Brian Cox rikthehet në skenën skoceze ndërsa nisin festivalet e Edinburgut

Një dramë e fuqishme që rikthen në qendër të vëmendjes rënien e Bankës Mbretërore të Skocisë (RBS), hap Festivalin Ndërkombëtar të Edinburgut, me aktorin legjendar Brian Cox në rolin e Adam Smith.
Rënia dramatike e Royal Bank of Scotland, dikur një nga institucionet më të fuqishme financiare në botë, është sjellë në skenën skoceze përmes dramës satirike “Make It Happen”, që u hap këtë fundjavë në kuadër të Festivalit Ndërkombëtar të Edinburgut. Në këtë prodhim madhor, bashkëpunim mes National Theatre of Scotland, Dundee Rep dhe vetë festivalit, rolin qendror e mban aktori skocez Brian Cox, i cili luan hijen e Adam Smith, filozofit të shekullit XVIII i njohur si “babai i ekonomisë moderne”. Por kjo dramë shtjellon një perspektivë më të thellë, sipas saj, Smith nuk ishte përfaqësues i kapitalizmit të egër, por më tepër një filozof moral, i shqetësuar për kushtet në të cilat jetonin njerëzit.
“Ka një rresht në dramë ku ai thotë: ‘Kapitalizëm? Nuk e di çfarë do të thotë’,” thotë Cox. “Ai e shihte veten si filozof moral, jo siç e shihnin të tjerët.”
Në moshën 79-vjeçare, Cox nuk tregon asnjë shenjë ngadalësimi. I njohur ndërkombëtarisht për rolin e miliarderit Logan Roy në serialin “Succession”, ai thekson se rrënjët e tij në Dundee dhe përvoja e vështirë e fëmijërisë janë motivimi i tij për t’u përfshirë në projekte me mesazh shoqëror.
“Njerëzit harrojnë nga kanë ardhur. Unë kurrë nuk e harroj Dundee-n time,” thotë ai.
Aktori tregon për një fëmijëri të vështirë: humbjen e babait në moshën tetëvjeçare dhe sëmundjen e nënës së tij, e cila iu nënshtrua trajtimeve me elektroshok. Megjithatë, ai nuk e cilëson këtë si “tragjedi”, por si “përvojë mësimore”.
“Nuk mund të bëj shumë më shumë se të protestoj, por e bëj sepse mendoj se duhet t’u japim njerëzve një mundësi më të mirë.”
Ideja për dramën lindi para disa vitesh, kur regjisori Andrew Panton u emërua në krye të Dundee Rep. Por pandemia e Covid-19 vonoi realizimin. Shtysa finale erdhi nga Dr. Susan Hetrick, kryetare e bordit të teatrit, e cila kishte punuar në RBS pak para krizës.
“Ishte e paimagjinueshme që një institucion i tillë, i vlerësuar nga akademikët dhe shkollat e biznesit, do të rrëzohej kështu. Ka shumë mësime për t’u nxjerrë nga kjo histori,” u shpreh ajo.
Në qendër të shfaqjes qëndron figura e Fred Goodwin, i njohur si “Fred the Shred”, ish-kryetar i RBS, i luajtur nga aktori Sandy Grierson.
Pas kësaj drame, Cox do të nisë një turne kombëtar me një shfaqje solo bazuar në kujtimet e tij. Po ashtu, ai ka përfunduar edhe filmin e tij të parë si regjisor, “Glenrothan”, një dramë familjare për një kompani skoceze uiski, me aktorët Alan Cumming dhe Shirley Henderson, që pritet të dalë në vitin 2026.
Në një epokë të mbushur me pasiguri ekonomike dhe kulturore, “Make It Happen” vjen si një kujtesë e fuqishme për rreziqet e arrogancës korporative dhe mungesës së ndjeshmërisë njerëzore – dhe me Brian Cox në qendër të saj, nuk është thjesht një shfaqje, por një thirrje për reflektim./BBC/KultPlus.com
