ« kam hasur nĂ« njerĂ«z qĂ« priren seriozisht tĂ« mendojnĂ« se Ă«shtĂ« njĂ« angazhim i pranueshĂ«m dhe njĂ« nga domethĂ«niet mĂ« tĂ« rĂ«ndĂ«sishme tĂ« lumturisĂ« njerĂ«zore. MĂ« duhet ta pranoj se megjithĂ«se e kam pĂ«rdorur shumĂ«sin kĂ«tu, do tĂ« kisha pĂ«rdorur dualin po tĂ« kisha qenĂ« duke shkruar nĂ« greqisht; se kurrĂ« sâkam takuar mĂ« shumĂ« se dy veta qĂ« e mbĂ«shtesin njĂ« paradoks tĂ« tillĂ«; dhe njĂ«ri prej tyre ishte njĂ« poet tragjik dhe tjetri njĂ« malĂ«sor skocez. I pari e kishte imagjinatĂ«n nĂ« flakĂ« tĂ« pashoqe me ndjenja heroike, me âkrenari, madhĂ«shti dhe rrethana tĂ« luftĂ«s sĂ« lavdishmeâ, sa nuk i vĂ«rente mizeriet e saj, ashtu siç dikush tralliset pas salltanetit tĂ« njĂ« funerali madhĂ«shtor, jo nga dhimbjet e forta tĂ« shpĂ«rbĂ«rjes dhe kufomat e zymta.Â
I dyti e ka vĂ«mendjen e tij tĂ« pĂ«rqendruar aq rreptĂ« tek avantazhet qĂ« i vijnĂ« klanit tĂ« tij nga âtregtia e luftĂ«sâ, sa nuk e sheh ndryshe veç si njĂ« tĂ« mirĂ«.Â
Ca shkrimtarĂ«, nĂ«n petkun e filozofĂ«ve, na kanĂ« thĂ«nĂ« se ajo Ă«shtĂ« e domosdoshme pĂ«r tĂ« hequr qafe teprinĂ« e species njerĂ«zore, ose tĂ« paktĂ«n pĂ«r tĂ« çliruar botĂ«n nga numri i njerĂ«zve dembelĂ« dhe tĂ« shthurur qĂ« janĂ« barrĂ« pĂ«r çdo komunitet dhe do tĂ« krijonin njĂ« barrĂ« tĂ« padurueshme po tĂ« lejoheshin tĂ« jetonin aq gjatĂ« sa jetojnĂ« njerĂ«zit nĂ« rrjedhĂ«n e zakonshme tĂ« natyrĂ«s. Por nuk ka asnjĂ« arsye tĂ« padiskutueshme pĂ«r tĂ« pasur frikĂ« ndonjĂ« tepri njerĂ«zore, kur e dimĂ« se sado qĂ« me gjasĂ« koha âkur çdo copĂ« toke e mbante njeriun e vetâ Ă«shtĂ« njĂ« ekzagjerim poetik, prapĂ« industritĂ« e fuqishme dhe tĂ« drejtuara mirĂ« mund tĂ« sigurojnĂ« mjete jetese pĂ«r njĂ« pjesĂ« tĂ« tillĂ« tĂ« njerĂ«zve nĂ« njĂ« hapĂ«sirĂ« tĂ« caktuar tĂ« territorit, sado e habitshme pĂ«r ne qĂ« jemi mĂ«suar tĂ« shohim vetĂ«m efektet e moderuara tĂ« punĂ«s; dhe kur ne po ashtu e dimĂ« se sa regjione tĂ« paana tĂ« globit tokĂ«sor me klimĂ« shumĂ« tĂ« mirĂ« janĂ« tĂ« pabanuara. NĂ« to ka vend pĂ«r miliona njerĂ«z qĂ« ta shijojnĂ« ekzistencĂ«n. DembelĂ«t dhe tĂ« shthururit, tĂ« pĂ«rjashtuar nga shoqĂ«ritĂ« e tyre tĂ« prejardhjes, mund tĂ« angazhohen nĂ« kultivimin e tyre dhe gradualisht tĂ« reformohen, çka sigurisht se do tĂ« ishte mĂ« mirĂ« se sa tĂ« vazhdohet me praktikĂ«n e shkatĂ«rrimit periodik, qĂ« po ashtu nuk bĂ«n dallim dhe i fut nĂ« lojĂ« si njerĂ«zit mĂ« tĂ« mirĂ« ashtu edhe ata mĂ« tĂ« kĂ«qijtĂ«.Â
Shpesh kam menduar se sikur lufta tĂ« reshte mbi faqen e dheut pĂ«r njĂ« mijĂ« vjet, realiteti i saj nuk do tĂ« besohej nĂ« njĂ« distancĂ« tĂ« tillĂ«, pavarĂ«sisht besimit nĂ« dokumentet autentike tĂ« secilit komb. Sikur njerĂ«zit tĂ« ishin tĂ« lirĂ« plotĂ«sisht nga çfarĂ«do nuancĂ« e paragjykimit nĂ« favor tĂ« pĂ«rpjekjeve tĂ« guximshme qĂ« nuk do tĂ« ekzistonin po tĂ« mos kishte njĂ« keqe dhune pĂ«r ta luftuar; sikur tĂ« mos kishin parĂ« nĂ« kohĂ«t e tyre, ose sikur tĂ« mos u ishte treguar nga etĂ«rit e tyre apo gjyshĂ«rit, pĂ«r betejat, dhe sikur tĂ« mos kishte asnjĂ« gjurmĂ« tĂ« mbetur tĂ«Â artit tĂ« luftĂ«s, sâkam asnjĂ« dyshim se do tâi trajtonin si pĂ«rrallore dhe alegorike njoftimet historike tĂ« ushtrive madhĂ«shtore qĂ« janĂ« formuar, tĂ« njerĂ«zve qĂ« janĂ« vetangazhuar nĂ« to pĂ«r kohĂ« tĂ« pakufizuara, nĂ«n presĂ«n e vdekjen sĂ« menjĂ«hershme, pĂ«r tâi zbatuar nĂ« mĂ«nyrĂ« implicite urdhrat e komanduesve me tĂ« cilĂ«t nuk ishin tĂ« lidhur as nga afeksioni as nga interesi; se ato ushtri nganjĂ«herĂ« ishin çuar nĂ« ekspedita tĂ« lodhshme nĂ«pĂ«r hapĂ«sira tĂ« gjera territoresh, nganjĂ«herĂ« ishin rrasur nĂ«pĂ«r anije dhe ishin obliguar tĂ« duronin udhĂ«time tĂ« mĂ«rzitshme, tĂ« pashĂ«ndetshme dhe tĂ« rrezikshme; dhe se qĂ«llimi i gjithĂ« asaj lodhjeje dhe rreziku nuk ishte pĂ«r tĂ« fituar ndonjĂ« rehati ose kĂ«naqĂ«si, por pĂ«r tĂ« qenĂ« nĂ« njĂ« situatĂ« ku mund tâiu kundĂ«rvihen ushtrive tĂ« tjera; dhe se ato turma tĂ« kundĂ«rvĂ«na individĂ«t e tĂ« cilave nuk kishin asnjĂ« shkak pĂ«r grindje, nuk ia donin tĂ« keqen njĂ«ri-tjetrit, vazhdonin me orĂ« tĂ« tĂ«ra tĂ« ziheshin tĂ« angazhuar me durim dhe ngulm kryeneç, derisa mijĂ«ra tĂ« tjerĂ« pĂ«rreth thereshin, mijĂ«ra tĂ« tjerĂ« dĂ«rrmoheshin dhe sakatoheshin nga plagĂ« tĂ« ndryshme.Â
Ne qĂ« qysh nga vitet e hershme e kemi pasur mendjen tĂ« mbushur me skena lufte pĂ«r tĂ« cilat kemi lexuar nĂ« libra qĂ« duhet tâi pĂ«rnderojmĂ« dhe adhurojmĂ« mĂ« sĂ« shumti, qĂ« kemi vĂ«rejtur me kalimin e secilit shekull dhe nĂ« secilin vend qĂ« Ă«shtĂ« zbuluar nga lundruesit, edhe nĂ« regjionet e buta dhe tĂ« mira tĂ« oqeaneve jugore; ne qĂ« kemi parĂ« mbarĂ« inteligjencĂ«n, fuqinĂ« dhe pafajĂ«sinĂ« e kombeve tona tĂ« zotuara nĂ« luftĂ«, qĂ« jemi mĂ«suar tĂ« lexojmĂ« gazetat dhe kemi parĂ« tĂ« afĂ«rmit dhe miqtĂ« tonĂ« tĂ« vriten ose tĂ« na kthehen nĂ« shtĂ«pi tĂ« gjymtuar nĂ« mĂ«nyrĂ« mizore; ne nuk mund, pa njĂ« pĂ«rpjekje tĂ« palĂ«kundshme tĂ« reflektimit, tĂ« kuptojmĂ« pamundĂ«sinĂ« qĂ« qeniet racionale tĂ« mund tĂ« veprojnĂ« aq iracionalisht aq sa tĂ« bashkohen me plane tĂ« qĂ«llimshme, tĂ« cilat Ă«shtĂ« krejt e sigurt se do tĂ« shkaktojnĂ« pasojat e tmerrshme qĂ« dihet si i sjell lufta.Â
Por nuk kam dyshim se nĂ«se projekti i njĂ« paqeje tĂ« pĂ«rjetshme, qĂ« Abati de St Pierre e ka pĂ«rvijuar dhe Rousseau e ka pĂ«rmirĂ«suar, do tĂ« realizohej, pabesueshmĂ«ria e luftĂ«s do tĂ« ishte universale me kalimin e njĂ« kohe tĂ« caktuar.Â
Sikur tĂ« kishte ndonjĂ« tĂ« mirĂ« tĂ« sjellĂ« nga lufta, e cila do tĂ« kompensonte nĂ« çfarĂ«do shkalle pasojat e saj tĂ« tmerrshme; sikur tĂ« kishte njerĂ«z mĂ« tĂ« mirĂ« qĂ« do tĂ« mbinin nga rrĂ«nojat e atyre qĂ« kanĂ« rĂ«nĂ« nĂ« betejĂ«, ashtu siç nganjĂ«herĂ« format mĂ« tĂ« bukura materiale ngrihen nga hiri i tĂ« tjerĂ«ve; apo sikur ata qĂ« ikin prej shkatĂ«rrimit tĂ« saj tĂ« siguronin njĂ« lumturi mĂ« tĂ« madhe; thĂ«nĂ« shkurt, po tĂ« kishte ndonjĂ« efekt tĂ« madh mirĂ«bĂ«rĂ«s pĂ«r ta ndjekur, nocioni i iracionalitetit tĂ« saj do tĂ« ishte vetĂ«m nocioni i tĂ« kuptuarit tĂ« ngushtĂ«. Por ne e shohim se lufta nuk pĂ«rcillet fare nga asnjĂ« e mirĂ« e pĂ«rgjithshme.Â
Fuqia, lavdia dhe pasuria e fare pak vetave mund tĂ« rritet. Por njerĂ«zit nĂ« pĂ«rgjithĂ«si, nga tĂ« dy anĂ«t, pas tĂ« gjitha vuajtjeve qĂ« kanĂ« kaluar, vazhdojnĂ« tĂ« merren me punĂ«t e tyre tĂ« rĂ«ndomta, pa dallim nga gjendja e tyre e mĂ«parshme. Prandaj tĂ« kĂ«qijat e luftĂ«s, nĂ« njĂ« pikĂ«vĂ«shtrim tĂ« pĂ«rgjithshĂ«m tĂ« njerĂ«zimit, janĂ«, siç thonĂ« francezĂ«t, à pure perte, njĂ« humbje e pastĂ«r pa asnjĂ« avantazh, pĂ«rveç njĂ«mend pĂ«r tĂ« furnizuar tema pĂ«r historinĂ«, poezinĂ« dhe pikturĂ«n. Dhe sado qĂ« mund tĂ« pranohet se njerĂ«zimi ka arritur tĂ« shijojĂ« nĂ« kĂ«tĂ« drejtim, ma ha mendja se nuk Ă«shtĂ« serioze tĂ« thuhet se Ă«shtĂ« zhbalancuar mjerimi. SidoqoftĂ«, tashmĂ« ka njĂ« mori temash sa njĂ« shtesĂ« tjetĂ«r mbi to do tĂ« paguhej shtrenjtĂ« nga mĂ« shumĂ« luftĂ«ra.Â
Nuk jam njĂ«ri nga ata qĂ« do tâia impononte idetĂ« e tij opinionit tĂ« botĂ«s; pĂ«rkundrazi, kam respekt tĂ« madh pĂ«r njĂ« autoritet tĂ« tillĂ«, aq sa tĂ« dyshoj nĂ« gjykimin tim kur ndeshet me atĂ« tĂ« njĂ« numri personash ndoshta po aq tĂ« mençur sa jam edhe unĂ«. Por kur unĂ« kĂ«mbĂ«ngul tek iracionaliteti i luftĂ«s, nuk jam duke e kundĂ«rshtuar opinionin, por praktikĂ«n e botĂ«s. Se, siç tashmĂ« kam vĂ«rejtur, iracionaliteit i saj Ă«shtĂ« pĂ«rgjithĂ«sisht i pranuar. Horaci e quan Hanibalin demens, tĂ« marrĂ«; dhe Pope u jep ca epitete Aleksandir tĂ« Madh dhe Ăarlsit XII.Â
«Nga i marri i Maqedonisë tek ai suedez».
N enuk kemi si të hamendësojmë se sa do të vazhdojë të praktikohet lufta. Qytetërimi, që mund të pritej se do ta ta shfuqizonte atë, vetëm sa e ka rafinuar vrazhdësinë e saj të egër. Iracionaliteti mbetet, sado që kemi mësuar insanire certa ratione modoque, të kemi një metodë në marrëzinë tonë.
Ai religjioni i dashur qĂ« âproklamon paqen mbi tokĂ«â, ende nuk e ka bĂ«rĂ« luftĂ«n tĂ« reshtĂ«. Pasionet e furishme tĂ« njerĂ«zve, tĂ« modifikuara siç janĂ« nga instruksionet morale, ende operojnĂ« me shumĂ« forcĂ«; dhe shkaku i ideve tĂ« gabuara tĂ« pĂ«rjetshme, edhe ata mĂ« tĂ« vetĂ«dijshmit nĂ« mesin e kombeve pĂ«rplasĂ«se mendojnĂ« se mund tâi bashkohen luftĂ«s, ngase besojnĂ« se janĂ« duke zmbrapsur njĂ« agresor. Po tĂ« triumfonte ajo doktrina e urtĂ« dhe njerĂ«zore e atyre tĂ« krishterĂ«ve, qĂ« quhen kuakerĂ«, pĂ«r tĂ« cilĂ«t Mr Jenynsi ka thĂ«nĂ« sĂ« fundmi fjalĂ« tĂ« hijshme me pendĂ«n e tij elegante, lumturia njerĂ«zore do tĂ« arrinte mĂ« shumĂ« se sa qĂ« mund tĂ« na e marrĂ« mendja neve. Por ndoshta Ă«shtĂ« e domosdoshme qĂ« njerĂ«zimi nĂ« kĂ«tĂ« gjendje tĂ« ekzistencĂ«s, qĂ«llimi i tĂ« cilit Ă«shtĂ« aq misterioz, tĂ« mos i vuajĂ« kurrĂ« mjerimet e luftĂ«s.Â
PĂ«r tâi çliruar lexuesit e mi nga reflektimet qĂ« ata mund tâi shihnin si shumĂ« abstrakte, do ta mbyll kĂ«tĂ« tekst me ca vrojtime rreth luftĂ«s aktuale. NĂ« kohĂ«rat e lashta, kur beteja luftohej njĂ« burrĂ« kundĂ«r njĂ« burri, ose, siç dikush e kishte shprehur pĂ«r bukuri, kur lufta ishte njĂ« grup duelesh, aty pra kishte njĂ« mundĂ«si pĂ«r individĂ«t tĂ« shquheshin me fuqinĂ« dhe zotĂ«sinĂ« e tyre. Dikush qĂ« ka ârobustus acri militia, qĂ« i bĂ«n ballĂ« luftĂ«s sĂ« pashpirtâ, mund tâi kĂ«naq ambiciet e veta pĂ«r famĂ« me ushtrimin e cilĂ«sive personale. AtĂ«botĂ« ishte mĂ« e arsyeshme pĂ«r burrat tĂ« rekrutoheshin se sa qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« kohĂ«rat moderne; se, beteja tash tamam nuk Ă«shtĂ« asgjĂ« tjetĂ«r veçse njĂ« konflikt i madh mes pajisjeve rivale tĂ« punuara nga njerĂ«zit, tĂ« cilĂ«t edhe vetĂ« janĂ« si makina tĂ« drejtuara nga pak veta; dhe ngjarja nuk Ă«shtĂ« aq shpesh e vendosur nga ajo qĂ« Ă«shtĂ« bĂ«rĂ« qĂ«llimisht, sa nga ajo qĂ« ndodh aksidentalisht nĂ« pĂ«shtjellimin e lemerishĂ«m. ĂshtĂ« sikur dy qytete nĂ« territore pĂ«rballĂ« njĂ«ri-tjetrit tĂ« merrnin flakĂ« nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« dhe fitorja tĂ« duhej tâiu jepej banorĂ«ve tĂ« qytetit ku flakĂ«t janĂ« mĂ« pak shkatĂ«rruese. Ne dĂ«gjojmĂ« shumĂ« rreth sjelljes sĂ« gjeneralĂ«ve; Addisoni vetĂ« e ka pĂ«rfaqĂ«suar DukĂ«n e Marlboroughs duke e drejtuar njĂ« ushtri nĂ« betejĂ«, si njĂ« âengjĂ«ll duke kalĂ«ruar njĂ« vorbull ere dhe duke e drejtuar stuhinĂ«â. MegjithatĂ«, kam shumĂ« dyshime nĂ«se kanĂ« pasur ndonjĂ« efekt nĂ« shumĂ« raste skemat e atypĂ«ratyshme tĂ« njĂ« komandanti; dhe besoj se Sir Callaghan OâBralachan te Love A la-mode e Mr Macklinit na jep njĂ« pasqyrĂ« bukur tĂ« saktĂ« tĂ« betejĂ«s moderne: âAq shumĂ« gjĂ«ra ndodhin ngado, sa qĂ« nuk mud ta themi çka po ndodh askundâ.
1777
/The Oxford Book of Essays (Chosen and Edited by John Gross), Oxford University Press, 1991
Festivali NdĂ«rkombĂ«tar i Filmit nĂ« PrishtinĂ« â PriFest ka prezantuar filmat qĂ« do tĂ« garojnĂ« nĂ« kategorinĂ« e metrazhit tĂ« mesĂ«m, njĂ« program i rrallĂ« dhe unik qĂ« sjell pĂ«rpara publikut katĂ«r produksione evropiane me tema tĂ« guximshme dhe aktuale.
Filmat e kësaj kategorie zgjasin nga 25 deri në 60 minuta dhe PriFest është i vetmi festival në rajon që e kultivon këtë format, duke i dhënë hapësirë kineastëve të rinj e të afirmuar të eksperimentojnë jashtë kornizave tradicionale të metrazhit të shkurtër apo të gjatë.
Në garë do të jenë:
âTwo People Exchanging Salivaâ nga Natalie Musteata dhe Alexandre Singh (FrancĂ«) â premierĂ« rajonale. Filmi sjell njĂ« realitet tĂ« distopik ku puthjet janĂ« tĂ« ndaluara dhe dĂ«nohen me vdekje, ndĂ«rsa historia rrĂ«fen lidhjen e ndaluar mes dy grave nĂ« njĂ« shoqĂ«ri tĂ« mbĂ«rthyer nga frika dhe ndĂ«shkimi.
âNikahâ nga Mukaddas Mijit dhe Bastien Ehouzan (FrancĂ«) â premierĂ«. Ky film e çon publikun nĂ« vitin 2017 nĂ« rajonin e ujgurĂ«ve, ku njĂ« grua 27-vjeçare pĂ«rballet me presionet pĂ«r martesĂ«, ndĂ«rsa pĂ«rmes komunikimeve virtuale me njĂ« mike nĂ« Paris pĂ«rballet me njĂ« zgjidhje tĂ« papritur.
âPrinciâ nga Alex SardĂ (SpanjĂ«) â premierĂ«. NjĂ« djalĂ« i rritur nĂ« njĂ« familje borgjeze, dhe njĂ«kohĂ«sisht valltar nĂ« njĂ« trupĂ« bashkĂ«kohore, sheh jetĂ«n e tij tĂ« pĂ«rmbyset pas arrestimit tĂ« babait pĂ«r korrupsion. Ai detyrohet tĂ« zgjedhĂ« mes fshehjes sĂ« sĂ« vĂ«rtetĂ«s dhe pĂ«rballjes me realitetin.
âIshulli i HarresĂ«sâ nga Jamie Vella (Malta) â premierĂ« botĂ«rore. Filmi e çon shikuesin nĂ« njĂ« botĂ« poetike ku Odiseu dhe Kalipso jetojnĂ« nĂ« njĂ« ishull tĂ« qetĂ«, por zbulimi i njĂ« tĂ« vĂ«rtete tĂ« mundshme mbi identitetin e Odiseut e vendos atĂ« pĂ«rballĂ« njĂ« dileme tĂ« madhe.
PriFest do të zhvillohet nga 9 deri më 14 shtator, në Kino Armata, Prishtinë, duke sjellë një përzgjedhje të pasur filmash që eksplorojnë tema si ndalimet shoqërore, presioni familjar, privilegjet klasore dhe identiteti personal./KultPlus.com
Dyshja e njohur, kĂ«ngĂ«tarja me famĂ« botĂ«rore Dua Lipa dhe aktori britanik Callum Turner, kanĂ« nisur njĂ« kapitull tĂ« ri nĂ« jetĂ«n e tyre profesionale. Ăifti ka themeluar kĂ«tĂ« javĂ« kompaninĂ« e re tĂ« produksionit filmik me emrin TwentyTwo Films Limited, tĂ« cilĂ«n e zotĂ«rojnĂ« nĂ« pjesĂ« tĂ« barabarta.
Sipas dokumenteve zyrtare, kompania do tĂ« fokusohet nĂ« âproduksionin e filmave artistikĂ« dhe programeve televiziveâ. Ky hap shihet si njĂ« lĂ«vizje e ngjashme me atĂ« tĂ« aktores Margot Robbie dhe bashkĂ«shortit tĂ« saj, producentit Tom Ackerley, tĂ« cilĂ«t me kompaninĂ« LuckyChap kanĂ« realizuar filma tĂ« suksesshĂ«m si I, Tonya, Saltburn dhe Barbie, ku edhe Dua pati njĂ« rol tĂ« shkurtĂ«r.
NjĂ« burim afĂ«r çiftit ka bĂ«rĂ« tĂ« ditur se âDua dhe Callum janĂ« shumĂ« ambiciozĂ« dhe kanĂ« plot ide pĂ«r projekte qĂ« duan tâi realizojnĂ« sĂ« bashku. PĂ«r Duan, kjo Ă«shtĂ« edhe njĂ« mundĂ«si pĂ«r tĂ« pasur mĂ« shumĂ« kontroll kreativ nĂ«se vendos tĂ« marrĂ« pjesĂ« nĂ« produksione tĂ« tjera filmikeâ.
Ndërkohë që Dua Lipa vijon turneun e saj botëror, Callum Turner është i angazhuar me disa projekte të reja. Ai do të shfaqet në komedinë romantike One Night Only dhe thrillerin Rosebush Pruning, të cilët pritet të publikohen vitin e ardhshëm. Po ashtu, aktori ka nisur xhirimet për serialin e ri të Apple TV, Neuromancer./KultPlus.com
Vdekja e një ylli shumë të dashur zakonisht pasohet nga një shpërthim pikëllimi, por në Afrikën e Jugut, humbja javën e kaluar e aktores 75-vjeçare Nandi Nyembe erdhi gjithashtu me një shpërthim zemërimi.
Njerëzit u shqetësuan që në muajt e fundit të jetës së saj, një grua qartë e sëmurë ishte reduktuar të shfaqej në video duke kërkuar ndihmë financiare. E ulur në një karrige me rrota, me flokë të thinjur e të rralluar, e veshur me një bluzë të lirshme dhe pantallona pizhamash, ajo tha se nuk i pëlqente që njerëzit të ndienin keqardhje për të, por i duheshin para për të mbuluar gjërat bazë. Lutja e saj më e madhe ishte për më shumë punë që të mund të mbështeste veten.
Kjo ishte shumĂ« larg shfaqjeve tĂ« saj tĂ« famshme nĂ« ekran. Si protagoniste nĂ« disa seriale televizive kryesore gjatĂ« dekadave tĂ« fundit, fytyra e saj transmetohej nĂ« shtĂ«pitĂ« e afrikanĂ«ve tĂ« jugut dhe ajo u bĂ« njĂ« prani e pĂ«rjavshme familjare. E njohur me respekt si mamâNandi, vdekja e saj, pĂ«r disa, ndjehej si humbja e njĂ« tĂ« afĂ«rmi tĂ« ngushtĂ«.
NjĂ« homazh i publikuar nga familja dhe qeveria e pĂ«rshkroi atĂ« si âshpirti i vĂ«rtetĂ« i rrĂ«fimit tĂ« AfrikĂ«s sĂ« Jugutâ. Ajo ishte âshumĂ« mĂ« tepĂ«r se njĂ« aktoreâ, por edhe njĂ« mĂ«suese dhe udhĂ«rrĂ«fyese qĂ« âthyen barrieraâ dhe âfrymĂ«zoi aktorĂ« tĂ« rinj nĂ« fshatra dhe lagje tĂ« varfra qĂ« tĂ« Ă«ndĂ«rronin pĂ«rtej rrethanave tĂ« tyreâ.
Duke pasur parasysh këtë status, mënyra se si ajo u shfaq në vitet e fundit ishte edhe më tronditëse. Vdekja e saj, pas një sëmundjeje të gjatë, ka ringjallur debatin mbi mungesën e mbështetjes për artistët e Afrikës së Jugut që nuk janë në gjendje të punojnë dhe ka hedhur dritë mbi vështirësitë me të cilat përballen shumë prej tyre pas skenës.
Pas pagesës fillestare për paraqitjen, aktorët në Afrikën e Jugut nuk marrin asnjë honorar për transmetimet e mëvonshme të punës së tyre. Ata punësohen si freelancerë dhe për këtë arsye nuk gëzojnë asnjë nga përfitimet e mundshme, si pensioni apo mbulimi shëndetësor, që mund të kenë punonjësit e rregullt.
Kjo do tĂ« thotĂ« se âçdo aktor qĂ« Ă«shtĂ« aktiv nĂ« kĂ«tĂ« vend tani Ă«shtĂ« nĂ« njĂ« rrugĂ« tĂ« pashmangshme drejt vendit ku ishte mamâNandi,â tha Jack Devnarain, kryetar i ShoqatĂ«s sĂ« AktorĂ«ve tĂ« AfrikĂ«s sĂ« Jugut (Saga), pĂ«r BBC. Ai tha se kishte qenĂ« e dhimbshme tĂ« shihte vĂ«shtirĂ«sitĂ« e Nyembe nĂ« ato video tĂ« fundit, duke e ditur se âkjo nuk do tĂ« pĂ«rfundonte mirĂ«â.
âSepse nuk ka sasi bamirĂ«sie nĂ« botĂ« qĂ« do tĂ« rregullojĂ« problemet strukturore brenda sektorit krijues.â Edhe vetĂ« aktor, Devnarain kujtoi me dashuri vitet e lavdishme tĂ« Nyembe, duke thĂ«nĂ« se sa âmikpritĂ«se dhe e ngrohtĂ«â kishte qenĂ« ajo ndaj tij si artist i ri. âNĂ« praninĂ« e mamâNandi, e dije qĂ« ishe nĂ« praninĂ« e mbretĂ«risĂ« sĂ« aktrimit.â
Nyembe lindi nĂ« vitin 1950 nĂ« Kliptown, pjesa mĂ« e vjetĂ«r e Soweto-s, lagja e zezĂ« pranĂ« Johannesburgut. NĂ«na e saj ishte aktore dhe kĂ«rcimtare, ndĂ«rsa babai boksier, sipas botimit online Actor Spaces. Familja e saj lĂ«vizte shpesh gjatĂ« fĂ«mijĂ«risĂ« dhe si rezultat ajo u rrit me ânjerĂ«z tĂ« ndryshĂ«m e tĂ« larmishĂ«mâ, Ă«shtĂ« cituar tĂ« ketĂ« thĂ«nĂ«.
Karriera e saj si aktore filloi nĂ« vitet 1970, nĂ« kulmin e epokĂ«s sĂ« aparteidit, kur shteti zbatonte me ligj ndarjen racore. Me mundĂ«si tĂ« kufizuara pĂ«r njerĂ«zit me ngjyrĂ«, Nyembe zakonisht interpretonte rolin e shĂ«rbĂ«tores sa herĂ« qĂ« bĂ«nte audicion. Ajo i tha revistĂ«s southafrikane Bona nĂ« vitin 2017: âPabarazia dhe shtypja mĂ« zemĂ«ronin dhe fillova tĂ« merrja pjesĂ« nĂ« teatrin e protestĂ«s.â
Pavarësisht këtij stereotipizimi, më vonë ajo do të linte gjurmë, fillimisht në teatër dhe më pas në seriale dhe filma televizivë gjatë viteve 1990. Ndër rolet televizive për të cilat njihej më shumë ishte personazhi i përsëritur i një infermiereje HIV-pozitive në dramën spitalore Soul City. Ai u transmetua që nga viti 1994, viti i zgjedhjeve të para demokratike të Afrikës së Jugut dhe në një kohë kur njerëzit ngurronin të flisnin për HIV/Aids, që po bëhej krizë kombëtare.
Në një tjetër serial popullor, Yizo Yizo, ajo luajti një nënë kujdestare në një shfaqje që pasqyronte realitetet e ashpra të jetës në një lagje të Afrikës së Jugut. Në kinematografi, ajo magjepsi publikun me rolin e saj si një sangoma, ose shëruese tradicionale, në filmin e nominuar për Oskar të vitit 2004, Yesterday.
âAjo ishte jashtĂ«zakonisht e pasionuar pĂ«r punĂ«n e saj⊠kjo ishte jeta e saj jashtĂ« familjes,â tha nipi i saj, Jabulani Nyembe. Ajo âgjithmonĂ« kĂ«rkonte tĂ« pĂ«rmirĂ«sonte zanatin e sajâ dhe âgjithmonĂ« dĂ«shironte tĂ« bĂ«nte mĂ« mirĂ«â, por nĂ« tĂ« njĂ«jtĂ«n kohĂ« âkarriera e saj kishte tĂ« bĂ«nte edhe me ndĂ«rtimin e aktorĂ«ve tĂ« tjerĂ« pĂ«rmes punĂ«s sĂ« sajâ. PĂ«rtej aktrimit, ai e kujton si dikĂ« gjithmonĂ« tĂ« gatshme pĂ«r tĂ« ndihmuar tĂ« tjerĂ«t nĂ« komunitetin e saj dhe si âshtyllĂ«n e familjesâ dhe âshpinĂ«n tonĂ«â.
Shoqata e aktorĂ«ve Saga ka qenĂ« nĂ« ballĂ« tĂ« pĂ«rpjekjeve pĂ«r ndryshime ligjore pĂ«r tĂ« parandaluar situata tĂ« ngjashme. Dy projektligje u prezantuan nĂ« parlament nĂ« vitin 2017 me synimin qĂ« tâu jepnin aktorĂ«ve âtĂ« drejtĂ«n pĂ«r tĂ« fituar honorare pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« historinĂ« e AfrikĂ«s sĂ« Jugutâ, sipas Devnarain. âPrandaj ato janĂ« kritike pĂ«r mbijetesĂ«n e sektorit,â tha ai.
Pas viteve të zvarritjes, ato përfunduan në tavolinën e presidentit Cyril Ramaphosa për nënshkrim në vitin 2024. Por ai i ka dërguar të dyja projektligjet në Gjykatën Kushtetuese, i shqetësuar se ato mund të prekin elemente të mbrojtura nga kushtetuta duke vendosur kufizime retrospektive mbi të drejtat e autorit.
Kjo ka lĂ«nĂ« aktorĂ«t nĂ« njĂ« gjendje pezullimi. âĂdo aktor qĂ« Ă«shtĂ« nĂ« film ose televizion tani duhet tĂ« kuptojĂ« se pĂ«r sa kohĂ« qĂ« vazhdon tĂ« punosh, do tĂ« pĂ«rfundosh duke jetuar mĂ« gjatĂ« se paratĂ« e tua,â tha Devnarain. âQeveria ka dĂ«shtuar gjithĂ« sektorin dhe ka dĂ«shtuar mamâNandi.â
NĂ« njĂ« shĂ«rbesĂ« pĂ«rkujtimore nĂ« Johannesburg tĂ« enjten, aktorja Lerato Mvelase gjithashtu kritikoi qeverinĂ« pĂ«r ofrimin e ânjĂ« ninulleâ pĂ«r aktorĂ«t. âSa gjatĂ« duhet tĂ« dĂ«gjojmĂ« tĂ« njĂ«jtat fjalime [nĂ« shĂ«rbesat pĂ«rkujtimore]? Sa gjatĂ« duhet tĂ« kemi tĂ« njĂ«jtat angazhime pĂ«r nevojĂ«n e strukturave ligjore qĂ« do tĂ« na mbrojnĂ« si aktorĂ«?â pyeti ajo.
Por Ministri i KulturĂ«s, Gayton McKenzie, i cili rrallĂ« shmang konfliktet, u kundĂ«rpĂ«rgjigj kritikĂ«ve, duke thĂ«nĂ« se kishte reaguar personalisht ndaj hallit tĂ« Nyembe kur ajo ishte gjallĂ« dhe se qeveria kishte ndihmuar familjen dhe po paguante funeralin e sĂ« shtunĂ«s. âNe punojmĂ« ditĂ« e natĂ« pĂ«r tĂ« ndryshuar gjendjen e krijuesve, sĂ« shpejti ata do tĂ« kenĂ« mbulim funeral, kujdes spitalor dhe pĂ«rfitime pĂ«r fĂ«mijĂ«t e tyre. Ne me tĂ« vĂ«rtetĂ« kujdesemi dhe jemi ngarkuar tĂ« ndryshojmĂ« jetĂ«t e tyre,â shkroi ai nĂ« Facebook.
Ădo ndryshim tani, sigurisht, Ă«shtĂ« shumĂ« vonĂ« pĂ«r Nyembe. NĂ« shĂ«rbesĂ«n pĂ«rkujtimore, regjisori i njohur Angus Gibson e pĂ«rmendi kĂ«tĂ«, duke pĂ«rshkruar se si ajo i kĂ«rkonte punĂ« gjatĂ« kohĂ«ve tĂ« vĂ«shtira. âSado aktore e madhe qĂ« ishte, kjo nuk e mbrojti nga njĂ« botĂ« e ashpĂ«r,â tha ai./BBC/KultPlus.com
Biblioteka Kombëtare e Kosovës vazhdon të jetë një nga institucionet më tërheqëse në vend. Qindra vizitorë çdo ditë frekuentojnë këtë objekt, duke e vlerësuar si një qendër me rëndësi të madhe kulturore dhe arsimore.
Gjatë këtij viti, Biblioteka ka regjistruar një numër rekord vizitorësh, duke u kthyer në një destinacion shumë atraktiv dhe turistik.
Përmes vizitave të shumta, dëshmohet se Biblioteka Kombëtare e Kosovës luan një rol të rëndësishëm në ruajtjen dhe promovimin e identitetit tonë kulturor./KultPlus.com
Edicioni i katĂ«rt i festivalit âThe Gjallica Internationalâ do tĂ« zhvillohet kĂ«tĂ« fundjavĂ« nĂ« qytetin e KukĂ«sit, duke sjellĂ« para publikut kuksian shumĂ« artistĂ« profesionistĂ«, por edhe tĂ« rinj tĂ« talentuar.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro i bëri sot jehonë këtij festivali i cili do të sjellë këtë fundjavë në zemër të Kukësit muzikë, artizanat, kujtesë historike dhe talentet e rinisë.
Kumbaro theksoi se âky festival Ă«shtĂ« mĂ« shumĂ« se njĂ« ngjarje, Ă«shtĂ« njĂ« dĂ«shmi e identitetit tonĂ« kombĂ«tar dhe njĂ« ftesĂ« pĂ«r çdo shqiptar e mik tĂ« huaj qĂ« ta zbulojĂ« dhe ta jetojĂ« magjinĂ« e GjallicĂ«sâ.
Synimi i festivalit âThe Gjallica Internationalâ Ă«shtĂ« ripĂ«rpunimi i pjesĂ«ve dhe i kĂ«ngĂ«ve burimore kuksiane, duke promovuar resurset qĂ« ka KukĂ«si.
Aktiviteti i bën jehonë historisë, kulturës, muzikës dhe traditës kuksiane./atsh/KultPlus.com
Login
