Një studim i ri nga Edith Cowan University tregon se edhe një seancë stërvitjeje, qoftë me pesha apo HIIT, mund të ndihmojë trupin të mbrohet nga kanceri. Studiuesit zbuluan se një stërvitje e vetme rriti nivelin e myokine-ve, proteina të lëshuara nga muskujt gjatë ushtrimeve, të cilat mund të frenojnë rritjen e qelizave kancerogjene. Tek të mbijetuarat e kancerit të gjirit, kjo ndikoi në uljen e rritjes së qelizave deri në 30%.

Myokine-t u matën para, menjëherë pas dhe 30 minuta pas stërvitjes, duke treguar një rritje të qëndrueshme pavarësisht llojit të ushtrimit. Studiuesit theksuan se aktiviteti fizik mund të veprojë si ilaç, duke përmirësuar jo vetëm kondicionin, por edhe duke ofruar mbrojtje biologjike kundër kancerit.

Për më tepër, ndërtimi i muskujve dhe ulja e yndyrës përmes stërvitjes së vazhdueshme mund të ulë inflamacionin, një faktor kryesor në përparimin dhe rikthimin e kancerit. Ndërsa dieta vetëm nuk prodhon proteina mbrojtëse apo nuk ul shenjat inflamatore, ushtrimi fizik është një pjesë kyçe e kujdesit kundër kancerit.

The post Studimi: Një stërvitje e vetme mund të ndihmojë trupin të luftojë qelizat kancerogjene appeared first on iconstyle.al.

Një studim i fundit shkencor nga Finlanda tregon se njerëzit me të ardhura të ulëta, papunësi dhe nivele të ulëta arsimore kanë shumë më shumë mundësi të diagnostikohen me një çrregullim mendor gjatë jetës së tyre, krahasuar me ata që janë më të pasur, të punësuar dhe të arsimuar.

Hulumtimi, i kryer nga ekipi i Dr. Kristian Hakulinen nga Universiteti i Helsinkit, përfshiu të dhëna nga mbi 1.2 milionë persona. Studiuesit analizuan lidhjen mes statusit socioekonomik dhe rrezikut për sëmundje mendore si skizofrenia, çrregullimet e ankthit dhe abuzimi me substanca.

Rezultatet treguan se 58% e njerëzve me arsim të ulët (deri në shkollën fillore) në moshën 30 vjeç kishin mundësi të zhvillonin një çrregullim mendor deri në moshën 52 vjeç. Kjo shifër ishte më e ulët për personat me arsim mesatar (45%) dhe të lartë (36%).

Gjithashtu, papunësia u lidh ngushtë me një rrezik dyfish më të madh për diagnozë të sëmundjeve mendore në të ardhmen. Gjatë një periudhe dhjetëvjeçare ndjekjeje, rreth 26% e pjesëmarrësve u diagnostikuan me një çrregullim të tillë.

Ky studim nënvizon rëndësinë e faktorëve socialë dhe ekonomikë në shëndetin mendor dhe nevojën për politika që mbështesin grupet më të cenueshme.

The post Varfëria, papunësia dhe mungesa e arsimit rrisin mundësinë e çrregullimeve mendore appeared first on iconstyle.al.

Nga Gazeta Si’- Arsyeja pse disa lloje kanceri rikthehen pas viteve të tëra të qetësisë është një pyetje që shkencëtarët kanë nxituar ta gjejnë përgjigjen. 

Provat e kaluara sugjerojnë se stresi, inflamacioni kronik dhe ndryshimet hormonale mund të rizgjojnë qelizat kancerogjene të fjetura.

Tani, në rastin e kancerit të gjirit, një studim i ri i botuar në revistën mjekësore “Nature” sugjeron që viruset e zakonshme të frymëmarrjes, si gripi dhe COVID-i, mund të riaktivizojnë qelizat kancerogjene të fjetura në mushkëri dhe të çojnë në sëmundje metastatike brenda disa javësh.

Por mund të mos jenë vetë viruset që i nxisin qelizat kancerogjene, por përgjigjet tona imune.

Dr. Karishma Kollipara, kirurge e gjirit në Spitalin Universitar Staten Island të Northwell, thotë se raporti tregon se simptomat në sipërfaqe nuk janë kërcënimi i vetëm.

“Këto gjetje nënvizojnë rëndësinë e vaksinimit dhe strategjive parandaluese tek pacientët me kancer, veçanërisht tek ata me një histori të sëmundjes metastatike”, tha Kollipara për HuffPost.

Gjatë pandemisë, shkencëtarët vunë re një rritje të vdekjeve dhe sëmundjes metastatike të mushkërive midis të mbijetuarve nga kanceri i gjirit të diagnostikuara me SARS-CoV-2, virusi që shkakton COVID-19.

Për shembull, një studim zbuloi se njerëzit që kishin kancer aktiv të gjirit dhe rezultuan pozitivë me COVID përballeshin me një rrezik të dyfishuar vdekjeje krahasuar me njerëzit me kancer të gjirit që rezultuan negativë me COVID.

Një raport tjetër zbuloi se njerëzit me kancer të gjirit që rezultuan pozitivë me COVID kishin gati 50% më shumë gjasa të zhvillonin sëmundje metastatike në mushkëritë e tyre krahasuar me ata me kancer të gjirit që nuk u infektuan me COVID.

Provat e kaluara kanë treguar se inflamacioni – i shkaktuar nga sëmundje të tjera, plakja dhe trauma – mund të riaktivizojë disa qeliza kancerogjene të fjetura, sipas Dr. Jennifer Wall Forrester, një specialiste e sëmundjeve infektive dhe profesoreshë e mjekësisë klinike të brendshme në UC Health. Dhe disa shkencëtarë kanë postuluar se infeksionet virale mund të shkaktojnë në mënyrë të ngjashme inflamacion që riaktivizon qelizat kancerogjene të fjetura të shpërndara (DDC) – qelizat kancerogjene që më parë u shkëputën nga tumori origjinal, pastaj u vendosën dhe qëndruan në gjendje fjetjeje për një periudhë të zgjatur kohore.

Për të testuar këtë teori, studiuesit i ekspozuan minjtë ndaj SARS-CoV-2 ose gripit. Ata zbuluan se të dy viruset i trazonin qelizat degjeneruese të mushkërive (DDC). Brenda disa ditësh, qelizat kishin metastazuar; brenda dy javësh, ishin formuar lezione metastatike.

Është interesante se qelizat kancerogjene të rizgjuara u bënë përsëri në gjendje joaktive pasi infeksioni u zgjidh. Megjithatë, ato qeliza u zgjuan më shumë sesa kishin qenë – dhe për këtë arsye kishin më shumë gjasa të shumoheshin në të ardhmen. Në teori, çdo infeksion i ardhshëm do të rriste rrezikun që qelizat kancerogjene të fjetura të mund të zgjoheshin dhe të shumoheshin.

Vlen të përmendet se studimi u krye te brejtës, dhe ndërsa një efekt i ngjashëm mund të ndodhë te njerëzit, kjo nuk është vërtetuar përfundimisht, tha Kollipara. Përveç kësaj, studimi shqyrtoi vetëm qelizat kancerogjene në mushkëri, kështu që është e paqartë nëse infeksionet kanë ndikuar në qelizat e vendosura në pjesë të tjera të trupit, shtoi ajo.

Pse COVID-i dhe gripi mund të kenë këtë efekt në qelizat kancerogjene?

Kur infektoheni me grip ose COVID, trupi juaj çliron citokina inflamatore që ndihmojnë në luftimin e patogjenit dhe në shërimin e indeve të dëmtuara. Sipas Klinikës së Cleveland , citokinat gjithashtu u tregojnë qelizave imune se ku të shkojnë në mënyrë që ato të mund të sulmojnë dhe të pastrojnë një infeksion.

Ndërsa citokinat inflamatore janë thelbësore për luftimin e infeksioneve, ato njihen gjithashtu se “nxisin kancerin dhe metastazat”, thuhet në studim.

Një lloj specifik i citokinës inflamatore, interleukina-6 (IL-6), duket se aktivizon qelizat degjenerative të qelizave të trurit (DCC) dhe i lejon ato të shumohen.

Në të njëjtën kohë, komponentë të tjerë të sistemit imunitar, duke përfshirë një lloj qelize të bardhë të gjakut të quajtur qeliza T, u dëmtuan. CD4 , një lloj qelize T, ndikoi në funksionimin e CD8, një qelize T që zakonisht shtyp rritjen e qelizave tumorale. Si rezultat, qelizat tumorale ishin në gjendje të vazhdonin në trup, shpjegoi Kollipara.

Për ta kuptuar më mirë këtë efekt, studiuesit çaktivizuan IL-6 te minjtë dhe zbuluan se shumë më pak qeliza kancerogjene u rizgjuan. Për ekipin e hulumtimit, kjo në fund të fundit sugjeron që rritja e IL-6 që vjen pas një infeksioni luan një rol thelbësor në ndezjen e qelizave kancerogjene të fjetura.

Forrester dyshon se lidhja midis infeksioneve virale dhe rikthimit të kancerit është shumëfaktoriale. Nevojiten më shumë kërkime për të kuptuar se si infeksionet virale ndikojnë në rikthimin e kancerit, por ky raport ofron disa të dhëna të rëndësishme se pse rikthimi i kancerit të gjirit është rritur që nga pandemia e COVID-it.

“Ky studim mund të çojë në më shumë kërkime për të përcaktuar nëse kjo lloj përgjigjeje imune tek njerëzit ka kontribuar në këtë gjetje”, tha Forrester.

Çfarë do të thotë kjo për të mbijetuarit e kancerit të gjirit?

Sipas Forrester, gjetjet e reja përforcojnë sa e rëndësishme është që të mbijetuarit e kancerit dhe njerëzit me kancer të marrin masa paraprake shtesë për të shmangur marrjen e gripit ose COVID-it.

Ajo rekomandon që të jeni të azhurnuar me vaksinat tuaja dhe të lani duart plotësisht kur jeni jashtë. Nëse zhvilloni simptoma të frymëmarrjes, caktoni një takim me një ofrues të kujdesit shëndetësor. Ekzistojnë trajtime me recetë si për COVID-in ashtu edhe për gripin që mund të shkurtojnë kohëzgjatjen e sëmundjes dhe të zvogëlojnë intensitetin e simptomave.

Kollipara tha se të gjithë duhet të marrin në konsideratë mbajtjen e maskës në fytyrë në publik nëse kanë simptoma të frymëmarrjes për të ndihmuar në parandalimin e përhapjes tek të mbijetuarit e kancerit.

Burimi: The Huffington Post/Përshtati Gazeta Si

The post Studimi/ Infeksionet virale dhe COVID-19 mund të ndikojnë në rikthimin e kancerit të gjirit appeared first on Gazeta Si.

Një studim i ri i publikuar në Pharmaceutical Research sugjeron se krimbat planarianë – të njohur për aftësinë e tyre të jashtëzakonshme rigjeneruese – mund të përdoren si alternativë ndaj minjve të laboratorit në kërkimin shkencor për trajtimin e çrregullimeve mendore si skizofrenia, epilepsia dhe varësia nga droga.

Studiuesit nga Universiteti i Reading në Mbretërinë e Bashkuar testuan efektin e ilaçit haloperidol, një antipsikotik i përdorur zakonisht për skizofreninë, tek krimbat planarianë. Ata vunë re një reduktim të ndjeshëm të aktivitetit të tyre fizik – një reagim i ngjashëm me atë që shfaqin brejtësit ndaj të njëjtit ilaç.

Planarianët janë krimba të vegjël që jetojnë në ujëra të ëmbla si liqenet dhe përrenjtë, dhe konsiderohen “të pavdekshëm” për shkak të aftësisë për të rigjeneruar çdo pjesë të trupit, përfshirë trurin. Studimet e mëparshme i kanë përdorur ata për të hulumtuar efektet e drogave dhe simptomat e abstinencës.

Profesor Vitaliy Khutoryanskiy, udhëheqës i studimit, tha se përdorimi i këtyre krimbave mund të ofrojë një alternativë më etike dhe efektive në neuroshkencë:

“Ata tregojnë reagime të ngjashme me gjitarët ndaj barnave psikiatrike, por përfshijnë shumë më pak shqetësime etike.”

Vetëm në Mbretërinë e Bashkuar, sipas të dhënave të vitit 2023, mbi 1 milion brejtës janë përdorur për kërkime shkencore, përfshirë 882,000 minj dhe 144,060 minj të vegjël.

Studiuesit besojnë se përdorimi i planarianëve mund të reduktojë ndjeshëm nevojën për brejtës në laboratorë dhe njëkohësisht të kontribuojë në zhvillimin e trajtimeve të reja për sëmundje të rënda mendore.

The post Si krimbat e vegjël nga liqenet dhe lumenjtë mund të ndihmojnë në trajtimin e skizofrenisë appeared first on iconstyle.al.

Nga Gazeta ‘Si’– Shumë njerëz nuk e imagjinojnë dot mëngjesin pa një filxhan kafe. Por një pyetje që vazhdon të qarkullojë është: A është e dëmshme kafeja me stomakun bosh?

Mendohet se për shkak të hidhësisë së saj, kafeja mund të stimulojë prodhimin e acidit në stomak, duke irrituar mukozën dhe duke përkeqësuar simptoma si urthi, refluksi, sindroma e zorrës së irrituar apo edhe ulçera. Kjo është arsyeja pse shumë këshillojnë që të mos konsumohet pa ngrënë më parë.

Megjithatë, studimet shkencore nuk e mbështesin plotësisht këtë ide. Deri më tani, nuk ka prova të forta që të tregojnë një lidhje direkte midis pirjes së kafesë (me ose pa ushqim) dhe problemeve serioze me tretjen.

Pra, cili është konkluzioni?

Pavarësisht miteve që qarkullojnë, shkenca sugjeron se pirja e kafesë me stomakun bosh nuk është domosdoshmërisht e dëmshme – të paktën për shumicën e njerëzve.

Nëse ndjeni shqetësime pas konsumimit të kafesë në mëngjes, provoni ta pini pasi të keni ngrënë. Nëse vëreni përmirësim, përshtateni rutinën sipas nevojës.

Nga ana tjetër, nëse vuani nga urthi kronik, gastriti ose ulçerat, duhet ta shmangni konsumin e kafesë me stomakun bosh dhe të konsultoheni me mjekun.

Koha më e mirë për të pirë kafe

Ja çfarë thonë ekspertët për kohën ideale për të shijuar një kafe:

• Kafeja e mëngjesit rrit nivelin e kortizolit, duke ju bërë të ndiheni më të ngarkuar.

• Kafeja e natës mund (ose jo, në varësi të metabolizmit) të ndikojë te gjumi.

Nëse kërkoni një moment perfekt për kafenë tuaj, një filxhan mes orës 9:30 dhe 11:00 të mëngjesit mund të jetë më efektiv. Në këtë periudhë, niveli i kortizolit fillon të bjerë, dhe ndikimi i kafeinës mund të jetë më i dobishëm.

The post A është vërtet e dëmshme të pish kafe me stomakun bosh? appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – Në Europë, “ngjarjet ekstreme të motit janë një emergjencë shëndetësore, jo vetëm një emergjencë klimatike”, shkruan Komisioni Pan-Europian i OBSH-së për Klimën dhe Shëndetin, në një letër të hapur drejtuar qeverive anëtare.

“Rajoni Europian po përjeton valë të nxehti rekord, gjithnjë e më të shpeshta, intensive dhe vdekjeprurëse”, thuhet në të.

“Vdekshmëria e lidhur me nxehtësinë është rritur me 30% gjatë dy dekadave të fundit, me mbi 100,000 vdekje” dhe “numri i të vdekurve pritet të rritet në vitet që vijnë”, shtojnë ekspertët, duke bërë thirrje për përpjekje më të mëdha për të luftuar ndryshimet klimatike.

“Këto ngjarje”, – sqaron letra nga Komisioni Pan-Europian, “nuk janë vetëm bezdisëse, ato janë një vrasës i heshtur. Numri i tyre shpesh fshihet në regjistrat e vdekjeve, si goditje në tru, atak në zemër ose dështim i frymëmarrjes. Por shkaku është i qartë. Të moshuarit, personat me aftësi të kufizuara dhe ata që jetojnë në banesa me cilësi të dobët, janë veçanërisht në rrezik. E njëjta gjë vlen edhe për gratë shtatzëna, fëmijët e vegjël dhe punëtorët në natyrë të ekspozuar ndaj temperaturave të larta të rrezikshme. Efektet nuk janë vetëm të menjëhershme: ato ndikojnë në jetë dhe jetesë, duke dëmtuar shëndetin mendor dhe mirëqenien, duke ulur produktivitetin, duke dëmtuar të korrat, duke rritur faturat e energjisë dhe duke rënduar infrastrukturën jetësore”.

Në letër, Komisioni i OBSH-së, thekson se temperaturat në rritje po ndryshojnë peizazhin e sëmundjeve infektive dhe po rrisin presionin mbi shërbimet shëndetësore europiane.

“Ndryshimi i klimës po nxit përhapjen e sëmundjeve dikur të rralla në rajon”, thuhet në të. “Rastet e dengos (infeksion viral) të transmetuara në nivel lokal në Bashkimin Europian dhe Zonën Ekonomike Europiane, u rritën me 368% midis viteve 2022 dhe 2024”.

Shërbimet e kujdesit shëndetësor janë gjithashtu gjithnjë e më të tendosura. “Dhomat e urgjencës përjetojnë rritje të shtrimeve në spital gjatë valëve të të nxehtit, veçanërisht për sëmundjet e zemrës, mushkërive dhe veshkave”, vazhdon dokumenti.

“Shëndeti mendor preket gjithashtu: gjumi përkeqësohet, ankthi përkeqësohet dhe funksioni njohës bie. Ndërkohë, njerëzit me probleme të shëndetit mendor janë në rrezik në rritje për goditje nga nxehtësia dhe shtrime në spital, pasi disa ilaçe me recetë zvogëlojnë aftësinë e trupit për të rregulluar temperaturën e vet”.

Nxehtësia gjithashtu rrit problemet për punëtorët dhe infrastrukturën: “Punonjësit e kujdesit shëndetësor janë në rrezik të goditjes nga nxehtësia dhe lodhja nga puna, ndërsa sistemet në të cilat ata mbështeten, nga ftohja, deri te teknologjia e informacionit, janë në rrezik dështimi”, përfundojnë ekspertët, duke theksuar se “këto dobësi nuk janë të izoluara: ato janë sistemike dhe në rritje”.

Për Komisionin Pan-Evropian të OBSH-së, “kriza klimatike është një krizë shëndetësore dhe për këtë arsye veprimi klimatik është veprim shëndetësor. Ndotja e ajrit shkakton mbi 500,000 vdekje të parakohshme në vit në Rajonin Europian, shumë prej të cilave i atribuohen lëndëve djegëse fosile. Lajmi i mirë është se shumë zgjidhje klimatike janë gjithashtu zgjidhje që mbrojnë dhe promovojnë shëndetin”.

Së pari, “ulja e emetimeve do të thotë ajër më i pastër dhe më pak vdekje, duke shpëtuar potencialisht mbi 5 milionë jetë në nivel global falë ndotjes së reduktuar të ajrit. Zgjerimi i hapësirave të gjelbra në qytete zvogëlon ekspozimin ndaj nxehtësisë, përmirëson shëndetin mendor, ul faturat e energjisë dhe thith karbonin. Rritja e gjelbërimit urban me 30% mund të zvogëlojë vdekjet që lidhen me nxehtësinë deri në 40%. Këto janë përfitime për shëndetin, barazinë dhe ekonominë”.

Këto zgjidhje, përfundon letra, “jo vetëm që janë efektive, por përfaqësojnë edhe investime të zgjuara. Nevojiten metoda të reja për matjen e progresit që i vendosin shëndetin, mirëqenien, barazinë dhe qëndrueshmërinë në thelb. Në muajt në vijim, ne do të paraqesim një sërë rekomandimesh ndërsektoriale të guximshme, por të zbatueshme, për të adresuar krizën klimatike dhe për të mbrojtur shëndetin. Kjo nuk është koha për masa gjysmake. Është koha për veprime të jashtëzakonshme”.

The post ‘Një vrasës i heshtur’, alarmi i OBSH: Vala e të nxehtit emergjencë shëndetësore në Europë appeared first on Gazeta Si.

Proteina është një element thelbësor për trupin tonë, i përfshirë në procese jetike si transporti i oksigjenit, funksioni i sistemit imunitar, dhe zhvillimi. Por, a mund të dëmtojë shëndetin një konsum i tepërt i proteinave?

Nevojat ditore për proteinën
Sasia e proteinave që ju nevojitet varet nga pesha, mosha, niveli i aktivitetit fizik dhe gjendja e përgjithshme shëndetësore. Për individët aktivë fizikisht, rekomandohen sasi më të mëdha se norma e zakonshme prej 0.8g/kg peshë trupore. Po ashtu, gratë shtatzëna, të moshuarit, dhe ata me kushte mjekësore të veçanta kanë nevoja më të larta.

A janë dietat me proteina të larta të dëmshme?
Disa studime kanë ngritur shqetësime për ndikimin e dietave me proteina të larta në shëndetin e zemrës, veshkave dhe kockave, por kërkimet e fundit sugjerojnë se dietat e tilla nuk janë aq të dëmshme siç mendohej. Faktikisht, disa studime tregojnë se dieta me proteina të larta mund të përmirësojë densitetin mineral të kockave dhe të ulë rrezikun e frakturave.

Nëse po mendoni të shtoni më shumë proteina në dietën tuaj, është e rëndësishme të konsultoheni me një profesionist shëndetësor për të siguruar një balancë të shëndetshme dhe të përshtatshme për nevojat tuaja.

The post A është e dëmshme të konsumosh më shumë proteina se sa nevojitet? appeared first on iconstyle.al.

Nga Gazeta ‘Si’- Barna të tilla si Ozempic, kanë ndryshuar mënyrën se si mjekët menaxhojnë diabetin dhe obezitetin në të gjithë botën.

Të njohura kolektivisht si agonistë të GLP-1 , këto barna imitojnë hormonin GLP-1. Kjo kufizon si urinë ashtu edhe interesin për ushqim, duke i ndihmuar përdoruesit të humbin peshë dhe ndihmon në kontrollin e niveleve të sheqerit në gjak.

Por dy studime të reja të publikuara sot tregojnë se njerëzit që marrin këto barna mund të kenë një rrezik të vogël në rritje për sëmundje serioze të syve dhe humbje të shikimit.

Çfarë dëmtimesh mund të ndodhin?

Neuropatia optike iskemike anteriore jo-arteritike, ose NAION, është një gjendje e rrallë por shkatërruese e syrit që ndodh kur rrjedhja e gjakut në nervin optik zvogëlohet ose bllokohet papritur. Quhet edhe “goditje në sy”.

Shkaku i saktë i NAION mbetet i paqartë dhe nuk ka trajtime aktuale në dispozicion. Njerëzit me diabet janë në rrezik në rritje për të zhvilluar NAION.

Ndryshe nga sëmundjet e tjera të syrit që zhvillohen gradualisht, NAION shkakton një humbje të papritur dhe pa dhimbje të shikimit. Pacientët zakonisht e vënë re këtë gjendje kur zgjohen dhe zbulojnë se kanë humbur shikimin në njërin sy.

Shikimi tenton të përkeqësohet gjatë disa javësh dhe stabilizohet ngadalë. Rimëkëmbja e shikimit është e ndryshueshme, por rreth 70% e njerëzve nuk përjetojnë përmirësim në shikimin e tyre.

Çfarë kanë treguar hulumtimet e mëparshme?

Një studim i mëparshëm nga viti 2024 zbuloi se pjesëmarrësit të cilëve u përshkruhej semaglutidi për diabetin kishin katër herë më shumë gjasa të zhvillonin NAION. Për ata që e merrnin për humbje peshe, rreziku ishte pothuajse tetë herë më i lartë.

Në qershor, Agjencia Evropiane e Barnave arriti në përfundimin se NAION përfaqësonte një efekt anësor “shumë të rrallë” të barnave semaglutide: një shans një në 10.000. Për herë të parë për rregullatorët e barnave, agjencia tani kërkon që etiketat e produkteve të përfshijnë NAION si një rrezik të dokumentuar.

Megjithatë, studimet e fundit sugjerojnë se rreziqet mund të jenë më të ulëta nga sa menduam fillimisht.

Përveç NAION, ka edhe prova që sugjerojnë se ilaçet GLP-1 mund të përkeqësojnë sëmundjen diabetike të syve, e njohur edhe si retinopati diabetike. Kjo ndodh kur nivelet e larta të sheqerit në gjak dëmtojnë enët e vogla të gjakut në retinë, gjë që mund të çojë në humbje të shikimit.

Mund të tingëllojë kundër intuitës, por uljet e shpejta të sheqerit në gjak mund të destabilizojnë gjithashtu enët e brishta të gjakut në retinë dhe të çojnë në gjakderdhje.

Çfarë thonë studimet e reja?

Dy studime të publikuara rishtazi hetuan njerëz me diabet të tipit 2 që jetonin në Shtetet e Bashkuara për dy vjet. Studimet shqyrtuan të dhënat mjekësore të 159,000 deri në 185,000 njerëzve.

Një studim zbuloi se semaglutidi ose tirzepatidi shoqërohej me një rrezik më modest të zhvillimit të NAION nga sa mendohej më parë. Nga 159,000 njerëz me diabet të tipit 2 që po merrnin këto ilaçe, 35 persona (0.04%) zhvilluan NAION, krahasuar me 19 pacientë (0.02%) në grupin krahasues.

Studiuesit gjetën gjithashtu një rrezik në rritje të zhvillimit të “çrregullimeve të tjera të nervit optik”. Megjithatë, është e paqartë se çfarë lloj çrregullimesh të nervit optik përfshin kjo, pasi kodet e kartelave mjekësore të përdorura nuk e specifikuan.

Në kundërshtim me këtë, studimi i dytë nuk gjeti një rrezik në rritje të NAION tek ata që merrnin barna GLP-1.

Megjithatë, studiuesit gjetën një rritje të vogël në numrin e njerëzve që zhvillonin retinopati diabetike në ata që u ishin përshkruar ilaçet GLP-1.

Por në përgjithësi, pjesëmarrësit në ilaçet GLP-1 përjetuan më pak ndërlikime kërcënuese për shikimin që lidhen me retinopatinë diabetike dhe kërkuan trajtime më pak invazive të syve krahasuar me grupin që merrte ilaçe të tjera për diabetin.

Studime të mëtejshme janë ende të nevojshme për të kuptuar se si ilaçet GLP-1 mund të çojnë në ndërlikime në sy. Një provë klinike pesëvjeçare aktuale po studion efektet afatgjata të semaglutideve dhe sëmundjes diabetike të syve në 1.500 persona, gjë që duhet të na tregojë më shumë rreth rreziqeve okulare në të ardhmen.

Çfarë do të thotë kjo për njerëzit që marrin ilaçe GLP-1?

NAION është një gjendje serioze. Por ne duhet të gjejmë një ekuilibër midis këtyre (dhe rreziqeve të tjera) dhe përfitimeve të ilaçeve GLP-1 në kujdesin për diabetin, trajtimin e obezitetit, uljen e rreziqeve të atakut në zemër dhe zgjatjen e jetës.

Çelësi qëndron në vendimmarrjen e informuar dhe identifikimin e niveleve të ndryshme të rrezikut.

Njerëzit me faktorë të shumtë rreziku NAION – siç janë apnea e gjumit, presioni i lartë i gjakut dhe diabeti – duhet t’i nënshtrohen një shqyrtimi të kujdesshëm me mjekun e tyre që i trajton përpara se të fillojnë këto ilaçe.

Edhe pse NAION mund të ndodhë pa paralajmërim, ekzaminimet e rregullta gjithëpërfshirëse të syve me optometrin ose oftalmologun tuaj shërbejnë ende për qëllime të rëndësishme. Ata mund të zbulojnë probleme të tjera të syve që lidhen me ilaçet, duke përfshirë përkeqësimin e retinopatisë diabetike, dhe mund të identifikojnë pacientët me koka nervore optike të mbingarkuara.

Është gjithashtu e rëndësishme t’u tregoni atyre nëse po merrni ilaçe GLP-1 në mënyrë që ata të mund të monitorojnë nga afër shëndetin e syve tuaj.

Burimi: The conversation/Përshtati Gazeta Si

The post Studimi- Ozempic mund të shkaktojë dëmtime serioze në sy appeared first on Gazeta Si.

Disa dietologë kanë ndarë rutinat e tyre të mëngjesit që i ndihmojnë të qëndrojnë të shëndetshëm, të ekuilibruar dhe me energji gjatë gjithë ditës. Ja cilat janë zakonet e tyre kryesore:

• Një gotë e madhe me ujë
  Para çdo gjëje tjetër, dietologët rekomandojnë të pini ujë për të hidratuar trupin pas gjumit dhe për të ndihmuar tretjen dhe funksionimin e organizmit.

• Mëngjesi i pasur me proteina
  Ata preferojnë të hanë brenda një ose dy orëve nga zgjimi, madje edhe nëse kanë shumë pak uri. Ushqime të tilla si smoothie, fruta me gjalpë arrash, vezë me avokado apo tërshërë janë ndër më të preferuarat.

• Kontrollimi i planit të kujdesit personal
  Një dietologe thekson rëndësinë e planifikimit të aktiviteteve të ditës dhe vetëkujdesit, duke ndihmuar në organizimin e mendimeve dhe reduktimin e stresit.

• Momente qetësie para fillimit të ditës
  Leximi, shkrimi apo një shëtitje e shkurtër jashtë janë zakone të mirëmbajtjes së trupit dhe mendjes për një fillim të qetë dhe të fokusuar.

• Hidratimi me minerale
  Uji i pasuruar me minerale, si pika minerale ose kripë deti, ndihmon në rimbushjen e elektroliteve të humbura gjatë natës dhe mbështet energjinë e qelizave.

• Dalja jashtë në dritën e diellit
  Ekspozimi ndaj dritës natyrale të mëngjesit ndihmon në rregullimin e ritmit cirkadian, përmirëson humorin, energjinë dhe cilësinë e gjumit.

• Çaji i ngrohtë me mjaltë
  Ky zakon mbështet sistemin imunitar dhe ka veti anti-inflamatore dhe antioksiduese, duke sjellë përfitime të shumta shëndetësore.

• Përfshirja e fibrave në mëngjes
  Tërshëra, fara chia dhe manaferra janë të preferuara për mbështetjen e tretjes dhe shëndetit të zemrës.

• Kafeja si fillim i ditës
  Shumë dietologë e përfshijnë kafenë për të marrë energji dhe përfitime të tjera bioaktive për trurin dhe zemrën.

• Qasja personale ndaj synimeve për një jetë të shëndetshme
  Fillimi i ditës me ushqime dhe rutina të shëndetshme ndihmon në mbajtjen e fokusit dhe motivimit për zgjedhje të mira gjatë gjithë ditës.

The post 10 zakone të mëngjesit që dietologët nuk i anashkalojnë kurrë për një ditë të suksesshme dhe shëndet të mirë appeared first on iconstyle.al.

Funksioni i zorrëve është një “barometër” i gjendjes sonë të përgjithshme shëndetësore dhe një fushë e kërkimit shkencor dinamik , me studime të shumta moderne që kanë treguar se një zorrë e shëndetshme është një aleat i sistemit imunitar dhe zemrës, si dhe i humorit dhe shëndetit mendor në përgjithësi.

Megjithatë, shumë aspekte të stilit të jetesës moderne, siç janë stresi, gjumi i pamjaftueshëm, konsumi i ushqimeve të përpunuara dhe me shumë sheqer, si dhe marrja e antibiotikëve , mund të prishin përbërjen e mikrobiomës së zorrëve (popullata totale mikrobike që jeton në zorrët tona).

Kjo nga ana tjetër mund të ndikojë në aspekte të tjera të shëndetit tonë, siç janë zemra, sistemi imunitar, funksioni i trurit, procesi i tretjes, lëkura, pesha, nivelet e hormoneve, si dhe aftësia e trupit për të thithur lëndë ushqyese.

Pra, le të shohim disa shenja ose zakone që mund të tregojnë se duhet të kujdesemi për shëndetin e zorrëve tona.

Çrregullime stomaku: Simptoma të tilla si fryrja, kapsllëku, diarreja dhe urthi mund të jenë shenja të funksionit të dobët të zorrëve.

Dietë e dobët: Një dietë e pasur me ushqime të përpunuara dhe sheqerna të shtuara mund të zvogëlojë sasinë e baktereve të mira në zorrë. Ky çekuilibër nga ana tjetër mund të shkaktojë rritje të dëshirës për sheqer, gjë që mund të dëmtojë më tej zorrët tuaja.

Sasi të larta të sheqernave të rafinuara, veçanërisht shurupit të misrit me fruktozë të lartë, janë lidhur me rritjen e inflamacionit në trup.

Shtim ose humbje e paqëllimshme në peshë: Nëse shtoni ose humbni peshë pa bërë ndryshime në dietën ose ushtrimet tuaja, kjo mund të jetë një shenjë e funksionit jo të duhur të zorrëve, gjë që mund të ndikojë në aftësinë e trupit për të thithur lëndë ushqyese, për të rregulluar sheqerin në gjak dhe për të ruajtur yndyrën.

Humbja e peshës mund të jetë për shkak të rritjes së tepërt të mikrobeve të zorrëve, ndërsa shtimi në peshë mund të jetë për shkak të rezistencës ndaj insulinës ose dëshirës për të ngrënë shumë për shkak të përthithjes së reduktuar të lëndëve ushqyese.

Çrregullime të gjumit ose lodhje e vazhdueshme: Funksioni i dobët i zorrëve mund të kontribuojë në çrregullime të gjumit që më pas çojnë në lodhje kronike. Serotonina, një hormon që ndikon në humor dhe gjumë, prodhohet kryesisht në zorrë, prandaj nëse funksioni i saj çrregullohet, edhe gjumi juaj mund të preket.

Irritime të lëkurës: Gjendjet e lëkurës si ekzema mund të lidhen me një zorrë të pashëndetshme. Inflamacioni në zorrë i shkaktuar nga një dietë e dobët ose alergjitë ushqimore mund të shkaktojë rritje të “rrjedhjes” së proteinave të caktuara në trup, gjë që nga ana tjetër mund të shkaktojë irritime të lëkurës.

Intoleranca ndaj ushqimit: Është rezultat i vështirësisë në tretjen e ushqimeve të caktuara (ndryshon nga alergjia ndaj ushqimit, e cila shkaktohet nga një reagim i sistemit imunitar ndaj ushqimeve të caktuara).

Besohet se intoleranca ndaj ushqimeve të caktuara mund të jetë për shkak të një çekuilibri të baktereve në zorrë, gjë që mund të çojë në vështirësi në tretjen e këtyre ushqimeve dhe simptoma të pakëndshme si fryrje, gazra, diarre, dhimbje barku dhe të përziera.

Çfarë mund të bësh?

Lehtësim nga stresi: Stresi kronik është i dëmshëm për të gjithë trupin, përfshirë edhe zorrët. Disa mënyra për të ulur stresin mund të përfshijnë meditimin, ecjen, masazhin, kalimin e kohës me miqtë ose familjen, shpërndarjen e vajrave esencialë, uljen e konsumit të kafesë, më shumë të qeshurat dhe jogën.

Flini mjaftueshëm: Gjumi i pamjaftueshëm ose gjumi me cilësi të dobët mund të ketë efekte serioze në shëndetin e zorrëve dhe anasjelltas. Mundohuni të flini të paktën 7-8 orë gjumë çdo natë dhe konsultohuni me një specialist nëse keni probleme të vazhdueshme me gjumin.

Mos ha shpejt: Përtypja e plotë e ushqimit dhe ngrënia e vakteve më ngadalë mund të ndihmojë në tretjen dhe përthithjen e plotë të lëndëve ushqyese.

Qëndroni të hidratuar: Pirja e shumë ujit është treguar se ka një efekt të dobishëm në rreshtimin mbrojtës të zorrëve, si dhe në ekuilibrin e baktereve të mira në zorrë.

Provoni probiotikë ose prebiotikë: Shtimi i një suplementi probiotik ose prebiotik në dietën tuaj mund të jetë një mënyrë e mirë për të përmirësuar shëndetin e zorrëve. Konsultohuni më parë me mjekun tuaj.

The post Gjashtë shenja që “bërtasin” se zorra juaj ka një problem appeared first on iconstyle.al.

Studimi sugjeron që disa baktere që gjenden në zorrë mund të shkaktojnë pagjumësi.

Nëse keni luftuar ndonjëherë me pagjumësinë, ndoshta jeni të njohur me faktorët e zakonshëm: stresin, kafeinën, alkoolin, problemet themelore shëndetësore ose efektet anësore nga ilaçet, për të përmendur disa.
Por çelësi i pagjumësisë kronike mund të fshihet thellë në zorrë – të paktën pjesërisht, sipas një studimi të ri në revistën General Psychiatry.

Rreth 10 përqind e të rriturve vuajnë nga pagjumësia e rregullt, dhe 20 përqind e tjerë përjetojnë simptoma të rastit, të cilat përfshijnë vështirësi në rënien në gjumë dhe cilësi të dobët të gjumit, si dhe efekte gjatë ditës si nervozizëm ose lodhje.

Hulumtime të tjera kanë treguar një lidhje midis pagjumësisë dhe shëndetit të zorrëve përmes të ashtuquajturit bosht zorrë-tru, por gjetjet e fundit ofrojnë “prova paraprake” se përbërja e mikrobiomës së zorrëve mund të shkaktojë gjumë të dobët, thanë autorët e studimit.

Analiza u mbështet në të dhënat gjenetike nga gati 387,000 pacientë me pagjumësi, si dhe në të dhënat e mikrobiomës së zorrëve të gati 27,000 njerëzve.

Ai identifikoi një lidhje reciproke midis pagjumësisë dhe llojeve të caktuara të baktereve që gjenden në zorrë. Kjo do të thotë që këto baktere rrisnin rrezikun e pagjumësisë, ndërsa çrregullimi i gjumit gjithashtu dukej se i bënte bakteret më të zakonshme.

Katërmbëdhjetë grupe bakteresh rritën rrezikun e pagjumësisë me 1 deri në 4 përqind. Tetë grupe e ulën rrezikun me 1 deri në 3 përqind.

Ndërkohë, njerëzit që kishin pagjumësi kishin nivele shumë më të ulëta të shtatë grupeve të baktereve dhe nivele dukshëm më të larta të 12 llojeve të baktereve.

Mikrobioma e zorrëve përbëhet nga baktere, kërpudha dhe viruse që jetojnë natyrshëm në trupin tonë dhe mund të ndihmojnë dhe dëmtojnë shëndetin tonë. Këto mikrobe komunikojnë me qeliza të tjera për të ndihmuar në tretjen e ushqimit, për të rregulluar sistemin imunitar dhe për të shkatërruar mikroorganizmat e tjerë të dëmshëm.

Ende nuk është e qartë saktësisht pse shëndeti i zorrëve dhe gjumi duket se janë të lidhura, thanë studiuesit. Një teori është se pagjumësia ndikon në nivelin e serotoninës dhe dopaminës në trup – lajmëtarë kimikë të përfshirë në ciklin e gjumit – të cilët nga ana tjetër e nxisin zorrën të prodhojë këta neurotransmetues.
Shtigje të tjera të mundshme përfshijnë rregullimin imunitar, inflamacionin dhe mekanizma të tjerë molekularë dhe qelizorë, thanë ata.

“Në përgjithësi, efektet e ndërthurura të pagjumësisë në mikrobiotën e zorrëve dhe anasjelltas, përfaqësojnë një marrëdhënie komplekse dypalëshe”, thanë ata.

Studimi ka disa kufizime. Shumica e pjesëmarrësve ishin me prejardhje evropiane, kështu që rezultatet mund të mos vlejnë për grupet e tjera. Dieta dhe faktorë të tjerë të stilit të jetesës që mund të ndikojnë në shëndetin e zorrëve të njerëzve gjithashtu nuk u morën në konsideratë.

Megjithatë, studiuesit thanë se gjetjet mund të ndihmojnë në frymëzimin e trajtimeve të ardhshme për pagjumësinë që lidhen me mikrobiomën, për shembull përdorimi i probiotikëve, prebiotikëve ose transplantimi i fekaleve.

The post Nuk mund të flini? Shëndeti i zorrëve mund të jetë pjesërisht fajtor appeared first on iconstyle.al.

Një fenomen shqetësues që ka bërë jehonë së fundmi është zhvillimi i pyodermës faciale, një gjendje e cila prek kryesisht gratë e reja dhe shpesh lidhet me ndryshimet hormonale gjatë shtatzënisë. Një rast i tillë, i shpërndarë përmes një videoje virale në TikTok nga një grua nga Malajzia, ka tërhequr vëmendjen e shumë njerëzve, pasi ajo ka përjetuar një ndryshim të papritur në lëkurën e saj gjatë periudhës së shtatzënisë.

@ayyitslala

Survived 9 months of chaos, cried over my face more than I’d like to admit, and now I’m officially someone’s mom Healing in progress…

♬ The Winner Is… – DeVotchKa Version – DeVotchKa

Çfarë është Pyoderma Faciale?

Pyoderma faciale, e njohur ndryshe si rosacea fulminans, është një gjendje e rrallë që ndodh te gratë e reja, dhe shpesh mund të ngatërrohet me akne të rënda. Kjo gjendje shkakton shfaqjen e akneve të mëdha të kuqe, nodulave dhe plasaritjeve në lëkurën e fytyrës, dhe mund të lërë shenja pas përkeqësimit. Ndryshe nga aknet dhe rosacea, pyoderma faciale ndodhet vetëm në fytyrë dhe është më e rëndë, duke e bërë pamjen e personit të ndryshojë drastikisht.

Pse ndodh gjatë shtatzënisë?

Në rastin konkret, gruaja nga Malajzia, pas shtatzënisë, filloi të vërejë se lëkura e saj po përkeqësohej, duke u bërë e kuqe dhe me shenja të dukshme. Pavarësisht që kjo është një gjendje e rëndë, ajo është një pasojë e ndryshimeve të forta hormonale që ndodhin gjatë shtatzënisë, kur trupi i gruas përjeton shpërthime të ndryshimeve që ndodhin në nivel hormonal. Kjo gjendje mund të shpërthejë në mënyrë të papritur dhe të zgjasë vetëm disa muaj, duke u përmirësuar pas lindjes së fëmijës.

Rastet dhe studimet

Mjekët shpjegojnë se pyoderma faciale shpesh mund të jetë një efekt i hormonëve të shtatzënisë dhe mund të shkaktojë reagime të papritura në lëkurë. Është një nga shumë simptomat që mund të shoqërojnë gratë gjatë periudhës së shtatzënisë, duke përfshirë ndryshime në lëkurë, flokë dhe shëndetin mendor. Pjesa më e madhe e grave që preken nga kjo gjendje, nuk e kanë diagnozën menjëherë, pasi nuk është një gjendje shumë e njohur dhe shpesh ngatërrohet me kushte të tjera.

Çfarë thonë ekspertët?

Dr. Zachary Rubin, një mjek i njohur në fushën e dermatologjisë, shpjegoi se ky fenomen ndodh në disa raste gjatë shtatzënisë për shkak të ndryshimeve hormonale. Ai ka theksuar se ky lloj i gjendjes është më i zakonshëm te gratë të cilat janë të reja dhe ka pasur raste të ngjashme që janë trajtuar me antibiotikë dhe steroidë për të ulur inflamacionin dhe për të ndihmuar përmirësimin e lëkurës.

Përmirësimi pas lindjes

Pas lindjes së fëmijës, shumë gra vërejnë përmirësime në gjendjen e lëkurës së tyre. Ky është edhe rasti i gruas që ka postuar video në TikTok, e cila ka ndarë me fansat se gjendja e saj ka filluar të përmirësohet pas lindjes. Ajo ka kërkuar mbështetje nga mjekët dhe ka ndjekur trajtime të ndryshme për menaxhimin e kësaj gjendjeje.

@ayyitslala

This is my healing journey. I started my first treatment at @Euphie Malaysia and will update more!

♬ original sound – ayyitslala – ayyitslala

The post Pyoderma faciale dhe ndryshimet hormonale gjatë shtatzënisë: Fenomeni që ndryshon lëkurën e gruas appeared first on iconstyle.al.

Nga Gazeta ‘Si’- Në Shqipëri po qarkullon intensivisht Covid-19 dhe virozat gastroenterite të cilat prekin aparatin tretës.

Sipas të dhënave që raportohen nga spitalet, mësohet se gjatë periudhës së korrikut dhe javës së parë të gushtit, është rritur ndjeshëm numri i pacientëve me simptomat e covid, temperaturë e moderuar deri në 38, dhimbje grykësh dhe trupi.

Mjekja e familjes Suela Dodani, në një prononcim për “Gazetasi.al”, thotë se moshat aktive janë më të prekurit, 18-35-vjeç.

“Ka patur shtim të rasteve me viroza të stinës, të ngjashme me covid por dhe raste gastroenterite që në situata të rënduara ne i drejtojmë në urgjencën e Infektivit në QSUT.

Të prekur nga virozat janë pothuajse të gjitha moshat, ndaj kujdesi duhet shtuar në këto ditë të nxehta kur temperaturat janë të larta dhe gjendja shëndetësore rëndohet edhe më shumë nëse ekspozohemi në diell”, thotë mjekja Dodani.

Të dhënat e raportuara në javën e fundit të korrikut, treguan se rastet pozitive me covid-19 janë rritur, referuar rasteve të paraqitura në shërbimin parësor dhe spitalor.

Bazuar në zbulimet e SARS-CoV-2, tendencat në rritje në zbulime dhe pozitivitet të testit vazhdojnë të vërehen në vende të shumta.

Në përgjithësi, qarkullimi i gripit dhe RSV ka mbetur i ulët pas epidemive të dimrit. Pas një periudhe dimërore me qarkullim të kufizuar të SARS-CoV-2, një rritje e qëndrueshme e treguesve të qarkullimit të SARS-CoV-2 është vërejtur në disa vende.

Megjithatë, pranimet në spital të SARS-CoV-2, pranimet në kujdes intensiv dhe vdekjet në përgjithësi mbeten më të ulëta se gjatë së njëjtës periudhë në vitin 2024.

Individët e moshës 65 vjeç e lart vazhdojnë të jenë në rrezik të shtuar për të zhvilluar rezultate të rënda të COVID-19, duke përfshirë shtrimin në spital, shtrimin në kujdes intensiv dhe vdekjen.

Pas një dimri me qarkullim të ulët të SARS-CoV-2, imuniteti i popullsisë kundër SARS-CoV-2 mund të jetë ulur pjesërisht. Pozitiviteti i testit për SARS-CoV-2 është aktualisht më i lartë se ai për viruset e tjera të frymëmarrjes. Kjo mund të çojë në disa rritje të shtrimeve në spital të COVID-19, veçanërisht tek të rriturit e moshuar dhe njerëzit e prekshëm ndaj rezultateve të rënda, siç përshkruhet në përditësimin epidemiologjik të publikuar së fundmi nga ECDC.

Qendra e Kontrollit të Sëmundjeve në Bashkimin Evropian po monitoron shkallët e sëmundjeve të frymëmarrjes dhe aktivitetin e virusit në të gjithë BE/EEA-në.

ECDC dhe OBSH rekomandojnë për vigjilencë pasi rritjet e treguesve epidemiologjikë, po ndodhin në mjediset me popullata të prekshme ndaj sëmundjeve të rënda dhe ndaj rritjes së sëmundjeve të rënda.

Udhëzimet e ECDC/OBSH rekomandojnë që mbikëqyrja e viruseve të frymëmarrjes të mbahet gjatë gjithë vitit.

Vaksinimi është masa më efektive për mbrojtjen kundër formave më të rënda të sëmundjeve virale të frymëmarrjes.

Ata që janë të kualifikuar për vaksinim, veçanërisht ata me rrezik më të lartë për rezultate të rënda, inkurajohen të vaksinohen në përputhje me rekomandimet kombëtare.

Vendet duhet të sigurohen që të zbatohen praktikat e parandalimit dhe kontrollit të infeksioneve në mjediset e kujdesit shëndetësor.

Mbajtja e maskave në mjedise të tilla si repartet me rrezik të lartë dhe institucionet e kujdesit afatgjatë mund të ndihmojë në mbrojtjen e popullatave me rrezik të lartë për sëmundje.

The post Shtohet numri i shtrimeve në spitale/ Covid-19 e virozat gastroenterite, rastet më të shpeshta appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘Si’– Ekziston një probabilitet i lartë që të jeni duke bërë disa gabime kyçe me hidratimin pa e ditur fare, të cilat mund t’ju bëjnë të mos ndiheni mirë.

Sigurisht, hidratimi i duhur është i rëndësishëm në çdo kohë të vitit, pasi marrja e mjaftueshme e lëngjeve është thelbësore për pothuajse çdo proces që ndodh në trupin tuaj, por është veçanërisht e rëndësishme gjatë motit të nxehtë.

Nxehtësia dhe lagështia shkaktojnë djersitje të shtuar, duke rezultuar në një shkallë shumë më të shpejtë të humbjes së ujit. Për shkak të kësaj, ju jeni në rrezik shumë më të lartë të dehidratimit në mot të ngrohtë – dhe duhet të merrni më shumë lëngje për të kompensuar ndryshimin.

“Mospirja mjaftueshëm e ujit mund të dëmtojë performancën fizike dhe mendore, dhe në raste ekstreme, mund të çojë në komplikacione serioze si goditja nga nxehtësia ose problemet me veshkat”, thotë për SELF Jennah Morgan, MD, një mjeke.

Lexoni më tej për të mësuar rreth gabimeve të zakonshme të hidratimit:

Ju i shihni tetë gota në ditë si një dozë të panegociueshme

Edhe pse tetë gota shpesh cilësohen si standardi universal për hidratim, besimi se është një lloj numri magjik i përshtatshëm për të gjithë “është në të vërtetë një mit”, thotë Nelson.

Përkundrazi, “sasia ideale” është shumë e individualizuar sepse varet nga një sërë faktorësh të ndryshëm: mosha, pesha, niveli i aktivitetit, shëndeti i përgjithshëm dhe më shumë, thotë ajo.

“Nuk ka një sasi të caktuar që duhet të pini çdo ditë.”

Megjithatë, shumica e njerëzve do të përfitonin nga më shumë se tetë gota ujë në ditë , sipas udhëzimeve aktuale.

Prisni derisa të keni etje për të pirë…

Etja është një ndjesi e keqinterpretuar shpesh. Në vend që të jetë një shenjë për të filluar hidratimin, në fakt është më shumë një zile alarmi që sinjalizon se jeni vonuar, sipas Nelson.

“Deri në atë pikë, mund të jeni tashmë pak të dehidratuar”, thotë Dr. Morgan. Në fakt, ndjesia e etjes zakonisht nuk aktivizohet derisa të keni humbur më shumë se 1.5 litra ujë përmes proceseve trupore si frymëmarrja, urinimi dhe djersitja – prandaj mos prisni deri atëherë për të pirë diçka.

Nuk pini lëngje gjatë stërvitjes

Hidratimi është i rëndësishëm pavarësisht nivelit të aktivitetit tuaj, por bëhet edhe më urgjent kur keni ushtrime fizike.

“Është e rëndësishme të hidratoheni paraprakisht dhe gjithashtu pas tyre”, thotë Nelson. Mungesa e H2O _që në fillim mund të ndikojë në performancën tuaj atletike në një numër mënyrash (si rritja e rrezikut të ngërçeve, dëmtimi i përqendrimit dhe ulja e fleksibilitetit, shpejtësisë dhe qëndrueshmërisë), kështu që pirja e mjaftueshme e ujit paraprakisht mund t’ju ndihmojë të tregoni aftësitë tuaja më të mira.

Ndërkohë, i gjithë ai mundim do t’ju dehidratojë më shpejt (faleminderit djersës!), kështu që pirja e mjaftueshme e ujit më pas ndihmon në rikuperim.

Nuk e mbani shënim konsumin tuaj

 “Shumë njerëz thjesht bëhen të zënë dhe nuk e kuptojnë sa pak kanë pirë”.

Kjo është arsyeja pse, thotë Nelson, duhet të jesh “vërtet i qëllimshëm” në qasjen tënde ndaj hidratimit – “duke ditur se ku ndodhesh që në fillim dhe nëse duhet të përmirësohesh”.

Ju i shmangni ushqimet e pasura me ujë

Lajm i fundit: Nuk është e thënë të pish një sasi të madhe për të arritur objektivin tënd të përditshëm të hidratimit. Në disa raste, të ngrënit mund të sjellë përfitime për fitimet e tua, thotë Nelson.

Meqenëse disa ushqime përbëhen pothuajse tërësisht nga H2O ₍ domethënë, mbi 90%!), konsumimi i ushqimeve me përmbajtje të lartë uji, si frutat dhe perimet, mund të kontribuojë në konsumin tuaj të përgjithshëm të lëngjeve, veçanërisht nëse jeni në prag të hidratimit të mjaftueshëm.

Që të jemi të qartë, nuk duhet të mbështeteni vetëm te ushqimi për të gjithë sasinë e ujit që merrni çdo ditë, sipas Levit: Ne “patjetër duhet të pimë” ende, thotë ajo. Duke hequr këtë paralajmërim, opsionet e forta përfshijnë portokallin (88% ujë), pjepërin (90%), luleshtrydhet (92%), shalqirin (92%), kungulleshkat (94%), kastravecat (95%) dhe sallatën jeshile (96%), për të mos përmendur ushqimet e lëngshme si supat, smoothiet.

Ju mbështeteni shumë te pijet me sheqer…

“Ndërsa të gjitha llojet e pijeve na furnizojnë me lëngje, duhet të jemi të vetëdijshëm se në cilat lloje pijesh mbështetemi për të qëndruar të hidratuar”, thotë Levi. Jo të gjitha janë krijuar njësoj: Llojet e sheqerosura – mendoni për pijet e gazuara, kafetë e bëra me shurupe të ëmbla dhe shumë lëngje frutash, sipas Levit – “mund të kenë shije freskuese, por nuk hidratojnë aq me efikasitet sa uji”, thotë.

Ato madje mund të kenë një efekt dehidratues, pasi molekulat e sheqerit nxjerrin ujin nga trupi juaj në gjak.

Nuk e rregulloni kurrë marrjen e lëngjeve

Nevojat tuaja për hidratim nuk janë fikse; ato mund të luhaten në varësi të situatës suaj. Siç e përmendëm më parë, ” keni nevojë për më shumë lëngje kur jeni aktiv ose kur është vapë jashtë”, thotë Dr. Morgan, por faktorë të tjerë rreziku gjithashtu mund të rrisin nevojat tuaja për hidratim, si sëmundja. Në rast të etheve , të vjellave ose diarresë , “do të humbasim shumë nga ato lëngje, kështu që atëherë duhet t’i rimbushim ato”, thotë Nelson.

Faktorë të tjerë të mundshëm rreziku për dehidratim përfshijnë alkoolin dhe disa ilaçe, si laksativët, diuretikët dhe ilaçet orale për diabetin e tipit 2 .

Dhe së fundmi, ju supozoni se më shumë është gjithmonë më mirë

Është një rast klasik i teprimit me një gjë të mirë: “Pirja e mjaftueshme e ujit është thelbësore për nivele të qëndrueshme energjie dhe tretje të shëndetshme ”, por në të njëjtën kohë, është e mundur ta teproni me të – dhe madje deri në pikën e rrezikimit të shëndetit tuaj, thotë Levi.

 “Hiponatremia mund të shkaktojë të përziera , të vjella, dobësi dhe, në raste ekstreme, kriza ose koma”, thotë Levi.

Cilat janë shenjat që tregojnë se keni qenë paksa të zellshëm në misionin tuaj të hidratimit? Urina e kthjellët, për shembull. Ashtu siç mund të vlerësoni nëse jeni të dehidratuar nga ngjyra e urinës suaj – mos harroni, e verdha e errët tregon se duhet të pini më shumë – kështu mund t’ju tregojë edhe nëse jeni të hidratuar.

The post Disa nga gabimet më të zakonshme që po bëni me hidratimin appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta ‘Si’- Lëndët ushqyese që merrni nga dieta juaj lejojnë që zemra juaj të rrahë fort, kockat tuaja të qëndrojnë të forta dhe muskujt elastikë.

Ajo që shpesh është më pak e dukshme është mënyra se si ushqimi fuqizon mirëqenien mendore. Aktiviteti i vazhdueshëm i trurit tuaj varet nga energjia që vjen nga ajo që konsumoni.

Hulumtimet kanë zbuluar se njerëzit që i përmbahen një diete me cilësi të lartë kryesisht me ushqime të plota (si dieta mesdhetare) ose që dyfishojnë konsumin e frutave dhe perimeve kanë më pak gjasa të zhvillojnë simptoma depresioni ose ankthi gjatë një periudhe prej disa vitesh, ndërsa ata që hanë kryesisht ushqime të përpunuara ultra, ose (si ushqime të paketuara dhe vakte të ngrira), kanë një shans më të madh për t’u prekur nga njëra prej këtyre gjendjeve.

Dhe ka disa arsye të mundshme pse. Për fillestarët, vitaminat dhe mineralet në ushqimet e plota mund të fuqizojnë reagimet në trurin tuaj që ndikojnë në mënyrën se si ndiheni – domethënë, ato që prodhojnë neurotransmetues si dopamina (e cila nxit shpërblimin dhe motivimin), serotonina (e cila rregullon humorin) dhe GABA (e cila nxit qetësinë), thotë për SELF Bonnie J. Kaplan, PhD , një profesoreshë gjysmë e pensionuar në Shkollën e Mjekësisë Cumming të Universitetit të Calgary dhe bashkautore e The Better Brain.

Dieta juaj gjithashtu mund të ndryshojë ekosistemin e baktereve që jetojnë në zorrën tuaj, të quajtur mikrobioma juaj, e cila komunikon me trurin tuaj nëpërmjet sinjaleve nervore.

Marrja e lëndëve ushqyese të mjaftueshme, veçanërisht fibrave, vitaminave dhe mineraleve nga bimët, mund të ndihmojë që bakteret tuaja të mira të zorrëve (të njohura edhe si probiotikë) të lulëzojnë – të cilat, nga ana tjetër, mund të mbështesin nivelet tuaja të neurotransmetuesve të mësipërm.

Më poshtë, shqyrtoni llojet e ushqimeve që mund të përmirësojnë shëndetin tuaj mendor dhe arsyet pse ato mund të ofrojnë një mbështetje të tillë për përmirësimin e humorit.

Zarzavatet me gjethe

(Dhe burime të tjera të vitaminave B si bishtajoret, drithërat e plota, arrat dhe farat)

Vitaminat “B” mund të përfaqësojnë edhe “vitaminat e trurit”, pasi shumë prej tyre kanë ndikime të rëndësishme në këtë organ, thotë për SELF Uma Naidoo, MD , drejtoreshë e psikiatrisë ushqyese dhe të stilit të jetesës në Spitalin e Përgjithshëm të Massachusetts.

 Dhe zarzavatet me gjethe si spinaqi, lakra jeshile dhe rukola përmbajnë një grusht prej tyre.

Pa përmendur që perimet me gjethe jeshile janë të pasura me antioksidantë – në veçanti, vitamina A, C dhe E – të cilat mund të ndihmojnë në mbrojtjen e trurit tuaj nga efektet e inflamacionit të zgjatur.

Peshk i yndyrshëm

(Dhe burime të tjera të acideve yndyrore omega-3 si farat e lirit, farat chia dhe arrat)

Omega-3-shat tek salmoni, toni, trofta dhe peshq të ngjashëm shpesh etiketohen si ” yndyrna të shëndetshme ” dhe, siç rezulton, efekti pozitiv shtrihet edhe në gjendjen tuaj mendore. Këto omega janë fuqi anti-inflamatore, të njohura për të zvogëluar inflamacionin e trupit dhe trurit përmes një sërë rrugësh të ndryshme që studiuesit dyshojnë se mund të kenë efekte antidepresive.

Veçmas, omega-3 janë gjithashtu “jashtëzakonisht të rëndësishme në ndërtimin e mureve qelizore [të trurit]”, thotë Dr. Kaplan.

Studiuesit mendojnë se ky efekt mund të zbutë ose të riparojë disa nga lidhjet më të dobëta midis neuroneve në një tru të depresionuar.

Manaferrat

Manaferra të ndryshme, por dhe luleshtrydhet dhe boronicat, kanë sasi të ndryshme antioksidantësh të dallueshëm (si flavonoidet dhe vitamina C), thekson Dr. Naidoo, kështu që ia vlen t’i përzieni për të maksimizuar përfitimin anti-inflamator për trurin tuaj. Disa studime sugjerojnë se manaferrat mund të mbështesin gjithashtu aspekte të caktuara të sinjalizimit dhe funksionit nervor, të cilat mund të përmirësojnë humorin tuaj.

Ushqime prebiotike

Mund të mendoni se aliumet (si qepa dhe hudhra), perimet (si patatet e ëmbla) dhe drithërat e plota (si tërshëra dhe elbi) nuk janë në të njëjtin grup ushqimor por ajo që të gjitha kanë të përbashkët është shumë fibër prebiotike – e cila ushqen veçanërisht zorrët tuaja të mira, thotë Dr. Naidoo.

Rezultati është një mikrobiomë e lumtur dhe e ekuilibruar, e cila përsëri, ndihmon në maksimizimin e disponueshmërisë së serotoninës që rregullon humorin dhe neurotransmetuesve të tjerë në trurin tuaj.

Ushqime të fermentuara

Këto ushqime të veçanta, si kimçi, kefiri, kosi dhe lakra turshi, janë natyrshëm të mbushura me baktere të dobishme, të cilat mund të ndihmojnë në përmirësimin e ekuilibrit të mikrobiomës suaj, dhe ashtu si me prebiotikët, rrisin nivelet e neurotransmetuesve kryesorë që mbështesin humorin. Plus, hulumtimet sugjerojnë se ngrënia e një sasie të mirë të ushqimeve të fermentuara mund të ulë inflamacionin, vëren Dr. Naidoo.

Në fakt, si probiotikët e gjallë që përmbajnë ashtu edhe nënproduktet e këtyre mikrobeve në sistemin tuaj mund të kenë përfitime anti-inflamatore me përfitime të mëtejshme për trurin tuaj.

Marrë nga Self.com/Përshtati Gazeta Si

The post Ushqimet më të mira për shëndetin tuaj mendor appeared first on Gazeta Si.

Nga Katarina Zimmer- Trokitje, trokitje, trokitje. Trokitje, trokitje, trokitje. Ja ku ishte përsëri: zhurma e pandërprerë nga fqinjët e mi të rinj në katin e sipërm, me sa duket ende duke varur fotografi ose duke montuar mobilje të reja. Në ndërtesën time të izoluar mirë në Berlinin qendror, zhurma ishte shumë më poshtë decibelëve që do të irritonin këdo tjetër. Por më çoi në tërbim.

Një ndjesi e fortë stresi më përshkoi trupin. Edhe më keq ishte ankthi: “Kur do të mbarojnë?”

Kjo nuk është e vetmja zhurmë që më shqetëson. Vërej zhurmën në tavanet e mi ndërsa njerëzit përgatiten për të fjetur. Diku në ndërtesë, dëgjoj gumëzhimën e lartë të një fshese me korrent dhe zhurmën e mbytur të një lavatriçeje. Qenin e fqinjit duke lehuar për një ëmbëlsirë. Zhurma – sado e lehtë – më prish përqendrimin dhe qetësinë mendore.

Mund të thuhet me të drejtë se unë, së bashku me 10% deri në 40% të popullsisë së përgjithshme, jam e ndjeshme ndaj zhurmës, që do të thotë se ndihem më e mërzitur dhe e shqetësuar nga zhurma sesa një person mesatar.

Do të ishte e lehtë ta shpërfillnim ndjeshmërinë ndaj zhurmës si një të metë personaliteti, një simptomë e të qenit në përgjithësi agresiv, ankues dhe nervoz. Por, vitet e fundit, shkencëtarët kanë mësuar se ajo ka rrënjë të vërteta biologjike. Truri i njerëzve të ndjeshëm ndaj zhurmës reagon ndryshe ndaj tingujve dhe disa mund të lindin në të vërtetë të tillë. Për më tepër, kjo ndikon jo vetëm në humorin e menjëhershëm të njerëzve, por edhe në shëndetin e tyre mendor dhe fizik afatgjatë. Ndërsa ka pak zgjidhje të lehta, të qenit i vetëdijshëm për këto efekte mund t’i ndihmojë njerëzit e ndjeshëm ndaj zhurmës të ndërmarrin veprime për ta bërë jetën e tyre më të tolerueshme.

“Ka qenë një nga ato çështje që mund ta quajmë një lloj shporte… që thjesht shtyhet tej nga profesionistët e shëndetit”, thotë neuroshkencëtari Daniel Shepherd i Universitetit të Teknologjisë në Auckland në Zelandën e Re. Vetëm vitet e fundit “njerëzit kanë filluar të thonë, në rregull, kjo është në një nivel përjetimi që ndikon vërtet te pacientët”, shton ai. “Ne duhet të fillojmë ta trajtojmë këtë.”

Ndjeshmëria ndaj zhurmës nuk është një diagnozë formale mjekësore. Njerëzit mund të zbulojnë nëse janë të ndjeshëm ndaj zhurmës duke plotësuar pyetësorë si shkalla e ndjeshmërisë ndaj zhurmës me 21 pyetje (për shembull, nëse ju shqetësojnë njerëzit që pëshpërisin ose rrudhosin mbështjellësit e ëmbëlsirave në një kinema, nëse zemëroheni nga njerëzit që bëjnë zhurmë kur përpiqeni të flini ose të punoni, edhe nëse tingulli i muzikës ju shqetëson nëse përpiqeni të përqendroheni.)

Ndjeshmëria ndaj zhurmës është e ndryshme nga gjendjet e tjera që lidhen me tingujt, si mizofonia. Kjo është një tolerancë specifike e zvogëluar ndaj tingujve të caktuar, si përtypja, trokitja ose tik-tak-u, të cilat shkaktojnë ndjenja intensive neverie ose zemërimi, shpjegon Jennifer Brout, kliniciste. Ndjeshmëria ndaj zhurmës është gjithashtu e ndryshme nga hiperakuzia, ku njerëzit ndiejnë dhimbje ose shqetësim ekstrem sepse i perceptojnë tingujt më me zë të lartë sesa janë në të vërtetë.

Ndjeshmëria ndaj zhurmës, në të kundërt, është një reaktivitet i përgjithshëm ndaj të gjithë tingujve, pavarësisht se sa të lartë perceptohen ose sa të lartë janë në të vërtetë. Të paktën, njerëzit e ndjeshëm ndaj zhurmës e gjejnë tingullin shqetësues dhe bëhen të bezdisshëm, të zemëruar, ose edhe të frikësuar ose në ankth.

“Mbaj mend një person që e përshkroi atë si të kesh një mushkonjë që fluturon rreth teje”, thotë Shepherd. “Thjesht nuk mund të mos i kushtosh vëmendje.”

Për ata që kanë frikë nga zhurma, kjo gjendje mund t’i stresojë aq shumë sa trupat e tyre të kalojnë në një reagim “lufto ose ik”. “Rrahjet e zemrës rriten, tensioni i gjakut rritet”, thotë Stephen Stansfeld, psikiatër dhe profesor emeritus në Universitetin Queen Mary të Londrës.

Ekspozimi ndaj zhurmës është lidhur gjithashtu me një sërë efektesh afatgjata shëndetësore, duke përfshirë sëmundjet e zemrës dhe diabetin dhe njerëzit e ndjeshëm ndaj zhurmës mund të vuajnë më shumë nga ndikimet në shëndetin mendor, thotë Stansfeld. Në një studim të vitit 2021, Stansfeld dhe kolegët anketuan 2,398 burra në qytetin uellsian të Caerphilly, të cilët ishin të ekspozuar ndaj niveleve të ndryshme të zhurmës së trafikut rrugor. Ata që ishin të ndjeshëm ndaj zhurmës kishin më shumë gjasa të kishin ankth dhe depresion afatgjatë.

Ndërsa kjo mund të jetë pjesërisht për shkak se njerëzit e shqetësuar janë më vigjilentë në lidhje me mjedisin e tyre dhe për këtë arsye më shumë gjasa të vënë re zhurmën, është gjithashtu e mundur që të qenit i ndjeshëm ndaj zhurmës mund ta përkeqësojë ankthin. Dhe, një anketë e vitit 2023 me 1,244 të rritur që jetojnë pranë aeroporteve në Francë zbuloi se njerëzit e bezdisur rëndë nga nivelet e zhurmës së avionëve, veçanërisht disa individë të ndjeshëm ndaj zhurmës, kishin më shumë gjasa ta vlerësonin shëndetin e tyre të përgjithshëm si të dobët.

Por pse disa njerëz reagojnë më negativisht ndaj zhurmës sesa të tjerët? Studimet mbi trurin e njerëzve të ndjeshëm ndaj zhurmës zbulojnë disa të dhëna. Kur Shepherd dhe kolegët i lidhën njerëzit me pajisje që matnin aktivitetin elektrik në trurin e tyre, ata pa ndjeshmëri ndaj zhurmës treguan aktivitet të shtuar vetëm kur studiuesit u luanin tinguj kërcënues. Por te njerëzit e ndjeshëm ndaj zhurmës, “truri i tyre tenton të rrisë shpejtësinë pavarësisht nga tingulli, qoftë një tingull kërcënues apo një tingull jo kërcënues”, kujton Shepherd.

Si Shepherd ashtu edhe neuroshkencëtarja Elvira Brattico e Universitetit Aarhus të Danimarkës kanë gjetur në mënyrë të pavarur prova se kjo ka të bëjë me mënyrën se si truri filtron informacionin rreth tingujve të parëndësishëm. Ekipi i Shepherd gjeti prova se tek njerëzit e ndjeshëm ndaj zhurmës, një grumbull specifik qelizash brenda bërthamës mediale genikulare, një stacion transmetimi për informacionin e zërit që hyn në tru, janë më pak efikase në këtë detyrë filtrimi krahasuar me trurin e atyre pa këtë gjendje.

Ndërsa shumica e njerëzve mund ta “filtrojnë këtë informacion dhe të vazhdojnë me jetën, ata që kanë ndjeshmëri ndaj zhurmës nuk e bëjnë aq lehtë”, thotë ai.

Njerëzit me ankth, skizofreni dhe autizëm kanë veçanërisht gjasa të zhvillojnë ndjeshmëri ndaj zhurmës. Ndërsa disa njerëz mund ta zhvillojnë atë pas pësimit të lëndimeve traumatike të trurit, për shumicën zakonisht është diçka që vazhdon gjatë gjithë jetës, thotë Stansfeld.

Zgjidhja ideale, sigurisht, do të ishte të trajtoheshin vetë burimet e zhurmës. Planifikuesit urbanë mund të ndërtonin oborre të qeta të brendshme për ndërtesat e banimit, të përdornin përbërës të gomuar të asfaltit që zvogëlojnë zhurmën e trafikut ose të ngrinin mure që shpërqendrojnë zhurmën rreth autostradave dhe zonave të zhurmshme si autostradat. Disa qytete në Belgjikë dhe Francë kanë filluar tashmë zbatimin e masave të tilla, si dhe uljen e kufijve të shpejtësisë së automjeteve, inkurajimin e infrastrukturës së biçikletave dhe krijimin e zonave të qeta në parqe dhe përgjatë lumenjve. Ndërsa zhurma është një shkak i vërtetë i problemeve shëndetësore, “është gjithashtu një shkak që është potencialisht i shmangshëm”, thotë Stansfeld.

Por progresi është i ngadaltë, duke i lënë shumë njerëz të ndjeshëm ndaj zhurmës të kujdesen vetë për veten e tyre, për shembull duke shmangur zonat e zhurmshme, duke i izoluar hapësirat e tyre të jetesës nga zhurma ose duke përdorur tapa veshësh, mbrojtëse veshësh ose kufje që anulojnë zhurmën. Por këto metoda shpesh thjesht i zbutin zhurmat në vend që t’i heqin ato krejtësisht.

“Edhe zhurmat e qeta mund të jenë bezdisëse për një person të ndjeshëm ndaj zhurmës”, thotë Brattico.

Ndonjëherë, trajtimi i sëmundjeve themelore si ankthi me ilaçe mund të ndihmojë, thotë Stansfeld. Terapia njohëse e sjelljes, një lloj terapie me të folur që përqendrohet në menaxhimin e reagimeve dhe sjelljeve psikologjike të dikujt, mund të ketë kuptim në mjediset ku njerëzit kanë frikë nga zhurma.

“Unë vetë trajtova dikë me terapi njohëse të sjelljes dhe mendoj se mund të jetë mjaft e dobishme”, thotë Stansfeld.

Burimi: BBC. Përshtati: Gazeta Si.

The post Si e prish ndjeshmëria ndaj zhurmës mendjen, trurin dhe trupin appeared first on Gazeta Si.

Në një zbulim të ri e të rëndësishëm që zgjati pothuajse një dekadë, studiuesit në Shkollën Mjekësore të Harvardit thonë se kanë gjetur një çelës që mund të zbulojë shumë nga misteret e sëmundjes së Alzheimerit dhe plakjes së trurit: metali i thjeshtë i litiumit.

Litiumi njihet më së miri në mjekësi si një stabilizues i humorit që u jepet njerëzve që kanë çrregullim bipolar dhe depresion. Ai u miratua nga Administrata Amerikane e Ushqimit dhe Barnave në vitin 1970, por u përdor nga mjekët për të trajtuar çrregullimet e humorit për gati një shekull më parë.

Tani, për herë të parë, studiuesit kanë treguar se litiumi është i pranishëm natyrshëm në trup në sasi të vogla dhe se qelizat e kërkojnë atë për të funksionuar normalisht, ashtu si vitamina C ose hekuri. Ai gjithashtu duket se luan një rol kritik në ruajtjen e shëndetit të trurit.

Në eksperimentet e publikuara në Nature, shkencëtarët treguan se ulja e sasisë së litiumit në dietën e minjve bëri që truri i tyre të pësonte inflamacion dhe ndryshime që lidhen me plakjen e përshpejtuar.

Te minjtë që ishin kryqëzuar për të pasur të njëjtat ndryshime në tru si pacientët me Alzheimer, dieta e varfër me litium nxiti pllakëzimin e disa proteinave që  krijojnë ngatërresa në tru dhe humbje të kujtesës.

Ruajtja e niveleve të litiumit i mbrojti minjtë nga ndryshimet e trurit që lidhen me Alzheimerin. Ata u  dhanë minjve orotorat litiumi dhe ata rifituan aftësinë për të gjetur rrugën në labirinte dhe identifikuar  sende të reja.

Sigurisht, kjo nuk do të thotë që njerëzit duhet të marrin suplemente litiumi, thonë shkencëtarët sepse duhet gjetur doza e duhur për njerëzit.

Pacientët që marrin doza litiumi të cilat janë më të larta sesa dozat e përdorura në studim, mund të pësojnë helmim të tiroides ose veshkës. Sasia normale e litiumit në organizëm dhe përqendrimet që ata u dhanë minjve janë të vogla, rreth 1000 herë më shumë sesa doza e rekomanduar për çrregullimin bipolar.

Nëse kërkimet e mëtejshme do të mbështesin rezultatet premtuese të studimit, mund të ketë trajtime të reja dhe analiza diagnostikuese për Alzheimerin.

Mos e provoni këtë në shtëpi

Në formën e tij natyrale, litiumi është një element, një metal i butë, i bardhë argjendtë që kombinohet lehtësisht me elementë të tjerë për të formuar komponime dhe kripëra. Është i pranishëm natyrshëm në mjedis, duke përfshirë ushqimin dhe ujin.

Shkencëtarët nuk e kanë ditur kurrë plotësisht se si funksionon për të përmirësuar humorin, vetëm se e bën.

Megjithatë, njerëzit që marrin doza litiumi me recetë, të cilat ishin shumë më të larta se dozat e përdorura në studimin e ri, ndonjëherë mund të zhvillojnë toksicitet të tiroides ose veshkave.

The post Një ‘recetë’ e vjetër mund të jetë zgjidhja për Alzheimerin appeared first on Gazeta Si.

Gazeta Si – “Bëni të paktën dhjetë mijë hapa çdo ditë për të qëndruar të shëndetshëm”. Ekspertët, trajnerët personalë dhe madje edhe orët tona inteligjente e thonë këtë. Por ka një problem: asnjë provë shkencore nuk e mbështet këtë.

Le të bëjmë një hap prapa. Pak njerëz e dinë se kjo shifër u shpik plotësisht në vitet 1960, gjatë Lojërave Olimpike të Tokios, si pjesë e një fushate reklamuese për të promovuar një pedmetër.

Megjithatë, pragu prej 10,000 hapash ka mbetur një pikë referimi e qëndrueshme në botën e fitnesit dhe shëndetit publik.

Duke qenë se ka zgjatur për më shumë se gjashtëdhjetë vjet, dikush mund të mendojë se, me kalimin e kohës, ky rekomandim do të vërtetohej nga prova të forta.

Por jo. Një studim i botuar këtë muaj nga revista “The Lancet”, e hedh poshtë mitin: 10,000 hapa kanë qenë gjithmonë një numër arbitrar, si atëherë ashtu edhe tani.

Në fakt, për të arritur përfitime të konsiderueshme shëndetësore, vetëm 7,000 në ditë janë të mjaftueshme.

Sa hapa në ditë duhen?

Një ekip nga Universiteti i Sidneit i udhëhequr nga profesoresha e epidemiologjisë Melody Ding e ka demonstruar këtë.

Ekipi i saj kreu një analizë të kujdesshme të 57 studimeve ndërkombëtare të kryera midis viteve 2014 dhe 2025, duke mbuluar mbi dhjetë vende, duke përfshirë Australinë, Shtetet e Bashkuara, Mbretërinë e Bashkuar dhe Japoninë.

Puna ishte mbresëlënëse: duke kryqëzuar të dhënat nga një mostër prej 62,000 deri në 161,000 pjesëmarrësish, studiuesit analizuan se si çdo rritje prej një mijë hapash ndikon në treguesit kryesorë të shëndetit.

Përfitimet vërehen duke filluar nga 2,000 hapa në ditë, por është rreth 7,000 që rezultatet bëhen vërtet të jashtëzakonshme.

Ecja e përditshme në këtë nivel zvogëlon rrezikun e vdekjes së parakohshme me 47 përqind, rrezikun e zhvillimit të demencës me 38 përqind dhe rrezikun e zhvillimit të diabetit të tipit 2 me 22 përqind.

Shtimi i tre mijë hapave të tjerë – ndërsa jeni ende të shëndetshëm – nuk çon në përmirësime proporcionalisht më të mëdha.

Standardi i ri

“Pragu prej 7,000 hapash i sugjeruar nga analiza përfaqëson një pikënisje të mirë për uljen e morbiditetit dhe vdekshmërisë”, shpjegon për “Corriere della Sera”, profesor Theodore J. Strange, drejtori i Spitalit Universitar Staten Island – Northwell në Nju Jork, i cili nuk ishte i përfshirë në studim.

“Edhe pse dikush mund të argumentojë se më shumë ushtrime janë më të mira, përfitimi optimal, sipas këtij rishikimi të mbi 40 studimeve, arrihet me saktësisht 7,000 hapa, që për shumicën e njerëzve korrespondon me rreth një orë ushtrime në ditë”.

Ulja e pragut nuk do të thotë inkurajim i përtacisë, por përkundrazi inkurajim edhe i atyre që janë më të ulur që të paktën të bëjnë diçka.

“Njerëzit që nuk ushtrohen rregullisht mund të motivohen për të ndjekur një qëllim të arritshëm, – vazhdon Strange. – Gjetja e justifikimeve për mosushtrimin është e zakonshme, por ushtrimet duhet të bëhen një pjesë thelbësore e rutinës së tyre, në të njëjtin nivel me të ngrënit dhe gjumin. Të gjithë duhet të planifikojnë kohën e tyre dhe të gjejnë zgjidhje krijuese: të ngjiten shkallët, të parkojnë më larg dhe të bëjnë shëtitje të gjata me qenin”.

Një sfidë ndërkombëtare

Pamja e përgjithshme mbetet shqetësuese. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), gati një e treta e të rriturve në mbarë botën – afërsisht 1.8 miliardë njerëz – nuk janë mjaftueshëm aktivë, duke rritur rrezikun e sëmundjeve kronike.

Një stil jetese sedentar është përgjegjës për afërsisht 8 përqind të të gjitha rasteve të sëmundjeve kronike, sipas ekspertëve.

Udhëzimet aktuale ndërkombëtare rekomandojnë të paktën 150-300 minuta aktivitet fizik të moderuar (ecje, çiklizëm, not) ose 75-150 minuta aktivitet të fuqishëm në javë.

Por këto shifra janë shpesh abstrakte, të vështira për t’u vizualizuar dhe për këtë arsye të vështira për t’u respektuar.

Pikërisht për këtë arsye, Universiteti i Sidneit ka filluar tashmë një bashkëpunim të rëndësishëm institucional.

Lidhja e pandashme midis trupit dhe mendjes

Sipas Profesor Strange, komuniteti shkencor ndërkombëtar mund të ndjekë së shpejti shembullin. Studiuesit australianë tashmë po punojnë në modele më të personalizuara të aktivitetit fizik, duke marrë parasysh moshën, etninë, gjendjen shëndetësore dhe vendndodhjen gjeografike.

“Ushtrimet fizike përmirësojnë gjithashtu shëndetin mendor duke stimuluar prodhimin e hormoneve të tilla si serotonina, kortizoli dhe endorfinat, të cilat zvogëlojnë simptomat e depresionit dhe ankthit. Kjo është vërtetuar tashmë”, përfundon profesori. Mirëqenia nuk ka qenë kurrë kaq e arritshme.

Përshtati: Gazeta “Si”

The post Dhjetë mijë hapa në ditë për të pasur shëndet? Shkenca e quan një mit, mjaftojnë 7 mijë appeared first on Gazeta Si.

Nga Gazeta Si- Një hetim ka zbuluar se të dhënat e rreme të imunizimit, një vaksinë e papërsosur dhe hapat e gabuar kanë bërë që të rikthehet poliomieliti.

Për gati katër dekada, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) dhe partnerët e saj janë përpjekur të shpëtojnë botën nga poliomieliti, një sëmundje paralizuese që ka ekzistuar që nga kohërat parahistorike.

Ndërsa rastet kanë rënë më shumë se 99 për qind, poliomeliti mbetet i ngulitur në pjesë të Afganistanit dhe Pakistanit.

Në përpjekjen e saj për të eliminuar virusin, OBSH dhe partnerët e saj në Iniciativën Globale për Zhdukjen e Poliomelitit janë penguar nga keqmenaxhimi dhe ajo që njerëzit e brendshëm e përshkruajnë si besnikëri të verbër ndaj një strategjie të vjetëruar dhe një vaksine orale problematike, sipas punonjësve, ekspertëve të poliomelitit dhe materialeve të brendshme të marra nga Associated Press.

Zyrtarët i lavdërojnë sukseset, tre miliardë fëmijë të vaksinuar, rreth 20 milionë njerëz që do të kishin mbetur të paralizuar ndërsa pranojnë sfidat në Pakistan dhe Afganistan.

Drejtori i OBSH-së për poliomelitin, Dr. Jamal Ahmed, mbrojti progresin në këto dy vende por dokumentet tregojnë probleme të mëdha në ekipet e vaksinimit kundër poliomielitit.

Raportet e brendshme të OBSH-së që shqyrtojnë imunizimin e poliomelitit në Afganistan dhe Pakistan gjatë dekadës së fundit tregojnë se që në vitin 2017, punëtorët vendas i njoftonin menaxherët për problemet. Dokumentet tregonin raste të shumta të të dhënave të falsifikuara të vaksinimit, punonjësve shëndetësorë që zëvendësoheshin nga të afërm të patrajnuar dhe punëtorëve që administronin vaksinat në mënyrë të papërshtatshme.

Në shumë raste, zyrtarët e OBSH-së vunë re se “vaksinuesit nuk dinin për menaxhimin e vaksinave”, duke përmendur dështimin për të mbajtur dozat siç duhet të ftohta. Ata gjithashtu gjetën raportim të pakujdesshëm ose të falsifikuar, me punëtorët që vunë re “më shumë shishe vaksine të përdorura sesa ishin furnizuar në të vërtetë”.

Sipas një raporti të gushtit 2017 nga Kandahari, Afganistan, ekipet e vaksinimit punuan “në një mënyrë të nxituar”, thanë raportet, “pa plan për monitorim”.

Një ekip në Naëzad, Afganistan, mbuloi vetëm gjysmën e zonës së synuar në vitin 2017, me 250 familje që humbën plotësisht mundësinë për t’u vaksinuar. Pleqtë e fshatit thanë se askush nuk i vizitoi për të paktën dy vjet.

Punonjësit e poliomelitit thonë se problemet kanë mbetur pa u trajtuar

Zyrtarët e shëndetësisë në Afganistan dhe Pakistan i thanë ‘AP’ se përpjekjet e tyre për të vaksinuar fëmijët shpesh pengohen nga barrierat kulturore, dezinformimi në lidhje me vaksinat dhe varfëria.

Sughra Ayaz ka udhëtuar derë më derë në Pakistanin juglindor gjatë dekadës së fundit, duke u lutur që fëmijët të imunizohen. Disa familje kërkojnë gjërat bazë si ushqimi dhe uji në vend të vaksinave. Të tjerë, pa përmendur prova për bindjet e tyre, përsërisin thashetheme të rreme dhe thonë se mendojnë se dozat e vaksinës kanë për qëllim sterilizimin e fëmijëve të tyre.

Ayaz tha se duke pasur parasysh presionin e madh që fushata të ketë sukses, disa menaxherë i kanë udhëzuar punonjësit që t’i shënojnë fëmijët si të vaksinuar në mënyrë të rreme.

“Në shumë vende, puna jonë nuk bëhet me ndershmëri”, tha ajo.

Disa shkencëtarë fajësojnë vaksinën

Zhdukja e poliomelitit kërkon përsosmëri, zero raste poliomeliti dhe imunizimin e më shumë se 95 për qind të fëmijëve.

Por disa shkencëtarë dhe ish-punonjës të OBSH-së thonë se përpjekjet e fushatës janë larg të qenit të përsosura, duke fajësuar në veçanti vaksinën orale. Është e sigurt dhe efektive, por në raste shumë të rralla, virusi i gjallë në vaksinën orale mund të paralizojë një fëmijë.

Në raste edhe më të rralla, virusi mund të kalojë në mutacion në një formë të aftë për të filluar shpërthime tek njerëzit e paimunizuar ku nivelet e vaksinimit janë të ulëta.

Me përjashtim të Afganistanit dhe Pakistanit, shumica e rasteve të poliomelitit në të gjithë botën janë të lidhura me vaksinën; disa qindra raste janë raportuar çdo vit që nga viti 2021, me të paktën 98 këtë vit.

Shumica e ekspertëve të shëndetit publik pajtohen se vaksina orale duhet të tërhiqet sa më shpejt të jetë e mundur. Por ata pranojnë se nuk ka mjaftueshëm vaksinë të injektueshme, e cila nuk përdor virus të gjallë dhe nuk vjen me rreziqet e vaksinës orale, për të eliminuar vetëm poliomelitin.

Shumë zyrtarë të lartë aktualë dhe ish-zyrtarë të lartë të poliomelitit i thanë AP-së se agjencitë e përfshira nuk kanë qenë të gatshme as të marrin në konsideratë rishikimin e strategjisë së tyre për të marrë parasysh problemet e fushatës.

Vitin e kaluar, ish-shkencëtari i OBSH-së, Dr. T. Jacob John, i dërgoi dy herë email Drejtorit të Përgjithshëm të OBSH-së, Tedros Adhanom Ghebreyesus, duke kërkuar një “korrigjim të madh të kursit”.

John shkroi se “OBSH-ja po vazhdon me kontrollin e poliomelitit dhe po krijon poliomelit me njërën dorë dhe po përpiqet ta kontrollojë atë me dorën tjetër”.

Kritikët thonë se nuk ka përgjegjësi

Dr. Tom Frieden, i cili është anëtar i një bordi të pavarur që shqyrton zhdukjen e poliomelitit, tha se ai dhe kolegët e tij i kanë kërkuar OBSH-së dhe partnerëve të përshtaten me pengesat në Afganistan dhe Pakistan. Që nga viti 2011, bordi ka lëshuar raporte të rregullta rreth dështimeve të programit, por ka pasur pak ndikim.

“Nuk ka menaxhim”, tha ai.

Me një buxhet vjetor prej rreth 1 miliard dollarësh, zhdukja e poliomelitit është ndër iniciativat më të shtrenjta në shëndetin publik. Zyrtarët e OBSH-së kanë pranuar privatisht se mbështetja e financimit do të jetë e vështirë pa shenja progresi.

Roland Sutter, i cili më parë drejtoi kërkimin e poliomelitit në OBSH, tha se donatorët kishin shpenzuar më shumë se 1 miliard dollarë në Pakistan duke u përpjekur të eliminonin poliomelitin në pesë vitet e fundit dhe kanë bërë pak përparim.

“Nëse kjo do të ishte një kompani private, ne do të kërkonim rezultate,” tha ai.

The post Pse OBSH vazhdon të shpenzojë miliona dhe ende nuk po e zhduk poliomielitin appeared first on Gazeta Si.

Horoskopi, e martë, 5 Gusht 2025 Dashi Dielli ndriçon fuqishëm qiellin tuaj, duke ju mbushur me energji të gjallë që reflekton si në jetën profesionale, ashtu edhe në atë personale. Shfrytëzojeni këtë periudhë për të qenë më pranë njerëzve tuaj të dashur dhe për të pushuar mes freskisë së gushtit. Hapuni ndaj përvojave të reja—ato […]

The post Horoskopi, e martë, 5 Gusht 2025/ Lexoni parashikimin e yjeve për shenjën tuaj appeared first on BoldNews.al.